CKV Studie Dans

Inhoudsopgave
Let op!!!!! Door het bewerken van het document, wanneer je de
antwoorden invult, zullen de bladzijden verschuiven.

Leerdoelen Blz. 3
Dansgeschiedenis Blz. 4
Kunstlicht Blz. 6
Klassiek Ballet Blz. 7
3 X Zwanenmeer Blz. 8
Moderne Dans Blz. 12
Van Expressie tot Modern Blz. 14
Verschillende dansstijlen Blz. 15
Wat is jouw smaak Blz. 16
PO’s Blz. 18
Brainstorm en notitie’s Blz. 25
Inleverdocument Blz. 26

Leerdoelen:
Aan het eind van deze studie kun je de kenmerken van klassiek ballet en moderne dans
noemen en de verschillen tussen beide dansvormen aangeven. Daarbij heb je kennis
gemaakt met beroemde dansers en choreografen zoals Merce Cunningham, Martha
Graham, Krisztina de Châtel, Mats Ek, Taglioni, Vaslav Nijinski. Michael Folkine en Marius
Petipa.

Kennismaking met de termen:

choreografie Arabesque
choreograaf Ballet de Cour
klassiek ballet Barre
spitzen Romantisch Ballet
basisposities Notatie
expressionistische dans virtuoos dansen
moderne dans headspin
articulatie Corps de Ballet
theatrale middelen Pas de Deux
tijd Polyritmiek
kracht Isolatie
ruimte Freeze

Onderzoek naar:
- Dansvormgeving en choreografie
- Dansstijlen en kenmerken
- Geschiedenis van de dans

2
Dans geschiedenis
Dans is waarschijnlijk zo oud als de mensheid. Veel dansen hadden te maken met de
heersende landbouwcultuur en waren vaak religieus of ritueel van aard, men danste om de
goden tot tevredenheid te stemmen of om gunsten af te dwingen. De magische dansen
hebben zich in de loop der tijd ontwikkeld tot dansvormen. Daarin onderscheiden we dans als
ritueel, dans als ontspanning en dans als vorm van communicatie.

In de Middeleeuwen is het klimaat minder gunstig om dans tot ontwikkeling te laten komen.
Het christendom keurt dans in het algemeen af, vanwege heidense associaties met
zinnelijkheid en de duivel. Toch blijft de wereldse functie van dansen als vermaak en plezier
bestaan.

In de Renaissance wordt dans verheven tot een kunstvorm. Deze

dans heeft regels, vastgestelde passen met een voorgeschreven
wijze van uitvoering. Juist daarom maakte het hofballet (Ballet de
Cour) tijdens de regeringsperiode van Lodewijk XIV een grote
bloei door. In de 17de eeuw is ook de belangstelling voor
meetkunde belangrijk voor de ontwikkeling van het klassieke
ballet. De vormgeving van bewegingen weerspiegelen de
belangstelling voor perspectivische lijnen en geometrie.

Rond 1700 wordt het ballet een volledige theaterkunst.

Professionele dansers in openbare, burgerlijke theaters in de stad
voeren de balletten uit. Dit zijn in het begin vooral mannen. Zij
beheersen een virtuoze techniek van springen en draaien. In de
tweede helft van de 18de eeuw ontstaat het handelingsballet.
Voor het eerst in de geschiedenis van de theaterdans, is het ballet
Lodewijk XIV
in staat om zelfstandig een verhaal uit te beelden. Het is een
uitvoering zonder gesproken of gezongen tekst. Bekijk fragment
1.

Klik op de onderstaande link

Fragment 1 Baroque Dance
https://www.youtube.com/watch?v=7dYvX6IxkIM&list=PL424C895FA2C7C7CB

In de negentiende eeuw bekleedt de Romantiek een

positie als belangrijkste stroming in alle kunsten. Het
romantische levensgevoel komt tot uiting in de
onderwerpen van het ballet: onmogelijke liefdes, verre
landen en sprookjes. Ook de techniek wordt aangepast
aan het karakter van de romantiek. Om de indruk van
'zwevende' danseressen te wekken, ontstaat de spitzen
techniek. Ook de witte, halflange tutu als kostuum
suggereert dat de danser een licht, bovennatuurlijk wezen
is.

