İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE

GİRİŞ
Bölüm No Şekil Tablo Resim Harita Önerilen Program
İçerik - 2 - -
1.Bölüm 2 1 2 - 1.Hafta
2.Bölüm 9 3 19 5 2. ve 3.Haftalar
3.Bölüm 17 2 112 14 4. ve 5.Haftalar
4.Bölüm - 7 1 - 6. ve 7.Haftalar
5.Bölüm 12 2 - - 8.Hafta ( 9.Hafta Arasınav)
6.Bölüm 2 1 28 - 10. ve 11. Haftalar
7.Bölüm 66 1 40 1 12., 13. ve 14. Haftalar
TOPLAM 108 19 162 20

İÇİNDEKİLER Sayfa
Dış Kapak ………………………………...…………...............................……..………… i
İç Kapak ……………………………………………………..................................………. iii
Yayın Bilgileri ………………………………………………………........................……. iv
İthaf ……………………………………………………………......................….…...…… v
Sunuş ……………………………………………….…......………........................……… vi
Teşekkür ……………………………………….............................................…………… vii
Yazarın Notu …………………………….....................................................…….……… vii
İçindekiler ……………………………………...…................................................……… viii
Şekiller Listesi ………………………………………....................……..……..............… xiii
Tablolar Listesi …………………………………..………....................................……… xv
Resimler Listesi ……………………………………..…...…….............................……… xv
Haritalar Listesi ………………………………..………......…….............................…… xix

1. BÖLÜM: GİRİŞ, TANIM ve SINIFLANDIRMA ………......................................… 1

1.0 Genel …………………..………......................………...……………..………............. 1
1.1 İnşaat Mühendisliğinin Gelişme Adımları ……………...……..………........................ 3
1.2 İnşaat Mühendisliği Tanımları …………………..……….........................…............… 4
1.2.1 İnşaat Mühendisliği Genel Tanımı …………………..…..…….........................…… 6
1.2.2 İnşaat Mühendisliği Kısa Tanımı …………………..……...…...........................…… 6
1.2.3 İnşaat Mühendisi Tanımı …………………..………..........................................…… 6
1.3 Mühendisliklerin Gruplandırılması …………………..………..............................…… 7
1.4 Genel Mühendislik Alanları …………………..……….........................................…… 9
1.5 İnşaat Mühendisliğinin Diğer Mühendisliklerle İlişkisi ………………...…..…….….. 10
1.6 Türkiye’de Mimarlık Eğitimi Özellikleri …………………..………............................ 11
1.7 İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık …………………..……….................................…… 12
1.8 İnşaat Mühendisliğinin Çalışma Alanları …………………..………............................ 13
1.9 İnşaat Mühendisliğinin Bakış Açısı …………………..……….............................…… 15
1.10 Bilim, Mühendislik ve İnşaat Mühendisliğinin Düşünce Başlangıç Noktası …….…. 17

2. BÖLÜM: BİLİM ve MÜHENDİSLİK TARİHİNE GİRİŞ …...............................… 19

2.0 Genel …………………..………......................…......................................................… 19
2.1 Bilimin Gelişme Evreleri …………………................………...............................…… 21
2.2 Tarih Öncesi Devirlerde Bilim ve Mühendislik …………...………..…..……............. 26
2.3 Tarih Devirlerinde Bilim ve Mühendislik ……………...……..………........................ 26
2.3.1 Antik (İlk) Çağda Bilim ve Mühendislik (M.Ö. 3200-M.S. 375) ……........……… 26
2.3.1.1 Eski Mezopotamya …………………..………................................................…… 26
2.3.1.2 Eski Mısır …………………..………......................…………………..….......…… 27
2.3.1.3 Eski Hint …………………..………................................................................…… 28
2.3.1.4 Eski Çin …………………..……….........................………………..…...........…… 29
2.3.1.5 Eski Yunan …………………..………......................…………………........…...… 29
2.3.1.6 Eski Roma …………………..……….............................................................…… 30
2.3.2 Orta Çağda (375-1453) Bilim ve Mühendislik ……………...……….…................... 30
2.3.2.1 Orta Çağ’da İslâm ve Türkler …………………..………................................…… 31
2.3.2.2 Bilimin Eski Medeniyetlerden İslâm Medeniyetine Geçişi ….…………….......…. 32
2.3.2.3 Orta Çağda Müslümanlarda Bilim ve Mühendislik …………...………..……….... 34
2.3.2.4 Bilime Yön Veren Müslüman-Türk Alimler ……...…..……….............................. 37
2.3.3 Yeni Çağda (1453-1789) Bilim ve Mühendislik ………………...…………............. 49
2.3.4 Yakın Çağ’da (1789-1946) Bilim ve Mühendislik ………………........……............. 51
2.3.5 Bilgi Çağı’nda (1946- …) Bilim ve Mühendislik ………………..…….…................ 52
2.4 Kâğıt, Matbaa, Kütüphane ve Medreselerde (Üniversiteler) İlkler …........................... 52
2.5 Türklerde Bilim ve Mühendislik ………………..……….............................................. 55
2.5.1 Selçuklular-Beylikler Öncesinde Türklerde Bilim ve Maden Kullanma …........…… 56
2.5.2 Selçuklular ve Beylikler Dönemlerinde Türklerde Bilim ve Mühendislik. ........…… 58
2.5.3 Osmanlı Döneminde Türklerde Bilim ve Mühendislik ………………..………........ 60
2.5.3.1 Kuruluş Dönemi (1299-1453) ve İlk Osmanlı Medreseleri ………………............ 60
2.5.3.2 Yükselme Dönemi (1453-1579) ve İlmiye Sınıfı ………………..………............. 61
2.5.3.3 Duraklama Dönemi (1579-1699) ve Bilimde Gerileme …………..………….….. 65
2.5.3.4 Gerileme Dönemi (1699-1792) ve İlk Türk Mühendislik Okulları ……..........….. 66
2.5.3.5 Dağılma Dönemi (1792-1922) ve Avrupa Tarzı Okullar …………...….............… 67
2.5.3.6 Mühendishanenin Yapısı ve Eğitim-Öğretim ………………..……...…................. 74
2.5.3.7 Medrese Öğretimi ………………..…….........................…..................................... 80
2.6 Türk Tarihinde Kütüphaneler ………………..………...........……………...….......…. 85
2.6.1 Selçuklu Döneminde Kütüphaneler ………………..………...................................... 85
2.6.2 Osmanlı Döneminde Kütüphaneler ………………..………...................................... 86
2.6.2.1 Kuruluş Dönemi Kütüphaneleri ………………..………......................................... 86
2.6.2.2 Fatih Dönemi Kütüphaneleri ………………..………............................................. 87
2.6.2.3 II.Beyazıt-I. Selim Dönemleri Kütüphaneleri ………………..………................... 87
2.6.2.4 Kanuni Dönemi (1495-1650 Arası) Kütüphaneleri ………………..……............... 88
2.6.2.5 1650’den Sonraki Kütüphane Çalışmaları ………………..……...…...................... 88
2.7 Türk Bilim ve Mühendisliği İle İlgili veciz Sözler ………………..……...…............... 89

3.BÖLÜM: İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TARİHİNE GİRİŞ …..........................…..… 91

