¢∏ª√™I∂Àª∞TA TOY ∫E¡∆ƒ√À ∂ƒ∂Y¡∏™ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫H™ §∞√°ƒ∞ºI∞™, ∞ƒ.

27

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·

Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·
¶ ƒ ∞ ∫ ∆ π ∫ A ∂ ¶ π ™ ∆ ∏ ª √ ¡ π ∫ H ™ ∏ ª ∂ ƒ I ¢ ∞ ™

√ƒ°∞¡ø™∏
∆ª∏ª∞ π™∆√ƒπ∞™ ∫∞π ∞ƒÃ∞π√§√°π∞™ ºπ§√™√ºπ∫∏™ ™Ã√§∏™ ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√À πø∞¡¡π¡ø¡
¡√ª∞ƒÃπ∞ πø∞¡¡π¡ø¡ ñ ∆.∂.¢.∫. ¡√ª√À πø∞¡¡π¡ø¡ ñ ¢∏ª√™ πø∞¡¡π∆ø¡
∞£∏¡∞
ISBN: 978-960-404-132-9 2008 ∞£∏¡∞ 2008
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·1
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·2

∂ÍÒÊ˘ÏÏÔ:
∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘ ‚·Û›ÛÙËΠÛÙËÓ ·Ê›Û· Ù˘ ∏ÌÂÚ›‰·˜:
«√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·»
(ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004)

© Copyright 2008
∫∂¡∆ƒ√¡ ∂ƒ∂À¡∏™ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ ∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡

ISBN: 978-960-404-132-9
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·3

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·4
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·5

¢∏ª√™I∂Àª∞TA TOY ∫E¡∆ƒ√À ∂ƒ∂Y¡∏™ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫H™ §∞√°ƒ∞ºI∞™

- ∞ƒ. 27 -

¶ƒ∞∫∆π∫A ∂¶π™∆∏ª√¡π∫H™ ∏ª∂ƒI¢∞™

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·

ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ

23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004

Y‡ı˘ÓË ¤Î‰ÔÛ˘
∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À-∫∞ª∏§∞∫∏

∂È̤ÏÂÈ· ¤Î‰ÔÛ˘
¶∞ƒ∞™∫∂À∞™ ¶√∆∏ƒ√¶√À§√™

∂È̤ÏÂÈ· ÎÂÈ̤ӈÓ
¶∞¡∞°πø∆∏™ ∫∞ª∏§∞∫∏™
¶∞ƒ∞™∫∂À∞™ ¶√∆∏ƒ√¶√À§√™

∞£∏¡∞ 2008
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·6

¶ÂÚȯfiÌÂÓ·

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À-∫∞ª∏§∞∫∏
Πρλογος 9
µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™
Πρλογος 13
¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫∞∆√™
«Τ λτι στς νεοελληνικς παροιµες κα σ να σχετικ παραµ θι» 15
∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™
∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹
Î·È Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ 19
ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™
∂ÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Û ∞ıËÓ·˚Τ˜ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ 33
∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™
¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: ·fi ÙË ıˆڛ· ÛÙËÓ Ú¿ÍË 41
ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™
∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘
ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 51
ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À
ª·ÚÙ˘Ú›Â˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡
ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ 65
∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™
O ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
Î·È ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Proverbium 79
ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À
√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë «Ï·Ô - ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋» ÌÂϤÙË
ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· 89
∞¡¡∞ §À¢∞∫∏
ªÂÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜
Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ 97
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·7

ª. °. ª∂ƒ∞∫§∏™
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË 111
∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞
∏ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘
̤۷ ·fi ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ 117
µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™
√È ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÏÔÁ›· – ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·
˘fi ÙÔ Êˆ˜ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÂÍÂÏ›ÍÂˆÓ 127
∂À∞°°∂§∏ ∞ƒ. ¡∆∞∆™∏
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÔ‡ÌÂÓÔ˜:
√Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi M¤ÙˆÔ
∏ÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ 1940-41 133
∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏
√ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ˆ˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ÃÚÔÓÈÎfi 139
¢∏ª∏∆ƒ∏™ ∂§. ƒ∞¶∆∏™
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ 167
µ∞™ø ƒ√∫√À
¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘: «∆· ÂÏÏËÓÈο ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
ÛÙÔ Musée de l’Homme ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡», ÛÙÔ Mélanges offerts à Octave et
Melpo Merlier, Institut Français d’Athènes 1956, ÙfiÌ. II , Û. 27–42 173
µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À
√È ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÔÈÌÈoÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ
ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ë ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ 179
∂§∂¡∏ æÀÃ√°π√À
™˘ÓÔÌÈÏÒÓÙ·˜ Ì ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚË §Ô˘Î¿ÙÔ ÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ:
ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ «¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘» [Î·È ∂ϤÓ˘] ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô 197
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·8
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·9

¶ƒ√§√°√™

∆ Ô K¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ÌÂ

ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ÙfiÌÔ˘ ÂÎÏËÚÒÓÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¯Ú¤Ô˘˜ ÙÔ˘
ÚÔ˜ ÙÔÓ ·Â›ÌÓËÛÙÔ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ, Û˘ÓÙ¿ÎÙË ÙÔ˘ ÁÈ· ›ÎÔÛÈ Î·È ϤÔÓ
¤ÙË, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ·ÚÔ˘Û›· Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ó‹, ÙfiÛÔ Ì ٷ ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ
∂ÂÙËÚ›‰· fiÛÔ Î·È, ΢ڛˆ˜, ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ Ì ٷ ·ÍÈfiÏÔÁ· ·Ó¤Î‰ÔÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê¿
ÙÔ˘ ·fi ÙȘ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ó˜ Î·È Ù· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ηٷٷÁ̤ӷ ‰ÂÏÙ›· ÙˆÓ ·ÚÔÈ-
ÌÈÒÓ Î·È ¿ÏÏ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘. ¶ÚÔÛˆÈο ·ÈÛı¿ÓÔÌ·È fiÙÈ ·Ú·‰›‰ˆ ÛÙÔ
·Ó‹Û˘¯Ô Î·È ÎÚÈÙÈÎfi ÙÔ˘ Ó‡̷ «Î·Ó›ÛÎÈ» ÔÊÂÈÏfiÌÂÓ˘ ÙÈÌ‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıË-
Ù¤˜ Î·È Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ‰¿ÛηÏÔ, fiˆ˜ ÎÈ ÂÁÒ ÙÔÓ ¤ÓȈı·, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜
fiÙÈ ‰ÂÓ Ì·ı‹ÙÂ˘Û· ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘.
√È ÌÂϤÙ˜-·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ, ·ÌËÙfi˜ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ËÌÂÚ›‰·˜ Ì ı¤Ì·: «√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ÂÏÏËÓÈ΋ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·», Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ô ∆Ô̤·˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¶·-
ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ·Ó·Ï‡Ô˘Ó Î·È ÊˆÙ›˙Ô˘Ó
·fi ÔÏϤ˜ Ï¢ڤ˜ ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘,
ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘, ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·, ÙÔ˘ ÓˆÙÂÚÈÛÙ‹, ÙÔ˘ ÎÂÊ·ÏÏÔÓ›ÙË Ì ÙÔ ·Ó‹Û˘¯Ô
Ó‡̷ Ô˘ ¿ÓÔÈÍ ·Ú¿ı˘Ú· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ó· ÌÂÈ Ó¤Ô˜ ¿ÓÂÌÔ˜, ¯ˆ-
Ú›˜ Ó· ‰È·Û·Ï‡ÛÂÈ ÙÔ ˘¿Ú¯ÔÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ·. Èڛ˜ Ó· ıˆÚËÙÈÎÔÏÔÁ›, ÂÊ¿ÚÌÔ-
Û ÓˆÙÂÚÈ΋ ıˆڛ· Î·È Ì¤ıÔ‰Ô ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ
Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ, ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÔÚ›˙ÔÓÙ˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋
Î·È ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘. ™ÙËÚ›¯ÙËΠÛÙÔ˘˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ÚÔ-
¯ÒÚËÛ ÈÔ ¤Ú·. √ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ›¯Â ÙË ÛÔÊ‹ ·›ÛıËÛË, ¯ˆÚ›˜ Ó· Â›Ó·È Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi˜,
fiÙÈ Ë ˙ˆ‹, ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÂıÓÈ΋, ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ¯ÚfiÓÔ Î·È, fiÙ·Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ˆÚÈ-
Ì¿˙Ô˘Ó, Ô‰ËÁÔ‡Ó ÂΛӷ Û ӤԢ˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È ÂÚÁ·Ï›·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ›ÛÙ¢Â, ȉÈ-
·›ÙÂÚ· ηٿ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, Û ÌÈ· §·ÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÔÊ›ÏÂÈ
Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Î·È ˆ˜ «Î·ÓÔÓÈÛÙÈ΋» ÂÈÛÙ‹ÌË. ŒÙÛÈ, ÂÓÒ ÌÂϤÙËÛ ٷ «·ÚÂÏıfi-
ÓÙ·» Î·È Ù· «Û‡Á¯ÚÔÓ·» Î·È ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÂÚÌËÓ¢ÙÈο ÙÔÓ ·ÏÌfi
ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ¤˜ ÙÔ˘ ÂΉËÏÒÛÂȘ Âȯ›ÚËÛ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ̤۷ ·fi ÌÂϤÙ˜
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·10

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À-∫∞ª∏§∞∫∏

Î·È ¿ÚıÚ· ÛÙÔÓ Ù‡Ô ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÈ ‰È‰·ÎÙÈο ηÈ, ηٿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ,
Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜. ∂Í ¿ÏÏÔ˘, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ÏfiÁÔ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰È·Ù‹ÚËÛÂ
ÌÈ· ηϿ ˙˘ÁÈṲ̂ÓË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ٷ ̤۷ Ì·˙È΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ª¤Û· ·fi
ÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È Ù· ÂÚÈÔ‰Èο, ΢ڛˆ˜, ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Û Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ Ï·˚-
ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Û¯ÔÏ›·˙Â, ÂÈÎÚÔÙÔ‡Û ‹ Â¤ÎÚÈÓÂ, ‰›‰·ÛÎÂ-˘ԉ›ÎÓ˘Â, ηÓÔ-
Ó·Ú¯Ô‡ÛÂ. °È· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÏfiÁÔ ÁÚ¿ÊÂÈ ¿ÚıÚ· ÁÈ· ÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi ÛÙËÓ £ÚË-
Û΢ÙÈ΋ Î·È ∏ıÈ΋ ∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›· Î·È ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ηٷÍȈı› ‰ÈÂıÓÒ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈ΋ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜. ™ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, ·ÎÔÏÔ˘ıÒ-
ÓÙ·˜ ÙÔÓ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙË, ÙÔ ÔχÙÈÌÔ ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó¤Ï·‚ ӷ ‰È¢ıÂÙ‹ÛÂÈ,
ÂÌÏÔ‡ÙÈÛ ÌÂ Ó¤Ô ˘ÏÈÎfi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. ∆·ÍÈÓfiÌËÛ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·-
ÚÔÈ̛˜ Î·È ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÚˆÙfiÙ˘˜ ÌÂϤÙ˜, Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Û ÌÔÚÊÔÏÔÁÈο ηÈ
ÁψÛÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜.
ªÂϤÙËÛ ·ÎfiÌË ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ·, Ë ÔÔ›· Ô‰ËÁ› ÛÙȘ Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ (‰ÂÓ ÙÔ˘ ¿ÚÂÛÂ Ô fiÚÔ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜). ∆·
Ù¤ÛÛÂÚ· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ¤ÚÁÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ÁÈ· fiÔÈÔÓ ÂȯÂÈÚ› Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙË Ï·˚΋ Ï·-
ÙÚ›· ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ·Û¯Ôϛ˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. ∆ÔÓ ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÌfi
Î·È ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ· Û ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÓÂfiÙÂÚ˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘,
·ÔÎÔÌ̤Ó˘ ·fi ÙË ‚Ȉ̷ÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ·ÚÓËÙÈο. ¶¤Ú· Â›Û˘
·fi ÙËÓ ÂıÓÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜,
·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ Ó‡̷ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ‹˜ ÙÔ˘ Á·ÏÏÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜, ÚÔÛ¤¯ÂÈ Î·È ÌÂ-
ÏÂÙ¿ ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, ¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙÔ ÂÔÚÙÔÏfiÁÈÔ, fiˆ˜ ›-
Ó·È ÔÈ ÂÌÔÚÔ·ÓËÁ‡ÚÂȘ, Ù· ·˙¿ÚÈ· Î·È ÔÈ Ï·˚Τ˜ ·ÁÔÚ¤˜ ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ
ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜, Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· Î·È ÙȘ ‰ËÌÔÙÂÏ›˜ ı˘Û›Â˜.
¢È‰·ÎÙÈÎfi˜ ¿ÓÙ·, Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ, ‰›ÓÂÈ Ô‰ËÁ›Â˜, ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ, ·Ú·ÙËÚ› ÚÔ-
ÛÂÎÙÈο, Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ, ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È Â˘ı‡ÓË ÁÈ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÌÂÙ¿‚·Û˘
·fi ÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ·ÛÙÈ΋ Î·È ÛÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ˘Ô¯ÒÚËÛË Î·È
ÊıÔÚ¿ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∏ ¿Ô„Ë fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÔÚ›· ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
Î·È fiÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔÓ ÂÏ·ÂÈ Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ‰ÂÓ ÌÔ-
Ú› Ó· ˘ÔÛÙËÚȯı› Ì ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ·. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi - Î·È ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË Ì·ÙÈ¿ ÛÙËÓ
ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ÙÔ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ - fiÙÈ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·˙ËÙ› ÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘, fiÔ˘
·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi Î·È fi¯È ˆ˜ ·˘ÙÔÛÎÔfi, ÙȘ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈΤ˜ Ú›˙˜ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ
ÂıÈÌÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Î·È Û˘Ì‚fiÏˆÓ (¶·Ó·Á›· - ¢‹ÌËÙÚ·) Î·È ÚÔ¿ÓÙˆÓ ÙȘ
‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ (ÂÔÚÙÔÏfiÁÈÔ, πˆ¿ÓÓ˘ ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜, ·ÚÔÈ̛˜ Î.¿.), ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜
ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ˘˜
·Ú¯·›Ô˘˜ Î·È ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔÓ ŸÌËÚÔ, ÙÔÓ ∏Û›Ô‰Ô, ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿-
ÓË, ÙÔÓ §Ô˘ÎÈ·Ófi, ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, ÙÔ˘˜ ¶·Ù¤Ú˜ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Î.Ï.
ªÂ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Û΢‹ ÙËÓ Ôχ¯ÚÔÓË ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ ·fi ÙÔ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, fiÔ˘, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ·Ú¯ÂÈ·Îfi ¤ÚÁÔ, Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ ϷÔÁÚ·ÊÈΤ˜
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·11

¶ƒ√§√°√™ 10 ñ 11

·ÔÛÙÔϤ˜ ÁÈ· ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È ÌÂϤÙË ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÚÈʤÚÂÈ·, ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ
ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ (ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ· Î·È ÙËÓ ∫Ú‹ÙË) Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘
Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ È‰È·ÈÙ¤ÚˆÓ ·ÙÚ›‰ˆÓ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÙÔ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Î·È ¤ıÂÛ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô
¤¯Ô˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· - ÙÂÎÌ‹ÚÈ· ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›-
Ô˘, ¯ˆÚ›˜ ÚÔÙ›ÌËÛË ÛÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· «Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘». √È ÂÚÁ·Û›Â˜ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘
ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∫Ú‹Ù˘ (ƒ¤ı˘ÌÓÔ) ¢ڛÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
√ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ – ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÎÈÓÂ›Ù·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙÔÓ ÓÂ-
ˆÙÂÚÈÛÌfi Î·È ‰È¢ڇÓÂÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¯ÚÔÓÈο Î·È ıÂÌ·ÙÈο,
˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ «Ï·˚Îfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ fi,ÙÈ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· Ï·˚ο ÛÙÚÒÌ·Ù·
·ÏÏ¿ Î·È fi,ÙÈ ·˘Ù¿ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ·fi ¿ÏÏ· ÛÙÚÒÌ·Ù· (ÙÔ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎfi Ï·ÛÙÈÎfi,
Ó¤· ÛÎÂ‡Ë Î.Ï.)».
√ ›‰ÈÔ˜ Ì ۷ʋÓÂÈ· ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂ-
ϤÙ˘ Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ì ÁˆÁÚ·ÊÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÓË-
̤ڈÛË. ¶Ô˘ ÚÔ¯ˆÚ› ·fi Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙ· ıˆÚËÙÈο. ∆ÈÌ¿ ÙËÓ ·˘ÙÔ-
„›· Î·È ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ (ʈÙÔÁÚ·Ê›· ‹ Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË), ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜,
·ÓÂÚÂ˘Ó¿ ÙÔ ‚·ı‡ÙÂÚÔ «Â›Ó·È» ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. ¶ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ fiÛÔ Î·È
ÙÔÓ ÏfiÁÔ. ∆· ‚ÈÒÌ·Ù·, fiÛÔ Î·È ÙË ÛΤ„Ë. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ, Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ ÊÔ-
Ú¤· ¿ÓıÚˆÔ, Û·Ó ÁÂÓ¿ ‹ Û·Ó ¿ÙÔÌÔ, Î·È ÙÔÓ ‚ϤÂÈ ¿ÓÙ· ·ÈÙ›· ÙˆÓ ÂÚÂ˘Óˆ-
̤ӈӅ √ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙˆÓ ÂÍÂϛ͈Ó, Ë ÚÔ‚Ô-
Ï‹ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ…». ŒÙÛÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÂÈ fiÙÈ Ì·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÈ· «∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›· ∂ÏÏËÓÈ΋» ‹ ¤ÛÙˆ ÌÈ· «§·ÔÁÚ·Ê›· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈ΋».
∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈ-
ÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Ô˘ Úfiı˘Ì· ÂÌÈÛÙ‡ÙËΠÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ ¶Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ù˘
ËÌÂÚ›‰·˜ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Â›Û˘ ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙˆÓ
‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ¿ÚıÚˆÓ ÙÔ˘ ÙfiÌÔ˘ ÁÈ· ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
∆ÔÓ Î‡ÚÈÔ fiÁÎÔ Ù˘ ÂÈ̤ÏÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·Ó¤Ï·‚Â Î·È ¤ÊÂÚ ÂȘ ¤Ú·˜ Ô Ó¤-
Ô˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ Î. ¶·Ú·Û΢¿˜ ¶ÔÙËÚfiÔ˘ÏÔ˜. ∆· Ù˘ÔÁÚ·ÊÈο
‰ÔΛÌÈ· ‰ÈÂÍ‹Ïı ÊÈÏÔÏÔÁÈο, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ Î. ¶ÔÙËÚfiÔ˘ÏÔ, Ô ¤ÌÂÈÚÔ˜ ÂÚ¢-
ÓËÙ‹˜ Î. ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ∫·ÌËÏ¿Î˘. ∆ËÓ ÁÂÓÈ΋ ÊÚÔÓÙ›‰· ÁÈ· ¤Î‰ÔÛË Â›¯Â Ô ÂÚ¢-
ÓËÙ‹˜ Î. ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ ∫·Ú·Ì·Ó¤˜. ∆Ô˘˜ ¢¯·ÚÈÛÙÒ fiÏÔ˘˜ ıÂÚÌ¿. ∏ ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘-
Û· ¤¯ÂÈ ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ¢ı‡ÓË ÁÈ· ÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÈÛıËÙÈ΋ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ÙfiÌÔ˘.

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À-∫∞ª∏§∞∫∏
¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·12
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·13

¶ƒ√§√°√™

√ ∆Ô̤·˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶·-

ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ËÌÂÚ›‰· ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘
ηıËÁËÙ‹ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙȘ 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ ÙÔ˘ 2004. ∏ ÂΉ‹ÏˆÛË ÂÓÙ¿-
¯ıËΠÛÙÔÓ ÂÔÚÙ·ÛÌfi ÙˆÓ 40 ¯ÚfiÓˆÓ ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜,
ηıÒ˜ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÂÎÏÂÁ¤ÓÙ˜ ηıËÁËÙ¤˜ Ù˘ ˘‹ÚÍÂ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜.
∞fi ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹˜ Î·È Ù˘ ¤‰Ú·˜ Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÔχÙÈ̘ ˘ËÚÂۛ˜ ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÓÂÔÛ‡ÛÙ·ÙÔ
›‰Ú˘Ì· fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ™ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘-
ÍË ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ÂÓ Á¤ÓÂÈ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿-
‰· ÂÈÎÂÓÙÚÒıËÎÂ Ë ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ËÌÂÚ›‰·˜ Î·È Ô ·Ó¿ ¯Â›Ú·˜
ÙfiÌÔ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ù· ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ӷ ΛÌÂÓ· ÙˆÓ ÂÈÛËÁ‹ÛˆÓ, ÂÎÙfi˜ ·fi
‰‡Ô, ÁÈ· ÙËÓ ÌË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÂÈÛËÁËÙ¤˜.
∂˘¯·ÚÈÛÙԇ̠ıÂÚÌ¿ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÛËÁËÙ¤˜-Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ∫¤-
ÓÙÚÔ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, Ô˘ ·Ó¤Ï·-
‚ ¢ÁÂÓÈο ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË. ∂˘¯·ÚÈÛٛ˜ Â›Û˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ-
·ÓÓ›ÓˆÓ, ÙËÓ ∆ÔÈ΋ ŒÓˆÛË ¢‹ÌˆÓ Î·È ∫ÔÈÓÔًوÓ, ÙÔ ¢‹ÌÔ Î·È ÙË ¡Ô̷گȷ΋
∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ÁÈ· ÙȘ ¢ÁÂÓÈΤ˜ ¯ÔÚËÁ›Â˜ ÙÔ˘˜.

µ∞™π§∂π√™ ¡π∆™π∞∫√™
∫·ıËÁËÙ‹˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
∆Ì‹Ì· πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜
¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ
LOUKATOS1_14 2-10-08 16:47 ™ÂÏ›‰·14
LOYKATOS15_18 2-10-08 16:49 ™ÂÏ›‰·15

¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫∞∆√™

«Τ λτι στ ς νεοελληνικς παροιµες

κα σ να σχετικ παραµθι»

Ανακοινωτικ συνεργασα µου στ 8ο Τριµερο Eργασας, το Πολιτιστικο

Iδρ µατος τ!ς Ε.Τ.Β.Α., στ Μυτιλνη (6-8 Νοεµβρου 1998) /που, 1π2ντος
µου, ε3χε τ ν καλωσ νη ν5 τ ν διαβ6σει στ2 1κροατριο 7 συν6δελφος κα
Α9κ. Πολυµ:ρου - Καµηλ6κη.

Aγαπητο συντονιστς,
-Aγαπητο σνεδροι.
-Εχα δηλσει, µαζ µ τ!ν πρ"θυµη $ποδοχ! τ%ς τιµητικ%ς πρ"σκλησης,
πο' (λαβα $π* τ!ν Ε.Τ.Β.Α., γι. τ* /νδιαφρον Τρι1µερο (τ* πλ%ρες ζω-
τικο4 5λατος) 7τι δ ν µετακινο4µαι ε8κολα κα δ ν θ. µετε9χα προσωπικ:ς
στ1ν καλ1 σας ;µ1γυρη. Γι’ α>τ*, σ?ς παρακαλ: ν. µ θεωρε9τε κα $να-
γνωστικ:ς παρ"ντα.
- Ε>χαριστ: τ!ν σνεδρο κα λαογρ@φο κ. Πολυµρου, πο' θ. µ /κπρο-
σωπ1σει.
BEχω δσει Dς θµα µου ($π* τ*ν λαογραφικ* χ:ρο):
«Τ" Gλ@τι στς νεοελληνικς παροιµες κα σ Hνα σχετικ* παραµθι»
Τς παροιµες, α>τ* τ* πολτιµο κληρον"µηµα (Jλων τ:ν λα:ν) /µπει-
ρας αKνων κα σοφ%ς βραχυλογας (πο' λγο τ ς µελετ@µε), θ. τ ς $ντλ1-
σω $π* τ!ν παλαι. Συλλογ1 (1899) το4 Νικολ@ου Πολτου, Jπου, σ µορφ!
Λεξικο4, στ* λ1µµα 5λας (κα Gλατζω) δνονται 13 παροιµες, µ τ ς αλ-
ληγορες κα τ ς διεθνε9ς Jµοιες διατυπσεις τους, $π* τ ς ;πο9ες διαπι-
στνουµε τ!ν Tµεση παρουσα, Jσο κα τ!ν Uργανικ"τητα ζω%ς, το4 «τι-
µµενου» Gλατιο4.
Θ. σ?ς παρουσι@σω UκτW κεµενα, $π* τ ς παροιµες α>τ ς, πο' θ. σ?ς
εναι, νοµζω, κα γνωστ., γι. 7σους (χετε κα οικογενειακ! παραδο-
σιακ! «παιδεα». Εναι:
1. «XAλ@τι π@ει στ1ν Gλυκ!, κα φργανα στ*ν κ@µπο».
LOYKATOS15_18 2-10-08 16:49 ™ÂÏ›‰·16

¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫∞∆√™

Λγεται γι. περιττ ς προσφορ ς Y ειδ1σεις, πο' εναι στο'ς Tλλους

Tφθονες Y πασγνωστες. BΑλλο τποτα $π* Gλ@τι, ββαια, στ ς φυσικ ς Y
τεχνητ ς Gλυκ ς κα Tλλο τποτα, /πσης, $π* ξυλοφργανα προσαν@µµα-
τος στο'ς κ@µπους.
Ο[ ξνοι λαο λνε κα Gλ@τι στ! θ@λασσα, $λλ. λνε κα γι. κ@θε µα-
ταιοπονα, Gλ@τι στ! λµνη, πο' δ ν γνεται ($π’ α>τ*) Gλµυρ1, Jπως κι Hνας
$δι"ρθωτος δ ν παρνει $π* συµβουλς!

2. «Β@λ’ του Gλ@τι».

Λγεται γι. κ@τι φαγσιµο πο' /µπαγι@τευσε, κα πο' µ το Gλ@τι µπο-
ρε9 ν. φαγωθ%. Κυρως Jµως πρπει ν. τ* ξεχ@σουµε. BEτσι θ. πο4µε κα
γι. κ@τι, πο' /π@λιωσε. (Παρ"µοιο εναι κα τ* «β@λ’ του ργανη», γι. ψ@-
ρια Y γι. κουτος).

3. «Λ"για χωρ ς Gλ@τι» (Tνοστα κα ανοσια).

Λγεται, περιφρονητικ@, Jταν κ@τι πο' περιµνουµε ν’ ακοσουµε, µ?ς
απογοητεει ` ρητορεεται χωρ ς χ@ρη. Εδ: σηµεινουµε κα τ* γνωστ"
στ!ν $ρχαι"τητα, /παινετικ", «Aττικ*ν 5λας», πο' τ* /κτιµο4σαν κα ο[ Ρω-
µα9οι, µ τ* λατινικ" τους “Attici Sales”.

4. «∆ ν φοβ?ται ; παστουρµ.ς τ’ Gλ@τι».

fΟσο Gλ@τι κι gν ρξεις σ’ α>τ* τ* (τουρκικ%ς Uνοµασας) παστ* κρ-
ας, δ ν γνεται Gλµυρ"τερο ` µαλακ"τερο.
BEτσι κα ο[ $δι"ρθωτοι στ*ν χαρακτ1ρα ` ο[ δυνατο στ ς $ποφ@σεις
τους δ ν $κο4νε συµβουλς.

5. «Eφ@γαµε ψωµ κι Gλ@τι».

Εναι πανελλ1νια παροιµιακ1 φρ@ση -Jπως κα σ Tλλους λαο'ς- κα ση-
µανει δεσµο'ς iχι µ"νο «κοιν%ς τραπζης» (γευµ@των Y δεπνων), $λλ. κα συ-
ντροφικ"τητας κα φιλοξενας. Τ* Gλ@τι, /δ:, συνδυ@ζεται µ τ* ψωµ , γιατ –(τσι
κι $λλι:ς– δ ν νοε9ται χωρισµ*ς τ:ν συστατικ:ν το4 ζυµµατος.
Aλλ. κα Dς $νεξ@ρτητη παρουσα το4 Gλατιο4 στ* τραπζι, kταν φυσικ*
ν. τ* /πισηµανει l παροιµα µας.
«fAλας κα τρ@πεζαν µ! παραβανειν», (λεγαν ο[ Βυζαντινο . Συνεκδοχικ.
l παροιµα /πρασε κα στος Jρκους.
«Μ. τ* ψωµ κα τ’ Gλ@τι, πο' φ@γαµε!», ;ρκζονταν, Kδιατερα ο[ $δελ-
φοποιτο, κι α>τ*ς ; Jρκος kταν (τσι γνωστ*ς κα στο'ς γειτονικο'ς βαλ-
κανικο'ς λαο'ς.

6. «fO,τι εpπαµε, νερ* κι Gλ@τι».

LOYKATOS15_18 2-10-08 16:49 ™ÂÏ›‰·17

∆√ ∞§∞∆π ™∆π™ ¡∂√∂§§∏¡π∫∂™ ¶∞ƒ√πªπ∂™ ∫∞π ™∂ ∂¡∞ ™Ã∂∆π∫√ ¶∞ƒ∞ªÀ£π 16 ñ 17

Φρ@ση εKρηνικ%ς συνδιαλλαγ%ς $ν@µεσα σ θυµωµνους Y σ (νοχους,

πο' ζητο4ν συγχρηση. fΟπως τ* Gλ@τι λεινει κα χ@νεται στ* νερ", (τσι
ν. ξεχαστο4ν κι ο[ $φορµ ς µας. XO Νικ"λαος Πολτης (1889) $ναφρει µι.
περπτωση γ@µου (στ!ν Ακαρνανα) Jπου, στ* σπτι τ%ς νφης, λγο πρ ν
(λθουν, l συνοδεα το4 γαµπρο4, ν. τ!ν π@ρουν γι. τ!ν /κκλησα, l µητ-
ρα τ%ς κοπλας εχε /τοιµ@σει σ’ Hνα πι@το νερ" κα Gλ@τι κα βουτ:ντ@ς το,
µ µι. πρασιν@δα (ε>οωνη), /ρρ@ντιζε τ!ν κ"ρη της λγοντας: «fΟπως λει-
νει τ’ Gλ@τι, (τσι ν. λεισουν κι ο[ βαρυγγ"µιες, πο' εχες, τ:ν γονι:ν σου»
(;ποιεσδ1ποτε, δηλαδ1, $φορµς κα µαλµατα).

7. «Τ*ν (καµε τ’ Gλατιο4».

Καθ"λου ε>χ@ριστη διαπστωση. XΗ φρ@ση σηµανει Jτι (δειρε κ@ποιος κ@-
ποιον τ"σο δυνατ@, πο' ο[ πληγς του χρει@ζονται (θεραπευτικ@) τ* Gλ@τι.

8. Τελεινω µ µι. παροιµιακ1 φρ@ση $π* Ποντους, πο' (χει κα χιο-

µορ. fΟταν κ@ποιος τραγουδ@ει κακ"φωνα Y κλαψι@ρικα ((στω κα µ τ1
λρα), ο[ παριστ@µενοι το4 λνε διακριτικ@: «Ολγον 5λας τ@ραξον», δη-
λαδ1 Gλ@τισε λγο τ* τραγοδηµα Y τ*ν µουσικ" σκοπ" σου, ν’ $λεγρψει!

Α>τ@ γι. τ ς παροιµες (πο' θ. τ ς $κοσουµε κι $π* Tλλους Uµιλητς).

fΟσο γι. τ* παραµθι το4 «Gλατιο4», πο' θ. τ* προβ@λουν κα Tλλοι σ-
νεδροι, /γW θ. σ?ς $ναφρω τ! θση του στ! διεθν! παραµυθολογα. BΕχει
τ*ν $ριθµ* το4 Καταλ"γου Aarne-Thompson: 923, σηµεινεται δ στ ς ελλη-
νικ ς καταγραφ ς πρ ν $π* τ* 1900. Θ@ σ?ς δσω µι. περληψ1 του $π*
παραλλαγ ς τ%ς Κεφαλονι?ς, πο' κατγραψα ; pδιος το 1954 κι /δηµοσιετη-
κε, στ! σειρ. τ%ς «Βασικ%ς Βιβλιοθ1κης», τ* 1955:

«uΗταν, λ:ει, =νας πατ:ρας βασιλι6ς κι ε3χε δυ θυγατ:ρες. Καλ5 ?περ-
νο σανε. Εχρει6στηκε @µως ν5 π6ει στν π2λεµο A βασιλι6ς κι ?κ6λεσε τBς
κ2ρες του ν5 τBς χαιρετσει. ΤBς ?ρCτησε, π2σο τν αγαπ6νε. Τν ?φλησε 7
πρCτη καB το ε3πε πDς τν 1γαπ6ει σ5ν τ5 µ6τια της. Τν ?φλησε κι 7 δε -
τερη καB το ε3πε πDς τν 1γαπ6ει σ5ν τ ζω της. FΥστερα τν ?φλησε κι 7
τρτη θυγατ:ρα καB το ε3πε πDς τν αγαπ6ει… σ5ν τ Iλ6τι!...
Ξαφνι6στηκε A πατ:ρας της (?ν2µιζε πDς τν κοροϊδε ει), ?θ µωσε, καB
πρBν φ γει, τ ν Mδιωξε 1π τ παλ6τι.
Εκενη, 7 κακοµορα, Oρχισε ν5 γυρζει 1π ’δQ κι 1π ’κεR, καB που-
θεν5 δSν Mλεγε τν Tστορα της, γιατB ?ντρεπ2τουνε.
UΕφτασε καB σS κ6ποιο Oλλο βασλειο καB τ!ς εVπανε ν5 π6ει σ’ ?κεRνο
τ παλ6τι καB ν5 γυρ:ψει ν5 τ ν π6ρουνε δο λα. Επ!ε στ παλ6τι 7 κοπ:λα
καB, @πως τ ν εVδανε καλοµαθηµ:νη καB εXγενικ, τ καταλ6βανε πDς Yτανε
βασιλοπο λα (τοZς τ ε3πε;). Τ εVπανε στ βασιλ2πουλο [δ ν φανεται /δ:
LOYKATOS15_18 2-10-08 16:49 ™ÂÏ›‰·18

¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫∞∆√™

βασιλι@ς] καB τ ν κουβ:ντιασε, καB -ν5 µ ν τ6 πολυλογοµε- τ ν 1γ6πησε

κι ε3πε πDς θ5 τ ν π6ρει γυνακα του.
Κοντ6 ν5 γνει A γ6µος, 7 κοπ:λα παρακ6λεσε τ βασιλ2πουλο ν5 καλ:-
σουνε τν πατ:ρα της καB τ βασλισσα, χωρς ν5 το ς πονε @τι αXτ ε3ναι 7
κ2ρη τους.
\Ηρθαν αXτο, Mγινε τ µυστριο, κι /λοι καθσανε στ τραπ:ζι γι5 τ
δεRπνο.
Η ν φη ε]ρηκε τρ2πο ν5 πεR στς δολες το παλατιοZ ν5 φ:ρουνε στν
ξ:νο βασιλι6 1ν5λατο φα^...
FΟλοι ?καλοτρCγανε, A βασιλι6ς @µως @,τι ?δοκµαζε, τ Oφηνε, καB δSν
ξαν5βανε πηρουνι6 στ στµα του.
- Γιατ, Μεγαλει2τατε, δSν τρQτε τποτα; τν ?ρCτησε 7 ν φη.
- Ν6 µS συµπαθaτε, τ!ς λ:ει. Κ6τι λεπει 1π τ6 φαγητ6 σας!
- Σ6ν τ λεπει; ξαναρCτησε 7 ν φη.
- Λεπει τ Iλ6τι, φCναξε A βασιλι6ς, καB πDς µπορεB ν5 φ6ει κανες, χωρBς
Iλ6τι; ΠCς µποροµε ν5 ζσουµε, χωρBς τ Iλ6τι;
Εµλησε ττες 7 κ2ρη του καB το λ:ει:
- Μ5 ?σZ δSν ε3σαι, βασιλι6 µου, ποZ κ6ποτε ?θ µωσες µS τ ν κ2ρη σου,
καB τ ν Mδιωξες 1π τ παλ6τι, γιατB σο ε3πε @τι σ’ 1γαποσε σ5ν τ Iλ6τι;
Τ6 ’χασε A γ:ρο-βασιλι6ς καB δSν Yξερε τB ν5 πεR. ΣηκCνεται ττε 7 ν -
φη, τν 1γκαλι6ζει καB το λ:ει:
- Πατ:ρα µου, ?γC ε3µαι 7 κ2ρη σου, ποZ µ’ Mδιωξες ττε γι’ αXτ ποZ σο
ε3πα, καB τCρα eρτες στ5 λ2για µου.
Κα το διηγθηκε @λη τ ν Tστορα της (ποZ τ ν fκουαν @λοι) κι ?χ6ρηκε
A βασιλι6ς, ποZ ξαναβρ!κε τ ν κ2ρη του [; ρ"λος τ%ς βασλισσας δ ν προ-
β@λλεται] κι ?κ6λεσε τοZς νε2νυµφους ν5 πaνε καB στ δικ2 του παλ6τι, ν5
τοZς χαρεR καB ν5 τοZς τραπεζCσει».

Κα ζοσανε, πι@, Jλοι καλ.

κι /µε9ς, /δ:, µ τ@ Συνδρια, καλτερα!
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·19

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™
¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ∂Ú¢ÓÒÓ, ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘
Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ.

∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ηÈ

Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹

™  ÌÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÓˆÙÂÚÈ΋˜

§·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ú¤ÂÈ Ó· ıˆÚËı› ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›-
Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ÂͤÏÈ ÚfiÛÊ·Ù· Ï‹Ú˘ ËÌÂÚÒÓ Î·È ¤ÚÁÔ˘, Î·È Ô ÔÔ›Ô˜
›¯Â ‰È·ÙÂϤÛÂÈ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÁÈ· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ (1938–1962), ÁÈ· ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· Ù·ÎÙÈÎfi˜ ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (1964–1969) Î·È ¤ÎÙ·ÎÙÔ˜ ηıËÁËÙ‹˜ ÛÙ· ÓÂÔ˚‰Ú˘-
ı¤ÓÙ· ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· ∫Ú‹Ù˘ (1979–1981) Î·È ¶¿ÙÚ·˜ (1984-1985). ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ë
Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË Î·È ÁÈ· ÙȘ
ÁfiÓÈ̘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÏÔ‡ÛÈÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ.
¢ÂÓ Â›¯· ÙËÓ Ù‡¯Ë Ó· ÁÓˆÚ›Ûˆ ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÒ
Ì·˙› ÙÔ˘ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÁÈ·Ù› fiÙ·Ó ‰ÈÔÚ›-
ÛÙËη ÙÔ 1974, ·˘Ùfi˜ ›¯Â ‹‰Ë ·Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÚÈÓ ·fi ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· (ÙÔ1962) ·fi
ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ, ÂÓÒ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÌÂÙ¿ ·fi ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ 1964, ›¯Â ÂÎÏÂÁ› ÛÙË ı¤-
ÛË ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ. ŸÌˆ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÎÚ¿ÙËÛÂ
Â·Ê‹ Ì ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÂÈÛÎÂÙfiÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘˜ ·ÏÈÔ‡˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜
ÙÔ˘ ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰·. ∂›¯· ¿ÓÙˆ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ÛÙÂÓ‹ Û¯¤ÛË, ÛÙ¤ÏÓÔÓÙ¿˜
ÙÔ˘ Ù· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÌÔ˘, Ù· ÔÔ›· ‰È¿‚·˙Â, ÁÈ· ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÌÂÏÂÙÔ‡ÛÂ, Ì Ô-
χ ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹, Î·È ÌÔ˘ ¤ÛÙÂÏÓ ٷ ÏÔ‡ÛÈ· Û ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÁÓˆÛÙ¿ ÌÈ-
ÏÈÂÙ¿ÎÈ· ÙÔ˘. √È Û¯¤ÛÂȘ ÌÔ˘ Ì ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ¿ÏψÛÙ ‰È¢ڇÓıËÎ·Ó ·ÚÁfi-
ÙÂÚ·, fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ ·Ó¤Ï·‚ ¶Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜,
ı¤ÛË ÙËÓ ÔÔ›· ÎÚ¿ÙËÛ ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∆ÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ, fï˜, ˆ˜
Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Â›¯· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ·fi Ôχ ·Ï·ÈfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó Û ·Ó‡Ô-
ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÙÂÏÂÈfiÊÔÈÙÔ˜ Ì·ıËÙ‹˜ fiÓÙ·˜ ÛÙÔ §‡ÎÂÈÔ ÙÔ˘ §·˘Ú›Ô˘, ›¯· ‰È·‚¿-
ÛÂÈ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì¿ ÙÔ˘ Û ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔ˘ ¤Î·ÓÂ
ÌÂÁ¿ÏË ÂÓÙ‡ˆÛË. ∞Ó Î·È ÁÈ· Ó· Â›Ì·È ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹˜, ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ-
΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ‹Ù·Ó Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ˆ˜ ÙÔ ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÌÔ˘ ÙÔ 1974, ÁÈ·Ù›
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·20

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

Î·È ÛÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÌÔ˘ ›¯· ÛÙÚ·Ê› ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÛÙËÓ ∂ıÓÔÏÔÁ›· Î·È ÛÙËÓ ∫ÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ì·˙› Ì ÙÔÓ ¢. ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ, ·Ó Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ (ηÈ
·˘Ùfi˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ ÛÙÔ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢), ˘‹ÚÍ ÙfiÙ ·fi ÙÔ˘˜
ÚˆÙÂÚÁ¿Ù˜ Ù˘ ÓˆÙÂÚÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. £· ¤ÏÂÁ· fiÙÈ Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‹Ù·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ô ÚÒÙÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ Ù˘ ¡ÂˆÙÂÚÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ Ù˘
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ1. ∆Ô ÎÔÈÓfi ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ˆ˜ ÚÔ˜
ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·, ‹Ù·Ó ÔÈ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË °·ÏÏ›·. √ ¢. ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ›-
¯Â ¿ÚÂÈ Û¯Â‰fiÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì·˙› Ì ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ÙËÓ ˘ÔÙÚÔÊ›· ÙÔ˘ ÁÈ·
ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË °·ÏÏ›·.

∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹˜

∞ÏÏ¿ ÔȤ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ Ù¿ÛÂȘ ÛÙË °·ÏÏ›· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ˘fi-
ÙÚÔÊÔ˜ ÙÔ˘ Á·ÏÏÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÌÈ· ÙÚÈÂÙ›· 1948-1950, ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙË
°·ÏÏ›· ÁÈ· ¢ڇÙÂÚ˜ ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË
Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋˜ ‰È·ÙÚÈ‚‹˜ ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ›¯Â ı¤Ì· Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔÓ
·ÚÔÈÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ Î·È Ù›ÙÏÔ: La Bible dans le parler proverbial du peuple grec 2.
¶ÚÒÙ· ı· ‹ıÂÏ· Ó· ‰È¢ÎÚÈÓ›Ûˆ fiÙÈ Ï¤ÁÔÓÙ·˜ «°·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹»
‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÌ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Î·È ÌfiÓÔ ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Â͈ÙÈÎÒÓ Ï·ÒÓ, Ô˘
›¯Â ‹‰Ë ·Ú¯›ÛÂÈ ·fi ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÛÙËÓ ∞ÌÂÚÈ΋. µÂ‚·›ˆ˜ Ë
∂ıÓÔÏÔÁ›· ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜
ÛÙË µÚÂÙ·Ó›·, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ›¯Â ÔÏÏ¿ ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο.
∂ÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÌÂϤÙË ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÂÎÙfi˜ ∂˘ÚÒ˘ Ì ÂÏ¿¯ÈÛÙË ·-
Ú·ÌÔÓ‹ Î·È ¤Ú¢ӷ ÂÈÙfiÔ˘. ∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁ›·, fï˜, Ë Ôo›· ·Ó·Ù‡-
¯ıËΠ۠Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ‚¿ÛË Ì ÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 19303, ›¯Â
·Ú¯Èο ÌÈ· ÚÔÙ›ÌËÛË ÚÔ˜ ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙˆÓ Ì˘ıÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘-
ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ (Ú‚. ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ A. Leroi–Gourhan) Î·È ÏÈÁfiÙÂ-
ÚÔ ÁÈ· Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·, ·Ú¿ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ Ì ÙÔ˘˜
ÚˆÙÔfiÚÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔ˘˜ – ÂıÓÔÏfiÁÔ˘˜ Emile Durkheim Î·È Marcel Mauss.
∂›Ó·È ÁÓˆÛÙ¤˜ ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ Marcel Griaule, ÙÔ˘ Germaine Dieterlen Î·È ¿ÏψÓ
ÁÈ· Ù· ıÚËÛ΢ÙÈο Î·È Ì˘ıÔÏÔÁÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ê˘ÏÒÓ Dogon Î·È Bambara
Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ∞ÊÚÈ΋˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·‰È΋ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ¡Ù·-
οږ¡Ù˙ÈÌÔ˘Ù› ÙÔ˘ 1931–1933.

1. ™‹ÌÂÚ·, οÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ·Ó·ÛÎfiËÛË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ‰È·-
ÌÔÚÊÒıËΠ̠ΤÓÙÚ· Ù· ÙÚ›· ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·, πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ Î·È ∞ıËÓÒÓ. ™Ù· ‰‡Ô
ÚÒÙ· ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ‹ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ôχ ÂÓˆÚ›˜ ÓˆÙÂÚÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ, ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Î·È ÛÙÔ
‰Â‡ÙÂÚÔ Ì ÙËÓ ÕÏÎË ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘–¡¤ÛÙÔÚÔ˜, ÒÛÙ ӷ ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ‰‡Ô ™¯ÔϤ˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∆Ô ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıË-
ÓÒÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ ÈÔ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi Î·È ÌfiÏȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· οÓÂÈ Î¿ÔÈ· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù·.
2. ¶Ú‚. D. Loukatos, «Locutions proverbiales du peuple grec venantes des épîtres du Saint Paul», L’Hellénisme
Contemporain 1951, Û. 247–257.
3. Jean Poirier, Histoire de l’Ethnologie, Presses Universitaires de France, «Que sais-je?», Paris 1969, Û. 109.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·21

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 20 ñ 21

ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «°·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹» ÂÓÓÔÒ, ΢ڛˆ˜, ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘

Èı·ÁÂÓÔ‡˜ Á·ÏÏÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ÌÂϤÙ˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·Ï·Èfi-
ÙÂÚˆÓ Á¿ÏÏˆÓ ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÙÒÓ4. ™ÙË °·ÏÏ›·, ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· Î·È ∂ıÓÔÏÔÁ›· ·fi
ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ Î·È ∂ıÓÔÏÔÁ›· Î·È Folklore ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰‡Ô ÛÙÂÓ¿
Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Û‡ÓÔÏ· (Ú‚. ÙÔ˘˜ ªÔ˘ÚÓÙȤ, µÂÚÓȤ, ªÔ˘‚Ȥ Î.Ï.). ∂Í·˘ÙÔ‡
fï˜ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È Î·È Ë Û˘Ó¿ÊÂÈ· Û’ ·˘Ù‹ ÙË ¯ÒÚ· ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜ Î·È ºÔÏÎÏfiÚ,
fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÂÈÛËÌ·Óı›5. Œ¯ÂÈ, ‚¤‚·È·, ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ ÙÔ Úfi-
‚ÏËÌ· Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ Èı·ÁÂÓÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ·fi ÙÔ˘˜ ÁËÁÂÓ›˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÍÂ-
ΛÓËÛ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ì ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ô›ÎÔÈ, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ·ÓÙ·Ô-
ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fiÏ˘Ù· ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· fiϘ ÙȘ ¯ÒÚ˜, ÁÈ·Ù› ‹‰Ë ÛÙË °·ÏÏ›·
›¯Â ·Ú·ÙËÚËı› ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Î·È ÂÓˆÚ›ÙÂÚ· ÌÈ· ÌÂÙ¿ÏÏ·ÍË Ù˘
ÙÔÈ΋˜ Folklore Û ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÏÔÁ›·. ™ËÌÂÈÒÓˆ fiÙÈ ÙÔ 1947 ȉڇıËÎÂ
ÛÙË °·ÏÏ›· Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÙ·ÈÚ›· Ì ٛÙÏÔ Société d’Ethnographie
Française6.
™ËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ¤·ÈÍÂ Ô Á¿ÏÏÔ˜ ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÙ‹˜ ηÈ
ÂıÓÔÏfiÁÔ˜ A. Van Gennep, Ô˘ ‰ÈÂÙ¤ÏÂÛÂ Î·È Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ∂Ù·È-
Ú›·˜, ·Ó Î·È Ë ·ÊÂÙËÚ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ù¿Û˘ Â›Ó·È Ôχ ·Ï·ÈfiÙÂÚË7. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘-
¯·›Ô fiÙÈ Ô A. Van Gennep ÍÂΛÓËÛ ·fi ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·/∂ıÓÔÏÔÁ›· ÙˆÓ Â͈-
ÙÈÎÒÓ Ï·ÒÓ. ∆Ô 1904 Ì¿ÏÈÛÙ· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÙÔ ÚÒÙÔ ÂıÓÔÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Tabou
et totémisme en Madagaskar Î·È ÙÔ 1920 ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ L’état actuel du problème
totémique 8. ∫·ÙfiÈÓ fï˜ ÛÙÚ¿ÊËΠÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ ÛÙË °·ÏÏ›·, ÂÈ-
ÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜, ‹‰Ë ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÛÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Rites
de passage (1909), ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÌÂϤÙ˘ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Î·È ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡/ÂıÓÈ-
ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ °·ÏÏ›·˜. √ ∞. Van Gennep, Ì ÙË ÓˆÙÂÚÈÎfiÙËÙ· ·˘Ù‹, ÚÔ-
οÏÂÛ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Ú‹ÍË ÛÙËÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚË Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Û˘ÏÏÂÎÙÈ΋ Î·È ÂÚÈÁÚ·-
ÊÈ΋ Folklore Ù˘ °·ÏÏ›·˜, ηıÈÛÙ¿ÌÂÓÔ˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È Ô ÚÒÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÛ‹Á·ÁÂ

4. µÏ. Martine Segalen and Françoise Zonabend, «Social anthropology and the ethnology of France: the field of
kinship and the family», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Anthony Jackson (ed.), Anthropology at Home, ASA Monographs 25,
Tavistock Publications, London and New York 1987, Û. 108.
5. E. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘ «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. ŒÓ· ıˆÚËÙÈÎfi Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎfi Úfi-
‚ÏËÌ·», ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ (∞ı‹Ó· 11-13 π·Ó. 1989), ∂∫∫∂,
∞ı‹Ó·, Û. 29Ø Isac Chiva, «Entre livre et musée. Emergence d’une ethnologie de la France», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Isac
Chiva et Utz Jeggle (éds), Ethnologies en miroir. La France et les pays de langue allemande, éditions de la Maison des
Sciences de l’Homme, Paris 1987, Û. 10. ¶Ú‚. Î·È ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÙˆÓ ∞ÁÁÏÔÛ·ÍÒÓˆÓ ·ÓıÚˆÔÏfiÁˆÓ ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
Van Gennep ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ù˘ Rosemary Levy–Zumwalt, The Enigma of Arnold Van Gennep (1873 - 1957). Master of
French Folklore and Hermit of Bourg-la-Reine, FF. Communications No 241, Helsinki 1988, Û. 118–121. ¶·Ú¿ ÙȘ
‰È·Ì¿¯Â˜ ‰ËÏ. ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ™¯ÔÏÒÓ ÛÙË °·ÏÏ›· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ˘‹ÚÍ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·ÏÏËÏÔÂ-
›‰Ú·ÛË: Jean Cuisinier et Martine Segalen, Ethnologie de la France, Presses Universitaires de France, «Que sais-
je?», Paris 1986, Û. 19.
6. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘
¤‰Ú·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (13 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1967), πˆ¿ÓÓÈÓ· 1968, Û. 8.
7. ¶Ú‚. Mona Ozouf, «L’ invention de l’ Ethnographie Française. Le Questionnaire de l’Académie Celtique», Annales
Esc. 36/2 (1981), Û. 220–230.
8. Nicole Belmont, Arnold Van Gennep, le créateur de l’ethnographie française, Petite Bibliothèque Payot, Paris
1974Ø Jean Servier, H ∂ıÓÔÏÔÁ›·, ÌÙÊ. ÕÓÓ· °·Ï·ÓÔ‡, ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜, ∞ı‹Ó· 1993, Û. 122–123.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·22

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‹ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·9. √È ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ fï˜

‰ÂÓ ¤ÁÈÓ·Ó ·Ú¯Èο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ Ô‡Ù ·fi ÙÔ˘˜ ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÙ¤˜ Ô‡Ù ·fi ÙÔ˘˜
ÂıÓÔÏfiÁÔ˘˜ ÙˆÓ Â͈ÙÈÎÒÓ Ï·ÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â¤ÌÂÓ·Ó ÛÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‰È·-
¯ˆÚÈÛÌfi. √ A. Van Gennep, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ‹ÏıÂ Î·È Û ۇÁÎÚÔ˘ÛË Ì ÙÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒ-
Ô˘˜ Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜, ÙÔÓ E. Durkheim Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıË-
Ù¤˜ ÙÔ˘, ·ÛÎÒÓÙ·˜ ¤ÓÙÔÓË ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Î·È ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘˜10. ∞˘Ùfi
ÙÔ˘ ÛÙÔ›¯ÈÛ ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ·ÔÌfiÓˆÛË (ÂÍoÛÙÚ·ÎÈÛÌfi). °È’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ
1911, Ì¿ÏÈÛÙ·, ΢ÎÏÔÊfiÚËÛ ÌÈ· Ôχ ¤Í˘ÓË Î·È Ì¿ÏÏÔÓ ‚·ÚÂÈ¿ Ï›‚ÂÏÏÔ Î·Ù¿
ÙˆÓ «Ì·Ó‰·Ú›ÓˆÓ» ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘, Ì ٛÙÏÔ «√È
ËÌÈÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜»11. ∆ÂÏÈο fï˜ Î·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ΢ÚÈ¿Ú-
¯ËÛ·Ó Î·È ÂÈ‚Ï‹ıËÎ·Ó ÛÙË °·ÏÏ›·. ™ËÌÂÈÒÓˆ fiÙÈ ÙÔ ÚÒÈÌÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ A. Van
Gennep ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙfi Ôχ ÂÓˆÚ›˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜,
ÁÈ·Ù› ÙÔ Â›¯Â ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ô ∞‰·Ì¿ÓÙÈÔ˜ ∞‰·Ì·ÓÙ›Ô˘ ÙÔ 1911 ÛÙÔÓ 3Ô ÙfiÌÔ ÙÔ˘
ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ §·ÔÁÚ·Ê›·.
™ËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ¤·ÈÍÂ Î·È ÙÔ ÚÒÙÔ ªÔ˘Û›Ô
Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ∆ÚÔηÓÙÂÚfi ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Ô˘ ȉڇıËΠ·Ú¯Èο ÙÔ 1889
Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÚÁ¿ÓˆÛ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ùo 1937, Û ÈÔ Û‡Á¯ÚÔÓË ‚¿ÛË ÔÈ ÂıÓÔÏfiÁÔÈ
Paul Rivet Î·È Georges–Henri Rivière. √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, Ì¿ÏÈÛÙ·, Ì ‚¿ÛË ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔ˘-
ÛÂ›Ô ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô ÛÙË °·ÏÏ›· Î·È ÙÔ Musée des arts et des traditions
populaires. ∆Ô ªÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ Ô˘ ·Ó¤ÊÂÚ·, Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ ÂÍ·Ú¯‹˜
·ÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ÙÔ˘˜ Â͈ÙÈÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÔÏϤ˜ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜
Î·È ÙË °·ÏÏ›·. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ Ë ·›ıÔ˘Û· Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ‹Ù·Ó ‰›Ï· ÛÙËÓ
·›ıÔ˘Û· Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜ Î·È ÎÔÓÙ¿ Û’ ·˘Ù‹ Ë ·›ıÔ˘Û· Ù˘ ∞Û›·˜ Î.o.Î. ∆Ô ªÔ˘Û›Ô
Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ∆ÚÔηÓÙÂÚfi ÌÂÙÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ·ÚÁfiÙÂÚ· Û ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘
∞ÓıÚÒÔ˘12.
∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ·˘Ù‹ ÂΉԯ‹ Ù˘ Folklore Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ıÓÔÏÔÁ›· ÛÙË °·ÏÏ›· ›-
¯Â ÔÚÈṲ̂ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ÙËÓ ¤ÊÂÚÓ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ Û ÌÈ· ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ô›-
ÎÔÈ, ‹ÙÔÈ: 1) ªÂϤÙË ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÔÈÎÈÛÌÒÓ, ÎÔÈÓÔًوÓ, ÌÈÎÚÔÂÚÈÔ-
¯ÒÓ. 2) ŒÚ¢ӷ Ì ·Ú·ÌÔÓ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÛÙÔ ‰›Ô. 3)
ªÂϤÙË ÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰ÔÌÒÓ13.
∏ Folklore ÛÙË °·ÏÏ›·, Ì ÙË ‰È΋ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È Ì ÙË Ó¤· ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ˆ˜
∂ıÓÔÏÔÁ›· Ù˘ °·ÏÏ›·˜, Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤-
ÚÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ °·ÏÏ›·˜ fi¯È ˆ˜ ¤Ó·Ó ÔÏÈÙÈÛÌfi ·Úˆ¯Ë̤ӈÓ

9. ¶Ú‚. Lucy Mair, An Introduction to Social Anthropology, Clarendon Press, Oxford 1972, Û. 49, 233.
10. N. µelmont, fi.., Û. 37, 68Ø R. Levy–Zumwalt, fi.., Û. 87, 91–100. ∞˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ÛÙÔ ÁÂÁÔ-
Ófi˜ fiÙÈ Ô A. Van Gennep, fiˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ·, ›¯Â ÁÚ¿„ÂÈ ‰‡Ô ‚È‚Ï›· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÔÙÂÌÈÛÌfi Î·È Â›¯Â ¿ÌÂÛË ÁÓÒÛË
ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ¿ÏψÛÙ ›¯Â ·Û¯ÔÏËı› Î·È Ô ∂. Durkheim ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘, Les formes
élémentaires de la vie religieuse (1912).
11. Michel Panoff – Michel Perrin, Dictionnaire de l’Ethnologie, Petite Bibliothèque Payot, Paris 1973, ÔÈΛÔ
Ï‹ÌÌ·.
12. M. Segalen and F. Zonabend, fi.., Û. 110.
13. I. Chiva, fi..Ø Chr. Bromberger, «Du grand au petit. Variations des échelles et des objets d’analyse dans l’histoire
récente de l’ethnologie de la France», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi I. Chiva et U. Jeggle (éds), fi.., Û. 67–94.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·23

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 22 ñ 23

Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ ˆ˜ ¤Ú¢ӷ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÛÙËÓ Âͤ-
ÏÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, ‰ËÏ. ˆ˜ ÌÈ· ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜. ∞˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë °·Ï-
ÏÈ΋ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ηÙfiÈÓ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁ›·. ™ÙË °·ÏÏ›· ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È Ù·
Û¯ÂÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο Ethnographie et Traditions populaires, Folklore Vivant, Ethnographie
Française Î·È ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ηÙfiÈÓ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ethnologie Française. ∆Ô ÙÂÏ¢-
Ù·›Ô ÂÚÈÔ‰ÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÙÂÏ› Û‡ÓıÂÛË ¿ÏÏˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ – ÂıÓÔÏÔÁÈÎÒÓ
ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ, Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ÂΉ›‰ÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·14.

∏ Â›‰Ú·ÛË Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÚÈÓ ‰ÈÔÚÈÛı› Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘
∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÙfiÙ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, ˘ËÚÂÙÔ‡Û ˆ˜ ηıËÁËÙ‹˜
ÛÙË Ì¤ÛË ÂÎ·›‰Â˘ÛË (Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ). √ ›‰ÈÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Û ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì¿ ÙÔ˘ ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÈ΋ ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘ ÙÔ 1930 Ì ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ηÈ
‰È¢ı˘ÓÙ‹ ·fi ÙÔ 1937 ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (ÙfiÙ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞گ›-
Ô˘) °ÂÒÚÁÈÔ ª¤Á·, Ô˘ ÙÔÓ ÚÔÛοÏÂÛ Ì ·fiÛ·ÛË ·Ú¯Èο ÙÔ 1938 Î·È ÔÚ-
Á·ÓÈ΋ ÌÂٿٷÍË ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙÔÓ ˘fi ÙË ‰È‡ı˘ÓÛ‹ ÙÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÊÔÚ¤·. °È’
·˘Ùfi ÙÔ ÏfiÁÔ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ıˆÚÔ‡ÛÂ, ηٿ ÙË ‰‹ÏˆÛ‹ ÙÔ˘, ÙÔÓ °. ª¤Á· Ï·-
ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ‰¿ÛηÏÔ Î·È ‰È·ÙËÚÔ‡Û ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ì·˙› ÙÔ˘ ηٿ ÙÔÓ fi-
ÏÂÌÔ Î·È ·fi ÙË °·ÏÏ›· ηٿ ÙȘ ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÙÔ˘ ÛÔ˘‰¤˜, ÌÂÙ·‰›‰ÔÓÙ¿˜
ÙÔ˘, ηٿ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·Û‹ ÙÔ˘, Ù· ÂΛ «ÂıÓÔ – Ï·ÔÁÚ·ÊÈο» Ó¤· ÙÔ˘15. °È·Ù› Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ›¯Â ÙËÓ Ù‡¯Ë Û ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ, fiˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ·, ÌÈ· ˘Ô-
ÙÚÔÊ›· ÙÔ˘ Á·ÏÏÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ÔfiÙ ÌÂÙ¤‚Ë ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Î·Ù¿ Ù· ¤ÙË 1948-1950
Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ̷ı‹Ì·Ù· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÂÁÓÒÚÈÛ ÙȘ
ÂΛ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ. ∆fiÙ ›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·Ú·‰›‰Ô-
ÓÙ·È Ì·ı‹Ì·Ù· ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔ
Centre de formation aux recherches ethnologiques ÁÈ· ÙÔ˘˜ °¿ÏÏÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜
ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÙ¤˜, Ù· ÔÔ›· ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ16. ™Ù· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ Ô ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜ οÓÂÈ Û˘¯Ó¿ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ·˘Ù¤˜.
™Â ÔÈfi ‚·ıÌfi fï˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÛÔ˘‰¤˜ Â¤‰Ú·Û·Ó ÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·; ∆Ô Ï·›ÛÈÔ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡ ÙfiÙ ›¯Â ·ÊÂÙËÚ›· ÁÂÚÌ·ÓÈ΋. √ ›‰ÈÔ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ›¯Â ‰Â¯ı› ·Ú¯Èο
οÔÈ· Â›‰Ú·ÛË, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ Î·È ·˘Ùfi˜ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙȘ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ
ÙÔ˘ ÛÙË «Ï·˚΋ „˘¯‹», ÛÙËÓ «„˘¯È΋ ȉÈÔÛ˘ÁÎÚ·Û›·» Î.Ï. ™Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, Ùfi-
ÙÂ, ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ Ë ÈÛÙÔÚÈÎÔÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ÔÔ›·˜ ·ÚÈÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‹Ù·Ó Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ª¤Á·˜. √ ™Ù›ÏˆÓ ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜, Â›Û˘, ·ÓÙÈ-
ÚÔÛÒ¢ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Û¯ÔÏ‹. ª¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ 1950 ‰ÂÓ

14. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ethnologie Française ÚԤ΢„ ·fi ÙË Û˘Ó¤ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ Arts et
traditions populaires, Folklore Vivant, Ethnographie Française.
15. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¶Ò˜ ÂÁÓÒÚÈÛ· ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔÓ ª¤Á·Ó», §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995–1997), Û. 7–9.
16. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∂ÏÏËÓÈο ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔ Musée de l’Homme ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡», extrait des
Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier, ∞ı‹Ó· 1952, Û. 3.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·24

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

›¯·Ó ·ÚÔ˘ÛÈ·Ûı› ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÓˆÙÂÚÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ.

ÕÏψÛÙÂ Ë ÓˆÙÂÚÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÌÂÙ¿
ÙÔ 195017 Î·È ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙË ¯ÒÚ· ̤ۈ Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜. ∏
ÂÏÏËÓÈ΋ ¿ÓÙˆ˜ §·ÔÁÚ·Ê›· ¿Û¯ÂÙ· ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ Û¯ÔÏÒÓ ·-
Ú¤ÌÂÈÓ ˆ˜ ÙÔ 1970 ΢ڛˆ˜ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÊÈÏÔÏfiÁˆÓ.
Ÿˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂϤÙË - ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Û fiÏ· Ù· Â›‰·, ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷϋÍÔ˘Ì Û ÔÚÈṲ̂ӷ Û˘ÌÂ-
Ú¿ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ Î·È ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÌÔ-
Úԇ̠ӷ Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ì ۷ʋ ÂÈÎfiÓ· ·fi:
·) ∆· ‰Èο ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ.
‚) ∆Ș ÎÚÈÙÈΤ˜ ÛÙ· ¤ÚÁ· ¿ÏÏˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ.
Á) ∆ËÓ ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤ÚÂ˘Ó¿ ÙÔ˘.
∞fi Ù· ·Ú·¿Óˆ Ô˘ ı· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ì ‰ÈÂÍÔ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î¿ÔȘ ·ÓÙÈ-
Ê¿ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ Ó· ÂÍÂÙ·ÛıÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÍËÁËıÔ‡Ó.
™Ù· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ΢ڛˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ
Û˘ÏÏÂÁÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, Ù· ÔÔ›· ÂÎı¤ÙÂÈ Ì ÌÂÁ¿ÏË ÁÏ·Ê˘ÚfiÙËÙ· Î·È ¤Ó·Ó ȉȷ›-
ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ÁÚ·„›Ì·ÙÔ˜, ı¤ÙÔÓÙ·˜ ·fi ÙfiÙ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ·Ó Ë §·ÔÁÚ·Ê›·/∂ıÓÔÁÚ·-
Ê›· Â›Ó·È Ù¤¯ÓË ‹ ÂÈÛÙ‹ÌË. ∆Ô ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ¯ˆÚÈÛı› Û ‰‡Ô
‚·ÛÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜, ÙȘ ÌÂϤÙ˜ Î·È ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜. ™ËÌÂÈÒÓˆ fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› Ôχ Ï›ÁÔ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ¶ÔÏ›ÙË Î·È ÙË Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ̤-
ıÔ‰Ô, Ë ÔÔ›· ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ó· Â›Ó·È ÂÎÙfi˜ Ìfi‰·˜. ªÔÓ·‰È΋ ÂÍ·›-
ÚÂÛË ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì¿ ÙÔ˘ ÙÔ 1956 ÛÙËÓ ∂ÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘,
«¶ÂÚ› ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜», Ì ÔÏÏ‹ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÌÔ-
ÚÔ‡Û ӷ ÂÓÙ·¯ı› ÛÙËÓ ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓË ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· (‰ÈÎfi˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˜, ·Ú-
ÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1994) ‹ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, Ì ·Ó·ÊÔÚ¿ Î·È Û‡ÁÎÚÈÛË Î·È Ì ¿Ï-
ÏÔ˘˜ Â͈ÙÈÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜. ∆· ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηÙËÁÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È
Î·È ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ¡. ¶ÔÏ›ÙË Î·È ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ‡ ÙÔ˘ J. G. Frazer, ¤¯Ô˘Ó ¯·Ú·ÎÙË-
ÚÈÛı› ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ˆ˜ ÚˆÙÔ‰ÔÌÈÛÌfi˜ 18.
∆· ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ fï˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÔÏÏÔ‡˜ Óˆ-
ÙÂÚÈÛÌÔ‡˜. ◊‰Ë ·fi ÙÔ 1950 ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο, ÛÙËÓ ·ÛÙÈ΋
Ï·ÔÁÚ·Ê›· Î.Ï. Ì ÔÏÏ¿ ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜. ¶Ú¤ÂÈ fï˜ Ó· ÛËÌÂÈ-
ÒÛˆ fiÙÈ ˆ˜ ÚÔ˜ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi ¤¯ÂÈ ÛÙÚ·Ê› ·fi Ôχ ÂÓˆÚ›ÙÂÚ·, ÁÚ¿ÊÔ-
ÓÙ·˜ ·fi ÙÔ 1940 ÙÔ Â›Î·ÈÚÔ ÙfiÙ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ «™ÙÚ·ÙȈÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·», Ú¿Á-
Ì· Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ Ôχ ÂÓˆÚ›˜ ›¯Â ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ A. Van Gennep, Ô

17. D. Loukatos, «Etat actuel des études folkloriques en Grèce», IIème Congres International des Etudes du Sud–Est
Européen (Athènes, 7–13 mai 1970). Ethnographie et Folklore, Athènes 1970, Û. 7Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, «Le Folklore des
peuples du Sud–Est Européen entre le passé et le présent», ÛÙÔ ∂ã ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ™Ô˘‰ÒÓ ¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜
∂˘ÚÒ˘ (µÂÏÈÁÚ¿‰È, 11–17 ™ÂÙ. 1984), Aı‹Ó· 1985, Û. 43.
18. ¶Ú‚. ∂. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∏ Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ‹ Ô ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘ ÌÂٷ͇
ÂıÓÈÛÌÔ‡ Î·È ·ÓıÚˆÈÛÌÔ‡», ÛÙÔ ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ: «√ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ °. ¶ÔÏ›Ù˘
Î·È ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ» (∞ı‹Ó· 4–7 ¢ÂÎ. 2003), (˘fi
¤Î‰ÔÛË).
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·25

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 24 ñ 25

ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙÔ ı¤Ì· ‹‰Ë ·fi ÙÔ 1938. ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÓˆÙÂ-
ÚÈÛÌÔ‡˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο (Folklorica contemporanea)
(1963), ·Ó·Ê¤Úˆ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ·ÚÔÈ-
̛˜ Î·È ÙȘ ÁÂÏÔÈÔÁڷʛ˜ ÛÙÔ˘˜ ÙfiÌÔ˘˜ 34 Î·È 39 Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ηıÒ˜
Î·È ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ Ì ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÔÙÈ΋, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘, ÁÈ· ÙÔ˘˜
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ (Ï·ıÚÔ)ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÛÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÙfiÌÔ. ∏ Â›‰Ú·ÛË Â‰Ò Â›Ó·È
ηٷʷӋ˜ ·fi ÙË °·ÏÏÈ΋ ™¯ÔÏ‹, ·Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi„Ë ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÛÙË °·Ï-
Ï›· ÁÈ· ÙÔ Folklore vivant (∑ˆÓÙ·Ófi ÊÔÏÎÏfiÚ) Î.Ï. ™ÙË °·ÏÏ›· ¿ÏψÛÙ ˘‹Ú-
¯Â, fiˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ·, Î·È Û¯ÂÙÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ Ù›ÙÏÔ. ™ËÌÂÈÒÓˆ fiÙÈ ·fi
ÙÔ 1950 Ô °¿ÏÏÔ˜ ÂıÓÔÏfiÁÔ˜ Pierre Chombart de Lauwe ›¯Â ȉڇÛÂÈ ¤Ó· ÙÌ‹Ì·
·ÛÙÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘19.
∏ ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ·˘Ù¿ Ù· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù·, Ù· ÔÔ›· Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ Û ÌÈ· ¢ڇÙÂÚË ÂÏÏËÓÈ΋ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Û ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË
Û‡Á¯ÚÔÓË §·ÔÁÚ·Ê›·, Â’ ¢ηÈÚ›· ÌÈ·˜ ¤ÎıÂÛ˘ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÛÙÔ ∑¿ÂÈÔ, ÁÚ¿-
ÊÂÈ: fiÙ·Ó Ë §·ÔÁÚ·Ê›· Á›ÓÂÈ ÂıÓÔÁÚ·Ê›·, ÌÔÚ› ηϿ Ó· ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÛÙ· ‰È·Ê¤-
ÚÔÓÙ· Ù˘ Î·È ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·fiÏ˘Ù· Ï·˚Τ˜, ·ÏÏ¿ Ô˘ ηıÚÂÊÙ›˙Ô˘Ó
ÙË ÓÔÔÙÚÔ›· Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÛÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ¿ÙˆÓ20.
√ ¿ÏÏÔ˜ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Â›Û˘ Â›‰Ú·ÛË ·fi ÙË
°·ÏÏ›·, Â›Ó·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ˆ˜ ÈÛfiÙÈÌÔ˘ Ì ÙÔÓ fiÚÔ §·ÔÁÚ·-
Ê›·21. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ fï˜ ‹Ù·Ó ·ÓÙ›ıÂÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÁηٿÏÂÈ„Ë ÙÔ˘ fiÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·,
fiˆ˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô A. Van Gennep, ·ÚfiÏÔ Ô˘ Î·È ·˘Ùfi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔÓ fiÚÔ ∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›·22, ¿Ô„Ë Ô˘ Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ ÙÔ˘ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ·, Î·È Î¿-
ˆ˜ ÂÈÊ˘Ï·ÎÙÈÎfi˜ ÛÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›· Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·. ∞Ó Î·È
ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ Î·È ÙËÓ «·ÔÈ-
ÎÈ·ÎfiÙËÙ·», fiˆ˜ ϤÂÈ, ÙˆÓ fiÚˆÓ ·˘ÙÒÓ23. °ÂÓÈο ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÛً̘
·˘Ù¤˜ ›¯·Ó ÌÈ· ȉÈÔÙ˘›· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ¢ÂÓ ‹Ù·Ó ¿-
ÓÙˆ˜ ·ÚÓËÙÈÎfi˜ Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, fiˆ˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ë ÚfiÛÎÏËÛË ÙÔ˘ °¿Ï-
ÏÔ˘ ÂıÓÔÏfiÁÔ˘ Jean Guiart Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÛÙË §·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ÙÔ 1979 Ì ı¤Ì·
«Ethnographie et méthode de terrain» (‰ËÌÔÛȇıËΠÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›·,
ÙfiÌ. 32) Î·È Ë ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ 39 Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ¿ÚıÚÔ˘ ÙÔ˘
™ˆÙ‹ÚË ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·24.