3
De rol van de mannelijke dansers beperkt zich in deze balletten veelal tot het ondersteunen
van de schijnbaar gewichtloze, vrouwelijke danseressen. Het eerste romantische ballet is van
de Italiaanse choreograaf Taglioni uit 1831. Het heet 'De Sylfide'. Een Sylfide is een
gewichtloze sprookjesfiguur, een luchtgeest. Met haar spitzen en zeer gracieuze houdingen
tart zij voortdurend de zwaartekracht. Bekijk fragment 2.

Klik op de onderstaande link

Fragment 2 La Sylfide
https://www.youtube.com/watch?v=lcqdN1hdNt0

Revolutionair
Voor de compositie 'le Sacre du Printemps'
van Igor Stravinsky maakt de danser en
choreograaf Nijinsky in 1913 een moderne
en revolutionaire choreografie. In plaats
van het suggereren van gewichtloosheid,
wordt in het Sacre-ballet juist de
zwaartekracht bevestigd. Dansers stampen
en springen blootsvoets op het toneel. Het
publiek reageert geschokt op zoveel
primitieve kracht en verlangt terug naar de
romantische sfeer van het klassieke ballet. Bekijk fragment 3.

Klik op de onderstaande link

Fragment 3 Le Sacre du Printemps
https://www.youtube.com/watch?v=VOgh2EwbQm4

Nieuwe technieken
Modern-dance wordt de verzamelnaam voor nieuwe
danstechnieken, waarin meer bewegingsmogelijkheden
ontstaan voor individualiteit en expressie. Martha Graham is
een danseres en choreografe, die een belangrijke impuls gaf
aan deze ontwikkeling met haar 'contraction and release'
techniek, gebaseerd op het uitbeelden van spanning en
ontspanning.

Klik op de onderstaande link

Fragment 4 Martha Graham ‘Night Journey’
https://www.youtube.com/watch?v=UaCIpIcoz80

4
Kunstlicht: “Kunst en Danstaal”
Ter introductie bekijk je een video (video 5) over verschillende dansvormen (dansstijlen) en
de taal die deze “spreken”. Lees onderstaande vragen eerst door en maak ze tijdens het
kijken. Zet af en toe het beeld op pauze om te kunnen schrijven.

Klik op onderstaande link:

Video 5 Kunst en Danstaal
https://schooltv.nl/video/kunstlicht-next-kunst-en-danstaal/

Vraag 1: Waar ligt de oorsprong van het Klassiek Ballet en welke functie had kunst in die tijd
vooral? (‘expressie’, ‘emoties’ en ‘natuurlijke bewegingen’ pasten niet in deze functie!)

De oorsprong van het klassiek ballet ligt bij het hofleven in de 16de en 17de eeuw. Een
mooi lichaamsbeeld was het schoonheidsideaal. Kunst moest de werkelijkheid
idealiseren.

Vraag 2: Waar is de ‘taal’ van Klassiek Ballet vooral op gericht?

Elegantie, evenwicht, harmonie, symmetrie, het onttrekken aan de zwaartekracht,

springen, lange bewegingen en posities maken.

Vraag 3: In de loop van de geschiedenis is de taal van Ballet erg verandert. Beschrijf de
grootste verschillen tussen 19e-eeuws Ballet en 20e-eeuws Ballet?

19e-eeuws Ballet 20e-eeuws Ballet

Zeg iets over Man/vrouw: Zeg iets over Man/vrouw:
Vrouw werd gezien als iemand die zwak is en Ze zijn gelijk aan elkaar
onafhankelijk.
Man als iemand die haar helpt en die haar door
het leven kan dragen
Zeg iets over Thematiek: Zeg iets over Thematiek:
Romantisch Om te laten zien dat er een grote inspanning is
van de danser.
Zeg iets over Techniek: Zeg iets over Techniek:
Veel in de lucht, springend Meer op de grond, meer atletisch
Zeg iets over de Muziek: Zeg iets over de Muziek:
Alleen klassieke muziek Heel veel muziek stijlen

Vraag 4: Aan het begin van de 20e eeuw ontstond er een nieuwe vorm van theaterdans;
Moderne Dans. De kern van Moderne Dans is (in tegenstelling tot klassiek Ballet)
persoonlijke expressie. Waar is Moderne Dans volgens Artistiek-leider Conny Jansen een
combinatie van? En wat wil moderne dans hiermee bereiken?

Beweging hoefde niet meer het belangrijkste te zijn maar moest gevoelens uitdrukken.
De moderne dans hoort theater maar is eigenlijk de taal van het lichaam. De expressie
zit in het lijf.