3.0 Genel ………………..………..........………………..………........................................ 91
3.1 Dünya Tarihinde İnşaat Mühendisliği ……………......……..……..............…….....… 91
3.1.1 Tarih Öncesi Dönemde (M.Ö. 3200’den Önce) İnşaat Mühendisliği ……….……… 92
3.1.1.1 Dünyadaki İlk Yapı Kâbe ……………......…………………......…....................… 92
3.1.1.2 Çatalhöyük ……………......………………......………………….........……......… 97
3.1.1.3 Alacahöyük ……………......………………......………………......…...….....…… 99
3.1.2 İlk Çağda (M.Ö. 3200-M.S. 375) İnşaat Mühendisliği ……......…..……...….…..… 101
3.1.2.1 Dünyanın En Büyük Savunma Yapısı Çin Seddi ……………......…..................… 101
3.1.2.2 Toprak Dolgu Karakuyu Barajı-Dünyanın İlk Barajı ..........................................… 107
3.1.2.3 Aydın-Üç Gözler …………......…............................................................................ 108
3.1.2.4 Aydın-Karacasu-Aphrodisias ve Van-Şamran Kanalı …………......…................... 109
3.1.2.5 Antakya-Çevlik Tüneli …..…………......…............................................................ 109
3.1.2.6 Antalya-Kaş-Kalkan-Delikkemer …………......….................................................. 110
3.1.2.7 İstanbul Bozdoğan Kemeri (Akadük) ………........….............................................. 111
3.1.3 Orta Çağda (375-1453) İnşaat Mühendisliği ………….............................................. 111
3.1.3.1 Bir Bilim, Mühendislik ve Medeniyet Örneği Endülüs ………...….....…............... 111
Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş iv
3.1.3.2 Çağ Değiştiren Yapı Ayasofya Kilisesi-Camii-Müzesi ………….........….............. 121
3.1.4 Yeni Çağda (1453-1789) İnşaat Mühendisliği ..........….............................................. 123
3.1.5 Yakın Çağda (1789-1946) İnşaat Mühendisliği ..........…............................................ 123
3.1.6 Bilgi Çağında (1946-…) İnşaat Mühendisliği .......…................................................. 124
3.1.6.1 Dünyanın En Büyük Barajı-Çin-Three Gorges Dam …………......…..................... 124
3.1.6.2 Dünyanın ve Türkiye’nin En Yüksek Binaları …………………......….................. 125
3.1.6.3 En İleri Mühendislik Eserleri Örneği Fransa-Millau Viyadüğü ……………...…... 127
3.2 Dünyada Örnek İnşaat Mühendisleri …………......…................................................... 128
3.2.1 Karl Von Terzaghi …………......…............................................................................ 129
3.2.2 Stepan Prokofyevich Timoşenko …………......…...................................................... 132
3.3 Türk Tarihinde İnşaat Mühendisliği ………………..………........................................ 133
3.3.1 Selçuklular Öncesi Dönemde (M.Ö. 4.Asır-M.S. 1212) İnşaat Mühendisliği ............ 134
3.3.2 Selçuklular ve Beylikler Dışındaki Türklerde İnşaat Mühendisliği .….......……....... 134
3.3.3 Selçuklular ve Beylikler Dönemlerinde İnşaat Mühendisliği ……….....................… 136
3.3.3.1 Büyük Selçuklular Döneminde (1040-1157) İnşaat Mühendisliği .......................... 138

3.3.3.2 Anadolu Selçukluları Döneminde (1075-1308) İnşaat Mühendisliği ...................... 140

3.3.3.3 Beylikler Döneminde (1308-1608) İnşaat Mühendisliği ......................................... 148
3.3.4 Osmanlı Döneminde (1299-1922) İnşaat Mühendisliği ………………....…............. 153
3.3.4.1 Osmanlı-Kuruluş Döneminde (1299-1453) İnşaat Mühendisliği ……………....… 154
3.3.4.2 Osmanlı-Yükselme Döneminde (1453-1579) İnşaat Mühendisliği …….............… 157
3.3.4.3 Osmanlı-Duraklama Döneminde (1579-1699) İnşaat Mühendisliği ………........... 168
3.3.4.4 Osmanlı-Gerileme Döneminde (1699-1792) İnşaat Mühendisliği ……….….....… 179
3.3.4.5 Osmanlı-Dağılma Döneminde (1792-1922) İnşaat Mühendisliği ……….....…..… 180
3.3.5 Cumhuriyet Döneminde (1922-…) İnşaat Mühendisliği …………..……........…….. 199
3.3.5.1 Cumhuriyet-Kuruluş Döneminde (1923-1950) İnşaat Mühendisliği ……….......… 200
3.3.5.2 Cumhuriyet-Demokratikleşme Döneminde (1950-1985) İnşaat Mühendisliği ....... 203
3.3.5.3 Cumhuriyet-AB Entegrasyonu Döneminde (1985 Sonrası) İnşaat Mühendisliği ... 206
3.4 Türk Tarihinde Örnek Mühendisler ……………......………………......……...........… 214
3.4.1 Türk Tarihinin En Büyük Mühendisi ve Mimarı Sinan ……………...............…...… 214
3.4.2 Çağdaş Mühendisliğin Öncülerinden Mustafa İnan …………….......................…… 216
3.4.3 İnşaat Mühendislerinin Hocası Adnan Çakıroğlu ……………...........................…… 221
3.4.4 Hayatını İnşaat Mühendisliğine Adamış Vural Cinemre ……………................…… 223
3.4.5 Adını Betonlaştıran Bilim İnsanı Uğur Ersoy …………….................................…… 225
3.4.6 Yeni Bir Mantığın İki Türk Öncüsü; Lütfi Askerzade ve Zekai Şen …………...…... 226
3.5 İnşaat Mühendisliği Yapılarının Gelişimi ve Çağdaş Yapılara Geçiş ............…..…..... 228
3.6 İnşaat Mühendisliği Yapılarının Ulusal ve Uluslararası Etkileri …………..........…..... 229

4. BÖLÜM: İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ ve MESLEK ÖRGÜTLERİ …... 233

4.0 Genel …………......…......................................…………......….................................... 233
4.1 Gelişmiş Ülkelerde İnşaat Mühendisliği Eğitimi …………......…................................. 233
4.1.1 Almanya’da İnşaat Mühendisliği Eğitimi ………...................................…................ 233
4.1.2 İngiltere ve İsviçre’de İnşaat Mühendisliği Eğitimi …...........................…................ 236
4.1.3 Amerika ve Kanada’da İnşaat Mühendisliği Eğitimi ……….....…………................. 237
4.2 Türkiye’de İnşaat Mühendisliği Eğitimi …………......….............................................. 238
4.2.1 Türkiye’de İnşaat Mühendisliği Eğitimi Verilen Üniversiteler ………….....…......... 240
4.2.2 İnşaat Mühendisliği Anabilim Dallarına Göre Çalışma Alanları …………..........… 253
4.2.2.1 Yapı Anabilim Dalı …………......…........................................................................ 253
4.2.2.2 Mekanik Anabilim Dalı …………......…................................................................. 253
4.2.2.3 Hidrolik Anabilim Dalı …………......….................................................................. 254
4.2.2.4 Geoteknik Anabilim Dalı …………......…............................................................... 254
4.2.2.5 Ulaştırma Anabilim Dalı …………......…................................................................ 254
4.2.2.6 Yaygın Olmayan Anabilim Dalları ……………………….......…........................... 254

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi v

4.2.2.7 Çok DisiplinliYeni İnşaat Mühendisliği Alanları .................................................... 255
4.2.2.8 Türkiye’de İnşaat Mühendisliği Bölümlerinde Okutulan Dersler ........................... 256
4.3 İnşaat Mühendisliğinde Örgütlenme Çalışmaları …………......…................................ 257
4.3.1 Osmanlı Döneminde İlk Örgütlenmeler …………......…........................................... 257
4.3.2 Cumhuriyet Döneminde Örgütlenmeler …………......…........................................... 258
4.3.2.1 1954 Yılına Kadar Örgütlenme İle İlgili Yasa Çalışmaları ………….........…........ 259
4.3.2.2 İlk Mühendislik Meslek Odalarının Kurulması …………......…............................. 261
4.3.2.3 İnşaat Mühendisleri Odasının İlke ve Amaçları …………......…............................ 263
4.3.2.4 İnşaat Mühendisleri Odasının (İMO) Kuruluşu ve İlk Çalışmalar ………….......... 264
4.3.2.5 İMO Şubelerinin Açılması …………......…............................................................. 266
4.3.2.6 Batı’da İnşaat Mühendisliği Örgütlenmesi …………......….................................... 274

5. BÖLÜM: İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ İÇİN MEVZUAT ………………...………... 277

5.0 Genel …………......….................................................................................................... 277
5.1 Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasasında TMMOB ……….…........................……… 277

5.2 Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun ….….................................................…… 278