19. J. Servier, fi.., Û. 123.

20. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∆· ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù·. ªÈ· ¤ÎıÂÛË ÙÚÔʛ̈Ó. (§·ÔÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ÁψÛÛÔÏÔÁÈÎfi ÎÔ›Ù·Á-
Ì·)», ¡¤· ∂ÛÙ›· ÙfiÌ. 52, Ù‡¯. 601 (1952), Û. 956–959.
21. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›· (ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·
1950), Û. 8Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, §·ÔÁÚ·Ê›·– ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, fi..
22. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, fi.., Û. 8.
23. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∞ÔÊ˘Á‹ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ “§·ÔÁÚ·Ê›·” Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ¡¤Ô-·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋˜ ÛÔ˘‰·ÈÔÊ¿ÓÂÈ·˜», §·Ô-
ÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 45–46.
24. ™ËÌÂÈÒÓˆ fiÙÈ Û ÂÈÛ‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘ ÙÔ 1970 ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ›‰Ú˘-
ÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÂÓÈÛ¯˘ÙÈÎÔ‡/Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÔ‡ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÊÔÚ¤· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÂÍÂȉ›Î¢Û˘ ÛÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·
Ì ٛÙÏÔ Centre de Formation concernant les Recherches Ethnographiques, ηٿ Ù· ÚfiÙ˘· ‰ËÏ. ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ
ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘: D. Loukatos, «Etat actuel…», fi.., Û. 28.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·26

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

ŸÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·Ù·Ê·ÓÒ˜ ÂȉڿÛÂȘ ·fi ÙË °·ÏÏ›·. ŸÌˆ˜ ˘¿Ú-

¯Ô˘Ó Î·È ÔÏÏ¿ ÂÚˆÙËÌ·ÙÈο. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÔÙ¤ ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ˘ÈÔıÂÙ› ‹ Ó·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Î·È ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ °¿ÏÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁˆÓ - ÂıÓÔ-
ÏfiÁˆÓ Emile Durkheim Î·È Marcel Mauss, ÂÓÒ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÁÓÒÚÈ˙ Ôχ ηϿ ÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜. ∂Ӊ¯Ô̤ӈ˜ Ë ÌË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ·˘ÙÒÓ Ó· Û˘Ó‰¤-
ÂÙ·È Î·È Ì ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ E. Durkheim (Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘) Î·È ÙÔ˘
A. Van Gennep. ∫¿ÓÂÈ fï˜ οÔȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Manuel d’Ethnographie ÙÔ˘ M.
Mauss, fiˆ˜ ÛÙËÓ ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋ Î·È ÚˆÙfiÙ˘Ë ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ «£¤Ì·Ù· Î·È Û‡Ì-
‚ÔÏ· ÛÙ· ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·»25, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈ·˜ ‰È‰·-
Ûηϛ·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ26, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ›Ûˆ˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙȘ ÊÈ-
ÏÈÎfiÙÂÚ˜ Û¯¤ÛÂȘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÙÔ˘ A. Van Gennep Ì ÙÔÓ M. Mauss 27.
¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ ηıfiÏÔ˘ ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÂÓÛÙÂÚÓ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÙËÓ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·Ê·ÈÚÂÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ A. Van Gennep, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÁÓˆ-
Ú›˙ÔÓÙ·˜ Ôχ ηχÙÂÚ· ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÚfiÙ˘Ô Î·È Û οÔȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙȘ
·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ì ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ̤ıÔ‰Ô28, ÂÓÒ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔ-
Ú¤˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙËÓ ›‰È· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, .¯. ÛÙ·
¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ (Du berceau à la tombe) Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ (Ú‚. Ù· ‚È‚Ï›·
ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη Î·È ÙˆÓ °ÈÔÚÙÒÓ, ¶·Û¯·ÏÈÓ¿ Î·È Ù˘ ÕÓÔÈ͢, ∆· ∫·ÏÔ-
ηÈÚÈÓ¿ Î.Ï.). √‡Ù ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·,
Ô˘ ÚˆÙÔ‰ËÌÔÛȇıËΠÙÔ 1977, Á›ÓÂÙ·È Î·ÌÈ¿ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜ E. Durkheim ηÈ
M. Mauss ηıÒ˜ Î·È ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ Î·È ‰ÔÌÔÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ̤ıÔ‰Ô. ø˜ ÚÔ˜
Ù· ÓÂÒÙÂÚ· Ú‡̷ٷ, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, Û οÔȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ οÓÂÈ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ‰ÔÌÈÛÌfi
ÙÔ˘ Claude Lévi–Strauss29 ·ÏÏ¿ ηıfiÏÔ˘ ‰ÂÓ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ ÙË ‰ÔÌÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹ ÙÔ˘.
ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ‰ÂÓ ÚÔ·ÙÂÈ fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤ÛÙˆ ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ‹Ù·Ó ‰ÔÌÔÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÈÛÙ‹˜ ‹ ‰ÔÌÈÛÙ‹˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘30.
¶Ò˜ ÂÍËÁÔ‡ÓÙ·È ·˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÓÙÈÊ¿ÛÂȘ; ∆Ô Ó‡̷ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÙfiÙ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· ‹Ù·Ó Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔÊÈÏÔÏÔÁÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ ٤ÙÔÈ·

25. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «£¤Ì·Ù· Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÛÙ· ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·», ·Ó¿Ù˘Ô, ∞ÊȤڈ̷ ÂȘ ÙËÓ ã∏ÂÈÚÔ ÂȘ ÌÓ‹-
ÌËÓ ÃÚ›ÛÙÔ˘ ™Ô‡ÏË, ∞ı‹Ó·È 1955, Û. 189.
26. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, fi.., Û. 9.
27. ¶Ú‚. R. Levy–Zumwalt, fi.., Û. 33, 93–94.
28. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ §·ÔÁÚ·Ê›·, ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi˜ ˘Ú‹Ó·˜ ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ (ÔÌfiÎÂÓÙÚ˜ ·ÏÏ¿ ¢ڇÙÂÚ˜) ÂÈÛً̘ Ù˘
∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜, ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜» (·fi ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ Ì¿ıËÌ· ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ 1979 ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹
ƒÂı‡ÌÓÔ˘ ÙÔ˘ ¡ÂÔ˚‰Ú˘ı¤ÓÙÔ˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∫Ú‹Ù˘ ÁÈ· ÙËÓ ¤‰Ú· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜), §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995–1997),
Û. 20.
29. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ŒÎ‰ÔÛË ªÔÚʈÙÈÎÔ‡ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó·
1977, Û. 299.
30. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Â›Û˘ Û˘ÓÂȉËÙfi˜ Ô·‰fi˜ Ù˘ «Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜», ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÌÚÔÓÙÂÏÈÎfi˜,
Ú¿ÁÌ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È Ì ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ‚¤‚·È· fiÙÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰ÔÌÈÛÙ‹˜. ™ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·ıfiÏÔ˘ Ô
ªÚÔÓÙ¤Ï, Ô‡Ù Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· «‚·ıÂȤ˜ ‰Ô̤˜». ∞Ó ·fi ÌÂÚÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÚÔ·ÙÂÈ Î¿ÙÈ ·ÚfiÌÔÈÔ, Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô
Î·È Ú¤ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ·Ô‰Ôı› Û Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ·Ï·È¿˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ¶ÔÏ›ÙË. °ÂÓÈο
Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‹Ù·Ó Û fiÏ· ÂÈÏÂÎÙÈÎfi˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı› ηÌÈ¿ ™¯ÔÏ‹, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È Ô A. Van Gennep.
∞ÎfiÌ· Î·È Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÛÌfi˜ Ô˘ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÊÔÚ¤˜ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ, Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓÈÎfi˜ Î·È fi¯È ‰ÔÌÈÎfi˜, Ú‚. ∂.
¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·.», fi..Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «∏ Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜…», fi..
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·27

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 26 ñ 27

·ÓÔ›ÁÌ·Ù·. ÕÏψÛÙ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÂΛÓË Â›¯Â ‰ËÌÔÛÈ¢ı› ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ™Ù›Ï.
∫˘ÚȷΛ‰Ë ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·, Ô˘ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó Î·È ÛÙË Û¯¤ÛË ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜
– §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ì ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ∫˘ÚȷΛ‰Ë Û·ÊÒ˜ ˘¤Ú ÙÔ˘ ·˘ÛÙËÚÔ‡ ‰È·-
¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜/§·ÔÁÚ·Ê›·˜31. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ͯӿÌ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ fiÙÈ Ùfi-
ÙÂ Î·È Ë ·ÌÂÚÈοÓÈÎË ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ì ·ÊÂÙËÚ›· ÙË ÁÂÚÌ·ÓÈ΋ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ‹Ù·Ó ·ÓÙ›ıÂÙË ÚÔ˜ ÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·. √ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ fï˜ ‹‰Ë ÌÂ
ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË Î·È ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ›¯Â οÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈ΋
˘¤Ú‚·ÛË ÁÈ· Ù· ÙfiÙ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ·Ú·‰Â‰Ô̤ӷ, ηıÒ˜ Ô °. ∞. ª¤Á·˜, ‰È¢ı˘-
ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (§·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘) Î·È Î·ıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ˆ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ Ù˘ °ÂÚÌ·ÓÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ‹Ù·Ó
οıÂÙ· ·ÓÙ›ıÂÙÔ˜32.
√È ÚÔÛˆÈΤ˜ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ fï˜ ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙȘ ‚È-
‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜ Û ·Ó¿ÏÔÁ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο Î·È ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο ¤ÚÁ· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· ·ÓÔÈÎÙfi˜ ÛÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔÏÔÁ›· Î·È ∞ÓıÚˆÔÏÔ-
Á›·, ÙȘ Ôԛ˜ ıˆÚÔ‡Û ÂÈÛً̘ ÔÌfiÎÂÓÙÚ˜ ·ÏÏ¿ ¢ڇÙÂÚ˜ Î·È Ï·ÈÛȈÙÈ-
Τ˜ (ÎÈ ·˘Ùfi˜ Ô fiÚÔ˜ Â›‰Ú·ÛË ·fi ÙÔÓ A. Van Gennep) Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ¯ˆÚ›˜
¿ÓÙ· Ó· Â›Ó·È Ôχ ۷ʤ˜ ÙÈ ÂÓÓÔÔ‡Û Ì ÙË Ï¤ÍË Ï·ÈÛȈÙÈΤ˜, Ú·ÎÙÈο ηÈ
ıˆÚËÙÈο. ÕÏψÛÙÂ Ë ¯Ú‹ÛË ·’ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ÙˆÓ fiÚˆÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔ-
ÏÔÁ›·, ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ÁÈÓfiÙ·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË ¯·Ï·ÚfiÙËÙ· Î·È Û˘¯Ó¿ ¤Íˆ ·fi Ù· ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈο ·Ú·‰Â‰Ô̤ӷ. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·-
Ê›·: ÙȘ ¢ÂÚÁÂÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙË ¢ÈÂıÓ‹
ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ΛÓËÛË, ÒÛÙÂ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÓÒÛË Î·È Ì¤ıÔ‰Ô˜ Ó· ʈÙÈÛÙ› ·fi ÙË
‰ÈÂıÓ‹ ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÂÌÂÈÚ›·33.

31. ™Ù›ÏˆÓ ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜, «∆› Â›Ó·È §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÂȘ Ù› ‰‡Ó·Ù·È Ó· ˆÊÂÏ‹ÛÂÈ Ë ÛÔ˘‰‹ Ù˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 12
(1938), Û. 135Ø Ú‚. ∂. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·», fi.., Û. 37.
32. √ °. ∞. ª¤Á·˜ ÂͤÊÚ·Û ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛ‹ ÙÔ˘ ·˘Ù‹ Î·È Â›ÛËÌ· ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÂȘ ÙËÓ
§·ÔÁÚ·Ê›·Ó (1Ë ·Ó·ıˆÚË̤ÓË ¤ÓÙ˘Ë ¤Î‰ÔÛË ÙÔ 1967), ηıÒ˜ Î·È Û ‰È¿ÏÂÍ‹ ÙÔ˘ ÙÔ 1966 ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ∞ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·. ∏ ‰È¿ÏÂÍË ·˘Ù‹ ‰ËÌÔÛȇıËΠÛÙ· ¶Ú·ÎÙÈο ÙˆÓ Û˘Ó‰ÚÈÒÓ Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ÙÔ 1967 Î·È ÙÔ ›‰ÈÔ
¤ÙÔ˜ ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›· (ÙfiÌ. 25). ∆Ô Û‡ÓÙÔÌÔ Î›ÌÂÓÔ, Ô˘ ‰ÂÓ ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ ÙȘ
ÙÚÂȘ ÛÂÏ›‰Â˜, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠˆ˜ ·¿ÓÙËÛË ÛÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ÛÙËÓ
ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈ˙fiÌÂÓË ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈ· ‰È¿ÏÂÍ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· οÓÂÈ Î·È Î·ÌÈ¿ ·Ó·-
ÊÔÚ¿ ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‹ ÛÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘. √ ª¤Á·˜ ›¯Â ÂÓ·ÓÙȈı› ÛÊfi‰Ú· Î·È ÛÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ·ÓÙÈηٿÛÙ·-
ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›· (Folklore) Ì ÙÔÓ fiÚÔ ∂ıÓÔÏÔÁ›· Î·È ÙË ÌÂÙÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ Commission Internationale des
Arts et des Traditions Populaires (CIAP) ÛÙË ¢ÈÂıÓ‹ ™˘Ó¤‰ÚÈ¿ Ù˘ ÙÔ˘ 1963 ÛÙË µfiÓÓË Î·È ÙÔ˘ 1964 ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
∆ÂÏÈο Ë ·ÏÏ·Á‹ ¤ÁÈÓÂ Û˘Ì‚È‚·ÛÙÈο Ì ÌÈ· Û‡ÓıÂÛË ˆ˜ Société Internationale d’Ethnologie et du Folklore (SIEF),
‚Ï. °. ∞. ª¤Á·˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, fi.., Û. 96–97Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «§·ÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔÏÔÁ›·», §·ÔÁÚ·Ê›· 25
(1967), Û. 39–41. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÚÔοÏÂÛ·Ó ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ú·ÈÙ‹ıËΠÙÔ 1962 ·fi ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ·ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙË §·ÔÁÚ·ÊÈ΋
∂Ù·ÈÚ›· Ù˘ ÔÔ›·˜ Úfi‰ÚÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ª¤Á·˜, ÂÓÒ Ë ÂÎÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ¤ÁÈÓ ΢ڛˆ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘
ηıËÁËÙ‹ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙÔ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
›¯Â ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Û˘Ó·Ê›˜ ·fi„ÂȘ Ì ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ú‚. D. Petropoulos, «The Study of Ethnography in
Greece», Mid–west Folklore 2 (1952), Û. 15–17Ø ∂. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ AıÚˆÔÏÔÁ›·…», fi.., Û. 30, 41,
˘ÔÛ. 14. ∏ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¿ÏψÛÙ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ‹Ù·Ó ÙfiÙ ·Ú¿ÚÙËÌ· Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˘
Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÁÈ· ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ª¤Á·, ‚Ï. Î·È ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘
£. ¶··‰fiÔ˘ÏÏÔ˘: °. ∞. ª¤Á·˜, «∫ÚÈÙÈ΋ ÛÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ¶··‰fiÔ˘ÏÏÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 27 (1971), Û. 349–359.
33. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹…, fi.., Û. 83.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·28

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

∞ӷʤڈ Û¯ÂÙÈο ÌÂÚÈΤ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘. ™Â ÎÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘

Ô˘ÁÁÚÈÎÔ‡ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Ethnographia ÙÔ 1993 ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›·: ÕÚÈÛÙÔ ‰Â›ÁÌ· ÂıÓÔ-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Ï·ÈÛÈÒÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ Ô˘ ۯ‰fiÓ Û˘ÌÔÚ‡Ô-
ÓÙ·È… ∂ÚÂ˘Ó¿, ÌÂÏÂÙ¿ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ ÏÔ‡ÛÈ· Ï·ÔÁÚ·Ê›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘
(ÙˆÓ ª·Á˘¿ÚˆÓ) Ì Ï·›ÛÈ· Î·È ÌÂıfi‰Ô˘˜ (‰È΋˜ Ù˘) ÂıÓÔÁÚ·Ê›·˜. ™ÙË ÓÂÎÚÔ-
ÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ R. Dorson ÁÚ¿ÊÂÈ: ™ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ˘fiÛÙ·ÛË Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ Ô˘ ÙËÓ ¤Î·Ó·Ó ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ Ì·˙› Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈο Û˘Á¯ÚÔÓÈ-
Ṳ̂ÓË fiÛÔ Î·È ÈÛÙÔÚÈο ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË. √ ›‰ÈÔ˜ ›ÛÙ¢ ÛÙËÓ ∂ÈÛÙ‹ÌË
·˘Ù‹, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙȘ ÌÂÁ·ÏfiÛÙÔ̘ «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›Â˜», «∂ıÓÔÏÔÁ›Â˜», «∫ÔÈ-
ÓˆÓÈÔÏÔÁ›Â˜» (Ï·ÈÛȈÙÈΤ˜ ‚¤‚·È·) Î·È ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ÙË ÌÂÙ¤‰ÈÓ ÛÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔ Á¤ÏÈÔ Î·È Ì ÙËÓ ·ÏfiÙËÙ· Ù˘ ÂÚ-
ÌËÓ›·˜ Û fiÏ· Ù· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·Ó34. ø˜ ÚÔ˜
ÙȘ ·fi„ÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÈÛËÌ·›Óˆ fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1985 ¤Î·Ó ÌÈ· ÈÔ Û˘-
ÓÙËÚËÙÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ fiÚÔ, ÛÙËÏÈÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÛÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜
fiÚÔ˘˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›· ‹ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·,
¯ˆÚ›˜ Î·È Ó· ¤¯ÂÈ ·ÔÚÚ›„ÂÈ Î·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ·˘ÙÒÓ
ÌÂ ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·35.
∞ÏÏ¿ ·˜ ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ·
¤Ú¢ӷ. √ ÙÚfiÔ˜ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙÔ˘˜ ÂȉÈ-
ÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÏÏ¿ÍÂÈ ˆ˜ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ’70. ™˘Ó›ÛÙ·ÙÔ ÛÂ
ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi Î·È ÛÙË ¯Ú‹ÛË ‹ fi¯È ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ. ¶·-
Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÎÙfi˜ ·fi ÌÂÚÈΤ˜ Ë̤Ú˜, ‰ËÏ·‰‹ ¤ÛÙˆ ÂÓfi˜ ‹ Â-
ÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÌËÓÒÓ, ‰ÂÓ Â›¯Â ÂÊ·ÚÌÔÛÙ›. ∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ¤‰ÈÓ ÙËÓ ÂÓÙ‡-
ˆÛË fiÙÈ Â›¯Â ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛˆÛÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (ÛˆÛÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·). ∂ÚfiÎÂÈÙÔ
΢ڛˆ˜ ÁÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È fi¯È ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ·Ú·Ù‹-
ÚËÛË. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù˘ ∞ÈηÙÂÚ›Ó˘ ∫·ÎÔ‡ÚË ÙfiÙ (‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ’60) ‹Ù·Ó Ô-
χ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˘ ÂÌ‚¤ÏÂÈ·˜36, ÂÓÒ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Û˘Ó¿ÓÙËÛÂ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË

34. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¡ÂÎÚÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ Dorson», §·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 561. ¶·Ú·ı¤Ùˆ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ·fi-
Û·ÛÌ· ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·: «∏ §·ÔÁÚ·Ê›· Û fiϘ ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ù· Ï·›-
ÛÈ· Ù˘ (·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο, ÂıÓÔÏÔÁÈο, ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο, ÁˆÁÚ·ÊÈο, ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈο) ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙȘ
¿ÏϘ ÂÈÛً̘ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙȘ Û˘ÁÁÂÓÈΤ˜ (·ÓıÚˆÔÏÔÁ›·, ÂıÓÔÏÔÁ›· Î.Ï.) ¿ÚÈÛÙ˜ ˘ËÚÂۛ˜», ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, fi.., Û. 281. ™ËÌÂÈÒÓˆ Â›Û˘ fiÙÈ Û ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· ÙÔ˘ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ G. Bronzini, Ô˘ Ù·ÍÈÓÔÌ›
ÙËÓ ‡ÏË ÙÔ˘ Ì ‚¿ÛË ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÔÙÈ΋, ÎÏ›ÓÂÈ ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô Â·ÈÓ›, Ì ÏfiÁÈ· Ô˘
‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ È‰ÈfiÙ˘Ë ¿Ô„‹ ÙÔ˘ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ÙË Û˘ÓıÂÙÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛ‹ ÙÔ˘: «ªÂ ÔÏÏ·ÏÔ‡˜ Ù›Ù-
ÏÔ˘˜ ÙÔ 6Ô ·˘Ùfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¤¯ÂÈ ÁÂÓÈÎfi ı¤Ì· ÙËÓ “·ÓıÚˆÔÏÔÁ›·” ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ fiÔ˘ Ô fiÚÔ˜ ‚·Ú‡ÓÂÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙÔ “Ï·fi-¿ÓıÚˆÔ” ·Ú¿ Ì ÙÔ “ÂÚ› ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ϤÁÂÈÓ”», ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· ÛÙÔ
‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Giovanni Batista Bronzini, Cultura populare…», §·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 496.
35. ¶Ú‚. D. Loukatos, «Le Folklore des peuples», fi.., Û. 47Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «ã∂Ú¢ӷ, ÌÂϤÙË Î·È ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ¢ڇÙÂÚÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ù˘ “EıÓÔÁÚ·Ê›·˜” Î·È “∂ıÓÔÏÔÁ›·˜”», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003),
Û. 219–232.
36. ∂. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·…», fi.., Û. 35Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ Î·È ıˆڛ·
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÚÈÒÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ÿ„ÂȘ Ù˘ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ ÛΤ-
„˘ Î·È ¤Ú¢ӷ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ŒÎ‰ÔÛË ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜, ∞ı‹Ó· 2004, Û. 205.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·29

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 28 ñ 29

ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ï·ÔÁڿʈÓ37. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ

Ì ¯·Ï·Ú‹ ¯Ú‹ÛË ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ (΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ °. ª¤Á·). ◊Ù·Ó ¿ÏψÛÙ Ô-
χ ÂÓˆÚ›˜ ÙfiÙ ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ·ÚÔ˘Û›· ÛÙÔ ‰›Ô.
∫Ï›ÓÔÓÙ·˜, ·’ fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ Ô‡ ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷٿÍÔ˘Ì ÙÔÓ ¢Ë-
Ì‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ; √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ‚‚·›ˆ˜ fiÓÙ·˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ Ù˘ ¡¤·˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ (Neo-Folklor), Ô˘ ›¯Â ·ÚÔ˘ÛÈ·Ûı› ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ∂˘ÚÒË, ·Ú¤ÌÂÈ-
Ó ԢÛÈ·ÛÙÈο ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ·ÏÏ¿ ÂÓÒ Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÓˆÙÂÚÈ΋ ÛÂ
ÔÏÏ¿ ÛËÌ›·, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó fï˜ Î·È ÌÈ· ∂ıÓÔÏÔÁ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ‹ ÌÈ· ∞ÓıÚˆÔ-
ÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. £· ¤ÏÂÁ· fiÙÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Û˘Ó‰ÂÙÈÎfi ÎÚ›ÎÔ ÌÂÙ·-
͇ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Î·È Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‹ ·ÓıÚˆÔ-
ÏÔÁÈ΋˜)38. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰Èη›ˆ˜ ÏÔÈfiÓ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Ô ÚÒÙÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜
Ù˘ ¡ÂˆÙÂÚÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. ŒÓ· ıˆÚËÙÈÎfi Î·È ÌÂ-
ıÔ‰ÔÏÔÁÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·», ÛÙÔ ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ∂Ú¢-
ÓÒÓ (∞ı‹Ó· 11–13 π·Ó. 1989), ∂∫∫∂, ∞ı‹Ó· 1993, Û. 23–47.
∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ô›ÎÔÈ ‹ §·ÔÁÚ·Ê›·; ªÈ· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË», ÛÙÔ
¶Ú·ÎÙÈο ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘ÌÔÛ›Ô˘: «∆Ô ·ÚfiÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜. πÛÙÔÚ›·, §·ÔÁÚ·Ê›·,
∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·» (∞ı‹Ó·, 19-21 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2002), ∂Ù·ÈÚ›· ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¶ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÔ‡ Î·È °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ (π‰Ú˘Ù‹˜: ™¯ÔÏ‹ ªˆÚ·˝ÙË), ∞ı‹Ó· 2002, Û. 39–63.
∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., «∏ Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ‹ Ô ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘ ÌÂ-
ٷ͇ ÂıÓÈÛÌÔ‡ Î·È ·ÓıÚˆÈÛÌÔ‡», ÛÙÔ ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ:
«√ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ °. ¶ÔÏ›Ù˘ Î·È ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰Ë-
Ì›·˜ ∞ıËÓÒÓ» (∞ı‹Ó· 4–7 ¢ÂÎ. 2003), (˘fi ¤Î‰ÔÛË).
∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., «∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ Î·È ıˆڛ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÚÈÒÓ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ÿ„ÂȘ Ù˘ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ¤Ú¢ӷ˜
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ŒÎ‰ÔÛË ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜, ∞ı‹Ó· 2004, Û. 203–219.
Alexakis E.P., «From Folklore and Ethnography to Ethnology. A Difficult Path in Balkan Countries»,
Etudes et Documents Balkaniques et Méditerranéens 23 (2001), Û. 5–9.
∞‰·Ì·ÓÙ›Ô˘ ∞., «∫ÚÈÙÈ΋ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Arnold Van Gennep», §·ÔÁÚ·Ê›· 3 (1911), Û. 320–331.

37. ∏ ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹ Ù˘, ¢ÈÔÓ˘Ûȷο, ·ÔÚÚ›ÊıËΠ·fi ÙÔÓ °. ∞. ª¤Á·, Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο, ÁÈ·Ù› ˘‹ÚÍ ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈ΋ ¿Ô„Ë Â› Ù˘ Ô˘Û›·˜, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô ÏfiÁÔ˜ ‹Ù·Ó Ë ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Î·È ÔÈ ·ÈÚÂÙÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ
Ù˘ ∫. ∫·ÎÔ‡ÚË ÁÈ· ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ̤ıÔ‰Ô [‚Ï. Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛËÌ›· ÛÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘: °. ∞. ª¤Á·˜, «∫ÚÈ-
ÙÈ΋ ÛÙ· ¢ÈÔÓ˘Ûȷο Ù˘ ∞ÈηÙÂÚ›Ó·˜ ∫·ÎÔ‡ÚË», §·ÔÁÚ·Ê›· 21 (1963–1964), Û. 616–624]. ∆ÂÏÈο ·˘Ù‹ ¤ÁÈÓÂ
‰ÂÎÙ‹ ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Ù˘ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ™. ª·ÚÈÓ¿ÙÔ.
38. ¶Ú‚. ∫·Ï˘„Ò ªÈ¯·Ï·Î¿ÎË, «™¤ÚÓˆ ÛfiÚÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ê˘ÙÚÒÛÔ˘Ó…» [·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ], ÂÊËÌ.
§fiÁÔ˜ ∫ÂÊ·ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È πı·ÎËÛ›ˆÓ, ·ÚÈı. ʇÏ. 136, ¶ÂÈÚ·È¿˜, ¡ÔÂÌ.–¢ÂÎ., 2003, Û. 6.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·30

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

Belmont Nicole, Arnold Van Gennep, le créateur de l’ethnographie française, Petite Bibliothèque
Payot, ¶·Ú›ÛÈ 1974.
Bromberger Chr., «Du grand au petit. Variations des échelles et des objets d’analyse dans l’histoire
récente de l’ethnologie de la France», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi I. Chiva et U. Jeggle (éds), Ethnologies
en miroir. La France et les pays de langue allemande, éditions de la Maison des Sciences de
l’Homme, Paris 1987, Û. 67–94.
Chiva Isac, «Entre livre et musée. Emergence d’une ethnologie de la France» ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi I.
Chiva et U. Jeggle (éds), Ethnologies en miroir. La France et les pays de langue allemande,
éditions de la Maison des Sciences de l’Homme, Paris 1987, Û. 9–33.
Chiva Isac et Utz Jeggle, Ethnologies en miroir. La France et les pays de langue allemande,
éditions de la Maison des Sciences de l’Homme, Paris 1987.
Cuisinier Jean et Segalen Martine, Ethnologie de la France, Presses Universitaires de France, «Que
sais-je?», Paris 1986.
¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™., «∆› Â›Ó·È Ë “∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·”;», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 171–174.
Guiart Jean, «Ethnographie et méthode de terrain», §·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 1–13.
∫˘ÚȷΛ‰Ë˜ ™Ù., «∆› Â›Ó·È §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÂȘ Ù› ‰‡Ó·Ù·È Ó· ˆÊÂÏ‹ÛÂÈ Ë ÛÔ˘‰‹ Ù˘», §·Ô-
ÁÚ·Ê›· 12 (1938), Û. 130–57.
Levy–Zumwalt Rosemary, The Enigma of Arnold Van Gennep (1873–1957). Master Ôf French
Folklore and Hermit of Bourg-la-Reine, FF. Communications, No 241, Helsinki 1988.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∏ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·», ¡¤· ∂ÛÙ›·, ÙfiÌ. 27, Ù‡¯. 315 (1940), Û. 163–167.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›·,
ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· 1950, Û. 1–11.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∆· ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù·. ªÈ· ¤ÎıÂÛË ÙÚÔʛ̈Ó. (§·ÔÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ÁψÛ-
ÛÔÏÔÁÈÎfi ÎÔ›Ù·ÁÌ·)», ¡¤· ∂ÛÙ›·, Ù‡¯. 52, ÙfiÌ. 601 (1952), Û. 956–959.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∂ÏÏËÓÈο ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔ Musée de l’Homme ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡»,
extrait des Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier, ∞ı‹Ó·È 1952, Û. 1–24.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «£¤Ì·Ù· Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÛÙ· ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·», ∞Ó¿Ù˘Ô, ∞ÊȤڈ̷ ÂȘ ÙËÓ
◊ÂÈÚÔ ÂȘ ÌÓ‹ÌËÓ ÃÚ›ÛÙÔ˘ ™Ô‡ÏË, ∞ı‹Ó·È 1955, Û. 183–214.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «√ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÂȘ Ù· ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ ¤ıÈÌ· Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂӉ›ÍÂȘ ÂÚ› ·Ú-
ÚÂÓÔÏԯ›·˜», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ 8 (1953–1954), Û. 122–168.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο (Folklorica contemporanea), ∞ı‹Ó· 1963.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., §·ÔÁÚ·Ê›·–∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ ÂÓ·Ú-
ÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ¤‰Ú·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (13 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1967), πˆ-
¿ÓÓÈÓ· 1968.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ŒÎ‰ÔÛË ªÔÚʈÙÈÎÔ‡ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ∂ıÓÈ-
΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó· 1977.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «¡ÂÎÚÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ Dorson», §·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 559–561.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Giovanni Batista Bronzini, Cultura populare…»,
§·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 494–497.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·31

∏ °∞§§π∫∏ ∂£¡√§√°π∫∏ ™Ã√§∏ ∫∞π ∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫∞∆√À 30 ñ 31

§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «™‡Á¯ÚÔÓ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο», §·ÔÁÚ·Ê›· 34 (1985–1986), Û. 135–150.

§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «™‡Á¯ÚÔÓË ıÂÒÚËÛË Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜», ™‡Á¯ÚÔÓ· £¤Ì·Ù· 35–37
(1987), Û. 226–229.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∫ÚÈÙÈ΋ ÛÙÔ Ô˘ÁÁÚÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂thnographia», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1993–1994),
Û. 293–294.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «¶Ò˜ ÂÁÓÒÚÈÛ· ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔÓ ª¤Á·Ó», §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995–1997), Û. 7–9.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∏ §·ÔÁÚ·Ê›·, ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi˜ ˘Ú‹Ó·˜ ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ (ÔÌfiÎÂÓÙÚ˜ ·ÏÏ¿ ¢-
Ú‡ÙÂÚ˜) ÂÈÛً̘ Ù˘ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜, ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜» (·fi ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ
Ì¿ıËÌ· ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ 1979 ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ƒÂı‡ÌÓÔ˘ ÙÔ˘ ¡ÂÔ˚‰Ú˘ı¤ÓÙÔ˜ ¶·ÓÂÈ-
ÛÙËÌ›Ô˘ ∫Ú‹Ù˘ ÁÈ· ÙËÓ ¤‰Ú· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜), §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995–1997), Û. 15–25.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «“∂Ó ·ÚÔÈÌ›·È˜ Ï·ÏÔ‡ÓÙ˜” ·ÏÏ¿ ÔÏÏ¿ ηϿ ʤÚÔÓÙ˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 39
(1998–2003), Û. 253–257.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «√ ÔÏ˘Û‡ÌÌÂÈÎÙÔ˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜. “™’ ¤Ó·Ó ÙfiÔÓ ‹ÌÔ˘Ó·, ÎÈ
fi,ÙÈ ¤Î·Ó·Ó, ¤Î·Ó·”», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 191–192.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «∞ÔÊ˘Á‹ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ “§·ÔÁÚ·Ê›·” Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ¡¤Ô-·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋˜ ÛÔ˘‰·È-
ÔÊ¿ÓÂÈ·˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 45–46.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢., «ŒÚ¢ӷ, ÌÂϤÙË Î·È ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ¢ڇÙÂÚÔ˘˜
fiÚÔ˘˜ Ù˘ “EıÓÔÁÚ·Ê›·˜” Î·È “∂ıÓÔÏÔÁ›·˜”», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1999–2003), Û. 219–232.
Loukatos D., «Locutions proverbiales du peuple grec venantes des épîtres du Saint Paul», L’
Hellénisme Contemporain, Mai – Juin 1951, Û. 247–257.
Loukatos D. «Etat actuel des études folkloriques en Grèce», IIème Congres International des
Etudes du Sud–Est Européen (Athènes, 7–13 mai 1970). Ethnographie et Folklore, Athènes
1970, Û. 1–29.
Loukatos D., «Le Folklore des peuples du Sud–Est Européen entre le passé et le présent», ÛÙÔ
∂ã ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ™Ô˘‰ÒÓ ¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘, (µÂÏÈÁÚ¿‰È, 11–17 ™ÂÙ. 1984),
∂ÏÏËÓÈ΋ ∂ÈÙÚÔ‹ ™Ô˘‰ÒÓ ¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘, ∞ı‹Ó· 1985, Û. 37–47.
ªair Lucy, An Introduction to Social Anthropology, Clarendon Press, Oxford 1972.
ªauss Marcel, Manuel d’Ethnographie, Petite Bibliothèque Payot, Paris 1967.
ª¤Á·˜ °. ∞., «∫ÚÈÙÈ΋ ÛÙ· ¢ÈÔÓ˘Ûȷο Ù˘ ∞ÈηÙÂÚ›Ó·˜ ∫·ÎÔ‡ÚË», §·ÔÁÚ·Ê›· 21 (1963–1964),
Û. 616–624.
ª¤Á·˜ °. ∞., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÂȘ ÙËÓ §·ÔÁÚ·Ê›·Ó, ∞ı‹Ó·È 1967.
ª¤Á·˜ °. ∞., «§·ÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ∂ıÓÔÏÔÁ›·», §·ÔÁÚ·Ê›· 25 (1967), Û. 39–41 (ÚÒ-
ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ 1967 ÛÙ· ¶Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ÚÈÒÓ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 1966, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔ-
ÁÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·, ∞ı‹Ó·È, Û. 22–27).
ª¤Á·˜ °. ∞., «∫ÚÈÙÈ΋ ÛÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ¶··‰fiÔ˘ÏÏÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 27 (1971), Û. 349–359.
ªÈ¯·Ï·Î¿ÎË ∫·Ï˘„Ò, «™¤ÚÓˆ ÛfiÚÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ê˘ÙÚÒÛÔ˘Ó…» [·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ],
ÂÊËÌ. §fiÁÔ˜ ∫ÂÊ·ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È πı·ÎËÛ›ˆÓ, ¶ÂÈÚ·È¿˜, ·ÚÈı. ʇÏ. 136, ¡ÔÂÌ.–¢ÂÎ. 2003, Û. 6.
Ozouf Mona, «L’invention de l’Ethnographie Française. Le Questionnaire de l’Académie Celtique»,
Annales Esc. 36/2 (1981), Û. 220–230.
ALEXAKH19_32 2/10/2008 15:12 ™ÂÏ›‰·32

∂§∂À£∂ƒπ√™ ¶. ∞§∂•∞∫∏™

Panoff Michel – Michel Perrin, Dictionnaire de l’Ethnologie, Petite Bibliothèque Payot, Paris 1973.
¶··‰fiÔ˘ÏÏÔ˜ £., «∆Ô ‰›ÔÓ Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔÓ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ‰È· ÙÔ˘ ÔÚÈÛÌÔ‡ ·˘-
Ù‹˜», ∂ÂÙËÚ›˜ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ ∫‡ÚÔ˘ 3 (1969–1970), Û. 1–59.
PetropÔulos Demetrios, «The Study of Ethnography in Greece», Mid–west Folklore 2 (1952),
Û. 15–17.
Poirier Jean, Histoire de l’Ethnologie, Presses Universitaires de France, «Que sais-je?», Paris
1969.
Segalen Martine and Françoise Zonabend, «Social anthropology and the ethnology of France:
the field of kinship and the family», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Anthony Jackson (ed.), Anthropology at
Home, ASA Monographs 25, Tavistock Publications, London and New York 1987, Û. 109–119.
Servier Jean, H ∂ıÓÔÏÔÁ›·, (ÌÙÊ. ÕÓÓ· °·Ï·ÓÔ‡), ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜, ∞ı‹Ó· 1993.
Van Gennep Arnold, The Rites of Passage (ÌÙÊ. ·fi Ù· Á·ÏÏÈο Monica Vizedom Î·È Gabrielle
Caffee), The University of Chicago Press, Chicago 1960 (ÚÒÙË Á·ÏÏÈ΋ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË 1909).
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·33

ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™

∫·ıËÁËÙ‹˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¢.∂.
∂ıÓÈÎÔ‡ Î·È ∫·Ô‰ÈÛÙÚÈ·ÎÔ‡ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.

∂ÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘

Û ∞ıËÓ·˚Τ˜ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜

√ ηıËÁËÙ‹˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ (1908-2003), ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÎÔÚ˘Ê·›-

Ô˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜1, ‰È·ÎÚÈÓfiÙ·Ó Î·È ÁÈ· ÌÈ·
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÙËÓ ÔÔ›·, ÌfiÓÔ˜ ·˘Ùfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÌÔÏfiÁÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘,
¿ÛÎËÛÂ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ Ì ÙfiÛË Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È ·ÌÂÛfiÙËÙ·: fi¯È ·ÏÒ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘-
ıÔ‡Û Ì ·‰È¿ÙˆÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù¿ÛÂȘ, ÛÙ¿ÛÂȘ, Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó
¯ÒÚ· ÛÙÔÓ ‰ËÌfiÛÈÔ ‚›Ô ·ÏÏ¿, ÂÊfiÛÔÓ ¤ÎÚÈÓ – Î·È ¤ÎÚÈÓÂ Û˘¯Ó¿ – fiÙÈ ·ÁÓÔÔ‡-
Û·Ó ‹ ·Ú·‚›·˙·Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È ·Ú¯¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ‰È›·Ó ·fi ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÓ
Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ¤Û¢‰Â Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÂχıÂÚ· ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ‚‹Ì·
ÙˆÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Ù˘ ∞ıËÓ·˚΋˜ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ2.
™˘Ó·ÊÒ˜ ·ÚÂÓ¤‚·ÈÓÂ Î·È ÁÈ· Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÈ ı¤Ì·Ù· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ ‹ Âͤ-
ÊÚ·˙ ÚÔÛˆÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÁψÛÛÈο, ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο Î·È ¿ÏÏ·, ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·-
ÊÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ı¤Ì·Ù·.
∆ÂÎÌËÚÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÌÔ˘, ÛËÌÂÈÒÓˆ, ηٷگ¿˜, fiÙÈ
ÛÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ·˘Ù‹ ¤¯ˆ Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë 51 ÂÈÛÙÔϤ˜ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜, fiˆ˜
‹‰Ë ·Ó¤ÊÂÚ·, ηٿ ÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹. √È ÂÈÛÙÔϤ˜ η-
χÙÔ˘Ó ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· (1966–2002), ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÓ-
‰ÂηÂÙ›· (1992–2002) Â›Ó·È Ë Û˘¯ÓfiÙÂÚË Û ÂÈÛÙÔÏÈÌ·›Â˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ.
¢›Óˆ ‰Ò, Ì ÙËÏÂÁÚ·ÊÈ΋ Û˘ÓÙÔÌ›·, ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÂÈÛÙÔÏÔÁÚ·Ê›·˜, ÌÂ

1. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ªÈ¯·‹Ï °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜: ŒÓ·˜ ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎfi˜ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔ˜», ∆’ ∞Ó¿-
‚ÏÂÌÌ·: ¶ÂÚÈÔ‰È΋ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓ›‰ˆÓ ƒ·Ê‹Ó·˜ 4 (ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ 2004), Û. 5Ø Thornton B.
Edwards, «In Memoriam: Dimitris Loukatos», Folklore 115: 1 (2004), Û. 107–109. °È· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï.
ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: µÈÔÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο», ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: ∆ÈÌËÙÈÎfi ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ ∫·ıË-
ÁËÙ‹ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ ·fi ·Ï·ÈÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (1964–1969), ¶·ÓÂÈ-
ÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1988, Û. 9–55Ø Ô ›‰ÈÔ˜, «™˘Ìϋڈ̷ µÈÔÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ∫·ıËÁËÙ‹
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1995), Û. 385–401Ø Ô ›‰ÈÔ˜, «ªÓ‹ÌË ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘»,
ÂÊ. ∆Ô µ‹Ì· – ¡¤Â˜ ∂Ô¯¤˜, 2 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 2003, Û. 79/∞43 [=∆’ ∞Ó¿‚ÏÂÌÌ·: ŒÎ‰ÔÛË §˘Î›Ԣ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓ›‰ˆÓ
ƒ·Ê‹Ó·˜ 5 (ª¿ÈÔ˜ 2004), Û. 4–5].
2. √ÚÈṲ̂Ó˜ ·fi ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ·˘Ù¤˜ ‰ËÌÔÛȇıËÎ·Ó Î·È ÛÙËÓ ÂÊ. ∆Ô µ‹Ì·.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·34

ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™

¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿, ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È ÙÔ Â˘Ú‡ Ê¿ÛÌ· ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘
ÙÔÓ ··Û¯fiÏËÛÂ. √ §Ô˘Î¿ÙÔ˜: ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÏÏ›„ÂȘ ۠ΛÌÂ-
Ó· ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊˆÓ Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Âı›ÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ §ÂȉÈÓfi Ù˘ ∞›ÁÈ-
Ó·˜3Ø Î¿ÓÂÈ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· Ï·ÛÙÈο ÛÎÂ‡Ë Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ4Ø ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È ÁÈ·
ÙÔÓ «Ó˘ÛٷϤԻ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ¶·Ï·Ì¿ ¤Íˆ ·fi ÙÔ ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ¢‹-
ÌÔ˘ ∞ıËÓ·›ˆÓ5Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔ ÛÎfiÚÈÛÌ· Ù˘ Ù¤ÊÚ·˜ ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·6Ø
·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÂÈÛÎfiÔ˘ ÛÙË ªËÙÚfiÔÏË ∫ÂÊ·ÏÏËÓ›·˜7Ø Û˘ÓÈÛÙ¿
ÙË ¯Ú‹ÛË Î·È Ù˘ ÏfiÁÈ·˜ ÙÚÈÙfiÎÏÈÙ˘ ÁÂÓÈ΋˜ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂÎÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘
ÏfiÁÔ˘8Ø ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ ÚԤϢÛË ÛÙ›¯Ô˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡9Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂ-
Ù·È Û ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ∞ıËÓ·›ˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÌÂÙ¿ıÂÛË ·ÔÎÚÈ¿ÙÈÎˆÓ ÂΉËÏÒ-
ÛÂˆÓ ÏfiÁˆ ηÎÔηÈÚ›·˜10Ø Û˘ÓÈÛÙ¿ Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛı› ÂıÈÌÈ΋ Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋ Ë ÂÙ‹-
ÛÈ· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙˆÓ Á·Ï·ÎÙÔˆÏÒÓ ÛÙÔ˘˜ ™Ù‡ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ √Ï˘Ì›Ô˘ ¢Èfi˜
(∫·ı·ÚÔ‰Â˘Ù¤Ú·)11Ø ÁÓˆÛÙÔÔÈ› ÙË ‰È¿ıÂÛË ÌÈ·˜ ÌËÓÈ·›·˜ Û‡ÓÙ·Í‹˜ ÙÔ˘ Û ÏÔÁ·-
ÚÈ·ÛÌfi ∆Ú·¤˙˘ ˆ˜ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ Œ‰Ú·˜ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ Ù˘
√ÍÊfiډ˘12Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È Û ÔÚ›· ÊÔÈÙËÙÈÎÒÓ ‰È·Ì·ÚÙ˘ÚÈÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ √ÈÎÔ˘-
ÌÂÓÈÎÔ‡ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë13Ø ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ ÂÛÊ·Ï̤Ó˜ ÂÚÌËÓ›˜ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ŒÏÏËÓ˜14Ø
ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ ÂΉÔÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ Ì ¢ηÈÚ›· ÙÔ
ÂΉ‰Ô̤ÓÔ ·fi ·˘Ù‹Ó ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ Ãȉ›ÚÔÁÏÔ˘ ∂ıÓÔÏÔÁÈÎÔ› ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ-
ÛÌÔ› ·fi ÙËÓ ∆Ô˘ÚÎÈ΋ Î·È ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·15Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È Û ·fiÊ·-
ÛË ÙÔ˘ ∂ÊÂÙ›Ԣ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ™ˆÌ·Ù›Ԣ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ·ÈÚÂÙÈ΋ ·ÔÙ¤-
ÊÚˆÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ16Ø Û˘ÓÈÛÙ¿ ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ Â›ÛËÌÔ˘ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ Ù˘ ∏̤ڷ˜ ÙˆÓ
∂ÓfiÏˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ (15 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘), ÂÂȉ‹ Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜17Ø
ÂÍËÁ› fiÙÈ ÙÔ ¤ıÈÌÔ ÁÈ· ÙÔ Î¿„ÈÌÔ ÙÔ˘ πÔ‡‰· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ϤÔÓ ÏfiÁÔ ‡·Ú͢18Ø ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È ÛÙÔ ¤ıÈÌÔ Ù˘ ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜, Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÂÈÛÙÔϤ˜ ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ ·Ó·-
ÁÓˆÛÙÒÓ, ÂÂȉ‹ ÔÚÈṲ̂ӷ ª·ÈÂ˘Ù‹ÚÈ· ··ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÛÙË
Á¤ÓÓ·19Ø Û˘ÓÈÛÙ¿ ÌÂÙÚÈ·ÛÌfi ÙˆÓ ·ÔÎÚÈ¿ÙÈÎˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÛÙÔÓ

3. µÏ. Û¯ÂÙÈο ÂÊ. ∆Ô µ‹Ì·, 22 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1966.

4. ∆Ô µ‹Ì·, 4 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1974.
5. ∆Ô µ‹Ì·, 23 πÔ˘Ó›Ô˘ 1976.
6. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 7 πÔ˘Ó›Ô˘ 1979.
7. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 5 πÔ˘Ó›Ô˘ 1981.
8. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 23 ª·˝Ô˘ 1982.
9. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 8 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1984.
10. ∆Ô µ‹Ì·, 28 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1985 Î·È ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 1 ª·ÚÙ›Ô˘ 1985.
11. ∆Ô µ‹Ì·, 6 ª·ÚÙ›Ô˘ 1987.
12. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 24 ª·˝Ô˘ 1987.
13. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 19 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1987.
14. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 26 πÔ˘Ó›Ô˘ 1988.
15. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 20 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1988.
16. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 18 ª·ÚÙ›Ô˘ 1989.
17. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 12 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1989.
18. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 28 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1990.
19. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 19 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1990. °È· ÙÔ ¤ıÈÌÔ ·˘Ùfi Û˘Ó¤ÁÚ·„Â Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ÌÂϤÙË. µÏ. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜,
«√ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÂȘ Ù· ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ ¤ıÈÌ· Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂӉ›ÍÂȘ ÂÚ› ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ 8 (1957), Û. 124–168.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·35

∂¶π™∆√§E™ ∆√À ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√À ™∂ ∞£∏¡∞´∫E™ ∂º∏ª∂ƒI¢∂™ 34 ñ 35

¶ÂÚÛÈÎfi ∫fiÏÔ Î·È ÙÔ˘ ·ÂÚÔÔÚÈÎÔ‡ ‰˘ÛÙ˘¯‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ C-13020Ø ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ πÙ·ÏÔ‡ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÛÙ‹ Bruno Lavagnini (1898-1992)21Ø
Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ˘ÂÚ‚ÔϤ˜ ÙˆÓ ª¤ÛˆÓ ª·˙È΋˜ ∂ÓË̤ڈÛ˘ Û Â-
ÚÈÙÒÛÂȘ ı·Ó¿ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ °Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ∆¯ÓÒÓ22Ø ÂÈ-
ÛËÌ·›ÓÂÈ «·Û‚›˜» ·ÓÙÂÁÎÏ‹ÛÂȘ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÔ‹ Ù˘ ‚·ÛÈÏfiÈÙ·˜ ÛÙËÓ
·›ıÔ˘Û· •¤ÓˆÓ ∞ÓÙ·ÔÎÚÈÙÒÓ23Ø ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷο π‰Ú‡Ì·Ù· Î·È §·-
ÔÁÚ·ÊÈο ∫¤ÓÙÚ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, fiÔ˘ ÛÔ˘‰¿˙ÂÙ·È Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË24Ø
ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ (14 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘),
Ô˘, ηْ ·˘ÙfiÓ, ¤ÚÂ ӷ Â›Ó·È Û¯ÔÏÈ΋ ·ÚÁ›·25Ø Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈο Ê·ÈÓfi-
ÌÂÓ·26Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È Û ·ÂÚÁȷΤ˜ ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ·Ú·ÌÔÓ¤˜ ÌÂÁ¿ÏˆÓ
ÂÔÚÙÒÓ27Ø Â·ÈÓ› ·ÚıÚÔÁÚ¿ÊÔ Ù˘ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÂÂÙ›Ԣ Ù˘
∂Ífi‰Ô˘ ÙˆÓ ¶ÔÏÈÔÚÎËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘28Ø Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ ÂıÈÌÈÎfi ο-
„ÈÌÔ ÙÔ˘ πÔ‡‰·29Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎÔ‡˜ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ 1900 ¯ÚfiÓˆÓ
·fi ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÂÛ¯·ÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù˘ ∞Ôηχ„ˆ˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ πˆ-
¿ÓÓË (¶¿ÙÌÔ˜) 30Ø Â›Û˘ ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È Û ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ «·ÁÎfiÛÌÈÔ ·ÓË-
Á˘ÚÈÛÌfi» Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ‰˘ÛÔ›ˆÓË Ë̤ڷ Ù˘ ÂοÛÙÔÙ 29˘ ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›-
Ô˘ Î·È ‰›ÓÂÈ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ù˘31Ø ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ·Ú·Ï›„ÂȘ ÂÓı¤ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡
Ù˘ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ∫‡ÚÔ Î·È ·Ú·ı¤ÙÂÈ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· ÙË
Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Ù˘ ªÂÁ·ÏÔÓ‹ÛÔ˘32Ø Î·Ù·ı¤ÙÂÈ Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂȘ ÁÈ·
ÙËÓ ÂÙ˘ÌÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ33Ø Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ÛÙÔ
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ı¤Ì·34Ø ıˆÚ› ·Û‚‹ ÙÔÓ fiÚÔ Ù·Ê‹ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ·ÔÚÚÈÌ-
Ì¿ÙˆÓ35Ø Â·ÈÓ› ¤ÓıÂÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ù˘ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ∫ÓˆÛfi Î·È ÛËÌÂÈ-
ÒÓÂÈ ÙËÓ ·Ú¿ÏÂÈ„Ë ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘ (™˘Ú›‰ˆÓ ª·ÚÈÓ¿ÙÔ˜:
1901–1974)36Ø ˘ÂÚ·Û›˙ÂÙ·È ÙÔ ÔÏ˘ÙÔÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Î·È Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘
΢ڛˆ˜ Û ·ÚÂÌ‚ÔϤ˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ÁÓˆÌÈÎÒÓ37Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔÓ

20. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 23 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1991.

21. ∆Ô µ‹Ì·, 26 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1992.
22. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 12 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1992.
23. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 19 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1993.
24. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 27 ª·ÚÙ›Ô˘ 1993.
25. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 24 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1993.
26. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 18 πÔ˘Ó›Ô˘ 1994.
27. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 25 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1994.
28. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 9 ª·˝Ô˘ 1995.
29. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 5 πÔ˘Ï›Ô˘ 1995.
30. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 17 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1995.
31. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 28 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1996. °È· ÙË ‰˘ÛÔ›ˆÓË Ë̤ڷ Ù˘ 29˘ ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ ‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Georg
Christoph Lichtenberg, √Ï›Á· ·Ú·Ì˘ıËÙÈο ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘ÛÙ˘¯Â›˜ ÁÂÓÓËı¤ÓÙ·˜ Ì›·Ó 29ËÓ ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË
ª·Ú›Ó· ª·ÚÔÔ‡ÏÔ˘, ∞ı‹Ó· 1996.
32. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 2 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1996.
33. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 25 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1996.
34. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 10 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1996.
35. ¢·Ó›˙ÔÌ·È ÙËÓ ·Ú·ÔÌ‹ ·fi ÙÔÓ ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, «¡¤· (Ù·ÊÈο) ‹ıË», ÂÊ. ƒÈ˙ÔÛ¿ÛÙ˘, 2 πÔ˘Ó›Ô˘ 1996, Û. 3.
36. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 27 ª·˝Ô˘ 1997.
37. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 17 πÔ˘Ï›Ô˘ 1997.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·36

ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™

ÂÂÙÂÈ·Îfi ÂÔÚÙ·ÛÌfi Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ Ù˘ ª·Ú›·˜ ∫¿ÏÏ·˜ Ì ÙÔ «ÛÎfiÚÈÛÌ·» Ù˘

Ù¤ÊÚ·˜ Ù˘ ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô (‹‰Ë ·Ó¤ÊÂÚ· Î·È ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘, fiÔ˘ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÙ·¯ı› ÛÙËÓ
·ÔÙ¤ÊÚˆÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ)38Ø ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÂÓı¤ÙÔ˘ ÛÙË Û¯ÂÙÈ΋ ÛÂÈÚ¿
Ù˘ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹˜, Ì ÂÈÏÔÁ‹ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜, ÂÈÚËÓÈÛÙÈÎÔ‡ Î·È ÔÈ-
ÎÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·39Ø Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ
∂Î·›‰Â˘ÛË Ì ·ÊÔÚÌ‹ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ı¤Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¶·ÓÂÏÏËÓ›ˆÓ ∂ÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ÛÙÔ
Ì¿ıËÌ· Ù˘ ŒÎıÂÛ˘40Ø ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙȘ ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙˆÓ ¶ÔÓÙ›ˆÓ ÁÈ· ÙÔ Û¯ÂÙÈ-
Îfi Ï‹ÌÌ· Û ÁÓˆÛÙfiÙ·ÙÔ §ÂÍÈÎfi Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜41Ø ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ ÌÔ˘-
ÛÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ™˘Ú›‰ˆÓÔ˜ ¶ÂÚÈÛÙ¤ÚË (1913–1998) Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ
ÙÔ˘ ÚˆÙÔ„¿ÏÙË ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ¡·Ô‡ ∞ıËÓÒÓ42Ø Â·ÈÓ› ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛÙ‹-
ÏË Ù˘ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹˜, fiÔ˘ ‰ËÌÔÛȇÔÓÙ·È ÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Âȉ‹ÛÂȘ («¶ÚÈÓ
49 ¯ÚfiÓÈ·»)43Ø Û˘ÓÈÛÙ¿ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ë ¤Ó·ÚÍË ÙˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ÛÙ· ™¯ÔÏ›· ÌÂÙ¿ ÙË
ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ (14 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ – ˘ÂÓı˘Ì›˙ˆ fiÙÈ ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ÙÔÓ ··-
Û¯fiÏËÛÂ Î·È Û ¿ÏÏË ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘)44Ø ·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ·fi„ÂȘ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ
·Ô‚›‚·ÛË ÙÔ˘ ∞ÔÛÙfiÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ÌÂÙ¿ ·fi Ó·˘¿ÁÈÔ45Ø ÂÎ-
ÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ·ÓÙÈÚÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ··ÏÔÈÊ‹ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ÔÓÔÌ·-
Û›· ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ‡ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘46Ø Â·ÈÓ› ÙȘ Ú·‰ÈÔʈÓÈΤ˜ ÌÂÙ·-
‰fiÛÂȘ ÙˆÓ ∫˘ÚȷοÙÈÎˆÓ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ·fi ÙÔ ·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈ ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡
¡·Ô‡ ∞ıËÓÒÓ ·fi ÙfiÙ Ô˘ Ë Î·ı‰ÚÈ΋ ÂÎÎÏËÛ›· ÎÚ›ıËΠ·Î·Ù¿ÏÏËÏË ÏfiÁˆ ÛÂÈ-
ÛÌÔ‡47Ø ‰È·ÊˆÓ› Ì ÛÎÈÙÛÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ∞ıËÓ·˚ÎÒÓ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ Ô˘ Û·ÙÈÚ›˙Ô˘Ó Ô-
ÏÈÙÈÎÔ‡˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ ËÁ¤Ù˜48Ø ¯·›ÚÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Â·Ó·ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ªË-
ÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ¡·Ô‡ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÛÂÈÛÌÈÎÒÓ ‚Ï·‚ÒÓ49Ø ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÂ
ÔÙÈÎÔ‡˜ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ‰È·Û˘ÚÌÔ‡˜, fiˆ˜ ϤÂÈ, Ù˘ EÈÎfiÓ·˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜,
Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ı¤Ì· ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Û˘Ó¤‰ÚÈÔ50Ø ‰È·ÊˆÓ› Ì ÙË ÁÚ‹ÁÔÚË ÂÎÊÔÚ¿
ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ·fi ÂÎʈÓËÙ¤˜ Âȉ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ Ú·‰ÈÔÊÒÓÔ˘51Ø ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ Û ı¤Ì·Ù·
‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔÓ ÙÚfiÔ „·ÏÙÈ΋˜ ÙˆÓ Ã·ÈÚÂÙÈÛÌÒÓ Ù˘ ¶·-
Ó·Á›·˜52Ø Ù¤ÏÔ˜ ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙË ‰È·Ì¿¯Ë ÁÈ· ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ˘·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘
™ÒÛÙË Û ªËÙÚÔÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÓÔڛ˜53.

38. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 9 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1997. µÏ. ÈÔ ¿Óˆ Î·È ÛËÌ. 16.
39. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 25 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1997.
40. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 1 πÔ˘Ï›Ô˘ 1998 Î·È ∆Ô µ‹Ì·, 5 πÔ˘Ï›Ô˘ 1998.
41. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 8 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1998.
42. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 2 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1998.
43. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 17 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1998.
44. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 9 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1999. µÏ. Î·È ÈÔ ¿Óˆ ÛËÌ. 25.
45. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 21 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1999.
46. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 30 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1999 (=§·ÔÁÚ·Ê›· 39 (2003), Û. 45–46). °È· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ‚Ï. ·ÎfiÌË ªÈ¯·‹Ï °.
ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ÛÙË ı¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜», ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 17 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1999 [=§·Ô-
ÁÚ·Ê›· 39 (2003), Û. 43–45].
47. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 7 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1999.
48. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 6 πÔ˘Ó›Ô˘ 2000.
49. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 12 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 2000.
50. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 27 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 2001.
51. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 17 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 2001.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·37

∂¶π™∆√§E™ ∆√À ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√À ™∂ ∞£∏¡∞´∫E™ ∂º∏ª∂ƒI¢∂™ 36 ñ 37

¡ÔÌ›˙ˆ ˆ˜ ÌÔÚÒ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹Ûˆ Â‰Ò fiÙÈ, ¯¿ÚË ÛÙË Û˘¯Ó‹ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË Ù¤-
ÙÔÈˆÓ ∂ÈÛÙÔÏÒÓ, ʈٛ˙ÔÓÙ·È Î·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ «È‰ÈˆÙÈΤ˜» Ï¢ڤ˜
Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ê›ÏÔ˜
Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘ (Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ Ì·ÚÙ˘Ú›· ·ÔÙÂÏ› Ë ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙÔÓ
∫fiÏÔ) ηÈ, ·ÎfiÌ·, Ê›ÏÔ˜ ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÌÂÙÚÈÔ·ıÔ‡˜Ø ›Ûˆ˜ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜
∂ÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ηٿ ‚¿ıÔ˜ ·˘Ùfi Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó, ηıÒ˜ ÙÔÓ ‚ϤÔ˘ÌÂ, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜,
Ó· ÂÓ›ÛÙ·Ù·È ÚÔ˜ οı ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ̤ÙÚÔ˘, ÚÔ˜ οı ˘ÂÚ‚ÔÏ‹, ÙfiÛÔ ÚÔ˜ ÙËÓ
ηÙ‡ı˘ÓÛË Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, fiÛÔ Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù¢ı˘ÓÛË ÙˆÓ ÓˆÙÂÚÈÛÌÒÓ, ¤Ó·-
ÓÙÈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ, ηٷگ‹Ó, ‹Ù·Ó ıÂÙÈÎfi˜ (·˜ ı˘ÌËıԇ̠ÙÔÓ ÚÔ‰ÚÔÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹-
Ú· ÙÔ˘ ÂΉ‰Ô̤ÓÔ˘ ÙÔ 1963 ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο)54. ◊Ù·Ó ¿ÏψÛÙÂ
·fi ÙÔ˘˜ ϤÔÓ ·ÚÌfi‰ÈÔ˘˜ Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ Û˘ÓÈÛÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ̤-
ÙÚÔ˘, Ù˘ ÈÛÔÚÚÔ›·˜, ÁÈ·Ù› ›¯Â ÛÙ¤ÚÂË ÁÓÒÛË Ù˘ Ï·˚΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ÂÓ Á¤ÓÂÈ, ·Ï-
Ï¿ Î·È Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ÂȉÈÎfiÙÂÚ· (ÁÈ’ ·˘Ùfi 18 ·fi ÙȘ ÈÔ ¿Óˆ ∂ÈÛÙÔϤ˜ ·Ó·-
ʤÚÔÓÙ·È Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡ ‹ıÔ˘˜).
ªÂ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, Ë ·ÓÙ›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘, Â›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ·, ÁÈÓfiÙ·Ó ÂÓÙÔÓfi-
ÙÂÚË Û ÔÏÏÔ‡˜ ¿ÛÎÔÔ˘˜ Î·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ˘˜, ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, ÓˆÙÂÚÈÛÌÔ‡˜. ™Â
ÔÚÈṲ̂ӷ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ì¿ÏÈÛÙ· ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË, fiˆ˜ .¯. Ë (ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ·fi
ÙÔÓ ›‰ÈÔ) ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ·ÚÁ›· Ù˘ ÂÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ (14 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘) ‹ Ë Î·‡ÛË
ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ55, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Ì Ӥ˜ ∂ÈÛÙÔϤ˜, ¤Î‰ËÏË ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó·
«ÂÚ¿ÛÂÈ» ÙËÓ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘.
¢È·ÎÚÈÓfiÙ·Ó ·ÎfiÌË ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ Î·È ÁψÛÛÈ΋ ¢·ÈÛıËÛ›· ÙÔ˘. °È’ ·˘-
Ùfi ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙȘ ∂ÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ηÎÔʈӛ˜ Û ı¤Ì·Ù· ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÏfiÁÔ˘.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· ‹ıÂÏ· Ó· ·Ó·ÊÂÚıÒ Î·È Û ÌÈ· ÚfiÛÊ·ÙË ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ‹ ÌÔ˘56,
Û¯ÂÙÈ΋ Ì ‰ËÌÔÛÈ¢fiÌÂÓ˜ ∂ÈÛÙÔϤ˜ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Ù˘
∞ı‹Ó·˜ ˆ˜ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ¤ÎÊÚ·ÛË ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Ô˘ Û˘ÓÈÛÙ¿, ‚¤-
‚·È·, ¤Ó· ı¤Ì· ™‡Á¯ÚÔÓ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
™ÙËÓ ÙˆÚÈÓ‹ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÙÔ ı¤Ì· ·ÛÊ·ÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙÔ fiÙÈ ÔÈ
∂ÈÛÙÔϤ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ¤Ó·Ó ÂȉÈÎfi Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ. ∞Ó ÛÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÙÔ Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÚÔ·ÙÂÈ ·˘ÙfiÌ·Ù· ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÔÈÎ›ÏˆÓ ·ÓÙȉڿÛÂ-
ˆÓ Û ‰È¿ÊÔÚ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÙÒÚ· Â›Ó·È ¤Ó·˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ·¤-
Ó·ÓÙÈ ÛÙ· ›‰È· ‹ ·ÚÂÌÊÂÚ‹ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÁÈ· Ó· Ù· ‰È·ÊˆÙ›ÛÂÈ Î·È ÁÈ· Ó· Ù·

52. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 30 ª·ÚÙ›Ô˘ 2001.

53. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 24 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 2002.
54. µÏ. Û¯ÂÙÈο ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο (Folklorica Contemporanea), ∞ı‹Ó·È 1963.
55. °È· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ η‡Û˘ ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ ‚Ï. Û¯ÂÙÈο ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ ¶. §¤ÎÎÔ˜, ∆·Ê‹ ‹ η‡ÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ; ŒÎ‰ÔÛȘ
∞ÔÛÙÔÏÈ΋˜ ¢È·ÎÔÓ›·˜, ∞ı‹Ó· 1994Ø «∏ η‡ÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ», ÂÊ. ∂Ï¢ıÂÚÔÙ˘›· - Œ„ÈÏÔÓ, 9 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1994,
Û. 37–42Ø ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ π. ªÔ‡Ì˘, ∏ η‡ÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ, ∂ΉfiÛÂȘ ∂Ù¿ÏÔÊÔ˜, ∞ı‹Ó·È 1999Ø πÂÚ¿ ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ù˘
∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∆·Ê‹ ‹ η‡ÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ. ¶Ú·ÎÙÈο ∏ÌÂÚ›‰Ô˜ «∏ η‡ÛË ÙˆÓ ¡ÂÎÚÒÓ», ŒÎ‰ÔÛȘ ∫Ï¿-
‰Ô˘ ∂ΉfiÛÂˆÓ ∂ÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ Î·È ªÔÚʈÙÈ΋˜ ÀËÚÂÛ›·˜ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∞ı‹Ó·È 2002.
56. µÏ. Û¯ÂÙÈο ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «∂ÈÛÙÔϤ˜ Û ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: ∏ §ÔÁÔÙ¯ӛ· Û‹ÌÂÚ· – Ÿ„ÂȘ,
·Ó·ıˆڋÛÂȘ, ÚÔÔÙÈΤ˜. ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ, ∞ı‹Ó·: 29, 30 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ - 1 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 2002, °ã ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ
™˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ‰ÈÂıÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ÂÈ̤ÏÂÈ· ÕÓÙ· ∫·ÙÛ›ÎË-°Î›‚·ÏÔ˘, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2004, Û. 563–571.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·38

ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™

·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÎÚÈÙÈο ‹ Ó· Ù· ÙÂÎÌËÚÈÒÛÂÈ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÙÔ˘.

√È ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜, ÏÔÈfiÓ, ∂ÈÛÙÔÏÒÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ·Ó ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔ˘Û· Û¯¤ÛË Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎfiÙËÙ·˜.
∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ı· ‹ıÂÏ· Ó· ·Ú·ı¤Ûˆ Â‰Ò ÙÚ›· ‰Â›ÁÌ·Ù· ∂ÈÛÙÔÏÒÓ ÙÔ˘
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È ÁÈ· Ó· ı˘ÌËıԇ̠– Î·È Ó· ·Ó·ÔÏ‹ÛÔ˘Ì – ÙÔ ÂÓÙÂÏÒ˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›-
ÛÈÌÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘, Ô˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙ ÙfiÛÔ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ÁÚ·-
Ùfi ÏfiÁÔ ÙÔ˘.