5
Vraag 5: Hoe komt het dat in de loop van de 20e eeuw juist in Amerika nieuwe sociale
dansen ontstaan?

Door de vele immigranten die nieuwe culturen met eigen muziek en dansstijlen
meebrachten. Zo ontmoetten verschillende culturen elkaar en ontstonden er nieuwe
vormen van muziek en dans.

Vraag 6: In de Bronx in New York ontwikkelt zich tijdens de jaren 70 een beweging: Hip Hop.
Waar staat Hip Hop voor?

Peace, love, unity and having fun

Vraag 7: Waar gaat het in de taal van Hip Hop Dans om, volgens choreograaf Eszteca Nova?
Hoe ontwikkelen de Hip Hop dansers deze dansstijl?

Het gaat er niet om of iets mooi is, maar om of je het meent of niet. De bewegingen
komen uit het hart.. Ze oefenen op straat.

Klassiek Ballet
Ballet is een vorm van dansen die van tevoren door een choreograaf is uitgedacht en die
voldoet aan een aantal regels. Die regels gaan uit van basishoudingen van het lichaam. Die
basishoudingen in een bepaalde volgorde achter elkaar gezet wordt een dans, oftewel een
ballet. Elk ballet vertelt een verhaal, soms heel concreet, soms abstract. Het verhaal wordt in
tegenstelling tot toneel of musical niet verteld met tekst of muziek, maar met beweging. Bij
vrijwel alle balletten wordt gebruik gemaakt van muziek. Muziek is dan ook een belangrijk
onderdeel van het hele ballet.

Technische principes: reach the sky!

Tot de twintigste eeuw berustte het belangrijkste principe van ballet op het 'en-dehors',
zoals dat genoemd wordt, oftewel het buitenwaarts draaien van benen en voeten, van links
naar rechts. Dit 'uitgedraaid zijn' gold als buitengewoon sierlijk en kunstig. In de negentiende
eeuw ontstond het romantische ballet. Deze specifieke dansvorm was ook gebaseerd op het
'en-dehors', maar kreeg er een aantal
belangrijke elementen bij: het streven
naar de lichamelijke verbeelding van
hogere menselijke idealen door -
letterlijk - verticale bewegingslijnen
(Arabesque bewegingslijnen). De dansers
maakten grote luchtsprongen, de
danseressen kregen spitzen (zie
afbeelding) aan de voeten waarmee ze
Spitzen
gedwongen werden op hun tenen te
dansen. Alles stond in dienst om 'de
hemel aan te raken', als een soort klassieke variant op 'The sky is the limit'. Elk academisch
ballet gaat uit van dezelfde vijf basisposities, de schouders zijn omlaag, het bekken is

6
gekanteld en het hoofd wordt rechtop gehouden, alsof het aan een touwtje vast zit aan het
plafond. De klassieke ballethouding bestaat uit slanke, strakke en toch soepele lijnen. Deze
eenheid op technisch gebied is niet al te streng. Er bestaan verschillende 'balletsystemen'
die in beginsel aan elkaar gelijk zijn- alle gebaseerd op de vastgelegde techniek van de
Franse hofdansen -, maar in detail wijken ze van elkaar af. Er is een Franse, Russische,
Italiaanse en Engelse balletstijl. Deze stijlen variëren in de wijze waarop dansers worden
opgeleid en de basisposities worden uitgevoerd. Bekijk fragment 6.

Klik op onderstaande link:

Video 6 5 posities van ballet
https://www.youtube.com/watch?v=b3bawTEPLtA

Vraag 1: Hoe ziet een basispositie er bij een academisch ballet uit? Omschrijf de lichamelijke
positie. (gebruik de informatietekst + fragment 6).

Schrijf hier het antwoord:

Je voeten wijzen in tegengestelde richting en hielen tegen elkaar aan. Je armen voor je
navel in een ronde vorm alsof je een bal vasthoudt.