5.3 Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu …………………...………………. 279
5.4 İmar Kanunu ……………...…………………………...…............................………… 280
5.5 Kıyı Kanunu ……………...…………………………...…….............................……… 286
5.6 Yapı Denetimi Hakkında Kanun ……………...………………………….............…… 288
5.7 Tip İmar Yönetmeliği ……………...…………………………...………..............…… 289
5.8 Otopark Yönetmeliği ……………...…………………………...…...............………… 297
5.9 Yapı Denetimi Uygulama Usul ve Esasları Yönetmeliği…………………...……..….. 299
5.10 SİM ve İTB Yönetmeliği …………………………………………………….....…… 302
5.11 Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik ……….. 303

6. BÖLÜM: İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ: BİLİM, ETKİNLİK, KALİTE ve ETİK ... 305

6.0 Genel ………………………………….……………………………………………..... 305
6.1 İnşaat Mühendisliğinde Bilimsel ve Teknolojik Üretim …...…………………………. 305
6.1.1 Devlet Eliyle Yapılan Üretim ………………………………………………………. 305
6.1.2 Özel Üretim ………………………………………………..………………………... 306
6.2 Türkiye’de Bilim Çalışanlarının Sınıflandırılması …………...………………………. 307
6.2.1 Bilimsel Üretim Yapanların (Yüksek Öğretim) Sınıflandırılması ……...…….…..… 307
6.2.2 Yalnız Akademik Sınıflandırma ………………………………………..…...……… 309
6.2.3 Akademik İdari Sınıflandırma ………………………………………..…...………... 309
6.2.4 İdari Sınıflandırma …………………………………………………………..……… 310
6.3 İnşaat Mühendisliğinde Bilimsel Üretim ……………………………………...……… 310
6.3.1 İnşaat Mühendisliğinde Bilimsel Eser Türleri ………………………………...……. 311
6.3.2 Bilimsel Eser Hazırlama ………………………………………………………...….. 312
6.4 İnşaat Mühendisliğinde Etkileşim ve Etkinlik ……………………………………...... 316
6.4.1 İnşaat Mühendisliğinin Toplumsal Boyutu ……………………………...………….. 316
6.4.2 İnşaat Mühendisliği İle Toplumun Etkileşimi …………………………….………... 317
6.4.3 İnşaat Mühendisliği İle Toplum İlişkisinin Tarihsel Gelişimi ……………...………. 318
6.4.4 Türkiye’de İnşaat Mühendisliğinde Etkinlik İçin “Branşlaşma” ……………...……. 320
6.4.5 İnşaat Mühendislerinin Etkinliği ve Örnek Kişiler ……………………………...….. 320
6.4.5.1 İki Mühendis Cumhurbaşkanı Özal ve Demirel ………………………………...... 321
6.4.5.2 Karayolunu Kurumsallaştıran İnşaat Mühendisi Ahmet Vecdi Diker …………..... 323
6.4.5.3 İki Örnek İnşaat Mühendisi Arkadaş: Sezai Türkeş ve Feyzi Akkaya ………….... 325
6.4.5.4 Besteci ve İnşaat Mühendisi Erdoğan Berker ……………….……………………. 328
6.4.5.5 Yazar İnşaat Mühendisi Oğuz Atay ………………………………………………. 328
6.4.5.6 Sporcu, Spor Adamı, Bilim İnsanı İnşaat Mühendisi Rüşdü Yüce ……….……… 329
6.4.5.7 İnşaat Mühendisi ve Siyasetçi Aytaç Durak ……………………………………… 330
Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş vi
6.4.5.8 Kulüp Yöneticisi ve Bakan İnşaat Mühendisi Mehmet Ali Yılmaz ……………… 331
6.4.5.9 Futbolculuktan Bakanlığa İnşaat Mühendisi Faruk Nafiz Özak ………………….. 332
6.4.5.10 İş Adamı ve Kulüp Başkanı İnşaat Mühendisi Aziz Yıldırım ………..…………. 332
6.4.5.11 Türkiye Dışında Cumhurbaşkanı İnşaat Mühendisi: Mahmud Ahmedinejad …... 333
6.4.5.12 Bir Özgürlük Savaşçısı İnşaat Mühendisi: Yaser Arafat …………………...…… 334
6.5 İnşaat Mühendisliğinde Kalite ve Standart …………………………………………… 336
6.5.1 Uluslararası Kalite Kuruluşları …………………………..................................……. 337
6.5.2 Uluslararası Standart Kuruluşları …..………………………………………………. 338
6.6 İnşaat Mühendisliğinin İlke ve Özellikleri …………………………………………… 342
6.6.1 İnşaat Mühendisliğinin Temel İlkeleri …………………………………………...…. 342
6.6.2 İnşaat Mühendisinin Kazanması Gereken Özellikler …………………………….… 343
6.6.3 Diğer Alanlarda İnşaat Mühendislerinin Katkısı …………………………………… 344
6.7 İnşaat Mühendisliğinde Meslek Ahlâkı (Etik) ………………………..…………...….. 345
6.7.1 Mühendislerin ve Mimarların Topluma ve Çevreye Karşı Sorumlulukları ………… 347
6.7.2 Mühendislerin ve Mimarların İşverene ve Müşteriye Karşı Sorumlulukları …..…… 348

6.7.3 Mühendislerin ve Mimarların Mesleğe ve Meslektaşa Karşı Sorumlulukları ……… 348

6.7.4 Mühendislerin ve Mimarların Kendilerine Karşı Sorumlulukları …………..……… 349
6.7.5 Mevzuat Açısından “Durumu Kurtarma” …………………………………………... 349
6.7.6 Mimarlık İle Uyum …………………………………………………………………. 350
6.7.7 Çevreci Yaklaşım …………………………………………………………………… 352
6.7.8 Mühendisliğin Gereğini Yapıp Yapmama ………………………………………….. 353
6.8 Maliyetsiz Kârlılık İlkesi ………………………………………………………...…… 356
6.9 Zamanın ve Tabiatın Yenilmezliği ve İnşaat Mühendisliği …………………..……… 358
6.10 Estetik Kaygısı ve Teknoloji ………………………………………………………... 359
6.11 İnşaat Mühendisliğinin Düşünce Sistemi (Felsefesi) ………………………………. 363
6.12 İnşaat Mühendisliği Yapılarının Kullanım Özellikleri ……………………….……... 363
6.13 Tamirat, Tadilat, Eklenti ve Restorasyon Yapılması ………………….…………….. 363

7. BÖLÜM: İNŞAAT MÜH YAPILARI VE TEMEL KAVRAMLAR ….....……….. 367

7.1 Genel ………………………………….………………………………………………. 367
7.1.1 Yapıların Sınıflandırılması ……………….………………………………………… 370
7.1.2 Yapının Temel Özellikleri ……………….…………………………………….…… 371
7.2 İnşaat Mühendisliğinde Gerekli Genel Bilgi ve Tanımlar ……………………………. 372
7.2.1 Bazı Eleman Türleri ve Gösterimleri ………………………………….……….…… 373
7.2.2 Bağlantı (Düğüm) veya Dayanma (Mesnet) Noktaları ve Gösterimleri ………….… 380
7.2.3 Yapı Davranış ve İlgili Tanımlar …………………..……………….………………. 384
7.3 Yapı, Yapı Yükleri, Sistem ve Eleman Gösterimleri …………………..……………... 388
7.3.1 Yapı Gösterimleri ………………………………….……………………………….. 388
7.3.2 Yük Gösterimleri ………………………………….………………………………... 389
7.3.3 Sistem ve Eleman Gösterimleri …………………………………………………….. 393
7.4 İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalları ve Örnek Yapılar ……………….…………….. 396
7.4.1 Yapı ve Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı …………………….....………….….. 396
7.4.1.1 Yapı Mühendisliği Anabilim Dalı ………………………………………………... 396
7.4.1.2 Yapı Mühendisliği Örnek Yapıları …………………………………..…………… 398
7.4.1.3 Deprem Mühendisliği (Anabilim Dalı) ……………………………..……..……… 400
7.4.2 Mekanik Mühendisliği Anabilim Dalı ……………………………………………… 407
7.4.3 Hidrolik Mühendisliği Anabilim Dalı ……………………………………….……… 409
7.4.4 Ulaştırma Mühendisliği Anabilim Dalı ……………………………………..……… 412
7.4.4.1 Ulaştırma Sistemleri ve Genel Alanları …………………………………...……… 412
7.4.4.2 Büyük Projeler Gerektiren Ulaştırma Sistemleri ve Tarihsel Gelişimleri ………... 419
7.4.5 Geoteknik Mühendisliği Anabilim Dalı ………………………………….………… 433
7.4.6 Yaygın Olmayan Anabilim Dalları ……………………….………………………… 435