¢∂π°ª∞∆∞ ∂¶π™∆√§ø¡

1. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 19 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1990:

«∏ ÛÙÔÚÁÈ΋ “·ÚÚÂÓÔÏԯ›·”
◊Ù·Ó Ôχ ‰ÈηÈÔÏÔÁË̤Ó˜ ÔÈ ÙÚÂȘ ÂÈÛÙÔϤ˜, Ô˘ (Ò˜ ÙÒÚ·) ‰ËÌÔÛȇıËÎ·Ó ÛÙËÓ
«∫» ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ «·ÚÔ˘Û›·˜ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÛÙË Á¤ÓÓ·», ÂÂȉ‹ ¿ÎÚÈÙ· Î·È ·„˘¯ÔÏfiÁË-
Ù· ÙËÓ ··ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Û ÌÂÚÈο ª·ÈÂ˘Ù‹ÚÈ·.
√ Î. ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ §È·Ófi˜ (∫/4.7.90) ·Ó¤Ù˘ÍÂ Î·È ÌÂ Û˘˙˘ÁÈÎfi Û˘Ó·›ÛıËÌ·, ÙËÓ ·Ô-
ÁÔ‹Ù¢ÛË Ô˘ ‰ÔΛ̷Û fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÂÚ›ÙˆÛË, ·Ú¿ ÙË ÛÊÔ‰Ú‹
ÂÈı˘Ì›· Ù˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ Ó· Ù˘ Û˘Ì·Ú·ÛÙ·ı›, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ «˘·Ó¿Ù˘ÎÙË Î·È
ÔÈÛıÔ‰ÚÔÌÈ΋» (fiˆ˜ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ) Û¯ÂÙÈ΋ ·˘ÛÙËÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ª·È¢ÙËÚ›Ô˘. ∏ ΢-
Ú›· ™. ÷ÚÈÙ¿ÎË - ∂Ï¢ıÂÚÔ˘‰¿ÎË (∫/1.8.90) ¤‰ÂÈÍÂ Î·È ÙË ‰È΋ Ù˘ ·Á·Ó¿ÎÙËÛË, ˆ˜ ÂÈ-
ÙfiÎÔ˘, ÁÈ· ÙËÓ ·ÌfiÚʈÙË Ì¿ÏÏÔÓ Î·È ÂÈÚˆÓÈ΋ ·fiÚÚÈ„Ë, ·fi ÙÔÓ ·ÚÌfi‰ÈÔ ÙÔ˘ ª·È¢-
ÙËÚ›Ô˘ Ó· ¤¯ÂÈ ÎÔÓÙ¿ Ù˘ ÙÔÓ Û‡˙˘ÁÔ, ηٿ ÙÔÓ ÙÔÎÂÙfi. √ Î. ™Ù˘Ï. ¶˘ÏÈÒÙ˘ (∫/9.8.90)
Ì·ÚÙ˘Ú› Â›Û˘, fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÛÙ› ÛÙË Á¤ÓÓ· ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ (Ú¿Á-
Ì· Ô˘ ÙÔ ıˆÚ› Î·È «·ÓıÚÒÈÓÔ ‰Èη›ˆÌ·»), ·Ó·ÁοÛÙËΠӷ ÂÈ „¤Ì·Ù·, fiÙÈ ‹Ù·Ó «Ô‰Ô-
ÓÙÔÁÈ·ÙÚfi˜».
º·›ÓÂÙ·È, fiÙÈ ÙÔ ·Ó·ÓıÚÒÈÓÔ ·˘Ùfi (Î·È ·Ó¿Ú¯·ÈÔ ‚¤‚·È·) ı¤Ì· Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜
·ÏÏ¿ Î·È «‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜» ·Ó¿Á΢ ÙˆÓ Û˘˙‡ÁˆÓ «Ó· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿» ÛÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ ÁÂ-
ÓÂÙÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘˜ (Î·È ¯·Ú¿˜), Ô˘ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Î·È ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜
ÒÚ˜ Î·È Ô˘ Ë ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È ÔÈ Â› ̤ÚÔ˘˜ ÂÈÛً̘ Ù˘ ÙÔ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Î·È ÙÔ ÂÚ-
ÌËÓ‡ԢÓ, ‰ÂÓ ÙÔ Î·Ù¤¯Ô˘Ó ÌÂÚÈÎÔ› «·ÚÌfi‰ÈÔÈ» ÙˆÓ ª·È¢ÙËÚ›ˆÓ Ì·˜. (∞˜ ÂϤÁÍÔ˘Ó Î·È
ÙȘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ ÙˆÓ π‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜!).
∏ ·Ó¿ÁÎË ·˘Ù‹, ÁÓˆÛÙ‹ ‰ÈÂıÓÒ˜ ˆ˜ «couvade» (·fi ÙȘ ÎÔÈÓ¤˜ Âˆ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÚÈ-
ÛÙÂÚÈÒÓ) Î·È Û‚·ÛÙ‹ ÛÙ· ͤӷ ª·ÈÂ˘Ù‹ÚÈ·, ¤¯ÂÈ ÛËÌÂȈı› Î·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·fi ÙËÓ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ· Ò˜ Û‹ÌÂÚ· («Ïԯ›· Û˘˙‡ÁÔ˘»), ηٿ ÙÔÓ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙË (1872) Î·È «·ÚÚÂÓÔÏÔ-
¯Â›·» (·fi ÙÔ 1953, ·fi ÙÔÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·).
Œ¯ˆ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ fiÏ· ·˘Ù¿ (ÈÛÙÔÚÈÎÒ˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈο) Ì ÙË ‰ÈÂıÓ‹
Î·È ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘˜ Î·È ÛËÌÂÈÒÓˆ ‰Ò, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓÔ˘˜, ÙÔÓ
Ù›ÙÏÔ Î·È ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔ˘: «√ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÂȘ ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ ¤ıÈÌ· ηÈ
Ï·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂӉ›ÍÂȘ ÂÚ› ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘
∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌÔ˜ 8 (1953–54), Û. 124–168.
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·39

∂¶π™∆√§E™ ∆√À ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√À ™∂ ∞£∏¡∞´∫E™ ∂º∏ª∂ƒI¢∂™ 38 ñ 39

∆Ô ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο ÏÔÈfiÓ Î·È ÂıÓÔÏÔÁÈο ‰È·ÈÛو̤ÓÔ ·˘Ùfi ¤ıÈÌÔ ÛÙÔÚÁ‹˜, ·Ï-

ÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ Î·È Û˘Ó¢ı‡Ó˘ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ÁÔÓ¤ˆÓ, ηٿ ÙÔÓ ÙÔÎÂÙfi, ·Ó Î·È «ÚˆÙfiÁÔÓÔ»,
˙ÂÈ Î·È ÛÙÔÓ ‰ÈÎfi Ì·˜ Ï·fi (ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘), Û˘ÁÎÈÓËÙÈο Î·È ÔÏÈÙÈṲ̂ӷ, fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó
Î·È ÔÈ ÂÈÛÙÔϤ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ «∫» Ô˘ ÚÔ·Ó¤ÊÂÚ·.
√ ·Â›ÌÓËÛÙÔ˜ ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜
∫Ô˘Ú¤Ù·˜, Û ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ¡Â˘ÚÔÏfiÁˆÓ Î·È æ˘¯È¿ÙÚˆÓ (∞ı‹Ó·, 1970) ¤Î·ÌÂ
·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÁÈ· ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜, ·fi ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ηÈ
·Ó·ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ Ò˜ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. [µÏ. ∆fiÌÔ˜ æ˘¯·Ó¿Ï˘ÛȘ, æ˘¯È·ÙÚÈ΋, ¡Â˘-
ÚÔÏÔÁ›·. ∞ı‹Ó· (¶·ÚÈÛÈ¿ÓÔ˜) 1975, Û. 859–74].
™ËÌÂÈÒÓˆ, ÚfiÛıÂÙ·, fiÙÈ ÂÚ› ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1984, Ô˘ ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿ÛÙËΠ‰ÈÂıÓÒ˜ Ô ıfi-
Ú˘‚Ô˜ ÁÈ· ÙȘ ·Ì‚ÏÒÛÂȘ, ∞ÌÂÚÈηÓÔ› ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔÈ Î·È „˘¯ÔÏfiÁÔÈ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó, fiÙÈ ÛÂ
οı ¿Ì‚ψÛË, Ô˘ Û˘ÌʈÓÂ›Ù·È ÎÔÈÓ¿ ·fi ÙÔ ˙‡ÁÔ˜, Ô ¿Ó‰Ú·˜ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È
·ÓÔÌÔÏfiÁËÙÔ ÙÚ·‡Ì· (ÛÙÚ˜), ÂÂȉ‹ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È Û˘Ó˘‡ı˘ÓÔ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÎÔÈÓˆÓÈο, ·Ï-
Ï¿ Î·È «‚ÈÔÏÔÁÈο». ∂›Ó·È ÎÈ ·˘Ùfi ¤Ó· Û‡Ìو̷ ·ÚÚÂÓÔÏԯ›·˜, ¤ÓıÈÌÔ fï˜ ÎÈ fi¯È
·Ó‹Û˘¯· ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ, Û·Ó ÂΛÓÔ ÙÔ˘ ÙÔÎÂÙÔ‡.
∞˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ÏÔÈfiÓ, ÎÈ ·˜ ¤¯Ô˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ Ù· ·Ó·ÓıÚÒÈÓ· ·˘Ù¿ ÂÚÈÛÙ·ÙÈο,
ÔÈ Ù˘¯fiÓ «··ÓıÚˆÔ‡ÓÙ˜» ·ÚÌfi‰ÈÔÈ ÙˆÓ ÔÏ˘ÎÏÈÓÈÎÒÓ ª·È¢ÙËÚ›ˆÓ Ì·˜ ÎÈ ·˜ Û˘Á-
¯ˆÚÔ‡Ó Î¿ÔÙ ÙȘ Èı·Ó¤˜ ˘ÂÚ‚ÔϤ˜ ÙˆÓ ÂÏ·ÙÒÓ ÙÔ˘˜.
¢∏ª∏∆ƒπ√™ §√À∫∞∆√™
∫·ıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ∞ÚÙ¤ÌȉԘ 108, ¶. º¿ÏËÚÔ.»

2. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 23 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1991:

«¶fiÏÂÌÔ˜, ¤ÓıË Î·È ∞ÔÎÚȤ˜

¢ÂÓ Â› ‚¤‚·È· ηÓ›˜, Ô‡Ù ı· ÂÚ›ÌÂÓ ӷ ·ÁÓÔËı› ÔÏfiÙÂÏ· Ë ÊÂÙÈÓ‹ ∞ÔÎÚÈ¿, ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· Î·È Û’ fiÏÔÓ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÔÏ˘ÂıÓÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÛÙÔÓ ¶ÂÚÛÈÎfi ∫fiÏ-
Ô, Ì ٷ ı‡Ì·Ù· Î·È ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â Û’ ÂÌ¿˜, Ì ÙÔ ·ÂÚÔÔÚÈÎfi ‰˘ÛÙ‡-
¯ËÌ· ÙÔ˘ C-130. ¶ÂÚÈ̤ӷÌÂ, fï˜, fiÏÔÈ Î¿ÔÈÔÓ ÌÂÙÚÈ·ÛÌfi ÛÙÔ˘˜ ÙfiÓÔ˘˜, οÔÈ· ÂÈ-
ʇϷÍË ÁÈ· ÙȘ ‰ËÌfiÛȘ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÂΉËÏÒÛÂȘ, ·ÊÔ‡, ÙfiÛÔ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ
Ô˘ ¤·Û¯·Ó fiÛÔ Î·È ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ï·˚Îfi ¤ÓÛÙÈÎÙÔ ÙÔ˘ Êfi‚Ô˘ Î·È Ù˘ Û˘ÌfiÓÈ·˜, ‰ÂÓ Â›-
¯·Ó „˘¯ÔÏÔÁ›· ¯·Ú¿˜, fiˆ˜ ˙ËÙÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ÙË ÌÂÙ·‰ÒÛÔ˘Ó ÔÈ ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, ÔÈ ÚÔ-
ÛÎÏ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÙËÏ–ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈΤ˜ (··ÓˆÙ¤˜) ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ.
√ Ï·fi˜, ÛÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘, ÛΤÊÙÂÙ·È ¿ÓÙ· ÙË ÛÔÊ‹ ·ÚÔÈÌ›·, «Î·Ù¿
ÙÔÓ Î·ÈÚfi Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi!» Î·È ı˘Ì¿Ù·È Ó· Û·ÙÈÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ó·›ÛıËÙË ¯‹Ú·, Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡ÛÂ,
¿ÔÓ·, fiÙÈ Ô «¯ÔÚfi˜ ηϿ ÎÚ·Ù›!».
∆Ô ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi ¤ÓıÔ˜, Ô˘ fiÚÈÛ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ì·˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ 63 Ï‚¤ÓÙ˜
ÙÔ˘ C-130 (ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ·Ù¤Ú˜ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ), ‹Ù·Ó ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ·fiË-
¯Ô˜ ÙÔ˘ ·˘ıfiÚÌËÙÔ˘ ¤ÓıÔ˘˜, Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Ó (‹ ÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ·ÏÈfiÙÂÚ·) ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ Ì·˜
Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÈÔ ·Û‹Ì·ÓÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Û˘Á¯ˆÚÈ·ÓÔ‡, fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ∞fiÎÚȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙ·
ıÚËÛ΢ÙÈο ·ÓËÁ‡ÚÈ·, Ô˘ Ù· ÁÈfiÚÙ·˙·Ó «¯ˆÚ›˜ ÓÙ·‚Ô‡ÏÈ·».
∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›ÛÙËÎ·Ó Î·È Û’ ÂÌ¿˜ (fiˆ˜ Î·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜) ÔÈ ‰‹-
ÌÔÈ Î·È ÔÈ Û‡ÏÏÔÁÔÈ Î·È ÔÈ «ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜», ·Ó ı· ¤Î·Ó·Ó ÂʤÙÔ˜ ÎÂÊ¿Ù˜ ∞fiÎÚȘ
Î·È ∫·ÚÓ¿‚·ÏÔ. √È Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ› ÙÔ˘˜, fï˜, ÛΤÊÙÔÓÙ·Ó Î·È ÙÔ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi «ÎfiÛÙÔ˜» ‹ ηÈ
ALEXIADHS33_40 2/10/2008 15:14 ™ÂÏ›‰·40

ª∏¡∞™ ∞§. ∞§∂•π∞¢∏™

ÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ. ŒÙÛÈ, Î·Ù¤Ê˘Á·Ó Î·È Û Ï¿ÁȘ χÛÂȘ, fiˆ˜ .¯. ÛÙË
µÂÓÂÙ›·, Ô˘ ›·Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·ÓÙÈÔÏÂÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÛÙȘ Ì¿ÛΘ Î·È ÛÙÔÓ ∫·ÚÓ¿‚·-
ÏÔ (ıÏÈ‚ÂÚ‹ ·ÓÙ›ıÂÛË). ∂Ì›˜ Â‰Ò ÌÈÏ‹Û·ÌÂ Î·È ÁÈ· Ù· «Î·Ë̤ӷ Ù· ·È‰È¿» Ô˘ ‰ÂÓ «¯Úˆ-
ÛÙÔ‡Ó Ù›ÔÙ ÛÙÔ˘˜ ÂÌÔϤÌÔ˘˜ Ó· ¯¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ „˘¯·ÁˆÁ›· ÙÔ˘˜» (Ϙ ÎÈ fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ
ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·È ·fi „˘¯·ÁˆÁ›Â˜ ÎÈ ·fi ¿ÚÙ˘, Ô˘ Ù· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ·ÎfiÌË Î·È Ù· Û¯ÔÏ›· ÙˆÓ
ηٷϋ„ˆÓ). ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙfiÌ·ÛÙ ÛÔ‚·Ú¿, fiÙÈ Ë ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Î·È
ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÒÚ˜. ÕÏÏÔÈ ¿ÏÈ ÁÈ· Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó Ù· ‰ËÌfiÛÈ· ηÚ-
Ó·‚¿ÏÈ· (Û ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ‹ ‰‹ÌÔ˘˜), ı˘Ì‹ıËÎ·Ó ÙȘ ÚËÙÔÚÈΤ˜ ÎÔ˘ÊfiÙËÙ˜ ÁÈ· «¢ÈÔÓ˘ÛÈ·-
΋ ·Ú¿‰ÔÛË» Î·È «‰ÚÒÌÂÓ·», Ô˘ «‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ì», ¤ÛÙˆ Î·È ÁÈ· ¤Ó·
¯ÚfiÓÔ.
ªÂ fiÏ· ·˘Ù¿, ÔÈ ÙfiÔÈ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ Ì·˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔÓ «‰‡ÛÙ˘¯Ô» ·˘Ùfi ¯ÚfiÓÔ «ÂÍÂ-
Ù¿ÛÂȘ» ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ‹ıÔ˘˜ Î·È Û˘Ó·ÓıÚÒÈÓÔ˘ Û˘ÌÌÂÚÈÛÌÔ‡, Ô˘ Ë ·ÔÚ›· ÙÔ˘ 1991
ı· ÙȘ ‚·ıÌÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ·Ó·ÏfiÁˆ˜. ∞˜ ÂÏ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ ‰ÂÓ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó
ÔÈ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜.
¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫∞∆√™
¶Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏ. §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜
¢È‰fiÙÔ˘ 12, ∞ı‹Ó·.»

3. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 19 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1993:

«¢È¯·ÛÙÈ΋ ›Ù·
∆Ô ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿ÙÈÎÔ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ¤ıÈÌfi Ì·˜, Ù˘ «ÎÔ‹˜» Ù˘ ‚·ÛÈÏfiÈÙ·˜, Ô˘ ÂÓÒ-
ÓÂÈ, ·fi ·ÈÒÓ˜, Ì ÙÔÓ «·fi ÙÚ·¤˙˘ Î·È ¿ÚÙÔ˘» ‰ÂÛÌfi, ÙfiÛÔ ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ-
˜ fiÛÔ Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ (Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜, Û˘ÓÙ¯ÓȷΤ˜, ÎÔÈÓÔÙÈΤ˜ ‹ Î·È ÔÏÈ-
ÙÈΤ˜) Î·È Ô˘ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·Ú·Ù›ÓÂÙ·È (ÛÙȘ ‰ËÌfiÛȘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂȘ) Ò˜ ÙÔ
Ù¤ÏÔ˜ π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘, «‰È·Û‡ÚıËλ ʤÙÔ˜ – ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠– ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜
∆‡Ô˘ Ì ÙȘ ·Û˘Á¯ÒÚËÙ˜, ÁÈ· ÙËÓ ÂıÈÌÈ΋ ·˘Ù‹ ÙÂÏÂÙ‹, ·ÓÙÂÁÎÏ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Ì·˜,
·Ú¿ ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÒÚ· Ù˘, Ù˘ ·Á¿˘. √ «·fi ÙÚ·¤˙˘ Î·È Ô›ÓÔ˘» ‰ÂÛÌfi˜ ÙˆÓ
·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ÔÈ ·fi ÙÔ˘ «ı›Ԣ ¿ÚÙÔ˘» ‰ÂÛÌÔ› ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, Î·È ÙÔ «Ê¿-
Á·Ì „ˆÌ› ÎÈ ·Ï¿ÙÈ» ÙˆÓ ÓÂÔÂÏÏ‹ÓˆÓ (Ô˘ Ù· ͤÚÔ˘Ó ¤ÙÛÈ Î·È ÁÈ· ÙË ‚·ÛÈÏfiÈÙ¿ Ì·˜ ÔÈ
ͤÓÔÈ), ͯ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÏfiÙÂÏ· ·fi ÙÔ˘˜ ‰È¯·Ṳ̂ÓÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ Ì·˜, ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ-
·Ù¤˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ‹ Î·È ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Î·È Í¤ÓˆÓ ª.ª.∂. •·ÊÓÈ·ÛًηÌ fiÏÔÈ ÔÈ ŒÏÏË-
Ó˜ ·fi ÙËÓ ·ÚÔÛ‰fiÎËÙË ·˘Ù‹ ‰È¤ÓÂÍË Ù˘ «›Ù·˜» (Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Û ı¤Ì·Ù· ÂıÓÈο) ηÈ
‰ÈÂÚˆÙËı‹Î·ÌÂ: «Ã¿ıËΠÌÈ· ¿ÏÏË ÒÚ· (‹ ÙfiÛ˜ ¿ÏϘ, ÙˆÓ Û˘Ó¯ÒÓ ËÌÂÚÒÓ Ì·˜) Ó·
ÂΉËψıÔ‡Ó Ù· ·ÓÙ›·Ï· ·˘Ù¿ ¿ıË, ¤Íˆ ·fi ÙËÓ ÂıÈÌÈ΋ ·˘Ù‹ ÊÈÏÔÍÂÓ›· Ù˘ ‚Ú·‰È¿˜,
Ô˘ ›Ûˆ˜ Î·È ÔÈ ·ÓÙ·ÔÎÚÈÙ¤˜ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ·Ó ÁÈ· “·Á¿Ë”; ∞ÏÏ¿, Î·È ÙÈ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ¤‰ˆ-
Û·Ó ˆ˜ Ô‰ËÁÔ›, ÛÙÔÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈ˙fiÌÂÓÔ Ï·fi Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ì·˜, ÔÈ “ÂÚ›˙ÔÓÙ˜”»; £·
Ì›ÓÂÈ, ÓÔÌ›˙Ô˘ÌÂ, ·Ì·˘Ú‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ì·˜, Ë ¤ÛÙˆ ÔÏ˘ÊˆÙÈṲ̂ÓË ·˘Ù‹ ‚Ú·-
‰È¿ Ù˘ 11˘ π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1993 (ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ ∞ÓÙ·ÔÎÚÈÙÒÓ •¤ÓÔ˘ ∆‡Ô˘), fiÔ˘ Ë ÂıÈ-
ÌÈ΋ ›Ù· ÙÔ˘ «¤ıÓÔ˘˜» ÎfiËΠÙfiÛÔ ‰È¯·ÛÙÈο Î·È (Ô ÌË Á¤ÓÔÈÙÔ) ›Ûˆ˜ ‰˘ÛÔ›ˆÓ·.
¢∏ª. ™. §√À∫∞∆√™
∫·ıËÁËÙ‹˜ – ¶Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏ. §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜.»
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·41

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

∫·ıËÁËÙ‹˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ – ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ –
∫ÔÈÓ. ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜.

¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: ·fi ÙË ıˆڛ· ÛÙËÓ Ú¿ÍË

¡ ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ Ê¤ÚÓˆ ¤Ó· Ì‹Ó˘Ì· ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜ Û fiÛÔ˘˜ ·Á·Ô‡Ó Î·È

ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Í›· Î·È ÛÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ¿ÓÙ· ÚfiÏÔ ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ÂΉË-
ÏÒÛÂˆÓ Ì ÙÔ Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ fiÙÈ ÂΛÓÔ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi»
‚›ˆÌ· Î·È ¤ÚÁÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Î¿ÙÈ ÈÛÙÔÚÈο Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ‰Â̤ÓÔ ÌÂ
ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ·ÏÏ¿ οÙÈ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ófi Î·È ·Ú¿ÏÏËÏÔ
ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÈÒÓÈ· ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ̤۷ ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜1.
∆· ÏfiÁÈ· ·˘Ù¿ ‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó ÙÔ 1963 ÛÙÔ ·ÈÚÂÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Û‡Á-
ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, Ô˘ ·ÔÙÂÏ›
ÌÈ· ÎÚ·˘Á‹ ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛ˘ - ·ÏÏ¿ Î·È ıÚÈ·Ì‚ÔÏÔÁ›·˜ - ÁÈ· ÙÔÓ Á·ÏÏÔÛÔ˘‰·Á-
̤ÓÔ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ˘fi ÙÔ
ʈ˜ ÙˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙË °·ÏÏ›· ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ
ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘.
∏ «ÎÚ·˘Á‹» ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‚Á‹Î ÎÔÓÙ¿ ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ, Û ÌÈ·
ÂÔ¯‹ Ô˘ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ʈӋ ˯ԇÛ ·Ú¿ÍÂÓ· ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, Ë ÔÔ›· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ÙËÓ Ô‰fi ÙˆÓ ·Ú·‰fiÛÂÒÓ Ù˘, fiˆ˜ ·ÔÎÚ˘-
ÛÙ·ÏÏÒıËÎ·Ó ÛÙ· ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ¢Â‡ÙÂÚÔ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ ¯ÚfiÓÈ·2.
∏ ˘fiÌÓËÛË ÙÔ˘ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘
1960 Â›Ó·È ·Ó·Áη›·, ·Ó ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÚÔ¸Ôı¤ÛÂˆÓ ÓËÊ¿ÏÈÔ˘
ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡ ‰È·ÏfiÁÔ˘. °È· Ó· Á›ÓÂÈ ·˘Ùfi, ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ë ÁÓÒÛË ÙˆÓ ıˆ-
ÚËÙÈÎÒÓ Ù·Ï·ÓÙÒÛÂˆÓ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ô˘ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó fiÙÈ, ¤Ú· ·fi
ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÛÙË ıˆÚËÙÈ΋ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ·Ó·‰‡ÂÙ·È ¤Ó·˜ Ó¤Ô˜

1. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 16.

2. ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ °Ú. ∞˘‰›ÎÔ˜, «§·ÔÁÚ·Ê›·: ÌÈ· ÂÈÛÙ‹ÌË ˘fi ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË», ¢ˆ‰ÒÓË, (∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ∂ÂÙËÚ›‰·
ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ), ÙfiÌ. ∫°ã,
Ù‡¯. 1 (1994), Û. 116.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·42

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ÙË ÌÔÓÔÏÈıÈÎfiÙËÙ· Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜,

ÙËÓ ÔÔ›· ÂȯÂÈÚ› Ó· ·Ó·ÓÂÒÛÂÈ ÂÌ‚ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì Ӥ· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·
·ÓÙÏË̤ӷ ·fi ÙË °·ÏÏ›·, Û’ ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ÌÔÓÔÌÂÚ‹ ÚÔÛ·Ó·-
ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÚÔ˜ ÙË °ÂÚÌ·Ó›·3: ŒÓ· Ï¿ÙÂÌ· ‰È·ÊÂ-
ÚfiÓÙˆÓ ‹ ¤ÛÙˆ ÌÈ· ·ÏÏ·Á‹ ÌÂıfi‰ˆÓ Ú¤ÂÈ ÙÒÚ· Ó· ÌÔ˘Ó Î·È ÛÙË ‰È΋ Ì·˜
§·ÔÁÚ·Ê›·, Ô˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯¿ÛË ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ù˘ fiÓÔÌ·, ı· ÌÔÚ‹ Ó· ϤÁÂÙ·È
Û˘¯Ó¿ Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙ·Ó ı· ÌÂÏÂÙ¿ ÙÔ ‚›Ô Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi
ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Û·Ó ÂΉ‹ÏˆÛË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ4.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ˆ˜ ÂÓfi˜ ÛÙ·ÙÈÎÔ‡
Î·È ¿¯ÚÔÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ÌÔÚÊÒÌ·ÙÔ˜, ˘‹Ú¯Â Ë ·›ÛıËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ
ÚˆÁÌÒÓ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û Ӥ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜. H «ÎÚ·˘Á‹» ÙÔ˘ §Ô˘-
οÙÔ˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ fiÓËÌ· ·ÔÙÂÏ› ÂΉ‹ÏˆÛË Ù˘
·›ÛıËÛ˘ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ 5, Û’ ·ÓÙ›ıÂÛË
ÚÔ˜ ÙËÓ ÙfiÙ ÎÚ·ÙÔ‡Û· ·ÓÙ›ÏË„Ë ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. √ ›‰ÈÔ˜ Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ÌÔ˘ ÂÍÔÌÔÏÔÁ‹ıËΠÛÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÌÔ˘ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ ÌÂ
·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ˆ˜ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ˆ˜ ›¯·Ó ·ÌÊÈÛ‚ËÙËı›
Ù· ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο ÙÔ˘, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÂÚÈËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙËÓ Ô‰fi ∞Èfi-
ÏÔ˘, ·fi ÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘.
∆Ô ·fiÛ·ÛÌ· Ô˘ ·Ú·Ù¤ıËΠÛÙËÓ ·Ú¯‹, ˆÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó·
ÂÁηÈÓÈ¿˙ÂÈ ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·,
·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ ÙÔ˘ «™‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜», Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÙÔ 1950, ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· ˆ˜
Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ‰ËÌÔÛȇˆÓÙ·È ÛÙ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο Ì·˜
ÂÚÈÔ‰Èο ÎÈ ·ÏÏÔ‡, ÂÚÈÁڷʤ˜ Ì ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi6. ™’ ·˘Ù‹
ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ Ù· ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· ÙÔ˘ °. ª¤Á·. øÛÙfiÛÔ, Û‡‰ÂÈ
Ó· ÚÔÛı¤ÛÂÈ fiÙÈ ÌÈ· ͯˆÚÈÛÙ‹, fï˜, Ï‹Ú˘ Î·È ÌÔÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂϤÙË ÁÈ·
¤Ó· ·fi Ù· ·Ú·¿Óˆ ı¤Ì·Ù· ‹ ¿ÏÏÔ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ·ÎfiÌË7.
ÿÛˆ˜, Ù· ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÚÔ˚fiÓ «ÎÂÎÙË̤Ó˘» ·ÓË-
Û˘¯›·˜ Ô˘ ‚›ˆÛ ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ÛÙË °·ÏÏ›· Î·È Ô˘ ¤ÓȈı ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙ› Ì ¿ÏÏÔ˘˜. ªÂٷʤÚÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, fiÔ˘ ÔÈ Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈΤ˜ ÛÔ˘‰¤˜ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È Ó· ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÁÈ· Ù· ÛÙ·ıÂÚ¿ Î·È ¿¯ÚÔÓ· ÌÔÙ›‚·, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÓÂÔ-
ÙÂÚÈÎfi ¯ÚfiÓÔ, fiˆ˜ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ8.

3. √È ÈÔ ÔÏÏÔ› Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ (¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘, °.∞. ª¤Á·˜) ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ ‹Ù·Ó ÁÂÚÌ·ÓÔÛÔ˘‰·Á̤ÓÔÈ.
4. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «™‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›·, Ù‡¯. 559 (1950), Û. 1379.
5. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· - ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·: ÛÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘
¤‰Ú·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (13 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1967), ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1968.
6. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «™‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜», fi..
7. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi. .
8. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «™‡Á¯ÚÔÓË ıÂÒÚËÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∏ ÓÂfiÙÂÚË ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È Ë
“ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·” ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ», ™‡Á¯ÚÔÓ· £¤Ì·Ù·, Ù‡¯. 35–37 (1988), Û. 288.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·43

¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ∞¶√ ∆∏ £∂øƒπ∞ ™∆∏¡ ¶ƒ∞•∏ 42 ñ 43

∏ ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔ ¿ÛÙ˘ Â›Ó·È ·fiÚÚÔÈ· ÙˆÓ ÌÂÙ·Ù˘¯È·-

ÎÒÓ ÙÔ˘ ÛÔ˘‰ÒÓ ÛÙË °·ÏÏ›·, fiÔ˘ Ì˘‹ıËΠÛÙȘ Ӥ˜ ıˆڛ˜ Î·È Î·Ù·ÓfiË-
Û ÙË ÛÙÂÓ‹ Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ∂ıÓÔÏÔÁ›·, ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙË §·ÔÁÚ·-
Ê›·. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÍÔÚÌ‹ÛÂȘ Ô˘
¤Î·ÓÂ Ô Marcel Maget ÛÙ· Á·ÏÏÈο ¯ˆÚÈ¿ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, ·ÓÙÈ-
Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˆ˜ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Û˘Óı‹ÎË ÁÈ· ÙÔÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Ó· ¤¯Ë ÙÔ˘Ï¿¯È-
ÛÙÔÓ ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ Ù· ‚È‚Ï›· Î·È Ù· ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ·˘ÙÒÓ,
Ô˘ ı· ÙÔ˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó, ÛÙȘ ÒÚ˜ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘, Ù· ÂıÓÔÏÔÁÈο ‚¿ıÚ·,
ÁÈ· Ó· ·Ù‹ÛË Î·Ï¿ Î·È Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛË9.
µÈÒÓÂÈ ÙȘ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜, Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·È Î·È ÛÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ÁÂ-
ˆÁÚ·ÊÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ Û˘ÁÁÂÓÒÓ ÂÈ-
ÛÙËÌÒÓ. ∞˘Ù‹ Ë ·ÏÏ·Á‹ Â¤Ú¯ÂÙ·È ˆ˜ Ì·ıËÙ›· ÛÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ∞. Van
Gennep, Ô˘ Û’ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ Folklore, ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ ÙÔ 1924,
ÂÈÛ¿ÁÂÈ Î·È ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÛÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÙÈ΋ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∞fi
ÙË ÌÈ· ÌÂÚÈ¿ ıˆÚ› ÙËÓ fiÏË ˆ˜ ˘Ô‰Ô¯¤· ˘ÔÏÂÈÌÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ˙ˆ-
‹˜, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÌÂٷΛÓËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Û’ ·˘Ù‹10.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍË Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ ÎÈ ·˘Ù‹ ÙË ‰È·›ÛÙˆÛË ÙÔ˘ Van Gennep ÌÂٷʤÚÂÈ ÛÙÔ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ·fi-
Û·ÛÌ·. ∞˘Ùfi ÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi ¿ÓÔÈÁÌ· ÛÙËÓ fiÏË ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·fi ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ-
¯‹ ÛÙȘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ Maget, ˘ԉȢı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘
ªÔ˘Û›Ԣ §·˚ÎÒÓ ∆¯ÓÒÓ Î·È ¶·Ú·‰fiÛÂˆÓ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ, Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È Î·È
̤۷ ÛÙËÓ fiÏË. ∞ӷʤڈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ‰˘Ô ÌÂÁ¿Ï˜ ¤Ú¢Ó˜, Ô˘ ÂÓ‹ÚÁË-
Û·Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜. ∏ ÌÈ· ¤ÁÈÓ ÛÙȘ Û˘ÓÔÈ˘ ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡, fiÔ˘
οı ̷ıËÙ‹˜ ÂÚ‡ÓËÛ ÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· Ù˘ ηÙÔÈΛ·˜ ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο, ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÔÏÔÁÈο Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈο(…). ∏ ¿ÏÏË ¤ÁÈÓ ÛÙ· ·ÚÙÔÔÈ›· ÙÔ˘ ¶·ÚÈ-
ÛÈÔ‡, ·fi ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÎÈ ·ÊÔÚÔ‡Û fiϘ ÙȘ ÂΉËÏÒ-
ÛÂȘ ÙÔ˘ Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡, ·fi Ù· ÂÚÁ·Ï›· Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ò˜ Ù·
ηıÈÂڈ̤ӷ Û¯‹Ì·Ù· ÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡, ÙË Û˘ÓÙ¯Óȷ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ù· ÂÌ‚Ï‹-
Ì·Ù· ÙˆÓ ·ÚÙÔÔÈÒÓ 11.
∏ Á·ÏÏÈ΋ Ì·ıËÙ›· Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ‰È·Ï¤ÍÂˆÓ Î·È ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿-
ÙˆÓ ÙÔ˘ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1950. ∞ÎfiÌË, ·˘Ù‹ Ë ıˆÚËÙÈ΋ Û΢‹
Ï·ÈÛ›ˆÛÂ Î·È ÂÓÂı¿ÚÚ˘Ó ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.
∆Ô ‚È‚Ï›Ô ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο (1963) Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· fiÛ· ¤Ì·ı ÛÙË °·ÏÏ›·. ∞ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi
‰‡Ô ̤ÚË: ÙÔ ÚÒÙÔ Â›Ó·È ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ıˆÚËÙÈ΋ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, Ô˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ›ٷÈ

9. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «√È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË °·ÏÏ›·», ¡¤· ∂ÛÙ›·, Ù‡¯. 601 (1952), Û. 867.
10. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›·, Ù‡¯. 563
(1950), Û. 290.
11. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «√È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË °·ÏÏ›·», fi.., Û. 867.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·44

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

·fi ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ fiÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Â›ÎÔÛÈ ‰‡Ô (22) ÂÚÈÂÎÙÈο ‰ÔΛ-
ÌÈ·, ÚÔ˚fiÓ Ù˘ ¿ÛÎËÛ˘ ÛÙËÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ì ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ
ıˆÚÈÒÓ.
ŒÓ· Ó¤Ô ıˆÚËÙÈÎfi ·Í›ˆÌ· Â›Ó·È Ô ÛÎÔfi˜ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘,
Ô˘ Û˘Ó‰¤ıËΠ̠ÙËÓ ÂıÓÔÁ¤ÓÂÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ·-
ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ Û˘Á¯ÚÔÓ›·˜12. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ›-
Ù·È ·fi ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜, ηıÒ˜ Â›Ó·È ÂÌ‚ÔÏÈ·Ṳ̂ÓÔ˜ ÌÂ
ÙÔÓ Ó¤Ô ÚfiÏÔ Ô˘ ηÏÂ›Ù·È Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Ë Á·ÏÏÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁ›· ÛÙËÓ ÂıÓÈ΋
˙ˆ‹. ∞ӷʤÚÂÈ ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÓfi˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ‹ Ô˘ ÂÛÙ¿ÏË Û’ ¤Ó· ¯ˆÚÈfi ÁÈ·
Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, Ó· ·-
Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙËÓ „˘¯ÔÛ‡ÓıÂÛË Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘,
Ù· ‹ıË Î·È Ù· ¤ıÈÌ¿ ÙÔ˘˜, Î·È Ó’ ·Ó‡ÚË, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ, Î·È Ù· ·›ÙÈ·
›Ûˆ˜ ÙˆÓ ˘ÚηÁÈÒÓ, Ô˘ ·fi ¯ÚfiÓÈ· ηٷÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ·˘Ù‹13.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ˘ÈÔıÂÙ› ÙȘ ·fi„ÂȘ ·˘Ù¤˜ Î·È ÙȘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ-
ο ÙÔ˘ ΛÌÂÓ·. ™Â ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ÛÙË ¡¤· ∂ÛÙ›· ÙÔ 1950 ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ ÛÎÔ-
fi˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Â›Ó·È Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Î·È ÙÚfiˆÓ
˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜. ∏ ÁÓÒÛË ÙˆÓ Í¯ˆÚÈÛÙÒÓ È‰ÈÔًوÓ, Ê˘ÛÈÎÒÓ Î·È ÓÂ˘Ì·-
ÙÈÎÒÓ, ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ‹ ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ
Î·È È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ14.
∂›Ó·È ȉȷ›ÙÂÚ· ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙÔ ˆ˜ ·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·˘Ùfi
ÔÈ·‰‹ÔÙ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜. ∞˘Ùfi ÙÔ Ó¤Ô ÙÔ›Ô ÛÙȘ Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈΤ˜ ÛÔ˘‰¤˜, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ Ô˘ ›¯·Ó ÁÈ· ÙË Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1950, ¤¯ÂÈ ˘ÔÙÈÌËı› ‹
¤¯ÂÈ ÂÈÛÎÈ·ÛÙ› ·fi ÌÈ· ÁÂÓÈÎfiÏÔÁË Î·ÙËÁÔÚ›· ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ÁÈ·
ÂıÓÔÎÂÓÙÚÈÛÌfi Î·È ÂıÓÈÎÈÛÙÈ΋ ÔÙÈ΋.
∏ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÂıÓÔÁÂÓÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ
Î·È ·Ó·˙ËÙ› Ó¤Ô˘˜ ÛÎÔÔ‡˜, ÂÓÙ·Á̤ÓÔ˘˜ ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜
Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÌÂÙ¿ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·È ÙȘ Ú·Á‰·›Â˜ ·ÏÏ·Á¤˜
Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó. ¶ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ Ë §·ÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È ·Ó·ÁηṲ̂ÓË Ó· ÚÔÛÂÁ-
Á›ÛÂÈ Ù· ıˆÚËÙÈο Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È Ó· ‰È¢-
Ú‡ÓÂÈ, ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÙÈ΋ Ù˘. ∫·È ı· ÚÔÛı¤ÙË ÔÏÔ¤Ó· ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘
ÛÎÔÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡˜. ∆¤ÙÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: Ë ·ÈÛıËÙÈ΋ Î·È Û˘Ó·ÈÛıË-
Ì·ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ∏ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÚ-
Á·Û›·˜ ÙÔ˘. ∏ ÙfiÓˆÛË Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ·˜ ÎÈ Ë ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ Â›‰Ú·-
ÛË ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘15.

12. Anthony F. Smith, ∂ıÓÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ÌÂÙ. ∂‡· ¶¤·, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 2000, Û. 23. ¶‚. Eric Hobsbawm,
Terens Rangers (ÂÈÌ.), ∏ ÂÈÓfiËÛË Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, £Â̤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 2004.
13. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «√È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË °·ÏÏ›·», fi.., Û. 866.
14. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «™‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜», fi.., Û. 1377.
15. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», fi.., Û. 297.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·45

¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ∞¶√ ∆∏ £∂øƒπ∞ ™∆∏¡ ¶ƒ∞•∏ 44 ñ 45

∏ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÏÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ¤Ó·Ó
·fiË¯Ô ·fi ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·, fiÙ·Ó Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ıˆڋıËΠˆ˜ ΢‚ÂÚÓËÙÈ΋
ÂÈÛÙ‹ÌË16. ∆fiÙÂ, fï˜, Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ‹Ù·Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋, ηıÒ˜ ·˘Ùfi Ù·˘ÙÈ˙fi-
Ù·Ó Ì ÙË ‰È··È‰·ÁÒÁËÛË ÛÙ· ··Ú·Û¿ÏÂ˘Ù· ÂıÓÈο ȉÂÒ‰Ë Î·È ÙȘ ¿¯ÚÔÓ˜
ÂıÓÈΤ˜ Ô˘Û›Â˜. øÛÙfiÛÔ, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÂÁÎψ‚›˙ÂÙ·È ·fi ·˘Ù‹ ÙËÓ Ù·‡ÙÈ-
ÛË Î·È ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙÔÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÌÂ
fiÚÔ˘˜ ¢ڇÙÂÚÔ˘˜. √Ê›ÏÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÂÈÛÙ‹ÌË, Ô˘ ı· ‰È··È‰·ÁˆÁ‹ÛÂÈ
ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ fiÏ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘, ÛÙȘ Ӥ˜ Û˘Óı‹Î˜.
ŒÙÛÈ, ÛÙÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ «∆· οϷÓÙ·» ·Ó·ÁÔÚ‡ÂÈ ÙÔÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Û ڢıÌÈ-
ÛÙ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÁÂÚÌÔ‡˜ ÛÙÔ
·ÛÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·Ú·ÙËÚ›: ∂›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔ ‚¤‚·È· Ó· Û˘ÁÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ì ÙȘ
Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ. °È· Ó· ÌË ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ fï˜ ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÙȘ ηٷÚ-
ÁÔ‡ÌÂ, ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÙȘ Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ì «Ï·ÔÁÚ·ÊÈο». ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜
Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Â›Ó·È fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ÂÚÈÛÒ˙Ë Î·È Ó·
ÌÂÏÂÙ¿ Ù· ·ÏÈ¿, fi¯È ÌfiÓÔ Ó· Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ‡Ë ÙËÓ Î·Ï‹ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË, ·ÏÏ¿ ηÈ
Ó· ηٷÁÁ¤ÏË ÙËÓ Î·Ù¿¯ÚËÛË, ‰›ÓÔÓÙ·˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙË ÏÔÁÈ΋ Â¤Ì‚·ÛË Î·È
ÙÔÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌfi Ù˘17.
√ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ˆ˜ ÂȉÈÎfi˜ Î·È ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ‹˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜
ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·fi ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ
ÛÙËÓ fiÏË, ÒÛÙ ӷ ÌË Á›ÓÔ˘Ó ÁÚ·ÊÈΤ˜ Î·È Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÔÛÙÚÔÊ‹
ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ fiÏ˘ 18. √˘ÛÈ·ÛÙÈο, Ô Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÂˆÌ›˙ÂÙ·È Â˘ı‡Ó˜
ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÌÈ·˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÌÂÙ·ÌfiÛ¯Â˘Û˘. √ Ó¤Ô˜ ÚfiÏÔ˜, fï˜, ‰ÂÓ
··ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÙÔÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ ·fi ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi ÙÔ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ˘ÔΛÌÂÓÔ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ „‡¯Ú·ÈÌË ·Ú·Ù‹ÚË-
ÛË, ‹ ¢ÓÔ› ÙËÓ ·˘ı·›ÚÂÙË ÂÚÌËÓ›· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ÏÔÁÔÎÚÈ-
Û›· ‹ ˆ˜ ·Ú¤Ì‚·ÛË Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ΢‹ÛÂȘ19.
¶¤Ú· ·’ ·˘Ù¿, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ¤Ó· Ó¤Ô ÚfiÏÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜ Î·È ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. Ÿˆ˜ ¯ÚˆÛÙ¿Ì ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ÚÈÛÌfi
Ì·˜ ÛÙȘ «·Ú¯·ÈfiÙËÙ˜», ÙÔ ›‰ÈÔ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ¯ÚˆÛÙ¿Ì ÙÔÓ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈÎfi ÛÙ· Ï·˚ο ·ÓËÁ‡ÚÈ·20.
√ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ ›ӷÈ, ΢ڛˆ˜, ÚÔ˚fiÓ Ù˘ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈ΋˜ ·ÛÙÈ-
ÎÔÔ›ËÛ˘. ªÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È, ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Î˘Ú›ˆ˜, ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ

16. ÕÏÎË ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ – ¡¤ÛÙÔÚÔ˜, ∏ ıˆڛ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∫ÚÈÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË, ∂Ù·ÈÚ›· ™Ô˘‰ÒÓ
¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜, ∞ı‹Ó· 1978, Û. 31.
17. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, fi.., Û. 21.
18. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ıËÎÂ Ô ª. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ô ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÌfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚË-
ı› Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ó· ÚÔ·Á·Ó‰ÈÛÙ›. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «∆È Â›Ó·È Ô FOLKLORISMUS», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘: §·ÔÁÚ·ÊÈ-
ο ∑ËÙ‹Ì·Ù·, ∂Ή. Ã. ªÔ‡Ú·, ∞ı‹Ó· 1989, Û. 121.
19. °È· ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Ù·‡ÙÈÛË ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÙÔ˘ ‰›Ô ‚Ï. ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ °Ú. ∞˘‰›ÎÔ˜, ÿϷ-
Û ÙÔ ¯ˆÚÈfi Ì·˜, ¯¿Ï·ÛÂ. πÛÙÔڛ˜ ÂÚ› ·ÎÌ‹˜ Î·È ÙÒÛ˘ ÛÙË §Â˘Î›ÌË Œ‚ÚÔ˘, ¶ÔχÎÂÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∆˘¯ÂÚÔ‡, ∞ÏÂ-
Í·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË 2002, Û. 29.
20. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, fi.., Û. 125.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·46

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

ΤÓÙÚˆÓ Ì ·ÊÔÚÌ‹ Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÛÙÔÓ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ ÙfiÔ21. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÓÙÈ-

ÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔÓ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ˆ˜ ÌÈ· ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹ Ô˘ ı· ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜. ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· Ó· ‰È¢ڢÓı› Ë ·Ú-
¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ÚÈÛÌfi Ì ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÙË Ï·˚΋
˙ˆ‹22. °È· ÙÔÓ ∆Ô˘ÚÈÛÌfi Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·È ËÁ‹ ÔχÙÈÌË ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜
ÂÌÓ‡ÛÂȘ Î·È ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÙÔ˘, ¤Ó·˜ ‰ÈÎfi˜ ÙÔ˘ «ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi˜» √‰ËÁfi˜,
¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Î·È Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜23.
ŒÓ· ‰Â‡ÙÂÚÔ ıˆÚËÙÈÎfi ·Í›ˆÌ·, Ô˘ ·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, ›-
Ó·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Û’ fiÏÔ˘˜ Ë ıˆÚËÙÈ΋ ÂÚȉ›ÓËÛË Ù˘ ¤Ó-
ÓÔÈ·˜ ·˘Ù‹˜. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ Ô ·ÏÈfi˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ¤¯ÂÈ
·Ì‚Ï˘Óı› ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ¿ÏÏ·-
Í·Ó. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi˜ Ô Ó¤Ô˜ «Ï·fi˜» ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂˆÓ ‹ ηÈ
ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Î·È ¯ˆÚÈÒÓ ·fi ÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi Î·È ÚÔ‚ÈÔ-
Ì˯·ÓÈÎfi Ï·fi, Ô˘ ›¯Â Ò˜ ÙÒÚ· ı¤Ì· Ù˘ Ë §·ÔÁÚ·Ê›·. ªÂ ÙȘ ·ÛÙÈΤ˜ ÁÓÒ-
ÛÂȘ, ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÙÔ˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛË, ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ηÈ
ÙËÓ Â‡ÎÔÏË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜, Ô Ï·fi˜ ·˘Ùfi˜
‰ÂÓ Â›Ó·È È· ˘fiÛÙڈ̷ Û˘ÌÈÂṲ̂ÓÔ Î·Ù·ÎfiÚ˘Ê· ·fi ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ù¿ÍˆÓ
ÙȘ ÚÔÓÔÌȷΤ˜ ı¤ÛÂȘ. ∂›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÈ· ·ψً ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, ÛÙÔ Î¤-
ÓÙÚÔ Ù˘ ÂÏÒÚÈ·˜ ÂıÓÈ΋˜ ÏÂοÓ˘, Ô˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Î·È ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi
Ù· „ËÏfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÙÔȯÒÌ·Ù· Î·È Û˘Óı¤ÙÂÈ ÙË Ó¤· ˙ˆ‹24.
∏ ÌÂٷΛÓËÛË ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÚÔ¸¤ıÂÙ ÙËÓ ·Â-
ÌÏÔ΋ ·fi ÙÔÓ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ï·fi˜.
¢ÂÓ Â›Ó·È Ô ·ÁÚfiÙ˘ ÌfiÓÔ Ï·fi˜, Â›Ó·È Î·È Ô Î¿ÙÔÈÎÔ˜ Ù˘ fiÏ˘ ‹ Î·È Ë ·ÚÈÛÙÔ-
ÎÚ·ÙÈ΋ ÂÏ›Ù. ∏ ·Ú·‰Ô¯‹ ·˘Ù‹ ÙÔÓ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ó’ ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙÔÓ °ÚËÁfiÚË
Î·È ÙÔÓ ™Ù·Ì¿ÙË, ÙÔ Ï·ÛÙÈÎfi, Ù· ʈÙÔÁÚ·Ê›·, ÙÔ Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ, ÙÔ ÊÔÏÎÏfiÚ
Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜25. ∞˘Ùfi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ÔÌÔÏÔÁ›· fiÙÈ Ô ÔÚÈÛÌfi˜
ÂÓfi˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ˘·ÎÔ‡ÛÂÈ ÛÙÔ ·˘ÛÙËÚfi Î·È ÎÏ·-
ÛÈÎfi Û¯‹Ì· Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ (ÙÔ ÔÌ·‰ÈÎfiÓ, ÙÔ Î·Ù¿ ·Ú¿‰ÔÛÈÓ,
ÙÔ ·˘ıfiÚÌËÙÔÓ)26, ·ÏÏ¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙ› ÛÙ· Ó¤· ‰Â‰Ô̤ӷ, Ô˘ ÂÈ-
Û¿ÁÂÈ Î·È ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ Ô ·ÛÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜. ™ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ „˘¯·ÁˆÁ›Â˜ ÙÔ˘ «Î·ÏÔ‡
ÎfiÛÌÔ˘», Ô˘ Ì·˜ ÙȘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù·ÎÙÈÎfiٷٷ Î·È Ì «Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋» Â›Û˘

21. M. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ∞ã. ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1992, Û. 29.
22. £· Ú¤ÂÈ fï˜ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ Î·È Ó· ¿Ì ÎÈ ÂÌ›˜ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙËÓ ›‰È· ÙË ÓÂÒÙÂÚË ˙ˆ‹ ÙÔ˘
Ï·Ô‡ Ì·˜, fi.., Û. 129.
23. Ÿ.., Û. 133.
24. Ÿ.., Û. 14.
25. ª·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ Â‰Ò Ë ÓÂÒÙÂÚË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ («ÙÔ ÊÔÏÎÏfiÚ ÙÔ˘ Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘, «Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜», «ÙÔ˘ ÛÙÚ·-
ÙÔ‡», «ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ», «ÙÔ˘ ÂÚÁÔÛÙ·Û›Ô˘», «Ù˘ Ï·˙»), Ô˘ Ì‹Î ÁÈ· Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ë ÙȘ Â›Û˘ ·ÓıÚÒÈÓ˜
ÔÌ·‰ÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ì ÙÔÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘˜, ÙËÓ ÂıÈÌÈ΋ ÂÈı·Ú¯›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÂӉȿıÂÙË ·Ó¿ÁÎË Ù˘ ·È‰È¿˜.
Ÿ.., Û. 84.
26. ÕÏÎË ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ – ¡¤ÛÙÔÚÔ˜, fi.., Û. 168.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·47

¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ∞¶√ ∆∏ £∂øƒπ∞ ™∆∏¡ ¶ƒ∞•∏ 46 ñ 47

ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÔÈ ÂȉÈΤ˜ ÛًϘ ÙˆÓ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, Ù›ÔÙ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ

Î·È ¿Û¯ÂÙÔ ·fi ÙȘ Ï·˚Τ˜, ‚·ÛÈο ·ÓıÚÒÈÓ˜, ÂΉËÏÒÛÂȘ27. ∏ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹
Â›Ó·È ÎÚ›ÛÈÌË ÁÈ· ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ó¤ˆÓ ηÙ¢ı‡ÓÛˆÓ, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë ÂÌÌÔ-
Ó‹ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ‹Ù·Ó ¿ÁÔÓË Î·È ÂÚÈfiÚÈ˙ ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Û Ï·›ÛÈ· Ô˘ ‰ÂÓ
ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛ‹ Ù˘. ∏ ˙ˆ‹ Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ ›-
Ó·È Ï·˚΋ ÂΉ‹ÏˆÛË, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Ì fi,ÙÈ Ú¿ÙÙÔ˘Ó
ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÂÓfi˜ Á¿ÌÔ˘, ÂÓfi˜ ηÚÓ·‚·ÏÈÔ‡, ÌÈ·˜
ÔÓÔÌ·ÛÙÈ΋˜ ÁÈÔÚÙ‹˜. À’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·, Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ‰È¢ڇÓÂÙ·È, ·-
ڷοÌÙÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂıÓÔÁÂÓÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·È ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÌÈ-
ÛÔ‡ ÙÔ˘ 20Ô‡, Ô˘ ÂÚÈfiÚÈÛ·Ó ÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘·ÎÔ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ȉÂÔÏÔÁ‹Ì·Ù·
Ù˘ ÂÔ¯‹˜.
°ÓÒÌÔÓ·˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ
Â›Ó·È Ô ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ Ï·˚Îfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ı· ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏË Ë
ÔÌ·‰È΋ ·Ô‰Ô¯‹ Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ÔÌÔÈfiÙËÙ· ‹ ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔ-
Á‹ ÙÔ˘˜ Û ·ÏÈfiÙÂÚÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ ÂıÈÛÌÔ‡˜28. À¿Ú¯ÂÈ, ÈÛÙ‡ÂÈ, ÌÈ· ÛÂÚÌ·-
ÙÈ΋ Ï·˚΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ô˘, fiÛÔ ÎÈ ·Ó ÌÂÙÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¤˜, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÚÔ¸fiıÂÛË ÂÈ‚›ˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÓÙ›ÏË„Ë
Â›Ó·È Ë ›ÛÙË ÛÙË ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·, Ô˘ ‰È·ÙÚ¤¯ÂÈ fiϘ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ.
™ÙȘ ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔӛ˜ Ì·˜ ›̷ÛÙ ¿ÓıÚˆÔÈ, Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Ï·fi˜. ¡· ÌÈ· ¿ÏÏË
ÂÚ›ÙˆÛË, Ô˘ ÎÈ Ô ÀÔ˘ÚÁfi˜ ÎÈ Ô ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÎÈ Ô ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ ÎÈ Ô ªÂÁ·-
ϤÌÔÚÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ù˘
§·ÔÁÚ·Ê›·˜29. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙȘ ··Ú¯¤˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, ÛÙÔÓ ÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ¡. ¶ÔÏ›ÙË ÁÈ· ÙÔÓ Ï·fi, Ô˘ ÙÔÓ Ù·˘Ù›˙ÂÈ Ì ÙÔÓ
fi¯ÏÔ30.
øÛÙfiÛÔ, ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÁÈ· ÙÔ ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÛÙȘ
Ӥ˜ Û˘Óı‹Î˜, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ·ÌÊÈÛ‚ËÙÂ›Ù·È fiÏÔ ÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ·.
™’ ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ Õ. ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ – ¡¤ÛÙÔÚÔ˜, Ô˘ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ ÙËÓ ‡·ÚÍË
‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ï·˚΋˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÛÙËÓ fiÏË Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈÛ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi
Ù˘ Û˘Ì›ÏËÌ·31, Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Û ıˆÚËÙÈÎfi Â›‰Ô,
fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ‰ÈÛÙ·ÁÌfi Ó· ·ԉ¯Ù› ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈ-
Îfi ¯ÒÚÔ. ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ı’ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ‰›Óˆ ÂÚÈÁڷʤ˜ ‹ Î·È ‰Â›ÁÌ·-
Ù· ·fi Ù· ÓÂÔÏ·ÔÁÚ·ÊÈο Ì·˜ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Ô˘ ›Ù ηٿÁÔÓÙ·È ·fi Ù· ·Ú-
¯·›· ·Ú·‰ÔÛȷο ¤ıÈÌ·, ›ÙÂ Â›Ó·È ÓÂfiÏ·ÛÙ· Ù˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ì·˜ ˙ˆ‹˜. ∫·È
ÛÙȘ ‰˘Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂÍ·›Úˆ ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ Ê˘ÛÈÔÏÔÁ›· ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ
·˘ÙÒÓ, Ô˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÔ‡

27. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, fi.., Û. 86.

28. Ÿ.., Û. 14.
29. Ÿ.., Û. 33.
30. ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘, «§·ÔÁÚ·Ê›·», §·ÔÁÚ·Ê›· 1 (1909), Û. 8.
31. ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ °. ∞˘‰›ÎÔ˜, «∞ÛÙÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·: Ô˘ÙÔ›· ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·;», ∂ıÓÔÏÔÁ›· 3 (1995), Û. 163–187.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·48

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

Ï·˚ÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ¤Ó·Ó ÓfiÌÔ Ô˘ ·ԉ›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÔÔÈ·‰‹-
ÔÙ ·ÛÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ, ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈ-
ÛÌÒÓ ¤¯ÂÈ ˘Ú‹Ó· Î·È Î›ÓËÙÚfi Ù˘ ÙËÓ ÚˆÙÔÁÂÓ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋
ÂÓ¤ÚÁÂÈ·32.
°È· ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ, ÏÔÈfiÓ, Ë ¤Ú¢ӷ Î·È Ë Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÌÂ
ÔÏÈÙÈÛÌÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Ô‰ËÁ› ÛÙË Û˘Ófi„ÈÛË fiÙÈ Ë Ï·-
ÔÁÚ·ÊÈ΋ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔÓ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ, ·Ï-
Ï¿ ·fi ÙËÓ ÂÁÁÂÓ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-
Ô˘˜. ∆Ô ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·˘Ùfi Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ fiÏË, οو ·fi ÙË ÓÂÔ·ÛÙÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ
·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ ÛÙ·ıÂÚ¿ ÌÔÙ›‚· Ô˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi ¯ÒÚÔ.
÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Â›Ó·È ÙÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ «∏ Ó¤· Ï·ÙÚ›· Ù˘ ∞ÊÚÔ‰›-
Ù˘», fiÔ˘ ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ÙËÓ ›‰È· ·Ó¿ÁÎË Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙÔ˘˜
Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, Ô˘ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ È‰·ÓÈ΋ Á˘Ó·›Î·, ÙËÓ Í·ÓıÈ¿ ηÈ
ÚÔ‰ÔÎfiÎÎÈÓË «ÍˆÙÈÎÈ¿», ÛÙȘ οÚÙ ÔÛÙ¿Ï, ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ
Î·È ÙȘ ÚÂÎϿ̘ ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂÈÒÓ Ô˘ ÎÚÂÌÈfiÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜
ÙÔ›¯Ô˘˜ ÙˆÓ Ì·Á·˙ÈÒÓ ‹ ÛÙËÓ Î·Ì›Ó· ÙÔ˘ ۈʤÚ, ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÁËÙ¢-
Ù‹ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ33. ∏ ·Ó¿ÁÎË ·˘Ù‹ ÂΉËψÓfiÙ·Ó Î·È ÈÔ ·ÏÈ¿, Ì ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚‚·›ˆ˜ ÙÚfiÔ. √È ¿ÓÙÚ˜ ·Ó·˙ËÙÔ‡Û·Ó ÙËÓ È‰·ÓÈ΋ Á˘Ó·›Î·
ÛÙȘ ÂÎÛÙ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÁÈ· ÙȘ ¡Âڿȉ˜ ‹ ÙȘ ÂÓÙ¿ÌÔÚʘ ÎfiÚ˜
ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ34.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fï˜, ÚÔ¯ˆÚ› ÈÔ ¤Ú·. √ ·ÛÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ fi¯È ÌfiÓÔ
·Ó·˙ËÙ› Ӥ˜ ÌÔÚʤ˜ ÁÈ· Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ·ÏȤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi-
¯ÚÔÓ· ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÈ ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ¤Ú· ·fi ÙË
ÌÔÚÊÔÏÔÁÈ΋ χÛË. ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È ÙÔ Ï·ÛÙÈÎfi Ô˘ ‰ËÌÈ-
Ô‡ÚÁËÛ Ӥ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, Û ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈ΋
ÂÔ¯‹ «·ÈÒÓ· ÙÔ˘ Ï·ÛÙÈÎÔ‡» ηْ ·Ó·ÏÔÁ›· ÙÔ˘ «·ÈÒÓ· ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘»35.
µÚ›ÛΈ ˆ˜ Ë Ù¯ÓÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Ó¿˘ÏÔÓ Î·È ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ë ÈÔ
Ï·˚΋ ÛÙȘ ÂÌÓ‡ÛÂȘ Ù˘ ·fi οı ÙÈ ¿ÏÏÔ ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡,
·Ú·ÙËÚ› Ô ›‰ÈÔ˜ 36. ™ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ Ï·ÛÙÈÎfi, ÂÈÛË-
Ì·›ÓÂÈ ÌÈ· Ó¤· ÌÔÚÊ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜, Ù· ηٷ‚‚ËÎfiÙ· ÛÙÔȯ›·. ¡Ô-
Ì›˙ˆ fiÙÈ Ë ¿Ô„‹ ÙÔ˘, ˆ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ›‰Ô˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÂΛÓÔ Ô˘
ÂÈÓÔ› ‹ ÊÈÏÔÙ¯Ó› Ô Ï·fi˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂΛÓÔ Ô˘ ¿ÏÏÔÈ (Ë ‚ÈÔÌ˯·Ó›·
ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ ÙÒÚ·) ÚÔÛ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÛÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ‹ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ
ÙÔ˘ 37, ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ ÁÈ· ÙÔÓ Ì·˙ÈÎfi Î·È ÙÔÓ Ï·˚Îfi (popular)

32. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, fi.., Û. 15.

33. Ÿ.., Û. 48.
34. Ÿ.., Û. 47.
35. Ÿ.., Û. 69.
36. Ÿ.., Û. 71.
37. Ÿ.., Û. 69.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·49

¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ∞¶√ ∆∏ £∂øƒπ∞ ™∆∏¡ ¶ƒ∞•∏ 48 ñ 49

ÔÏÈÙÈÛÌfi ÛÙȘ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈΤ˜ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜, ȉ›ˆ˜ ÙËÓ ·fiÚÚÈ-

„Ë ÙÔ˘ ÂÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌÔ‡ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960 ·fi ÙÔÓ ÌÂÙ·-
ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌfi, ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔÓ Andreas Huyssen “the great
divide”38.
øÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ Ó· ·ÂÏ¢ıÂÚˆı› ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋
ÙÔ˘ ·Ú¿‰ÔÛË, ηٷϋÁÔÓÙ·˜ Û ÈÔ ÂÚÈÔÚÈÛÙÈο Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Û ÌÂÚÈ-
ο ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘, Ô˘ ˘ÔÓÔÌÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ÙÔÏÌËÚ¤˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÙÔ˘. Ÿ,ÙÈ Î¿-
ÓÔ˘Ì ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ¤¯ÂÈ ¿ÓÙ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÂΛ ÛÙ· ¯ÒÌ·Ù·
Î·È ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿ Ù˘ Ï·˚΋˜ ÚÔ˛·Ú͢39, ÁÚ¿ÊÂÈ. ∏ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ ‰ڿ˙ÂÙ·È
ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ¿Ô„Ë ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡ ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡, οÙÈ Ô˘ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ·Ú·‰¤¯ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÛ·Áˆ-
Á‹ ÙÔ˘40.
∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔ-
ÏÔÁÈ΋˜ ÙÔ˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ Ù·ÎÙÈο ÁÈ· Ó· ÙËÓ ·ÍÈÔ-
ÔÈ‹ÛÂÈ, οÔȘ ÊÔÚ¤˜ ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÛÙ· Ó¤· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙÔ˘
·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∆Ô ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿-
ÊÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ʈÙÔÚÂfiÚÙÂÚ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÛÙ¤˜. Ÿ,ÙÈ Ô ¡. ¶ÔÏ›-
Ù˘ ¤Ú·Í Ì ÙËÓ ÂÁ·ÎÏÈfi ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ηÈ
·ÔÛÙÔÏ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ Â·-
Ó·Ï¿‚ÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∂›-
Ó·È ÔÈ ¿ÌÂÛÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ ÙÔ˘, ·˘ÙÔ› Ô˘ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·ÔıËÛ·‡ÚÈ-
ÛË Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘ ÛÙËÓ fiÏË41. «∆· ʈÙÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È Ù· ÚÒÙ·
ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÌÔ˘Û›· ȉȈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, Ô˘ ·fiÎÙËÛ·Ó ÔÙ¤ ÔÈ Â·Ú¯›Â˜
Ì·˜»42.
∆· ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Û˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο, ›ӷÈ
ÌÈ· Ó¤· Ì·ÙÈ¿ Ô˘ Í¿ÊÓÈ·Û ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960. •¿ÊÓÈ·ÛÂ Î·È ÙÔÓ
›‰ÈÔ Ë ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ Ù˘ ÌÂÁ·ÏÔ‡ÔÏ˘43 Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó
ˆ˜ ÌÈ· ¯Ô¿ÓË, Ë ÔÔ›· ÚԇʷÁ ٷ ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ‰›ÓÔÓÙ¿˜
ÙÔ˘˜ Ӥ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·.
º·›ÓÂÙ·È, ˆÛÙfiÛÔ, Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ‰˘Û·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹
Î·È ÛÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘. ∏ ÚÒÙË, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ‰ÂÓ Ï·ÈÛÈÒÓÂÙ·È ·fi ‚È‚ÏÈÔ-
ÁÚ·ÊÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË, Û˘ÁÎÚÔÙ› ÙÔ ÚÒÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ ÁÈ· ÙÔÓ

38. Andreas Huyssen, After the Great Divide: Modernism, Mass Culture, Postmodernism (Theories of
Representation and Difference), Indiana Universvity Press, Bloomington and Indianapolis 1986, Û. 146.
39. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi.., Û. 29.
40. Èڛ˜ ‚¤‚·È· Ó’ ·ÚÓËıԇ̠ÙËÓ ÎÏ·ÛÛÈ΋ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ·ÏÈfiÙÂÚ˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜
ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ú·Ï›„Ô˘Ì ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ¯Ú¤Ô˜ Ù˘ ÛÙÔÚÁÈ΋˜ ÂÚÈÛ˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È ÌÂϤÙ˘ ÙˆÓ
ÂΉËÏÒÛÂÒÓ ÙÔ˘ (…). Ÿ.., Û. 16.
41. £· ¤ÏÂÁ· ˆ˜ ÔÈ ÊˆÙÔÁÚ¿ÊÔÈ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ, ÛÙËÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ, ¤Ó·Ó ‚ÔËıËÙÈÎfiÙ·ÙÔ ÚfiÏÔ, ÙË Û˘ÁΤ-
ÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ ·ÏÈfiÙÂÚÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜, ÙÔ˘ ‹ıÔ˘˜ Î·È Ù˘ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜. Ÿ.., Û. 41.
42. Ÿ.., Û. 39.
43. Ÿ.., Û. 37.
AUDIKOS41_50 2/10/2008 15:13 ™ÂÏ›‰·50

∂À∞°°∂§√™ °ƒ. ∞À¢π∫√™

·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ. £· ÌÔÚÔ‡ÛÂ, ˘fi οÔȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ

Ó¤Ô ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, Ôχ ÁÚ‹-
ÁÔÚ· ‹ÚıÂ Ë ÂÊÙ¿¯ÚÔÓË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· Î·È Ë ·Ú·›ÙËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ·ÓÂÈ-
ÛÙ‹ÌÈÔ.
ÿıËÎÂ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÙ› Ë §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È Ó· ÂÌ‚Ô-
ÏÈ·ÛÙ› Ì ٷ Ó¤· ıˆÚËÙÈο Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ. ÃÚÂÈ¿ÛÙËΠӷ Â-
Ú¿ÛÔ˘Ó Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ·, ÒÛÙ ӷ ÙÂıÔ‡Ó ·fi ÙË ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ 1970 Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜, ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙˆÓ ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ-
ÛÌÒÓ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜44.

44. ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ °Ú. ∞˘‰›ÎÔ˜, «§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÚÔÊÔÚÈ΋ ÈÛÙÔÚ›·», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ ÃÚ˘ÛԇϷ ÷Ù˙ËÙ¿ÎË – ∫·„ˆÌ¤-
ÓÔ˘ (ÂÈÌ.), ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜. «§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È πÛÙÔÚ›·». ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ÛÙË ÌÓ‹ÌË Ù˘ ÕÏ΢
∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ – ¡¤ÛÙÔÚÔ˜, ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2001, Û. 156.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·51

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™
∞Ó. ∫·ıËÁËÙ‹˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ ηÈ
∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ ¢ËÌÔÎÚÈÙ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £Ú¿Î˘.

∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜

∞ ÔÙÂÏ› ÁÂÓÈ΋ Î·È ·Ó·ÓÙ›ÚÚËÙË ‰È·›ÛÙˆÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜

ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ (1908–2003) ¤ÊÂÚ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋
§·ÔÁÚ·Ê›· ÌÈ· ·Ó·ÓˆÙÈ΋ Ì·ÙÈ¿, Ô˘ ÂÎÊÚ¿ÛÙËΠfi¯È ÌfiÓÔ Ì¤Û· ·fi ÙÔ˘˜
ÙfiÛÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ÓÂÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ Î·È ÙËÓ
ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ‹ ÂÎÏ·˚΢ÙÈÎÒÓ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ
ÙÔ˘1. ™ËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·,
΢ڛˆ˜ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂıÈÌÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÙËÓ ÔÔ›· ›¯Â Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ‰È·-
ÎÚ›ÓÂÈ ˆ˜ ‚·ÛÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ ‡Ï˘ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∆Ô ÙÌ‹Ì·
·˘Ùfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ı· Ì·˜ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·.
∞Ó ı· ı¤Ï·Ì ӷ ·Ú¯›ÛÔ˘Ì Ì ÌÈ· ÔÛÔÙÈ΋ ·ÔÙ›ÌËÛË, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ
·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì fiÙÈ ·fi Ù· 596 Ï‹ÌÌ·Ù· Ù˘ ̤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ ηٷÁÂÁÚ·Ì̤Ó˘ ÂÚ-
ÁÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘2, ÛÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÂÚ›Ô˘ Ù· 123, ηÈ
Áڿʈ ÂÚ›Ô˘, ·ÊÔ‡ Û˘¯Ó¿ Û ¤Ó· ΛÌÂÓÔ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Î·È ‰È·ϤÎÔÓÙ·È ÏË-
ÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ηٷٷ¯ıÔ‡Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ η-
ÙËÁÔڛ˜ ·’ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÌ›˜, Û˘Ì‚·ÙÈο ›Ӓ Ë ·Ï‹ıÂÈ·, ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÛÙË Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈ΋ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Î·È ‡ÏË3.