3 x het Zwanenmeer!
‘Het Zwanenmeer’ is één van de
beroemdste balletten ooit geschreven en
deze ken je vast, al is het maar van naam.
Het ballet is van de Russische Marius
Petipa en zijn leerling Lev Ivavnov uit
1895. De muziek voor dit ballet is
geschreven door Tsjaikovsky. In die tijd
was het een heel origineel en
vernieuwend ballet, en ook nu wordt het
nog vaak in de oorspronkelijke versie
gedanst. Je gaat de traditionele versie van ‘Het Zwanenmeer’ in een fragment bekijken. Ook
bekijk je een fragment van het ballet na een vertaling van de
Zweed Mats Ek die op een originele manier het ‘Zwanenmeer’ heeft veranderd in iets nieuws
en verrassends. Tot slot ga je zien hoe dansers uit de Bijlmermeer het Zwanenmeer dansen.

De oorspronkelijke versie van ‘Het Zwanenmeer’ is een

klassiek ballet uit 1895. Een klassiek ballet voldoet altijd aan
een paar speciale afspraken of codes. Een daarvan is dat de
voeten van de dansers en danseressen altijd in een bepaalde
positie moeten staan. De vijf verschillende posities werden al
in de 17e eeuw afgesproken. Met het 19e eeuwse Romantische
ballet werd een andere code steeds belangrijker: omdat het
ging om het uitbeelden van hogere menselijke idealen en
gevoelens waren alle bewegingen gericht op het ‘aanraken van
de hemel’. De ballerina moest daarom de indruk wekken dat

7
zij bijna gewichtloos was. Het waren vaak sprookjesachtige verhalen en het moest voor het
publiek lijken alsof zij de grond niet raakte en bijna zweefde. Daarom dansen ballerina’s op
speciale schoenen, spitzen of pointes (naar het Franse ‘op je tenen’ = en pointes) genaamd,
waarvan de punt verhard is. Ook maken ze veel en hoge zweefsprongen.

Klik op onderstaande link:

Fragment 7 The Royal Ballet ‘Het Zwanenmeer’
https://www.youtube.com/watch?v=p21n1xorjEs
Vraag 2: Bekijk fragment 7. Wat valt op aan de kostuums en decors van het traditionele
zwanenmeer?

Schrijf hier het antwoord:

Het decor en de kostuums zijn donker. De dansers zijn in een grote ruimte met veel
decoratie, vooral spiegels.

Vraag 3: Hoe zie je in het fragment terug dat bij klassiek ballet alle bewegingen op de hemel
gericht moesten zijn?

Schrijf hier het antwoord:

Ze maken veel sprongen in de lucht met grote bewegingen, zodat het ‘vanuit de hemel te
zien is’.

Vraag 4: Als je kijkt naar de solo’s van de dansers kun je klassiek ballet dan vergelijken met
sport? Onderbouw je mening met argumenten.

Schrijf hier het antwoord:

Ja want de gemaakte bewegingen zien er lastig uit. Voor dit soort oefeningen moet je veel
oefenen en heeft kracht nodig.

In ‘Het Zwanenmeer’ van de Zweed Mats Ek wordt ook gebruik gemaakt van de
klassieke danstechniek. Toch zien de
bewegingen van de dansers en danseressen er
in zijn ballet heel anders uit dan in de
oorspronkelijke versie van ‘Het Zwanenmeer’.
Dat komt omdat Mats Ek ook gebruik maakt van
bewegingen uit de moderne dans. Hierin is het
bijvoorbeeld niet belangrijk dat de dansers en
danseressen licht en gewichtloos lijken, maar
mogen zij hun gebondenheid aan de aarde laten
zien. Doordat de choreograaf (van het Griekse
‘choros’ en ‘grafein’, oftewel: schrijver van
dans) op die manier heeft gebroken met de codes van het klassieke ballet had hij veel meer
mogelijkheden om de dansers en danseressen verschillende emoties te laten uitdrukken.

8
Mats Ek gebruikte hetzelfde verhaal en dezelfde muziek die ook in de oorspronkelijke versie
van ‘Het Zwanenmeer’ werden gebruikt. Hij imiteerde echter niet klakkeloos de traditionele
versie. Door de gevarieerde bewegingsmogelijkheden van de moderne dans in te zetten,
ontwierp hij een heel nieuw, eigenzinnig en eigentijds ballet.

Vraag 5: Bekijk afbeeldingen hier boven. Links is de zwanenkoningin uit “het Zwanenmeer”
van het Cullberg ballet van Mats Ek en rechts de zwanenkoningin uit het traditionele
‘Zwanenenmeer’ . Noem 3 verschillenen waarop zij van elkaar afwijken.