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi vii

7.4.6.1 Yapı İşletmesi/Yapı Yönetimi Mühendisliği ……….…………………..………… 436
7.4.6.2 Yapı Malzemeleri Mühendisliği ……….……………………………….………… 436
7.4.7 Çok Disiplinli Yeni İnşaat Mühendisliği Alanları ………………………………… 437
7.4.7.1 İnşaat Restorasyon Mühendisliği ……………………….………………………… 437
7.4.7.2 İnşaat Yıkım Mühendisliği ………………….………………….....……………… 438
7.4.8 Karma Yapılar ………………….…………………………………………………… 440
7.5 Bina Yapım Aşamaları ………………………………….…………………………….. 440
7.6 Konut Türü Yapı Özellikleri ve Bozulma Nedenleri …….…………....……………… 446
7.6.1 Konutlarda Bulunması Gereken Asgari Koşullar …….…………………..………… 446
7.6.2 Sağlıklı Bir Yapıda Aranılacak Önemli Özellikler …….…………………………… 447
7.6.3 Yapıların Bozulmasına Neden Olan Etkenler …….…………………........………… 447
7.7 Değerlendirme ………………………………….………………………………....….. 450
8. Kaynaklar ……………………………….……………………………..........………… 451
9. Ekler …………………………….……….................……………………..........……… 459
10. Konu Arama Listesi/Endeks …………………………….…………………......…… 461

ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa

Şekil:1.1 Mühendislik ile Bilim Alanları İlişkisi (Şematik) .……………...……………… 8
Şekil:1.2 Mühendisliğin Uygulanma Aşamaları .…………………...…………………….. 8
Şekil:2.1 Aritmetik İşlemlerde Hint ve Roma Rakamları ………………………………… 28
Şekil:2.2 Bilimin Gelişme Alanları ……………………...………………..….....………... 33
Şekil:2.3 Biruni’ye Göre Ay Tutulması ………………................………………………... 41
Şekil:2.4 Ekliptik ve Tarihi Süreçte Belirlenmiş Eğim Değerleri ………………………... 41
Şekil:2.5 El-Hazini’nin Terazisi ……………………………….…………………...…….. 44
Şekil:2.6 Al-Kereci Üçgeni’nin Hindî Sayılı Aslı ve Arabî Sayılarla Dönüşümü ……….. 46
Şekil:2.7 Al-Kereci’nin Sayı Örüntüsünün Pascal Üçgeni Diye Bilinen Şekli ……...…… 46
Şekil:2.8 Ebu’l-iz el-Cezeri’nin Mekanik Cihazları .……………………………………... 47
Şekil:2.9 Şehzade Vahideddin Hattı ………………………………………………...…..... 90
Şekil:3.1 Kâbe’nin Hz. İbrahim Zamanında Yapılan Şekli (Temsili) …………...…...…... 93
Şekil:3.2 Kâbe'nin Abdullah İbni Zübeyr Zamanında (684) Yapılan Şekli (Temsili) …... 94
Şekil:3.3 Kâbe’nin Coğrafi Konumu ve Planı (2000) …..……...………………………… 96
Şekil:3.4 Çatalhöyük’te Ev Biçimi (Şematik) ………………………………….....……… 98
Şekil:3.5 Alacahöyük Planı ve Görünüşü ……………….……………………………..…. 99
Şekil:3.6 En Yüksek Bina Karşılaştırma Biçimleri …….……...………………………..... 126
Şekil:3.7 Dünyadaki En yüksek Binalar ……………………………………………..…… 126
Şekil:3.8 Türkiye’deki En Yüksek Binalar (İstanbul) ……………...………..…………… 127
Şekil:3.9 Millau Viyadüğü Kesiti ……………………................................................…… 128
Şekil:3.10 Millau Viyadüğü-Bir Kolon Detayı ve Kolonun Üstten İç Görünüşü …........... 128
Şekil:3.11 Manisa-Muradiye Külliyesi Plan ve Perspektifi ……...……..…….…………... 169
Şekil:3.12 Tac Mahal’de Ya’sin Suresi Yazımında Optik Özellik .……......................…... 177
Şekil:3.13 Nevşehir-Avanos-Doktor Hacı Nuri Bey Konağı Planı ………..................…... 184
Şekil:3.14 Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun Binası Girişi (1795) ..................................... 200
Şekil:3.15 Abdülmecid’in Boğaz Tüp Geçit Projesi (1860) ................................................ 211
Şekil:3.16 Marmaray Batırma Tüp Tünel Yapım Biçimi .................................................... 213
Şekil:3.17 Marmaray: Enkesiti ve Etki Alanı (Londra-Pekin Demiryolu ........................... 213
Şekil:5.1 Nazım İmar Planı Örneği (Batıkent-Ankara) .......……………………...………. 281
Şekil:5.2 Uygulama İmar Planı Örneği (Urla-İzmir) ...........…………………………..…. 282
Şekil:5.3 Kadastro Adası ve Kadastro Parseli Örnekleri .….............……………………... 282
Şekil:5.4 İmar Adası ve İmar Parseli Örnekleri ………......………………………………. 282
Şekil:5.5 Paftaların Adlandırılması ……...........…………………………………………... 283
Şekil:5.6 Çevre Düzeni Nazım İmar Planı Örneği ………………………………………... 284
Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş viii
Şekil:5.7 Kıyı ve Kıyı Tanımları ……………………………...……..........................…… 287
Şekil:5.8 İmar Planı Tanımları (Onur Acar-EVKA 1-Ö:1/1000) ….................................... 291
Şekil:5.9 Emsal Verilen İmar Ada veya Parseli Örneği ……………………...................... 292
Şekil:5.10 Parsel ve Yapı-Bina Tanımları Gösterimi …………………….......................... 294
Şekil:5.11 Yapı ve Yapı Düzeni Tanımları ………………...……...................................... 295
Şekil:5.12 Görüş Üçgeni ve Karayolu Kenarlarında Yapı Yapılması ……………..……... 303
Şekil:6.1 Bir Mühendisin Zaman-Gelişim-verim Eğrileri (Feyzi Akkaya) ........................ 327
Şekil:6.2 Vaziyet Görünüşü, Plan ve Perspektif Örnekleri .………………………………. 351
Şekil:7.1a İnsan-Bina Yapısal Bileşenler Benzerliği .………………………..…………… 368
Şekil:7.1b İnsan-Yapı Taşıyıcı İlişkisi Benzerliği ……………………...………………… 368
Şekil:7.1c Hasta İnsan-Hasarlı Yapı Benzerliği ……………………...………………...… 369
Şekil:7.1d İnsan ve Binada Muayene-Tanı Benzerliği ………………......………….…… 369
Şekil:7.1e İnsan ve Binada Operasyon Benzerliği …….……………..........……………… 369
Şekil:7.2 Akslar, Kesitler, Boykesit ve Ebkesit Gösterimi ……………………………….. 372