1. µÏ. ª. °. µ·Ú‚Ô‡Ó˘, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ (1908–2003)», ∂Ù·ÓËÛȷο º‡ÏÏ· ÙfiÌ. 23, Ù‡¯. 7–8 (2003),
Û. 1237–1242. ∂›Û˘, ¢ÈÔÓ. ™¤ÚÚ·˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™ˆÙ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ (1908-2003)», ∂Ù·ÓËÛȷο º‡ÏÏ· ÙfiÌ. 23,
Ù‡¯. 7–8 (2003), Û. 1242–1246. ¶Ú‚Ï. Th. Edwards, «Dem. S. Loukatos», Folklore 115 (2004), Û. 107–109 Î·È ∞ÈÎ.
¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘-∫·ÌËÏ¿ÎË, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ (1908–2003)», ∂ÂÙËÚ›˜ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ 29–30 (1999–2003), Û. 559–561.
2. ∆ËÓ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛÂ Ô ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜», ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: ∆ÈÌË-
ÙÈÎfi ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1988, Û. 22–53 Ì 456
Ï‹ÌÌ·Ù· [ÛÙÔ ÂÍ‹˜: ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã]. √ ›‰ÈÔ˜, «™˘Ìϋڈ̷ ‚ÈÔ-ÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1993–1994), Û. 392–401 Ì 140 Ï‹ÌÌ·Ù· [ÛÙÔ ÂÍ‹˜: ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã].
3. °È· ÙȘ ‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ‚Ï. ª. °. µ·Ú‚Ô‡Ó˘, ™‡Á¯ÚÔÓÔÈ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, √‰˘Û-
Û¤·˜, ∞ı‹Ó· 1993, Û. 32–34.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·52

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

™‡‰ˆ Â‰Ò Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ, ÚÈÓ ÚÔ¯ˆÚ‹Ûˆ ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜, fiÙÈ Ô
¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ‚È‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜ ÁÈ· ÂÓÓ¤· ‚È‚Ï›· Î·È ¿ÚıÚ· Á‡Úˆ ·fi ˙Ë-
Ù‹Ì·Ù· ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ‹‰Ë ·fi ÙÔ 1946, ÛÙȘ Ôԛ˜ Û˘¯Ó¿ ÂÎı¤ÙÂÈ
Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂȘ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì·, ¤Ú· ·fi Ù· ÁÚ·ÊfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙÂ Û˘Á-
Áڷʤ· Î·È Ì ·ÊÔÚÌ‹ ·˘Ù¿. ¶Ú¤ÂÈ, Â›Û˘, Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ fiÙÈ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛÂ, ¤Ú·Ó
Ù˘ ·Ú›ıÌËÛ˘ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ, 73 Ï‹ÌÌ·Ù· ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ, ÙÔ˘ 1962, Î·È 65 Ï‹ÌÌ·-
Ù· ÛÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÙÔ˘ 1963, ÙfiÌÔ Ù˘ £ÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Î·È ∏ıÈ΋˜ ∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›·˜
Î·È 3 Ï‹ÌÌ·Ù· ÛÙÔ §ÂÍÈÎfi ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ ÙÔ˘ 1963. ∆· ¿ÚıÚ· ·˘Ù¿4 η-
χÙÔ˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∞·-∞ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· ¿ÚÈÛÙË ·Ú¯‹ ÁÈ· ¤Ó· ÙÂÎÌËÚȈ-
̤ÓÔ Î·È ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÏÂÍÈÎfi Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô
·ÎfiÌË ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙ· desiderata Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ì·˜. ªÂ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ·˜ ÛËÌÂȈı› fiÙÈ
Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ¿ÚıÚ· Ù˘ £.∏.∂. [: £ÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Î·È ∏ıÈ΋˜ ∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›·˜],
Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Û˘Ó¤¯ÈÛ ӷ Û˘ÓÙ¿ÛÛÂÈ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ µ. √È-
ÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó·Ó ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ıËÛ·˘Úfi, Ô˘ Û˘¯Ó¿ ·Ú·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È
·fi ÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜, ·Ú¿ ÙË ÛËÌ·Û›· Î·È ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈ΋ Ì·˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.
ŒÓ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙˆÓ ‰ËÌÔÛȇÛÂˆÓ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ Ì·˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó Â‰Ò,
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ›ÛÙÂˆÓ Î·È ‚ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈ-
Îfi ¤ÓÙ¯ÓÔ Ï·˚Îfi ÏfiÁÔ, ȉ›ˆ˜ ‰Â ÛÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÙÔ ÊÚ·ÛÂÔÏÔÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘
ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. °ÈÔ˜ ÈÂÚÔ„¿ÏÙË, Ì ¤ÓÙÔÓ· ·Ú·‰ÔÛȷο Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο ‚ÈÒ-
Ì·Ù· Ô ›‰ÈÔ˜, ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÌËÓ ÚÔÛ¤ÍÂÈ Î·È Ó· ÌËÓ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÂÚ¢ÓËÙÈ-
ο ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ. ™ÙÔ ˙‹ÙËÌ·, ÏÔÈfiÓ, ·˘Ùfi ·ÊȤڈÛ ÙÔ Î‡ÚÈÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ‰È-
‰·ÎÙÔÚÈ΋˜ ÙÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹˜ ÁÈ· ÙË µ›‚ÏÔ ÛÙÔÓ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡
Ï·Ô‡ (1950), ·’ fiÔ˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÌÂÏÂÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙȘ ÓÂÔÂÏ-
ÏËÓÈΤ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÌÈ·˜ ‚È‚ÏÈ΋˜ ·ÚÔÈÌ›·˜ (1953) Î·È ÁÈ· ÙȘ Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ηٿ
§Ô˘Î¿Ó ∂˘·ÁÁÂÏ›Ô˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓۈ̷وı› ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·˚Îfi ·ÚÔÈÌÈ·Îfi
ÏfiÁÔ (1974)5.
∂‰Ò ·Ó‹ÎÔ˘Ó, Â›Û˘, Ù· ÌÂÏÂÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο ÙÔ˘ ∞Ï. ¶··-
‰È·Ì¿ÓÙË (1941), ÁÈ· ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È Ù· ·ÌÂÏÔ˘ÚÁÈο Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ· Ù˘
™ÙÂÓËÌ¿¯Ô˘ (1947), ÁÈ· ·ÚÔÈ̛˜ Ô˘ ÚÔ‹Ïı·Ó ·fi ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ∞ÔÛÙfi-
ÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ (1951), ÁÈ· ÙÔ˘˜ ıÂÔÊ˘Ï·ÁÌÔ‡˜ (1970, 1971 ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο), ÁÈ· ÙËÓ
·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‰È·‚fiÏÔ˘ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·˚Îfi ÏfiÁÔ (1973), ÁÈ· ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘
„·ÏÌÔ‡ 103* ÙÔ˘ ¢·‚›‰ ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜ (1985), ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÎÏË-
ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÊÚ·ÛÂÔÏÔÁ›· (1936, 1985 ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË) Î·È ÙȘ ·ÎÔÏÔ˘ı›Â˜ Ù˘ ªÂ-
Á¿Ï˘ ∂‚‰ÔÌ¿‰·˜ (1936), fiˆ˜ ¤Ú·Û·Ó ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ȉ›ˆ˜ Ì¿ÏÈÛÙ·

4. ∞Ó·Ï˘ÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë ∞ã, Û. 49.

5. µÏ. Ù· ΛÌÂÓ· ÛÙÔ ∞Ú. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ (ÂÈÌ.), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›-
Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994, fiÔ˘ Ï‹Ú˘ ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹ ÙÔ˘˜. µÏ. Î·È Ar. Doulaveras, «Demetrios S.
Loukatos» as Paremiologist», Proverbium 20 (2003), Û. 133-158 Î·È W. Mieder, «Preface», Proverbium 2 (1985), Û. 7.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·53

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 52 ñ 53

ÛÙËÓ ·ÚÔÈÌȷ΋ ¯Ú‹ÛË Ù˘6. ∆¤ÏÔ˜, Â‰Ò ·Ó‹ÎÂÈ Î·È Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ¶Ú¿ÍÂȘ
ÙˆÓ ∞ÔÛÙfiψÓ, fiˆ˜ ¤Ú·Û·Ó ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·˚Îfi ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ (1992). ∏
·ÚÔÈÌȷ΋ ¯Ú‹ÛË ‚È‚ÏÈÎÒÓ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ÔÈΛˆÛË ÙÔ˘
Ï·Ô‡ Ì ٷ ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿, Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ̤۷ ·fi ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ Ú¿ÍË
Î·È Ú·ÎÙÈ΋ Ù˘ ÔÚıÔ‰ÔÍ›·˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÂӉȷʤÚÂÈ ÙÔÓ ÎÏ¿‰Ô Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ-
΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, οÙÈ Ô˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤ÁηÈÚ· ›¯Â ‰È·ÁÓÒÛÂÈ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›-
ÍÂÈ ÂÌÚ¿ÎÙˆ˜, ̤۷ ·fi Ù· ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘.
™ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· Ù˘ ÂıÈÌÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó 60 ÌÂÏÂÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ·fi Ù·
ÔÔ›· 6 ·˘ÙÔÙÂÏ‹7. ∞fi ÙÔ ÏÔ‡ÛÈÔ ·˘Ùfi ˘ÏÈÎfi ÌfiÓÔÓ 16 ΛÌÂÓ· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÂıÈÌÈ-
Τ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ Â͈ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜, οÔÙÂ Î·È Ù˘ Â͈ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·,
˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Î˘Ó‹-
ÁÈ Ù˘ Ù‡¯Ë˜ ÛÙ· ¤ıÈÌ· Ù˘ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿˜ (1947), ÙËÓ ·ÚÚÂÓÔÏԯ›· (couvade)8 ÛÙ·
ÂÏÏËÓÈο ¤ıÈÌ· (1956), Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁ›· Î·È Ù· ¤ıÈÌ¿ Ù˘ ÛÙÔ ∞‰Ú·Ì‡-
ÙÈ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ (1956), Á‡Úˆ ·fi Ù· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ (1957), ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·-
΋ Ì·˜ ÌÂÙÚÔÏÔÁ›· (1959), Ù· ÂÚÁ·ÙÈο ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ·
ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· (1961), ÙÔÓ ÂÙ·ÓËÛÈ·Îfi Á¿ÌÔ (1962), ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ˆÚÈfi Î·È ÙÔ˘˜ η-
ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ (1975), ÙȘ ÚÔÛˆÔÔÈ‹ÛÂȘ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ
ÂÏÏËÓÈΤ˜ ı¿Ï·ÛÛ˜ (1973), Ù· Û‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ‚ÔÛÎÔ··ÁÔÚ‡ÛÂˆÓ ÛÙËÓ
ÂÏÏËÓÈ΋ ‡·ÈıÚÔ (1977, 1978 ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, 1978 Û˘ÌÏËÚÒÌ·Ù· Î·È ‰ÈÔÚıÒ-
ÛÂȘ), Ù· Ï·˚ο Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÛÙ· ∂Ù¿ÓËÛ· (1982) Î·È ÁÈ· Ù· ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ¤ıÈÌ·
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (1990). ∂‰Ò Â›Û˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û˘-
ÁÎÚÈÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù˘ ÂıÈÌÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘ Ï·˚΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÛÙÔ˘˜ ‚·ÏηÓÈÎÔ‡˜
Ï·Ô‡˜ (1964 Î·È 1971), ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÁÂÓÈο ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ Ï·˚Îfi ‚›Ô Î·È ÔÏÈ-
ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡, ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÔıˆÌ·ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú-
¯›·˜ (1974), Ô˘ ‰ËÌÔÛȇıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ‰¤Î·ÙÔ Î·È ÛÙÔÓ ÂÓ‰¤Î·ÙÔ ÙfiÌÔ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜
ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ Ù˘ ∂ΉÔÙÈ΋˜ ∞ıËÓÒÓ, Î·È fiÔ˘ Ô ÏfiÁÔ˜ ÂÚÈÛÙÚ¤ÊÂÙ·È
΢ڛˆ˜ Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÂıÈÌÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ (Á¤ÓÓËÛË – Á¿ÌÔ˜ -
ı¿Ó·ÙÔ˜), fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, Ì ÙËÓ ÂÙ‹ÛÈ· ÂÔÚÙÔÏÔÁÈ΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ‹
ÙÔ˘. ∆¤ÏÔ˜, Â‰Ò ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË ÚÔÌfiÏ· Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ (1973)
Î·È ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ÛÙ·ı-
ÌÔ‡˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Ô˘ ÚԷӷʤÚıËÎ·Ó (2003)9.
∂›Ó·È ·Ôχو˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ·ÎfiÌË Î·È ÛÙ· ‰ËÌÔÛȇ-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿, „¿¯ÓÂÈ ¿ÓÙÔÙ ÁÈ· ÙȘ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈΤ˜ Î·È ˘ÂÚ‚·ÙÈΤ˜ Û˘ÓÈÛٷ̤Ó˜

6. ¶Ú‚Ï. ·Ó·ÁÚ·Ê‹ Ù›ÙÏˆÓ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙÔ ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 24–25, 27, 28, 29, 30 Î·È ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 393.
7. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 31–34, ·ÚÈı. 125–179 Î·È ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 393, ·ÚÈı. 17–19.
8. ™¯ÂÙÈο ‚Ï. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· 2. ◊ıË Î·È ¤ıÈÌ·, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1986, Û. 26 Î·È Û. 162,
ÛËÌ. 22, fiÔ˘ Î·È Ë ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.
9. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∂ÏÏËÓÈο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ. √È ÙÚÂȘ ÛÙ·ıÌÔ› Ù˘ ˙ˆ‹˜ (Á¤ÓÓËÛË – Á¿ÌÔ˜ – ı¿Ó·ÙÔ˜)»,
§·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 185–190, ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ‰ËÌÔÛȇıËΠÚfiÛÊ·Ù·, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ‰ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È
ÛÙȘ ÂÚÁÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·Áڷʤ˜ Ô˘ ÚԷӷʤÚıËηÓ.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·54

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

fiÛˆÓ ÁÚ¿ÊÂÈ ‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ. ∂ӉȷʤÚÂÙ·È ¤ÓÙÔÓ· ÁÈ· Ù· ıÚËÛ΢ÙÈο ‚ÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘

Ï·Ô‡, fiˆ˜ Î·È fiÔ˘ ·˘Ù¿ ÎÈ ·Ó ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È, Î·È ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· Ù· ‰È·ÛÒÛÂÈ, ‰›-
ÓÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¿ «ıÚËÛ΢ÙÈ΋» ˘Ê‹ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙ· ϤÔÓ «ÎÔÛÌÈο» ÂıÈÌÈο ˙ËÙ‹Ì·-
Ù·. ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Î·È ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·Ô-
ÁÚ·Ê›· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ô˘ ËÁ¿˙ÂÈ ·fi ÙËÓ ÎÔÛÌÔıˆڛ· Î·È ÙË ‚ÈÔıˆڛ· ÙÔ˘, ·fi
ÙȘ ›‰È˜ ÙȘ Ú›˙˜ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘, ˆ˜ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ˆ˜ ÂÈÛÙ‹-
ÌÔÓ·10.
™Â ÌÈ· ¿ÏÏË Î·ÙËÁÔÚ›· ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÂÚÈÁÚ·-
ʤ˜ ‹ ÌÂϤÙ˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙÈÁÌÒÓ, Âı›ÌˆÓ, ËıÒÓ Î·È ÌÔÚÊˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÂÙ‹ÛÈÔ˘
ÂÔÚÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·ÎÏÔ˘. ∂‰Ò ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ù· ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿
(1934, 1937), Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· (1936), Ù· ºÒÙ· (1939), ÙȘ ÂıÈÌÈο ηıÈÂڈ̤Ó˜ ÏÈ-
Ù·Ó›˜ (1954), ÙȘ ÂıÈÌÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ (1957), ÙȘ ·fiÎÚȘ (1960) Î·È ÙÔ ¢ˆ-
‰Âη‹ÌÂÚÔ Ì ÙȘ ÙÚÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ (1961) ÛÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÙËÓ
∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿. £˘Ì›˙ˆ Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ Ë ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›· ÙÔÓ ··Û¯fiÏËÛÂ
‹‰Ë ·fi ÙÔ 1946, Û ȉȷ›ÙÂÚÔ ÔÏ˘Û¤ÏÈ‰Ô ·˘ÙÔÙÂϤ˜ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘, ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ÙÔ
1950 ÛÙ· Á·ÏÏÈο, Î·È Ù˘ˆÌ¤ÓÔ ·˘ÙÔÙÂÏÒ˜, Â›Û˘, ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ Institut
Français d’Athènes. ÕÏψÛÙÂ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÂϤÙËÛÂ Î·È ‰È¤ÛˆÛ ·ÎfiÌË Î·È ÙËÓ ÎÂ-
Ê·ÏÔÓ›ÙÈÎË ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Ì ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÂÙ·ÓËÛȷΤ˜ ȉȷÈ-
ÙÂÚfiÙËÙ¤˜ Ù˘, Û ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ (1963, 1986)11. ∫·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ ÙÔ˘, Ë ÓÔ-
ÛÙ·ÏÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ ÙfiÔ Î·È ÁÈ· Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ¤˙ËÛ ÂΛ Ô‰ËÁ› ÛÙË
Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È ÌÂϤÙË, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Û Ï‹ıÔ˜ ¿Ï-
ÏˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ‹ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ Ï·ÔÁڿʈÓ, ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi12.
™Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÙÔ ‚›ˆÌ· Î·È Ë ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤-
ÓˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ÚÒÙË ı¤ÛË, ÁÈ· Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Î·ÙfiÈÓ Ë ·ÎÚÈ‚ÔÏÔÁ›· ηÈ
Ô ·Ê·ÈÚÂÙÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ÌÂÏÂÙËÙ‹. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, ÛÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿, Ô ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜ ÙÔ ÙÔÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜, ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜
ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì Ï‹ÚÂȘ ÂıÈ-
ÌÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜, ÈηӤ˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ¿ÓÙÏËÛË ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿-
ÙˆÓ, ÛÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì·˜.
™ÙÔ ›‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ, ·ÏÏ¿ ¤Ú· ·fi ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ¤¯ÂÈ ‰ËÌÔÛȇÛÂÈ
ÌÂÏÂÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ıÚ·ÎÈο Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ÎÏ‹‰ÔÓ· (1939), ÁÈ· Ù· ¤ıÈÌ· ÛÙÔ
ÂÏÏËÓÈÎfi ¶¿Û¯· (1947), ÁÈ· ¤ıÈÌ· Î·È ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ „ˆ-
Ì› (1950), ÁÈ· Ù· ·Û¯·ÏÈÓ¿ ·Ú·‰ÔÛȷο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡
(1953, 1954 ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÛÙ· Á·ÏÏÈο), ÁÈ· ÙÔ ¯ÚÈÛÙfi„ˆÌÔ (1955), ÁÈ· Ù· ¯ÚÈ-
ÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη ‰¤Ó‰Ú· Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ – ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ (1956), ÁÈ·

10. °È’ ·˘Ù‹Ó ‚Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 9–10, 14–15.

11. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 34, ·ÚÈı. 182 Î·È Û. 53, ·ÚÈı. 456.
12. ¶Ú‚Ï. ª. °. µ·Ú‚Ô‡Ó˘, ªÈÎÚ¿ §·ÔÁÚ·ÊÈο, ¶··˙‹Û˘, ∞ı‹Ó· 2000, Û. 386–389, fiÔ˘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Û¯Â-
ÙÈΤ˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ µÈ˙˘ËÓÔ‡.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·55

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 54 ñ 55

ÙËÓ ¶ÚˆÙÔÌ·ÁÈ¿ (1961) Î·È ÙÔ˘˜ ¯·ÚÙ·ÂÙÔ‡˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ‰È·ÛΉ¿ÛÂˆÓ ÛÂ Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ (1962), ÁÈ· Ù· ¤ıÈÌ· Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÙÔ˘ ¶¿Û¯·
(1963), ÁÈ· ÙË ‚·ÛÈÏfiÈÙ· (1963), ÁÈ· ÙȘ Ì¿ÛΘ Î·È ÙȘ ÂıÈÌÈΤ˜ ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ
ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi (1967), ÁÈ· Ù· £ÂÔÊ¿ÓÈ· ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· (1972),
ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÔÓÙÈ·ÎÒÓ Âı›ÌˆÓ (1972), ÁÈ· ÙȘ
·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈΘ ÂıÈÌÈΤ˜ ÏÈÙ·Ó›˜ (1973), ÁÈ· ÙËÓ Èı·Ó‹ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË
Î·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙ· ÂÙ‹ÛÈ· ÂÔÚÙÔÏÔÁÈο ÂÏÏËÓÈ-
ο Ï·˚ο ¤ıÈÌ· (1973) Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ Ê˘ÙÒÓ Î·È ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÔÚıfi-
‰ÔÍÔ˘˜ Ó·Ô‡˜, Ì ÙË ‰È·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘˜ ηÙfiÈÓ Î·È ¿ÏÈ ÛÙÔ˘˜ ÈÛÙÔ‡˜, ˆ˜ Ì·ÁÈÎÔ -
ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ¤ıÈÌÔ (1990, 2003 Û ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈÙÔÌ‹)13.
™Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ΢ڛˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚ· ÌÂÏÂÙ¿
Û˘ÁÎÚÈÙÈο Î·È ÈÛÙÔÚÈο. ∂ӉȷʤÚÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ÙˆÓ
Âı›ÌˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙË-
Ù·˜ ÛÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Î·È ÙÂÏÂÛÙ¤˜ ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ, ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·fi.
∂ÈÛ¿ÁÂÈ ¤ÙÛÈ ÌÈ· Û˘Á¯ÚÔÓÈ΋ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋, Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ηıfiÏÔ˘
Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË Î·È Û˘¯Ó‹ ÛÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘14. °È’ ·˘Ùfi
Î·È Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Û·Ó›ˆ˜ Â›Ó·È ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó· ÛÙ· ÁÓˆÛÙ¿ Î·È Î·ıÈÂڈ̤ӷ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÂÚÈÔ‰Èο ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ÙÔ˘, ÂÓÒ ··ÓÙÔ‡Ó Û ÙÔÈο ‹ ¢ڇÙÂÚ· ÊÈ-
ÏÔÏÔÁÈο Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈο ¤ÓÙ˘·. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜ ÔÈ ÍÂÓfiÁψÛÛ˜, Á·ÏÏfiʈÓ˜ ηٿ
·ÚÈÔ ÏfiÁÔ, ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ‰ËÌÔÛÈ¢ı› Û ÔÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· ϤÔÓ ¤Á΢ڷ Ï·-
ÔÁÚ·ÊÈο Î·È ÂıÓÔÏÔÁÈο ÂÚÈÔ‰Èο ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡. ∂Ó˘¿Ú¯ÂÈ Â‰Ò ¤Ó·˜ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi˜, Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‡ÎÔÏ· ·Ô‰ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰ÂηÂÙÈÒÓ ÙÔ˘ ’40, ÙÔ˘ ’50 Î·È ÙÔ˘ ’60.
ªÈ· ¿ÏÏË, ÌÈÎÚfiÙÂÚË, ÔÌ¿‰· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ
ÂÏÏËÓÈ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ¤ıÈÌ· Î·È ÂıÈÌÈ-
Τ˜ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ‹ ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·ÎÏÔ˘. ∂‰Ò
ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÛÙ· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ πˆ-
¿ÓÓË ÙÔ˘ ÃÚ˘ÛÔÛÙfiÌÔ˘ (1940), ÁÈ· Ù· ¯·Ú›ÛÌ·Ù· Ì·ÓÙËÏÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÔÈÎÔ‰fiÌÔ˘˜
ÌÂÙ¿ ÙÔ ÛÙ‹ÛÈÌÔ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Ù˘ Ó¤·˜ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹˜ ‹ ÛÙË ÛÎÂ‹ Ù˘
(1961), ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ‰ÂÈÛȉ·›ÌÔÓ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ (1971), ÁÈ· ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ Á‡Úˆ
·fi ıÂfiÛÙ·ÏÙ· ˙Ò· Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÈÂÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
(1972) Î·È ÁÈ· ÙË Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ ·ÁÈ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔÓ ıÚ·ÎÈÎfi ¯ÒÚÔ (1976), ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË
ÂÚÁ·Û›·, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÌÂÁ¿ÏÔ Â›Û˘ Ï‹ıÔ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÚˆÙÔÁÂÓÒÓ
·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ.

13. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «£ÚËÛ΢ÙÈÎÔ› ÂÔÚÙ·ÛÌÔ› ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÔÏÔÁÈÎÒÓ (“ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÒÓ”) ËÌÂÚÒÓ, Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ-

ÓÙ·È Ì ¿ÓıË, ‹ Ì Ú·ÛÈÓfiÊ˘ÏÏ·, Ù˘ ÂÔ¯‹˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û. 259–263, ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ‰ËÌÔÛȇ-
ıËΠÌÂÙ¿ ÙËÓ Û‡ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ‚ÈÔ-ÂÚÁÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÛËÌÂÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ÚԷӷʤÚıË-
ηÓ, Ú‚. Î·È ÛËÌ. 9.
14. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 15–16Ø ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «¶ÚfiÏÔÁÔ˜», ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ …, fi.., Û. 8.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·56

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

π‰È·›ÙÂÚË ÔÌ¿‰· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·È ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋
ÂıÈÌÈ΋ ·ÁÈÔÏ·ÙÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡: ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ Û¯ÂÙÈο
Ì ÙÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜ ÙˆÓ ÎÙËÓÔÙÚfiÊˆÓ (1940), ÁÈ· ÙÔÓ ÂÔÚÙ·ÛÌfi ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘
ÙÔÓ ª¿ÈÔ Î·È ÙȘ Ú›˙˜ ÙÔ˘ ÛÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ·fi Ù· ª‡Ú·
Ù˘ §˘Î›·˜ ÛÙÔ ª¿ÚÈ Ù˘ πÙ·Ï›·˜ ÙÔ 1087 (1973) Î·È ÁÈ· ÙË Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘
¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ˆ˜ ÔÚÔÛ‹ÌÔ˘ ÁÈ· Û˘Ì‚¿ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ÓÔÌ·‰ÈÎÔ‡˜ Î·È ËÌÈÓÔ-
Ì·‰ÈÎÔ‡˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ (1976). ∆· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
›¯Â ÔÚıÒ˜ Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘
ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ˆ˜ ÂÓÈ·›Ô Û‡ÛÙËÌ· Û¯¤Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙȘ ˘ÂÚ-
Ê˘ÛÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ηÏÔÔȤ˜ ‹ ηÎÔÔȤ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Â‰Ò Î·È ÙÔ Â¤ÎÂÈÓ·.
ªÔÚ› Ô ›‰ÈÔ˜, ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÙË ÁψÛÛÈ΋ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘, Ó·
·¤ÚÚÈÙ ÙÔÓ fiÚÔ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿15, ·ԉ¯fiÙ·Ó fï˜ Ï‹Úˆ˜ ÙÔ Â-
ÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ fiÚÔ˘, ÚÔÙÈÌÒÓÙ·˜ Ó· ÙÔ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· §·˚΋ ‹ ·Ú·‰Ô-
Ûȷ΋ ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ·. ¶¤Ú·, ˆÛÙfiÛÔ, ·fi ÙȘ ÂοÛÙÔÙ ÁψÛÛÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹-
ÛÂȘ, ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë Ô˘Û›· Ù˘ ·Ô‰Ô¯‹˜ ÂÓfi˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡, „ËÊ›‰Â˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Âȯ›ÚËÛÂ Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘.
∞ÔÎÔڇʈ̷ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ù¿ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù·
¤ÓÙ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈο ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη Î·È Ù· ‰ˆ‰ÂηËÌÂÚ›ÙÈη
(1979), Ù· ·Û¯·ÏÈÓ¿ Î·È Ù· ·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈη (1980), Ù· ηÏÔηÈÚÈÓ¿ (1981), Ù· ÊıÈ-
ÓÔˆÚÈÓ¿ (1982) ¤ıÈÌ·, Ì ¤Ó·Ó ÙfiÌÔ fiÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο
ÛÙÔȯ›· ÁÈ· Ù· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ· Î·È Ù˘ ¿ÓÔÈ͢ (1985). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· Û‡-
ÓÔÏÔ 932 ÛÂÏ›‰ˆÓ 8Ô˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜, ˘ÎÓÔÙ˘ˆÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÚÈÂÎÙÈÎÒÓ, Ô˘ ÙÔ 1992
Û˘ÌÏËÚÒıËΠ·fi ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi Â›ÙÔÌÔ Â˘ÚÂÙ‹ÚÈÔ, 102 ÛÂÏ›‰ˆÓ, Û˘ÓÙ·Á̤ÓÔ ·fi
ÙÔÓ °. ¡. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë16, ÁÓˆÛÙfi Î·È Î·Ù·ÍȈ̤ÓÔ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ï·˚-
΋˜ Ï·ÙÚ›·˜.
∞fi ÙÔÓ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎfi Î·È ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ›Ó·Î· Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ο-
ı ÙfiÌÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â‰Ò ¤¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ ÙÔ˘,
·˘ÙÔ‡ÛȘ ‹ Û ÂÈÙÔÌ‹, ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÚԷӷʤÚıËηÓ, ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ÎÂÊ¿-
Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ √È °ÈÔÚÙ¤˜ Ì·˜, Ô˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ ÙÔ 1975 ÁÈ· Ó· ÂΉÔı› ·fi
ÙÔ ÿ‰Ú˘Ì· ª·ÓfiÏË ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë, Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ Â›‰Â
ÔÙ¤ ÙÔ Êˆ˜ Ù˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘. ∫¿ı ÂÓfiÙËÙ· Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜
·Ú·ÔÌ¤˜, ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· οÔÙ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜, ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È ·Ó·‰ËÌÔÛȇÛÂȘ
ÂÚÈÁÚ·ÊÒÓ ·fi ‚È‚Ï›· Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ Ì·˜.
°È· Ó· Ê·Ó› Ë Î·Ï‹ ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Ë ‚·Û·ÓÈÛÙÈ΋ ηÈ
Û˘Ó¯‹˜ ÙÚÈ‚‹ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ٷ ›‰È· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, ·ÚΛ ÌÈ· ·‰ÚÔÌÂÚ‹˜

15. µÏ. Û¯ÂÙÈÎfi Û‡ÓÙÔÌÔ ÛËÌ›ˆÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· 36 (1990–1992), Û. 353.
16. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 34, ·ÚÈı. 174, 175, 176, 177, 179 Î·È ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 393, ·ÚÈı. 19. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ‚È‚Ï›·
Ù˘ÒıËÎ·Ó ·fi ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ ºÈÏÈfiÙË, ÛÙË ÛÂÈÚ¿ : §·ÔÁÚ·Ê›· – ¶·Ú¿‰ÔÛË.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·57

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 56 ñ 57

·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙˆÓ ÙfiÌˆÓ ·˘ÙÒÓ, Ì ÙȘ ‰ÈÔÚ·ÙÈΤ˜ Î·È Ô͢‰ÂÚΛ˜
‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘ Ô˘ ÂÌÂÚȤ¯Ô˘Ó. ¶¤Ú· ·fi ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿
ÛÙȘ ÙÚÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ¢ˆ‰ÂηË̤ÚÔ˘, Ì ÂȉÈÎfiÙÂÚË ÌÓ›· ÛÙÔ ¯ÚÈ-
ÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎÔ ‰¤Ó‰ÚÔ (ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· – ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿ – ºÒÙ·), Ô ¢. §Ô˘Î¿-
ÙÔ˜ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ‡ÏË ÛÂ: Ù˘ ™·Ú·ÎÔÛÙ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ª¿ÚÙË, §·˙·ÚÈο
Î·È ÙˆÓ µ·˝ˆÓ, Ù˘ ªÂÁ¿Ï˘ ∂‚‰ÔÌ¿‰·˜, ¶¿Û¯·, ÚÔ˜ ÙËÓ ∞Ó¿ÏË„Ë, Ì·›ÓÔ-
ÓÙ·˜ ÛÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, ÌÈÎÚÔÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ πÔ˘Ó›Ô˘, Ô
·˚-°È¿ÓÓ˘ Ô ∫Ï‹‰ÔÓ·˜ ‹ §·Ì·‰¿Ú˘, ıÂÚÈÛÌÔ›), ‚·ı‡ ηÏÔη›ÚÈ (πÔ‡ÏÈÔ˜:
ÔÈ ÚÒÙ˜ ÌÈÎÚÔÁÈÔÚÙ¤˜, ÔÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜, ·ÏˆÓ›ÛÌ·Ù·), ηÌ‹ ÚÔ˜ ÙÔ
ÊıÈÓfiˆÚÔ (Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ¢ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ˘, ÔÈ ¿ÏϘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡-
ÛÙÔ˘), ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡, Ì·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ (Ô ™ÂÙ¤Ì-
‚Ú˘, ÙÚ˘ÁËÙ‹˜ Î·È ÚˆÙfiÌËÓ·˜, Ô Ì·ıËÙÈÎfi˜ ™Â٤̂Ú˘ Î·È Ë Û¯ÔÏÈ΋ Ï·Ô-
ÁÚ·Ê›· ), ηÏÔηÈÚÈ¿ÙÈÎË ·Ó·Ï·Ì‹ ( √ÎÙÒ‚Ú˘ ‹ ™·ÚÙ‹˜, Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘
ÔÚÁÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ ÛÔÚ¿˜, ·fi Ù· ‚Ô˘Ó¿ ÛÙ· ¯ÂÈÌ·‰È¿), ÙÔ ¯ÂÈ̈ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÊıÈ-
ÓfiˆÚÔ (ÏÈÔÌ·˙ÒÌ·Ù· Î·È Ó˘¯Ù¤ÚÈ·, Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘), ÂÓÒ Û ·Ú¿Ú-
ÙËÌ· ‰›ÓÔÓÙ·È Î›ÌÂÓ· ·fi ÊÔÈÙËÙÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›-
Ô˘ ∫Ú‹Ù˘, ÁÈ· ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ºÈÏ›Ô˘, ÙˆÓ ∂ÈÛÔ‰›ˆÓ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘
Î·È ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∞Ó‰Ú¤·, Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜17.
∆¤ÏÔ˜, ÛÙ· Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ¯ÂÈÌÒÓ· Î·È ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÎÂÊ¿Ï·È· ÁÈ·: ÙÔÓ ¢ÂΤ̂ÚË ÚÈÓ ·fi Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· (Ù· «¡ÈÎÔ-
ÏÔ‚¿Ú‚·Ú·», ÂÏȉÔÊfiÚ˜ Ë̤Ú˜), ÃÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη, π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜ (ÌÂıÂfiÚÙÈ·
ÙˆÓ ºÒÙˆÓ, ÌÂÛÔÁÂÓ·ÚÈ¿ÙÈΘ ÁÈÔÚÙ¤˜), ÁÈÔÚÙ¤˜ ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ (™˘ÌfiÁÈÔÚÙ·, ‰‡Ô
¿ÁÈÔÈ ÌÂÁ·ÏÔÚÔÛٿ٘, Ì›· ∞ıËÓ·›· ÓÂÔÌ¿ÚÙ˘Ú·˜, ¿ÁÈÔÈ ÙˆÓ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ Î·È
Ù˘ ηÚÔÊÔÚ›·˜, ¤Ó·˜ ÙÈ̈ÚË̤ÓÔ˜ ¿ÁÈÔ˜), ∞ÔÎÚȤ˜ Î·È æ˘¯ÔÛ¿‚‚·Ù· (ÙÔ ÙÚÈ-
‚‰fiÌ·‰Ô ÁϤÓÙÈ, Ë «˙ˆÓÙ·Ó‹» ı‡ÌÈÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ), ªÂÙ··Û¯·ÏÈÓ¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ (ÔÈ
ÂÙ¿ ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ˆ˜ ÙËÓ ¶ÂÓÙËÎÔÛÙ‹, ÔÈ ÂÊÙ¿ ÎfiÎÎÈÓ˜ ¶¤ÌÙ˜, ‰‡Ô ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘
ª·˝Ô˘).
∏ ‰È·›ÚÂÛË ·˘Ù‹ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚÈÔ-
Ô›ËÛË ÙÔ˘ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·ÎÏÔ˘, ÁÈ· ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ ··-
Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ‰È· Ì·ÎÚÒÓ ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜, ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â ÙÔ˘˜ °. ∞. ª¤Á· Î·È °. ∫.
™˘Úȉ¿ÎË18. ∏ ‰È·›ÚÂÛË Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈ Ì ÙȘ
·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, Â›Ó·È ÌÈ· ÔÈÎÔÏÔÁÈ΋ ‰È·›ÚÂÛË, Ô˘ Û˘Ó¿‰ÂÈ ÚÔ˜
ÙȘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˜ ÔÈÎÔÏÔÁÈΤ˜ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ Û˘¯Ó¿ ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó Ì¤Û· ·fi
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘. √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ÙÔÓ Ï·˚Îfi ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ̤-
Û· ÛÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, fiÔ˘ ÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋
·ÓıÚÒÈÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∆ÔÔıÂÙ› ¤ÙÛÈ, Ì ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ, ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Ù˘

17. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¿, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1982, Û. 191–203.

18. °È· ÙȘ ‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ‚Ï. ª. °. µ·Ú‚Ô‡Ó˘, ¶·Ú·‰ÔÛȷ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Ï·Ô-
ÁÚ·Ê›·, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 20–25.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·58

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ ÛÙÔÓ ÙfiÔ, ÂÓÒ ¤ÓÙÔÓ· ÙÔÓ ··Û¯ÔÏ› Î·È Ô ¿ÍÔÓ·˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘,
ηıÒ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÚÔÏfiÁÔ˘˜ ÛÙ· ¤ÓÙ ·˘Ù¿ Âԯȷο – ÂÔÚÙÔÏÔÁÈο
‚È‚Ï›· ÙÔ˘.
™Ù· Û‡ÓÙÔÌ· ·˘Ù¿ ΛÌÂÓ· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ˆ˜ ÛÎÔfi Ù˘ ¤Î‰ÔÛ˘ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ
¿ÏÈ Â›Î·ÈÚ· ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÔÈÓfi, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÛÙ· ·È‰È¿, Ô˘ ÙfiÛÔ
Ù’ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ù· ¯·›ÚÔÓÙ·È, Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ¤ıÈÌ¿ Ì·˜, fiˆ˜ Ù· ¤˙ËÛ·Ó ÔÈ ·ÏÈ-
Ô› ·Ù¤Ú˜ ÎÈ fiˆ˜ Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· Ù· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ‹ Î·È Ó· Ù· ÎÚ›ÓÂÈ Ë §·ÔÁÚ·Ê›·
Ì·˜19. ∆ÔÓ›˙ÂÙ·È, ‰ËÏ·‰‹, Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÌÓ‹Ì˘, Ë ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ Â·Ê‹ Ì ÙÔ ·-
ÚÂÏıfiÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ٷ ¤ıÈÌ·. ∆ÔÓ ÂӉȷ-
ʤÚÔ˘Ó Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ¤ıÈÌ¿ Ì·˜, fiˆ˜ Ù· ¤˙ËÛ·Ó Î·È Ù· ¯¿ÚËÎ·Ó ÔÈ ·Ù¤Ú˜
Ì·˜20. ∞Ó·˙ËÙ¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÍ‹ÁËÛË ÛÙË Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘
Ì ÙÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜ ÚÔÛٿ٘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜,
·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÔÚÁ·ÓÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, Ô˘ Ú¤-
ÂÈ Ó· ÙËÓ ·ÓÙÈÎÚ‡˙Ô˘Ì Ì ·Á¿Ë, ÙÔ ›‰ÈÔ fiˆ˜ ı· Ì·ı·›Ó·Ì ٷ ‚ÈÔÁÚ·ÊÈο ÙˆÓ
ÁÔÓÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Ì·˜21.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÏÔÈfiÓ, ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙË Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ÙfiÔ ˆ˜
ÔÚÁ·ÓÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·-
ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì·˜: Û ÙÔ‡ÙÔÓ ÙÔÓ ÙfiÔ Ë ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Î·È ÂıÈÌÈ΋ Ï·ÙÚ›· ÛÙËÚ›¯ÙËηÓ
¿ÓÙ·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ £Âfi Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÛÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ ·Á·ıfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÎÔÈ-
ÓÒÓ ‰ÔÍ·ÛÈÒÓ Î·È ÂÌÓ‡ÛˆÓ, ÙËÓ ›‰È· ÙË Ê‡ÛË Î·È ÙÔ Îϛ̷22. ™ÙÔ ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎfi
Û¯‹Ì· Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ, ·›˙Ô˘Ó Î·›ÚÈÔ ÚfiÏÔ ÔÈ ·Ù¤Ú˜, ÔÈ ·Ï·ÈÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ Î·È Ë
·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Ú¿ÍÂˆÓ Ì ÙÔ ·ÚfiÓ, fiÔ˘ Û˘¯Ó¿ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÔÈ Î¿-
ı ›‰Ô˘˜ ÂÌÔÚÈΤ˜ ‹ ȉÂÔÏÔÁÈΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Ì·˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, Ì ¢-
‰È¿ÎÚÈÙ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘ ÙȘ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı›,
‹ ·ÎfiÌË Î·È ÙȘ ÙÂÏ›: ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ù¤Ú˜ Ì·˜ (ÂÓÓ. ÔÈ ÁÈÔÚÙ¤˜) ÁÂʇÚÈ· ·ÈÛÈfi‰Ô-
͢ ÔÚ›·˜ ·fi ÙË ÌÈ· ÂÔ¯È΋ ‹ ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ÛÙËÓ ¿ÏÏË, Ôχ ÛÙÂÚÂfiÙÂÚ·
·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡˜ ‹ ·Ú·ÁÁÂÏ̤ÓÔ˘˜ Û‹ÌÂÚ· (ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο ‹ ÔÏÈÙÈο) ÂÔÚÙ·-
ÛÌÔ‡˜, Ô˘ ̤ÓÔ˘Ó ÚfiÛηÈÚÔÈ Î·È ı·̷ÙÈÎÔ›, ¯ˆÚ›˜ «Ì¤ıÂÍË» Î·È ÔÚÁ·ÓÈ΋ ·Ú¿-
‰ÔÛË23. ∞ӷʤÚÂÙ·È Â‰Ò ÛÙÔÓ ÊÔÏÎÏÔÚÈÛÌfi Î·È ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÙËΠ̠ÂÈʇϷÍË Î·È ·ÚÓËÙÈο24, ·ÊÔ‡ ›ÛÙ¢ fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ

19. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÃÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη Î·È ÙˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1984 (‚㠤ΉÔÛË), Û. 11.
20. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¶·Û¯·ÏÈÓ¿ Î·È Ù˘ ¿ÓÔÈ͢, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1980, Û. 12.
21. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¿ …, fi.., Û. 13.
22. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ηÏÔηÈÚÈÓ¿, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1981, Û. 13.
23. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ™˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ· Î·È Ù˘ ¿ÓÔÈ͢, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1985, Û. 13.
24. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «ºÔÏÎÏÔÚÈÛÌÔ›», ∆Ô µ‹Ì· (19 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1973). °È· ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ‚Ï. Î·È ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜,
«∆È Â›Ó·È Ô folklorismus», §·ÔÁÚ·Ê›· 28 (1972–1973), Û. 27–38 [= √ ›‰ÈÔ˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ∑ËÙ‹Ì·Ù·, ªÔ‡Ú·˜, ∞ı‹Ó·
1989, Û. 109–125], Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ¶Ú‚Ï. Hans Moser, «Vom Folklorismus in unserer
Zeit», Zeitschrift für Volkskunde 52 (1962), Û. 177–209Ø Ô ›‰ÈÔ˜, «Der Folklorismus als Forschungsproblem der
Volkskunde», Hessische Blätter für Volkskunde 55 (1964), Û. 9–57Ø ™Ù. ◊ÌÂÏÏÔ˜, «Folklorismus in Griechenland.
Bemerkungen und Beispiele», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈο 2. ¶ÔÈΛϷ, ∞ı‹Ó· 1992, Û. 308–321.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·59

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 58 ñ 59

Ófiı¢ÛË fi¯È ÌfiÓÔ ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ Ô˘Û›·˜ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜
ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÁÈÔÚÙ‹˜, ·ÊÔ‡ ÙÔÔıÂÙÔ‡Û ÙËÓ Ô˘Û›· ·˘Ù‹ ÛÙË ÛÙÂÓ‹ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ηÈ
Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Âı›ÌÔ˘ Ì ÙÔÓ ÙÂÏÂÛÙ‹ ÙÔ˘, Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ Ì ÙÔÓ ÊÔÚ¤· Î·È ÂÎ-
ÊÚ·ÛÙ‹ Ù˘.
°È· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ, fiˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜
ÙËÓ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó, Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο fiÛ· ÁÚ¿ÊÂÈ ÚÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Â›ÙÔÌÔ
¢ÚÂÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ ÂÔ¯ÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘, Ô˘ Û˘Ó¤Ù·Í – fiˆ˜ ÚԷӷʤÚıËΠ– Ô
°. ¡. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë˜: ı· ¯·ÚÔ‡Ó, ‹ ı· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó (ÂÓÓ. ÔÈ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜), ÌÈ·
‰È·¯ÚÔÓÈ΋ (ÈÛÙÔÚÈ΋, ıÚËÛ΢ÙÈ΋, ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋, ÎÔÈÓˆÓÈ΋, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÚÁ·-
Ûȷ΋) ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·Ú·‰fiÛÂÒÓ Ì·˜, Ô˘ Ë ÁÓÒÛË (Î·È Ë Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜) ı·
Ì·˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË, Û οı ÛΤ„Ë ÂıÓÈ΋˜ ÂÈ‚›ˆÛ˘25. ∫Ï›ÓÔÓÙ·˜ Ô˘ÛÈ·-
ÛÙÈο ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙˆÓ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘ Ì ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙÔ 1992 ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÛÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘ Ë ÂıÓÈ΋ ÂÈ‚›ˆÛË ‹Ù·Ó ¿ÌÂÛ· Û˘Ó-
‰Â̤ÓË Ì ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ, Ô˘ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Û ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔÌ‹˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜, ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜, ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋˜ Î·È ÎÔÈÓˆ-
ÓÈ΋˜ – ÂÚÁ·Ûȷ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙË ¯Ú˘Û‹ ÙÔÌ‹ ÙÔ˘
Û˘ÓfiÏÔ˘ ۯ‰fiÓ ÙˆÓ ·ÓıÚˆ›ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÁÈ· ÙËÓ Î‡ÚÈ· Î·È ‚·ÛÈ΋
¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÌÈ·˜ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ‰È·-
Ù‡ˆÛË ·˘Ù‹ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Ò˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, ÂÍÂÏ¿Ì‚·Ó ٷ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÙÔÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜ ÛÙË ˙ˆ‹ ÌÈ·˜ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ·Ú·‰Ô-
Ûȷ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
∑ËÙ‹Ì·Ù· fï˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ··Û¯fiÏËÛ·Ó ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ
Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘. ª¤Û· ·fi ÙË
ÌÂϤÙË ·Ú·‰fiÛˆÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó¤‰ÂÈÍ ÙÔ ÂıÈÌÈÎfi ÌfiÚʈ̷ Ù˘ Ù‹ÚËÛ˘
·ÚÁ›·˜ ηٿ ÙȘ ÂÔÚÙ¤˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·Á›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÙÈ̈ÚÈÒÓ Ô˘ ÂÈÊ˘Ï¿Û-
ÛÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜ (1968), fiÔ˘ ·˯ԇÓÙ·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÓÔ-
ÔÙÚÔ›Â˜ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. ∆ÔÓ ÂӉȤÊÂÚÂ, Â›Û˘, Ë ÂÈ‚›ˆ-
ÛË Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÂÔÚÙ‹˜ Î·È ÙˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ Âı›ÌˆÓ ÛÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ,
ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ·Û¯ÔÏ‹ıËΠ̠ÙË Û¯¤ÛË ÂıÓÈÎÒÓ Î·È Ï·˚ÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ (1946), Ì ÙËÓ
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÂÔÚÙ·ÛÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·˙·ÚÈÔ‡ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ Ô‰Ô‡
∞ÈfiÏÔ˘ ηٿ ÙÔ ¶¿Û¯· Î·È ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿ (1953, 1955), ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙÔ ·ÓË-
Á‡ÚÈ Ù˘ ·Á›·˜ ª·Ú›Ó·˜ ÛÙÔ £ËÛÂ›Ô (1990). ∆· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù¿ Ù· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛÂ
Î·È ÛÙ· ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο (Folklorica Contemporanea) ÙÔ˘ (1963), ÙÔ ÂÚÈ-
ÁÚ·ÊÈÎfi ·˘Ùfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘, Ô˘ ˆÛÙfiÛÔ ˘‹ÚÍ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙËÓ ÂÔ¯‹
ÙÔ˘, ÏfiÁˆ Ù˘ ÙÔÌ‹˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÛÂ Î·È Ù˘ ·Ó·Ó¤ˆÛ˘ Ô˘ ¤ÊÂÚÓ ÛÙË

25. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂˘ÚÂÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ ¤ÓÙ ÂÔ¯ÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘: ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·, ¶¿Û¯·, ∫·ÏÔη›ÚÈ, ºıÈÓfiˆÚÔ,
™˘ÌÏËڈ̷ÙÈο, ÂÈÌ. °ÂÒÚÁ. ¡. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë˜, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1992, Û. 8.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·60

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

̤¯ÚÈ ÙfiÙ ηıÈÂڈ̤ÓË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·26. ∆· Û‡Á¯ÚÔÓ· ·˘Ù¿ Ï·ÔÁÚ·-

ÊÈο ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·È Û‹ÌÂÚ· ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘, ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙȘ
·ÛÙÈΤ˜ ÌÂÙ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÌÂÙÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÂıÈÌÈÎÒÓ Î·È ıÚËÛ΢-
ÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚfiÛÂÍ Â›Û˘ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÎÏËÚÈÎÒÓ Ï·ÔÁڿʈÓ, fiˆ˜ Ô ™ÎÈ·-
ı›Ù˘ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ƒ‹Á·˜, Ì ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ ÛÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›·
Ì·˜ (1980)27 Î·È ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ‚È‚Ï›· ÂÏÏ‹ÓˆÓ Î·È Í¤ÓˆÓ Ï·ÔÁڿʈÓ
Á‡Úˆ ·fi ÛÙÔȯ›· Î·È ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Î·È Í¤Ó˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜, fiˆ˜ ÔÈ ∫. ∞. ƒˆÌ·›Ô˜, ¶·Ó. ¡È΋ٷ˜, Romain Rousel, R.-H. Kriss, Roger
Lecotte, James L. Brain, Liliane Bodson Î·È ∂˘ÊÚ. ∫·ÚÔ‰›ÓË-¢ËÌËÙÚÈ¿‰Ë28, ÂÓÒ
·ÚÔ˘Û›·˙ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈο Î·È Û˘ÌÌÂÙ›¯Â Û˘ÁÁÚ·ÊÈο ¿ÓÙÔÙ Û ¤ÚÁ· Ô˘ ÙÈ-
ÌÔ‡Û·Ó ÂÈÊ·Ó›˜ ÎÏËÚÈÎÔ‡˜, fiˆ˜ ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ô›‰ÈÌÔ ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË
∫Ô˙¿Ó˘ ΢Úfi ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ (1992) Î·È ÛÙÔÓ ÙÈÌËÙÈÎfi ÙfiÌÔ ÁÈ· ÙÔÓ ·Â›ÌÓËÛÙÔ ÌËÙÚÔ-
ÔÏ›ÙË ƒfi‰Ô˘ ΢Úfi ™˘Ú›‰ˆÓ· ÁÈ· Ù· Û·Ú¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ·Ú¯ÈÂÚ·Ù›·˜ ÙÔ˘
(1988 ¤Î‰ÔÛË, 1990 Ë ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË)29. ™ÙÔ ›‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔÏfiÁÈÛÂ
Î·È ‚È‚Ï›· ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ‹ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ∫. §·-
˙·Ú›‰Ë ÁÈ· ÙË Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ ÛÙÔ ∫ÂÓÙÚÈÎfi ∑·ÁfiÚÈ (1972)30, ·ÏÏ¿
Î·È ·ÔÙ›ÌËÛ ÎÚÈÙÈο ÙËÓ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ Î·È ıÚËÛÎÂÈÔÏÔÁÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ¶·Ó·-
Á‹ §ÂηÙÛ¿ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù· (1971)31.
™˘¯Ó¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· οÓÂÈ Î·È ÛÙȘ
ÂÎÏ·˚΢ÙÈΤ˜ ÂÈÊ˘ÏÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ÛÂ, ·ıËÓ·˚Τ˜ ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÔÈ
Ôԛ˜ ηÏfi ı· ‹Ù·Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÔ‡Ó Û ¤Ó·Ó ÂÓÈ·›Ô ÙfiÌÔ, ÚÔ˜ ¯Ú‹ÛÈÓ ÙˆÓ
ÂÚ¢ÓËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ Ì·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ
·Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ· Î·È ÙËÓ ÂıÈÌÔÏÔÁ›· (1971), Ù· ‰È·‚·Ù‹ÚÈ· ¤ıÈÌ· (1971), ÙÔÓ ÎÏ‹‰Ô-
Ó· ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· (1972), Ù· ¤ıÈÌ· ÙˆÓ £ÂÔÊ·Ó›ˆÓ (1974), ÙÔ˘
™·‚‚¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ §·˙¿ÚÔ˘ (1974), ÙË ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎË Ì˘ıÔÏ·Û›· Î·È ÂÈÎÔÓÔ-
ÁÚ·Ê›·, Ì ȉȷ›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË Ê˘Á‹ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ (1975, 1977), ÙÔÓ Ï·˚Îfi
ÏfiÁÔ Î·È Ú˘ıÌfi ÛÙ· ¢·ÁÁÂÏÈο ·Ó·ÁÓÒÛÌ·Ù· (1975), ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ Ù˘ ¶·Ó·-
Á›·˜ (1977), ÙÔÓ Î·ÏÔηÈÚÈÓfi ÂÔÚÙ·ÛÌfi ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ (1977), Ù· Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈο ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ (1977), Ù· ÂÏÏËÓÈο Î·È Í¤Ó· ·Û¯·ÏÈÓ¿ ۇ̂ÔÏ· (1958, 1959
·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË), Ù· ÂÏÏËÓÈο ˘ÚÔÏ·ÙÚÈο ¤ıÈÌ· (1958), ÙÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜ µ·Û›ÏÂÈÔ

26. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 35-36 Î·È ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 394. ¢Â‡ÙÂÚË, ÌÂÙ·ı·Ó¿ÙÈ· ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ‚Ï. ¢. ™. §Ô˘Î¿-
ÙÔ˜, ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο - Folklorica Contemporanea, ‚㠤ΉÔÛȘ, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 2003, Ì «™ËÌ›ˆÌ· ÙÔ˘
ÂΉfiÙË» (Û. 9-10), fiÔ˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ÚÔÛˆÈΤ˜ Î·È ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ›Ûˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛË
ÛÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÒÚÔ, Î·È ÂÈÛÙÔÏÈÎfi ΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· «∞ÓÙ› ÚÔÏfiÁÔ˘» (Û. 11-12), ÙÔ˘ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘
1999, ·fi ÙÔÓ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ÙfiÌÔ √‰fi˜ ™fiψÓÔ˜ 69, 18+11 ΛÌÂÓ·, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 2000.
27. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 37, ·ÚÈı. 225.
28. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 39-43, Î·È ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 395.
29. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 395, ·ÚÈı. 41.
30. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 400, ·ÚÈı. 122.
31. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 53, ·ÚÈı. 451.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·61

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 60 ñ 61

(1959) Î·È °ÂÒÚÁÈÔ (1959) ÛÙ· Ï·˚ο Î·È ÛÙ· ۷ڷηÙÛ¿ÓÈη ·Ú·‰ÔÛȷο ıÚË-
Û΢ÙÈο ¤ıÈÌ· ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆ˜, ÙÔ ·È‰› ÛÙ· ¤ıÈÌ· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ (1959), ÙÔÓ
ÂÏÏËÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂÙ‹ÛÈˆÓ ÂÔÚÙÔÏÔÁÈÎÒÓ ÛÙÈÁÌÒÓ (1963), Ù·
ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· (1964), ÙÔ ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎÔ ‰¤Ó‰ÚÔ (1971) Î·È ÙË ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓ-
ÓÈ¿ÙÈÎË ˘ÌÓÔÁÚ·Ê›· (1976), ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÙˆÓ ÔÈ̤ӈÓ
ÛÙÔ ıÂ›Ô °ÂÓ¤ÛÈÔ (1972)32.
∆¤ÏÔ˜, ı· ‹Ù·Ó ¿‰ÈÎÔ Ó· ÌËÓ Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ÚÔ˜ ‰È¿-
ÊÔÚ· ¤ÓÙ˘·, Ì ÙȘ Ôԛ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Û¯ÔÏ‹ıËΠٷ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ΢ڛˆ˜ ¯Úfi-
ÓÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, ηıÒ˜ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·’ ·˘Ù¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·È ÛÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋
§·ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·. √ ÏfiÁÔ˜ Â‰Ò Â›Ó·È ÁÈ· ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈο ÌÂ
ÙËÓ Î·‡ÛË ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ (1989), ÁÈ· ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙˆÓ ∂ÓfiÏˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ Ì ÙÔ ‰ËÌfi-
ÛÈÔ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi Ù˘ (1989), ÁÈ· ÙÔ Î¿„ÈÌÔ ÙÔ˘ πÔ‡‰· ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ·Û¯·ÏÈÓ¿
¤ıÈÌ· (1990, 1995), ÁÈ· ÙȘ ‰Â‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÏÈÙ·Ó›˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ÍËÚ·Û›·˜ (1990),
ÁÈ· ÙȘ ·ÔÎÚÈ¿ÙÈΘ ÁÈÔÚÙ¤˜ (1991), ÁÈ· ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ Ù˘ À„ÒÛˆ˜ ÙÔ˘ ∆ÈÌ›Ô˘
™Ù·˘ÚÔ‡ ÛÙȘ 14 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ (1993), ÁÈ· ÙȘ ¿Î·ÈÚ˜ ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›ÛÂȘ Âı›ÌˆÓ
(1994), ÁÈ· ÙȘ ÂıÈÌÈΤ˜ ·ÚÁ›Â˜ Î·È ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
(1994), ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÈÂÚÔ„¿ÏÙ˜ Î·È ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜ (1994), ÁÈ· ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ˘ÂÚ‚ÔÏÈ-
ÎÔ‡˜ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡˜ (1995) Î·È ÁÈ· ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙˆÓ Î·ÚÓ·‚·ÏÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ Ì ٷ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ¤ıÈÌ· Î·È ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÚ› ·ÔÎÚÈ¿˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ
Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ (1985)33.
™Ù· ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È ÌÈ· Ù¿ÛË ÁÈ· Â¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÛÙËÓ
ÎÔÈÓˆÓ›·, ·Ó ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ Ù· ˘¿Ú¯ÔÓÙ· ¤ıÈÌ· ·ÚÂÎÎÏ›ÓÔ˘Ó ·fi ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ËıÈΤ˜
·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¿˜. ∏ ‚·ÛÈ΋ ·˘Ù‹ ı¤ÛË ÙÔ˘, ·fiÚÚÔÈ· Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¢-
ı‡ÓË Î·È ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ·ÚÂÌ‚·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜
Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰Ô̤˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿, ÙÔÓ Ô‰‹ÁËÛ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ··Í›ˆÛË ÙˆÓ ‚ˆ-
ÌÔÏÔ¯ÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Ù˘ ·ÔÎÚÈ¿˜ Î·È ÙˆÓ ‰ÚˆÌ¤ÓˆÓ Ì ۷Ê›˜ ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜
ÛÎËÓ¤˜ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔÙ¿ÛˆÓ
ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È ‹ Ó· ÌËÓ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È «¿Î·ÈÚ·» ÔÈ Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙÔ˘˜34.
∞fi ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔ·ÙÂÈ fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ «¿Î·ÈÚË»
ÚÔ‚ÔÏ‹ ıˆÚÔ‡Û ÂΛÓË ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÔÔ›· ı· ›¯Â ÚfiÛ‚·ÛË ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ
ÎÔÈÓfi, fi¯È Ô ÛÙÂÓfi˜ ·ÎÏÔ˜ ÙˆÓ ÂȉËÌfiÓˆÓ Ï·ÔÁڿʈÓ, Î·È ÌfiÓÔÓ.
ŸÛÔ ÎÈ ·Ó Û˘ÌʈÓ› ‹ ‰È·ÊˆÓ› ηÓ›˜ Ì ÙȘ ı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜, Î·È Ô ÁÚ¿ÊˆÓ ‰È·-
ʈÓ› ÚÈ˙Èο Î·È ÙÔ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÁÚ·ÙÒ˜35, ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ
›Ûˆ ÙÔ˘˜ ÙËÓ Â˘Ú¤ÂÈ· Î·È ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÂΛÓË ·ÈÛıËÙÈ΋ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙Â

32. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ∞ã, Û. 45-48.

33. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ µã, Û. 39-400.
34. µÏ. Û¯ÂÙÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ· ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995-1997), Û. 153-155.
35. ª. °. µ·Ú‚Ô‡Ó˘, Ÿ„ÂȘ Î·È ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ¶ÔÈfiÙËÙ·, ∞ı‹Ó· 2001, Û. 212
Î·È ÛËÌ. 188.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·62

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

fiϘ ÙȘ Ú¿ÍÂȘ, ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ¶È-
ÛÙ‡ˆ fiÙÈ ÔÈ ÏfiÁÔÈ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·fi„ÂÒÓ ÙÔ˘, Ô˘ ‰ÂÓ Û˘Ì‚·‰›˙Ô˘Ó Ê˘ÛÈο Ì ÙËÓ
ÂχıÂÚË Î·È ·ÓÔÈÎÙ‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÙÔ˘
Ï·Ô‡ Ô˘ Â›Ó·È Ë §·ÔÁÚ·Ê›·, ‰ÂÓ Â›Ó·È ËıÈÎÈÛÙÈÎÔ› ·ÏÏ¿ ·ÈÛıËÙÈÎÔ›, ηıÒ˜ Ë
ÂÏ¢ıÂÚÈ¿˙Ô˘Û· ¤ÎÊÚ·ÛË ·Ó¤Î·ıÂÓ ÂÓÔ¯ÏÔ‡Û ÙÔÓ ·ÈÛıËÙÈο ÂÎÏÂÎÙÈÎÈÛÙ‹ ¢. §Ô˘-
οÙÔ. ÕÏψÛÙÂ, Ë ‡·ÚÍË ÌÈ·˜ ÛÙ¤Ú¢ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ›Ûˆ Î·È ·fi ÙËÓ ÂÈ-
ÏÔÁ‹ fiÛˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ‰È¿ÏÂÁ ӷ ‰È·ÛÒÛÂÈ ÛÙȘ ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ӥ˜
ÙÔ˘, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ÙÔ˘ ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô
ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, fiÔ˘
¤¯Ô˘Ó ıËÛ·˘ÚÈÛÙ› ÔÏÏ¿ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙˆÓ ÙfiˆÓ Ô˘
ÂÚ¢ÓÔ‡Û οı ÊÔÚ¿36.
Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ·Ú·¿Óˆ, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Â¤ÌÂÓ ӷ ÂÁÁÚ¿ÊÂÈ ÙË ıÚË-
Û΢ÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î¿ı ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ‹Ù·Ó
ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ Ô˘ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈ˙·Ó η›ÚÈ· ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÚÒÙ˘. º˘ÛÈ-
ο, ‰ÂÓ Â›¯Â ¿‰ÈÎÔ. °È’ ·˘Ùfi, ÈÛÙ‡ˆ, fiÙÈ ÔÓfiÌ·Û ٷ ¤ÓÙ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· ‚È‚Ï›·
ÙÔ˘ Û˘ÏÏ‹‚‰ËÓ ÂÔ¯Èο Î·È fi¯È ÂÔÚÙÔÏÔÁÈο, Ï·ÙÚ¢ÙÈο Î.Ï., ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤‰ÈÓ Ùfi-
ÛÔ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙËÓ ·ÎÚÈ‚fiÏÔÁË Î·È ÂÈÌÂÏË̤ÓË, ÌÂÛÙ‹ Î·È ÏÈÙ‹ ¤ÎÊÚ·ÛË.
∞ÔÎÔڇʈ̷ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Ù·ÍÈÓÔÌÈÎfi Û¯‹Ì· Ô˘ ˘È-
Ôı¤ÙËÛÂ Î·È ÚfiÙÂÈÓ ÛÙËÓ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, Ë ÔÔ›· ÂͤıÚ„Â
Î·È Î·Ù¿ÚÙÈÛ ÔÏϤ˜ ÁÂÓȤ˜ Ï·ÔÁڿʈÓ, ·fi ÙÔ 1977 Ô˘ ÚˆÙÔÂΉfiıËÎÂ. ∂Λ,
‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙËÓ ÂıÈÌÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Û ·. µÈÔÙÈο Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈο ı¤Ì·Ù· Ù˘ Ï·˚-
΋˜ ˙ˆ‹˜, ‚. ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ˙ˆ‹, Á. √È ÙÚÂȘ ÛÙ·ıÌÔ› Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ˙ˆ-
‹˜ (Á¤ÓÓËÛË–Á¿ÌÔ˜–ı¿Ó·ÙÔ˜), ‰. º˘ÛÈΤ˜ Î·È ÌÂÙ·Ê˘ÛÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È Â. ∆·
Ï·ÙÚ¢ÙÈο ‚ÈÒÌ·Ù· (Ô £Âfi˜, Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Î·È Ë Î·ÚÔÊÔÚ›· Ù˘ °Ë˜). §ÂÙÔÌÂÚ¤ÛÙÂ-
Ú·, ‰›ÓÂÈ ÙÔ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ηÙËÁÔÚ›·, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ
‚·ÛÈÎfi ÎÔÚÌfi Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜37 :
∞ã. °ÂÓÈ΋ ¢ÔÍ·Ûȷ΋ §·ÙÚ›·
(ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ Î·È ·Á·ÓÈÛÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ)
µã. ∂ȉÈ΋ ∂ıÈÌÈ΋ §·ÙÚ›·
(¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ Î·È ‰ËÌËÙÚȷ΋)
¶ÂÚÈÛÙ·ÙÈο Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ·

36. ™˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Ó· ÂÍ·¯ıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ÚfiÛÊ·ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘
ÙÔ˘ Ì ٛÙÏÔ «§·˚΋ ÂıÈÌÈ΋ Ï·ÙÚ›· (ıÚËÛ΢ÙÈο Î·È ·Á·ÓÈÛÙÈο)», ÛÙÔ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ™‡Ì-
ÌÂÈÎÙ· ¶·ÍÒÓ (∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 1957), ¤Î‰. ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, «¶ËÁ¤˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡» ·Ú. 1, ∞ı‹Ó· 2002, Û. 91-108.
37. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú¿Â˙·˜, ∞ı‹Ó·
1978 (‚㠤ΉÔÛË), Û. 258-280, Ì ÂÎÙÂÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈο ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Û οı ˘ÔηÙËÁÔÚ›·.
38. µÏ. Û¯ÂÙÈο ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ∑ËÙ‹Ì·Ù· …, fi.., Û. 247 Î. ÂÍ. Î·È °. ∞. ª¤Á·˜, «∑ËÙ‹Ì·Ù· ∂ÏÏË-
ÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ 5 (1945-1949), Û. 3-93. ¶Ú‚Ï. °. ∫. ™˘Úȉ¿Î˘, «√‰ËÁ›·È
ÚÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹Ó Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ 13-14 (1960-1961), Û. 108-126.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·63

∏ ™Àªµ√§∏ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À

™∆∏¡ ∂ƒ∂À¡∞ ∆∏™ ∂§§∏¡π∫∏™ £ƒ∏™∫∂À∆π∫∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ 62 ñ 63

¶ÂÚÈÔ‰Èο Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ·

·. ∞ÓÔÈÍÈ¿ÙÈΘ ÁÈÔÚÙ¤˜
‚. ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜
Á. ºıÈÓÔˆÚÈÓ¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜
‰. ÃÂÈ̈ÓÈ¿ÙÈΘ ÁÈÔÚÙ¤˜

°ã. ∞ÁÚÔÙÈο Âԯȷο ¤ıÈÌ·

(ÁˆÚÁÈο, ÔÈÌÂÓÈο, Ó·˘ÙÈο Î·È ÁÂÓÈο ÂÚÁ·ÙÈο ¤ıÈÌ·)

∞Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ·˘Ùfi Ì ÂΛÓÔ ÙÔ˘ °. ∞. ª¤Á·, ÛÙ· ÔχÙÈÌ·

∑ËÙ‹Ì·Ù· ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 38, ‚ϤÔ˘Ì ·Ì¤Ûˆ˜ Ù· Ó¤· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Ô
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤ÊÂÚ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∂‰Ò ÙÔ-
Ó›˙ÂÙ·È Ô ÙfiÔ˜, Û ·ÓÙȉȷÛÙÔÏ‹ Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ÂӉȤÊÂÚ ÙÔÓ °. ∞. ª¤Á·,
Â‰Ò Â›Ó·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È Ë ÔÈÎÔÏÔÁÈ΋ Û‡Ó‰ÂÛË Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó,
Û ·ÓÙȉȷÛÙÔÏ‹ Ì ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔÛ˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂͤٷÛË ÙÔ˘
°. ∞. ª¤Á·, Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ‹‰Ë ·fi Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙË. ∆Ô ›‰ÈÔ, ÓÔÌ›˙ˆ,
ÚÔ·ÙÂÈ ·Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì ٷ ÂÔ¯Èο ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔȯÔ,
·ÏÏ¿ fi¯È Î·È ·Ó¿ÏÔÁÔ, ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ °. ∞. ª¤Á· ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È Ù· ¤ıÈ-
Ì· Ù˘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜.
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ °. ∞. ª¤Á·
Î·È ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‰ÂÓ ·ÏÏËÏÔ·Ó·ÈÚÔ‡ÓÙ·È, ·ÏÏ¿ ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È.
°È· ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Ë Ì›· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ˘¿ÚÍÂÈ Î·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ
ÂÚ‹ÌËÓ Ù˘ ¿ÏÏ˘. ∞fi ÎÔÈÓÔ‡, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ˜ Î·È Û˘ÓÂÊ·ÚÌÔ˙fiÌÂÓ˜, ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ˚ÛÙÔÚÈ΋˜ ÌÂıfi‰Ô˘39 ÛÙËÓ
¤Ú¢ӷ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. √ §Ô˘Î¿ÙÔ˜
ÚÔ¯ÒÚËÛ ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ¤Ú¢ӷ ¤Ú· ·fi ÂΛ Ô˘ ÙËÓ ·Ú¤Ï·‚Â, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ Ù˘
ıˆڛ· Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ Ù˘.
°È· fiÛÔ˘˜ ÙÔÓ ‹ÍÂÚ·Ó, ‹Ù·Ó Î·È Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi ˆ˜ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤‰ÈÓ ÚÔÙÂ-
Ú·ÈfiÙËÙ· ÛÙÔ Ê·›ÓÂÛı·È ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ›ӷÈ. ¢ÂÓ ÙÔÓ ÂӉȤÊÂÚ·Ó ÙfiÛÔ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜
Ú›˙˜ Î·È Ù· ·›ÙÈ· ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ, fiÛÔ Ù· ›‰È· Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜,
fiÔ˘ ›ÛÙ¢ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ Ô˘Û›·˜
ÙÔ˘˜, ÙËÓ ÔÔ›· Û˘¯Ó¿ Ù·‡ÙÈ˙ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜. √È Ù¿-
ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· Î·È ÛÙ· ÂÚ› Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ-
΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ¤ıÈÌ· Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰›‰·ÍÂ
Î·È ıˆڛ· Î·È Ì¤ıÔ‰Ô ÛÙÔ˘˜ ÂÈÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ıˆÚËÙÈÎÔÏÔÁ›Â˜, Ì ·fiÏ˘-
ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ì·˜ Î·È Ì ̛· ¢‰È¿ÎÚÈÙË Î·È Û¿ÓÈ·
¤ÌÚ·ÎÙË ÛÔÊ›·.

39. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ∑ËÙ‹Ì·Ù· …, fi.., Û. 19-21, fiÔ˘ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ Û˘˙ËÙ¿ ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘
ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ.
BARBOUNH51_64 2/10/2008 15:03 ™ÂÏ›‰·64

ª. °. µ∞ƒµ√À¡∏™

¶·Ú¿ ÙȘ fiÔȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó, Ë

ÔÙÈ΋ Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â¤‰Ú·Û·Ó ηıÔÚÈÛÙÈ-
ο ¿Óˆ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÌÂϤÙË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. Ÿˆ˜
Û˘Ó¤‚Ë Î·È Ì ÔÏÏÔ‡˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ì·˜, Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·Û¯Ô-
Ï‹ıËÎÂ, ¤ÙÛÈ Î·È Â‰Ò Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¿ÊËÛ ˙ˆÓÙ·Ó‹ Î·È Â˘‰È¿ÎÚÈÙË ÙË ÛÊÚ·Á›‰·
ÙÔ˘ 40, ·ÓÂÍ·Úًو˜ ÙÔ˘ ·Ó ÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ı· Á›ÓÔ˘Ó ‰ÂÎÙ¤˜ ·fi ÙËÓ
¤Ú¢ӷ ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜. ∞ÚΛ Ô ÁfiÓÈÌÔ˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi Ù·
ÁÚ·ÊfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ ¯·Ú›ÛÂÈ ÌÈ· ÂÈÊ·Ó‹ ı¤ÛË ÛÙÔ ÛÙÂÚ¤ˆÌ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
§·ÔÁÚ·Ê›·˜.

40. µÏ. ÙÔ˘˜ ÂÈÎˉ›Ԣ˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÛÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ª.°. ªÂÚ·ÎÏ‹, §·ÔÁÚ·ÊÈο 40 (2004-2005),
Û. 3 Î·È ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, §·ÔÁÚ·Ê›· 40 (2004-2005), Û. 4, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ·
ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ∞ÈÎ. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË, §·ÔÁÚ·-
Ê›· 40 (2004-2005), Û. 6-7. µÏ. Â›Û˘ W. Mieder, «Demetrios S. Loukatos (1908-2003)», Proverbium 21 (2004), Û.
387-391Ø M. G. Meraklis, «Démétrios Loukatos (1908-2003)», Fabula 46: 1/2 (2005), p. 137–138Ø ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂ-
ÍÈ¿‰Ë˜, «ªÓ‹ÌË ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. √ ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜», ∆Ô µ‹Ì· (2 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 2003), Û. 79/∞43Ø
Ô ›‰ÈÔ˜ ¡ÂˆÙÂÚÈ΋ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. ™˘Ó·ÁˆÁ‹ ÌÂÏÂÙÒÓ, ∞ı‹Ó· 2006, Û. 19-35, 247-258.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·65

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

∞Ó. ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜
Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

ª·ÚÙ˘Ú›Â˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ηÈ

ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ
ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘
(§·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ)1

∂ÈÛ·ÁˆÁÈο

√ ·Â›ÌÓËÛÙÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍ ÌfiÓÔÓ Ô ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·˜,

Ô˘ ¤‰ˆÛ ¤Ó· ‰ÈÂıÓÒ˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈṲ̂ÓÔ ÏÔ‡ÛÈÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Î·È Û˘ÁÁÚ·-
ÊÈÎfi Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ô ¢¿ÛηÏÔ˜, Ô ‰Â̤ÓÔ˜ „˘¯Èο Î·È ÓÂ˘Ì·-
ÙÈο Ì ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÙÔ˘, Ô˘ ¤Ú· ·fi ÙË Û‚·ÛÙ‹ ·fi fiÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÌÂÙ·‰ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ÈηÓfiÙËÙ·, ÂӉȷʤÚıËΠηÈ
ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ, ÁÈ· ÙË
˙ˆÓÙ·Ó‹, ÁfiÓÈÌË, ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈ· – Î·È Î·Ù’ Ô˘‰¤Ó· ÙÚfiÔ ·ıËÙÈ΋ ÎÈ ·‰È¿ÊÔÚË –
·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ÛÙ· ·ÓÂÈÛÙËÌȷο ¤‰Ú·Ó·. √ ÌÂÈÏ›¯ÈÔ˜ Î·È ÚÔÛÈÙfi˜ ηıË-
ÁËÙ‹˜, Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ‰È‰¿ÛÎÂÈ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ó·
Ì·ı·›ÓÂÈ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘˜
·Ó¤ıÂÙÂ.