Schrijf hier het antwoord:

1. De linker vrouw is niet gestrekt dus dat ziet er slordiger uit.

2. De rechter vrouw is heel dun en de linker vrouw minder dun.

3. De outfit. Bijvoorbeeld de linker heeft geen balletschoenen aan en de recht wel.

Klik op onderstaande link:

Fragment 8 Cullbert Ballet ‘Het Zwanenmeer’
https://www.youtube.com/watch?v=8fGi6XNWjXE
Vraag 6: Bovenstaand fragment komt uit het ballet van Mats Ek. Wat valt er op aan de
manier van dansen in dit stuk? Wat of wie moeten deze dansers voorstellen?

Schrijf hier het antwoord:

De dans ziet er zwaarder uit, het lijkt alsof de dansers meer gewicht op de grond zetten.
Ook zien de dansers zelf er zwaarder uit. Ze gaan tijdens het dansen niet de hoogte in
maar ze blijven redelijk laag op de grond. Ik denk dat het pasgeboren mensen moeten
voorstellen want de dansers hebben kleding aan in de kleur van hun huid.

Klik op onderstaande link:

Fragment 9 Tchaikovsky ‘Het Zwanenmeer’
https://www.youtube.com/watch?v=Xd2nTXsivHs

9
Vraag 7: Bovenstaand fragment komt uit het origineel van het Zwanenmeer. Vergelijk het
vorige fragment met dit fragment. Wat valt je op? Denk aan dansbeweging, kostuums,
decor, muziek, etc.

De dansers uit het eerste fragment hebben een witte leging met een wit T-shirt aan.
Daarnaast hebben ze een soort zwemkapje over hun hoofd. Ze dragen wit om op de witte
zwanen te lijken. De dansers uit het eerste fragment lopen ook echt als zwanen; met hun
kont naar achter en geen recht postuur. De dansers uit het tweede fragment willen niet
op zwanen lijken ze dansen vooral heel elegant en dragen een witte tutu.

In Nederland is er ook een nieuwe versie van het

Zwanenmeer uitgekomen namelijk Zwanenmeer
Bijlmermeer I en II uitgevoerd door het Nationaal
Ballet samen met dansers van de dansgroep don’t hit
mama of jongeren uit de Bijlmermeer. Deze versies van
het Zwanenmeer zijn een combinatie van klassieke dans
en hip hop/breakdance.

In 2006 gingen jonge amateurdansers uit de Bijlmer een gedanste ontmoeting aan met
topdansers van Het Nationale Ballet. Het gloednieuwe avontuurlijke vervolg, Zwanenmeer
Bijlmermeer II, speelt zich opnieuw af in een clash van dansstijlen en uiteenlopende
leefwerelden. Ballet, street dance en hiphop gaan er hand in hand. De choreografe Nita Liem
zorgt voor een bijzondere voorstelling.

Vraag 8: Bekijk afbeelding hiernaast. Dit is de zwarte

zwanenkoningin uit “het Zwanenmeer” van Nita
Liem. Noem tenminste 3 verschillen waarop zij
afwijkt van de zwanenkoningin van het traditionele
Zwanenmeer.

Schrijf hier het antwoord:

1.De man draagt een tutu

2. De dansers dragen wijde kleding

3. Het lijkt een beetje op street dance/hiphop

Klik op onderstaande link:

Fragment 10 Het Zwanenmeer Bijlmermeer
https://www.youtube.com/watch?v=730m1SB7mZw
Vraag 9: Bekijk fragment 10.
a) Wie dansen er samen?

10
 Afro-Amerikaanse clubdansers, Bijlmerscholieren en balletdansers. Vijftien
Bijlmerjongeren van drie middelbare scholen werden gekozen en gedurende een aantal
maanden 's avonds en in het weekend getraind.

b) Hoe wordt er gedanst?

Hiphop, afro dance en ballet

c) Wat valt op aan de muziek?

Het blijft de muziek van het zwanenmeer, maar het is iets meer ''upbeat'' gemaakt door
bijvoorbeeld om de tel op bekkens te slaan.

d) Wat valt erop aan het decor?

Normaal staat er bij het zwanenmeer geen decor op het podium, maar bij deze
voorstelling staat er een trappetje op het podium. Op het trappetje zitten soms een paar
dansers.

Vraag 10: Je hebt nu drie uiteenlopende versies van het zwanenmeer bekeken. Probeer uit
het hoofd de belangrijkste verschillen te noteren.