Şekil:7.3 Yapıda Kolon, Kiriş, Perde ve Gösterimi .……………………………………… 374

Şekil:7.4 Normal Kiriş ve Yatık Kiriş ………………..…………………………………... 374
Şekil:7.5 Tablalı Kiriş ………………………………….…………………………………. 375
Şekil:7.6 Saplama Kiriş ve Gösterimi .……………………………………………………. 375
Şekil:7.7 Bir Boyutlu Çelik, Ahşap ve Halat Elemanlar …………. 375
Şekil:7.8 Plak ve Perde Elemanlar İle Çalışma Biçimleri …………….…...……..………. 377
Şekil:7.9 Boşluklu Perde ve Gösterimi …………………………………..….……………. 377
Şekil:7.10 Levha Elemanlar ve Çalışma Biçimleri ………..…………..……….…………. 377
Şekil:7.11 Kabuk Bir Yapının Görünüşü ……………………………………..…………... 378
Şekil:7.12 Kubbe (Küresel Kabuk) Yapı Biçimi ……………………………………...….. 378
Şekil:7.13 Tonoz (Beşik Kubbe) Yapı Biçimi ……………………………………...…….. 379
Şekil:7.14 Üç Boyutlu Yapı veya Eleman Tipleri …………………………….………….. 379
Şekil:7.15 Ankastre Mesnet Biçim ve X-Y Düzlemi Gösterimleri ……………...……….. 380
Şekil:7.16 Sabit ve Hareketli (Kayıcı) Mesnet Biçim ve Gösterimleri ………….……..… 381
Şekil:7.17 Pandül Ayak Eleman, Mesnet Biçimi ve Gösterimleri ……………...….…….. 382
Şekil:7.18 Elastik Ankastre Mesnet Biçimi ve Gösterimleri …………………………..…. 382
Şekil:7.19 Mafsal Biçimi ve Gösterimleri ……………………...………………………… 383
Şekil:7.20 Rijit Düğüm Noktası ve Dönme Etkisi ………………….…………………….. 384
Şekil:7.21 Mafsallaşma ve Plastik Mafsal Biçimi ve Gösterimi …………………………. 385
Şekil:7.22 Karkas Yapı Biçimi ve Statik Sistem …………………………..……………... 386
Şekil:7.23 Tekil ve Bir Yönde Sürekli Temel Tipleri ……………………...…………….. 387
Şekil:7.24 Radye Temel ve Kazık Başlığında Sürekli Temel Tipi …………….…………. 387
Şekil:7.25 Derz (Aralık) Tipleri ………...………………….……………………...……… 387
Şekil:7.26 Plan ve Görünüşler ile Minarenin Kısımları ……………………..........……… 388
Şekil:7.27 Tekil Yükler ……………..…………………….………………………………. 389
Şekil:7.28 Bir Asma Köprü Modeli (Sistem) …………………………………...………... 389
Şekil:7.29 Yayılı Yük Alma Biçimi ……………………………………………………… 390
Şekil:7.30 Üçgen ve Yamuk (Trapez) Yük Gösterimleri ……………………...…………. 391
Şekil:7.31 Parabolik Yük Gösterimleri (Fonksiyonla Tanımlı) …………...……………… 392
Şekil:7.32 Yayılı Yük ve Tekil Yük Bulunan Basit Kiriş ………………………………... 392
Şekil:7.33 İki Açıklıklı Üç Mesnetli ve Düzgün Yayılı Yükle Yüklü Sürekli Kiriş .…….. 392
Şekil:7.34 Elastik Zemine Oturan Kiriş .………………..………………………………… 393
Şekil:7.35 Ana (Global) ve Yerel (Tali) Eksenler ………………………………………... 394
Şekil:7.36 Sönümleyici Bulunan Bir Yapı Sistemi Gösterimi …………………………… 394
Şekil:7.37 Toplu Kütleli Tek Serbestlik Dereceli Sistem Gösterimi ………….………….. 395
Şekil:7.38 Gövdesinde Boşluk Bulunan Eleman Gösterimi (Petek Kiriş) …………..…... 395
Şekil:7.39 Binaların Gelişimi …………………………..……………………...………… 402

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi ix

Şekil:7.40 Önlenemeyen Afet Sonuçları ………………………….....................………… 403
Şekil:7.41 Van-Erciş Depremi, Beton Döküm Hatası …………………………….……… 403
Şekil:7.42 1910-2010 Arasında Doğal Afetler ve Hasar Oranları …………………...…… 404
Şekil:7.43 1992-2011 Arası Büyük Depremlerde Hasarlı Bina Sayıları ……………….… 404
Şekil:7.44 Mevzuata Aykırı Ölçülerle Yapılmış Yeni Nesil Binalar …………......……… 405
Şekil:7.45 Deprem Dalgalarının Adlandırılması …………………………..……..……… 406
Şekil:7.46 Yer Küre ve Deprem Dalgaları …………………………………...…………… 407
Şekil:7.47 Yapı Yükleri Şematik Gösterimi ……………………………………………… 408
Şekil:7.48 Beton Kemer Ermenek Barajı ve HES ………………..……………………… 410
Şekil:7.49 Ağırlık Tip Barajın Tipik Enkesiti ve Kısımları ……………………….……… 410
Şekil:7.50 Barajlarda Enerji Üretimi …………………………..………………....……… 411
Şekil:7.51 Bir Ağırlık Barajına Etkiyen Kuvvetler ………………...………..…………… 412
Şekil:7.52 Arnodin’in Çevre Yolu ve Sarayburnu-Üsküdar Köprü Projesi ……………… 421
Şekil:7.53 Asma Sistem ve Asma Köprülerin Çalışma Prensibi …………………………. 422
Şekil:7.54 Asma Sistem Çalışma Biçimi ve Bir Askılı Köprü Uygulaması ……………... 422

Şekil:7.55 Tel Grupları, Çelik Halatlar ve Paralel Tel Grupları ………………………….. 423
Şekil:7.56 Tünellerin Batırılması ve Dolgu Yapılması (Şematik) ……………...………... 425
Şekil:7.57 Dünyadaki Önemli Tüp Tüneller ve İstanbul Boğaz Geçişi …………..……… 426
Şekil:7.58 Ostia ve Ostia Limanı …………………………………………………………. 427
Şekil:7.59 4 Büyük Uçağın Karşılaştırması ………………………………………………. 430
Şekil:7.60 Yeni ve Büyük İstanbul Projeleri ……………………………………………... 432
Şekil:7.61 Jetgrout (Basınçlı Şerbet) ve Bir Kullanım Biçimi .……………………..……. 433
Şekil:7.62 Toprakarme Yapılar .…………………………………………………………... 433

TABLOLAR LİSTESİ Sayfa

Tablo:0.1 Kitap İçeriğindeki Metin Dışı Materyal ……………………………………… iv
Tablo:0.2 Eski Ölçü Birimleri (Osmanlı Ölçü Birimleri) ………………………………… xx
Tablo:1.1 İnanç ve Evrim Düşüncesi ……………….………………………………..…… 18
Tablo:2.1 Rakamların Gelişimi ve Kullanılan Rakamlar ………………………………… 29
Tablo:2.2 Modern Bilimler ile Hazini ve Biruni’nin Yoğunluk Değerleri ……….………. 43
Tablo:2.3 İlk Mühendislik Okulunda Okutulan Bazı Dersler …………………………….. 68
Tablo:3.1 Selçuklu ve Daha Önceki Dönemden Kalma Bazı Hastaneler …….…………... 141
Tablo:3.2 Anadolu’da Selçuklu ve Beylikler Dönemlerinde Bazı Medreseler …………... 141
Tablo:4.1 Almanya’da İnşaat Mühendisliği Eğitimi Zorunlu ve Seçmeli Dersler ……...... 234
Tablo:4.2 İnşaat Mühendisliği Bölümleri Akademik Özellikleri ……………...……..…... 241
Tablo:4.3 İnşaat Mühendisliği Bölümleri Erişim Bilgileri ……………………………….. 246
Tablo:4.4 İnşaat Mühendisliği Eğitimi Zorunlu ve Seçmeli Dersler ……………………... 256
Tablo:4.5 1954 Yılında Kurulan Meslek Odalarının Üye Özellikleri …............................. 261
Tablo:4.6 Meslek Odalarının Kuruluş Tarihleri ve Üye Sayıları .……………………….. 263
Tablo:4.7 İMO Şubeleri Erişim Bilgileri (İl Adına Göre Alfabe Sıralı) ………...….…… 268
Tablo:5.1 Binalarda Yol Genişliğine Bağlı Yükseklik ve Kat Sayıları ………...............… 296
Tablo:5.2 Bir Adet Otopark İçin Yapı Çeşit ve Miktarları .………………………………. 298
Tablo:6.1 NACE Ulusal Faaliyet Kod ve Adları ………….........................................…… 340
Tablo:7.1 Türkiye’de İdari Birimler-Nüfus ve Deprem Bölgeleri ………………..….…… 401

RESİMLER LİSTESİ Sayfa

Resim:1.1 Yapı Denetimi Öncesinde Fenni Mesul ve TUS Kullanımı (Samsun-2006) …. 12
Resim:1.2 Altın Tapınak Hindistan-Amritsar .……………………………………………. 16

Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş x

Resim:2.1 Dünyanın İlk Tapınağı-Göbekli Tepe-Şanlıurfa ……………………………… 22
Resim:2.2 Şam Emevi Camii ve İç Avlusu ………………………………………………. 23
Resim:2.3 Mısır Keops Piramidi ……………………………….…………………...……. 24
Resim:2.4 Kayravan-Tunus’ta Aglebilerden Kalma Su Deposu (9. Asır) ……...……...…. 37
Resim:2.5 Harezmi …………….…………………….…………………….….………...... 38
Resim:2.6 İbni Sina (Temsili) …………………………….…………………...…………. 39
Resim:2.7 El Biruni ………….……………………….………………….…………...…... 41
Resim:2.8 Ömer Hayyam ……….………………………….………………………….…. 45
Resim:2.9 Özbekistan Semerkand (Uluğ Bey) Medresesi …………….……………..…... 48
Resim:2.10 Fatih Sultan Mehmet …………………..........………………………....……. 48
Resim:2.11 Dünyanın İlk Üniversitesi-Karaviyyin Medresesi ……………………..…….. 54
Resim:2.12 Bronz Sürahi (Erken İslâm, 9-10.Asır) ……………………..………………... 57
Resim:2.13 Karamanoğlu Mehmed Bey’in Türkçe Konuşma Fermanı ….………..….….. 59
Resim:2.14 Fatih Vakfiyesinden …….…………………………….……………………… 62
Resim:2.15 İstanbul Fatih Medresesi …….……………………………………………….. 64

Resim:2.16 İstanbul Süleymaniye Medresesi …….………………………………………. 64

Resim:2.17 Mühendishane-i Berri-i Hûmâyûn (Topçu ve İstihkâm ve Mühendislik
Mektebi Hûmâyûnu) ile Bitişiğinde Bulunan Humbarahane Kışla-i Hûmâyûn ………….. 78
Resim:2.18 Taşkışla Eski (Mühendislik Mektebi) (Karaca, 2012) ve Yeni (İ.T.Ü.
Mimarlık Fakültesi) Görünümü …………………………………………………………... 79
Resim:2.19 2000’li Yıllarda Kütüphanelerimizin Fiziki Şartlarına Bir Örnek …….……... 88
Resim:3.1 Roma-Colosseum …….………………………………..…………....………... 91
Resim:3.2 Yunanistan-Parthenon ve Planı ….…………………………..…………....….. 92
Resim:3.3 Kâbe’nin 1909 Yılındaki Görünümü ….……………………………....………. 95
Resim:3.4 Kâbe’nin 1941 Yılındaki Görünümü …….………………………………....…. 96
Resim:3.5 Çatalhöyük Ev Biçimi ……….……………………………………….......…… 98
Resim:3.6 Alacahöyük’te Görülebilir Taş Duvarlar …….…………………………....…... 99
Resim:3.7 Alacahöyük’te Dinsel Kapı ve Hitit Barajı (Örükaya Barajı) ………….......…. 101
Resim:3.8 Çin Seddi’nin Yapımında Toprak Kullanılan İlk Şekli …….……………....…. 103
Resim:3.9 Çin Seddi’nin Taş-Toprak Malzeme İle Yapılan İkinci Tipi …….…...…....…. 104
Resim:3.10 Çin Seddi’nin Duvar Yolu ve Savunma Sistemi ….………………….....…… 105
Resim:3.11 Çin Seddi’nin Genel Yapısı ve Nehir Geçişleri ………………….…..…..…. 106
Resim:3.12 Çin Seddi’nin Kademeli Savunma Sistemi ve Gözetleme Kuleleri …......…... 106
Resim:3.13 Çin Seddi’nde Duvarlar ve Ateşli Silahların Yerleştirilmesi …….…….……. 107
Resim:3.14 Çin Seddi’nin Yapımında Kesme Taş ve Tuğla Kullanılması …….……........ 107
Resim:3.15 Toprak Dolgu Baraj-Kayseri-Pınarbaşı-Karakuyu Barajı ve Planı …….....…. 108
Resim:3.16 Aydın-Üç Gözler ……………….……………………………………….…… 109
Resim:3.17 Aydın-Karacasu-Aphrodisias ……………………………….………..…..…. 109
Resim:3.18 Van-Şamran Kanalı (Açık Kanal) ………………………………...….....…... 109
Resim:3.19 Tünel-Antakya-Çevlik Tüneli-Alın ve Açık Kanal Kısmı ...........................… 110
Resim:3.20 Boru İletimi-Antalya-Kaş-Kalkan-Delikkemer …………………………..…. 110
Resim:3.21 İstanbul-Bozdoğan Kemeri ………………………………….…………..…… 111
Resim:3.22 Endülüs Zamanında Cadiz’de Yapılan Camiler .……………………....…..... 113
Resim:3.23 Kurtuba’da Medinetüzzehra Sarayı (Medrese ve Kütüphane) .…………....… 113
Resim:3.24 Kurtuba’da Muvahhidler Döneminde Yapılmış Hastane (12.asır) .…………. 113
Resim:3.25 Kurtuba (Cordoba) Camii ……..………………………………..………….... 114
Resim:3.26 Elhamra Sarayı, Fıskiyeli Bahçeler ve Cennet-ul Arif ………...…………..… 115
Resim:3.27 Elhamra Sarayı-Barok Mimari İle İşlenmiş Duvarlar ve Hamam Detayı ........ 116
Resim:3.28 Uzaktan Elhamra Sarayı .………………………………………………..…… 117
Resim:3.29 Elhamra Sarayı Su Sarnıcı ve Zaragoza’da Bir Kule ………..……………… 117
Resim:3.30 Zaragoza’da El-Caferiye Sarayı .………………………………..…..………. 118

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi xi

Resim:3.31 Cadiz-Grazalema’da Endülüs Camisi (9. Asır) ………………………..…….. 119
Resim:3.32 Ayasofya Camii .…………………………………………………………..…. 122
Resim:3.33 Fatih Sultan Mehmet’in Ayasofya Vakfiyesi .……………………………..… 123
Resim:3.34 Dünyanın En Büyük Barajı-Çin- Three Gorges Dam .…………………….… 125
Resim:3.35 Millau Viyadüğü-Genel Görünüş .………………………………………..….. 127
Resim:3.36 Karl von Terzaghi .………………………………………………………..….. 130
Resim:3.37 S. Timoşenko .……………………………………………………………..…. 133
Resim:3.38 Dehistan Cuma Camisi Taç Kapısı ve Planı .…………………………......….. 134
Resim:3.39 Cuma Camisi Taç Kapı Kalıntısı (Sol ve Sağ Kısımları) …………..…....…. 135
Resim:3.40 Buhara-Kalyan Minare ve Çin-Kaşgar-Afak Hoca Türbesi .……………..….. 135
Resim:3.41 Şanlıurfa-Halil-ür Rahman Gölü (Balıklı Göl) ……………………...…….…. 138
Resim:3.42 Karabük İncekaya Su Kemeri .………………………………………….......... 139
Resim:3.43 Kayseri-Ulu Cami ve Minaresi .……………………………………………… 140
Resim:3.44 Afyon-Çay-Taşhan .……………………………………………………...…... 142
Resim:3.45 Samsun-Çarşamba Göğceli Camii .…………………………………………... 143

