Dans + film Basquiat

Alors, on danse à Bruxelles

Als je van hedendaagse dans houdt, kom dan zeker naar Brussel. Want als er één stad is die
choreografen en dansers uit de hele wereld aantrekt, dan is het onze hoofdstad.
Volgens insiders zit het unieke van de Brusselse dansscène in het feit dat het een wereld is die wordt
gekenmerkt door velerlei invloeden, genres en stromingen. Net zoals Brussel een multiculturele stad
is, heeft de dansscène honderden gezichten, zelfs binnen het universum van één enkele
choreograaf. De scène kent geen grenzen, alles is mogelijk. Haar specificiteit is per definitie haar
verscheidenheid!
Met P.A.R.T.S. bezit Brussel een wereldberoemde dansschool. Daarnaast zijn er bekende
dansgezelschappen zoals ‘Rosas’ (rond danseres en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker),
‘Peeping Tom’ (Gabriela Carrizo en Franck Chartier) en ‘Ultima Vez’ (Wim Vandekeybus) gevestigd in
de hoofdstad. Het aanbod aan dansvoorstellingen in Brussel is dan ook indrukwekkend: in de
Muntschouwburg, het Kaaitheater, Les Brigittines staan nationale en internationale voorstellingen
op het programma.
Naast de gesubsidieerde danscompagnieën bezit Brussel ook een underground circuit. Plekken als
Danscentrum Jette, Garage 29 (Schaarbeek), Tictac Art Center (Anderlecht) worden grotendeels door
artiesten zelf gerund. Ze geven er danslessen aan collega-artiesten. Met die inkomsten betalen ze de
huur van de ruimtes of maken ze nieuwe voorstellingen, die ze dan weer spelen voor datzelfde
danspubliek. Nog opvallend in dit alternatieve circuit is het feit dat de verschillende disciplines zoals
theater, circus, muziek en hedendaagse dans soms feilloos in elkaar overvloeien.
Wat moeten we verstaan onder moderne/hedendaagse dans? Een echte definitie is uitgesloten
omdat er vele vormen van hedendaagse dans bestaan en omdat elke choreograaf zijn eigen
accenten legt in dit hedendaagse dans gebeuren.
Historisch gezien is men in het begin van de 20ste eeuw op zoek gegaan naar nieuwe
bewegingsvormen, los van het klassiek ballet. Klassiek ballet wordt gezien als de basis van alle
dansvormen. Het is ontstaan in de 15e eeuw in Italië, toen de hogere klasse op zoek ging naar
nieuwe vormen van entertainment. De academische techniek van het klassiek ballet met pliés en
relevés ontwikkelde zich voornamelijk in Frankrijk in de 17e eeuw onder Lodewijk XIV.
Als een klassieke ballet danseres zich zo licht mogelijk probeert te bewegen, en met haar pointes
een zo lang mogelijke verschijning probeert neer te zetten, dan gaat de hedendaagse danseres de
zwaartekracht terug toelaten en juist de horizontaliteit onderzoeken door veel vloerwerk in te
lassen.
Als het klassiek ballet zoals het ‘Zwanenmeer ‘ of de ‘Notenkraker’ vooral narratieve voorstellingen
zijn waar dans en muziek elkaar aanvullen, dan hoeft in de hedendaagse dans het verhaal geen rol
meer te spelen.
Anne Teresa De Keersmaeker (°1960) is één van onze bekendste Belgische choreografen. Ze volgde
les aan de dansschool Mudra van Maurice Béjart in Brussel en nadien vertrok ze naar NY om zich in
te schrijven aan de Tisch School of The Arts. In 1982 keerde ze terug naar België en verraste iedereen
met haar voorstelling ‘Fase’. Het is een choreografie voor 2 vrouwen op de minimalistische,
repetitieve muziek van de Amerikaanse componist Steve Reich. De wiskundige precisie van de
muziek die in bepaalde fases verschuift naar een nieuw ritme wordt door De Keersmaeker omgezet
in geometrisch, abstracte bewegingen die zich eindeloos lijken te herhalen. Deze zuiver abstracte
bewegingen zijn zo perfect uitgevoerd dat ze bijna mechanisch gaan lijken. Zie fragment.
In 1983 richtte De Keersmaeker haar eigen gezelschap, Rosas, op en in datzelfde jaar maakte ze al
een nieuwe dansvoorstelling ‘Rosas danst Rosas’. Deze voorstelling werd in 1997 opnieuw
opgenomen en verfilmd in een oude school, de regisseur-cineast Thierry De Mey koos voor het
decor van deze verlaten locatie omdat het de ritmische minimale dans perfect weet te kadreren. Zie
fragment.
‘Rosas danst Rosas’ = ‘Schoolmeisjes tussen muren van glas’
Vier danseressen trekken hun t-shirt recht, ballen hun vuisten en strijken snel door hun haar. Dat zijn
de basisbewegingen van dit stuk. Deze herkenbare gebaren uit het dagelijkse leven bepalen het
ritme van de choreografie. De danseressen herhalen deze bewegingen telkens opnieuw, alsof het
tics zijn die ze niet kunnen onderdrukken.
Het stuk begint heel sober en traag: de vier danseressen liggen op de grond en af en toe is er een
plotselinge stroomversnelling. Het stuk evolueert gaandeweg van liggen, zitten, staan naar lopen.
Het geheel balanceert voortdurend op de tegenstelling tussen ‘abstractie’ en ‘herkenbaarheid’.
Enerzijds zijn de bewegingen van de danseressen zeer strak en het lijkt soms dat je naar een
bewegend abstract schilderij aan het kijken bent. Anderzijds zijn er de meer alledaagse bewegingen,
het door de haren gaan, het afzakken van een schouderbandje of het wegwissen van een druppel
zweet, die zelfs een element van verleiding toevoegen en de abstractie onder spanning zetten.
Vele dansvoorstellingen later, startte De Keersmaeker in 1995 met een eigen dansschool in Vorst,
P.A.R.T.S. = Performing Arts Research and Training Studios. Deze school organiseert wereldwijd
audities om studenten met een diverse culturele, etnische en sociale achtergrond de kans te geven
om deze uitzonderlijke opleidingen te volgen. De voertaal van de lessen gebeurt dan ook
in het Engels. De opleidingen focussen niet alleen op dans als discipline maar staan altijd in dialoog
met theater en muziek. Naast de technische trainingen van diverse dansbewegingen, probeert men
de studenten ook uit te dagen om een eigen artistieke danstaal te ontwikkelen zodanig dat ze als
danser of choreograaf verder kunnen groeien.
Het Tictac Art Center (°2018) van David Zambrano in Kuregem.
Het is geen school maar een alternatieve ruimte waar hedendaagse dans, schilderkunst,
kostuumontwerp en andere beeldende kunsten samenkomen en elkaar beïnvloeden.
De choreograaf David Zambrano werd geboren in Venezuela, woonde 15 jaar in NY en reisde later de
wereld rond om zijn ‘Flying Low’ en ‘Improvisation’ dans lessen te onderwijzen. In 2018 stichtte hij
het Tictac Art Center en het werd zijn artistieke thuis. Het centrum bezit een grote danszaal met
kantine en chill out ruimte. Daarnaast zijn er ook 2 ateliers waar kunstenaars aan het werk kunnen
gaan en een galerij, die uitgeeft aan de straatkant, waar het artistieke werk getoond en gekocht kan
worden.
Zowel dansers met een professionele opleiding, als amateur dansers komen naar Tictac om
workshops en stages te volgen van nationale en internationale dansers en choreografen. Maar Tictac
wil meer, ze wil niet alleen dansstages organiseren, maar ook een podium bieden aan deze jonge
talenten. Elke zaterdag is het ‘Crude Saturday’, een soort free podium waar de dansers hun nieuwste
creaties kunnen uittesten voor een publiek. Twee fragmenten