Marius Petipa Mats Ek Nita Liem

De dansers hebben een
witte leging met een wit T-
shirt aan. Daarnaast
hebben ze een soort
zwemkapje over hun
hoofd. Ze dragen wit om
op de witte zwanen te
lijken. De dansers lopen
ook echt als zwanen; met
hun kont naar achter en
geen recht postuur.
De dansers willen niet op De muziek lijkt op de muziek
zwanen lijken; ze dansen van het origineel, maar het is
vooral heel elegant en wat meer ''upbeat''. Afro-
dragen een witte tutu. De Amerikaanse clubdansers,
dansers hebben ook een Bijlmerscholieren en
heel recht postuur en balletdansers dansen allemaal
drukken hun schouders als samen. De balletdansers en
het ware naar beneden. danseressen dragen de
traditionele kleding, maar de
hiphop danser en
danseressen dragen losse
kleding met sneakers en
petten.

11
Vraag 11: Welke uitvoering spreekt jou het meest aan? Leg uit waarom!

De traditionele uitvoering van Mats Ek, omdat op die manier dansen veel moeilijker is dan
op de manier van Nita Liem. Ik denk dat omdat zelfs scholieren zo kunnen dansen (omdat
het scholieren zijn die de opdracht uitvoeren) en ik de uitvoering van Marius Petipa een
beetje raar vind, omdat ze op eenden lijken.

Moderne Dans
Moderne dans is de verzamelnaam voor alle nieuwe westerse theaterdansvormen. Deze
zetten zich af tegen de strenge regels van het academisch/klassiek ballet.

De kenmerken van moderne dans :

- De techniek contraction and release: samentrekken van de borst- en buikspieren

waardoor rug en schouders bolvormig staan; dit wordt altijd gevolgd door het
loslaten van de spieren, waardoor de rug weer recht komt te staan.
- De benen en voeten staan recht onder de romp (geen uitgedraaide benen zoals in
academisch ballet!); rechte rug, ontspannen schouders
- ‘Aards’ gericht: met de voeten stevig op de vloer en gebogen knieën.
- Het middenrif is startpunt van alle beweging.
- Pirouettes worden in een spiraal gedraaid; heupen, middel, schouders en het hoofd
draaien om de as van de ruggengraat.
- Veel over de grond kruipende, rollende en vallende bewegingen

Moderne dans: beweging

Moderne dansmakers maken veel gebruik van lichaamstaal. Als je goed naar een modern
dansstuk wilt kijken, moet je de bewegingen van de dansers ‘lezen’ en bewegingspatronen
interpreteren. Voorspelbare vormen zijn aangenaam om naar te kijken. Maar je aandacht
wordt pas geprikkeld door het tegenovergestelde, door onverwachte en extreme vormen. In
een moderne dans ‘speelt’ de dansmaker daarmee.

12
Door het gebruik van herkenbare of juist onverwachte
bewegingen en vormen, stuurt hij de aandacht van zijn
publiek. Wat voorbeelden: een duet met een danser en een
danseres krijgt een heel andere lading als de kijkrichting van
de dansers verandert. Hebben de danser en de danseres
oogcontact dan stralen ze verbondenheid met elkaar uit. Dit in
tegenstelling tot dansers die in een duet elk een andere kant
opkijken. Een danser kan een danseres ruw opzij duwen of
juist voorzichtig optillen, en geeft daarmee het verschil tussen
agressie en tederheid weer.

Zijn de bewegingen van de dansers vloeiend en lieflijk of juist

hortend en stotend; dansen zij luchtig en lichtvoetig of juist
zwaar, stampend en gebogen? Ook de aard van de
bewegingen drukt iets uit. Snelle, kleine bewegingen roepen
een gevoel van vrolijkheid op, maar als die plotseling
vertragen, trekt dat de aandacht en vraag je je af wat er gaat
gebeuren.

Moderne dans: ruimte

Een dansmaker kan het middel ‘ruimte’ op verschillende manieren inzetten. Moderne
dansmakers zien ruimte ook in een heel andere functie dan enkel als ondersteuning van een
dansstuk. Zij zoeken vaak naar nieuwe vormen van dans. Ruimtegebruik is een belangrijk
middel daartoe. Deze dansmakers zijn niet meer gebonden aan het theater. De werking van
ruimte is voor veel moderne dansmakers een inspiratiebron: een open ruimte, of juist een
ruimte die verstikkend werkt.