∏ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Î·È Ô ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ §.∞.¶.π.

ªÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÙÔ
1964, o ηıËÁËÙ‹˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÂÍÔÈÎÂȈ̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ˆ˜ Û˘ÓÙ¿-
ÎÙ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ·ÚfiÙÚ˘Ó ÛÙ· Ì·-
ı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Ï·˚-
ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ·ÙÚ›‰ˆÓ ÙÔ˘˜, ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÛÙËÓ ¿ÌÂÛË
Ï·˚΋ Â·Ê‹, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Û ‰Èο ÙÔ˘˜, Î·È ÙˆÓ Û˘Á¯ˆÚÈ·ÓÒÓ ÙÔ˘˜, ‚ÈÒÌ·Ù·,

1. ∆Ô Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò fiˆ˜ ‰È·‚¿ÛÙËΠÛÙËÓ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ∏ÌÂÚ›‰· ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘
ηıËÁËÙ‹ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÛÙȘ 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ ÙÔ˘ 2004. ∆Ô Ï‹Ú˜ ΛÌÂÓÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, Û˘ÓÔ‰Â˘Ì¤ÓÔ Î·È
Ì ∫·Ù¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ÃÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È ∂˘ÚÂÙ‹ÚÈ· √ÓÔÌ¿ÙˆÓ, £ÂÌ¿ÙˆÓ Î·È ∆fiˆÓ, ÒÛÙ ӷ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ¤Ó·
ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ‰ËÌÔÛÈ¢Ù› ÛÙËÓ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ∂ÂÙËÚ›‰· Ù˘
ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ¢ˆ‰ÒÓË: πÛÙÔÚ›· Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·, 34 (2005), Û. 253-292
(Î·È Û ∞Ó¿Ù˘Ô).
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·66

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·, Ú¿ÍÂȘ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ, ̤۷ ÛÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi, Û˘ÁÁÂÓÈÎfi, ÊÈ-

ÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÛÙÔÓ ÙÔÈο ÔÚÈṲ̂ÓÔ Î·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙË-
Ù·˜, fiÔ˘ ÔÈ ›‰ÈÔÈ Â›¯·Ó ·Ó·ÙÚ·Ê›.
∞˘Ùfi Û‹Ì·ÈÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ – ÂÎÎÔÏ·ÙfiÌÂÓÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ –
Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ, ÁÈ·Ù› Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ¤ÎÙÔÙÂ Û˘Ó¯›ÛÙËÎÂ Î·È Û˘-
Ó¯›˙ÂÙ·È Ò˜ Û‹ÌÂÚ· –, ÚÔ¿ÓÙˆÓ ¿ÛÎËÛË ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ:
·. ÚÒÙ· ·’ fiÏ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ·Ï·ÈÔÙ¤-
ÚˆÓ, Ù˘ ÓÔÔÙÚÔ›·˜ ÙÔ˘˜, ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜
ÙÔ˘˜,
‚. ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ – Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê·È-
ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ‡Ûٷ٘ ÛÙÈÁ̤˜ ÙÔ˘˜,
Á. ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ, ÙˆÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ
‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜, Ô˘ Î·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ‚›ˆÓ·Ó, ˆ˜ ̤ÏË
– ۯ‰fiÓ ¿ÓÙÔÙ – ÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÚ¢ÓÔ‡Û·Ó.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ Ì ÊÚÔÓÙ›‰· ÙȘ ÊÔÈÙËÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ οı ·ÓÂ-
ÈÛÙËÌȷ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Î·È ÙȘ η٤ٷÛÛ Û ÙfiÌÔ˘˜, 53 ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ
¤‚·Ï ٷ ıÂ̤ÏÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, Ô˘, Â›ÛËÌ·,
Û˘ÓȉڇıËΠ̷˙› Ì ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ·ÚÎÂÙ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1977, ÌÂ
ÛÎÔfi ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, ÙË ‰È·Ê‡Ï·ÍË, ÙË ÌÂϤÙË Î·È ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ÊÈÏÔÏÔÁÈ-
ÎÔ‡ Î·È ÌÔ˘ÛÂÈ·ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
∆Ô ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜ η٤ıÂÙ·Ó ¯ÂÈÚfiÁÚ·-
ÊÔ ·ÔÙÂÏÔ‡Û – Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ·ÔÙÂÏ› ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·, ıÂÌ·ÙÔÏÔÁÈο
·Ó·Óˆ̤ÓÔ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ – ÊÚÔÓÙÈÛÙËÚȷ΋ ‹
ÛÂÌÈÓ·Úȷ΋ ¿ÛÎËÛË (Ì ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÛÙ· Ì·ı‹Ì·Ù· Ù˘ §·-
ÔÁÚ·Ê›·˜).
™ÙÔ §.∞.¶.π. Û‹ÌÂÚ· ·ÚÈıÌÔ‡ÓÙ·È 144 ÙfiÌÔÈ Ì ·‰ËÌÔÛ›Â˘ÙÔ ÊÈÏÔÏÔÁÈÎfi
Î·È ÂıÈÌÈÎfi Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ηÚfi˜ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ‰Âη-
ÂÙÈÒÓ.
™ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ ÙÔ˘ §.∞.¶.π. ‹Ù·Ó Î·È Â›Ó·È – fiˆ˜ ‹‰Ë ÚÔÂÈÒıËΠ– Ë
ÁÓˆÛÙÔÔ›ËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Ë ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹
ÙÔ˘. Œ¯Ô˘Ó ‹‰Ë ‰ËÌÔÛÈ¢Ù› ‰‡Ô ·˘ÙÔÙÂÏ›˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È ¤Ó· ¿ÚıÚÔ, Ô˘ ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÂÓfi˜ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ Î·È ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ÂÚ-
Á·Ï›· ÛÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ, ηıÒ˜ Î·È ÙÚ›· ¿ÚıÚ· Ô˘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ
ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ·fi ÙË µfiÚÂÈ· ∂ÏÏ¿‰·, ÙË ƒfi‰Ô Î·È ÙËÓ
∫¤Ú΢ڷ, ÂÓÒ ÔÏÏÔ› ‹‰Ë ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì‚Ô˘Ï¢Ù›, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ Î·È
·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔıËÛ·‡ÚÈÛ·Ó ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·.
¶Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛı¤Ûˆ Â›Û˘ Â‰Ò fiÙÈ, ηٿ ÙÔ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi ¤ÙÔ˜
1966–1967, Ô ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰Â¯Ù› ·ÌÔÈ‚‹, ‰›‰·Í ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·
Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰Â˘ÙÂÚÔÂÙ›˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ Ù˘ ∑ˆÛÈÌ·›·˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ∞η‰ËÌ›·˜
πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜, ·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ Ù· Ì·ı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, Â›Û˘ Â̇ËÛÂ
ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·67

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 66 ñ 67

Ù˘ Ô‡Ùˆ˜ ‹ ¿Ïψ˜ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Û¯¤Û˘ ÙˆÓ ‰ËÌԉȉ·ÛÎ¿ÏˆÓ Ì ÙË §·Ô-

ÁÚ·Ê›·. ∂›¯Â ˆ˜ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ıÂÙÈ΋ ÌÈ· ηϋ Û˘ÁÎÔÌȉ‹ ·fi 139 ¯ÂÈÚfiÁÚ·-
ʘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Ì ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi – Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ηÙÂÍÔ¯‹Ó ÙÔÓ
Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ∏›ÚÔ˘ –, ηٷÁÚ·Ì̤ÓÔ Ì ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙË Â˘·ÈÛıËÛ›·
Î·È ÛÂÌÓfiÙËÙ· (·ÚÂÙ¤˜ ¢‰È¿ÎÚÈÙ˜ Û οıÂ Û˘ÏÏÔÁ‹). ∆· ÛÔ˘‰·ÛÙÈο ¯ÂÈÚfi-
ÁÚ·Ê· ‚È‚ÏÈÔ‰ÂÙË̤ӷ Û ÙÚÂȘ ÙfiÌÔ˘˜ ÚÔÛʤÚıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ, ÙÔ 1997, ÛÙË ™¯ÔÏ‹ ∂ÈÛÙËÌÒÓ ∞ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›-
ÓˆÓ, Ë ÔÔ›· Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ ϤÔÓ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÚÔ-
ÛÊÔÚ¿ Ù˘ ∑ˆÛÈÌ·›·˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ∞η‰ËÌ›·˜.

∏ £ÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ

∆· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ›ÏÎ˘Û·Ó ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ Ó·ÚÒÓ ÊÔÈÙË-
ÙÒÓ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· ‰˘Ô ÌÂÁ¿Ï· ‰›· Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ù· ÔÚ›˙ÂÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ‰ËÏ·‰‹:
·. ªÓËÌ›· ÙÔ˘ §fiÁÔ˘ (ºÈÏÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·) ηÈ
‚. ∫·Ù¿ ¶·Ú¿‰ÔÛÈÓ ¶Ú¿ÍÂȘ Î·È ∂Ó¤ÚÁÂȘ (∂ıÈÌÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·), ÌÂ
¶ÚÒÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù· «µÈÔÙÈο Î·È ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈο £¤Ì·Ù· Ù˘ §·˚΋˜
∑ˆ‹˜», ÛÙ· ÔÔ›· Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ: 1. ÙËÓ ∫·ÙÔÈΛ·, 2. ÙȘ ∆ÚÔʤ˜ Î·È Ù·
¶ÔÙ¿, 3. Ù· ÀÊ·ÓÙ¿ Î·È Ù· ∫ÂÓÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡, 4. ÙËÓ ∂Ó‰˘Ì·Û›· Î·È Ù·
∫ÔÛÌ‹Ì·Ù·, 5. ÙË §·˚΋ µÈÔÙ¯ӛ· Î·È ∆¤¯ÓË Î·È 6. ÙÔ˘˜ §·˚ÎÔ‡˜ µ›Ô˘˜ ηÈ
Ù· ∂·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·.
™ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ ÚÔ‚¿‰ÈÛÌ·, ÛÙ· ºÈÏÔÏÔÁÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·,
¤¯Ô˘Ó Ù· ¢ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Ù· ¶·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ÔÈ ¶·Ú·‰fiÛÂȘ. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË
ÂÚ›ÙˆÛË, Ù˘ ∂ıÈÌÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÚÔËÁÔ‡ÓÙ·È Ù· ŒıÈÌ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ
ÛÙ·ıÌÒÓ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ·˘Ù¿ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ,
›Ù ˆ˜ ¤ÎÊÚ·ÛË Ï·ÙÚ›·˜ ›Ù ˆ˜ ÙÚfiÔÈ ÂÎÙfiÓˆÛ˘ Î·È „˘¯·ÁˆÁ›·˜.
√È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Ì ı¤Ì· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ ÀÏÈÎÔ‡ µ›Ô˘ Î·È ¶ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡ Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÔÏÈÁ¿ÚÈı̘.
™ÙÔ §.∞.¶.π. ÂÂÛ‹Ì·Ó· 93 ÊÔÈÙËÙÈο ¯Ê·, ·fi Ù· ÔÔ›· ÌfiÓÔÓ Ù· 41
¤¯Ô˘Ó ·ÌÈÁÒ˜ Ù¤ÙÔÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∆Ô ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ÀÏÈÎÔ‡ µ›Ô˘ ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ
ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û ÁÂÓÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ¿ÏϘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜
Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, «ÊÈÏÔÏÔÁÈΤ˜» ‹ «ÂıÈÌÈΤ˜» (Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÏÏ¿ ı¤Ì·Ù· ‰È·ÙÚÔÊ‹˜
ÂÌÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ÂıÈÌÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂÔÚÙÒÓ).
£· ϤÁ·Ì ˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· οÙÈ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ. ∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·-
Ê›· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙÔ˘ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ ÁÈ· Ù· «¤ÚÁ· ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ», ÌfiÏȘ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960 ¿Ú¯È˙·Ó ÛÈÁ¿-
ÛÈÁ¿ Ó· ıÂÚÌ·›ÓÔÓÙ·È [ÙËÓ ÚÒÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹ Ì «˘ÏÈÎfi» ı¤Ì·, Ù˘
ÕÏ΢ ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘-¡¤ÛÙÔÚÔ˜ ∆· ÀÊ·ÓÙ¿ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ Î·È Ù˘ £Ú¿Î˘ (¤Î-
‰ÔÛË ∂.√.∂.Ã.) ÙËÓ ¤¯Ô˘Ì ÛÙ· 1965], ÌÔÏÔÓfiÙÈ ·fi ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1920, ˆ˜
ÂÍ·›ÚÂÛË, Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ °. ∞. ª¤Á·˜, ›¯Â ‹‰Ë ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·68

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηÙÔÈΛ·˜, Î·È Â͈·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ› Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ, fiˆ˜ Ë ∞ÁÁÂÏÈ΋

÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË Î·È Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ›¯·Ó ‹‰Ë ηٷı¤ÛÂÈ – ÙËÓ ›‰È· ‰Â-
ηÂÙ›· Î·È ÛÙÔ ÂÍ‹˜ – ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎfi, ÏÔ‡ÛÈÔ, ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ.
√‡Ùˆ˜ ‹ ¿Ïψ˜, Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜, Ë ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÚÔ-
ÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎÒÓ Î·È ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ Âı›ÌˆÓ
Î·È ÂΉËÏÒÛˆÓ, ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ, ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î.Ï.,
Ì¿ÏÏÔÓ fi„ÈÌ· ¤ÛÙÚ„ ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ Ù˘ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È ÙË ÌÂϤÙË ˘ÏÈÎÒÓ
˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ, Ù˘ ηÙÔÈΛ·˜, Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜, Ù˘ ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜, ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ, ‰Ë-
Ï·‰‹, ¢ÌÂÙ¿‚ÔÏˆÓ Î·È Â˘ÂËÚ¤·ÛÙˆÓ, ·fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘˜, ‰›ˆÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡
‚›Ô˘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÂÍ·ÚÙËÌ¤ÓˆÓ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¿ÚÚËÎÙ· ‰Â̤ӈÓ, Ì ·-
Ú¿ÁÔÓÙ˜ fiˆ˜ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÔÈ
ÂıÓÈΤ˜ Î·È ÙÔÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ˜, ÙÔ Ê‡ÏÔ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, Ë
ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÙÔ˘˜ ηٿÛÙ·ÛË, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ – Î·È ÔÈ Ù·ÍÈΤ˜ –, ÔÈ
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ›ÛÙÂȘ, ‰Ôͷۛ˜ Î·È ÙÂÏÂÙ¤˜, ÔÈ ‰ÂÛÌÔ› Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË, ÔÈ ·Ú·-
‰ÔÛÈ·ÎÔ› ‹ ÌÔÓÙ¤ÚÓÔÈ ·ÛÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ˙ˆ‹˜ Î.¿.
√ ηıËÁËÙ‹˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘Ó¤‚·Ï ÚÔ˜ ÙË Ó¤· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ηÙ‡ı˘ÓÛË
Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Î·È Ì ٷ ‰ËÌÔÛȇ̷ٿ ÙÔ˘ Î·È Ì ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi Î·È Ì ÙÔ
‰È·ÛˆÛÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘.

∆· ı¤Ì·Ù· «ÀÏÈÎÔ‡ µ›Ô˘ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡» ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·

√ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÌfiÓÔ ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο Ú¿ÁÌ·-
Ù· ηı·˘Ù¿, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜. √Ê›ÏÂÈ, ·ÊÂ-
Ófi˜, ÔˆÛ‰‹ÔÙ ӷ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ò˜ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÏËÚfiÙËÙ· Î·È Û·Ê‹ÓÂÈ·
ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜, ÙËÓ Ù˘ÔÏÔÁ›· Î·È ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· ÙÔ˘˜,
·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÌËÓ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÙÔ˘ Âȉ›ˆÍË, ‰ËÏ·‰‹
ÙËÓ ¤Ú¢ӷ, ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ¯Ú‹Û˘ ηÈ
·ÚÔ˘Û›·˜, ÎÈ ·ÎfiÌË Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì ·˘Ù¿ Î·È ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Ô˘
·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ·˘Ù¿.

∫·ÙÔÈΛ·
∏ ηÙÔÈΛ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÂÎÏËÚÒÓÂÈ ÙË ‚·ÛÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÚÔÛÙ·-
Û›·˜ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Â›Ó·È Ë «ÊˆÏÈ¿» ÙÔ˘, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜
ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Î·È ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, Â›Ó·È Ô ÌÈÎÚÔ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ¤Ì·ıÂ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙË
˙ˆ‹ ÙÔ˘ Ú·ÎÙÈο ·ÏÏ¿ Î·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ·ÓÙÈηıÚ¤ÊÙÈÛÂ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋
ÙÔ˘ ˙ˆ‹ Î·È ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ (Ì ÌÈ· ÏÂÈ¿‰· ÙÚfiˆÓ Î·È Âı›ÌˆÓ,
‰ÔÍ·ÛÈÒÓ Î·È ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈÒÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ÙËÎ·Ó ÂÓÙfi˜ Ù˘). ∏ ηÙÔÈΛ· ›-
Ó·È ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ Î·È Ë Î·Ù·Û΢‹ Ù˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÁÓÒÛË ÙÂ-
¯ÓÈ΋, Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ Î·ıÈÂڈ̤Ó˜ ·Í›Â˜ Î·È Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¤˜.
°È· ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Ë Î·ÙÔÈΛ· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÔÚÌËÙ‹ÚÈÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÈÂÚfi
ηٷʇÁÈÔ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ˘Ú‹Ó· Ô˘ Â›Ó·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·69

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 68 ñ 69

√È ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Î·ÙÔÈΛ·,

ÙÔ «Ï·˚Îfi Û›ÙÈ», ηٿ ÙȘ ˘ԉ›ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘ ÙÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· Ï·›-
ÛÈ· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÛÈÙÈÒÓ. ∫·Ù¿ ÙÔÓ §Ô˘-
οÙÔ ˘¿Ú¯ÂÈ «ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÈÙÈÒÓ», fiˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Ë ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ·ÓıÚÒ-
ˆÓ Î·È Ô ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜, ÚÈÓ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ
ηÙÔÈÎÈÒÓ Î·È ÙË ˙ˆ‹ ÂÓfi˜ ¯ˆÚÈÔ‡, Ú¤ÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ηÈ
Ù· ÔÈÎÈÛÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, Ó· ÚÔËÁËı› ‰ËÏ·‰‹ Ë ÔÈÎÈÛÙÈ΋
ÌÂϤÙË Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓÔÈÎÈÛÌÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ Ë ÏÂ-
ÙÔÌÂÚ‹˜ ÔÈÎÈÛÙÈ΋ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡.
√È ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ¤ÁÈÓÂ Ë ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ Â›Ó·È:
Ë ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ £Ú¿ÎË, ÙÔ ¯ˆÚÈfi ™Â‚·ÛÙ‹ ÙÔ˘ Ó. ¶ÈÂÚ›·˜ Î·È Ë ∫·ÚÂÚ‹ ÙÔ˘
Ó. ™ÂÚÚÒÓ ÛÙË ª·Î‰ÔÓ›·, Ë fiÏË ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÙÔ ∫·¤ÛÔ‚Ô, Ë ∫·ÛÙ·Ó¤·
∫ÔÓ›ÙÛ˘, ÔÈ ªÔ˘˙·Î·›ÔÈ Î·È Ù· ¶Ï·Ù¿ÓÈ· (∆ÛÂÚ›ÙÛ·ÓË) πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÙÔ ¡ÂÔ-
¯ÒÚÈ £ÂÛÚˆÙ›·˜ Î·È ÙÔ ¶ÚÔ‰ÚfiÌÈÔÓ ¶·Ú·Ì˘ıÈ¿˜ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ, ÙÔ ™ÙÂÊ·Ófi-
‚Ô˘ÓÔ ∂Ï·ÛÛfiÓ·˜, ÔÈ °fiÓÓÔÈ §·Ú›Û˘, Ù· ªÂÁ¿Ï· ∫·Ï‡‚È· ∆ÚÈÎ¿ÏˆÓ Î·È Ù·
¯ˆÚÈ¿ ÙÔ˘ ¶ËÏ›Ô˘ ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ÙÔ ∫·Ù·ÚÚ¿¯È ∏Ï›·˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, Ë
fiÏË Ù˘ ∫¤Ú΢ڷ˜ ÛÙ· ∂Ù¿ÓËÛ·, ÙÔ §·Û‹ıÈ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË.
Œ¯Ô˘Ì Â›Û˘ Ì›· ηϋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ Ù¤¯Ó˘ Ù˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌ›·˜ ÛÙ·
∆˙Ô˘Ì¤Úη Ù˘ ∏›ÚÔ˘, Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÛÙ¤Á˘ ÛÙË ™·ÌÔıÚ¿ÎË, ÁÂÊ˘-
ÚÈÒÓ ÛÙ· ∑·ÁÔÚÔ¯ÒÚÈ·, Î·È ·ÎfiÌË Î·Ù·Áڷʤ˜ Ï·˚ÎÒÓ Â›ÏˆÓ ÛÙ· πˆ¿ÓÓÈ-
Ó·, ÙËÓ ∫·ÛÙ·Ó¤· ∫ÔÓ›ÙÛ˘ Î·È ÙÔ ∫·Ù·ÚÚ¿¯È ∏Ï›·˜ Î·È ÔÈÎÈ·ÎÒÓ Û΢ÒÓ
ÛÙ· ∆Û¤ÚÈ· ∆·¸Á¤ÙÔ˘ Î·È ÙË §Â˘Î¿‰·.

∆ÚÔʤ˜ Î·È ¶ÔÙ¿

∏ ÙÚÔÊ‹ Î·È Ë fiÛË ‰ÂÓ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÌfiÓÔ ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. ªÂ ÔÈ-
ΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, Û˘Ó‰ÂÙÈÎÔ‡˜ ‹ Î·È ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎÔ‡˜, ÌÂÛÔÏ·‚Ô‡Ó ÛÙȘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ Â·Ê¤˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ∫·È ÂÓÒ, ·ÊÂÓfi˜, ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÔ˘Ó Î·È Û˘-
ÛÊ›ÁÁÔ˘Ó ÙȘ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷΤ˜, ÙȘ ÊÈÏÈΤ˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ,
·ÊÂÙ¤ÚÔ˘, Û˘¯Ó¿, ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜, ÂıÓÈÎÔ‡˜, Î.¿., Ì ··ÁÔÚ‡-
ÛÂȘ Î·È ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜, ÌfiÓÈÌÔ˘˜ ‹ ÚÔÛˆÚÈÓÔ‡˜, ·ԂϤÔ˘Ó ÛÙÔ ‰È·¯ˆÚÈ-
ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ‹ Î·È ÔÏfiÎÏËÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿-
‰ˆÓ ‹ Î·È Ï·ÒÓ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜. ∆ÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÌfiÓÔ ÔÈ
ÙÚfiÔÈ ·Ú·Û΢‹˜ ÙˆÓ Ê·ÁËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÙÒÓ (‰ËÏ·‰‹ ÔÈ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÙÔ˘˜),
·ÏÏ¿ Î·È Ë ¿ÏÏË, ÈÛ¯˘Ú‹ Â›Û˘, ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ·˘Ùfi Ô˘
Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó ‹ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó, ¤Ú· ·fi ÙËÓ ˘ÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ˘fiÛÙ·ÛË.
°È· ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ (Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈ-
ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ ÂÈÛ‹Ì·Ó ‹‰Ë ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960), Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ
ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ˙ˆ‹ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘, ηÈ, ηٿ ÙȘ ·Ú·ÈÓ¤ÛÂȘ ÙÔ˘, Ô ÂÚ¢-
ÓËÙ‹˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÔÊ›ÏÂÈ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ˘ÁÂÈÔÓÔ-
ÌÈ΋ ÂͤٷÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÌÈ·˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, Ó· ÂӉȷÊÂÚı› ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÎÏÔÁ‹˜ Î·È ÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÙˆÓ Ê·ÁËÙÒÓ, ÁÈ· ÙË
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·70

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

Ï·˚΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙ· ÚÔ˚fiÓÙ· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, ÛÙÔ Îϛ̷ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ, ÁÈ·
ÙȘ ·Ϥ˜ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ ÛÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋, ÙË ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙÈ΋ Î·È ÙËÓ ÔÙÔÔÈ›·
ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡, Î·È ·ÎfiÌË ÁÈ· ÙȘ ‰Ôͷۛ˜ Î·È Ù· ¤ıÈÌ· Á‡Úˆ ·fi οı ÙÚÔÊ‹,
ȉȷ›ÙÂÚ· ÙȘ Ë̤Ú˜ Ù˘ ÓËÛÙ›·˜ Î·È ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ, ÌÂ
ÛÎÔfi fi¯È ÌfiÓÔ ÙË ÁÓÒÛË Ù˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ
·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ Ù˘ ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ‰È·ÈÙËÙÈ΋˜.
√È Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ Â›Ó·È ÂÚÈÁÚ·ÊÈΤ˜, Ì ÏÈÁÔ-
ÛÙ¤˜ ‹ ηıfiÏÔ˘ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔ-
ÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÁÈ· ÙÔ ÂıÈÌÈÎfi ÙËÁ¿ÓÈÛÌ· ÙÔ˘ Ì·Î·ÏÈ¿ÚÔ˘, Ô˘,
ÙÔ 1965, Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó ·ÎfiÌË, ÙËÓ ∫·ı·Ú¿ ¢Â˘Ù¤Ú·, ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· ™È·Ú¿‚·, ÛÙË
Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ Ô‰ÒÓ ¢ËÌ¿Ú¯Ô˘ °. πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ Î·È ∑·ÏÔÎÒÛÙ·, ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ·.
ª·ı·›ÓÔ˘ÌÂ, ¿ÓÙˆ˜, ¿ÁÓˆÛÙ¤˜ Ì·˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ ‹ Î·È «Í¯·Ṳ̂Ó˜»,
ÙÔÈΤ˜ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ·Ú·Û΢‹˜ Ê·ÁËÙÒÓ, fiˆ˜ ÙÔ
ÔÚ˜ Î·È Ù· ¯·Ì„›· ‹ ¯·„È¿ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ √ÚÙÔ‡ ÛÙË ª. ∞Û›·, fiˆ˜ Ù·
ηıËÌÂÚÈÓ¿ (ÔÏÏ¿ ·fi ·˘Ù¿ ÓËÛÙ›ÛÈÌ·) ÌÈÚÌÈÏfiÓÈ·, Ë Úfi¯ÂÈÚË ˙ÂÌ·-
ÙÔ‡Ú·, ÙÔ ÎÚ·ÌÔÎÔ‡ÎÈ, ÎÈ ·ÎfiÌË Ù· ÓÙÂÚÏÔ‡ÛÈ·, Ù· ÁÔ˘Ì›‰È·, ÙÔ Ï·¯·Ófi-
„ˆÌÔ ‹ Ï·ÛÙfi, ÙÔ ¯Ô˘ÛÌ¿ÚÈ, Ë Ì·Ù˙›Ó· ‹ ηÙÛÈ·Ì¿ÎÈ, ÙÔ ÙËÁ·ÓÈÛÙfi, ηÈ
ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿ (Î·È ÁÏ˘Î¿) ·fi Ù· ¯ˆÚÈ¿ ÕÓˆ ∫·ÏÂÓÙ›ÓË Î·È ¢ËÌ·ÚÈfi
ÕÚÙ˘, ÂÓÒ Ë ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÁÈÔÚÙÈÓ¿ Ê·ÁË-
Ù¿, fiˆ˜ ÙÔ ÎÈÔÛΤÎÈ Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘, ηÈ, ΢ڛˆ˜, Ê·ÁËÙ¿ ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη
Î·È ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿ÙÈη, fiˆ˜ ÙÔ Â›Û˘ ÛÌ˘ÚÓ·›ÈÎÔ Ì·ÓÙ› Î·È Ë Ù˘ÚÓfiÈÙÙ·,
ÙÔ ¯ÔÈÚÈÓfi Ê·ÁËÙfi Ù˘ ÁÔ˘ÚÓÔ¯·Ú¿˜ ÛÙË ™·ÌÔıÚ¿ÎË Î·È Ù· ¯ÔÈÚÈÓ¿ Ù˘
∫Ú‹Ù˘ (ÔÈ ·Ì·ıȤ˜, Ù· ·¿ÎÈ·, Ë ÙÛÈÏ·‰È¿, Ù· Û‡ÁÏËÓ·, ÔÈ ÙÛÈÁ·Ú›‰Â˜, Î.¿.),
ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ·Û¯·ÏÈÓfi Û·‚fiÚÔ ÛÙ· ∆ÚÈ˙fiÓÈ· ¢ˆÚ›‰Ô˜, Ô˘ ‰ÂÓ Ï›ÂÈ ·fi
ηӤӷ Û›ÙÈ.
ª·ı·›ÓÔ˘Ì ·ÎfiÌË ÁÈ· ÙÔÈο ÁÏ˘Î›ÛÌ·Ù·, fiˆ˜ Ù· ÛÊÔ˘ÁÁ·Ú¿ÎÈ· ÙÔ˘
√͇ÏÈıÔ˘ Ù˘ ∂‡‚ÔÈ·˜, Ù· ÈÛÏ› (Ì Á¤ÌÈÛË ·fi ηڇ‰È· ‹ ·Ì‡Á‰·Ï· Ì ÙÚÈÌ-
̤ÓË ÊÚ˘Á·ÓÈ¿ Î·È ÎÔ·ÓÈṲ̂ӷ Á·Ú‡Ê·ÏÏ· Î·È Î·Ó¤ÏÏ·) Î·È Ù· ÎÂÙ¤ (ÛÂ
Û¯‹Ì· ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi Ì Á¤ÌÈÛË ·fi η‚Ô˘Ú‰ÈṲ̂ÓÔ ·Ï‡ÚÈ Î·È ‚Ô‡Ù˘ÚÔ) ÛÙËÓ
∫·ÈÛ¿ÚÂÈ· Ù˘ ª. ∞Û›·˜, Ù· Û¿ÚÁ·Ó· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ ÛÙÔ ªÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ∫ÔÓ›-
ÙÛ˘, fiÔ˘ Ì¿ÏÈÛÙ· ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ fiÛ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¿ÚÁ·Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘ÓÂ
ÙfiÛÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ì·Úٛ˜ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È, ÔÈ ‰›Ϙ Î·È Ô ÚˆÙÔ¯ÚÔ-
ÓÈ¿ÙÈÎÔ˜ Ì·ÎÏ·‚¿˜ ÛÙÔÓ ∞ÏÌ˘Úfi µfiÏÔ˘ Î.¿.
∫·Ù·ÁÚ·Ì̤ÓË ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ȉ›ˆÌ· Â›Ó·È Ë ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi
ÙË °Ú·Ì̤ÓË ºıÈÒÙȉԘ, ÛÙËÓ ÔÔ›· ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ÌÈ· ÌÔÓ·‰È΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘
·Ú·Û΢‹˜ ¿ÚÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ÂÙ¿˙˘ÌÔ˘ ¿ÚÙÔ˘.
∆¤ÏÔ˜, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ·Ú·‰ÔÛȷο ÚÔÊ‹Ì·Ù· Î·È ÔÙ¿, Û ¯ÂÈÚfiÁÚ·-
ÊÔ ·fi ÙËÓ ∏Ï›· ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚÈÊÙÈ¿‰Â˜, ¯ÂÈ̈ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÚˆÈÓfi
ÚfiÊËÌ·, Î·È Û ¤Ó· ËÂÈÚÒÙÈÎÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ, Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ì ۯ‰ȿ-
ÁÚ·ÌÌ· ÂÂÍËÁ› Ò˜ ·Ú·Û΢¿˙ÂÙ·È ÙÔ Ú·Î› ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ∏›ÚÔ˘, Ì·-
ı·›ÓÔ˘Ì ÁÈ· Ù· ·Ú¿ÓÔÌ·, Ù· Ï·ıÚ·›· η˙¿ÓÈ· ÂÍ·ÁˆÁ‹˜ ÙÛ›Ô˘ÚÔ˘.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·71

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 70 ñ 71

ÀÊ·ÓÙ¿ Î·È ÎÂÓÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡

°È· ÙÔÓ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ Ù· Ôχ¯ÚˆÌ· ˘Ê·ÓÙ¿ Î·È Ù· ÎÂÓÙ‹Ì·Ù·, ¤ÚÁ·,
·fi Ù· ÔÌËÚÈο ¯ÚfiÓÈ·, ˘„ËÏ‹˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ‚·ıÌ›‰·˜, ÙˆÓ ¿ÍÈˆÓ Î·È
·ÎÔ‡Ú·ÛÙˆÓ Á˘Ó·ÈΛˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ – fiÛÔ ÈÔ Ôχ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ ¶ËÓÂÏfi˜,
ÙfiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÓÔÛÙ·ÏÁÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÔÈ √‰˘ÛÛ›˜, ·Ú·ÙËÚÔ‡ÛÂ
– Î·È ¤ÚÁ· ‚¤‚·È· Î·È ÙÔ˘ ·ÚÁ·ÏÂÈÔ‡, Ô˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ÌÈÎÚfi ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ Î¿ıÂ
Ï·˚ÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡, ¤ÚÁ· Ù˘ ÛÈÙÈ΋˜, fiˆ˜ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ, ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜, η̈-
̤ӷ Ì Ú·ÎÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÊÈÏÔηϛ· Î·È ·Á¿Ë, ‰È·‰Ú·-
Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ‰È·ÎÔÛÌËÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ÁÈ· ÙÔ
Â͈ÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·›˙Ô˘Ó Ô Î‹Ô˜, ÔÈ ÁÏ¿ÛÙÚ˜ Ì ٷ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·, ηıÒ˜ Î·È Ù·
¯ÚÒÌ·Ù· Î·È Ù· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο ·È¯Óȉ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ: ∏ ηٿÏÏËÏË
Â¤Ó‰˘ÛË ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÈ Î·È ÙÔ ÈÔ ÊÙˆ-
¯ÔÎ¿Ï˘‚Ô Û ˙ÂÛÙfi Î·È ·Á·ËÙfi ¯ÒÚÔ, ÎÈ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ¤Ó· ηÙfiÚıˆÌ· – fiÛÔ
Î·È ÎfiÔ˜ – Ë Ù¤¯ÓË Ù˘ οı ÓÔÈÎÔÎ˘Ú¿˜.
™ÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙËÓ ∞Ú·¯ˆ‚›ÙÛ· πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· Ù·
Ì·ÓÙ¿ÓÈ· Î·È ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÓÂÚÔÙÚÈ‚‹˜, Û ¤Ó· ·ÎfiÌË ËÂÈÚÒÙÈÎÔ ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·ÊÔ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë Î·Ù·Û΢‹ Ù˘ ‚ÂϤÓÙ˙·˜, ·fi ÙË §Â˘Î¿‰· Ì·ı·›-
ÓÔ˘Ì ÙÔÈΤ˜ ÔÓÔ̷ۛ˜ ˘Ê·ÓÙÒÓ Î·È ÎÂÓÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ Û›ÙÈ
Î·È ÙË ÊÔÚÂÛÈ¿. ™ÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙËÓ ∫Ú‹ÙË ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ·ÚÁ·-
ÏÂÈfi˜ (ÂΛ ϤÁÂÙ·È Î·È ·ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ), Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ ÈÔ ÚÔÛÊÈÏ‹ ›Ûˆ˜
ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ù˘ ∫ÚËÙÈÎÔԇϷ˜, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ ı¤ÏÁËÙÚ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÎfiÔ˘˜
Î·È ÊÚÔÓÙ›‰Â˜, Î·È ·ÎfiÌË fiÙÈ Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ˜ Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÚÔÏ‹„ÂȘ ηÈ
‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔӛ˜. ™ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ÙÔÓ æ·ıfi˘ÚÁÔ ¶·ÙÚÒÓ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ηϤ˜
Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÙˆÓ ˘Ê·ÓÙÒÓ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ·˘ÙÔ‡ Ì ٷ ˘Ê·ÓÙ¿ Ù˘ ∏›ÚÔ˘ ηÈ
ÚÔÛˆÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ù˘ Û˘ÓÙ¿ÎÙÚÈ·˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
¶ÚÔÛı¤Ùˆ ·ÎfiÌË fiÙÈ ÛÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙËÓ ÕÓˆ ∫·ÏÂÓÙ›ÓË ÕÚÙ˘ ·Ô-
‰ÂÏÙ›ˆÛ· Ô‰ËÁ›Â˜ ‚·ÊÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, ÔÈ Ôԛ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó fiÏ· Ù· ¯ˆÚÈ¿ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡.

∂Ó‰˘Ì·Û›· – ∫ÔÛÌ‹Ì·Ù·
∆· ÂÓ‰‡Ì·Ù·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÚÔÛٷ٢ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÈ, ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÙËÓ Î·ÏψÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ô˘ Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ·ÏÏ¿ Î·È ·ÓÙ·-
Ó·ÎÏ¿ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô ʇψÓ, ÂÎÏËÚÒÓÔ˘Ó Î·È ‰È¿ÊÔÚ˜ ¿ÏϘ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈΤ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜, ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘Û›· Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜, ›Ù ÂÓÒÓÔÓÙ·˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ÔÌ¿‰Â˜/ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ›ÙÂ
‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜/¿ÏϘ.
∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÓ‰˘Ì·Û›·, ÛÙË ‰È΋ Ù˘ ‰È·‰ÚÔÌ‹, ÂÍÂÏ›¯ıËÎÂ Î·È ·Ó·Ï¿-
ÛÙËÎÂ Û·Ó ˙ˆÓÙ·Ófi˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ Û ۯ‹Ì·Ù· Î·È ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡-
Û·Ó ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙȘ ÂÚÈ¤ÙÂȘ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Ì·˜, ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ-
ÎÔÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, ÙȘ Â·Ê¤˜ ÙÔ˘ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È «Ìfi‰Â˜»
¿ÏÏˆÓ Ï·ÒÓ. ¶Ô˘ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Û·Ó, ·ÎfiÌË, ÙË ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÌÂÓË „˘¯È΋ ÙÔ˘
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·72

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

‰È¿ıÂÛË Û fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ Î·È ‚¤‚·È· ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÏË„Ë. ∏

ÁÓÒÛË Ù˘ Ì¿˜ ‚ÔËı¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ηχÙÂÚ· ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÌÈ·˜ ÎÔÈ-
ÓfiÙËÙ·˜ – ·˜ ÛÎÂÊÙԇ̠fiÙÈ Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Ù˘ ¤Ó‰˘Û˘ Ì¿˜ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ˘˜ ‰Úfi-
ÌÔ˘˜ Ù˘ ‚·ÊÈ΋˜, Ù˘ ˘Ê·ÓÙÈ΋˜, Ù˘ ÎÂÓÙËÙÈ΋˜, Ù˘ ÎÔÛÌËÌ·ÙÔÔÈ›·˜ ηÈ
Ù˘ ˘Ô‰ËÌ·ÙÔÔÈ›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÛÙË ÁÓÒÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ–Ì¤ÛˆÓ Ù˘ ÙÂ-
¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘˜. ∞ÎfiÌË Ë ÁÓÒÛË Ù˘ ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ηϋ, ÂÏ΢ÛÙÈ-
΋, Ì ÙȘ ÔÏ˘¯ÚˆÌ›Â˜ Î·È Ù· ÛÙÔÏ›‰È· Ù˘, ·ÊÂÙËÚ›· ÁÈ· ÙË ÁÓÒÛË Ù˘ ‰ÔÌ‹˜
ÌÈ·˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ÙˆÓ Ù·˘Ù›ÛˆÓ, ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛˆÓ, ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛˆÓ
·ÎfiÌË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.
∆ËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÓ‰˘Ì·Û›· Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ Û ÙÚÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ η-
ÙËÁÔڛ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÛÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi Îfi-
ÛÌÔ: ·. Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‹ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜, ‚. ΢ÚȷοÙÈÎË ‹ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ Î·È Á.
Á·ÌÚÈ¿ÙÈÎË ‹ Ó˘ÊÈ¿ÙÈÎË, ÂÓ‰˘Ì·Û›· ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘, fiˆ˜ ϤÂÈ, ÌÂÙ·‚·ÙÈÎÔ‡ ÁÂ-
ÁÔÓfiÙÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜.
√È ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÓ‰˘Ì·Û›· – Î·È Ù· Û˘ÓÔ‰¿ Ù˘ ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· – Á›ÓÔ-
ÓÙ·È Ì ·Ó·ÁˆÁ¤˜ ÛÙÔ Ì·ÎÚÈÓfi ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎfi Î·È ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ·ÚÂÏıfiÓ. ∆ËÓ
ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ·˘Ù‹ – Î·È ÙËÓ ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂϤÙË Ù˘ – Âͤ-
ÊÚ·Û ÏÈÙ¿ ·ÏÏ¿ Î·È ÂÚÈÂÎÙÈο, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔ-
ÚÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘, ÁÈ·Ù› Ì¿˜ ‰Â›¯ÓÂÈ – fiˆ˜ ϤÂÈ –, [Ë ÌÂϤÙË Ù˘ ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜]
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ·fi„ÂȘ ˙ˆ‹˜, ‹ Î·È ·fi ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ˜ ÓÙ˘Û›Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡, ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜
ÙÔ˘ Ì ÙÔ ·Ú¯·›Ô Î·È ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¤Ó‰˘Ì·, fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ÂÈ-
‰Ú¿ÛˆÓ, Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÈ¤ÙÂȤ˜ ÙÔ˘. ¶ÚÔÛ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌ· fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÊÔ-
ÚÂÛÈ¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ Â·Ú¯ÈÒÓ ÚÔÛ·ÚÌfiÛÙËΠ¿ÓÙ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, ÛÙ· ‹ıË Î·È ÛÙËÓ
·Ú¿‰ÔÛË, Ì οÔÈÔ Í¯ÒÚÈÛÌ· Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÊÔÚÈ¤Ù·È Û‹ÌÂÚ· ηÈ
·Ó·ÌÓËÛÙÈο Ì ˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ· Û·Ó ÙÔÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ ÛÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ηÈ
ÛÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜, Î·È fiÙÈ Ù· ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·, Â·ÈÓÂÙ¿ ηÏÏÈÙ¯ÓÈ-
ο ÂÈÓÔ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·Ù¤ÚˆÓ Ì·˜, Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Ù˘ ·Ó·Ù˘Á̤Ó˘ ÏÂÙÔÙ¯ӛ·˜
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÎÈ ·˘Ù¿ ÌÈ· Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Î·È ·ÈÛıËÙÈ΋.
™ÙÔ §.∞.¶.π. ÂÂÛ‹Ì·Ó· ÌfiÓÔ ¤ÓÙ ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Ì ·ÌÈÁÒ˜ ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁÈ-
Îfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÂÓÒ Û 23 ¢ڇÙÂÚ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÔÚÈṲ̂ӷ ÂÈ̤-
ÚÔ˘˜ ÎÂÊ¿Ï·È· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ¿ÏÏÔÙ ηϤ˜ ηÈ
·ÍÈfiÈÛÙ˜, ¿ÏÏÔÙ ÂÏÏÈ›˜ Î·È ·‰‡Ó·Ì˜. ø˜ ·‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘˜, Â›Û˘, ·Ú·-
Ù‹ÚËÛ· ÙËÓ ·Ô˘Û›· Â·ÚÎÔ‡˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
™Â ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi ÙËÓ ∞ÙÙ¿ÏÂÈ· Ù˘ ª. ∞Û›·˜ ·Ú·ÙËÚ›ٷÈ
fiÙÈ ˘‹Ú¯·Ó ÂΛ ‰‡Ô ÂȉÒÓ ÓÙ˘Û›Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔÓ Á¿ÌÔ, ÙÔ ÓÙfiÈÔ Î·È ÙÔ Â˘Úˆ-
·˚Îfi. ø˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ ÔÈ ÈÔ ÊÙˆ¯¤˜ Ù¿ÍÂȘ ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÓÙfiÈ·, ÂÓÒ ÔÈ ÈÔ
Â˘Î·Ù¿Ûٷ٘ Ù· Â˘Úˆ·˚ο.
∞fi ÙË £Ú¿ÎË ¤¯Ô˘Ì ÌfiÓÔ ÌÈ· Ì·ÚÙ˘Ú›·, ÁÈ· ÙËÓ ·Ó‰ÚÈ΋ ÊÔÚÂÛÈ¿ ÛÙÔ
¯ˆÚÈfi ∫·ÛÙ·ÓȤ˜ ÙÔ˘ Ó. ƒÔ‰fi˘, ·˘Ù‹Ó Ô˘ ÊÔÚÔ‡Û·Ó fiÙ·Ó ·ÓÙÚ‡ÔÓÙ·Ó ‹
›¯·Ó ÁÈÔÚÙ‹.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·73

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 72 ñ 73

ª›· ÌfiÓÔ Ì·ÚÙ˘Ú›· ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ·fi ÙË ª·Î‰ÔÓ›·, ·fi ÙË ¢Ô‚›ÛÙ· ÙÔ˘ Ó.
™ÂÚÚÒÓ, Ì ÏÈÁÔÛÙ¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›· Î·È Ù· ‚·ÛÈο ÙÌ‹-
Ì·Ù· ÙˆÓ ÂÓ‰˘Ì·ÛÈÒÓ, Î·È Ì ÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË Ù˘ Û˘ÓÙ¿ÎÙÚÈ·˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘
fiÙÈ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi, ÛÙ· 1967–1968, ηӤӷ˜ ¿Ó‰Ú·˜ ‰ÂÓ ÊÔÚÔ‡Û ϤÔÓ ÙÔÈ΋ ÂÓ-
‰˘Ì·Û›·, ÂÓÒ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ Á¤ÚÔÓÙ·˜ Ô˘ ÙË ÊÔÚÔ‡Û [Ë ÊÔÈÙ‹ÙÚÈ· ÙÔÓ ı˘Ìfi-
Ù·Ó Ôχ ηϿ] ¤ı·Ó ÛÙ· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’60. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÚÔÛı¤ÙÂÈ
Ë Û˘ÏÏÔÁ¤·˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙËÓ ›‰È· ÂÔ¯‹ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ¿Óˆ ·’ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ
50 ¯ÚfiÓˆÓ ÊÔÚÔ‡Ó fiϘ ÙÔÈ΋ ÂÓ‰˘Ì·Û›·, ÔÈ ÓÂÒÙÂÚ˜ ÊÔÚÔ‡Ó Â˘Úˆ·˚ο.
¢‡Ô ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¤¯Ô˘Ì ·fi ÙË £ÂÛÛ·Ï›·, Ë Ì›· – ÌÔÓÔ-
Û¤ÏÈ‰Ë – ·fi Ù· º›ÏÈ· ÙÔ˘ Ó. ∫·Ú‰›ÙÛ˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· ‰›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔÓ Ë ÔÓÔ-
Ì·ÙÔÏÔÁ›· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Á˘Ó·ÈΛˆÓ ηڷÁÎÔ‡ÓÈÎˆÓ ÂÓ‰˘Ì¿ÙˆÓ, ηıÒ˜ ηÈ
Ì›· ʈÙÔÁÚ·Ê›· Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜, Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ·fi ÙÔ ¶‹ÏÈÔ, ÛÙËÓ ÔÔ›·, ÌÂ
ÂÈ̤ÏÂÈ·, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë Á˘Ó·ÈΛ· ÊÔÚÂÛÈ¿, ‰›ÓÂÙ·È Ë ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘,
Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ ηٿ ËÏÈΛ· Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, Û¯ÔÏÈ¿-
˙ÂÙ·È ·ÎfiÌË Ë Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ·Ï‹ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜ Î·È ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È Î·Ï¤˜
ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ Ù˘ ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ.
ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÛÙÔȯ›· Î·È ÚÔ-
ÛÂÁ̤ӷ ÁÈ· Ù· Ì·ÓÙ‹ÏÈ· ÙÔ˘ ÎÂÊ·ÏÈÔ‡ Î·È ÙÔ Î¤ÓÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ª¤ÙÛÔ‚Ô, ÌÂ
ۯ‰ȷÛÙÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ‰Â̷ۛÙÔ˜ ÙˆÓ Ì·ÓÙËÏÈÒÓ Î·Ù¿ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈ΋ ËÏÈΛ·, Ì·ı·›ÓÔ˘Ì Ò˜ ÛÙfiÏÈ˙·Ó ÙË Ó‡ÊË ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·
ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ªfiÏÈÛÙ· Ù˘ ∫fiÓÈÙÛ·˜, Î·È ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ÌÈ· ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙË Ì·ÚÙ˘-
Ú›· ·fi ÙË ‚Ï¿¯ÈÎË ÎÔÈÓfiÙËÙ· ªÈÎÚ‹ °fiÙÈÛÙ· ÙÔ˘ Ó. πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, Ù˘ ÔÔ›·˜
Ë ÊÔÚÂÛÈ¿, Ì ηϋ ‰È·Ù‡ˆÛË, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Û ¯ÚÔÓÈΤ˜ ηÙËÁÔÚÈÔÔÈ‹-
ÛÂȘ, Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·Ï¿ ÙË ÁÔÚÁ‹ ÌÂÙÂͤÏÈÍ‹ Ù˘ ÛÙË ÌÈÎÚ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. ¶Â-
ÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ Â›Ó·È ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÙË ÊÔÚÂÛÈ¿ ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ ªÔ˘˙·Î·›ÔÈ, ™È-
Ú¿ÎÔ Î·È µ‹ÛÛ·ÓË. ªÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÂÚÁ·Û›· ·fi ÙË £ÂÛÚˆÙ›·
Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ÙȘ «ÛÙÔϤ˜» ÛÙÔ ‰ÈÓfi ¯ˆÚÈfi º·ÓÂڈ̤ÓË (ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË ÓÔÈÎÔ΢ÚÔÛ‡ÓË ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ÏÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ÁÔ‡-
ÛÙ·), Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ¿˜ Ù˜ Ì ÙȘ ÊÔÚÂÛȤ˜ ÙÔ˘ ÎÔÓÙÈÓÔ‡ ·ÏÏ¿ ÔÚÂÈÓÔ‡ ¯ˆÚÈÔ‡
•¤¯ˆÚÔ, Ô˘ ÙȘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ Î¿ÙÈ ÙÔ ‚·Ú‡. ∞fi ÙË ™·ÁÈ¿‰· Ù˘ £ÂÛÚˆÙ›·˜
¤¯Ô˘ÌÂ Î·È Ì›· ÏÂÙÔÌÂÚ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ¯·˚Ì·ÏÈÔ‡, ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡ ÎÂÈÌËÏ›Ô˘
ÙÔ˘ ÊÔÈÙËÙ‹ – Ì·ı·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÂΛ ÙÔ ¯·˚Ì·Ï› ϤÁÂÙ·È ‡„ˆÌ· –, Ì ·Ú·-
ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ‰Ú·ÎÔÓÙÔÎÙfiÓÔ˘ η‚·Ï¿ÚË ·Á›Ô˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Î·È Ì ÂÚȯfiÌÂÓÔ ı˘Ì›·Ì·, Ï›‚·ÓÔ, ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ
‡Ê·ÛÌ· ·fi ¿ÁÈÔ, Ì¿ÙÈ ·fi „¿ÚÈ, ‰·Áοӷ ·fi ο‚Ô˘Ú· Î.¿.
∞fi ÙË ™ÙÂÚ¿ ∂ÏÏ¿‰· ¤¯Ô˘Ì ÌÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û·, ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ȉ›ˆÌ· η-
Ù·ÁÚ·Ì̤ÓË, Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi °Ú·Ì̤ÓË ÙÔ˘ Ó. ºıÈÒÙȉԘ, ÁÈ· fiÏ· Ù·
›‰Ë Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜, ÙËÓ ÎfiÌ̈ÛË Î·È ·ÎfiÌË ÙÔÓ Î·ÏψÈÛÌfi, Î·È Ì›· Ì·ÚÙ˘-
Ú›· ·fi ÙËÓ ∞Á›· ÕÓÓ· Ù˘ ∂‡‚ÔÈ·˜ ÌÂ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ Ù˘
·ÈÛıËÙÈ΋˜ ¯¿Ú˘ Ù˘ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ÊÔÚÂÛÈ¿˜ Ì ٷ ÔÏÏ·Ï¿ ÎÂÓÙ‹Ì·Ù·, Ô˘
Â›Ó·È Ë ›‰È· Î·È ÁÈ· ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Î·È ÁÈ· ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·74

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

∆Ô ˘ÏÈÎfi ·fi ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ·Ó‡·ÚÎÙÔ, ÂÎÙfi˜ ·fi ο-
ÔȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÚÔ˘¯·Ï¿ÎÈ· ÙˆÓ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (¤Ó· ı¤Ì· Ô˘
ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ¤¯ÂÈ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ÙËÓ ∂Ó‰˘Ì·ÙÔÏÔÁ›·) Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÚÔÏ‹-
„ÂˆÓ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÕÁÈÔ˜ ¶¤ÙÚÔ˜ ∫˘ÓÔ˘Ú›·˜. ∏ ÏËÚÔÊÔÚ‹-
ÙÚÈ· ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞Ì·ÏÈ¿‰· ∏Ï›·˜ ¤¯ÂÈ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·‰˘Ó·ÙÈ-
Ṳ̂ÓË ÌÓ‹ÌË Î·È ‰›ÓÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ ÁÂÓÈÎfiÏÔÁ˜ ·fiÚÈÛÙ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜.
∞Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·fi Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘, ÂÎÙfi˜ ·fi
¤Ó· Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË, Ô˘ ·ÊÔÚ¿
ÛÙË Ï‚¤ÓÙÈÛÛ· Î·È ÌÂÚ·ÎÏ›‰ÈÛÛ·, fiˆ˜ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ «˘ÌÓËÙÈο», ÏÂ-
ۂȷ΋ ÊÔÚÂÛÈ¿.
∞fi Ù· ∂Ù¿ÓËÛ· ¤¯Ô˘Ì ÌfiÓÔ ÙÚ›· ÎÂÚ΢ڷ˚ο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ‰‡Ô
·fi ÙË §Â˘Î¿‰·. ∫·Ì›· Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi ÙË ∑¿Î˘ÓıÔ Î·È ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿.
™Â ¤Ó· ·fi Ù· ÎÂÚ΢ڷ˚ο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÚfiÛÂÍ· ÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË fiÙÈ ·-
Ï·ÈfiÙÂÚ·, ÂÂȉ‹ ÙÔ ÓËÛ› ‰ÂÓ Â›¯Â ·Ó·Ù˘Á̤ÓË ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡-
Û·Ó ˆ˜ ÚÒÙË ‡ÏË ÙÔ Â›ÔÓÔ ÛÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÏÈÓ¿ÚÈ, Ô˘ ¿ÊËÛ ÛÂ
¯Ú‹ÛË ‰È¿ÊÔÚ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜ ‹ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, ÙËÓ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ÁÓˆÛÙ‹
ÙÔ˘ ÏÈÓ·ÚÈÔ‡ Ù· ¿ıË Î·È ÙËÓ ÙÔÈ΋ ¯·Ú·ÌÔ˘Ï›ÎÈ·, ÂıÂÚ¿, ÙÈ ÂοËΠÙÔ
ÏÈÓ¿ÚÈ, Ô˘ Û‹Ì·ÈÓ fiÙÈ ¤ÙÛÈ ı· ··ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ÎfiÔ Ù˘ Â›ÔÓ˘
ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘. ∂Í¿ÏÏÔ˘ ¤Ó· ·fi Ù· Ï¢η‰›ÙÈη ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Â›Ó·È ÁÚ·Ì-
̤ÓÔ ÌÂ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÊfiÚÙÈÛË ÁÈ· ÙË Á˘Ó·›Î· Ù˘ §Â˘Î¿‰·˜, Ô˘ Â›Ó·È Ë
ÌÂÁ¿ÏË, Ë Ï¿ÌÔ˘Û·, Ë Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·, Ë ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓË, Ë Âͤ¯Ô˘Û· ÌÔÚÊ‹ Ù˘
ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ· fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ
fi„ÂȘ Ù˘ ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ÊÔÚ¤ıËÎ·Ó ÔÈ
‰È¿ÊÔÚÔÈ Ù‡ÔÈ Ù˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ¯ˆÚÈ΋ ‹ ·ÛÙÈ΋ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ Ù˘, ·Ó¿ÏÔ-
Á· Ì ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘, Ô˘ ÂͤÊÚ·˙ ¿ÓÙ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ËÏÈΛ· Î·È Î·Ù¿ÛÙ·-
ÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, Ì ÎÔڇʈۋ Ù˘ ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘, ·ÔÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÎÈ
·Ô„Èψ̤ÓË, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÁÈ· ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· Ù˘ ·ÓÙÚÂ̤Ó˘ Á˘-
Ó·›Î·˜, ÂÓÒ Ë ÎÔÂÏÏ›ÙÈÎË ÙˆÓ ·Ó‡·Ó‰ÚˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ, ·Ó Î·È ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ
ÙˆÓ ·ÓÙÚÂ̤ӈÓ, ÙÔ ÊfiÚÂÌ¿ Ù˘ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙfi Ì ÎÔ˘ÌÈ¿ ¤ˆ˜ Â¿Óˆ, ÁÈ·-
Ù› ...ÌfiÓÔ Ë ·ÓÙÚÂ̤ÓË ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ë ÙÔ ÊfiÚÂÌ¿ Ù˘ ÌÚÔÛÙ¿ ·ÓÔȯÙfi, ÎÈ
·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ͯˆÚ›˙ÂÈ Ë ·Ó‡·ÓÙÚË ·fi ÙËÓ ·ÓÙÚÂ̤ÓË.
∆¤ÏÔ˜, ·fi ÙÔ §·Û›ıÈ Ù˘ ∫Ú‹Ù˘ ¤¯Ô˘Ì ηϤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ¤Ó-
‰˘Ì·, ÙËÓ ˘fi‰ÂÛÈÓ, ÙËÓ ÎfiÌ̈ÛÈÓ Î·È ÙÔÓ Î·ÏψÈÛÌfi ·Ó‰ÚÒÓ Î·È Á˘Ó·È-
ÎÒÓ, ηٷÁÚ·Ì̤Ó˜ ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ȉ›ˆÌ·, Ì ÙÔÓ ÏËÚÔÊÔÚËÙ‹ Ó· ÌÈÏ¿ ÁÈ·
·Ï·ÈfiÙÂÚ· Î·È ÌÂÙÂÍÂÏÈÁ̤ӷ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÊÔÚÂÛÈ¿˜.

§·˚΋ µÈÔÙ¯ӛ· Î·È ∆¤¯ÓË

™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ
¯ÂÚÈÒÓ Ô˘ ÍÂ¤Ú·Û·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹, ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó ÛÙËÓ ÔÈÌÂ-
ÓÔÙ¯ÓÈ΋ Î·È ÁˆÚÁÔÙ¯ÓÈ΋, ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÙÂÏÈο ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋
ÂÌÔÚ‡ÛÈÌË ‚ÈÔÙ¯ӛ· ÙÔ˘ ͇ÏÔ˘, ÙÔ˘ ËÏÔ‡, ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘, ÙˆÓ ‰ÂÚÌ¿ÙˆÓ,
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·75

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 74 ñ 75

Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈ ÚÔÔÙÈΤ˜ ¢ڇÙÂÚ˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È ‰È¿ıÂÛ˘ ÙˆÓ ÚÔ˚fi-

ÓÙˆÓ Ù˘ ÛÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, ÙÔ ·Ó¤‚·ÛÌ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÔÈ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜
Î·È ¿ÏϘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·Ô‰ÂÎÙÒÓ Î·È ¯ÚËÛÙÒÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ
¢ÓfiËÛ·Ó ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Ù˘ ÊÈÏÔηϛ·˜ ÙˆÓ Ù¯ÓÈÙÒÓ, Ô˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó
ÁÈ· Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÙÔ˘˜ ͯˆÚÈÛÙ¤˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙËÓ
Ù¤¯ÓË ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÚÒÙÈÛÙ· Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ Î·È ‰È·ÎÔÛÌËÙÈ΋
ÌÔÚÊ‹ Ù˘.
∏ §·ÔÁÚ·Ê›· ÌÂÏÂÙ¿ Î·È ÙȘ ‰‡Ô ÌÔÚʤ˜ Ù˘ Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘, Ù· Ú·ÎÙÈ-
ο – ¯ÚËÛÙÈο (Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ˆ-
ÚÔ¯ÚfiÓÔ) Î·È Ù· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο, Ù· ˆÚ·›· Î·È ·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù·
ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, ÙÔÓ Í˘ÏÔ˘Ú-
Áfi Î·È ÙÔÓ Í˘ÏÔÁχÙË, ÙÔÓ ÛȉËÚÔ˘ÚÁfi Î·È ÙÔÓ ·ÚÁ˘ÚÔ¯fiÔ, ¯ˆÚ›˜ ‰È¿ÎÚÈÛË
Î·È ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ, ̤۷ ÛÙ· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ¿ ÙÔ˘˜, Ì ٷ ÂÚÁ·Ï›· ÙÔ˘˜, ÙȘ ÚÒÙ˜
‡Ï˜, ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ ÙÔ˘˜, ÙȘ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜
Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ ÙÔ˘˜, ÙË ‰È¿ıÂÛË, ‰È¿‰ÔÛË Î·È ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ
ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜.
ªÂ ¤ÎÏËÍË ‚ڋη ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÌfiÓÔÓ ÂÓfi˜ Ù¯ÓÈÎÔ‡ Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜,
Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÎÏ›„ÂÈ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜, ·˘Ùfi ÙÔ˘ ηÚÔÔÈÔ‡, Û ¤Ó· ÔÏÈÁÔÛ¤ÏȉÔ
¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi ™˘ÌÂÒÓ· ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ∫·Ú‰›ÙÛ˘, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÔÈ Ù‡ÔÈ ÙˆÓ Î¿ÚˆÓ (·Ú·Ì¿˜, Óٷϛη, ÌÔÓfi-
ηÚÔ, ÙÂÙÚ¿ÙÚÔ¯Ô Î¿ÚÔ Ì ‰‡Ô ¿ÏÔÁ·), ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚ¤˜,
Ù· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ‰˘ÛÎÔϛ˜
Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ (ÌÈ·˜ Î·È ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÛÙ· ̤-
ÙÚ·, ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ÔÔ›· ÔÈ Ù¯ӛÙ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ·¤Íˆ).
™Â ¤Ó· ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi Ù· °È¿ÓÓÂÓ·, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÂÈÁڷʤ˜ η-
Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ fiÏ˘, Ô˘ ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤ÚÁ· Ï·˚΋˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-
΋˜ Ù¤¯Ó˘, Û ¿ÏÏÔ ËÂÈÚÒÙÈÎÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ÁÈ· ¤ÚÁ· Ù˘ ͢ÏÔ-
ÁÏ˘ÙÈ΋˜, Î·È ÛÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi ÙËÓ ∫ÔÌÔÙËÓ‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ¤ÚÁ·
Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘ Ô˘ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ªÔ˘Û›Ô.

§·˚ÎÔ› µ›ÔÈ Î·È ∂·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·

∫·Ù¿ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Ô fiÚÔ˜ Ï·˚ÎÔ› ‚›ÔÈ ÂÚÈÎÏ›ÂÈ ÙÔ˘˜ ÔÌ·‰ÈÎÔ‡˜ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ˙ˆ‹˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ô Î˘ÓËÁÂÙÈÎfi˜, Ô ·ÏÈ¢ÙÈÎfi˜, Ô ÁˆÚ-
ÁÈÎfi˜, Ô ÔÈÌÂÓÈÎfi˜, Ô Ó·˘ÙÈÎfi˜, Ô ÂÌÔÚÈÎfi˜, Ô ÂÚÁ·ÙÈÎfi˜, Î.¿., ı¤Ì·Ù· ÌÂ
ÂӉȷʤÚÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ÊÈÏÔÏÔÁÈÎfi, ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎfi ηÈ, ‚¤‚·È·,
Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙ· ̤۷, Ù· ÂÚÁ·Ï›·, Ù· Û‡ÓÂÚÁ·, ÙȘ
Ù¯ÓÈΤ˜, fiÙ·Ó, Î·È fiÔ˘, fiÏ· ·˘Ù¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È.
∫·Ù·Áڷʤ˜ Ï·˚ÎÒÓ ‚›ˆÓ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ¿ÙˆÓ ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È Û 14 ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·Ê· Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ. ∞ӷʤڈ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙËÓ ˘Ô-
‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋ ÂͤٷÛË Ù˘ ‰·ÛÔÎÔÌ›·˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ù˘ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ,
ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÛÙËÓ ∫·‚¿Ï·, Ù˘ ηÓÔηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ ÛÙÔ Ã¤ÚÛÔ ÙÔ˘ Ó.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·76

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

∫ÈÏΛ˜ Î·È ÛÙÔ ÓÔÌfi ¶ÈÂÚ›·˜ (Ï·ÈÛȈ̤ÓË Ì¿ÏÈÛÙ· Ì 111 ÚˆÙfiÙ˘˜ ʈ-
ÙÔÁڷʛ˜), Ù˘ ·ÌÂÏÔ˘ÚÁ›·˜ ÛÙË ∑›ÙÛ· ÙÔ˘ Ó. πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (Ì 29 ʈÙÔÁÚ·-
ʛ˜), ÙˆÓ „·Ú¿‰ÈÎˆÓ Ù¯ÓÒÓ ÛÙË §Â˘Î¿‰·, Ù˘ ·ÚÙÔÔÈ›·˜ ÛÙÔÓ ¶‡ÚÁÔ
∏Ï›·˜, ÙÔ˘ ·ÏˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÛÙ· ¶ÂÙڿψӷ ÙÔ˘ Ó. ∂˘Ú˘Ù·Ó›·˜, ÙÔ˘ ÁˆÚÁÈ-
ÎÔ‡ ‚›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ıÂÚÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∫·ÚÂÚ‹ ™ÂÚÚÒÓ.
™˘ÌÏËڈ̷ÙÈο Û fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ ÚÔÛı¤Ùˆ fiÙÈ ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ
ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ó· ·Û΋ÛÂÈ Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ÊÔÈÙË-
ÙÒÓ ÙÔ˘, ‹Ù·Ó Î·È Ë ÚÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ÂÏÏË-
ÓÈÎÔ‡ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ·Ú¯·›Ô˘, ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ Î·È ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡, Ì ÛÎÔfi ÙÔÓ
ÂÓÙÔÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ô‰ÂÏÙ›ˆÛË Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ηÈ, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÙËÓ
·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ Ì ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜. °È· ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ∫Ï·ÛÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ·Ô‰ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ı¤-
Ì·Ù· ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Û ¤ÚÁ· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ Î·È §·ÙÈ-
ÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ¤ÚÁ· Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ, ÔÈÌÂÓÈο ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ Î·È
ÙÔÓ ∏Û›Ô‰Ô, Ï·˚ο Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÛÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË Î·È ÙÔÓ §Ô˘ÎÈ·Ófi, ÂÓ‰˘-
Ì·ÙÔÏÔÁÈο ÛÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, Á·ÛÙÚÔÓÔÌÈο ÛÙÔÓ ∞ı‹Ó·ÈÔ Î.¿.

∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ.