De film BASQUIAT (1996)

‘Basquiat’ is het opmerkelijke regiedebuut van Julian Schnabel. Schnabel (°1951) is een Amerikaanse
kunstenaar, die in diverse disciplines actief is: schilder, filmmaker, fotograaf, muzikant en schrijver.
Hij was eveneens actief in de New Yorkse kunstscene van de jaren
tachtig. Zijn debuutfilm geeft dan ook een blik van binnenuit op de bruisende kunstwereld van deze
stad.
De film vertelt chronologisch het tumultueuze levensverhaal van Basquiat. De jonge Basquiat begint
als dakloze graffiti-artiest en straat poëet. Maar onder de hoede van Andy Warhol groeit hij snel uit
tot een van de meest succesvolle en controversiële kunstenaars.
Hij is de eerste zwarte kunstenaar die erin slaagt door te dringen in de door blanken gedomineerde
kunstwereld.
Julian Schnabel heeft van het artistieke levensverhaal een soort psychedelische trip gemaakt,
opgebouwd uit losse, chronologisch geordende flarden. De hoofdrol wordt vertolkt door Jeffrey
Wright. Daarnaast heeft Schnabel het kunstenaarsportret weten aan te vullen met kleurrijke
bijrollen, die gespeeld worden door een reeks sterspelers: David Bowie - Andy Warhol, Dennis
Hopper - Bruno Bischofberger, Claire Forlani - Gina, Gary Oldman - de fictieve kunstenaar Albert
Milo, Courtney Love, Christopher Walken, Benicio del Toro en Willem Dafoe.
Uiteindelijk is Schnabels’ regiedebuut ook een verkapt zelfportret te noemen. Hij was een vriend van
Basquiat en de getoonde schilderijen in de film zijn van de hand van Schnabel. Met de fictieve
kunstenaar Albert Milo geeft de regisseur zichzelf trouwens een plek in de film.
Nog een laatste verdienste voor Schnabel: de muziekkeuze! De film geeft ons een eigentijds beeld
van de punk en rock scene uit die tijd.
Acteurs BELANGRIJK:
- Jean-Michel Basquiat
- Andy Warhol: Basquiat gaat op een bepaald moment met hem in contact komen door het
verkopen van kleine werkjes. Later worden ze ook nog vrienden
- Mary Boone: vriendin van Basquiat
- Bruno Bischofberger: Rijke man van Zwitserse afkomst die werkt met Andy Warhol
- Benny Dalmau: Vriend van Basquiat