Moderne dans: danser

In tegenstelling tot bij een academisch dansgezelschap is er

bij een modern dansgezelschap geen sprake van een
rangenstelsel. Alle dansers zijn in principe gelijk. Bij moderne
dans is meestal sprake van de eigen danstaal van de
choreograaf: een heel herkenbare dansstijl. De danser is het
middel om die danstaal voor het voetlicht te brengen en uit
te beelden wat de choreograaf in zijn hoofd had.

Kleding:

Bij modern ballet hoort geen speciaal kostuum. Alles kan: van ‘geen kleiding’ tot eigentijdse
kleding of een sportoutfit. Absurde kostuums, historische, abstracte… het kan allemaal.
Voorwaarde is natuurlijk altijd dat een danser zich er goed in kan bewegen.

Van Expressie tot Modern

13
 Gebruik voor deze vragen de informatietekst over moderne
dans.

Klik op onderstaande link:

Fragment 11 Martha Graham ‘Lamentation’
https://www.youtube.com/watch?v=klF8Ob8bRSE
Vraag 12: Bekijk fragment 11. Welk gevoel probeert Martha
Graham hier uit te drukken, denk jij? Leg uit waarom je denkt
dat het om dit gevoel gaat.

Martha Graham: Het is een gevoel van verdrietigheid en een gevoel van
Lamentation, 1930 gevangen zitten. Martha Graham draagt een outfit waarin
ze gevangen lijkt te zitten en zo beweegt ze zich ook. De
dramatische muziek versterkt dit en geeft het een
verdrietige uitstraling.

Klik op onderstaande link:

Fragment 12 Martha Graham ‘Dances’
https://www.youtube.com/watch?v=b_63g5TICeY

Vraag 13: Bekijk fragment 12. Hoe zie je in dit fragment de door Martha Graham bedachte
contraction en release techniek terugkomen?

Als het koppel gaat dansen gaan ze steeds heel dicht bij elkaar en dan weer uit elkaar. Dat
is kenmerkend voor deze techniek.

CONNY JANSSEN DANST, gevestigd in

Rotterdam, is sinds 1992 een van de meest
toonaangevende moderne dansgezelschappen
in Nederland. Het werk van artistiek leider
Conny Janssen staat breed bekend om de sterk
fysieke en theatrale kracht van de dansers en de
verrassende diversiteit van haar voorstellingen,
waarin hoogkwalitatieve dans altijd centraal
staat. De thematiek van de grote stad vormt
een belangrijke voedingsbodem. Conny Janssen
is specialist in het creëren van voorstellingen op locatie: van schouwburg tot fabriekshal, van
kerk tot parkeergarage. Door verbindingen aan te gaan met kunstenaars en instellingen uit
de wereld van fotografie, film, architectuur, theater en muziek, plaatst Conny Janssen dans in
een breder perspectief. Het werk van Conny Janssen werd veelvuldig onderscheiden en is te
zien op nationale en internationale festivals. Hiermee groeide het gezelschap uit tot een
belangrijke ambassadeur van de moderne dans.
Bron: www.conniejanssendanst.nl/hetgezelschap

14
Vraag 14: Noem minimaal drie kenmerken/thema’s van het werk van Connie Janssen naar
aanleiding van de tekst hierboven.

Hoogkwalitatieve dans, ze kunnen overal dansen (gemakkelijk aanpassen), veel diversiteit

in haar voorstellingen.

Klik op onderstaande link:

Fragment 13 Connie Jansen ‘Choreografie’
https://www.youtube.com/watch?v=DCLjpa_8dag
Vraag 15: Welke van de hierboven opgeschreven kenmerken zie je in het getoonde
fragment? (trailer: how long is now) Noem er minimaal twee.

Veel diversiteit in het soorten dansen, en in allerlei soorten omgevingen dansen.