√È ËÁ¤˜, ÔÈ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜. √È ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ¢·ÛοÏÔ˘
™Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ηÈ, ΢ڛˆ˜, Û fiÛ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù˘¯È·Î‹
ÂÚÁ·Û›·, fiˆ˜ fiÊÂÈÏ·Ó ÙfiÙ ӷ ·Ú·‰›‰Ô˘Ó, ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÂÎı¤ÙÔ˘Ó ÛÙÔÓ
¶ÚfiÏÔÁfi ÙÔ˘˜ – fiÙ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ – ÙÔ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤ÁÚ·„·Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·
ÙÔ˘˜, Ô˘ ۯ‰fiÓ ¿ÓÙ· ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÙfiÔ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ ¤ÙÛÈ Ó·
·ÔʇÁÔ˘Ó ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÊfiÚÙÈÛË.
∂›Û˘, ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê¿ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜, ÂÎÙfi˜ ·fi fiÛ· ÂÌÂÚȤ¯Ô˘Ó
ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ‚ÈÒÌ·Ù·, ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·, ÂÌÂÈڛ˜, ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤-
ÚÔ˘Ó ¿ÓÙ· ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜ ÙÔ˘˜, ÙËÓ Î‡ÚÈ· ËÁ‹ Ô˘ ¿ÓÙÏËÛ·Ó ÙȘ ÏË-
ÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘˜. ∞˘Ùfi ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ˆ˜ ·‰˘Ó·Ì›· ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ Úˆ-
ÙÔÂÙÒÓ, Ô˘ Â›Ó·È ÔÏÈÁÔÛ¤Ïȉ· Î·È ‰ÂÓ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋
ÂÚÁ·Û›·, ·ÏÏ¿ ÌÈ· ·Ï‹ ηٷÁÚ·Ê‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. ™Ù· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ ÙÂ-
Ù·ÚÙÔÂÙÒÓ, ÔÈ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜ (Î·È Ì ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÚÈ·), Ë ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (Ô˘ ο-
ÔÙ ÙÂÎÌËÚȈÙÈο Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰Ô˘ÏÂÈ¿), ‹ Î·È ¿ÏÏÔ ·Ú¯ÂÈ·-
Îfi ˘ÏÈÎfi (¤ÁÁÚ·Ê· .¯. ÎÔÈÓÔًوÓ), ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÚÔÛÔ¯‹, ÌÂ
ÂÂÍËÁ‹ÛÂȘ, Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ, Ì ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ·.
√È Û˘ÏÏÔÁ›˜ ¿ÓÙˆ˜ ‰ÂÓ ‰È·ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó ·Ó¿ÌÂÈÍË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi
‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ô‡Ù ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÓÔ˘Ó Ô‡Ù ÂÍ·ÎÚÈ‚ÒÓÔ˘Ó Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÚfi-
Ô˘˜ ÙȘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Âȉ‹ÛÂȘ Ô˘ ÚÔÛÎÔÌ›˙Ô˘Ó, Ô‡Ù ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó Û ÂÚ-
ÌËÓ›˜, Û¯fiÏÈ· Î·È ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤Ó· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·.
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Û·Ó, ÚˆÙÔ‡Û·Ó, η٤ÁÚ·Ê·Ó, Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ·Ó.
√ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ Ë ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Ô˘ ÔÚÈ-
Ṳ̂ÓÔÈ Ì¿ÏÈÛÙ· ÊÚfiÓÙÈÛ·Ó Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ȉ›ˆÌ·, fiˆ˜ ÙÔ˘˜
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·77

ª∞ƒ∆Àƒπ∂™ À§π∫√À µπ√À ∫∞π ¶√§π∆π™ª√À

™∆∞ Ã∂πƒ√°ƒ∞º∞ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡ ∆√À ¢∏ª∏∆ƒπ√À ™. §√À∫∞∆√À 76 ñ 77

·Ú·‰fiıËÎÂ. ∞˘Ùfi ÎÚ›ÓÂÙ·È ·ÍÈfiÏÔÁÔ Î·È ·fi ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÁψÛÛÔÏÔÁÈÎÔ‡
ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, Î·È ·fi ÙËÓ ¿Ô„Ë Ù˘ ÂÍ·ÛÊ·ÏÈṲ̂Ó˘ ÁÓËÛÈfiÙËÙ·˜.
∂›Û˘, ÛÙȘ Ù˘¯È·Î¤˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ÌÂıÔ‰Ô-
ÏÔÁ›· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·Ù¿ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ·Ú¿ıÂÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜, ÔÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Î·Ù¿ ÙȘ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∂ÈÛ·-
ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·.
√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‰··ÓÔ‡Û Ôχ ¯ÚfiÓÔ ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È
‰ÈfiÚıˆÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘. ™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ·˘Ù¤˜
(Î·È Û¯Â‰fiÓ Û fiϘ ÙȘ Ù˘¯È·Î¤˜ ÙˆÓ ÙÂÙ·ÚÙÔÂÙÒÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ) ‚ϤÔ˘Ì fiÙÈ
ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÁÚ·ÙÒ˜ ÙȘ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ – Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÎfiÎÎÈÓÔ ÌÂÏ¿ÓÈ –, ¯ˆÚ›˜
Ó· Ê›‰ÂÙ·È Â·›ÓˆÓ ·ÏÏ¿ – ı· ¤ÏÂÁ· – ΢ڛˆ˜ ·˘ÛÙËÚÒÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛˆÓ,
ÂÈÛËÌ¿ÓÛˆÓ, ‰ÈÔÚıÒÛÂˆÓ Î·È ˘ԉ›ÍÂˆÓ ÁÈ· Ù· ¿ÓÙ·: ÙË ÛÎËÓÔıÂÛ›·,
fiˆ˜ ¤ÏÂÁ ÙË ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ ÓÔÈÎÔ·ÚÂÌ· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙËÓ ·È-
ÛıËÙÈ΋ Ù˘, ÙË ÁψÛÛÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·, ÙËÓ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ Î·ÏÏÈÁÚ·Ê›·,
ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ (fiÔ˘ ˘‹Ú¯·Ó) ηÈ, ‚¤‚·È·, ÙÔ ÂÚȯfiÌÂ-
ÓÔ, ÙË ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘, ÙËÓ ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÙÔ˘, ÙËÓ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘
Û˘ÏÏÔÁ¤·, ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ‹ fi¯È ¢ÚÂÙËÚ›ˆÓ (ÛÙ· ÔÔ›· ¤‰ÈÓ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·
Î·È Û˘¯Ó¿ ˘ԉ›ÎӢ ÙÚfiÔ˘˜ Û‡ÓÙ·Í‹˜ ÙÔ˘˜), ÙË ¯Ú‹ÛË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜,
Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ ٷ ÏÂÁfiÌÂÓ· ·ÏÏ¿ ηÌÈ¿ ÊÔÚ¿ ·ÂÈÏÔ‡Û ‹ ηÈ
·ÏÏÔ›ˆÓ ÙËÓ ÚˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘˜, ÙËÓ ·ÓÙÈÁÚ·Ê‹ – Û¿ÓÈ· – ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ
‹‰Ë ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓˆÓ Î.¿.
√ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÛÙÔÓ ÊÔÈÙËÙ‹ ÙȘ ÂÏÏ›„ÂȘ ÙÔ˘,
ÒÛÙ ӷ ‰ÈÔÚıˆı›, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜,
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È ¯Ú‹ÛÙ˜ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿
ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ı· ·ÔÎfiÌÈ˙·Ó ·fi ·˘Ù¿. °ÂÓÈο, ¿ÓÙˆ˜, ‰ÂÓ
·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ÙËÓ ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ, Î·È ·˘Ùfi ›-
Ó·È Ô˘ Ì¿˜ ÂӉȷʤÚÂÈ ‚¤‚·È·, ·ÁˆÓÈ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ ηÈ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ· Î·È ·ÚÙÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜.
∆· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ‚È‚ÏÈÔ‰ÂÙ‹ıËÎ·Ó ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·Ú·‰fiıËηÓ, Ì ÙȘ
‰ÈÔÚıÒÛÂȘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ηı·ÚÔÁÚ·Ì̤ӷ Î·È ‚ÂÏÙȈ̤ӷ
ηٿ ÙȘ ˘ԉ›ÍÂȘ ÙÔ˘, οÙÈ Ô˘ ›Ûˆ˜ ·Ó ÁÈÓfiÙ·Ó, Ó· ¤‰ÈÓ ÌÈ· ÈÔ ıÂÙÈ΋ ÂÈ-
ÎfiÓ· ÙÔ˘ ÊÔÈÙËÙÈÎÔ‡ Ìfi¯ıÔ˘.
¶¿ÓÙˆ˜, ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ ÊÔÈÙË-
ÙÒÓ, ·Ú¿ ÙȘ fiÔȘ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ù¤ÏÂȤ˜ ÙÔ˘ Î·È ÌÈ·Ó ¤Î-
‰ËÏË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Ù¿ÛË ÁÈ· ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË Î·È ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÁÂÓ¤ıÏÈˆÓ Ùfi-
ˆÓ, ¤¯ÂÈ ÙËÓ ·ÚÂÙ‹ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, Ô˘, ¯ˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·,
ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÁÓÒÛË Î·È ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ÁÈ· ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, ÁÈ· Â-
Ú·ÈÙ¤Úˆ Û˘ÓÂͤٷÛË Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÛÂȘ, Â·ÏËı‡ÛÂȘ ÎÈ ÂÍ·ÎÚÈ-
‚ÒÛÂȘ (ËıÂÏË̤Ó˘ ›Ûˆ˜ ‹ ·ı¤ÏËÙ˘) ·Ú·Ô›ËÛ˘ ÛÙÔȯ›ˆÓ, ÂȂ‚·ÈÒÛÂȘ,
Î·È Û˘ÌÏËÚÒÛÂȘ, ÁÈ· ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÙÂÏÈο ¢ڇÙÂÚˆÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ
·fi ÒÚÈÌÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜.
VRELH65_78 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·78

ª∞ƒπ¡∞ µƒ∂§§∏ – ∑∞Ã√À

Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û· Î·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓfi ÌÔ˘ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ Ù· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Ù˘
∑.¶.∞., ı· ‹Ù·Ó ÛÔ˘‰·›Ô, ÈÛÙ‡ˆ, ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Û‹ÌÂÚ·, Û·Ú¿ÓÙ·
¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ì·ÚÙ˘ÚÈÒÓ, Ó· Á›ÓÔÓÙ·Ó ÚÔÛ¿ıÂÈ-
˜ ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, ·fi ÙȘ ›‰È˜,
¿ÁÓˆÛÙ¤˜ Ì·˜ ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜, ÒÛÙ ÁÈ· fiÛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜ Ù· ÓÂ-
·Ú¿ ·È‰È¿ η٤ÁÚ·„·Ó ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960, Ó· ¤¯Ô˘Ì ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÂ
ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË, ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÙÔÓ ·Ú·ÁΈÓÈÛÌfi, ÙÔÓ
ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ‹ ηÈ, ‚¤‚·È·, ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ÂÁηٿÏÂÈ„‹ ÙÔ˘˜.
∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ fi¯È ÌfiÓÔ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ·˘ıÂÓÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹
ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ¯·Ì¤ÓˆÓ fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ Ì·˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿
Î·È Ì¿˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÌÔÚ›
Ó· Û˘ÌÔÚ‡ÂÙ·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi, ÙÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ÙÔ ‰ÈÔÈ-
ÎËÙÈÎfi, ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·˜ ÂÌ¿˜, ÙÔ˘˜ ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÔ˘‰·-
ÛÙÈÎÒÓ ÁÂÓÂÒÓ, Ó· Û˘Ó¯›˙Ô˘Ì ...
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·79

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™
§¤ÎÙÔÚ·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¢È·¯Â›ÚÈÛ˘
¶ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ∞Á·ıÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘.

O ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜

Î·È ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Proverbium

∆ ÂÚ¿ÛÙÈÔ Î·È ÔÏ˘Û¯È‰¤˜ Â›Ó·È ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘-

οÙÔ˘. Œ¯ÂÈ ÂÚ¢ӋÛÂÈ ¿Ú· ÔÏϤ˜ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ Ì·˜ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÔ‡ Ì ÔÏÏ‹ ÂÈÛÙËÌÔÛ‡ÓË Î·È Â˘·ÈÛıËÛ›·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ
ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘, ¿Óˆ ·fi 600 Û˘ÓÔÏÈο, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ıˆÚËÙÈ΋ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·, ÛÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋, ÛÙË ÁψÛÛÈ΋, ÛÙËÓ ÂıÈÌÈ΋, ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÛÙË ÌÔ˘ÛÂÈ-
ÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË1. ∞fi ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Û ÂÏÏËÓÈ-
ο Î·È Í¤Ó· ÂÚÈÔ‰Èο, 51 Â›Ó·È ÛÙ· °·ÏÏÈο 2 Î·È ·¢ı‡ÓÔÓÙ·È Û ÍÂÓfiÁψÛ-
ÛÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
§›·Ó ·ÍÈfiÏÔÁË, fï˜, Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ‰ÈÂıÓ‹ ·-
ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·. ™ÙÔÓ ÙÔ̤· ·˘ÙfiÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ ÙÔ Êˆ˜ Ù˘ ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ·˜ Ù¤ÛÛÂÚ·
‚È‚Ï›·3 ÙÔ˘ Î·È ¤Ó·˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi˜ ÙfiÌÔ˜4 Ì ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÙÈο Û¯fiÏÈ·, Ô˘ Â-
ÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ 62 ¿ÚıÚ· ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó· ηٿ ηÈÚÔ‡˜ (·fi ÙÔ 1936) Û ‰È¿-
Û·ÚÙ· ÂÚÈÔ‰Èο. ªÂÙ¿ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ ÙfiÌÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛÂ
¿ÏÏ· ÙÚ›· ¿ÚıÚ·5 ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›·.

1. ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜», µÈÔÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙË-

Ù·», ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: ∆ÈÌËÙÈÎfi ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, ·fi ÙÔ˘˜ ·ÏÈÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘
ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (1964–1969), ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1988, Û. 9–55Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘:
«™˘Ìϋڈ̷ ‚ÈÔÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁ. §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37
(1993–1994), ∞ı‹Ó·È 1995, Û. 386–401.
2. µÏ. ÛËÌ. 1.
3. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ : ¶·ÚÔÈ̛˜ ÙˆÓ º·Ú¿ÛˆÓ (∂È̤ÏÂÈ· Î·È Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË Î·Ù·-
ÏÔ›ˆÓ ¢ËÌ. §Ô˘ÎfiÔ˘ÏÔ˘), ÂΉfiÛÂȘ ÙÔ˘ °·ÏÏÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘ ∞ıËÓÒÓ, ·ÚÈı. 21 (∫¤ÓÙÚÔ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ
™Ô˘‰ÒÓ – ∫··‰ÔΛ·˜ 5), ∞ı‹Ó· 1951, ÛÂÏ. Ήã + 220Ø ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÁÓˆÌÈο, ∞ı‹Ó· 1952, ÛÂÏ. Èıã+ 224Ø ¡ÂÔ-
ÂÏÏËÓÈÎÔ› ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1972, ÛÂÏ. 182 Î·È ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη˜, °È·ÓÓÈÒÙÈΘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿-
ÛÂȘ, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ – ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∏ÂÈÚˆÙÈο ÃÚÔÓÈο 18 (1974), Û. 1–168. ¢ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘ÌÂ Â‰Ò ÙË
‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ÙÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹: La Bible dans le parler proverbial du people grec, Paris 1950, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ ÂΉfiıËÎÂ, ·Ó
Î·È ·ÚÎÂÙ¿ ÎÂÊ¿Ï·È· ·fi ·˘Ù‹Ó ‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚÈÔ‰Èο Î·È Û˘ÌÂÚÈÂÏ‹ÊıËÛ·Ó ÛÙËÓ
¤Î‰ÔÛË Ù˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ (‚Ï. ÛËÌ. 4).
4. ∞ÚÈÛÙ›‰Ë˜ ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ – ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘
¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994, ÛÂÏ. 585.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·80

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™

π‰È·›ÙÂÚË ·Í›· ¤¯ÂÈ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Ì ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi

Proverbium. ∆Ô ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ·˘Ùfi ÂÚÓ¿ÂÈ ·fi ÙÚÂȘ ÂΉÔÙÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ - Ê¿-
ÛÂȘ6. ∏ ÚÒÙË ÂÚ›Ô‰Ô˜, 1965–1975, Ì ÂΉfiÙË ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙË-
Ì›Ô˘ ÙÔ˘ Helsinki, Matti Kuusi, ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ 25 Ù‡¯Ë (ÙÚ›· οı ¯ÚfiÓÔ)7. ∂›-
Ó·È Ë ºÈÏ·Ó‰È΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ (Proverbium Finnoise). ∆Ô ÂÚÈÔ‰ÈÎfi
η٤ÛÙË ‚‹Ì· ÙˆÓ ·Ó¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ. ¶ÔÏÏ¿ ¿ÚıÚ· ÎÔÚ˘Ê·›ˆÓ
·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ Î·È Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ ‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó ÛÙ· ·ÁÁÏÈο, ÁÂÚÌ·ÓÈο, Á·Ï-
ÏÈο Î·È ÚˆÛÈο, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ÙˆÓ: Archer Taylor, Grigorij Permjakov, Arvo
Krikman, Dem. Loukatos, Vilmos Voigt, Alan Dundes Î.¿.
∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›Ô‰Ô˜, Ì ÂΉfiÙË ÙÔÓ Vilmos Voigt, ·Ú¯›˙ÂÈ ÛÙË µÔ˘‰·¤ÛÙË
ÙÔ 1981, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›¯Â ÙËÓ Ù‡¯Ë ÙÔ˘ ÚÔËÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘. ∆· Ù‡¯Ë 1 Î·È 2 ΢ÎÏÔ-
ÊfiÚËÛ·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1981–1982, ÂÓÒ ¿ÏÏ· ‰‡Ô ı· ΢ÎÏÔÊÔÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ· ̤¯ÚÈ ÙÔ 1989, ÔfiÙ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ‰È¤ÎÔ„Â ÙËÓ ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘. ∆Ô Â-
ÚÈÔ‰ÈÎfi ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠProverbium Paratum.
∏ ÙÚ›ÙË ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ 1984 ÛÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÙÔ˘
Vermont, ÛÙȘ ∏.¶.∞., Ì ÂΉfiÙË ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Wolfgang Mieder8. √ ∞ã ÙfiÌÔ˜
ÍÂ¤Ú·Û ηٿ Ôχ ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ 200–250 ÛÂÏ›‰Â˜ Î·È ¤Êı·Û ÙȘ
350, ÂÓÒ Ô ÂÚÛÈÓfi˜ 20fi˜ ÙfiÌÔ˜, ÙȘ 534. ∞fi ÙÔ 1984, Â‰Ò Î·È Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ·
‰ËÏ·‰‹, ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ΢ÎÏÔÊÔÚ› ηÓÔÓÈο ˆ˜ ÂÂÙËÚ›‰·, Ì ÏÔ‡ÛÈ· ıÂÌ·-
ÙÔÏÔÁ›· Î·È ·ÔÙÂÏ› ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈο ı¤Ì·Ù·.
∞Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔÓ ÂΉfiÙË ÙÔ˘ Î·È ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi, Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
·Ú·ÙËÚ› Ù· ÂÍ‹˜: ∆ÈÌ¿Ì ÎÈ ÂÌ›˜ ÙÔÓ ¿ÚÈÛÙÔÓ Î·È ¯·ÏΤÓÙÂÚÔÓ ¢È¢ı˘ÓÙ‹Ó
ÙÔ˘ Proverbium, ηıËÁ. Wolfgang Mieder, Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi
Ù˘ ÙÚ›Ù˘ ·˘Ù‹˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ∞گ›ÔÓ Î·È µÈ‚ÏÈÔı‹ÎËÓ Î·È ºÚÔÓÙÈÛÙ‹ÚÈÔÓ ÁÈ·
ÙËÓ ‰ÈÂıÓ‹ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·, Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÂÓ›Û¯˘Û (Î·È ÊÈÏÔÍÂÓ›) ÙÔ ÂӉȷʤ-
ÚÔÓ ÙˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ô˘ ›Ûˆ˜ ·Ê˘Ó›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ
Ï·ÒÓ, Ó· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó Î·È ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙˆÓ Ï·ÒÓ, ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È Í¤ÓˆÓ, ÁÈ· ÙÔ
«ÔÚıfiÙÂÚÔ» Î·È (·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚÔ) Ù˘ «‰Èψ̷ٛ·˜» ÙˆÓ9.

5. µÏ. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «“∂Í‹ÓÙ· ÎÚËÙÈΤ˜ ÁÓˆÌÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜”, ªÓ‹ÌË ª·Ú›·˜ §ÈÔ˘‰¿ÎË Î·È º¿Ó˘ ™·ÚÂ-
ÁÈ¿ÓÓË», §·ÔÁÚ·Ê›· 36 (1990–1992), ∞ı‹Ó· 1993, Û. 206–213Ø ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·˚Îfi “Û˘ÓÙ·ÁÔÏfiÁÈÔ” ˘ÁÈÂÈ-
Ó‹˜ Î·È ıÂÚ·›·˜ ·fi ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡», §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995-1997), ∞ı‹Ó·È 1998, Û. 114–121
Î·È ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «“∂Ó ·ÚÔÈÌ›·È˜ Ï·ÏÔ‡ÓÙ˜” ·ÏÏ¿ ÔÏÏ¿ ηϿ ʤÚÔÓÙ˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 39 (1998–2003), Û.
253–256.
6. Wolfgang Mieder, Proverbium, Year Book of International Proverb Scholarship, v. 1 (1984), ¶ÚfiÏÔÁÔ˜. ¶Ú‚Ï.
¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ ·ÌÂÚÈηÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Proverbium», §·ÔÁÚ·Ê›· 38 (1995–1997),
∞ı‹Ó·È 1998, Û. 357–359.
7. ™˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈ΋ ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ 25 ·˘ÙÒÓ Ù¢¯ÒÓ (1052 ÛÂÏ›‰ˆÓ) ¤Î·Ó Û ‰‡Ô ÙfiÌÔ˘˜ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ Î·È ÂΉfiÙ˘ ÙÔ˘
Proverbium U.S.A., Wolfgang Mieder, PROVERBIUM, v. 1(1965) – 15(1970), v. 16(1971) – 25(1975), Peter Lang
editions, Bern – Frankfurt am Main – New York – Paris, 1987.
8. £˘Ì›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›· ¤¯Ô˘Ó ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÙÈο ‰‡Ô ¤ÚÁ· ÙÔ˘ Wolfgang Mieder.
µÏ. Û¯ÂÙÈο: ∞ÚÈÛÙ. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜: «Wolfgang Mieder, Popular Views of Proverb, Proverbium 2, USA 1985, Û.
109–143», ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· 35 (1987–1989), ∞ı‹Ó·È 1998, Û. 423–427Ø ∞ÚÈÛÙ. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜: «W. Mieder – St. A.
Kingsbury – K.B.Harder, A Dictionary of American Proverbs, Oxford University Press, New York, 1992, ÛÂÏ. 710»,
ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· 36 (1990–1992), ∞ı‹Ó·È 1993, Û. 301–304.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·81

√ ¶∞ƒ√πªπ√§√°√™ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∆√ ¢π∂£¡∂™ ¶EƒI√¢π∫√ PROVERBIUM 80 ñ 81

√ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÁηÈÓÈ¿˙ÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Ì ÙÔ Proverbium

Finnoise Ùo 1965, ÌÂ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ «L’emploi du proverbe aux différent
âges»10. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÈÎÚÔ¤Ú¢ӷ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ··-
ÓÙ¿ÂÈ ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÔȘ ËÏÈ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·ÚÔÈ̛˜.
¢È·ÈÛÙÒÓÂÈ Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ÂÙ¿
ÂÙÒÓ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÚÔÈÌȷ΋ ÁÓÒÛË ·ÊÔÌÔȈ̤ÓË Î·È Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈË̤ÓË, ÌÔ-
ÏÔÓfiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙ· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘˜ ·ÚÔÈ̛˜.
√È Ì·ıËÙ¤˜ ̤Û˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÂÎı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÛÙ· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ™˘ÓÙ·-
ÎÙÈÎÔ‡ Î·È Ù˘ §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó ÙȘ Ï·˚Τ˜
·ÚÔÈ̛˜. √È ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ 14–18 ÂÙÒÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·ÚÔÈ̛˜ ηÈ
ÚËÙ¿ ÛÙ· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ‹ ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ·, fiÔ˘ ‰Ô˘Ï‡ԢÓ. √È ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ (ÛÔ˘‰·-
ÛÙ¤˜, ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ, ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜) ËÏÈΛ·˜ 19–25 ÂÙÒÓ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ôχ ÏÈ-
ÁfiÙÂÚÔ ·ÚÔÈ̛˜, ÂÓÒ ÔÈ Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ› ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ. ∏ ÒÚÈÌË ÁÂÓÈ¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘¯Ó¿ ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ˆ˜ Âȯ›ÚËÌ· ‹
·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÂÓÒ ÔÈ ÁÂÚÔÓÙfiÙÂÚÔÈ Î¿ÓÔ˘Ó Â˘Ú‡Ù·ÙË ¯Ú‹ÛË. ∏ ÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹
·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÚÒÙË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·˜ Ó·
ÂÚ¢ÓËı› ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÚÒÙËÌ· Î·È ·ÓÔ›ÁÂÈ Ó¤Ô˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÁÈ· ÌÈ· ÈÔ
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜.
∆Ô 1967 ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È Ë ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ «Wellerismes Latents»11, «§·Óı¿ÓÔ-
ÓÙ˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ›». Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô ‰ÈÂıÓ‹˜ fiÚÔ˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌfi˜ ÛËÌ·›ÓÂÈ
ÙÔ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ΛÌÂÓÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ÂÓۈ̷و̤ÓÔ Î·È ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ô˘
ÙÔ Â›Â:
.¯. ŸÏ· Â›Ó·È Ì·Ù·ÈfiÙ˘, Ô˘ ϤÂÈ ÎÈ Ô ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘.
™ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ¤Ó· ›‰Ô˜ ‚ÂÏ-
ÏÂÚÈÛÌÒÓ, fiÔ˘ Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙÔ‡ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·-
ı·Ú¿, Ï·Óı¿ÓÂÈ fï˜ (¤¯ÂÈ ·Ú·ÏÂÈÊı› ‹ ͯ·ÛÙ›) Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÔÓÔÌ¿-
˙ÂÈ Ï·Óı¿ÓÔÓÙ˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ‡˜. ∏ ·Ú¿ÏÂÈ„Ë ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ ηıÈÛÙ¿ ÙÔ˘˜
‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ ·Ϥ˜ ·ÚÔÈ̛˜ ‹ ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ. ¢›ÓÔÓÙ·È
ÙÚÂȘ ηÙËÁÔڛ˜ Ù¤ÙÔÈˆÓ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÒÓ Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÈ· οı ÌÈ·, ·Ú-
̤ӷ ·fi ÙÔÓ ¡. ¶ÔÏ›ÙË, fiˆ˜:
– ÕÎÔ˘Â Î·È ÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ‡ ÛÔ˘ Ù· ÏfiÁÈ·12
– ¢ÂÓ ·ÏÏ¿˙ˆ ÙÔ ¯ÔÚfi ÌÔ˘, ÙÔ ÛÎÔfi ÙˆÓ Ô‰·ÚÈÒÓ ÌÔ˘13
– ∫È ÂÁÒ ·’ ÙÔÓ ∞‰¿Ì ÁÂÓÓ‹ıËη14.

9. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ ·ÌÂÚÈηÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Proverbium» §·ÔÁÚ·Ê›· 38

(1995–1997), ∞ı‹Ó·È 1998, ÛÂÏ. 359.
10. Dem. S. Loukatos, «L’emploi du proverbe aux différent âges», Proverbium Finnoise 2 (1955), Û. 17–26.
11. Dem. S. Loukatos, «Wellerismes latents», Proverbium Finnoise 9 (1967), Û. 193–196.
12. ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘, ¶·ÚÔÈÌ›·È, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ª·Ú·ÛÏ‹, Ù. ∞ã, ∆‡ÔȘ ¶. ¢. ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘, ∂Ó ∞ı‹Ó·È˜ 1899, Û.
396–7 (ºˆÙÔÙ˘È΋ ·Ó·Ù‡ˆÛË ÂΉfiÛÂȘ «∂ÚÁ¿ÓË», ∞ı‹Ó·È 1965).
13. ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘, fi.., Û. 509, 8.
14. ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘, fi.., Û. 285, 2.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·82

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™

∆Ô 1972 Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ì ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘: «“Citations proverbiales” plutôt

que “Wellerismes latents”»15, ··ÓÙ¿ ÛÙÔÓ Pentti Leino16, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ‰È·Êˆ-
Ó‹ÛÂÈ Ì ÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ «Wellerismes Latents», Ô˘ ›¯Â ‰ËÌÔÛÈ¢ı›
ÙÔ 1967 ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi.
O Pentti Leino ›¯Â ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÂΛ fiÙÈ Ô fiÚÔ˜ latents, Ï·Óı¿ÓÔÓÙ˜, ı· ÌÔ-
ÚÔ‡Û ›Ûˆ˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Û ¿ÏÏ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÒÓ, fi¯È fï˜
Û’ ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ΢ڛˆ˜ Ó‡̷ ¯È-
Ô˘ÌÔÚÈÛÙÈÎfi Î·È ··ÚÙ›˙Ô˘Ó ÌÈ·Ó ¿ÏÏË Î·ÙËÁÔÚ›· ·ÚÔÈÌÈÒÓ, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·Îfi-
Ì· ÌÂÏÂÙËı› Î·È Ô˘ Û˘ÁÁÂÓÂ‡Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ‡˜.
™ÙËÓ ·¿ÓÙËÛ‹ ÙÔ˘ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË Û¯¤-
ÛË Î·È ÔÌÔÈfiÙËÙ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÎÊÚ¿ÛÂˆÓ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ·ÚÔÈÌȷΤ˜ Î·È ÙˆÓ ‚ÂÏ-
ÏÂÚÈÛÌÒÓ, ·ÏÏ¿ Û˘ÌʈÓ› ÙÂÏÈο Ì ÙÔÓ P. Leino ˆ˜ Ù· ˘fi Û˘˙‹ÙËÛË ·Ú·-
‰Â›ÁÌ·Ù· Â›Ó·È Î¿ÙÈ ¿ÏÏÔ ·fi ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ›, ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓ fiÚÔ ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ17
Û ȉȷ›ÙÂÚÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘, ÂÓÒ ÁÈ· Ù· ·Ú¯Èο ΛÌÂÓ· Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔÓ Û¯ÂÙÈÎfi
ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜: ·ÚÔÈÌÈfiÏÔÁÔÈ, ·ÚÔÈÌȷο ¯ˆÚ›· ‹
ÈÔ ·Ï¿ ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ (Paroles proverbiales – Proverbes citations –
Citations proverbiales).
∆Ô ıÂÙÈÎfi ·fi ÙÔÓ fiÏÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Â›Ó·È fiÙÈ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ì¿˜ ·-
ÚÔ˘Û›·Û ¤Ó· ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ›‰Ô˜, ÙÔ˘˜ ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔ˘˜, ÂΉ›‰Ô-
ÓÙ·˜ Û¯ÂÙÈÎfi ‚È‚Ï›Ô Î·È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È Í¤ÓË ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›· ÌÂ
¤Ó·Ó Ó¤Ô fiÚÔ.
∆Ô 1970 ÌÈ· ¿ÏÏË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ı· ‰ËÌÔÛÈ¢ı› ÛÙÔ Proverbium
Finnoise, ÌÂ Ù›ÙÏÔ: «Que Dieu nous garde de… (Proverbes sur les personnes ou les
choses dangereuses)»18. ™ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·ÚÔÈÌȷ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË √
£Âfi˜ Ó· ÛÂ Ê˘Ï¿ÂÈ…, Ô˘ fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ï¤ÓÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌÚÔÛÙ¿ Û οÔÈÔ
ΛӉ˘ÓÔ Î·È ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ Ù˘ ·fi ÙË °Ú·Ê‹. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰È·È-
ÛÙÒÓÂÈ Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· fiÙÈ fiÏÔ˜ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û ٤ÙÔȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, ·Ó Î·È Û¿ÓÈ· ·ÓıÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜
·ÚÔÈÌÈÒÓ. ∆· ıˆÚ› fï˜ ˆ˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÌÈÎÚÔΛÌÂÓ· ·fi Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜
Î·È ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÏÂ˘Ú¿˜, ÁÈ·Ù› ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Î·È Ù· ·ı‹Ì·Ù· ο-
ı Ϸԇ, ÙȘ ·ÔÙ˘¯›Â˜ ÙÔ˘ Î·È ÙË Û¿ÙÈÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ ‰È¿‚· Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘.
ŒÓ· ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1971, ‰ËÌÔÛȇÂÈ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÌÈ· ‚È‚ÏÈÔ-
ÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘, Ì ٛÙÏÔ: «Proverbes Grecs (néohelléniques) en langues
étrangères (Choix de Bibliographie depuis 1800)»19, ÛÙËÓ ÔÔ›· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ

15. Dem. S. Loukatos, «“Citations proverbiales” plutôt que “Wellerismes latents”», Proverbium Finnoise 20 (1972),
ÛÂÏ. 752.
16. µÏ. Û¯ÂÙÈο: Proverbium Finnoise 9 (1967), Û. 196–197.
17. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ› ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ, fi..
18. Dem. S. Loukatos, «Que Dieu nous garde de… (Proverbes sur les personnes ou les choses dangereuses)»,
Proverbium Finnoise 15 (1970), Û. 72–74.
19. Dem. S. Loukatos, «Proverbes Grecs (néohelléniques) en langues étrangères (Choix de Bibliographie depuis
1800)», Proverbium Finnoise 16 (1971), Û. 588–589.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·83

√ ¶∞ƒ√πªπ√§√°√™ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∆√ ¢π∂£¡∂™ ¶EƒI√¢π∫√ PROVERBIUM 82 ñ 83

ÂΉfiÛÂȘ Î·È ÌÂϤÙ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·Ê› Û ͤÓ˜
ÁÏÒÛÛ˜ (·ÁÁÏÈο, Á·ÏÏÈο, ÁÂÚÌ·ÓÈο), Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ
·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.
ªÈ· ¿ÏÏË ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·
(ÙÔ 1974), ÌÂ Ù›ÙÏÔ: «L’utilité des classements alphabétiques aux études comparatives
et structurales des proverbes»20, Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ·ÏÊ·‚ËÙÈ΋˜ ÌÂ-
ıfi‰Ô˘ ÛÙȘ Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ Î·È ‰ÔÌÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. √ Û˘ÁÁÚ·-
ʤ·˜ ÙÔ 1951 ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ»21 ›¯Â ˘Ô-
ÛÙËÚ›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ·ÏÊ·‚ËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜, Ô˘ ‹Ù·Ó Â˘Ú‡Ù·Ù· ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÔ
·ÚÂÏıfiÓ, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ·Í›· Î·È fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Û Ôχ
Û‡ÓÙÔ̘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Î·È ›Ó·Î˜.
ªÂ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·Ó·ıˆÚ› ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·
Ù˘ ·ÏÊ·‚ËÙÈ΋˜ ηٿٷ͢ Î·È ÙË ‚ϤÂÈ Ì ıÂÙÈÎfiÙÂÚÔ ÙÚfiÔ, ÁÈ·Ù› οı ÊÔ-
Ú¿, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ, Ô˘ ÚÔÛ·ıÔ‡Û ӷ ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· ·ÚÔÈÌ›· ‹ ÌÈ· ÔÌ¿‰·
·ÚÔÈÌÈÒÓ Û˘ÁÎÚÈÙÈο ‹ ‰ÔÌÔÏÔÁÈο, ¤‚ÚÈÛΠfiÙÈ ‹Ù·Ó ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Ó· „¿¯ÓÂÈ
ÁÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Û ·ÏÊ·‚ËÙÈΤ˜ ηٷ¯ˆÚ‹ÛÂȘ ·Ú¿ Û ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ηٷٿÍÂȘ.
¢ÂÓ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›, ˆÛÙfiÛÔ, ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ηٿٷ͢, ı¤ÏÂÈ fï˜ Ó·
‰Â›ÍÂÈ fiÛÔ ÔÈ ·ÏÊ·‚ËÙÈΤ˜ ηٷ¯ˆÚ‹ÛÂȘ Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈ̘, ȉȷ›ÙÂÚ· Û‹ÌÂÚ· Ô˘
·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ë Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ Î·È ‰ÔÌÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∆ÂÏÈο, ‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ‰È¿-
ÊÔÚÔÈ Û˘ÏÏÔÁ›˜ Î·È ÂΉfiÙ˜, ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ÂΉfiÛÂȘ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ı· Ú¤-
ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Ó·Ó ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi ›Ó·Î· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ù˘ Û˘ÏÏÔ-
Á‹˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ‹ ÏËÌÌ·ÙÔıÂÙÈ΋ ηٿٷÍË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡.
ªÈ· ¿ÏÏË ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ٛÙÏÔ: «Proverbes
inachevés»22, ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ Proverbium Paratum Ù˘ √˘ÁÁ·Ú›·˜ (µÔ˘‰·-
¤ÛÙË). ™’ ·˘Ù‹Ó Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ÌÂÚÈΤ˜
ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ·ÚÔÈ̛˜ ÛÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ΢ڛˆ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, fi¯È
‰ÈfiÙÈ Â›Ó·È ÂÏÏÂÈÙÈο Û¯ËÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ – Ú¿ÁÌ· ÁÓˆÛÙfi ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ηÈ
ڈ̷˚΋ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· – ·ÏÏ¿ ‰ÈfiÙÈ Ô ¯Ú‹ÛÙ˘ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤-
ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÎÈ ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ÙÔ ·ÎÔ‡ÂÈ ‹ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ, ηٷϷ‚·›ÓÂÈ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤-
ÚÔ˜. £· ÙȘ ÔÓÔÌ¿˙·Ì ·ÓÔÏÔÎÏ‹ÚˆÙ˜ ·ÚÔÈ̛˜. ¶.¯.
– §Â›ÂÈ Ë Á¿Ù·…{¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ÔÓÙ›ÎÈ·}
– ª·Ù¿ÎÈ· Ô˘ ‰Â Ê·›ÓÔÓÙ·È …{ÁÏ‹ÁÔÚ· ÏËÛÌÔÓÈÔ‡ÓÙ·È}
∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Â›Ó·È Î·Ù¿ ÙÔÓ Û˘ÁÁڷʤ· „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi ·Ú¿ ÁψÛÛÈÎfi Î·È ·-
Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜. ™˘Ì‚·›ÓÂÈ ÂÂȉ‹ Ë ÁÓÒÛË Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜ ›ӷÈ

20. Dem. S. Loukatos, «L’utilité des classements alphabétiques aux études comparatives et structurales des
proverbes», Proverbium Finnoise 23 (1974), Û. 884–887.
21. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ
(∂.§.∞.) 6 (1950–51), Û. 245–296. ¶Ú‚Ï. ∞ÚÈÛÙ›‰Ë˜ ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ ηÈ
·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, fi.., Û. 260–301.
22. Dem. S. Loukatos, «Proverbes inachevés», Proverbium Paratum 2 (1982).
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·84

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™

ÎÔÈÓ‹ Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ηٷϷ‚·›ÓÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÁÈ· ÔÈ· ·ÚÔÈÌ›· ÚfiÎÂÈÙ·È, ·ÏÏ¿ ηÈ
ÁÈ· ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘.
∆Ô ›‰ÈÔ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Î·È ÛÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔ-„˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡˜: √È ¿ÓıÚˆÔÈ ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂˆÓ ‰ÂÓ ·Á·Ô‡Ó ÙËÓ Â-
Ú·Ṳ̂ÓË ·ÁÚÔÙÈ΋ ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜. ¢ÂÓ ı¤ÏÔ˘Ó ÏÔÈfiÓ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜
ÛÙË ¯ˆÚÈ¿ÙÈÎË ¤ÎÙ·Û‹ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ οÓÂÈ ÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙȘ
·ÚÔÈ̛˜ «·ÓÔÏÔÎÏ‹ÚˆÙ˜». º˘ÛÈο, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÁÓÔÂ›Ù·È Î·È Ë ·Ó¿ÁÎË
ÁÈ· ÔÈÎÔÓÔÌ›· ¯ÒÚÔ˘.
ªÈ· ¿ÏÏË ÌÂϤÙË ÙÔ˘, Ì ٛÙÏÔ: «Proverbes et Commentaires Politiques. Le
Public devant les Télécommunications actuelles»23, ‰ËÌÔÛȇÙËΠÙÔ 1984 ÛÙÔ
Proverbium, Ô˘ ¿Ú¯ÈÛ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ∏¶∞. ™ÙË ÌÂϤÙË ·˘Ù‹ Ô Û˘ÁÁÚ·-
ʤ·˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ì ·ÚÔÈ̛˜ ‹ ̇ıÔ˘˜ ÙËÓ
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹, fiˆ˜ Ù· ÏfiÁÈ· Î·È ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ.
∞Ó¿ÏÔÁË Ù¿ÛË ·Ú·ÙËÚ› Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡-
Ô˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·ÚÔÈ̛˜ ·ÏÏËÁÔÚÈΤ˜ ‹ ÌÈÎÚÔ‡˜ ·-
ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔ˘˜ Û ٤ÙÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ24. ∆Ô ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙÔÓ Ï·fi, Ô˘
·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ Ú·‰ÈfiʈÓÔ ‹ ÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË Î¿ÓÂÈ Û¯fiÏÈ· ÁÈ· Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο ηÈ
ÔÏÈÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Ì ¤Ó·Ó ȉȷ›ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ, ·˘ıfiÚÌËÙÔ ‹ Î·Ï˘Ì̤ÓÔ, ÛÙÔ Û›-
ÙÈ ‹ ÛÙÔ ÊÈÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
√ Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ 12 ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÔ‡ÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (1967-1974) Ì ۷-
ÊÒ˜ ·ÓÙȉÈÎÙ·ÙÔÚÈÎfi Ó‡̷. ¶.¯.:
– ™ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ·ÏfiÁÔ˘ ‚¿Ï·Ó ¤Ó· Á¿È‰·ÚÔ
– ∫¿ı ·Ú¯‹ ¤¯ÂÈ Î·È Ù¤ÏÔ˜
– ∂Û‡ Ù· Ϙ, ÂÛ‡ Ù’ ·ÎÔ‡˜ Î.Ï.
∂‡ÛÙÔ¯· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÚÔÈÌÈÒÓ, 13 Û˘ÓÔÏÈο, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â-
Ú›Ô‰Ô ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ (1974) ‹ Ì ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘
¶∞™√∫ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ 1981. ¶.¯.:
– √È ÔÏÏÔ› ηÂÙ·Ó·›ÔÈ ‚Ô˘ÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÏÔ›Ô
(ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ ˘Ô˘ÚÁÔ‡˜)
– ∆· ·ı‹Ì·Ù· Á›ÓÔÓÙ·È Ì·ı‹Ì·Ù·
(ÁÈ· ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ·ÓÙ›·ÏÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜)
– ∫¿ÓÔ˘Ó ÌÓËÌfiÛ˘ÓÔ Ì ͤӷ ÎfiÏÏ˘‚·
(∏ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ·fi ÙËÓ ∂.∂.) Î.Ï.

23. Dem. S. Loukatos, «Proverbes et Commentaires Politiques. Le Public devant les Télécommunications actuelles»
Proverbium (USA) 1 (1984), Û. 119–126.
24. µÏ. ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ·ÚÔÈÌ›·», ÛÙÔ ÃÚ. ÷Ù˙ËÙ¿ÎË–∫·„ˆÌ¤ÓÔ˘ (ÂÈÌ.),
§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È πÛÙÔÚ›·, ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ ÛÙË ªÓ‹ÌË Ù˘ ÕÏ΢ ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ - ¡¤ÛÙÔÚÔ˜, ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛ-
Û·ÏÔÓ›ÎË 2001, ÛÂÏ. 284–296Ø Zoe Gavrilidou, «Le proverbe dans la presse grecque», Proverbium USA, v. 20 (2003),
Û. 187–203.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·85

√ ¶∞ƒ√πªπ√§√°√™ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∆√ ¢π∂£¡∂™ ¶EƒI√¢π∫√ PROVERBIUM 84 ñ 85

∞ӷʤÚÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó Î·È

Â͈ÙÂÚÈο ÔÏÈÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ‹ Ï·Ô‡˜ fiˆ˜ ÙÔ˘˜ ∞ÌÂÚÈηÓÔ‡˜ ‹ ÙÔ˘˜ ƒÒ-
ÛÔ˘˜. ¶.¯.:
– ¢˘Ô Á¿È‰·ÚÔÈ Ì·ÏÒÓ·Ó Û ͤÓÔÓ ·¯ÂÚÒÓ·
– ∂Λ Ô˘ ‰Â ‚ϤÂȘ ÙÔ ¢È¿‚ÔÏÔ, ‚ϤÂȘ ÙËÓ Ô˘Ú¿ ÙÔ˘ Î.Ï.
∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È Ì‡ıˆÓ, ÁÈ· Ó· Û¯ÔÏÈ·ÛÙÔ‡Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ-
ÏÈÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·, Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó‹˜, fiˆ˜ ÛˆÛÙ¿ ·Ú·ÙËÚ› Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜,
ÁÈ·Ù› ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ ÙÔÓ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ Î·È ·ÛΛ Ì·ıËÙ›· ÛÙȘ Ӥ˜ ÁÂÓȤ˜.
∞fi ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ Proverbium ›‰·Ó ÙÔ Êˆ˜ Ù˘ ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ·˜ Î·È ¤-
ÓÙ ‚È‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ.™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂΉfiÛÂȘ ÂÏÏ‹ÓˆÓ
Î·È Í¤ÓˆÓ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ. ¢‡Ô ·fi ·˘Ù¤˜ Â›Ó·È ÂÏÏËÓÈΤ˜. ∏ Ì›· Â›Ó·È ‚È-
‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ Î·È ÂÎÙÂÓ‹ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ‡ £·Ó¿ÛË ∫ˆÛÙ¿ÎË ÛÙË
§·ÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙȘ «¶·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÙȘ ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË»25. ™ËÌÂÈÒÓÂÈ ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: ÿÚË ÛÙË ÂÚ-
Á·Û›· ÙÔ˘ £·Ó¿ÛË ∫ˆÛÙ¿ÎË ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È ·-
ÚÔÈÌÈ·ÎÒÓ ÂÎÊÚ¿ÛÂˆÓ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ·fi ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË, ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ Ô˘ ÂÁÁ˘¿Ù·È ÙË Ï·˚΋ ÙÔ˘˜ ÚԤϢÛË26.
∏ ¿ÏÏË ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È Ì ·ÊÔÚÌ‹ Ù· 50 ¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ∫¤-
ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ì ٛÙÏÔ: «Annuaire du Centre de
Recherches du Folklore Hellénique (ex–Archives de Folklore) de l’Académie
d’Athènes, v. XX–XXI (1967–1968), dédié aux 50 ans de travail (1918–1968)
du Centre. Athènes, 1969»27. ªÂ ÙÔ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ·˘Ùfi ΛÌÂÓÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ
ÙÔÓ 20fi–21Ô ÙfiÌÔ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÙÔ˘
Proverbium ÁÈ· Ù· ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈο ÂÚȯfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ
ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi.
√È ¿ÏϘ ÙÚÂȘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂΉfiÛÂȘ ·fi ÙËÓ ¶ÔÚÙÔ-
Á·Ï›·, ÙË ™ÈÎÂÏ›· Î·È ÙË ™·Ú‰ËÓ›·28.
¶¤Ú· ·fi ÙȘ ‚È‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Î·È Ì ÙËÓ
·ÚÔ˘Û›·ÛË ‰‡Ô ÎÔÚ˘Ê·›ˆÓ Ï·ÔÁڿʈÓ: ªÂ ÙÔ ÚÒÙÔ ÙÔ˘ ΛÌÂÓÔ29 ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎfi ÎÔÈÓfi, ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜

25. Dem. S. Loukatos, «Than. P. Kostakis, Proverbes et Expressions proverbiales dans l’œuvre d’Aristophane, §·Ô-
ÁÚ·Ê›· 24 (1966), Û. 113–227», Proverbium Finnoise 10 (1968), Û. 252–253.
26. Dem. S. Loukatos, «Than. P. Kostakis, Proverbes et Expressions proverbiales…», fi.., Û. 253.
27. Dem. S. Loukatos, «Annuaire du Centre de Recherches du Folklore Hellénique (ex–Archives de Folklore) de
l’Académie d’ Athènes, v. XX–XXI (1967–1968), dédié aux 50 ans de travail (1918–1968) du Centre, Athènes, 1969»,
Proverbium Finnoise, 18 (1972), Û. 694–695.
28. Dem. S. Loukatos, «Luis Chaves, Velerismos: Come …diceba… Revista de Ethografia, vol. VII (porto Portugal
1966), pp. 67–85», Proverbium Finnoise 10 (1968), Û. 252Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «M. Emma Alaimo, Proverbi Siciliani (Aldo
Martello editore, Milano 1970, pp. XVI + 188. 111 gravures, images en couleur hors texte)», Proverbium Finnoise
18 (1972), Û. 693–694 Î·È «B. Salvatore Loi: Proverbi Sardi (Aldo Martello editore, Milano 1972, pp. XVII+100
gravures et images en couleur, hors texte)», Proverbium Finnoise 22 (1973), Û. 855.
29. Dem. S. Loukatos, «Nikolaos Politis (1852–1921)», Proverbium Finnoise 5 (1966), Û. 106–107.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·86

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™

§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô ¶ÔÏ›ÙË (1852–1921) Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, Î·È Î¿ÓÂÈ È‰È·›-
ÙÂÚË ÌÓ›· ÁÈ· ÙÔ ÙÂÙÚ¿ÙÔÌÔ ·ÏÏ¿ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ·ÓÔÏÔÎÏ‹ÚˆÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «¶·-
ÚÔÈÌ›·È».
∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ Â›Ó·È ÓÂÎÚÔÏÔÁ›· ÛÙÔÓ µ¤ÏÁÔ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Maurits
de Meyer (1895–1970), ÁÓˆÛÙfi ÛÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÙÔ˘ Proverbium ·fi Û¯ÂÙÈ-
Τ˜ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘. ™ÙË ÓÂÎÚÔÏÔÁ›· ·˘Ù‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÍÈfiÏÔÁÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ÙȘ
·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ Proverbium Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘30.
∫·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ¤Î‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Proverbium Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
˘‹ÚÍÂ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Î·È ¤ÛÙÂÏÓ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘. ∂ÈϤÔÓ, ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È Û fiÏ· Ù· Ù‡¯Ë Î·È ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ Ù˘ Û˘ÓÙ·ÎÙÈ΋˜
ÂÈÙÚÔ‹˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ·ÚÔ˜ Ô˘ ›¯Â ÌÂ-
ٷ͇ ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜
‹Ù·Ó ·‰È·ÓfiËÙË Ë ·Ô˘Û›· ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÂÓfi˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ·-
ÚÔÈ̛˜. ◊Ù·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÙfiÛË Ë ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏfi-
ÁˆÓ, ÒÛÙ ÙÔ 1985 Ë Û˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ ÂÈÙÚÔ‹ ÙÔ˘ Proverbium ÛÙËÓ ∞ÌÂÚÈ΋, ÌÂ
ÂΉfiÙË ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Wolfgang Mieder, ÙÔ˘ ·ÊȤڈÛ ÙÔ 2Ô ÙfiÌÔ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ-
‰ÈÎÔ‡ Ì Ôχ ıÂÚÌ¿ ÏfiÁÈ·:

We as the representatives of the international community of paremiologists

take great pride and pleasure in dedicating this issue of Proverbium as a
much deserved «Festschrift» to our Greek colleague and personal friend
Demetrios Loukatos. Just as Greek proverbs have had a large influence on
the proverb stock of most other nations and languages, Demetrios Loukatos’
paremiological research has influenced scholars throughout the world who
admire his work and who build on it. We all join in congratulating Demetrios
Loukatos on his many paremiological publications and wish him the best
for his future projects, of which some will undoubtedly also appear in
forthcoming issues of Proverbium31.

∆ÈÌÒÓÙ·˜, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÙÔÓ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, ÊÈÏÔͤÓËÛ ÛÙÔ

ÂÚÛÈÓfi 20fi ÙfiÌÔ, ÂÎÙÂÓ¤˜ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ˘ÔÊ·ÈÓÔ̤ÓÔ˘, Ì ı¤Ì·: «Demetrios S.
Loukatos as a Paremiologist»32.
∆Ô ¿ÁÁÂÏÌ· ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔ‡ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Á¤ÌÈÛ Ì ıÏ›„Ë ÙÔ˘˜ Ê›-
ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔÓ ÂΉfiÙË Î·È Ê›ÏÔ ÙÔ˘ Wolfgang Mieder.

30. Dem. S. Loukatos, «Maurits de Meyer (1895-1970)», Proverbium Finnoise 21 (1973), Û. 806–807.
31. Proverbium, 2(1985), Preface. ¶Ú‚Ï. ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, µÈÔÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο –
™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·», ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ, fi.., Û. 16.
32. Aristeides Doulaveras, «Demetrios S. Loukatos as a Paremiologist», Proverbium (USA) 20 (2003), Û. 134–158.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·87

√ ¶∞ƒ√πªπ√§√°√™ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∆√ ¢π∂£¡∂™ ¶EƒI√¢π∫√ PROVERBIUM 86 ñ 87

∆ÔÓ Â›¯·Ì ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Ì ÙÔ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi Ù·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ÁÈ· ÙÔ ıÏÈ‚ÂÚfi ÁÂ-

ÁÔÓfi˜, fiˆ˜ Ì·˜ ›¯Â ¢ÁÂÓÈο ˙ËÙ‹ÛÂÈ, Î·È Ì·˜ ·¿ÓÙËÛ Ì ÏfiÁÈ· ıÏ›„˘
Î·È ı·˘Ì·ÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ ÛÔ˘‰·›Ô Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ Ô˘ ¤Ú·Û ÛÙËÓ
·ÈˆÓÈfiÙËÙ·. ¢›ÓÔ˘Ì ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ·33, ÁÈ·Ù› ‰Â›¯ÓÂÈ
·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ Mieder ÛÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘:

24-10-2003
Dear Aristides Doulaveras,
It is with much sadness that I have just received your message that
our dear friend and colleague, Prof. Demetrios Loukatos, has passed away
at the Biblical age of ninety-five. As you know, he was a giant in Greek
folklore studies, and he was also a world-renowned paremiologist.
I have learned so much for him over the past three decades, and I
treasure the time when I met him personally at the international proverb
symposium in 1974 at Helsinki. I was just a beginning scholar at the time,
and he was so very kind and supportive to me.
Since I can speak French, I became his interpreter at that meeting.
We became friends very quickly, and I have wonderful letters and post-
cards from him. He was always very supportive of “Proverbium”, writing
me every year that he was pleased with the new volume.
…I will think of my dear departed friend Prof. Demetrios Loukatos
tomorrow when you will carry him to his last resting place. He was a great
scholar, an excellent teacher, a kind colleague, and a special friend.
With much sadness,
Wolfgang Mieder
(in the name of all proverb scholars around the world)

∆· ıÂÚÌ¿ ·˘Ù¿ ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ Mieder ·¢ı‡ÓÔÓÙ·Ó Û ̤ӷ, ·ÏÏ¿ Ô Ú·Á-

Ì·ÙÈÎfi˜ ·Ô‰¤ÎÙ˘ ‹Ù·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ
˘ÔÁÚ¿ÊÂÈ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ó¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÚÔÈÌÈÔÏfi-
ÁˆÓ. Ÿˆ˜, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÌÔ˘ ¤ÁÚ·„Â Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Mieder, ÙÔ ÊÂÙÈÓfi Ù‡¯Ô˜ ÙÔ˘
Proverbium, 21 (2004), ı· Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔÓ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ. ªÔ˘
ÁÚ¿ÊÂÈ Û¯ÂÙÈο34:

33. ∆Ô ÁÚ¿ÌÌ· ·˘Ùfi ‰È·‚¿ÛÙËΠ·fi ÙÔÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ· ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÍfi‰È·˜ ·ÎÔÏÔ˘ı›·˜ ÙÔ˘ ·ÂÈÌÓ‹ÛÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘
ÌÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÈÎˉ›Ԣ˜ ÏfiÁÔ˘˜, ÛÙÔÓ πÂÚfi ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¡·fi Ù˘ ∞Á›·˜ ºˆÙÂÈÓ‹˜, ÛÙË ¡¤· ™Ì‡ÚÓË, ÛÙȘ
25–10–2003.
34. E-mail ·fi ÙÔÓ Wolfgang Mieder, Ù˘ 12–1–2004.
DOULAVERAS79_88 2/10/2008 14:54 ™ÂÏ›‰·88

∞ƒπ™∆∂π¢∏™ ¡. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™

Dear Aristides Doulaveras,

I also want to tell you that vol. 21 of “Proverbium” will be dedicated
to the memory of Demetrios Loukatos. It will begin with a page stating
this fact, following by a page with the picture that you have provided. I
have also written an obituary.
All the best,
Wolfgang Mieder

∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ‰Â›¯ÓÂÈ ÁÈ· ÌÈ· ·ÎfiÌ· ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ ÚfiÛˆo ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ
ÙÔ˘35.
∞˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Proverbium.
ªÈ· Û¯¤ÛË Ô˘, Ì·˙› Ì ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ÙÔÓ Î·Ù·Í›ˆÛ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛË
ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁˆÓ ÙÔ‡ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡, Ô˘ Úfi‚·Ï ÙËÓ ÂÏÏË-
ÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÛΤ„Ë ÛÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ‰›Ô Î·È Ô˘ ¿ÊËÛ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ «ÂÈ-
ÁÂÓÔ̤ÓÔ˘˜» ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜. ∞˜ ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ÏÔÈfiÓ Ó· Ê·ÓÔ‡ÌÂ
·ÓÙ¿ÍÈÔÈ Ù˘ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘.

35. °È· ÙȘ ÙÈÌËÙÈΤ˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‚Ï.: ªËÓ¿˜ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, µÈÔ-
ÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·», ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: fi.., Û. 13–14Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘: «™˘ÌÏ‹-
ڈ̷ ‚ÈÔÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁ. §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», fi.., Û. 388–389.
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·89

ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À
∞Ó. ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆.∂.º.∞.∞. ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.

√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
Î·È Ë «Ï·Ô - ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋»
ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·

∂ Èı˘ÌÒ Ó· ÂÎÊÚ¿Ûˆ ÙȘ ¢¯·ÚÈÛٛ˜ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ÂÈÙÚÔ‹ ÁÈ·

ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË Û’ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·Ó·ÌÓËÛÙ‹ÚÈ· ÙÂÏÂÙ‹ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ηıËÁË-
Ù‹ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂȉÈο ÁÈ· ̤ӷ ÛËÌ·‰È·Îfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ÿÚË ÛÙÔÓ
ηıËÁËÙ‹ ª. ªÂÚ·ÎÏ‹ Î·È ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›-
ÓˆÓ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ˘ ÙÔ̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ηÈ
πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜, ›¯· ÙËÓ Ù‡¯Ë ̤۷ ·fi ÌÈ· Â˘Ù˘¯‹ Û˘Á΢-
Ú›·, Ó· ÂÎÔÓ‹Ûˆ Î·È Ó· ˘ÔÛÙËڛ͈ ÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ÌÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹, Ô˘ ·ÔÙÂ-
Ï› Î·È ÙËÓ ÚÒÙË ‰È·ÙÚÈ‚‹ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ¯ÒÚÔ. ªÂ
ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¿ÓÔÈÍÂ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ Î·È ÁÈ· ¿ÏϘ
ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ıÂÛÌÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ Ì ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·,
ÌÈ· Û¯¤ÛË Ô˘ ÚÈÓ ÙÚÈ¿ÓÙ· ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ· ›¯Â ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ηÈ
Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Î·È ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ÂÈÛ‹ÁËÛ‹˜ ÌÔ˘.

ªÂ ÌÈ· ÔÌÈÏ›· ·ÓÔÈÎÙ‹ ÛÙÔ ÎÔÈÓfi, Ì ٛÙÏÔ «√ ¯ÔÚfi˜ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜»,
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ·ÎÏÔ˘ ÔÌÈÏÈÒÓ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËΠ̠ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ù˘ ™Ù¤-
Á˘ °Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ∆¯ÓÒÓ Î·È Ù˘ ŒÓˆÛ˘ ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ ÃÔÚÔ‡ ÙÔ 1960, Ô ¢Ë-
Ì‹ÙÚ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ ·-
Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÔÚÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ˆ˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÛÔ˘‰‹˜. ŸÌˆ˜,
·Ú¿ ÙËÓ Î·ÈÓÔÙÔÌ›· Ù˘, Ë ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ·ÁÓÔÂ›Ù·È ·ÓÙÂÏÒ˜ ¿Óˆ ·fi ÙÚÈ¿-
ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙÔ˘˜ ÂÓ·Û¯ÔÏÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Ì ÙÔ ¯ÔÚfi. ¢Â ı· Û˘ÌʈӋۈ Ì ÙË ƒ¤-
Ó· §Ô˘Ù˙¿ÎË, Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙË ÌË ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜
fiÙÈ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¡¤· ∂ÛÙ›· Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÂȉÈÎfi, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ,
ÁÈ· Ù· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο ı¤Ì·Ù· Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ¯ÔÚfi. ∂ÎÙÈ-
ÌÒ fiÙÈ Ë ¿ÁÓÔÈ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈË̤ÓË ÛÙ¿ÛË ÙˆÓ ¯Ô-
Ú¢ÙÒÓ – ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ·fi οı ›‰Ô˘˜ ÁÚ·Ùfi ΛÌÂÓÔ, Ô˘ Â·Ó··‡ÔÓÙ·Ó ·fi
ÙË Û˘¯Ó¿ ÂÎÊÚ·Ṳ̂ÓË ·ÊÔÚÈÛÙÈ΋ ı¤ÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ Ô˘ ·˘-
ı·›ÚÂÙ· ÛËÌ›ˆÓ·Ó ¯ˆÚ›˜ Û¯ÂÙÈ΋ ·Ó·ÛÎfiËÛË Ù˘ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜, fiÙÈ ÔÈ
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·90

ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À

ŒÏÏËÓ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ ‰ÂÓ ¤‰ÂÈÍ·Ó Î·ıfiÏÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi Î·È fiÙÈ ÙÔ Ìfi-
ÓÔ Ô˘ ¿ÊËÛ·Ó ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ Ù· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, ‹Ù·Ó Ë ·ÚÔÈÌÈ҉˘ ÊÚ¿ÛË «Î·È
ÌÂÙ¿ ¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó ».
¶··Á·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ı¤ÛÂȘ, ÔÈ ÂÓ·Û¯ÔÏÔ‡ÌÂÓÔÈ ÂÚ·ÛÈÙ¯ÓÈο ‹ Â·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈο Ì ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ¯ÔÚfi ·Ó··Ú‹Á·Á·Ó Î·È ·ÎfiÌ· ·Ó··Ú¿ÁÔ˘Ó ÙË
ÌÔÓfiÏ¢ÚË Î·È ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈ΋ ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ˆ˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ – ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ ¤Î-
ÊÚ·Û˘ ÂÌ̤ÓÔÓÙ·˜ ÛÙ· Ù¯ÓÈο Ù˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ·ÁÓÔÒÓÙ·˜ Î·È ·ÔÛȈ-
ÒÓÙ·˜ ÙȘ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Ì ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÙÔ˘˜ Ï·›ÛÈÔ. °È· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
ÚÔ˘˜, ›Ûˆ˜ Î·È ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ·fi„ ‰Ò, Ô ¯ÔÚfi˜ Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘
οÔÈÔ˜ οÓÂÈ, ·Ú¿ οÙÈ Ô˘ οÔÈÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ¿Ù·È. ŒÓ·˜ Ô˘ ÙÔÏÌ¿ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ
ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ‰Â ÌÔÚ› ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È ‰ÔÎÈÌ·Ṳ̂ÓÔ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ ÙÔ˘
¯ÔÚÔ‡. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÚÔηٷϋ„ÂȘ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ ¯ÔÚfi ̤¯ÚÈ Û‹-
ÌÂÚ· Î·È ·‰˘Ó·ÙÔ‡Ó Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ô ¯ÔÚfi˜, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Î·È Î¿ı Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎÔÔÈÂ›Ù·È Û’ ¤Ó· ‚·ıÌfi ̤-
Û· ·fi ÙË ÌÔÚÊÈ΋ ÙÔ˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË, fï˜ ÙÔ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó· ıÂÌÂÏÈÒÓÂÙ·È
ηÓ›˜ ÂΛ ·ÏÏ¿ Ó· ·ÊÔÚÌ¿Ù·È ·fi ÎÂÈ ÁÈ· ·Ú¿ ¤Ú· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ.
∆Ô ¯ÔÚ‡ÂÈÓ Â›Ó·È Ú¿ÍË Î·È ˆ˜ ÂÈÙÂÏÂÛÙÈÎfi˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÂÊfiÛÔÓ ÂÎÙ›ıÂÙ·È
ÚÔ˜ ı¤·ÛË, ÚÔηÏ› Î·È Î·Ï› ÁÈ· ·ÔÎÚ˘ÙÔÁÚ¿ÊËÛË1.
∆¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÒÛÙ ÚÔˆıË̤Ó˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ó· ÌËÓ ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È Ó· Ì›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ. ∞Ó¿ÏÔÁË ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈÛË ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÁÈ· Ù· ¿ÏÏ· ‰˘Ô ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÙȘ §·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜
ÌÂϤÙ˜ fiˆ˜ ÙȘ ·ÔηÏ›, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ∫ÂÊ·ÏÏÔÓ›ÙÈÎÔ Ì¿ÏÔ Î·È Ù·
ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔ ¯ÔÚfi ·˚-°ÈÒÚÁË Ù˘ ∫¤Ú΢ڷ˜. √ˆÛ‰‹ÔÙ ‰ÂÓ
ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÌ·È fiÙÈ ¤¯Ô˘Ì ηٷÁÚ·Ì̤ӷ ¯ÔÚ¢ÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ Ô-
Ï˘ÌÔÚÊ›·˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È Ù· ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó·
·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û‡¯ÁÚÔÓˆÓ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ. ∆Ô ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ √˘ÁÁ·Ú›·˜ Â›Ó·È ›Ûˆ˜ ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË2. ∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ¯Ô-
Ú¢ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ηı·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏË ˘fiıÂÛË, ÂȉÈο ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Âʇ-
ÚÂÛË ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ‚›ÓÙÂÔ, fiÛÔ Î·È Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ù˘ ·ÔÙ‡ˆÛ‹˜
ÙÔ˘. ÃÈÏÈfiÌÂÙÚ· ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈ΋˜ Ù·ÈÓ›·˜ Û ·Ú¯Â›· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ·Ù›ˆÓ ›-
Ó·È ·Ó·ÍÈfiÈÛÙ·, fiˆ˜ ϤÓ ÔÈ ›‰ÈÔÈ, ÁÈ· ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ·Ú¯ÂÈÔı¤ÙËÛË. ∞˘Ù‹
ÙËÓ ¤Ó‰ÂÈ· fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘ ‰È·-
Ù˘ÒÓÂÈ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ú·¤ÌÔÓÙ·˜ ÛÙÔÓ A. Van Gennep, Â·ÈÓÒÓÙ·˜
fï˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜, Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Î.¿., Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ¤ÛÙˆ οÔÈ·
¯ÔÚÔÁÚ·ÊÈο ‰Â›ÁÌ·Ù·. ŒÙÛÈ, Ë ·‰˘Ó·Ì›· ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ ÊfiÚÌ·˜

1. °È· ÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ÂÓÛÒÌ·Ù˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÂÌÓ¤ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ÌÂÙ·‰ÔÌÈÛÌfi Î·È ÌÂÙ·ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌfi ‚Ï.
ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ˆ˜ ÂÓÛÒÌ·ÙË Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙÔÓ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ÙfiÌÔ, Jane C. Desmond
(ed.), Meaning in Motion, Duke University Press, Durham and London 1997.
2. BÏ. Gyorgy Martin and Erno Pessovar, «A structural Analysis of Hungarian Folk Dance», Acta Ethnografica x
(1961), Budapest, Û. 1–40.
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·91

√ ¢. ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∏ «§∞√ - ∞¡£ƒø¶√§√°π∫∏» ª∂§∂∆∏ ∆√À Ã√ƒ√À ™∆∏¡ ∂§§∞¢∞ 90 ñ 91

Û˘Ì·Ú¤Û˘ÚÂ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÏÂÎÙÈ΋˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ fiÔÈ·˜ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜

Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÔÙ‡ˆÛ˘ ÙˆÓ Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜
ÂıÈÌÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Û‹ÌÂÚ· Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ Êˆ˜
ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ. √ˆÛ‰‹ÔÙ ·˘Ù‹ Ë È‰ÂÔÏÔÁÈ΋ Ù¿ÛË ‰ÂÓ ·ÊÔ-
Ú¿ ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ∂ÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ‹ ÂÚ·ÛÈÙ¤¯Ó˜.
∂›Ó·È ·Ô·ËÌ· Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘, Ô˘ Û˘ÌÔÚ‡ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘
¯ÔÚÔ‡ ˆ˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È Ì ÙË ‰˘ÙÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ı· ¤ÚÂ ӷ Ì·˜ ÚÔ‚ÏË-
Ì·Ù›˙ÂÈ Ë ·ÓÙÔ¯‹ Ù˘ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ ¤ÌÚ·ÎÙ˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ ÌÂ
ÙÔ ¯ÔÚfi. º·›ÓÂÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ó· Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÈÛ¯˘Ú‹, Ô˘ Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·fi
ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ Î·Ù¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ¯ÔÚ¢ÙÈ-
΋˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ‰ÂÓ ·ÔʇÁÂÙ·È3.
ªÂ ·Ó·ÊÔÚ¿ Î·È ÛÙ· ÙÚ›· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi, ÌÔÚÔ‡ÌÂ
Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛÙ·ıÌfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÁÚ¿-
ÊÙËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ ÏfiÁÔ˘˜:
·) ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÙÔ ¯ÔÚfi fi¯È ÌfiÓÔ ˆ˜ ¯ÔÚÔÁÚ·ÊÈ΋ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÏÏ¿ ÚÔ-
Ù›ÓÔ˘Ó ÌÈ· ÔÏÈÛÙÈ΋ Ì·ÙÈ¿, ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÂıÓÔ-
ÏÔÁÈ΋ Î·È ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜,
‚) ·Ó Î·È Ô ÚËÙÔÚÈÎfi˜ ÂıÓÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÔÈ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·ÓÙÈ-
Ï‹„ÂȘ ‰ÂÓ ·ÔʇÁÔÓÙ·È, Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ÙÔÈÎfiÙËÙ· ηÈ
ÛÙËÓ ÂÙÂÚfiÙËÙ· Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó‹˜, ÂÓÈÛ¯˘fiÌÂÓÔ˜ Ì ÁÏ·Ê˘Ú¿ ÙÔÈο ·Ú·-
‰Â›ÁÌ·Ù·,
Á) ı¤ÙÔ˘Ó ˙ËÙ‹Ì·Ù· ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡,
‰) ·Ú¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ηÈ
Â) ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙË ˙ˆÓÙ·Ó‹ Î·È ·Ó‹Û˘¯Ë ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ‰¿-
ÛηÏÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·, ÁÈ·Ù› fi¯È Î·È Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË; ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·-
Ú·ı¤Ùˆ ¤Ó· ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ «∫¿Ùˆ ÛÙÔÓ ∞˚-°ÈÒÚÁË ÛÙÔ
ÎÚ‡Ô ÙÔ ÓÂÚfi» ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÁÈ· ÙÔ ∫ÂÚ΢ڷ˚Îfi ¯ÔÚfi‰Ú·Ì·: ∂›¯· ‰ËÌÔÛȇ-
ÛÂÈ, ÙÔ 1970 ÛÙÔ ¤‚‰ÔÌÔ ÂÙ‹ÛÈÔ ¢ÂÏÙ›Ô Ù˘ ∞Ó·ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ (ÛÂÏ.
43–49), ÙÔÈΤ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÂÓfi˜ Â›Û˘ ·ÏÈÔ‡ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ (Ù˘ ·Á¿˘),
Ì ٛÙÏÔ: «∆Ô ¯·ÚÈṲ̂ÓÔ Á·˚Ù¿ÓÈ». π‰È·›ÙÂÚÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÌÔ˘ ‹Ù·Ó Ó· ‰Â›Íˆ
(Î·È ÚÔ¯ÒÚËÛ· ÛÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ‰È¿ÁÚ·ÌÌ·), ˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È
ÂΛÓÔ Ó· ÂÌÓ‡ÛÂÈ Â‰Ò ÛÙÔÓ ÔÈÎÂ›Ô ∫ÂÚ΢ڷ˚Îfi ¯ÒÚÔ ÙÔ˘, ÌÈ· ¯ÔÚÔ-
ÁÚ·ÊÈ΋ ÌÈÎÚÔ·Ú¿ÛÙ·ÛË (Sketch), ÂÓÈÛ¯˘ÙÈ΋ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, Ì ÙȘ ·ÊË-
ÁËÌ·ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘. ∫·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜:

3. ∞ӷʤڈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ηıfiÏ· ·Ó·ÁÓˆÚÈṲ̂ÓÔ˘ ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈÎÔ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ ·Ú¿‰Ô-
Û˘ ¶. ∞. ∫·‚·ÎfiÔ˘ÏÔ˘. ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ∆Ú·ÁÔ‡‰È· Ù˘ µ. ¢. £Ú¿Î˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘
ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ «¯ÔÚÔ‡ ÛÙ· ÙÚ›·» ı· ¤ÚÂ ӷ Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÊÚ¿ÛË Ô˘ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ·fi Ù¤ÛÛÂÚ· Ú˘ıÌÈο
ÌÔÙ›‚·. ∞˘Ùfi ÁÈ· ÙÔÓ Û˘ÁÁڷʤ· ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓÔ ¯ÔÚ¢ÙÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘ Û˘ÚÙÔ‡ ÛÙ· ÙÚ›·, ¤¯·ÛÂ
ÛÙËÓ ÔÚ›· Ù· ‰˘Ô ‚‹Ì·Ù· (¤Ó· ÎÈÓËÙÔ–Ú˘ıÌÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô). ∏ ‰È¿ÁÓˆÛË ÌfiÓÔ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ Ù˘ ÌÔ˘-
ÛÈ΋˜ ·ÁÓÔ› Ù· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· Î·È ÙË ‰È¿Û·ÚÙË ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÌÔÙ›‚Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi
¯ÒÚÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Â˘Úˆ·˚΋˜ Î·È ·ÎfiÌË Î·È ·ÛÈ·ÙÈ΋˜ Ë›ÚÔ˘ (∫Ô‡Ú‰ÔÈ), ¶·ÓÙÂÏ‹˜
∫·‚·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ∆Ú·ÁÔ‡‰È· Ù˘ µ. ¢. £Ú¿Î˘, ÿ‰Ú˘Ì· ªÂÏÂÙÒÓ ÃÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔ˘ ∞›ÌÔ˘, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1981.
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·92

ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À

™Â οÙÈ ·ÚfiÌÔÈÔ ı¤Ïˆ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹Ûˆ Î·È ÙÒÚ·. ¢ÂÓ ı· ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÔ˘ÌÂ

ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Ô˘ ¯Ú¤Ô˜ ¤¯Ô˘Ì ӷ ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ˙ÂÈ ÛÙÔ ¯ÔÚfi ηÈ
Ù· Ï·˚ο ·ÓËÁ‡ÚÈ·, ·ÏÏ¿ ı· ÙÔ˘ οÓÔ˘ÌÂ Î·È ÌÈ· ηÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ·Ú·‰ÔÛȷ΋
¯Ú‹ÛË, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ Î·È ÔÈ ÂÌÓ‡ÛÂȘ Ì·˜. ∆Ô «∫ÂÚ΢ڷ˚Îfi
ÃÔÚfi‰Ú·ÌÌ·» ¤¯ÂÈ ‰Â›ÍÂÈ ÙËÓ ·Á¿Ë ÙÔ˘ ÛÙ· «ÙÔÈο» ı¤Ì·Ù·, Î·È ÙËÓ Ù¤¯ÓË
ÙÔ˘ ÛÙȘ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ. ªÔÚ› ÏÔÈfiÓ Ó· ¿ÚÂÈ Î·È ·fi ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È
«ÙÔ˘ ∞˚-°ÈÒÚÁË» (ÙÔ˘ Ï·‚ˆÌ¤ÓÔ˘ ·ÏÈηÚÈÔ‡ ÛÙÔÓ ∞˚-°ÈÒÚÁË, Î·È fi¯È ÙÔ˘
‰Ú·ÎÔÓÙÔÎÙfiÓÔ˘ ∞˚-°ÈÒÚÁË, Ì ÙË ‚·ÛÈÏÔԇϷ) ÛÙÔȯ›· ÌÈ·˜ ¯ÔÚÔ·Ú¿-
ÛÙ·Û˘, ıÏÈÌ̤Ó˘ Ì·˙› Î·È ¯·ÚÔ‡ÌÂÓ˘, fiˆ˜ ÓÈÒıÔ˘Ó Î·È ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ù˘ ÔÈ
∫ÂÚ΢ڷ›ÔÈ.... ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ÛÎËÓÔıÂÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, η-
Ù·Ï‹ÁÂÈ: ªÂ ÙË ÛÎËÓÈ΋ ·˘Ù‹ Û‡ÓıÂÛË ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡, ÙÔ ÎÔÈÓfi Ù˘ ∫¤Ú΢-
Ú·˜ ı· Ï·ÈÛÈÒÛÂÈ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯¿ÛÂÈ ÙÔÓ ÔÈΛÔ
‰ÂηÙÚÈÛ‡ÏÏ·‚Ô Ú˘ıÌfi, Ô‡Ù ÙËÓ ·ÈÛÈfi‰ÔÍË ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ
Ê·›ÓÂÙ·È Û·ÊÒ˜ Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÚÂȈ̤ÓÔ˘ ÎÈ ·ÊÔ‡ ÙÔ ¯Ù‡ËÌ¿ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó
·fi ‰‡Ó·ÌË ˘ÂÚÊ˘ÛÈ΋.
∞˜ ‰Ô‡Ì fï˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ·Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·: ∆Ô ÚÒÙÔ ·fi Ù· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘
¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ì ٛÙÏÔ «√ ¯ÔÚfi˜ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜», ÁÚ¿ÊÂÙ·È Î·È ‰ËÌÔÛÈ-
‡ÂÙ·È ÙÔ 1960, ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ Ô˘ Ô ¯ÔÚfi˜ ‰Ú·ÛÎÂÏ›˙ÂÈ ‰ÂÈÏ¿ ÙÔ ÛηÏÔ¿ÙÈ
Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ì ‚¿ÛË ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ Ù˘ Gertrude Kurath ÛÙÔ 1Ô
Ù‡¯Ô˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Current Anthropology Î·È Ì ٛÙÏÔ, «Panorama of Dance
Ethnology». ∞Ó Î·È ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÁÓÒÛÙ˘ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô‡ÙÂ
Ó· ¤¯ÂÈ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓË ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔ ¯ÔÚfi ηı·˘ÙfiÓ – ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙˆÓ ¯ÔÚÒÓ,
fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Û˘¯Ó¿, ÙËÓ ·Ê‹ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ – Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·‰ÚÔÌÂÚÒ˜
ı›ÁÂÈ Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó Û’ ¤Ó· ‚·ıÌfi Ì ÙÔ˘˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈ-
Τ˜ ‰ËÏÒÛÂȘ Ù˘ G. Kurth, ÂÚÈÔÚÈ˙fiÌÂÓ· ˆÛÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ.
∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ÌÂϤÙ˘ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ¯ÔÚÒÓ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜
·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ıˆÚËÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ·ÚÎÂÙ¿ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ·. ∂Ë-
Ú·Ṳ̂ÓÔ˜ ·fi ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ A. Van Gennep ÁÈ· ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‰Â‰Ô̤ÓÔ Ù˘
ηٷÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ¯ÔÚ¢ÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ÂΛÓÔ Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜
Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, Â·ÈÓ› fiÛÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ˘˜ Ï·˚ÎÔ‡˜ Ì·˜ ¯ÔÚÔ‡˜, ›-
Ù ˆ˜ ‚‹Ì·Ù·, ›Ù ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜, ›Ù ٷ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘˜. ¶¤Ú· ·fi ÙÔ
Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÛËÌ›ˆÛË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ηı·˘ÙÔ‡ Ì ‚¿ÛË ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ
ȯÓÒÓ (·ÙÔ‡Û˜) – ÙȘ ·Û¿ÊÂȘ, ÂÏÏ›„ÂȘ Î·È ·Ú·ÔÈ‹ÛÂȘ Ô˘ Ô ÙÚfiÔ˜ ·˘-
Ùfi˜ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ‡ˆÛ˘ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ηı·˘ÙÔ‡ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ, ·ÎfiÌ· Î·È ÌÂ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤Á΢ڷ ÛËÌÂÈÔÁÚ·ÊÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜ ÙÔ Labanotation –, ·Îfi-
Ì· Î·È Û‹ÌÂÚ· Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ‚›ÓÙÂÔ, Ë ·Ô-
Ù‡ˆÛË Ù˘ ¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ ÊfiÚÌ·˜ ηı·˘Ù‹˜ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÌfiÓÔ ÁÈ· Û˘ÁÎÚÈÙÈÎÔ‡˜
ÛÎÔÔ‡˜.
√ˆÛ‰‹ÔÙ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·˘Ùfi ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ‰È¿-
ÛˆÛ˘ Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ Ï·˚΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÔÚÔ‡
Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂÈÙ·ÎÙÈ΋. •¤ÓÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, fiˆ˜ ÔÈ R. Holden Î·È M. Vouras,
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·93

√ ¢. ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∏ «§∞√ - ∞¡£ƒø¶√§√°π∫∏» ª∂§∂∆∏ ∆√À Ã√ƒ√À ™∆∏¡ ∂§§∞¢∞ 92 ñ 93

¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ¯ÔÚÒÓ. ∂›Ó·È
Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ fiÔ˘ ÙÔ «¯ÔÚ¢ÙÈÎfi ΛÓËÌ·» ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÊÔ˘ÓÙÒÓÂÈ Î¿Ùˆ ·fi ÙË
Ó¤· Ù¿ÍË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ˆ˜ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË, ·fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÂıÓÈ-
ÎÒÓ Î·È ÂıÓÔÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÔÌÔÁÂÓÔÔ›ËÛË Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ô ‰˘-
ÙÈÎfi˜ ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌfi˜ Î·È ÙÔ ŒıÓÔ˜ – ∫Ú¿ÙÔ˜ Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ˆ˜ Û‡ÌÏ¢ÛË
Ì ÙË ÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÓÛÒÌ·Ù˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, Ô˘ ÔÈ
·fi˯ÔÈ Ù˘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˘ ·˘Ù‹˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋˜ ¤ÊÙ·Ó·Ó Î·È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂ-
ÚÈο ÎÏ˘‰ˆÓÈ˙fiÌÂÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÙÔ›Ô.
™’ ¤Ó· ·ÏÈfiÙÂÚÔ Î›ÌÂÓfi ÌÔ˘ ›¯· ÛËÌÂÈÒÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ù·È-
ӛ˜ ¶ÔÙ¤ ÙËÓ ∫˘Úȷ΋ Î·È ∑ÔÚÌ¿˜ Ô ŒÏÏËÓ·˜, Ô˘ ›¯·Ó ÚÔËÁËı›, ÛÂ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ¤Ï¢ÛË ÙˆÓ R. Holden Î·È M. Vouras, ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜
ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ı¤ÙÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘
¯ÔÚ¢ÙÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ Û ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË Î·È ·Ó·‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ·Ú¯‹˜ ÁÂÓÔ-
̤Ó˘ Ì ÙÔÓ ÂÚÈËÁËÙÈÎfi ·ÎÏÔ4. ∫¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ›ÂÛË ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘
ÛΤ„˘ Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο Ï·˚ο ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÏϯıÔ‡Ó Î·È Ó·
·Ú¯ÂÈÔıÂÙËıÔ‡Ó. √ ¯ÔÚfi˜ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Û ÌÈ· ·fi ÂΛӘ ÙȘ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ô˘ ÂÂÈ-
‰‹ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰Ôı› ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹, fiˆ˜ Û˘Ó¤‚Ë Ì ٷ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ‹ ÙË ÌÔ˘-
ÛÈ΋, ‹Ù·Ó ·ÎfiÌ· «˙ˆÓÙ·Ófi˜» Î·È ÎÙ‹Ì· ÙÔ˘ Ï·Ô‡.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‚ϤÂÈ ıÂÙÈο ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ Rickey Holden Î·È Mary
Vouras, ηÏ› Ì¿ÏÈÛÙ· ÙË M·Ú›· µÔ‡Ú· Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ ÙÔÓ ÎÂÊ·ÏÏÔÓ›ÙÈÎÔ Ì¿Ï-
ÏÔ, Û˘Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ì ٷ ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡. Œ¯ÔÓÙ·˜ fï˜ ‚ÈÒÛÂÈ ÙÔÓ
ÓÙfiÈÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi ı· ¿ÂÈ ÈÔ ¤Ú· ·fi ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹, ‰›ÓÔÓÙ·˜
ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Áο̷ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ £ËÓÈ¿ÙÈÎÔ Ì¿ÏÏÔ, fi¯È
ÌfiÓÔ ÂÚˆÙÈÎÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È Û·Ù˘ÚÈÎÒÓ. ¶·Ú·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ·˘Ù¿ Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÚÔ-
ÙÚ¤ÂÈ ¤ÌÌÂÛ· Ó· ΢ÙÙ¿ÍÔ˘Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎˆÓ ÚÈÌ·‰fi-
ÚˆÓ, fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÔÏ˘ÛËÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡, ÙËÓ ¿ÚÚËÎÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙËÓ
ÂÚ›ÛÙ·ÛË Î·È ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¯ˆÚÔ¯ÚfiÓÔ. ªÂ ÙË ˙ˆÓÙ¿ÓÈ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ Î·È ÌÂ
·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ê¤ÚÓÂÈ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙÔ ˆ˜ Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÂÚ›Á˘ÚÔ˜
·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿Ù·È ÛÙ· ‰›ÛÙȯ· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡: ¡·, ÁÚ¿ÊÂÈ, ¤Ó· ÚfiÛÊ·ÙÔ ÙÔ˘ 1924, fiÙ·Ó
Ë Ìfi‰· ÊÔÚÂÌ¿ÙˆÓ Ë ÏÂÁfiÌÂÓË º·Ú·Ò ÎÈ’ ÔÈ ‰È·Ê·Ó›˜ οÏÙÛ˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ
ÎÔ‡Ú‰ÈÛ·Ó Ù· Û·Ù˘ÚÈο Û¯fiÏÈ· ÙˆÓ ÁÂÚÔÓÙfiÙÂÚˆÓ:
·ã- ª’ ÂÊÙ›ӷ Ù· ‰È·Ê·Ó‹ ÛηÚÙÛÔ‡ÓÈ· Ô˘ ÊÔÚ¿ÙÂ,
Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· Ô‰¿ÚÈ· Û·˜ Î·È Ó· ÌÂ Û˘Ì·ı¿ÙÂ.
‚ã- ºˆÙÈ¿ ¤¯ˆ ̤ے ÛÙ· ÛÙ‹ıÈ· Ì ‰·‡ÙË ı· ηÒ,
Ô˘ ‚Ϥˆ ÙË ÁÚÈ¿ ÌÔ˘ ÓÙ˘Ì¤ÓË º·Ú·Ò.