Resim:3.46 Sivas-Divriği- Ulu Cami ve Külliyesi .………………………………..…….. 144

Resim:3.47 Kırşehir-Cacabey Medresesi-Dünyanın İlk Gözlemevi .…………………...... 145
Resim:3.48 Kayseri-Mimar Sinan Parkı-Şifaiye ve Gıyasiye Medreseleri .………..……. 145
Resim:3.49 Konya-İnce Minare Medresesi (1897 ve 1998) Relöve ve Planı .……….…… 146
Resim:3.50 Kayseri-Bünyan-Karatay Kervansarayı ve Taş İşleme Detayı .…………...… 147
Resim:3.51 Isparta-Eğirdir Düdarbey Medresesi ve Hızırbey Camii .……………………. 147
Resim:3.52 Eğirdir Düdarbey Medresesi, Sütun Başı ve Hızırbey Camii Giriş Kapısı ….. 148
Resim:3.53 Yozgat-Osman Paşa Camii ve Türbesi .……………………………………… 149
Resim:3.54 Kırşehir-Ahi Evran Camisi …………………………………………………... 150
Resim:3.55 Erzurum-Çifte Minareli Medrese .……………………………………..……. 150
Resim:3.56 Erzurum-Çobandede Köprüsü .………………………………………………. 151
Resim:3.57 Afyonkarahisar Ulu Cami İçi .…………………………………………...…... 151
Resim:3.58 Erzurum-Yakutiye Medresesi ………………………………………………... 152
Resim:3.59 Erzurum-Yakutiye Medresesi-Bazı Detaylar .…………………………...…... 152
Resim:3.60 Bursa-Muradiye Külliyesi (Eski ve Yeni Hali) ……………………………… 155
Resim:3.61 Edirne-Eski Cami .………………………………………………………...…. 156
Resim:3.62 Süleymaniye Camii, Kesit ve Planı .…………………………………………. 157
Resim:3.63 Kırkçeşme İsale Hattı Minyatürü (Sular ve Şehir)-Nakkaş Osman ….......….. 160
Resim:3.64 Kırkçeşme İsale Hattı Minyatürü (Su Tesisleri)-Nakkaş Osman .………...…. 161
Resim:3.65 Su İletim Kemeri (Akadük)-İstanbul-Mağlova Kemeri .…………….…….… 162
Resim:3.66 İstanbul-Mağlova Kemeri (Muallak Kemer) …………………………....…… 163
Resim:3.67 Edirne-Selimiye Camii .…………………………………………………...…. 165
Resim:3.68 Çorum-Osmancık-Koyunbaba Köprüsü .…………………………………….. 166
Resim:3.69 Ankara-Altındağ-Çengel Han .……………………………………………….. 167
Resim:3.70 Edirne-Beyazıt Külliyesi …………………………...........………………...… 168
Resim:3.71 Manisa-Muradiye Külliyesi ………………………………......……………… 169
Resim:3.72 Sultanahmet Camii ve Ayasofya .…………………………………..……….. 171
Resim:3.73 Sultanahmet Camii .……………………………….……………………..….. 172
Resim:3.74 Sultanahmet Camii İçi ve 1895 Yılındaki Dış Görünümü ………….….……. 173
Resim:3.75 İshak Paşa Sarayı .............................................................................................. 175
Resim:3.76 Tac Mahal-Genel Görünüş .……………………………………………..…... 176
Resim:3.77 Taç Mahal Yan Kule Görünüşü .……………………………………………... 178
Resim:3.78 Taç Mahal-Bir Yan Görünüş ve Mermer Oymalar .……………………...….. 179
Resim:3.79 Rize-Çamlıhemşin-Şenyuva Köprüsü .……………………………………..... 180
Resim:3.80 Edirne Meriç Köprüsü .………………………………………………..…….. 181
Resim:3.81 Rize-Fındıklı-Hurşit Bey Evi .…………………………………………......... 182
Resim:3.82 Mersin Limanı .…………………………………………………………..….. 182

Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş xii

Resim:3.83 Bartın-Osmanlı Dönemi Sivil Yapı-Ahşap Ev .……………………………… 183
Resim:3.84 Nevşehir-Avanos-Doktor Hacı Nuri Bey Konağı .……………………..…… 184
Resim:3.85 Hicaz Demiryolu İstanbul Başlangıcı Haydar Paşa Tren İstasyonu (1906) …. 188
Resim:3.86 Eskişehir ve Adana Tren İstasyonları (Yapılışları 1897) …………….....…… 189
Resim:3.87 Toros Dağlarında Varda Köprüsü (Açıklık:110 m, 1998’deki hali) ……........ 190
Resim:3.88 Paris Treni Hatları ve Trenlerde “Hicaz Demiryolu” Pirinç Levhası .…..…… 190
Resim:3.89 Bir Yapım Çalışması, Kisve Bölgesi, 1901 .………………………………..... 191
Resim:3.90 Lübnan-Baalbek Harabeleri ve Osmanlı Heyeti, 1905 .…………………..….. 192
Resim:3.91 Ürdün’de Amman-Maan Arasında Cesim Köprüsü, 1903 ve 1998 .…..…..... 193
Resim:3.92 Tırmanma Amaçlı Dişli Raylar, Dahr-ül Beydar Dağları, 1895 .……….....… 194
Resim:3.93 Kudüs-Yafa Hattı Day’ra Şah Geçidi ve Tel-Aviv İstasyonu, Yafa, 1891 ...... 195
Resim:3.94 El-Muazzam İstasyonu Açılışı ve El-Ula İstasyonu, 1909 .………………..… 196
Resim:3.95 Hicaz Demiryolu Sonu-Medine Tren İstasyonu, Yapımı 1909 .…………..…. 197
Resim:3.96 İzmir Saat Kulesi .…………………….................................……………...…. 198
Resim:3.97 Visera (Işıklar) Hidroelektrik Santralı ve Coğrafi Konumu …………………. 202

Resim:3.98 Trabzon Limanı (Atatürk’ü Karşılama Töreni) ……………………....…..….. 203

Resim:3.99 Trabzon Limanı ve Planı (Boztepe’den-2000) ………………………......…... 203
Resim:3.100 Keban Barajı .………………………………….……………………………. 204
Resim:3.101 Kocatepe Camii ……………………….………………………..……...…… 205
Resim:3.102 Adana-Sabancı Merkez Camii .……………………………………………... 207
Resim:3.103 Atatürk Barajı .……………………………….………………………..…… 209
Resim:3.104 Deriner Barajı: Yerleşimi, Kazı Alanı ve Gölü ……………………..……… 210
Resim:3.105 Mimar Sinan’ın İmzası ve Mührü .…………………………………..…….. 215
Resim:3.106 Prof.Dr.Mustafa İnan .………………………………………..………..……. 217
Resim:3.107 Prof.Dr.Mustafa İnan Bir Törende …………………….……......…..…..…. 218
Resim:3.108 Adnan Çakıroğlu Bir Seminerinde .………………………..………….……. 222
Resim:3.109 Prof.Dr. Vural Cinemre .……………………………………..………....….. 224
Resim:3.110 Uğur Ersoy .…………………………..........………………………..………. 225
Resim:3.111 Prof.Dr.Lütfi Askerzade ….........................................………………...……. 226
Resim:3.112 Prof.Dr.Zekai Şen ……........…………..........................................…………. 227
Resim:4.1 Başbakan Adnan Menderes’in İlk TMMOB Genel Kurulu’na Telgrafı ……… 265
Resim:6.1 Bilecik Ertuğrul Gazi Türbesi ve Berlin-Kaiser Wilhelm Kilisesi …….....…… 318
Resim:6.2a Uşak-Burma Camii …………………………........………………………..… 319
Resim:6.2b Antalya-Yivli Minare ……………………………...…………………..……. 319
Resim:6.3 Turgut Özal ve Süleyman Demirel .…………………………………………… 322
Resim:6.4 1950 Öncesi ve Sonrasında Yol Yapım Çalışmaları .……………...……..…... 324
Resim:6.5 İlk Karayolları Genel Müdürü Ahmet Vecdi Diker ve Son Yılları ………..….. 325
Resim:6.6 Sezai Türkeş ve Feyzi Akkaya .…………………………………………….…. 326
Resim:6.7 Erdoğan Berker .………………………………….…………………………..... 328
Resim:6.8 Oğuz Atay ve Rüşdü Yüce ………………………………………………....… 329
Resim:6.9 Aytaç Durak ve Mehmet Ali Yılmaz ……..........……………………………… 331
Resim:6.10 Faruk Nafız Özak ve Aziz Yıldırım .……….................................……...…… 332
Resim:6.11 Prof. Dr. Mahmud Ahmedinejad …………………………………………….. 333
Resim:6.12 İnş. Müh. Yaser Arafat ………………………………………………………. 335
Resim:6.13 9 Katlı Binada Yangın Merdiveni .………………………………………..… 350
Resim:6.14 Bir Karayolu Yarma Şevi .………………………………………………..…. 352
Resim:6.15 Karayolu Aşınma Tabakasında Kayma Etkisi Sonuçları (Örnek:1) ……....…. 353
Resim:6.16 Sadece 2 Yılda Ömrünü Tamamlamış Bir Beton Yol (Örnek:2)……....…….. 354
Resim:6.17 Bir Kötü Yapılaşma Örneği-Mardin Merkez (Örnek:3) ………………....…... 355
Resim:6.18 Karayolu Yüzeyinin Önemi (Örnek:4) ……………………………...…….…. 355
Resim:6.19 Güvenli Bir Eski Köy Yerleşimi-Doğu Karadeniz (Örnek:5) ………..…..….. 355