Verschillende dansstijlen
Definities van wat dans precies is, zijn afhankelijk van sociale, culturele, esthetische,
artistieke en morele overwegingen in een samenleving. Er zijn verschillende soorten dansen.
Je kunst streekgebonden dansen; volksdansen en flamenco en internationale dansen zoals
tango en chachacha tot klassiek ballet. Om je een idee te geven:
Klik op onderstaande link:
Link 14 Dansstijlen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_dansstijlen

Dans kan voor het eigen plezier, voor een groep of voor een publiek worden uitgevoerd. Het kan
ook ceremonieel gebruikt worden of voor erotische doeleinden. Dansbewegingen kunnen op
zichzelf staand betekenisloos zijn, maar dans kan ook ideeën laten zien of verhalen vertellen.
Dans is door de jaren heen in veel verschillende stijlen uiteengelopen van breakdance tot aan
moderne dans. Ongeacht de stijl is er één overeenkomst; het is niet alleen een kwestie
van beweging en flexibiliteit, maar ook van anatomie en expressie.
Vraag 16: Maak gebruik van de link hierboven. In elk vak zie je een dansstijl. Zet bij elke
dansstijl:
• Een afbeelding van de dansstijl
• Benoem 2 kenmerken van de dans
• Waar is de dans ontstaan?

Hip-Hop Breakdance Streetdance

Kenmerken:
- Baggy style
- Bewegen met een
bounce
Ontstaan in de jaren 70 in
New York. Vooral in de arme
wijken die bewoond waren
door afro-amerikanen en
latino's
Kenmerken: Kenmerken:
- Individuele, - Veranderende stijl
geïmproviseerde - Losjes bewegen
dans Ontstaan in begin jaren 80
- Draaien en steunen in New York in
op ongewone achterstandswijken.
steunpunten.
Ontstaan in eind jaren 70
begin jaren 80 in zwarte

15
 achterstandswijken in New
York.

Chachacha Dancehall Foxtrot

Kenmerken: Kenmerken: Kenmerken:
- Dansen in een duo - Ritmisch en stoer - Dansen in een duo
- vierkwartsmaat - Losse, grote - Simpel en
Ontstaan in begin jaren 50 bewegingen gemakkelijk
in Cuba Ontstaan in late jaren 70 in Ontstaan in 1910 in de
jamaica Verenigde Staten

Hakken Limbo Linedance

Kenmerken: Kenmerken: Kenmerken:
- Gabbercultuur - Onder laaghangende - Dans in lijnopstelling
- Kleine pasjes op het stok door dansen - Veel voetenwerk
deuntje van de - Acrobatische dans Ontstaan in Amerika
bassdrum Ontstaan in Trinidad
Ontstaan in Nederland

Merenque Polka Salsa

Kenmerken: Kenmerken: Kenmerken:
- Heupbewegingen - Geen statische dans
16
 - Dansen in een duo - Volksdans voor - De man leidt
Ontstaan in de paren Ontstaan in Cuba
Dominicaanse republiek - Snelle dans
Ontstaan in 1830 in
Bohemen

Wat is jouw smaak?!

Klik op onderstaande link:

Fragment 15 The Evolution of Dance’ - 1950 to 2019
https://www.youtube.com/watch?v=p-rSdt0aFuw
Vraag 17: Bekijk fragment 13. Welke dansstijlen vind jij interessant?

De dansstijlen chachacha, limbo, streetdance.

Vraag 18: Maak een collage met afbeeldingen van internet om jouw smaak op het gebied
van dans te laten zien. Wat vind jij mooi/interessant/leuk om te zien?

17
Vraag 19: Welke zijn er niet behandeld in deze studie? Schrijf ze op!

Cheerleading, Engelse wals, jazzballet

18
Notities/Brainstorm

19
Inleverdocument
Naam leerling(en):
Klas:
Kunstdiscipline:

Opdrachtkeuze: A/B/C/D (omcirkel welke opdracht je hebt gekozen)

Thema: (vul hier in met welk thema we bezig zijn)

Motivatie: (5 vragen)
1) Waarom hebben wij voor deze opdracht gekozen?

2) Wat is ons doel van deze opdracht?

20
 3) Hoe koppelen wij deze praktische opdracht aan het thema waar we nu mee bezig
zijn?

4) Wat hebben wij in de studie geleerd en hoe passen wij dit toe in onze PO?

5) Hoe verwachten wij dat ons eindproduct er uit komt te zien?

Logboek
Benodigdheden om de opdracht te maken:

Hoeveel tijd hebben wij nodig gehad voor het maken van de opdracht (alles bij elkaar
opgeteld):

Wat zijn de stappen die wij moeten doen om de opdracht te maken:

Waarom ziet ons eindproduct er zo uit, zoals het er nu uitziet? Vertel hier over de keuzes
die jullie gemaakt hebben bij het vormgeven van dit werk:

Vul in onderstaand schema de taakverdeling in:

Wie: Taken: Tijdsduur van de taak:

21