4. ª. ∑ˆÁÚ¿ÊÔ˘, «¶·ÚÂÏıfiÓ Î·È ·ÚfiÓ: √ ¯ÔÚfi˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ̤۷ ·fi Ù· ΛÌÂÓ· ¢˘ÙÈÎÒÓ ÂÚÈËÁËÙÒÓ Î·È
§·ÔÁڿʈӻ, ∫. ¶·ÓÔÔ‡ÏÔ˘ (ÂÈÌ.), ¶Ú·ÎÙÈο 1Ô˘ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ §·˚ÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ¢.∂.¶.∫.∞.
™ÂÚÚÒÓ, ™¤ÚÚ˜ 1999.
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·94

ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À

∞fi ÙË Ï·˚΋ ·˘Ù‹ Û˘Ó‹ıÂÈ·, ÁÚ¿ÊÂÈ, Ù˘ ÔÈÎÈÏ›·˜ ÙÔ˘ Û·Ù˘ÚÈÎÔ‡ ÛÙ›¯Ô˘
(ÙÔ˘ ‰Â̤ÓÔ˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÙÔ Ì¿ÏÏÔ) ηٿÁÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÂχıÂÚ˜ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ-
Τ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰ÔÎÈÌfiÙÂÚˆÓ Û·Ù˘ÚÈÎÒÓ ÔÈËÙÒÓ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÏÔÓÈ¿˜, ȉÈ-
·›ÙÂÚ· ÔÈ ¢È¿ÏÔÁÔÈ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÛ˘ÛÙËÌ·ÙÔÔ›ËÛÂ Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ªÔÏʤٷ˜ (1871–1916)
Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘. ∂ÎÙÈ-
Ì¿, fiÙÈ ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ Î·È Ú˘ıÌÒÓ ÙË ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÂÍ·È-
Ù›·˜ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ¤Ó· ÚfiÛÊÔÚÔ Ì¤ÛÔ ÁÈ· ÙË ‰ËÌfiÛÈ· Û¿ÙÈÚ·,
ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Û ÂÔ¯¤˜ fiÔ˘ ‰ÂÓ ˘‹¯Â ·ÎfiÌ· ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô.
∑ÒÓÙ·˜ ÛÙÔ ÌÂÙ·›¯ÌÈÔ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È ÁÓÒ-
ÛÙ˘ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ÙÔ›Ô˘ (·Ó Î·È ÎÔ˘‚·Ï¿ ÙÔ ÚfiÙ·ÁÌ· Ù˘
ÂıÓÈ΋˜ ÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÔÌÔ„˘¯›·˜), Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙË-
Ù· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘ Î·È Ù˘ ÂÚ›ÛÙ·Û˘ Â›Ó·È ÂÌÊ·Ó‹˜ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂ-
Ù·È Ì ÁÏ·Ê˘Ú¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·. ∫¿ı ÙfiÔ˜, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi ÙÔ˘
Î·È Â›Ó·È ÙfiÛÔÈ ÔÈ ¯ÔÚÔ› Î·È ÔÈ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘˜ Ô˘ οı ÙfiÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰Èfi-
Ù˘Ë ÂΉԯ‹ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù› Ô Ï·˚Îfi˜ ¯ÔÚfi˜ Â›Ó·È ÌÈ· ¤ÎÊÚ·ÛË, ÌÈ· ÁÏÒÛÛ·, ¤Ó·˜
¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Î·È Î¿ÔÙ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ∫È ·˘Ù¿ ‰ÈηÈÔ‡Ù·È Ó· Ù· ¤¯ÂÈ
fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÙÔ ¤ıÓÔ˜ ·ÏÏ¿ Î·È Í¯ˆÚÈÛÙ¿ Ë Î¿ı Â·Ú¯›· ‹ ÙÔ Î¿ı ¯ˆÚÈfi. ∆Ô-
Ó›˙ÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ Û˘-
Ó›‰ËÛ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÙÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚˆı›
Ë ÛËÌ›ˆÛË ÙÔ˘ Claude Fauriel ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ÌÂ
Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ÏfiÁÈ·: ¯ÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ı˘ÌfiÓÙ·Ó ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚÔ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜, ÂÌ¿ı·ÈÓ·Ó ÙÚ·ÁÔ˘‰ÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜
Î·È Í·Ó¿·ÈÚÓ·Ó Ì ٷ Ï‚¤ÓÙÈη ‚‹Ì·Ù· Î·È Ù· ˉ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ οÔÈ· Â·-
Ê‹ Ì ÙËÓ ·ÏÈ¿ ·ÚÂÙ‹. ∆· ·È‰È¿, ȉ›ˆ˜, Ô˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ·ÁÓfiÙÂÚÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈfi
ÙÔ˘˜, Ì¿ı·ÈÓ·Ó ÔÏÏ¿.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ Ë ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ – ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË, Ì ÙËÓ
ÚˆÙ·Ú¯È΋ Ù˘ ÂΉԯ‹, ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙȘ ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·-
ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ Á·Ì‹ÏȘ ÙÂÏÂÙ¤˜. ∆Ë ıÚË-
Û΢ÙÈ΋ Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ¯ÔÚÒÓ, Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ
ÂΉËÏÒÛÂȘ, ÙËÓ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È Ê¤ÚÓÔÓÙ·˜ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ΛÌÂÓ· ·-
ÏÈfiÙÂÚˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ. °È· ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹, Ô ÎfiÛÌÔ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ
·ÔÌ·ÎÚ˘Óı› ·fi ÙÔÓ ·ÏÈfiÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜, ÙÔÈο ·ÏÏ¿ Î·È ¯ÚÔÓÈο, ·ÊÔ‡
ÔÈ ·Ô‡‰Â˜ ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ ·ÛÙÒÓ Â›Ó·È Û ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi ¯ˆÚÈÎÔ› Î·È ÙÔ
∂ÏÏËÓÈÎfi ÎÔÈÓfi ‰ÂÓ ·ÁÓÔ› ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Ù˘ Ï·˚΋˜ ˙ˆ‹˜. ∞ÚΛ Ó· οÓÂÈ Î¿-
ÔÈÔ˜ ÌÈ· ‚fiÏÙ· ̤¯ÚÈ Ù· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ∞ÚÁÔÏ›‰·˜, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ÁÈ· Ó· ‰È·ÈÛÙÒ-
ÛÂÈ ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ÛΤ„˘. º˘ÛÈο ʤÚÓÂÈ ˆ˜ ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ· ÙÔ Á¿ÌÔ, ·ÚÎÂÙ¿ ÚÔÛÊÈϤ˜ ı¤Ì·, Ô˘ ·ÓÙ¤¯ÂÈ, fiˆ˜ ϤÂÈ, ·ÎfiÌ·, ÛÙË
Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂıÈÌÔÙ˘›· ÙÔ˘.
∆ËÓ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÎÔÈ¿ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ Ì ÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿. ¢›Ï·
ÛÙȘ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ Ô˘ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È
Û ۯ¤ÛË Ì ٷ ‰˘Ô ʇϷ Î·È ÙȘ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÙˆÓ ¯ÔÚ¢ÙÈÎÒÓ Û¯Ë-
Ì¿ÙˆÓ, ·Ú·ı¤ÙÂÈ Ù· Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù· Î·È ¯Ôڤ̷ٷ, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜,
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·95

√ ¢. ™. §√À∫A∆√™ ∫∞π ∏ «§∞√ - ∞¡£ƒø¶√§√°π∫∏» ª∂§∂∆∏ ∆√À Ã√ƒ√À ™∆∏¡ ∂§§∞¢∞ 94 ñ 95

ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ÛË-

ÌÂÈÔ‰ÔÙ› Î·È ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¤‰ÈÓÂ Ô Ï·fi˜ Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋, η-
ÏÒÓÙ·˜ Ì·˜, ·Ú¿ÏÏËÏ·, Ó· Ù·Íȉ¤„Ô˘Ì ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ, ÙˆÓ
ıÚ‡ÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ÍˆÙÈÎÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ·ÈÒÓÈÔ˘˜ Î·È ·Î·ıfiÚÈÛÙÔ˘˜ ¯ÔÚÔ‡˜ ÙÔ˘˜.
∞Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Î·È Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜
ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÂıÈÌÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ, ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ·¿‰Â˜ Ó· ÂÓı·Ú-
Ú‡ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Î·È Ó· ÌËÓ ·ÔÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜
Ú·ÎÙÈΤ˜.
¶·Ú¿ ÙËÓ ÚˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ· Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ – ·Ó ·Ó·ÏÔÁÈ-
ÛÙԇ̠fiÙÈ ÚÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Ë Î‡ÚÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË ÙˆÓ ÂΉfiÛˆÓ
Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ¯ÔÚfi, ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔ 1980 ÂÚ›Ô˘, ·Ó·ÏÒÓÂÙ·È Û ÌÈ· ÛÙ›ڷ ·Ó·-
·Ú·ÁˆÁ‹ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈÎÔ‡ «‚ËÌ·ÙÔÏÔÁ›Ô˘» – ÔÈ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘
¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‰Â Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ·Ú¿ ¤Ó· ··Ïfi ¿ÁÁÈÁÌ· ÛÙÔ ÔχÙ˘¯Ô ¯ÔÚ¢-
ÙÈÎfi ˘Ê¿‰È. ™Ùfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ë ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ Ì ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·,
ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˆ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁ›·. ∏ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ Ì·ÙÈ¿, ˆÛÙfi-
ÛÔ, ˘ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈÂ›Ù·È Û ·ÚÎÂÙ¿ ÛËÌ›· ·fi Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜, ·ÈÛıËÙÈΤ˜ ÂÈ-
ÎfiÓ˜ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÂÚÌËÓ›·,
fiˆ˜ Ë ÁÓˆÛÙ‹, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÏfiÁÈ· ÙÔ˘, «·Í›ˆÛË ÎÈ Ô ı·˘Ì·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ï·-
Ô‡ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÎÔÚ˘Ê·›Ô˘˜». ∞Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ò˜ Ë ÔÈËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ·Ó·-
‚χ˙ÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡, ¯·Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ
fiˆ˜ ¯ÔÚ‡ÂÈ ÛÙÔ ÂÙڷ̇Á‰·ÏÔ ‹ ÙÔ ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎÔ ‰›ÛÙȯÔ: §Â‚¤ÓÙ˘ ›۷È
Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘, Ï‚¤ÓÙÈη ¯ÔÚ‡ÂȘ, Ï‚¤ÓÙÈη ·Ù›˜ ÛÙË Á˘ Î·È ÎÔ˘ÚÓÈ·¯Ùfi ‰ÂÓ
·›ÚÓÂȘ. ∆¤ÙÔȘ ¯ÔÚÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó, ¤Ú· ·fi ‰ÂÍÈÔÙ¯ÓÈΤ˜ ·Ó·-
ÊÔÚ¤˜, ÛÙ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡.
∏ ı¤ÛË ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È ÂÌÊ·Ó‹˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈ-
ÎÔ‡˜ Û˘ÏÏfiÁÔ˘˜ Ô˘, ·Ó Î·È ÙÔ˘˜ Â·ÈÓ› ÁÈ· ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·Ù‹ÚË-
ÛË ¯ÔÚ¢ÙÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ÙÔ˘˜ ·Ó·Î·Ï› ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ˙ËÙÒ-
ÓÙ·˜ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο fiÛ· ·Ó··Ú¿ÁÔ˘Ó, Î·È Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û Â·Ê‹
Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ Ù˘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÔÙÈ΋˜ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë
ÈÛÙÔÚÈ΋ ÌÂϤÙË ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Î·È Ì ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÛÔ¯‹ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ‹ıÔ˜,
ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· Î·È ÙÔÓ Ú˘ıÌfi ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ¯ÔÚ¢ÙÒÓ, fiˆ˜ Ù· ‰›ÓÂÈ ÙÔ
¯ˆÚÈfi Î·È Ë ˙ˆ‹ ÙÔ˘, ı· ‰ÒÛÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠fiÙÈ ÙÔ Ù¯ÓË-
Ùfi Á¤ÏÈÔ, Ù· Ì·ÚÁÈfiÏÈη ÎÔÈÙ¿ÁÌ·Ù· Î·È Ù· ÔÌ·‰Èο ˉ‹Ì·Ù·, Ô˘ Ì·˜ ·-
ÚÔÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ› fiÌÈÏÔÈ, ‰ÂÓ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· Î·È ÙËÓ Ù¤-
¯ÓË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ¯ÔÚÔ‡. ™ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÔÙÈ΋ (ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·
Ù˘ ÚÔ¤Ï¢Û˘ Î·È Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ¯ÔÚÒÓ), ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ 1960, ·ÓÙÈ·-
Ú·Ù›ıÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‚›ˆÌ· Ù˘ ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈ΢ ·Ú¿‰ÔÛ˘, Ë ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Ì ÙȘ Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ÂÈ-
‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ ÛÙ›ÁÌ· ÙÔ˘.
∆· ÙÚ›· ΛÌÂÓ· ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó Î·È ÙȘ ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ÛΤ„˘
ÙÔ˘. ªÈ· ÛΤ„Ë Ô˘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ˙fiÙ·Ó ÚÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÓ·ÙÂÓ›ÛÂȘ, ·ÙÒ-
ÓÙ·˜ Û ÓÙfiÈÔ ˘ÏÈÎfi, Û˘ÓÙ·ÈÚÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÛȈËÚ¤˜, ‚Ȉ̤Ó˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜
ZOGRAFOU89_96 2/10/2008 15:05 ™ÂÏ›‰·96

ª∞°¢∞ ∑ø°ƒ∞º√À

Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡. ªÈ· ÛΤ„Ë Ô˘ ‚¿‰È˙ ·-
Ú¿ÏÏËÏ· Î·È Ì ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ ÔÈËÙÈÎfiÙËÙ·˜. °È·Ù› Ë §·ÔÁÚ·Ê›·, fiˆ˜
ϤÂÈ Ô µ·Û›Ï˘ ¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÔÈÔÙÈ΋ ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Î·È ÔÈËÙÈ΋5 ηÈ
·ÎfiÌ· Î·È ·¤Ú·ÓÙË, fiˆ˜ ¤ÁÚ·ÊÂ Ô ›‰ÈÔ˜, Ô˘ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ‰ÂÓ Ù˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Ù·
ϤÂÈ fiÏ·. £· ÌÔ˘ ÂÈÙÚ¤„ÂÙ ӷ ÙÂÏÂÈÒÛˆ Ì ÌÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ÂÌÂÈÚ›·. ŸÙ·Ó ÚÈÓ
¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ¯¿ÚÈÛ· ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÌÔ˘ Ì ٛÙÏÔ √ ¯ÔÚfi˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ-
΋ ·Ú¿‰ÔÛË – ‹Ù·Ó ·ÎfiÌ· Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ –
‰ÂÓ ›ÛÙ¢· fiÙÈ ı· ›¯Â ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ·˘Ùfi. ªÂ ¤ÎÏËÍË ‹Ú· ÙËÓ
Ù·¯˘‰ÚÔÌÈ΋ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘, Ô˘ ¤Ú· ·fi Ù· ηϿ ÙÔ˘ Û¯fiÏÈ· ÛËÌ›ˆÓÂ: º·-
ÓÙ·Ûı›Ù ·˘Ùfi ÙÔ Î›ÌÂÓÔ fiÛÔ ·ÈÛıËÙÈο ÙÂÏÂȈ̤ÓÔ ı· ‹Ù·Ó Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘
ÔÏ˘ÙÔÓÈÎÔ‡!

5. µ. ¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˜, «§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·», ∞ÊȤڈ̷ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›·, ¢È·‚¿˙ˆ 245 (1990), Û. 27–29.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·97

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏
∂›ÎÔ˘ÚË ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜
¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.

ªÂÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜ ηÈ

ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹

∏ ÛÙÂÓ‹ Î·È ·ÌÊ›‰ÚÔÌË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙË §ÔÁÔÙ¯ӛ·

¤¯ÂÈ ÂÈÛËÌ·Óı›: ∞ÊÂÓfi˜ Ë ÌÂϤÙË Ù˘ Ï·˚΋˜ §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ·ÔÙÂÏ›
·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÔÏÏÔ› Â˙ÔÁÚ¿ÊÔÈ Î·È ÔÈËÙ¤˜ ÂÌÓ¤-
ÔÓÙ·È Î·È ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fi Ù· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·, ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ,
·ÏÏ¿ Î·È Ù· ¤ıÈÌ·. ∞ÎfiÌË, Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ Â›‰Ô, ÈÔ Ú·ÎÙÈÎfi, Ë §·ÔÁÚ·Ê›·
ÛÙ· ÚÒÙ· Ù˘ ‚‹Ì·Ù· ˆ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË ‚ڋΠ¤ÓıÂÚÌÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÂΛӢ.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÚÔ¯ˆÚ› ·ÎfiÌË ·Ú·¤Ú· ÙË Û¯¤ÛË §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜ – §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ηٷÚÁÒÓÙ·˜ ۯ‰fiÓ ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ Ù¤¯ÓË ÙÔ˘
ÏfiÁÔ˘ Î·È ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ̤۷ ·fi ÙË ÁÏÒÛÛ· Ì ÙËÓ
ÔÔ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ Î·È ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ·fi„ÂȘ Î·È Ù· Û˘ÌÂÚ¿-
ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘. ™ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ ÛÔ˘‰·›Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ¤¯ÂÈ ˆÚ·›·
ÌÔÚÊ‹ Î·È ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ› ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘.
°È· Ó· ÂÈÛËÌ¿Óˆ Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿Ûˆ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· §Ô˘-
οÙÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÔÌ·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Û ‰‡Ô ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ˘Ê‹˜: ŒÓ· ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ıˆÚËÙÈÎfi, ÙËÓ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó· 1992, (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹), Î·È ¤Ó· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÌÂÈ-
ÚÈÎfi Ù· ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, ∞ı‹Ó·È 1963, (™.§.).

§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È §ÔÁÔÙ¯ӛ·

™ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ̤ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ÂÌÂÚȤ¯ÂÙ·È
¤Ó· ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÏÔÁÔÙ¯ӛ·» (Û. 286–291). ∂‰Ò Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ¤ÓÙ¯ÓÔ ÏfiÁÔ Î·È ÙÔÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi
– ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi. °Ú¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙË ıÂÚÌ‹ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙˆÓ ÏÔÁÔÙ¯ÓÒÓ ÛÙÔ Î¿ÏÂÛÌ·
ÙÔ˘ ¡. ¶ÔÏ›ÙË, ÙÔ 1908, Ó· Ï·ÈÛÈÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·98

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

Û˘ÓȉڇÔÓÙ·˜ ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·, Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ: ÕÛ¯ÂÙ· ·Ó ÔÈ

Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ Û¯ÔϤ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÏÔÁÔÙ¯ÓÒÓ, ·fi Ù· ¯ÚfiÓÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· Ù˘
∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, ‹Ù·Ó ÈÛÙÔÚÈÎÔÂıÓÈΤ˜, ÓÂÔÎÏ·ÛÈΤ˜, ÚÔÌ·ÓÙÈΤ˜, Ó·-
ÙÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈΤ˜, ·ÓÂÏÏ·‰ÈΤ˜ ‹ Î·È Ï·˚ÎÔÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÛÙÔÈ-
¯Â›Ô ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜, Ë Ï·˚΋ ÊÈÏÔÏÔÁ›· Î·È ˙ˆ‹, ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„Â ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Î·È ÙÔ˘˜
˘·ÈÓÈÁÌÔ‡˜ ÙˆÓ. ∫·È Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜
ËıÔÁÚ·Ê›·˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Ì›· ¯Ú˘Û‹ Á¤Ê˘Ú· ÚÔ˜ ÙË ‰È‡-
Ú˘ÓÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ Ù˘, fiÛÔ Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÓÂÚ‡ÓËÛË
ÛÙÔȯ›ˆÓ, Ô˘ οÔÙ ̷˜ Ù· ¤‰ˆÛ·Ó ÔÈ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ ÚÈÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜....
ªÂ ÙÔ Î‹Ú˘ÁÌ· ÙÔ˘ ¡. ¶ÔÏ›ÙË, Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÔÈ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ «Ï·ÔÁÚ·ÊÔ‡Ó»
ÛÙËÓ Ô›ËÛË Î·È ÛÙ· Â˙¿ ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜, fi¯È ÌfiÓÔ ÂÂȉ‹ «Â‚›ˆÛ·Ó» ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù› ·Á¿-
ËÛ·Ó Ù· Ï·˚ο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈο ¤ÚÁ·. ∂›Ó·È fiÛÔÈ, fiˆ˜ ¤ÁÚ·„Â Ô ¶·-
Ï·Ì¿˜, «ÙÔ˘˜ ¤·ÈÚÓ ·fi ÙÔ ¯¤ÚÈ Ë Ï·ÔÁÚ·Ê›·» Î·È ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ë Ï·ÔÁÚ·Ê›· ¤¯ÂÈ
Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹, ÙÔ Î¿ÔÈÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘
ÏËÚÔÊÔÚ›·˜. ∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ·, Û˘Ó¯›˙ÂÈ, fiÙÈ Ë ·˘ÛÙËÚfiÙÂÚË Î·È ·Ó·ÙÔÌÈ΋ Ï·Ô-
ÁÚ·Ê›· ‚ϤÂÈ ‰‡ÛÈÛÙ· ÙȘ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈΤ˜ ‰È·Û΢¤˜ Î·È Ï˘ÚÈΤ˜ ÚÔÛÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ
Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ‹ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. ∂ÓÔ¯ÏÂ›Ù·È ·ÎfiÌ· ÎÈ ·fi ÙȘ Ï·ÙÂÈ·-
ÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ. ∞˘Ùfi fï˜ Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘ ·ÊÔÚ¿
ÙÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ˙ÔÓÙ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÎÈ fi¯È ÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜... ¶·-
Ú·ÙËÚ› ·ÎfiÌË, fiÙÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó·
‹Ù·Ó Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎÔ› Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ, ‹ ÁÈ· Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ô˘, ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔÈ ·fi
Ê·ÓÙ·Û›· Î·È Ô›ËÛË, ‹Ú·Ó ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜. ∫È ÔÈ ‰˘Ô ¤¯Ô˘Ó Ù·
›‰È· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘
Ï·˚΋˜ Î·È ÂıÓÈ΋˜ Ì·˜ ˙ˆ‹˜.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙË §ÔÁÔÙ¯ӛ· Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÙ·
ÎÂÊ¿Ï·È¿ Ù˘ Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ .¯.
Ù‡Ô˘ §Ô˘ÎfiÔ˘ÏÔ˘ Î·È Ã·Ù˙ËÌȯ¿ÏË, Ô˘ Ì ˙ÂÛÙfi ÏfiÁÔ Î·È ÛˆÛÙ‹ ·Ú·Ù‹-
ÚËÛË ¤‰ˆÛ·Ó ηı·Ú¿ ÎÂÊ¿Ï·È· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, ¿ÍÈ· Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó Ï¿È ÛÙȘ ˙ˆÓÙ·-
ÓfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ Ê˘ÛÈÎÒÓ ‹ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ·fi ηı·ÚÔ‡˜ ÏÔ-
ÁÔÙ¤¯Ó˜. ∫·È ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ˆ˜ Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÊÈÏÔÏÔÁ›· ÚÔÛ¤¯ÂÈ Î·È
ηÏÏÈÂÚÁ› ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ·˘Ù‹: ™ÙȘ «Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜» ¤‰Ú˜ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È Ù·
ÛÙÔȯ›· Ï·˚΋˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ˙ˆ‹˜, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿-
ÏˆÓ ÏÔÁÔÙ¯ÓÒÓ Î·È, ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÛÙȘ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈΤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ Ï·˚-
ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È ÎÈ ÔÈ ÛÙ˘Ï›ÛÙ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Î·È ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÙÔ˘, ‹ ÔÈ ·‰ÚÔ›
Î·È ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎÔ› ÂÚÈÁÚ·Ê›˜ ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ Âı›ÌˆÓ Î·È ‰ÔÍ·ÛÈÒÓ, ·fi ÙÔÓ ·Ô-
ÌÓËÌÔÓÂ˘Ì·ÙÔÁÚ¿ÊÔ ˆ˜ ÙÔÓ Ù·ÍȉÈÒÙË Î·È ·fi ÙÔÓ ‰fiÎÈÌÔ Û˘ÏÏÔÁ¤· ˆ˜ ÙÔÓ ÔÈ-
ÌÂÓÈÎfi ·ÊËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ıÚ‡ÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡.
∆Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹
ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, ¤ÁÈÓ·Ó Ë ·ÊÂÙËÚ›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÌÔ‡˜ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ÂÚÁ·Û›·˜.
∂‰Ò ı›ÁÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ˜
ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ˙ÔÓÙ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜, ÙÔ ı¤Ì· Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· Ù˘ ·È-
ÛıËÙÈ΋˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, Ô˘ ··Û¯ÔÏ› ‚‚·›ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜, ÛÂ Û˘Ó¿ÊÂÈ· Ì ÙËÓ
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·99

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 98 ñ 99

ÏËÚÔÊfiÚËÛË Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·. ∞ӷʤÚÂÙ·È ·ÎfiÌË ÛÙÔ˘˜ ÂÈ-
ÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ô˘ Â›Ó·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Î·È ÛÙ˘Ï›ÛÙ˜ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ (·‰ÚÔ›, ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎÔ› Â-
ÚÈÁÚ·Ê›˜), ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ·˘ÛÙËÚ‹ Î·È ·Ó·ÙÔÌÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. £›ÁÔÓÙ·˜ fï˜ Ù·
ı¤Ì·Ù· ·˘Ù¿, ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÈ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘,
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ϤÍÂȘ Ô˘ fiÚÚˆ ·¤¯Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ·˘ÛÙËÚ‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÏÒÛ-
Û· Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛÙȘ ÌÂϤÙ˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: Ë ËıÔÁÚ·Ê›· Á›ÓÂÙ·È ¯Ú˘-
Û‹ Á¤Ê˘Ú· ÚÔ˜ ÙË ‰È‡ڢÓÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ Ù˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜Ø Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ¤·ÈÚÓ ·fi ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜. √ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÈÏ¿ ·ÎfiÌË
ÁÈ· ÏËÛÈ¿ÛÌ·Ù·, ÂÌÓ‡ÛÂȘ, ˘·ÈÓÈÁÌÔ‡˜, ÁÈ· ÙÔÓ ˙ÂÛÙfi ÏfiÁÔ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘
·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔÈ ·fi Ê·ÓÙ·Û›· Î·È Ô›ËÛË
Î·È ÁÈ· ÙÔ ‰‡ÛÈÛÙÔ ‚ϤÌÌ· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. §¤ÍÂȘ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ fiˆ˜ ÔÈ ·Ú·-
¿Óˆ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ¤ÚÁÔ ·Ú¿ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂϤÙË.
™ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜, Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ΢Úȷگ› ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·ÓÙ›-
ÏË„Ë ÁÈ· ÙË ÌÔÚÊ‹ Î·È ÙÔ ‡ÊÔ˜ Ô˘ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÌÂϤÙ˜ Î·È Ù· ‰ÔΛÌÈ·.
§›ÁÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜, ‰ÈÂıÓÒ˜, Ô˘ ÙfiÏÌËÛ·Ó Ó· ·Ú·‚Ô‡Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜,
Ó· ·ÚÓËıÔ‡Ó ÙËÓ Ù˘Èο Û¯ËÌ·ÙÈṲ̂ÓË ÁÏÒÛÛ· Î·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ‚·Ú‡ÙËÙ· Î·È Û ÌÈ·Ó
¿ÏÏË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ÂχıÂÚ· Ì ÚÔÛˆÈÎfi ‡ÊÔ˜ Î·È ÌÂ
ÌÈ· ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ı· Â¤ÙÚÂ ÛÙ· Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ó· ·Ó·-
‰‡ÔÓÙ·È. ŒÓ·˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Â›Ó·È ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÙËÓ Ï¢-
Ú¿ ÂȯÂÈÚÒ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ: Ÿ¯È ÙÔÓ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·, ·ÏÏ¿ ÙÔÓ ÛÙ˘Ï›ÛÙ· Û˘ÁÁڷʤ·
Ì ÙË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ÁÚ·Ê‹. Ÿ¯È Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ¤ÚÁˆÓ Ô›ËÛ˘ ‹
¤ÓÙ¯Ó˘ Â˙ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÏÏ¿ Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÂÓfi˜ ÏfiÁÔ˘ ˆÚ·›Ô˘ Ô˘ ‚Ú›-
ıÂÈ ÙÚfiˆÓ, Û¯ËÌ¿ÙˆÓ, ‰È·ÏfiÁˆÓ Î·È ÁÏ·Ê˘ÚÒÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÒÓ, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ›-
Ó·È Ô ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ·ÏÈÒÓ ·ÊËÁËÙÒÓ. ∂Ófi˜ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ÚÔÛÔÌÔÈ¿˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
ÛÙÔÓ ‚Ȉ̷ÙÈÎfi ·Ú¿ ÛÙÔÓ ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙȘ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ. √È ıˆÚËÙÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È Û˘Á-
¯ÚfiÓˆ˜ Î·È ·ÈÛıËÙÈΤ˜, ¯ˆÚ›˜ ÙȘ ÎÔÈÓÔÙÔ›Â˜ ÂÓfi˜ ÛÙ›ÚÔ˘ ·Ê·ÈÚÂÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘.
∏ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ˆ˜ ‰ÂÓ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ
·ÏÒ˜, ·ÏÏ¿ ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ, ηٷÓÔ› Î·È ÁÔËÙ‡ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Ï˘ÚÈÛÌfi ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡
ÏfiÁÔ˘ Î·È ÙËÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÔÈËÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ÌÂÏÂ-
Ù¿. ŒÙÛÈ, Ë ıˆڛ· ıÂÌÂÏÈÒÓÂÙ·È ˆ˜ ·ÈÛıËÙÈ΋1, Û˘Ó¿‰ÔÓÙ·˜ Ì ·fi„ÂȘ ÎÏËÚÔÓÔ-
ÌË̤Ó˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÔÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ Kant, Ô˘ ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ ÌfiÓÔ
̤۷ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋, Î·È Ì fiÚÔ˘˜ ·ÈÛıËÙÈÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó ÙË ÁÂÓÈ΋ ÌÔÚ-
Ê‹ Ù˘ ÎÚ›Û˘, Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·ÔÛ·ÛÌ¤ÓˆÓ ÌÂÚÒÓ Ù˘ ·Ó-
ıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜Ø ·ÏÏ¿ Î·È Î¿ÙÈ ÈÔ ¤Ú·: fiÙÈ Î¿ı ۇÓıÂÛË, οı ÔÏÔ-
Ô›ËÛË, ·ÔÙÂÏ› ηı·˘Ù‹ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜Ø ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‡ÓıÂÛË Ô‡Ù ÔÏÔÔ›ËÛË
¤Íˆ ·fi ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÛÊ·›Ú·2. ∫·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ·˘Ù‹ ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ ÙË Û‡ÓıÂÛË, ÙËÓ ÔÏfiÙËÙ·, ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙˆÓ ·ÓıÚˆ›ÓˆÓ.

1. ¶‚Ï. Th. W. Adorno, ∞ÈÛıËÙÈ΋ ıˆڛ·, ÌÙÊ. – ÛËÌ. §. ∞Ó·ÁÓÒÛÙÔ˘, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 2000.
2. µÏ. º. ∆ÂÚ˙¿Î˘, «∞˯‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ µ¿ÏÙÂÚ ª¤ÓÁÈ·ÌÈÓ», ¶Ï·Ófi‰ÈÔÓ 23, πÔ‡ÓÈÔ˜ 1996,
Û. 304–325, 307.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·100

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

∏ ̤ıÔ‰Ô˜
™˘Ó‹ıˆ˜ Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ – Ë ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÁˆÁ‹ ¤ÁÎ˘ÚˆÓ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÁÚ·-
ÙÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ – ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Û’ ·˘Ùfi ηı·˘Ùfi ÙÔ Ì‹Ó˘Ì·, ηıÒ˜ Ë ÂÍ·-
ÁˆÁ‹ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ· ÙÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜ ‹ ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ
ÙÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜ Â›Ó·È ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏË3. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ÔÈ ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘4,
Ë ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ·fiÊ·ÓÛ˘, ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÏfiÁÔ ˆ˜ ¤Î-ıÂÛË, Úfi-Ù·ÛË, ‰ËÏ·‰‹
ÛÙ¿ÛË: ∫·Ù¿ οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, ϤÂÈ Ô µ. Brecht, Ù· ı¤Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙ· οÙÈ ÙÔ ·ÊÂ-
Ϥ˜, Â›Ó·È Î¿ˆ˜ ¯ˆÚ›˜ ȉÈfiÙËÙ˜. ∫ÂÓ¿, ·ÚÎÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿ οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, ÛÙÔ˘˜ ·˘-
ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜. ªfiÓÔ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÛÙ¿ÛË (Ë ÎÚÈÙÈ΋, Ë ÔÓËÚÈ¿, Ë ÂÈÚˆÓ›·, Ë ÚÔ-
·Á¿Ó‰· Î.Ï.) ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÙÔȯ›Ô5. ∞˘Ù‹ ÙË ÛÙ¿ÛË, ·˘Ùfi ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ
ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·Ó·˙‹ÙËÛ· ̤۷ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘: ª¤Û· ·fi ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ·Ó·˙‹-
ÙËÛ· ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ·, ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙȘ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÚÔÌ·ÓÙÈÎÒÓ ˆ˜ οı ¤ÚÁÔ
Â›Ó·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘ ÌÈÏ¿Ø Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙÂ Ë ÊˆÓ‹ Ô˘ ÌÈÏ¿ ηÈ
ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ, ÙÚfiÔÓ ÙÈÓ¿, ÙË ÛÙ¿ÛË Ô˘ ÎÚ·Ù¿ Ô
‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ˙ˆ‹, ›ÙÂ Û˘ÓÂȉËÙ¿ ›Ù ·Û˘Ó›‰ËÙ·. ∫·È
fiÙ·Ó ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÂÚ¯fiÌ·ÛÙ Û οÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ Â·Ê‹ Ì ÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-
Ô Ô˘ ÙÔ ¤ÊÙÈ·Í 6.
µ¤‚·È·, οı ÂÚÌËÓ›· Â›Ó·È ÂÈÛÊ·Ï‹˜, Â›Ó·È ¤Ó· ¿ÓÔÈÁÌ·, ÌÈ· ÚfiÎÏËÛË ÁÈ·
Û˘˙‹ÙËÛË, ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ¯ˆÚ›˜ Ù¤ÏÔ˜Ø fï˜ ·˘Ùfi ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Â›Ó·È Ô˘ ηٷÚÁ›
ÙË ı¤ÛË Ù˘ ·˘ıÂÓÙ›·˜ Î·È ÂȯÂÈÚ› ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ÙÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜
ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜. ∏ ÌÔÌÊ‹ Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ-
ÎfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›·, Ù˘ ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÛÙ· ·ÏÏfiÙÚÈ·, ÙÔ˘ ·ÓÙÈηÙÔÙÚÈ-
ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ÛÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÙÔ˘, ÌÔÚ› Ó· ÚÔ-
Û·Êı› ·Ó¿ ¿Û· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔÓ ÂÚÌËÓÂ˘Ù‹, Î·È Û˘¯Ó¿ ‰Èη›ˆ˜, ÂÊfiÛÔÓ Î¿ı ÂÚÌËÓ›·
·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ηٷÛ΢‹, ¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› ·Ú¿ Ó· Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ ÙÔÓ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁfi7. ∏ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó‹˜ Î·È ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙË, fï˜ Ë
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ó·Û΢‹˜ Ù˘ οı ÊÔÚ¿ ·Ê‹ÓÂÈ ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÚÔÔÈ-
ˆÓ›˙ÂÈ ÙÂÏÈο ÙË Ê·Ó¤ÚˆÛË Î·È ÙËÓ ·ÔÛ·Ê‹ÓÈÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î·È ÙË
ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ÙÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi.

3. ¡. ∫˘ÚÈ·˙‹, ∏ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∫ÚÈÙÈ΋ ÂÈÛÎfiËÛË ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·,
∞ı‹Ó· 2000, Û. 284.
4. µÏ. Õ. §˘‰¿ÎË, ÿÛÎÈÔÈ ÎÈ ·Ï·ÊÚÔ˝ÛÎȈÙÔÈ. §·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÛË̷ۛ˜, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó·
2003, fiÔ˘ Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. µÏ. Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙË-
Ù·˜ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÏfiÁÔ˘ J.A. Hughes and W.W. Sharrock, The Philosophy of Social Research, Longman, New York
1997Ø N. K. Denzin, «Interpretive Interactionism», ÛÙÔ G. Morgan, (ed.), Beyond Method. Strategies for Social Research,
Sage, USA, Beverly Hills 1983, Û. 129–147Ø D. Davidson, Inquires into Truth and Interpretation, Claredon Press, Oxford
1984Ø N. Fairclough, Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, Longman, London 1995.
5. R. Barthes, ∂ÈÎfiÓ·-ÌÔ˘ÛÈ΋-ΛÌÂÓÔ, ÚÔÏ. °. µ¤ÏÙÛÔ˜, ÌÙÊ. °. ™·Ófi˜, ¶Ï¤ıÚÔÓ, ∞ı‹Ó· 1988, Û. 89.
6. I. Berlin, √È Ú›˙˜ ÙÔ˘ ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡, ÌÙÊ. °. ¶··‰ËÌËÙÚ›Ô˘, Scripta, ∞ı‹Ó· 2000, Û. 106–108.
7. °È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢·ÛÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜, ‚Ï. ∞ÈÎ. ∫·Ï¤ÚË, «∏ ıÂÌÂÏ›ˆÛË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔ-
Ó˘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋˜ ·fi ÙÔÓ ºÚ‹ÓÙÚȯ ™Ï¿ÈÂÚÌ·¯ÂÚ», ÿÓ‰ÈÎÙÔ˜ 15, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2001, Û. 113–131.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·101

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 100 ñ 101

∏ ÁÏÒÛÛ· – Ë ¤ÎÊÚ·ÛË
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ W. Benjamin8, Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÎÔÈÓÔÔÈ› ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ Ó¢-
Ì·ÙÈ΋ Ô˘Û›· ̤۷ ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘, Ë ÔÔ›·, ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ¤ÓÓÔÈ¿ Ù˘, Ù·˘Ù›-
˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ›‰È· ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÊÔÚ¤· Ù˘ ̤۷ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ∏ ÁÏÒÛÛ· ›ӷÈ, ÛÂ
οı ÂÚ›ÙˆÛË, fi¯È ÌfiÓÔ ÎÔÈÓÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔÔÈ‹ÛÈÌÔ˘, ·ÏÏ¿ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜
Î·È Û‡Ì‚ÔÏÔ ÙÔ˘ ÌË ÎÔÈÓÔÔÈ‹ÛÈÌÔ˘. √ W. Benjamin ηٷÁÚ¿ÊÂÈ, Â›Û˘, ÙË ‰È·-
ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÁÓÒÛË Î·È ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·: ∏ ÁÓÒÛË, ›‰ÈÔÓ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ηÈ
ÏÔÁÈÎÔ·Ó·Ï˘ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘, ·ÔÙÂÏ› «‚È·ÛÌfi» ÙÔ˘ ÂÌÌÂÓÔ‡˜ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ Ú·Á-
Ì¿ÙˆÓ, ¤Ó· ÂÓ¤ÚÁËÌ· Ù˘ ÂÚÁ·ÏÂÈÔÙ¯ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ¿Óˆ ÛÙË Ê‡ÛËØ Ë ·Ï‹-
ıÂÈ· Â›Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ Ë ÁÂÌ¿ÙË Â˘·ÈÛıËÛ›· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó’ ·Ó·‰Âȯı› ̤۷ ÛÙÔ ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ Ì¤ÛÔÓ Ë ›‰È· Ë Ô˘Û›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ: £¤Ïˆ Ó· ÁÚ¿„ˆ οÙÈ Ô˘ Ó·
‚Á·›ÓÂÈ ·fi Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· fiˆ˜ ÙÔ ÎÚ·Û› ·fi Ù· ÛٷʇÏÈ·, ¤ÏÂÁÂ. ∞Ó Ë ÁÓÒÛË
ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È «Î·ÙÔ¯‹», Ë ·Ï‹ıÂÈ· Â›Ó·È ·ÚÔ˘Û›·ÛË, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·˘ÙÔ·ÚÔ˘-
Û›·ÛË, Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ ̤۷ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛË. ŒÙÛÈ Ë ÁÏÒÛ-
Û· Á›ÓÂÙ·È ¤ÎÊÚ·ÛË – ¤ÓÓÔÈ· ÂÚÈÂÎÙÈÎfiÙÂÚË, fiˆ˜ ÙËÓ ÂÎÏ¿Ì‚·Ó·Ó Î·È ÔÈ ÚÔ-
Ì·ÓÙÈÎÔ› – οÔÈÔ˘ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Î·È ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ›. ∫·È
Ë ·Ï‹ıÂÈ· ‰ÂÓ ÂÍÈÛÒÓÂÙ·È ·ÏÒ˜ Ì ÙË ÁÓÒÛË ÂÓfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙËÓ
·ÈÛıËÙÈ΋, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÂΛӷ Ù· ÊÈÏÔÛÔÊÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙÔ
ÁÓˆÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ¤¯ÂÈ ·fi ηÈÚfi ¯¿ÛÂÈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ·Í›ˆÛË ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ·Ï‹-
ıÂÈ·˜, ·ÏÏ¿ ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ÌÈ· Û˘Á¯ÚÔÓÈ΋ ·Í›·.
Œ¯ˆ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË, fiÙÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ηٷʤÚÓÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ó· ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È ÛÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ: ÙÔ ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÈ
fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ›ӷÈØ ˆ˜ ˘ÔΛÌÂÓÔ Ô˘ ÌÈÏ¿, Î·È ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ
ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘, ‚˘ı›˙ÂÙ·È Û’ ·˘ÙfiÓ, Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÂοÛÙÔÙÂ Î·È ÔÌÈÏ›, ı·ÚÚ›
ηÓ›˜, Ì ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÁÏÒÛÛ·. ∫·È ·˘Ùfi ÙÔ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ÂÚ¢-
ÓËÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙÔ˘, Ô˘ ‚Ú›ıÔ˘Ó ‰È·ÏfiÁˆÓ Î·È ˆÚ·›ˆÓ ÂÚÈ-
ÁÚ·ÊÒÓ, Î·È fiÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ηÓ›˜ Ó· ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi ·˘Ùfi Ó· Û˘Ì‚·›-
ÓÂÈ ÂÊfiÛÔÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÂÌÂÈÚÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ªÂ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ
ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Î·È ÛÙ· ηı·ÚÒ˜ ıˆÚËÙÈο ÙÔ˘ ΛÌÂÓ·, fiˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙËÓ
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, fiÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ:
[∏ Ï·ÔÁÚ·Ê›· ·ԂϤÂÈ ÛÂ] ÌÈ· ηٷÙfiÈÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ·
Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ Ï·˚΋ ˙ˆ‹ Î·È ÛÙ· fiÛ· ·Í›˙ÂÈ Ó· ÚÔÛ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È Ó·
·ÍÈÔÔÈԇ̠(Û. 15)... Ÿ,ÙÈ Â›Ó·È ÁÈ· ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ Î·˘Û·ÂÚ›ˆÓ Ë ¤ÍÔ-
‰Ô˜ ÛÙÔÓ ·¤Ú· Ù˘ ÂÍÔ¯‹˜, Â›Ó·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÏ˘ıfiÚ˘‚Ë ÊÏ˘·Ú›· ÙˆÓ Â·ÊÒÓ Ì·˜
Ë ·ÏfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ „˘¯ÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù˘ Ï·˚΋˜ Ì·˜ ˙ˆ‹˜.

8. W. Benjamin, «°È· ÙË ÁÏÒÛÛ· ÂÓ Á¤ÓÂÈ Î·È ÁÈ· ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘», ÛÙÔ W. Benjamin, ¢ÔΛÌÈ· ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›·˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, ÌÙÊ. – ÂÈÛ. – ÂÈÌ. º. ∆ÂÚ˙¿Î˘, ¡‹ÛÔ˜, ∞ı‹Ó· 1999, Û. 35–58 (39–43), Î·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ º. ∆ÂÚ˙¿-
΢, «∂ÚÌËÓ¢ÙÈο Û¯fiÏÈ·», Û. 131–156.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·102

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

(Û. 19)... ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· Û ·-

ÁÎfiÛÌÈ· Îϛ̷η. ∏ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, Ë ÌÔ˘ÛÈ΋, Ë Ô›ËÛË, Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ë Ù¤¯ÓË,
·ÏÏ¿ Î·È Ë ÊÈÏÔÏÔÁ›·, Ë ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıÂÒÚËÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜, Ë ‰È·ÈÙËÙÈ΋ ÎÈ Ë „˘-
¯È·ÙÚÈ΋, ·ÎfiÌ· Î·È Ë ¯ˆÚÔÙ·Í›·, Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· ÌÈ· ÛˆÙ‹ÚÈ· ÂÈÛÙÚÔ-
Ê‹ Û ÚˆÙÔÁÂÓ›˜ ÌÔÚʤ˜, Ô˘ Ë ·Ï‹ıÂÈ· ÙÔ˘˜ ÙȘ ·ÓÂÊԉȿ˙ÂÈ. √È ÓÂfiÙÂÚ˜
ÁÂÓ¤˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙÒÚ· ÎÈ ·˘Ù¤˜, ·˜ Â›Ó·È Î·È ·fi ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ÛÙË
¯ˆÚÈ¿ÙÈÎË ·ÏfiÙËÙ·, Ô˘ fiÛÔ ÎÈ ·Ó ÙË ÓÔı‡ԢÓ, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó·ÁÂÓÓË-
ÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘ (Û. 20).
∏ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·ÎfiÌË Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜
Î·È ÙÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ ¤¯ÂÈ Î·È ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ‰ÈÂıÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜
ηıfiÛÔÓ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙË Ï·˚΋ ˙ˆ‹ Î·È Ù· ¤ıÈÌ·, ÂÈÛ‰‡Ô˘Ì ‚·ı‡ÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ó-
ıÚÒÈÓË „˘¯‹, Ô˘ Ì ÙËÓ ·ÏfiÙËÙ· Î·È ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘ Á›ÓÂÙ·È
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Á·ËÙ‹. ¢È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì Â›Û˘ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· ·Ï¿ ̤۷ ˙ˆ-
‹˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡, ÂÎÙÈÌԇ̠ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ χÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔÚÁÈ-
ÎfiÙÂÚ·. ∂Ì›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÍÂÎÔ˘Ú·˙fiÌ·ÛÙ ·fi Ù· ·ÛÙÈο ¿Á¯Ë Î·È ÙËÓ «Î·Î›·», ÌÂ
ÙÔ Ó· ÙÔÓ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜
ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙȘ Ï·˚Τ˜ ·fi„ÂȘ Î·È Ù· ı¤ÛÌÈ·, ÁÈ· Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÂÈ ÙÔ˘˜
fiÚÔ˘˜ Ù˘ Ï·˚΋˜ ˙ˆ‹˜. √È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ ÏËÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, fiÛÔ Î·-
ı·ÚfiÙÂÚ· ‚ϤÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ Ï·˚΋ ÙÔ˘˜ ÚԤϢÛË… (Û. 23). ∫·È Ì ÙË Û˘ÁÎÚÈÙÈ-
΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›· ‹ ÙËÓ ·Ú¿ÏÏËÏË Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ·˘Ù‹˜ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ï·-
Ô‡˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ÎÔÈÓ¤˜ ÂÌÓ‡ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ›‰È· ʇÛË
Î·È ˙ˆ‹, Ù· ÎÔÈÓ¿ ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÔÈ ‰Ôͷۛ˜… (Û. 24).

∆· Â›ıÂÙ· Î·È ÔÈ ÙÚÔ¤˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘

∞Ó·‰ÈÊÒÓÙ·˜ ÛÙ· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì ÙË Û˘¯Ó‹ ¯Ú‹ÛË
ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘. øÚ·Èfiٷ٘, ‡ÛÙԯ˜, ¢ÚËÌ·ÙÈΤ˜ ·ÚÔÌÔÈÒÛÂȘ
fiˆ˜: Œ¯Ô˘Ì ¯Ú¤Ô˜ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÙÈ ¤ÁÈÓ ÚÈÓ ·fi Ì·˜, ̤۷ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘
ÂıÓÈ΋˜ - Ï·˚΋˜ ˙ˆ‹˜, fiˆ˜ ÌÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÂӉȷʤÚÂÙ·È Ó· Ì¿ıÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚÔ-
ÁfiÓÔ˘˜ Ù˘… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 21). √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÚˆÙÔÚfiÛÂÍ ٷ ˙Ò·, Ì ÙÔ ›‰ÈÔ
ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ Ù· ÚÔÛ¤¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÙÔ ·È‰›… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 130). √È Âȉڿ-
ÛÂȘ ÛÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ·Ú·ÔÙ¿ÌÔ˘˜, Ô˘ ·Ó·Î·Ù‡ÔÓÙ·È Ì ÙÔ
ÓÂÚfi ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ ÌÂÙ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ Û. 28). √È ÎÔÈÓ¤˜ ÂÈ-
‰ÈÒÍÂȘ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Â›Ó·È Û·Ó Ó· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ÕÓıÚˆÔ ÙÔ˘
§·Ô‡ Î·È ¿Ó ӷ ÙÔÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ÌÈ· Â˘Ù˘¯¤ÛÙÂÚË ‰ÈÂıÓ‹ ηٷÓfiËÛË Î·È ·ÓÂ-
ÎÙÈÎfiÙËÙ·… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 24).
¶·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ, Â›Û˘, Î·È ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÂÈıÂÙÈÎÒÓ
ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÒÓ. ∆Ô Â›ıÂÙÔ, ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÛÙËÓ
ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ȉÈfiÙËÙ˜ ‹ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ-
ÎÒÓ (ÚÔÛÒˆÓ, Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Î.Ï.), Â‰Ò ·›ÚÓÂÈ ÌÈ·Ó ¿ÏÏË ÌÔÚÊ‹: Á›-
ÓÂÙ·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¿, ÂÈÎfiÓ·, ÌÈÎÚ‹ ÈÛÙÔÚ›·, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ô Î·ı·Ú¿ ÌÂÙ·ÊÔÚÈ-
Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ Â›Ó·È ·ÓÙ·¯Ô‡ ·ÚÒÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÙÂÚÓ‹
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·103

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 102 ñ 103

§·ÔÁÚ·Ê›· Ô˘, fiˆ˜ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ, Â›Ó·È fiÓÔÌ· Ï·ÔÊÈϤ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜, ÙÔ
ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ÌÂÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó Ì ÍÈ·ÛÙÂÚÔ‡˜ ‹ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÎÔ‡˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜9.
∆ÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ˆ˜ ·‚›·ÛÙÔ Î·È ·Ú¯ÔÓÙÈÎfi (∂È-
Û·ÁˆÁ‹, Û. 96). ªÈÏ¿ ÁÈ· ·ÛÌ·ÙÈ΋ ¯ÂÈÚÔÓÔÌ›· Î·È ÏÈÙ·Ó¢ÙÈÎfi ‚¿‰ÈÛÌ· (∂ÈÛ·-
ÁˆÁ‹, Û. 113), ÁÈ· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο ·È¯Óȉ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 170),
ÁÈ· ÔıÂÚˆÙÈ΋ Ê·ÓÙ·Û›ˆÛË Î·È ÌÂÚ¿ÎÈ· ηٿ‚·ı· ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÁÈ· ÙȘ ÓÂڿȉ˜
(∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 201), Â˘Ù˘¯È·Î‹ ‰‡Ó·ÌË (™.§., Û. 3), ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÏÏÈ΋, ÂÍÒÎÔÛÌË
ʈӋ ÙˆÓ ÌÂÁ·ÊÒÓˆÓ Ì ÙÔ ÛËÎÂÚÈÎfi ¯ÚÒÌ· Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ ÎfiÎÎÈÓË ÊˆÓ‹
ÙÔ˘ Ì·Ó¿‚Ë Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ʈӋ ηÏÏÈΤϷ‰Ô˘ „¿ÏÙË ÛÙÔ ÌÂı‡ÛÈ ÙÔ˘ ‰È·Ï·Ï‹-
Ì·ÙÔ˜, ÁÈ· ÊÚ¿ÛË Î·ıˆÛÚÂÈ΋, „˘¯Ú‹, ÂÌÔÚÈ΋, Û˘Ì·ıËÙÈΤ˜ ʈӤ˜ Ì Ô-
χÙÈÌË, ‚ÈÔÙÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ (™.§., Û. 17-20). ™¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ù· ÂÓȯڿ ÙÔÏÌ‹Ì·Ù· ηÈ
ÙËÓ ÂÌ‚fiÏÈÌË ÁÔËÙ›· ÙÔ˘ ÚÂÌ¤ÙÈÎÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡, Ô˘ Â›Ó·È ¯·ÌËÏfiıˆÚÔ Î·È Â˘-
ÎÔÏÔfiÚ¢ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ì ·‚›·ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ·‚›·ÛÙÔ Ï·˚Îfi ÏfiÁÔ, οÙÈ ·Ó¿ÌÂ-
Û· ÛÙÔÓ ÌÔÓfiÙÔÓÔ ıÚ‹ÓÔ Î·È ÙË ÁÓÒÚÈÌË „·ÏÙÈ΋, Î·È ÙÔ ÌÂı˘ÛÙÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘
¤¯ÂÈ Û¯¤ÛË Ì ÙË ˙¿ÏË ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡ ‹ ÙÔ˘ Ó·ÚΈÙÈÎÔ‡, Î·È Ô˘ ·¿Óˆ ÛÙÔ ÌÂ-
Ï·Á¯ÔÏÈÎfi ΤÊÈ ÙÔ˘ «Û¿ÂÈ ÔÙ‹ÚÈ·». √ ÎÔ˘‚ÂÓÙÈ·ÛÙfi˜ Î·È ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÙÔ˘
ÏfiÁÔ˜ ıˆÚ› ˆ˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔ˘‚¤ÓÙ· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ (™.§., Û.
38-43). √ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·ÎfiÌË ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÂÓ‰ÔÁ·Ì›· Ô˘
˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ Ô˘ Û˘ÓÂÓÓÔÔ‡ÓÙ·È Ì ı·˘-
Ì·ÛÙfi ÛÈÁ·ÓfiÓ ÙÚfiÔ ¿Óˆ ·fi Ù· ÎÂÊ¿ÏÈ· ÙˆÓ ÂÏ·ÙÒÓ, ÎÚ›ÓÔ˘Ó, Û¯ÔÏÈ¿-
˙Ô˘Ó, ÊÈÏÔÛÔÊÔ‡Ó Ì ÁÂÓÓ·Èfi‰ˆÚË ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ·… (™.§., Û. 46).
∆Ô ‰Â Â›ıÂÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ ·‡ÂÈ Ó· ÈÛ¯‡ÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ù˘
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ ·˘Ù‹ ÌÂÏÂÙ¿Ø
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ì ÚˆÙÔÙ˘›· Î·È ÁÈ· Ó· ÔÚ›ÛÂÈ ÔÈÔÙÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙˆÓ
‰Ú¿ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ŒÙÛÈ ÔÈ Ï·¯ÂÈÔÒϘ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ·
¿ÓÂÛË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ (™.§., Û. 6), Ë ÊÔÈÙËÙÈ΋ ˙ˆ‹ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÔÏϤ˜ Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ (™.§., Û. 15), ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ï·ÔÁÚ·ÊÈο ‚ÈÒÌ·Ù· ̤۷ ÛÙȘ ÔÏÈ-
Ù›˜ (™.§., Û. 14), ÙÔ ·ÓÒÓ˘ÌÔ Ï‹ıÔ˜ ¤¯ÂÈ ÌÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ Û‡ÓıÂÛË (™.§., Û. 25)
Î·È ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ·Ó·ÓıÚÒÈÓÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÂıÓÈÎfi Î·È Ê·ÙÚÈ·ÛÙÈÎfi ·ÈÁÓ›‰È Ù˘
Ì¿Ï·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ (™.§., Û. 62).
√È ·ÓÔÚıfiÁڷʘ ÂÈÁڷʤ˜ ›Ûˆ˜ Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÚÔÌ‹Ó˘Ì· ÁÈ·
ÌÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ·ÏÔÔ›ËÛË Ù˘ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·˜ Ì·˜ (™.§., Û. 52) Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜
·Èٛ˜ ÂÍËÁÔ‡Ó ÙËÓ Â‡ÎÔÏË ‰È›ۉ˘ÛË ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ ÛÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÓÔÈÎÔ΢ÚÈfi,
ηıÒ˜ «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi» ›‰Ô˜ Â›Ó·È fi¯È ÌfiÓÔ ÂΛÓÔ Ô˘ ÂÈÓÔ› ‹ ÊÈÏÔÙ¯Ó› Ô Ï·-
fi˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂΛÓÔ Ô˘ ¿ÏÏÔÈ (Ë ‚ÈÔÌ˯·Ó›· ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ ÙÒÚ·) ÚÔÛ·ÚÌfi-
˙Ô˘Ó ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ‹ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ (™.§., Û. 53). ∆ÔÓ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ Ï·-
ÔÁÚ·ÊÈ΋ ˙ˆ‹ Î·È Ù· ¤ıÈÌ· ‰ÂÓ ı· Ï›„Ô˘Ó Â‡ÎÔÏ· ·fi ÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ (™.§., Û. 47)
Î·È ·Ú·ÙËÚ› ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÛÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· ÔÔ›· ηÈ

9. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ∂.§.∂. ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË Ù˘ 8˘ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1999 ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û·
“¢Ú·ÎfiÔ˘ÏÔ˘” ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ», §·ÔÁÚ·Ê›· §£ã (1998–2003), Û. 9–12.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·104

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÙË «ÁψÛÛÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·»: ‚·ÊÙÈÛÙÈο, ÂÒÓ˘Ì·, ·ÚˆÓ‡ÌÈ·,

ÙÔˆÓ‡ÌÈ·, ÔÓfiÌ·Ù· ˙ÒˆÓ – Ô Ï·fi˜ ¤¯ÂÈ ‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ‚ÔËıËÙÈο ˙Ò· ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ù·
·Á¿˘ Î·È ‰È¿ÎÚÈÛ˘, ¶ÈÛÙfi˜, ∫ÔÎΛÓ˘, §È¿ÚÔ˜, Ôχ ÚÈÓ ‰ÒÛÔ˘Ó ÔÈ ·ÛÙÈΤ˜
Ù¿ÍÂȘ ÔÓfiÌ·Ù· Ù˘ Ìfi‰·˜, §Ô˘ÏÔ‡, ∞˙ÒÚ, ªÔ˘ÌÔ‡ - ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈο ÙˆÓ ÌËÓÒÓ,
ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ˆÚÒÓ – ÛÙÔ ¤‚Á· ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘, ¤Ó· ÙÛÈÁ¿ÚÔ ‰ÚfiÌÔ˜ (ÁÈ· ÙÔ ÌÈ-
ÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·).
™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ù›ÔÙ· Ó·
˙ËϤ„Ô˘Ó ·fi ÂΛӘ ÙˆÓ ÔÈËÙÒÓ:
√È ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Î·È ÔÈ ¿ÏϘ ۈ̷ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓıÚÒÈÓÔ Ïfi-
ÁÔ... (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 113). ∏ „˘¯È΋ Ì·ÓÙ›· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› Ù· ÌËӇ̷ٷ Ù˘ „˘-
¯‹˜… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 244). ∏ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Û˘ÓÙÚfiÊ¢-
ÙËØ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ¤Ó· ·ÛÙ¤ÚÈØ ·fi ’ÎÂÈ ÍÂΛÓËÛÂ Ë ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘ ÎÈ ÂΛ ı· Í·Ó·¿ÂÈ…
(∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 251). ∫·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÚÒÙÈÛÙÔ Â¯ıÚfi ÙÔ˘, ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÌÂ
ÌÈ· ·Ì˘ÓÙÈ΋ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë… (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 253). ∏ Á˘Ó·›Î· Ù˘ ‰È·Ê‹ÌÈÛ˘, Í·Ó-
ıÈ¿ ÚÔ‰ÔÎfiÎÎÈÓË ÍˆÙÈÎÈ¿ Ì ٷ ÂχıÂÚ· fi‰È· Î·È ÙËÓ ÚÔÎÏËÙÈ΋ ·Ó·ÁÏ˘ÊÈÎfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘ ÎÔÚÌÈÔ‡ Ù˘ ·›ÚÓÂÈ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ∞ÊÚÔ‰›Ù˘ ÛÙÔ Û›ÙÈ, ÂÓÒ Á›ÓÂÙ·È Ì·-
ÛÎfiÙ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔÂ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜, οÙÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙÈÛÌfi ηÈ
ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Ï·ÙÚ›·. √ ÛˆÊ¤Ú Á›ÓÂÙ·È Ï·˚Îfi˜ ¢ÔÓ ∑Ô˘¿Ó, ÎÔÏÏ¿ÂÈ ÙËÓ
ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ·ÈÒÓÈ·˜ Á˘Ó·›Î·˜ Î·È ÙËÓ ¤¯ÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘ Û·Ó Ó‡̷ ÙˆÓ Ù·ÍȉÈÒÓ
ÙÔ˘, ¤ÓÛ·ÚÎÔ ¿ÁÁÂÏÔ Ù˘ ÂÚˆÙÈ΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ ÙÔ˘… (™.§, Û. 32). ∆Ô Û›ÙÈ Â›Ó·È ÙÔ
ÈÂÚfi ηٷʇÁÈÔ (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 163) Î·È ÔÈ ÔÏ˘Î·ÙÔÈ˘ ÎÏÂÈṲ̂ӷ οÛÙÚ· (™.§.,
Û. 2) ̤۷ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ… Î·È fiÛÔ ÈÔ Ôχ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ ¶ËÓÂ-
Ïfi˜ ÙfiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÓÔÛÙ·ÏÁÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÔÈ ÍÂÓÈÙÂ̤ÓÔÈ √‰˘ÛÛ›˜…
(∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 171). √È ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÁÈ· ÙËÓ Ù˘ÊÏ‹ ∆‡¯Ë Â›Ó·È Ù˘ÊϤ˜… (™.§.,
Û. 6). ™ÙȘ ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔӛ˜ ›̷ÛÙ ¿ÓıÚˆÔÈ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Ï·fi˜. ∏ ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·
˙ÂÈ fiÛÔ ı· ˙ÂÈ Î·È... Ô ı¿Ó·ÙÔ˜... ¶·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ Î˘ÓËÁ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·ÛÙÔ‡˜, ÔÈ
ÚˆÙfiÁÔÓ˜ ÒÚ˜ Í·Ó·Á‡ÚÈÛ·Ó Ì ÙË Ì˯·Ó‹… (™.§., Û. 16). ™Ù· ·ÏÈ¿ ʈÙÔ-
ÁÚ·Ê›· Ì·˙› Ì ٷ ÚÔ‡¯· ¿ÏÈˆÛ·Ó Î·È Ù· ÚfiÛˆ·, Ù· Ì¿ÙÈ· Î·È Ù· Ì¿ÁÔ˘Ï·,
Ù· ¯¤ÚÈ· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó… (™.§., Û. 21). ∏ ηÏÔηÈÚÈÓ‹ ¤ÍÔ‰Ô˜ ÚÔ˜ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Á›ÓÂ-
Ù·È ÙÔ Î·ÚÓ·‚¿ÏÈ ÙÔ˘ Ì¿ÓÈÔ˘ (™.§., Û. 24-28). ™Ù· Ù˘ÚÔÌ¿Á·˙· Î·È ÛÙ· ·ÓÙÔ-
ˆÏ›· Ë ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡, Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È ÙÔ˘ οÌÔ˘ ¤¯ÂÈ ·ÓÔ›ÍÂÈ Ù· ÌÔ-
ÓÔ¿ÙÈ· Ù˘ Á·ÛÙÚÔÓÔÌÈ΋˜ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ÛÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ Ù˘ ‰ÔÛÔÏË„›·˜… (™.§.,
Û. 46). ∆· ÂÎı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ Ï·ÛÙÈÎÔ‡ ÓÔÈÎÔ΢ÚÈÔ‡ Â›Ó·È ·È¯Ó›‰È· ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜: ∆·
¯ÚÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·ÓËÁ‡ÚÈ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ƒÔ˙, Á·Ï¿˙ÈÔ, ΛÙÚÈÓÔ, ÎfiÎÎÈÓÔ, Ï¢-
Îfi, ÁÎÚ›˙Ô, ‚ÈÔÏÂÙ›... fiÛ· Î·È Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÙÔ˘ οÌÔ˘… (™.§., Û. 54).