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi xiii

Resim:6.20 Karayolu Üst Yapısı Izgarası ve Sıva+Boya Üzeri Kaplama (Süpürgelik) …. 356
Resim:6.21 Sıva+Boya Üzeri Kaplama ve Yol-Bordür Yapım Hatası .……………...…... 357
Resim:6.22 Dış Cephe Kaplaması Bozulması ve Tamir Zorluğu .………………………... 357
Resim:6.23 Zamana Yenilmiş Bir Köprü ve Donatı Detayı- Seyitgazi-Afyon Arası .……. 358
Resim:6.24 Derenin Terk Ettiği Köprü ve Yapıların Zamana Bağlı Yetersizliği .………... 359
Resim:6.25 ABD-Ruck A. Chucky Köprüsü ve Atatürk Köşkü .................................…… 362
Resim:6.26 Kent Müzesi İnşaatı-Samsun ……………………………...…………………. 364
Resim:6.27 Bir Tarihi Yapı Tamiri (Restorasyon)-Samsun-Eski Hükümet Konağı ........... 365
Resim:7.1 Kesme Taş Kemer Yapı-Uşak .………………………………………………... 367
Resim:7.2 Öngerilmeli Kirişle Viyadük ……………..............................……………...…. 367
Resim:7.3 Prefabrik Elemanlı Sanayi Yapısı .………………………………………..….. 367
Resim:7.4 Binalarda Bir ve İki Boyutlu Elemanlar (Kolon, Kiriş, Döşeme) ………..…... 376
Resim:7.5 Yapı Üzerinde Bazı Nokta ve Eleman Gösterimleri .……………………..….. 383
Resim:7.6 Paris-Eyfel Kulesi ………………………..…………………………………… 398
Resim:7.7 Barselona Telekominikasyon Kulesi .…………………………………………. 399

Resim:7.8 Beton Yol İçin Donatı ve Beton Dökümü .……………………………..…..… 416

Resim:7.9 Zor Arazi Şartlarında Karayolu-Ölüm Yolu-Bolivya .……………………..….. 417
Resim:7.10 Karayolunda Viyadük-Tünel Uygulaması ve Zorunlu Nedenlerin Etkisi ….... 417
Resim:7.11 Otoyol Uygulaması-Hırvatistan ……………………………………………… 418
Resim:7.12 Tünel Açma Makineleri ve Tünel ……………………………………………. 419
Resim:7.13 Ana Kablo (Paralel Tel Grubu), Düşey Kablo ve Tabliyenin Bağlanması ….. 423
Resim:7.14 İstanbul-Boğaziçi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ………………. 424
Resim:7.15 Bir Kablolu Sistem Olarak Teleferik Hatları ………………………………… 424
Resim:7.16 Batırma Çalışmaları ………………………………..………………………... 425
Resim:7.17 Tunus Kartaca Limanı …………..…………………………………………... 426
Resim:7.18 Dünyanın En Büyük Yolcu Uçağı AIRBUS A380 ………………………….. 429
Resim:7.19 İstanbul-Atatürk Havalimanı ………………………………………………… 431
Resim:7.20 Kazık Temel (Kesit, Uygulama, Kullanım) ………………………………….. 433
Resim:7.21 Kazıklı Temel ve İksa Görünümü ..………...…………………………...…… 434
Resim:7.22 (a) Pizza Kulesi ve (b) Sivas Ulu Cami Minaresi-Zemin Kaynaklı Eğilme …. 435
Resim:7.23 Kötü Bir Restorasyon Örneği-Kalamış İkiz Yapılar ………………………… 437
Resim:7.24 Aydın Merkez Nasuh Paşa Külliyesi ………………………………………… 438
Resim:7.25 İş Makineleri ile Yıkım ……………………………………………………… 439
Resim:7.26 Patlayıcı Kullanarak Yıkım-1 ………………………………………...……… 439
Resim:7.27 Patlayıcı Kullanarak Yıkım-2 ………………………………………………... 439
Resim:7.28 Zemin Aplikasyonu (Temelde) …………………………………...…………. 441
Resim:7.29 Temel Zemininde Su Bulunması ve Yalıtım Uygulaması .…………………... 442
Resim:7.30 Su Yalıtımı Detayları ve Kazıklarda Başlıklama-Ankraj Uygulaması .……… 442
Resim:7.31 Kazıklarla İksa ve Perdede Su Yalıtımı .……………………………………... 442
Resim:7.32 Kazıklı İksa, Yalıtımlar ve Temel Yapımı .……………………………...…... 443
Resim:7.33 Temelde Beton Dökümü ve Bakımı .………………………………………… 443
Resim:7.34 Kolon Donatısı ve Kolonların Yapımı .………………………………..……. 443
Resim:7.35 Perde, Kolon ve Döşeme Kalıplarının Yapılması .………………..………… 444
Resim:7.36 Ahşap ve Çelik Kalıp Kullanımı .………………………………………..….. 444
Resim:7.37 Döşeme ile Kolon Uç Birleşimlerinde Donatı .………………………………. 444
Resim:7.38 Kiriş Donatıları (Etriye Sıklaştırması ve Pliye Kullanımı) ……………...…... 445
Resim:7.39 Asmolenli Döşeme (Yapım Biçimleri) ………………………………...……. 445
Resim:7.40 Yapılmış Asmolenli Döşeme ve İnşaatın Kısımlar Halinde Yapılması .…….. 445

HARİTALAR LİSTESİ Sayfa

Harita:2.1 Medeniyetler Çatışması Bölgeleri …………………………………………….. 20
Harita:2.2 Avrupa’da İlk Üniversite Merkezleri ………………………………………… 21
Dr.Fahri BİRİNCİ – İnşaat Mühendisliğine Giriş xiv
Harita:2.3 Medeniyetlerin Beşiği Mezopotamya …………………………………………. 27
Harita:2.4 İslam Dünyasında İlk Bilim Merkezleri ………………………………………. 35
Harita:2.5 Piri Reis’in ve Günümüzün Avrupa-Kuzey Afrika Haritası .………………….. 49
Harita:3.1 Çatalhöyük Yerleşimi ve Görünüşü ……………………………………..……. 97
Harita:3.2 Haritada Çin Seddi ve Geçtiği Bölgeler (Eyaletler) …………………...…..….. 102
Harita:3.3 Haritada Çin Seddi (1993 ve 1805) …………………………………..…..….. 102
Harita:3.4 İberya (İspanya) Yarımadası (1031) ve Sicilya Adası …………….......…..…. 112
Harita:3.5 Al-İdrisi Dünya Haritası (1154) ve Al-Kazwini Resmi-British Museum .….... 119
Harita:3.6 Türklerin Göç Yolları …………………………………………………………. 136
Harita:3.7 Selçuklu Dönemi İpek Yolu …………………………………………………... 137
Harita:3.8 Selçuklu Dönemi Anadolu Ticaret Yolları ………………………………….… 137
Harita:3.9 Kırkçeşme Su İletim Tesisleri ………………………………………………… 159
Harita:3.10 Avrupa-Anadolu-Bağdat Demiryolu Hatları ile Hicaz Demiryolu İlişkisi ...… 185
Harita:3.11 Hicaz Demiryolu İstanbul-Medine Hattı (Şematik) …………………......…… 186
Harita:3.12 Ankara-Eskişehir-İstanbul Hızlı Tren Hattı .…………………………..……... 209

Harita:3.13 Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı .………………………………………. 230

Harita:3.14 Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı .…………………………………………... 231
Harita:7.1 Türkiye’nin Taraf Olduğu Bazı Enerji İletim Projeleri ……………………….. 415

Sunuş – İçindekiler – Şekiller/ Tablolar/Resimler/Haritalar Listesi xv