∏ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿
À¿Ú¯ÂÈ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ Ù˘ÈÎfi˜, ¿¯ÚˆÌÔ˜, ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈÎfi˜ Ó· ÂÎÊÚ·˙fiÌ·ÛÙ ηÈ
¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜, Ô˘ ηٷʇÁÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·, ÛÙË Û‡ÁÎÚÈÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔÈ-
Ì›·. ∂›Ó·È Ù¿¯· Û‡ÌÙˆÛË, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·ıÒ·, ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ fiÚÔ˜ ÂÌ-
Ê·Ó›˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ÈÔ ¤Î‰ËÏÔ˜, ÈÔ ÂÈÛÙÈÎfi˜, ÈÔ ÔÈΛԘ, ÈÔ Û‡ÌʈÓÔ˜
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·105

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 104 ñ 105

Ì ÙÔ ·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ ÔÌÈÏËÙ‹ ·’ fi,ÙÈ Ô ÚÒÙÔ˜; ·Ó·ÚˆÙÈ¤Ù·È Ô ∫. ¶··ÁÈÒÚÁ˘10.

∫·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ: ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÒÙË Î›ÓËÛË Ë ˙ˆ‹ ‰›ÓÂÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi, ÛÙ‹ÓÂÈ ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi,
ÚÔÛʤÚÂÈ ÙËÓ ÚÒÙË ·Ê‹ÁËÛË, ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Î›ÓËÛË - ‹ÙÔÈ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿
- fiÏ· Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ·Ó·¯ˆÓ‡ÔÓÙ·È, ·Ó·Ï¿ıÔÓÙ·È, Â·ÓÂÁÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ÙÚfiÔ ÈÔ
·Î¤Ú·ÈÔ. °È· fiÛÔ˘˜ ·Á·Ô‡Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÚ›·, ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Û˘ÓÔ„›˙ÂÙ·È Â‡ÎÔÏ·:
Ë ˙ˆ‹ ϤÂÈ Î·È Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ͷӷϤÂÈ, Ë ÂÌÂÈÚ›· ˯› Î·È Ë „˘¯‹ ·ÓÙ˯›, Ë ˙ˆ‹
ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Í·Ó·ÁÚ¿ÊÂÈ. øÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ·Ï‹ Â·Ó·-
ÏËÙÈ΋ ΛÓËÛË. ∆Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿ Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ, ·ÏÏ¿˙ÂÈ, ·Ó·ÙÚ¤ÂÈ ÙÔ
ÚÒÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ... ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ‚ÚÂÈ ÙËÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÔ˘ ‚·ı‡ÙË-
Ù·, Ô ÔÌÈÏËÙ‹˜ ·Ó·¯ˆÚ› ¿Ú·˘Ù· ·fi ÙËÓ ¿ÌÂÛË ·Ú¿ÛÙ·ÛË Î·È Á˘Ú‡ÂÈ ÙÔ ÎÏÂÈ-
‰› Û οÙÈ ÚfiÙÂÚÔ, ›‰ÈÔ Î·È ··Ú¿ÏÏ·¯ÙÔ Ì ÙÔ ÚÒÙÔ. √ ÔÌÈÏËÙ‹˜ Ô˘ ·Ú·-
‚·›ÓÂÈ ÙËÓ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›· (ÙÔ ÛοÂÈ ¤Íˆ ·fi ÙÔÓ ÎÏÔÈfi Ù˘ ÚfiÙ·Û˘, ÁÈ· Ó· ÂÚÈÛ˘ÏϤÍÂÈ
ÙËÓ ··Ú·›ÙËÙË ÂÈÎfiÓ·) ‰ÂÓ ·ÔÛÎÔ› Û ηÌÈ¿ Ï·ÛÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÎÔ‡ ‰Â-
‰Ô̤ÓÔ˘. ÿÛ· ›Û·, ˆıÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ‰È¿ıÂÛË ·ÎÚÈ‚ÔÏÔÁ›·˜, „¿¯ÓÂÈ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙÔ
ΤڷÙÔ ÙÔ˘ ‚Ô‰ÈÔ‡ ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›·. √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ›-
¯Â ÙÔÓ›ÛÂÈ fiÙÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁԇ̠ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ ‰ÂÓ ÙËÓ ‰È‰·ÛÎfiÌ·ÛÙÂ
(¶ÂÚ› ÔÈËÙÈ΋˜, 1459· 6-7): Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ fiÚÔ˜ Ï¿ıÂÙ·È, ·ÓÙÏÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÌÈÏËÙ‹... °È’ ·˘Ùfi ¿ÏψÛÙÂ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi ÌfiÓÔ ÛÙËÓ Â˘Ê˘˝·, ÂÈ-
‰·ÏÏÈÒ˜, ‡ÎÔÏ· ‹ ‰‡ÛÎÔÏ·, ı· ‹Ù·Ó ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜ Ó· ‚ÚÂÈ ‹ Ó· ÛηÚÒÛÂÈ
ÙËÓ ÔÏ˘fiıËÙË ÔÌÔÈfiÙËÙ·. √‡Ù ϛÁÔ Ô‡Ù Ôχ, Û οı ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂÓË ÌÂ-
Ù·ÊÔÚ¿ ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ÌÚÔÛÙ¿ Û ÌÈ· „˘¯È΋ ·Ó·‰›ÊËÛË Ô˘ ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ ÙÔ˘˜
·˘ÙfiÌ·ÙÔ˘˜ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ÔÌÈÏ›·˜. °È· ÙËÓ ·Ó‡ÚÂÛË Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜, ÙË ‚·-
Û›ÏÈÛÛ· ÙˆÓ ÙÚfiˆÓ, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ì¤ıÔ‰Ô˜Ø Â›Ó·È ¯¿ÚÈÛÌ·, Ù¿Ï·ÓÙÔ, Â›ÓÔÈ·, ‰Ò-
ÚÔ Î·È ·˘ı·ÈÚÂÛ›· Î·È ·ÚfiÙÈ «¤ÍÔ‰Ô˜» ÚÔ˜ οÙÈ ¿ÏÏÔ, Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ú·ÁÌ·ÙÒ-
ÓÂÙ·È Û·Ó «Â›ÛÔ‰Ô˜» ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi Ì·˜.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜, ¤¯ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ¯¿ÚÈÛÌ·, ÙËÓ Â›ÓÔÈ·: ‰ÂÓ ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÂÈ ·ÏÒ˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì ÙËÓ ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ·ÏÏ¿ ‚˘ı›˙Â-
Ù·È ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ·ÏȇÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ô˘ ηٷ‰ÂÈ-
ÎÓ‡ÂÈ ÙË Û‡Ó‰ÂÛË Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ Ì ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ÎfiÛÌÔ. ∫·È Ô
ÏfiÁÔ˜ ·˘Ùfi˜ Á›ÓÂÙ·È ÔÈËÙÈÎfi˜ ηıÒ˜ ‚·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ Â›Ó·È Ë Û‡ÏÏË„Ë
Î·È Ë ¤Ó‰ÂÈÍË ‚·ı‡ÙÂÚˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Î·È fi¯È Ë ·Ï‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Î·È ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË11.
µÂ‚·›ˆ˜ Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹ ÛÙȘ ÏÂÙÔ-
ÌÂÚ›˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘ Î·È ÛÙȘ ‰ÈÂÈÛ‰˘ÙÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘, fï˜ Ë ÔÈË-
ÙÈ΋ ʇÛË ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÂÈ Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘. ∫·È Ë Ê‡ÛË ·˘Ù‹ Ê·›ÓÂ-
Ù·È, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ Â˘Ú›· ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙˆÓ ÙÚfiˆÓ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ηÈ

10. ∫. ¶··ÁÈÒÚÁ˘, §¿‰È· Í›‰È·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó· 1996, Û. 24–27, 84–100.

11. µÏ. Û¯ÂÙÈο, H. Gardner and E. Winner, «The Development of Metaphoric Competence: Implications for Humanistic
Disciplines», ÛÙÔ Sh. Sacks, (ed.), On Metaphor, The University of Chicago Press, Chicago 1984, Û. 121–139Ø Chr.
Cacciari, «Why Do We Speak Metaphorically? Reflections on the Function of Metaphor in Discourse and Reasoning»,
ÛÙÔ A. N. Katz, Chr. Cacciari, R. W. Gibbs and M. Turner, Figurative Language and Thought, Oxford University Press,
Oxford 1998, Û. 119–157.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·106

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

ÛÙË Û˘ÁΛÓËÛË Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔηÏ› ÙÔ ˆÚ·›Ô, Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙËÓ ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·-
ηχÙÂÈ ·ÓÙÔ‡, ·ÎfiÌË Î·È ÛÙ· ÈÔ ÌÈÎÚ¿, Ù· Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ·Û‹Ì·ÓÙ· Î·È Î·ıË-
ÌÂÚÈÓ¿, Ô˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ù· ÚÔÛÂÚÓÔ‡Ó ·‰È¿ÊÔÚ·: ¶ÔÈÔ˜ ¿Ú·ÁÂ, ÁÚ¿ÊÂÈ, ÂÌÂ-
ϤÙËÛ ·fi ηÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ÛÎÔÈ¿ ÙȘ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ÙˆÓ Î·ÏÔ‚·ÏÌ¤ÓˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ ÎÈ fiÏË
ÙË ÁÚ·ÊÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· Ì·Ó¿‚Èη Ù˘ Ô‰Ô‡ ∞ÚÌÔ‰›Ô˘; ∫·È ÔÈÔ˜
ÂÎÙ›ÌËÛ ÙË Ì·ÙÈ¿ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Ì·Ó¿‚Ë, fiÙ·Ó ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÎÔÈÙ¿˙ÂÈ, Û·Ó ÙÔ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ,
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Î·È ˙˘Á›˙ÂÈ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ÛÂÈÚ¤˜; (™.§., Û. 47).
√ ›‰ÈÔ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ Ó· ÂÎÙÈÌ¿ ‚·ı‡Ù·Ù· ÙË Ï·˚΋ ·ÈÛıËÙÈ΋ ·ÎfiÌ· Î·È fiÙ·Ó Úfi-
ÎÂÈÙ·È ÁÈ· ...·ÓÔÚıÔÁÚ·Ê›·: ¢¤¯ÂÙ·È Â˘¯·Ú›ÛÙˆ˜ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ fiÙÈ
ÛÙË Ï¤ÍË «Ì‡Ú·» Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ˘ Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÔÙ‹ÚÈ Î·È ÛÙÔ «ÎÙ‹ÚÈÔ» ÙÔ Ë Ô˘
ı˘Ì›˙ÂÈ ÛηψÛÈ¿… (™.§., Û. 48-52).

∆Ô ÎˆÌÈÎfi ÛÙÔȯ›Ô
ª¤Û· ·fi Ù· ΛÌÂÓ· ·Ó·‰‡ÂÙ·È Î·È ÌÈ· ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘: ∏
ÊÈÏÔ·›ÁÌˆÓ ‰È¿ıÂÛË, Ë ÂÈΤÓÙÚˆÛË Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÛÙÔ ·ÛÙ›Ô, ÙÔ ÎˆÌÈÎfi Î·È Ë
·Ô‰Ô¯‹ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÂΉ‹ÏˆÛ˘. ∆Ô ·ÛÙÂ›Ô Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙÔ ·ÓÙÈÌÂÙˆ-
›˙ÂÈ Ì ÙËÓ ›‰È· ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· Ô˘ ‚ϤÂÈ Î·È fiÏ· Ù· ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜. Ÿˆ˜
‰ËÏÒÓÂÈ, fiÏÔÈ ÔÈ Ï·Ô› ¤¯Ô˘Ó Û·ÙÈÚÈΤ˜ ·ÓÂΉÔÙÈΤ˜ ÈÛÙÔڛ˜, ÂÈÚ·¯ÙÈο ·ÛÙÂÈÔ-
ÏÔÁ‹Ì·Ù·, ÂÂȉ‹ ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ Î·È ¯·ÈÚÂη˘ (fiˆ˜ Î·È Ë ·Ó¿ÁÎË
„˘¯·ÁˆÁ›·˜) Â›Ó·È ÎÔÈÓ¤˜. ∆Ô ÛÎÒÌÌ· ÁÂÓÈο (ÁÈ· ÔÌ¿‰Â˜ ‹ ¿ÙÔÌ·) ÌÔÚ› Ó· ÍÂ-
ÎÈÓ¿ ·fi ÚˆÙfiÁÔÓ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÌÈ·˜ Ê˘Ï·ÎÙÈ΋˜ Î·È ÔÌÔÈÔ·ıËÙÈ΋˜ Ì·Á›·˜
(Ó· ÌË ÌÔÈ¿ÛÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ıÂÙÔ˘˜ ‹ Ó· ÌË Ì·˜ ‚Ï¿„Ô˘Ó), ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Î·È ÛÙÔȯ›Ô
ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ·Ó¤ÏÈ͢, ·ÊÔ‡, Û·ÙÈÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÈÛıÔ‰ÚÔÌÈÎfiÙËÙ· ‹ Ù· ÂÏ·ÙÙÒ-
Ì·Ù· (η˘¯ËÛÈÔÏÔÁ›·, „¢ÙÈ¿, ·ÊÈÏÔÙÈÌ›·, ÊÈÏ·ÚÁ˘Ú›·, ‚ÚˆÌÈ¿, ÙÂÌÂÏÈ¿, ·ÓÔÈ-
ÎÔÎ˘ÚˆÛ‡ÓË Î.¿.) ‰ÂȯÓfiÌ·ÛÙ ‹ ÚÔ·ÁfiÌ·ÛÙ ÚÔ˜ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ… ÕÏψÛÙÂ, fiÛÔ
ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË Ê‡ÛË Â›Ó·È Ô ¿ÓıÚˆÔ˜, ÙfiÛÔ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· ÁÂÏ¿ Ì ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfi ı¤-
Ì·. °ÂÏ¿ Ì ٷ ˙Ò·, Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì ÙËÓ Î¿-
ı ·Ù¤ÏÂÈ· ‹ ·ÔÙ˘¯›·... ∫·È Ë Â›ÛËÌË ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Ì·˜ ÙÚÂÊfiÙ·Ó ·’ ·˘Ù¿, Û ÛË-
ÌÂ›Ô Ô˘ Ô ÛÂÌÓfiÙ·ÙÔ˜ ¶··‰È·Ì¿ÓÙ˘ ‰È·Óı›˙ÂÈ Ù· ۯ‰fiÓ ıÚËÛ΢ÙÈο ‰ÈËÁ‹Ì·Ù¿
ÙÔ˘ ÌÂ Â˘Ê˘¤Ûٷٷ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο ¢ÙÚ¿ÂÏ·. ∆Ô ·ÏÈfi, ·˘ıfiÚÌËÙÔ, ÛΈÙÈÎfi,
·Ó¤Î‰ÔÙÔ ÙˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ ¤¯ÂÈ ÙÒÚ· ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÂÈ Î·È ÛÙȘ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂȘ, ·ÏÏ¿ ÌÂ
ÔÏÈÙÈÎfi ‹ ÔÚÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÒÌ·, ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰Â οˆ˜ ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÙÔ˘ ·Ú¿‰ÔÛË
ÔÈ ı·ÙÚÈΤ˜ ∂ÈıˆڋÛÂȘ ‹ ÔÈ ÁÂÏÔÈÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ ∆‡Ô˘ (∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. 136-139).
∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ˘ ¶··‰È·Ì¿ÓÙË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi. ∆·
¯ˆÚ·Ù¿ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ Î·È ÔÈ ·ÛÙÂ˚ÛÌÔ› ÙÔ˘ ¿ÛÙˆ˜ ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ·fi ÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘Ø ·Ú¿ ÙË ıÏÈÌ̤ÓË Ê‡ÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ηıÒ˜
Ô ¶··‰È·Ì¿ÓÙ˘ Û‚¿ÛÙËΠοı ·ÓıÚÒÈÓË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ô ∫. ¶·-
·ÁÈÒÚÁ˘ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙ· «··‰È·Ì·ÓÙÈο Á¤ÏÈ·»12. √ ı¿Ó·ÙÔ˜, Ô Ìfi¯ıÔ˜,

12. µÏ. ∫. ¶··ÁÈÒÚÁ˘, «¶··‰È·Ì·ÓÙÈο Á¤ÏÈ·», ÛÙÔ ∫. ¶··ÁÈÒÚÁ˘, ∆· ÁÂÏ·ÛÙ¿ ˙Ò·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó·
2004, Û. 177–200.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·107

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 106 ñ 107

Ë Î·Î›·, Ë ÁÈÔÚÙ‹, Ë ›ÛÙË, ÙÔ ÍÂÊ¿Óو̷ Î·È ÙÔ Á¤ÏÈÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û·Ó ÈÛÔ-

ÛıÂÓ‹ ı¤Ì·Ù·. ™·Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜ fiÏ· Ù· ¤‚ÏÂÂ Î·È fiÏ· Ù· ¤ÎÚÈÓÂ.
«√ fiÌÈÏÔ˜ ÙˆÓ Â˘ı˘ÌÔ‡ÓÙˆÓ», ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘, fiˆ˜ Î·È Ù· «Ê·È-
‰Ú¿ ¿ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ·›‰ˆÓ Ù˘ Ô‰Ô‡». ¢ÈËÁÂ›Ù·È ÁÈ· ÙÔ ÚÔ¯·ÏËÙfi Ù˘ ÁÚ·›·˜ ÙË Ó‡-
¯Ù·, Ô˘ ·Ú·‚¿ÏÏÂÙ·È Ì ÙÔÓ «πˆÓ¿ ÂÓ Î·ÈÚÒ Ù˘ ÙÚÈÎ˘Ì›·˜», Î·È ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ
Ù˘ ∫·ÂÙ¿ÓÈÛÛ·˜ Ì ÙË ı›· ÃÚÈÛÙÔ‰Ô˘Ï›ÙÛ·, ÙË ÁÚ·›· ÌÂÚÂÙ˙Ô‡, ÛÙÔ ·ÎÚÔÁÈ¿-
ÏÈ. - ¶¿ˆ Ó· ÓÈÁÒ, ıÂÈ·ÎԇϷ ÌÔ˘! - ∫·È ÛËÎÒÓÂȘ Î·È Ù· ÚÔ‡¯· ÛÔ˘, ÌË ‚Ú·-
¯‹˜!... ∂›Ó·È Ú˯¿ ‰Ò, ÏÈÔ ‚·ıÈ¿ Ó· · Ó· ‚Ú˘ Ó· ¤Û˘! ∆fiÛÔ ÛÙȘ ·ıËÓ·˚Τ˜
·ÊËÁ‹ÛÂȘ (¶¿Û¯· ڈ̤ÈÎÔ), fiÛÔ Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ÙÔ˘ (÷ϷÛÔ¯ÒÚˉ˜, µ·Ú-
‰È¿ÓÔ˜ ÛÙ· ÛfiÚη ÛÙÔ ÃÚÈÛÙfi ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ), ÔÈ ·ÛÙÂ˚ÛÌÔ› ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó. ∂Âȉ‹
·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô ¶··‰È·Ì¿ÓÙ˘ ‰ÂÓ ÂÈÓÔÔ‡Û ٛÔÙ· ·ÏÏ¿ ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfiÙËÙ·, ·fi Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi Î·È fi¯È ·fi ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ‹ıÔ˜ ·ÊÔÛÈÒıËΠÂÎ ‚¿ıÔ˘˜
ηډ›·˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘. ◊Ù·Ó ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Ù˘, ıÂÌ·ÙÔʇϷη˜
Î·È ÂÓ Ï¢ÎÒ ·Ú¯ÂÈÔʇϷη˜ ÙˆÓ ËıÒÓ Ù˘ (…) ∆· ¿ÓÙ· ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì Úˆ-
ÙÔÊ·Ó‹ ÁÈ· ŒÏÏËÓ· Û˘ÁÁڷʤ· ÂÌÌÔÓ‹, Ϙ Î·È Ë ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Â›Ó·È ÙÔ ÛˆÛ›‚ÈÔ Ì‡-
ıÂ˘Ì· Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜... √ ÁÂÏ·ÛÙÈÎfi˜ ÌÔÚÊ·ÛÌfi˜ – Ô˘ Û˘Ó·Í·Ú›˙ÂÈ ÙÔ ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ Á¤ÏÈÔ – Â›Ó·È ‰È·ÎÚÈÙfi˜ Û fiÏÔ ÙÔÓ ··‰È·Ì·ÓÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ – Ó˘Ó Î·È ·Â›.
√ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÌÔ›ˆ˜, fiˆ˜ Î·È Î¿ı ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÙˆÓ ·Ó-
ıÚˆ›ÓˆÓ, fiÙÈ ÙÔ Á¤ÏÈÔ Â›Ó·È Î·ı·˘Ùfi ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È fiÙÈ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹13.
∫·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹, ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ‰È΋˜ Ì·˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜: ¢ÂÓ ı· ·Ô-
Ï·Ì‚¿Ó·Ì ÙÔ ÎˆÌÈÎfi ·Ó ÓÈÒı·Ì ·ÔÌÔӈ̤ÓÔÈ. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ Á¤ÏÈÔ ¤¯ÂÈ ·Ó¿-
ÁÎË ·fi ·ÓٛϷÏÔ… ∆Ô Á¤ÏÈÔ Ì·˜ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÙÔ Á¤ÏÈÔ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô H.
Bergson: ™·˜ ¤¯ÂÈ Èı·ÓfiÓ Û˘Ì‚Â›, Û’ ¤Ó· ‚·ÁfiÓÈ ÙÚ¤ÓÔ˘ ‹ Û’ ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Á‡-
Ì·, Ó’ ·ÎÔ‡Ù ٷÍȉÈÒÙ˜ Ó· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜
ΈÌÈΤ˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó Ó· ÁÂÏÔ‡Ó Ì ÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÙÔ˘˜, £· ÁÂÏÔ‡Û·ÙÂ Û·Ó ÎÈ ·˘-
ÙÔ‡˜ ·Ó ‹Û·ÛÙ·Ó ÛÙË Û˘ÓÙÚÔÊÈ¿ ÙÔ˘˜. ∞ÏÏ¿ ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ Â›ÛÙÂ, ‰ÂÓ ¤¯ÂÙ η̛· ÂÈ-
ı˘Ì›· Ó· ÁÂÏ¿ÛÂÙÂ. ŒÓ·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ ÙÔÓ ÚÒÙËÛ·Ó ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ¤ÎÏ·ÈÁ ے ¤Ó· ΋-
Ú˘ÁÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô fiÏÔÈ ¤¯˘Ó·Ó ¿ÊıÔÓ· ‰¿ÎÚ˘· ·ÔÎÚ›ıËÎÂ: «¢ÂÓ Â›Ì·È ·’ ·˘Ù‹ ÙËÓ
ÂÓÔÚ›·». Ÿ,ÙÈ ÛΤÊÙËÎÂ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÁÈ· Ù· ‰¿ÎÚ˘· ı’ ·Ï‹ı¢ ·ÎfiÌ· Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙÔ Á¤ÏÈÔ… ¶fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿,
fiÙÈ ÔÏϤ˜ ΈÌÈΤ˜ ÂÓÙ˘ÒÛÂȘ Â›Ó·È ·ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛÙ˜ ·fi ÙË ÌÈ· ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ¿ÏÏË,
fiÙÈ Û˘ÓÂÒ˜ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ‹ıË Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÌÈ·˜ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜;…14.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ô͢‰ÂÚ΋˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, ‚Ú›ÛÎÂÈ ¿ÊıÔÓÔ ÎˆÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÙfiÛÔ ÛÙȘ
Ï·˚Τ˜ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚ¤¯ÔÓÙ· ‚›Ô, ÙÔ Û˘ÏϤÁÂÈ Ì Û‚·ÛÌfi Î·È Ì ÚÔ-
ÛÂÎÙÈο Û¯fiÏÈ· ÙÔ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó‹ÎÂÈ.
ŒÙÛÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙÔ ¿ψ̷ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡15 Ù˘ ÌÔÈÚ·›·˜ ÂıÓÈ΋˜ Ì·˜ ÎÔÏÔ-

13. µÏ. ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ∂˘ÙÚ¿ÂϘ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ. ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ∂ÛÙ›·, ∞ı‹Ó· 1980.
14. H. Bergson, ∆Ô Á¤ÏÈÔ. ¢ÔΛÌÈÔ ÁÈ· ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ΈÌÈÎÔ‡, ÌÙÊ. µ. ∆ÔÌ·Ó¿˜, ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹Ó· 1998, Û. 12–13.
15. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «ŒÓ· ·Ï·ÈfiÙ·ÙÔ “·ÈÁÓ›‰È”, Ì ۇÁ¯ÚÔÓÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi: “∏ ÎÔÏÔ΢ıÈ¿”», §·ÔÁÚ·Ê›· §¢ã,
1985–1986, Û. 135–139.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·108

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

΢ıÈ¿˜, ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ ÚÈÓ ·fi ÙÔ 1900: ¶·È¯Ó›‰È Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ·Ú·ÛÙ·-
ÙÈÎfiÙ·ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ Ì·˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ¤Ó· ·fi
Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÔÏÔÁ›·˜ Ì·˜, «°È·Ù› Ó· οÓÂÈ ¤ÓÙÂ!». √ÌÔ›ˆ˜,
Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ·Ó‡ı˘ÓÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ηÈ, ‚‚·›ˆ˜,
ÂÎÙÈÌ¿ ÙÔ Ï·˚Îfi ¯ÈÔ‡ÌÔÚ ÙˆÓ ÂÈÁÚ·ÊÒÓ:
∆Ô ÌÂÁ¿ÏÔ „¿ÚÈ ÙÚÒÂÈ ÙÔ ÌÈÎÚfi, ÎÈ ÔÈ ÂÏ¿Ù˜ Ì·˜ Ù· ÙÚÒÓ fiÏ· ÊÚ¤Ûη (Ù·-
‚¤ÚÓ· ™·ÚˆÓÈÎÔ‡, ™.§., Û. 35), √ ªÔÚÊÔÓÈfi˜ (ÎÔ˘Ú›Ô), √È ÃÔÓÙÚÔ› ¶ÂÏ¿Ù˜
(ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ).
∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ·ÛÙ›˜ ‰ÈηÈÔÏÔÁ›Â˜ ÁÈ· ÙȘ ·ÓÔÚıfiÁڷʘ Ù·Ì¤Ï˜, ÂÎÙÈ-
Ì¿ ÙÔÓ ªÔÛÙ (™.§., Û. 48–52) Î·È ‰Â›¯ÓÂÈ Ó· ‰È·ÛΉ¿˙ÂÈ Ì ÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ
Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Â·Ú¯È·ÎÒÓ Ô‰ÔÛÊ·ÈÚÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜: √ «∏Úfi‰Ô-
ÙÔ˜» ¤¯·Û ÙËÓ „˘¯Ú·ÈÌ›· ÙÔ˘... √ «¶ÚÔÊ‹Ù˘ ∏Ï›·˜» ÂÓ›ÎËÛ Ì ¢ÎÔÏ›· ÙÔÓ
«£ËÛ¤·»... √ ÕÁÈÔ˜ πÂÚfiıÂÔ˜ (Û˘ÓÔÈΛ·) Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È Ì ÙËÓ ∞Á›· ¶·Ú·Û΢‹...
∫·È ÁÈ· ÙȘ ÛÎËÓÔıÂۛ˜ ÎˉÂÈÒÓ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: Ô Â˘Û‚‹˜ fiıÔ˜ Á›-
ÓÂÙ·È Ì·ÁÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ô˘ fï˜ ‰ÂÓ È¿ÓÂÈ, ÁÈ·Ù› ı· ¤ÚıË Î·È ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ Ë ÛÂÈ-
Ú¿... (™.§., Û.58–63). ∂ÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, ÂÚÈÛ˘ÏϤÁÂÈ °ÏˆÛÛÈΤ˜ ¢ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹-
ÛÂȘ16, ·Ú·ÓÔ‹ÛÂȘ Î·È ·Úˆ‰›Â˜, Û¿ÙÈÚ˜ Î·È ·ÓÙÈÛ¿ÙÈÚ˜, ÂÚÈ·›ÁÌ·Ù· ÙÔÈÎÒÓ
ȉȈ̿وÓ.

O ·ÊËÁËÙ‹˜
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÛÙÔ¯·ÛÙ‹˜ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÔÛ‡ÚÂÙ·È ·fi Ù· ÎÔÈÓ¿ ÁÈ·
Ó· Ù· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ··ÈÙ› Ë ·ÊËÚË̤ÓË ÁÏÒÛÛ·Ø ÔÈ Ì·Ú-
Ù˘Ú›Â˜ Â›Ó·È ·˘ıÂÓÙÈΤ˜ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ë ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ÛΤ„Ë ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÂÈ ÙȘ
Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘. ™ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙÔÓ ÛÙÔ¯·-
ÛÙ‹ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÔÛ‡ÚÂÙ·È ·ÏÏ¿ Ú·ÁÌ·ÙÒÓÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ›Â Ô P. Bourdieu ÁÈ· ÙÔÓ
ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·: Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô ÔÔ›Ô˜ Á˘ÚÓ¿ÂÈ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÚˆÙ¿ ÙÔÓ ÚÒ-
ÙÔ Ô˘ ı· ‚ÚÂÈ, ÙÔÓ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ì·ı·›ÓÂÈ ·’ ·˘ÙfiÓ. Ÿ,ÙÈ ¤Î·Ó ÎÈ Ô ™ˆÎÚ¿Ù˘.
ŸÌˆ˜ ·˘ÙÔ› ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ô˘ ‰ÔÍ¿˙Ô˘Ó Î¿ı ̤ڷ ÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË Â›Ó·È ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ
Ô˘ ηٷÓÔÔ‡Ó Î·È ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÙËÓ ¿ÚÓËÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÊÈ-
ÏfiÛÔÊÔ˘ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ «¯˘‰·›Ô» Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘17.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÙÚfiÔ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi. ŸÌˆ˜,
·Ú¿ ÙȘ Û˘¯Ó¤˜ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ ›‰·Ì ·-
Ú·¿Óˆ, fi¯È Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙÔ˘ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô Ô W.
Benjamin ıˆÚ› ˆ˜ ÙÔ ÚˆÈÌfiÙÂÚÔ Û‡Ìو̷ ÌÈ·˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ Ë Î·Ù¿-
ÏËÍ‹ Ù˘ Â›Ó·È Ë ·Ú·ÎÌ‹ Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘, ηıfiÛÔÓ ·˘Ùfi Ô‡Ù ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ

16. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «°ÏˆÛÛÈΤ˜ ¢ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ ∞ÊȤڈ̷ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ª·ÓfiÏË ∆ÚÈ·ÓÙ·-
Ê˘ÏÏ›‰Ë, ∞ı‹Ó· 1960, Û. 233–255.
17. ¶. ªÔ˘ÚÓÙȤ, «√ ¶ÈÂÚ ªÔ˘ÚÓÙȤ ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ ¶ÈÂÚ ªÔ˘ÚÓÙȤ», ÌÙÊ. ª. µÈ‰¿ÏË, ÛÙÔ ¶. ªÔ˘ÚÓÙȤ, ∫›-
ÌÂÓ· ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜, ÂÈÌ. ¡. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ˜, ¢ÂÏÊ›ÓÈ, ∞ı‹Ó· 1994, Û. 15.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·109

ª∂ƒπ∫E™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√ Àº√™

∫∞π ∆√¡ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ∆ƒ√¶√ °ƒ∞º∏™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À 108 ñ 109

ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ô‡Ù ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÙ·È Û’ ·˘Ù‹Ó. √ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÂΛÓÔÓ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, fiˆ˜ ÙÔÓ ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô W. Benjamin18: ∏ ·Ê‹ÁËÛË, Ô˘ Â› Ì·ÎÚfiÓ Â˘‰ÔΛÌËÛ ÛÙÔ ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜ – Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜, Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ ‹ Ù˘ ·ÛÙ˘·Î‹˜ – ›ӷÈ
Î·È Ë ›‰È· ηٿ οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÌÈ· ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ¢ÂÓ
ÂÓÓÔ› Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÙËÓ «Î·ı·Ú‹» Ô˘Û›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ Ë ÏËÚÔÊÔÚ›·
‹ ÙÔ ÚÂÔÚÙ¿˙. µ˘ı›˙ÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙË ˙ˆ‹ ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ·ÊËÁ›ٷÈ, ÁÈ· Ó· Ù·
ͷӷʤÚÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ ̤ے ·fi ·˘ÙfiÓ. ∆Ô ›¯ÓÔ˜ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ ÂÍ˘Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ
ÂÍÈÛÙfiÚËÛË fiˆ˜ ÙÔ ·ÔÙ‡ˆÌ· ·’ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ÎÂڷ̤ˆ˜ ÛÙËÓ ‹ÏÈÓË Á·‚¿-
ı·…. √ ·ÊËÁËÙ‹˜ ‰ÂÓ ÏËÚÔÊÔÚ› ·ÏÒ˜, ¿ÏψÛÙÂ Ë ·Í›· Ù˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜
‰ÂÓ ÂÈ‚ÈÒÓÂÈ ¤Ú· ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ˘‹ÚÍ Ӥ·, ·ÏÏ¿ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÙ·È ÛÂ
Ú·ÎÙÈο ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÙË ı¤ÛË Ù˘ ÂÍ‹ÁËÛ˘ ·›Ú-
ÓÂÈ Ë ÂÚÌËÓ›·, Ô˘ ‰ÂÓ ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÌÈ· Â·ÎÚÈ‚‹ Û‡Ó‰ÂÛË Î·ıÔÚÈṲ̂ӈÓ
ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ·ÏÏ¿ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ·˘Ù¿ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ
ÎÔÛÌÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Â›Ó·È ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·˜ – ·ÊËÁËÙ‹˜: ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ Â›Ó·È ¿ÌÂÛË
Î·È Ù· ΛÌÂÓ· ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·‚›·ÛÙ· ̤۷ ·fi ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È fi¯È ·Ê·È-
ÚÂÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ÁÂÓÈ·ÛÂȘ, ̤۷ ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙË ˙ˆ‹, ÙËÓ ÔÔ›·
Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·ÁηÏÈ¿˙ÂÈ, ηıÒ˜ Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÙË ˙Ò-
Û· ʈӋ. ªÔÚÊ‹ Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ó· Ù·˘Ù›˙ÔÓÙ·È ı˘Ì›˙ÔÓÙ¿˜ Ì·˜ ÙÔÓ
fiıÔ ÙÔ˘ W. Benjamin: £¤Ïˆ Ó· ÁÚ¿„ˆ οÙÈ Ô˘ Ó· ‚Á·›ÓÂÈ ·fi Ù· Ú¿ÁÌ·-
Ù·, fiˆ˜ ÙÔ ÎÚ·Û› ·fi Ù· ÛٷʇÏÈ·.
∫·È ÂÓÒ ˙ÂÈ Û’ ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ ‰È·Û·Ṳ̂ÓÔ, Û·Ú·Á̤ÓÔ, ηٷÎÂÚÌ·ÙÈṲ̂-
ÓÔ, Ë ÔÏÔÔÈËÙÈ΋ Ì·ÙÈ¿ ΢Úȷگ› ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘: ∫¿ı ϤÍË, οı ÚfiÙ·ÛË,
ÔÈ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜, ÔÈ ·Ó·ÏÔÁÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, Ì·˜ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·-
ÏÈ¿ ÂΛÓË ÂÈÎÔÓÔÔ›ËÛË Ô˘ Ê·Ó¤ÚˆÓ ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÙË ¯·-
̤ÓË, ϤÔÓ, ÂÓfiÙËÙ·.

18. W. Benjamin, «√ ·ÊËÁËÙ‹˜», ÛÙÔ W. Benjamin, ¢ÔΛÌÈ· ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ fi.., Û. 95-130. ™ÙÔ ›‰ÈÔ º.
∆ÂÚ˙¿Î˘ «∂ÚÌËÓ¢ÙÈο Û¯fiÏÈ·», Û. 192–208.
LYDAKI97_110 2/10/2008 15:07 ™ÂÏ›‰·110

∞¡¡∞ §À¢∞∫∏

µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
Adorno Th. W., ∞ÈÛıËÙÈ΋ ıˆڛ·, ÌÂÙ. – ÛËÌ. §. ∞Ó·ÁÓÒÛÙÔ˘, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 2000.
Barthes R., ∂ÈÎfiÓ·–ÌÔ˘ÛÈ΋–ΛÌÂÓÔ, ÚÔÏ. °. µ¤ÏÙÛÔ˜, ÌÙÊ. °. ™·Ófi˜, ¶Ï¤ıÚÔÓ, ∞ı‹Ó· 1988.
Benjamin W., ¢ÔΛÌÈ· ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, ÌÙÊ. – ÂÈÛ. – ÂÈÌ. º. ∆ÂÚ˙¿Î˘, ¡‹ÛÔ˜, ∞ı‹Ó·
1999.
Bergson H., ∆Ô Á¤ÏÈÔ. ¢ÔΛÌÈÔ ÁÈ· ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ΈÌÈÎÔ‡, ÌÙÊ. µ. ∆ÔÌ·Ó¿˜, ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹Ó·
1998.
Berlin I., √È Ú›˙˜ ÙÔ˘ ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡, ÌÙÊ. °. ¶··‰ËÌËÙÚ›Ô˘, Scripta, ∞ı‹Ó· 2000.
Cacciari Chr., «Why Do We Speak Metaphorically? Reflections on the Function of Metaphor in
Discourse and Reasoning», ÛÙÔ A. N. Katz, Chr. Cacciari, R. W. Gibbs and M. Turner, Figurative
Language and Thought, Oxford University Press, Oxford 1998, Û. 119–157.
Davidson D., Inquires into Truth and Interpretation, Claredon Press, Oxford 1984.
Denzin N. K., «Interpretive Interactionism», ÛÙÔ G. Morgan, (ed.), Beyond Method. Strategies for
Social Research, Sage, USA, Beverly Hills 1983, Û. 129–147.
Fairclough N., Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, Longman, London 1995.
Gardner H. and Winner E., «The Development of Metaphoric Competence: Implications for Humanistic
Disciplines», ÛÙÔ Sh. Sacks, (ed.), On Metaphor, The University of Chicago Press, Chicago 1984,
Û. 121–139.
Hughes J. and Sharrock W., The Philosophy of Social Research, Longman, New York 1997.
∫·Ï¤ÚË ∞ÈÎ., «∏ ıÂÌÂÏ›ˆÛË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋˜ ·fi ÙÔÓ ºÚ‹ÓÙÚȯ ™Ï¿ÈÂÚÌ·¯ÂÚ»,
ÿÓ‰ÈÎÙÔ˜ 15, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2001, Û. 113–131.
∫˘ÚÈ·˙‹ ¡., ∏ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∫ÚÈÙÈ΋ ÂÈÛÎfiËÛË ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ, ∂ÏÏË-
ÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2000.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™, «∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ∂.§.∂. ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË Ù˘ 8˘ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1999
ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· “¢Ú·ÎfiÔ˘ÏÔ˘” ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ», §·ÔÁÚ·Ê›· §£ã (1998–2003), Û.
9–12.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «ŒÓ· ·Ï·ÈfiÙ·ÙÔ “·ÈÁÓ›‰È”, Ì ۇÁ¯ÚÔÓÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi: “∏ ÎÔÏÔ΢ıÈ¿”», §·Ô-
ÁÚ·Ê›· §¢ã (1985–1986), Û. 135–139.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘,
∞ı‹Ó· 1992.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., ™‡Á¯ÚÔÓ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο, ∞ı‹Ó·È 1963.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «°ÏˆÛÛÈΤ˜ ¢ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ ∞ÊȤڈ̷ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ª·Ófi-
ÏË ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë, ∞ı‹Ó· 1960, Û. 233–255.
§˘‰¿ÎË Õ., ÿÛÎÈÔÈ ÎÈ ·Ï·ÊÚÔ˝ÛÎȈÙÔÈ. §·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÛË̷ۛ˜, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿Ì-
Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003.
ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª. °., ∂˘ÙÚ¿ÂϘ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ. ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ∂ÛÙ›·, ∞ı‹Ó· 1980.
ªÔ˘ÚÓÙȤ ¶., ∫›ÌÂÓ· ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜, ÂÈÌ. ¡. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ˜, ¢ÂÏÊ›ÓÈ, ∞ı‹Ó· 1994.
¶··ÁÈÒÚÁ˘ ∫., §¿‰È· Í›‰È·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó· 1996.
¶··ÁÈÒÚÁ˘ ∫., ∆· ÁÂÏ·ÛÙ¿ ˙Ò·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó· 2004.
∆ÂÚ˙¿Î˘ º., «∞˯‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ µ¿ÏÙÂÚ ª¤ÓÁÈ·ÌÈÓ», ¶Ï·Ófi‰ÈÔÓ 23, πÔ‡-
ÓÈÔ˜ 1996, Û. 304–325.
∆ÂÚ˙¿Î˘ º., «∂ÚÌËÓ¢ÙÈο Û¯fiÏÈ·», ÛÙÔ W. Benjamin, ¢ÔΛÌÈ· ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, ÌÂÙ. –
ÂÈÛ. – ÂÈÌ. º. ∆ÂÚ˙¿Î˘, ¡‹ÛÔ˜, ∞ı‹Ó· 1999, Û. 131–214.
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·111

ª. °. ª∂ƒ∞∫§∏™
√Ì. ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË

∏ ÚÒÙË Ì›˙ˆÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ –

Ù˘ˆÌ¤ÓÔ ÙÔ 1946 – ÁÈ· ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·. À¿Ú¯ÂÈ Î·È ¤Ó·˜
‰È¢ÎÚÈÓÈÛÙÈÎfi˜ ˘fiÙÈÙÏÔ˜: §·ÔÁÚ·ÊÈο – ∏ıÔÁڷʛ˜ – πÛÙÔÚÈο. √ ˘fiÙÈÙ-
ÏÔ˜ ‰ÂÓ ˘Ô‰‹ÏˆÓÂ, fiÙÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ‰ÂÓ ‹Ù·Ó, ÂӉ¯Ô̤ӈ˜, ·ÌÈÁÒ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi
·ÏÏ¿, Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÚfiÙÂÈÓ ¤Ó· ›‰Ô˜ ·Ó·Óˆ̤Ó˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ë
ÔÔ›· fiÊÂÈÏ ӷ ÌËÓ ·ÛÎÂ›Ù·È ÂÚ‹ÌËÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ (Ô ∫. £. ¢ËÌ·Ú¿˜ ›¯Â ¯·Ú·-
ÎÙËÚ›ÛÂÈ, Ì ÎÚÈÙÈ΋ ‚¤‚·È· ‰È¿ıÂÛË, ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ¿¯ÚÔÓÔÓ). ∫È ·ÎfiÌ· ˘Ô-
‰‹ÏˆÓÂ Ô Ù›ÙÏÔ˜, fiÙÈ Ë §·ÔÁÚ·Ê›· Â›Û˘ fiÊÂÈÏ ӷ ÂÌÊÔÚÂ›Ù·È ·’ ÙÔÓ ·ÏÌfi
ÂÓfi˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡, fi¯È Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡ ‹ Ì¿ÏÏÔÓ Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡ ‹ Û¯ÂÙÈÎÔÔÈË̤ÓÔ˘
·ÚfiÓÙÔ˜ (ı· ÌÈÏÔ‡Û· Î·È ÂÁÒ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÁÈ· ¤Ó· ›‰Ô˜ «ÚÔÌ·ÓÙÈÎÔ‡» ÂÓÂÛÙÒ-
Ù·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂÓÔ˘ ÂÓ›ÔÙ ηٿ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘).
ŸÙÈ Ë ÂΉԯ‹ ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ‰È¢ÎÚÈÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘fiÙÈÙÏÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿Û¯ÂÙË ÚÔ˜
ÙËÓ ÚfiıÂÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ‚‚·ÈÒÓÂÙ·È, ÓÔÌ›˙ˆ, Î·È ·fi ÙËÓ ·Îfi-
ÏÔ˘ıË ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘ Û’ ¤Ó· Û‡ÓÙÔÌÔ ÚÔÏÔÁÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ·: ÿÛˆ˜ Ê·Ó› (ÂÓÓÔ-
› ÙÔ ‚È‚Ï›Ô) Û ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ··‰›ÛÙÈÎÔ Î·È Î¿ˆ˜ ıÚËÛÎÔÏËÙÈÎfi. ŸÌˆ˜ ‰ÂÓ
Â›Ó·È ·Ú¿ – Ì ÙËÓ Ï·Ù‡ÙÂÚË ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ – Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‹Ù·Ó ¤Ó· ‚·ı‡ÙÂÚ· (·ÏÏ¿ Î·È Ì ۷ÊÒ˜ ÚÔÛˆÈ-
Îfi ÙÚfiÔ) ıÚËÛ·ÔÓ ¿ÙÔÌÔØ Ë ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Î·È ÙÔÓ Î‡ÚÈÔ
Û‡Ó‰ÂÛÌfi ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË (·˜ ·Ó·ÏÔÁÈÛÙÔ‡ÌÂ Î·È ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi Û˘Ó·-
ÊÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘). ¶¿ÓÙˆ˜ Ë ·ÎfiÏÔ˘ıË ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘, Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜
ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË, Â›Ó·È Î·È ÌÈ· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋
·Ú·Ù‹ÚËÛË, Ô˘ ÌÔÚ› ‹ Ì¿ÏÏÔÓ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÙËÓ ÚÔÛ˘ÔÁÚ¿„ÂÈ Î·È Ô ¿ıÚË-
ÛÎÔ˜ ÂıÓÔÏfiÁÔ˜ ‹ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜: √È ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÂÓfi˜ Ï·Ô‡ Â›Ó·È ·fi
Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο ‰Â›ÁÌ·Ù· Ù˘ „˘¯ÔÛ‡ÓıÂÛ˘, ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡ ÙÔ˘.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿ Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı›, fiÙÈ Ë ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¢.
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·112

ª. °. ª∂ƒ∞∫§∏™

§Ô˘Î¿ÙÔ˘, ˆ˜ ÚÔÛˆÈ΋ ˘fiıÂÛË Î·È ‚›ˆÌ·, ‰ÂÓ ÂËÚ¤·Û ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋

·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÙÔ Î·ıfiÚÈÛ Ô
ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ ‚›Ô˜. ø˜ ¤Ó·˜ „‡¯Ú·ÈÌÔ˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜ ÌÔÚ›,
‰›Ï· ÛÙËÓ Î·Ù¿Ó˘ÍË Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔηÏ› ÌÈ· ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË, Ó· ‰ÂÈ Î·È
Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Ì ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÂÓfi˜ ¢Â›ÊÔÚÔ˘, ·ÎfiÌ· Î·È ÛÂ
˘ÛÙÂÚÈΤ˜ ÂÎÚ‹ÍÂȘ, Ï‹ıÔ˘˜. √È Ê‹Ì˜ ÁÈ· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ı·‡Ì·Ù· Î·È ÁÈ·ÙÚÂȤ˜
ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜, – ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÁÈ· ÙË ÏÈÙ·Ó›· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘
°ÂÚ·Û›ÌÔ˘ –, ‡ÛÙÂÚ’ ·fi ÙÔ Á˘ÚÈÛÌfi Ù˘ Ï¿Úӷη˜ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·. £ÚËÛÎfiÏË-
Ù· Î·È ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈο ÙȘ ‰¤¯ÂÙ·È ÙÔ Ï‹ıÔ˜, Î·È ÙȘ ÌÂÙ·‰›ÓÂÈ Û’ fiÏÔ ÙÔ ÓËÛ›:
¢¤Î· ‰·ÈÌÔÓÈṲ̂ÓÔÈ ¤ÁÈÓ·Ó Î·Ï¿…. ¢˘Ô ηÈÓÔ‡ÚÈÔÈ ÙÚÂÏ¿ıËηӅ. ∏ ο۷ Ù’
·Á›Ô˘ ‚¿ÚËÓ fiÙ·Ó ÙËÓ ¤È·ÛÂ Ô Ù¿‰Â˜…. ∆· ηÓÙ‹ÏÈ· ÎÔ˘Ó‹ıËÎ·Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜
ÛÙË ‰ÔÍÔÏÔÁ›·…. ∆Ô ÓÂÚfi ÙÔ˘ ËÁ·‰ÈÔ‡ Ù·Ú¿¯ÙËÎÂ…. √ Ï¿Ù·ÓÔ˜ ¤ÙÚÈÍÂ….
∞fi ÌÈ·Ó ¿ÏÏËÓ ¿Ô„Ë, Ë Â˘Ï¿‚ÂÈ¿ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂÌfi‰È˙ ӷ ÂÎÙÈÌ¿ Î·È Ó·
ÙÔ ·ÔÌÔÓÒÓÂÈ, ÁÈ· Ó· ÙÔ ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ·ÚÙÈfiÙÂÚ·, – Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰ÔÁ-
Ì·ÙÈÎÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ –, ÙÔ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·ı’ ·˘Ùfi,
fiÙ·Ó ÙÔ ÂÓÙfiÈ˙ ÛÙȘ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ. •Â¯ˆÚÈÛÙfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›-
Ô˘ Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔ ™‹Ì·Ì· (·Ó¿ÏÔÁ˘ ˘Ê‹˜, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜, Â›Ó·È Î·È Ù·
ÎÂÊ¿Ï·È· ÁÈ· ÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜, ÙÔ˘˜ ·¿‰Â˜, ÙÔ˘˜ „·ÏÙ¿‰Â˜). ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ
Έ‰ˆÓÔÎÚÔ˘Û›· ÙˆÓ Ó·ÒÓ ÙÔ˘ ∞ÚÁÔÛÙÔÏÈÔ‡. ∂›Ó·È ÌÈ· ÚÔÛ¯ÙÈ΋, Ù¯ÓÈ΋,
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Έ‰ˆÓÔÎÚÔ˘Û›·, – ‰È·‚¿˙ˆ –, ·ÚÌÔÓÈ΋ Î·È Û˘ÓÙ·ÈÚÈ·Ṳ̂ÓË, ÌÂ
fiϘ ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ Îϛ̷Θ ÌÈ·˜ Û˘Ó·˘Ï›·˜, Ì fiÏ· Ù· Ù¤Ì· Î·È Ù· ÎÔÓÙÚ·Ù¤-
Ì· ÂÓfi˜ ÌÂψ‰ÈÎÔ‡ Ú˘ıÌÔ‡. ¶È·Ó›ÛÈÌÔÈ Î·È ÊÔÚÙ›ÛÈÌÔÈ, ·Ï¤ÁÎÚÔÈ Î·È ·ÓÙ¿ÓÙÂ,
ηÓÔÓÈṲ̂ÓÔÈ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¤ÌÓ¢ÛË ÙˆÓ ·ÛÎËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙ·‰fiÚˆÓ,
ͯ‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·¤Ú· ÔÈ ÙfiÓÔÈ Ì¤Û· ·fi ÙÔ˘˜ ·Ó‡„ËÏÔ˘˜ ıfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ‚ÂÓÂ-
ÙÛÈ¿ÓÈÎˆÓ Î·Ì·Ó·ÚÈÒÓ, ÂÙÔ‡Ó Â¿Óˆ ·fi ÙȘ ÛÙ¤Á˜ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ, ·ÏÒÓÔ-
ÓÙ·È ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ, ¯Ù˘Ô‡Ó ÛÙ’ ·ÓÙÈÎÚÈÓ¿ ‚Ô˘Ó¿ Î·È ÁÂÌ›˙Ô˘Ó fiÏËÓ ÙËÓ ·ÙÌfi-
ÛÊ·ÈÚ· Ì ÙË Áχη ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ Û˘ÌʈÓÈ΋ ÙÔ˘˜. ∫·È Ï›ÁÔ ÈÔ Î¿Ùˆ,
ηÙËÁÔÚËÌ·ÙÈο Î·È ·ÊÔÚÈÛÙÈο: ¢ÂÓ Â›Ó·È Î·È ÙfiÛÔ ·Ïfi Ú¿ÁÌ· Ó· È¿ÛÂȘ
ÙȘ ηÌ¿Ó˜ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÛÔ˘ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, Î·È Ó· ÛËÌ¿ÓÂȘ. ∆Ô Û‹Ì·Ì· ›ӷÈ
Ù¤¯ÓËØ Î·È ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ¿ÛÎËÛË Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ‰È¿ıÂÛË ÁÈ’ ·˘Ùfi.
∞ÏÏ¿, ηıÒ˜ ÈÛÙ‡ˆ, ÙÔ ÎÏ·ÛÈÎfi (ÙÔ Ï¤ˆ Ì Ï‹ÚË Û˘Ó›‰ËÛË Ù˘ ÛËÌ·-
Û›·˜ Ù˘ Ϥ͢), ıˆÚËÙÈÎfi ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ˘, ΛÌÂÓfi ÙÔ˘ Ì·˜ ¤‰ˆÛÂ Ô ¢. §Ô˘Î¿-
ÙÔ˜ Ì ÙÔÓ ÚfiÏÔÁfi ÙÔ˘ ÛÙÔ Â›Û˘ ÚÔ‰ÚÔÌÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ‡ 1963, ™‡Á¯ÚÔÓ·
§·ÔÁÚ·ÊÈο (Folklorica Contemporanea). ∂›Ó·È ¤Ó· ΛÌÂÓÔ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÈÛ¯˘Úfi-
Ù·ÙË ÒıËÛË ÚÔ˜ Ù· ÂÌÚfi˜, ÌÔÚÒ Ó· ÙÔ ˆ ÎÈ ¤Ó· Ì·ÓÈʤÛÙÔ, fiÔ˘ ‰È·ÙÚ·-
ÓÒÓÔÓÙ·È ÔÈ Ó¤ÔÈ (‰›Ï· ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‰Â‰Ô̤ÓÔ˘˜) ‰ÚfiÌÔÈ Ô˘ fiÊÂÈÏ ӷ ¿ÚÂÈ
Î·È Ë ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1960.
∞ÚΛ Ë ·Ú¿ıÂÛË Î¿ÔÈˆÓ – Ï›ÁˆÓ – ¯ˆÚ›ˆÓ, ÁÈ· Ó· Ê·Ó›, ¯¿ÚË Î·È ÛÙËÓ
ÎÚ˘ÛÙ¿ÏÏÈÓË ‰È·‡ÁÂÈ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÙÔ Ó¤Ô Ô˘ ÙÔ ÚÔÁÚ·ÌÌ·-
ÙÈÎfi ÂΛÓÔ Î›ÌÂÓÔ ¤ÊÂÚÂ: ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi˜ Ô Ó¤Ô˜ «Ï·fi˜» ÙˆÓ
ÌÂÁ·ÏÔfiÏÂˆÓ ‹ Î·È ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Î·È ¯ˆÚÈÒÓ, ·fi ÙÔÓ
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·113

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∞¡∞ªE™∞ ™∆√ ¡∂ø∆∂ƒπ™ª√ ∫∞π ∆∏¡ ¶∞ƒ∞¢√™∏ 112 ñ 113

·ÁÚÔÙÈÎfi Î·È ÚÔ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎfi Ï·fi, Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ÙÒÚ· ı¤Ì· Ù˘ Ë §·ÔÁÚ·Ê›·.
ªÂ ÙȘ ·ÛÙÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ, ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÙÔ˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛË, ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹
ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ Â‡ÎÔÏË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜
ͤÓÔ˘˜, Ô Ï·fi˜ ·˘Ùfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È È· ˘fiÛÙڈ̷ Û˘ÌÈÂṲ̂ÓÔ Î·Ù·ÎfiÚ˘Ê· ·fi
ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙȘ ÚÔÓÔÌȷΤ˜ ı¤ÛÂȘ. ∂›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÈ· ·ψً ÂÈ-
Ê¿ÓÂÈ·, ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ ÂÏÒÚÈ·˜ ÂıÓÈ΋˜ ÏÂοÓ˘, Ô˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Î·È ÙÚÔÊÔ-
‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi Ù· „ËÏfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÙÔȯÒÌ·Ù· Î·È Û˘Óı¤ÙÂÈ ÙË Ó¤· ˙ˆ‹. ∞fi
Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¿Ô„Ë, Ù· ·ÏÈ¿ ·Ú·‰ÔÛȷο ÛÙÔȯ›· ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó Î·È ·fi ÙË
Ó¤· Û‡ÓıÂÛË. ªfiÓÔ Ô˘ «·Ó‚·›ÓÔ˘Ó» ÎÈ ·˘Ù¿, Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÙˆÓ, ηÈ
Á›ÓÔÓÙ·È ¤ıÈÌ· «·ÛÙÈο», Ì˯·ÓÔÔÈË̤ӷ ·fi ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ Î·È ÙÔÓ Ú˘ıÌfi Ù˘
˙ˆ‹˜ ‹ ˆÚ·ÈÔÔÈË̤ӷ ·fi ÙÔ˘˜ «ÊÔÏÎÏÔÚÈÎÔ‡˜ ÂÚ·ÛÈÙ¤¯Ó˜»….
¶ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÙÔ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ı¤·ÙÚÔ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ˙˘ÌÒÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÏÏ·-
ÁÒÓ ˘‹ÚÍ ÛÙ· ηı’ ËÌ¿˜ Ë ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·, Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ·ÊÂÙËÚ›· ÙÔ˘˜
Ì ÙËÓ ¤Ï¢ÛË Î·È ÂÁηٿÛÙ·ÛË Î·È ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ ÙÔ˘ 1922, ÂÓÒ
Û˘Ó¯›ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜, fiˆ˜ ϤÂÈ, Ì ÙÔ ÓÂÔ·ÛÙÈÎfi Û˘Ìϋڈ̷ Î·È ÙÔ ‰ÈÂ-
ıÓ¤˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi Ó‡̷. ŒÁÚ·ÊÂ: ¡ÔÌ›˙ˆ, fiÙÈ Ê¤ÚÓˆ ¤Ó· Ì‹Ó˘Ì· ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜
Û fiÛÔ˘˜ ·Á·Ô‡Ó Î·È ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Í›· Î·È ÛÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ¿ÓÙ· ÚfiÏÔ ÙˆÓ
Ï·˚ÎÒÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ, Ì ÙÔ Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ, fiÙÈ ÂΛÓÔ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì «Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈÎfi» ‚›ˆÌ· Î·È ¤ÚÁÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Î¿ÙÈ ÈÛÙÔÚÈο Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ‰Â̤ÓÔ ÌÂ
ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ·ÏÏ¿ Î·È Î¿ÙÈ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ófi Î·È ·Ú¿ÏÏËÏÔ
ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÈÒÓÈ· ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ̤۷ ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜.
∞˘Ùfi˜ Ô Ó¤Ô˜, ıˆÚËÙÈο ÚËÍÈΤÏ¢ıÔ˜ ÏfiÁÔ˜, ˇͷÓ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ηÈ
·fi ÙËÓ ÂfiÌÂÓË, ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋˜ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·˜, ·Ú·Ù‹ÚËÛË: ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘
ı’ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ‰›Óˆ ÂÚÈÁڷʤ˜ ‹ Î·È ‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi Ù· ÓÂÔÏ·ÔÁÚ·ÊÈο Ì·˜
Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Ô˘ ›Ù ηٿÁÔÓÙ·È ·fi Ù· ·Ú¯·›· ·Ú·‰ÔÛȷο ¤ıÈÌ·, ›Ù ›ӷÈ
ÓÂfiÏ·ÛÙ· Ù˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ì·˜ ˙ˆ‹˜. ∫·È ÛÙȘ ‰‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂÍ·›Úˆ ÙË Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈ΋ Ê˘ÛÈÔÏÔÁ›· ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ·˘ÙÒÓ, Ô˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ÛÙË-
Ú›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ¤Ó·
ÓfiÌÔ, Ô˘ ·ԉ›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ·ÛÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤-
ÛˆÓ, ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÒÓ ¤¯ÂÈ ˘Ú‹Ó· Î·È Î›ÓËÙÚfi Ù˘ ÙËÓ Úˆ-
ÙÔÁÂÓ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.
∞˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ·¯Ô‡ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ÛÙÔ˘˜
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ÙËÓ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÈ Î·È Ì ÙËÓ ·Ú·‰Ô¯‹ ÙÔ˘, fiÙÈ Ï·˚Îfi ‰ÂÓ Â›Ó·È
ÌfiÓÔ fi,ÙÈ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· Ï·˚ο ÛÙÚÒÌ·Ù·, ·ÏÏ¿ Î·È fi,ÙÈ ÙÂÏÈο ·˘Ù¿ ·Ô‰¤¯Ô-
ÓÙ·È ·fi ¿ÏÏ· ÛÙÚÒÌ·Ù·. ™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ì ٛÙÏÔ «√ ·ÈÒÓ·˜ ÙÔ˘ Ï·ÛÙÈÎÔ‡»
ÁÚ¿ÊÂÈ: ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, fiÙÈ «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ›‰Ô˜» ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÂΛÓÔ Ô˘ ÂÈ-
ÓÔ› ‹ ÊÈÏÔÙ¯Ó› Ô Ï·fi˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂΛÓÔ Ô˘ ¿ÏÏÔÈ (Ë ‚ÈÔÌ˯·Ó›· ÙˆÓ Ï·-
ÛÙÈÎÒÓ ÙÒÚ·) ÚÔÛ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÛÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ‹ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘. ∆· ηÚÙ -
ÔÛÙ¿Ï .¯. ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È ·fi ۯ‰ȷÛÙ¤˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ ÙË Ï·˚΋
„˘¯ÔÏÔÁ›·, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÎÈ ÔÈ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ηÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô ÙÔ˘ Ï·˚-
ÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡, Û·Ó ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ˙ˆÁÚ¿ÊËÌ·.
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·114

ª. °. ª∂ƒ∞∫§∏™

™ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÂΛÓÔ ÁÈ· ÙÔ Ï·ÛÙÈÎfi ¤¯ˆ ÏfiÁÔ Ó· Ì›ӈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. √ ¢.

§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ – Î·È ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÂÈ – ÙËÓ Ï·ÙÈ¿ ÚfiÛÏË„Ë ÙˆÓ ÚÔ˚fi-
ÓÙˆÓ Ù˘ Ó¤·˜ – ÙfiÙ – Ù¯ÓËÙ‹˜ ‡Ï˘ ·fi Ù· Ï·˚ο ÛÙÚÒÌ·Ù·. ¶ÂÚÈÔÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜
ÛÙ· ÌÈÎÚÔ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ÓÔÈÎÔ΢ÚÈÔ‡, ·fi ÙÔÓ ÎÔ˘‚¿ ˆ˜ ÙÔ ÎÚ·ÛÔfiÙËÚÔ,
Î·È ·fi ÙË ÛÎÔ‡· ˆ˜ ÙÔ Ì·ÓÙ·Ï¿ÎÈ, ÔÌÔÏÔÁ› fiÙÈ: ŸÏ· Ù· ‚ϤÂÈ Î·Ó›˜ ηÈ
Ù· ¯·›ÚÂÙ·È ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÈÎÈ·ÎÒÓ Û΢ÒÓ ‹ ÛÙȘ fiÚÙ˜ ÙˆÓ
ÌÈÎÚÔÌ¿Á·˙ˆÓ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜. ∂›Ó·È ·fi Ù· Ï›Á· ›‰Ë ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜, Ô˘ ¯·›-
ÚÂÛ·È ÙË ÌÔÓÙ¤ÚÓ· ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÁÎÚÈÓÈ¿˙ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÁηٿÏÂÈ„Ë
ÙÔ˘ ·ÏÈÔ‡. ¢È·ÈÛı¿ÓÂÛ·È ˆ˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ Ï·fi ¢ÎÔϛ˜, ηı·ÚÈfiÙËÙ·, ·ÙÔÌÈ-
΋ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ¯Ú‹ÛË, ÊÙËÓ‹ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÁÔÚ¿˜, ÔÏÈÙÈÛÌfi… ª·˙› ¤‰ˆÛ·Ó
Î·È ÙË ¯·Ú¿, Ì ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜. ¶ÂÚÓ¿Ù ÌÚÔÛÙ¿ ·fi Ù· ÂÎı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ Ï·-
ÛÙÈÎÔ‡ ÓÔÈÎÔ΢ÚÈÔ‡, ÎÈ ¤¯ÂÙ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ·È¯ÓȉÈÒÓ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜. ∆· ¯ÚÒ-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·ÓËÁ‡ÚÈ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ƒÔ˙, Á·Ï¿˙ÈÔ, ΛÙÚÈÓÔ, ÎfiÎÎÈÓÔ, Ï¢Îfi,
ÁÎÚ›˙Ô, ‚ÈÔÏÂÙ› (…). ∫¿ÔÙ ·ÓÙÈÎÚ‡˙·Ì ÏÈÁÔÛÙ¿ ·‰‡Ó·Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ÛÙ· ͇ÏÈ-
Ó· Û·˅ ª· Ù· Ï·ÛÙÈο Á¤ÌÈÛ·Ó ÙÒÚ· Ù· Ì¿ÙÈ· Ì·˜ Ì ¤ÓÙÔÓ· ¯ÚÒÌ·Ù· ηÈ
Û¯‹Ì·Ù·, Ô˘ ÙfiÛ· ¯ÚfiÓÈ· ‰ÂÓ ÙÔÏÌÔ‡Û·Ì ӷ Ù· ‰ÈÂΉÈ΋ÛÔ˘Ì ·fi ÙË Ê‡ÛË.
µ¤‚·È· Ù· Û¯‹Ì·Ù· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È (…) ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· Ù¤¯Ó˘! ∂›Ó·È fiÏ·
ÂÎÙ˘ÒÌ·Ù· ·fi ηÏÔ‡È· ÁÈ· ¯ÔÓ‰ÚÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹. ∞ÏÏ¿ Â‰Ò Â›Ó·È Ô˘ ı·
Â·ÈÓ¤ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·ÚÂÙ‹ ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ, Î·È ı· ¯·Úԇ̠ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙˆÓ
ηٷÛ΢·ÛÙÒÓ ÙÔ˘˜, fiÙÈ ‰ÂÓ ·ÚÓ‹ıËÎ·Ó ÙȘ ·ÏȤ˜ Ï·˚Τ˜ ÊfiÚ̘ Ù˘ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ Ï¿È ÛÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ ÌÔÚ-
Ê‹˜. ∂ÏÏËÓÈÎfiٷٷ ÁÓˆÛÙ¿ ›‰Ë ÙÔ˘ ¯ˆÚÈ¿ÙÈÎÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Î·È Ù˘ Ï·˚΋˜ ·ÁÔÚ¿˜
Ù· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙ· ª·Á·˙È¿ ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ: ÓÙ·ÌÈÙ˙¿Ó˜, ÎÔ˘‚¿‰Â˜,
ÔÙ‹ÛÙÚ˜, ÛÙ¿ÌÓ˜, ÏÂοÓ˜, Ì·ÓȤÚ˜, Ûοʘ, χÛÙÚ˜, ·Ó¤ÚÈ· (…),
È¿Ù·, ÔÙ‹ÚÈ·, ÊÏ˘Ù˙¿ÓÈ·, Û·Ï·ÙÔ›ÚÔ˘Ó·, ÎÔ˘Ù·ÏÔı‹Î˜ (…), ‚¿˙· ÙÔ˘ ÁÏ˘-
ÎÔ‡, ·Óıԉԯ›·, ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ˜, Î·È … ÂÙÛÂÙ¿ÎÈ· Ù˘ ·ÏÈ¿˜ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜!.
Ÿ,ÙÈ Â‰Ò ıˆÚ› ηÙÂÍÔ¯‹Ó «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi», Â›Ó·È ˆ˜ fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓ· ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó Ù· ·ÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÔÓfiÌ·Ù· Î·È ÔÈ ÓÔÈÎÔ΢ڤ˜, ¯ˆÚ›˜ ηÌÈ¿ Ó¤·
ÁψÛÛÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ÌÈÏÔ‡Ó Î·È ÙÒÚ· ÁÈ· È¿Ù·, Ú·ÎÔfiÙËÚ·, ηϿıÈ·,
‚Ô‡ÚÙÛ˜ Î.Ï. ∂›Ó·È, – ·Ú·ÙËÚ› –, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂΛÓÔ Ô˘ ˙ËÙԇ̠ÔÈ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ
·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜: ¡· οÓÂÈ ‰Â¯Ùfi ÙÔ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ, ¯ˆÚ›˜ Ó’ ·ÁÓÔ› ÙÔ ·ÏÈfi.
∆Ô 1972 Ë ÕÏÎË ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ – ¡¤ÛÙÔÚÔ˜ ‰ËÌÔÛȇÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓfi Ù˘, ∏ ÂÏÏË-
ÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓ‹ Ù˘ ÚÔÔÙÈ΋ (·Ú¯Èο ÛÙ· ·ÁÁÏÈÎ¿Ø ·Ó·‰ËÌÔ-
ÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ, ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, ÙÔ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÙÔ 1989). ∂‰Ò ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Â˘ı‡ÙÂÚ· ÛÙÔ
¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ Ï·ÛÙÈÎfi. ™ËÌÂÈÒÓˆ ˆ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÛÙÔ
‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ™‡Á¯ÚÔÓ· §·ÔÁÚ·ÊÈο, ÛÙÔÓ ÚfiÏÔÁÔ, ‡ÏÔÁ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ
·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÌÂÓË ·fi ·˘ÙfiÓ §·ÔÁÚ·Ê›· Û‡Á¯ÚÔÓË. ¢È·‚¿˙ˆ ·fi ÙÔ ¿ÚıÚÔ Ù˘
∞. ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘: √È Ô·‰Ô› Ù˘ ™‡Á¯ÚÔÓ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì·˜ ϤÓÂ, ÎÔÓÙ¿ ÛÙ’
¿ÏÏ·, Ó· ÌËÓ ·ÂÏÈ˙fiÌ·ÛÙ fiÙ·Ó Ï.¯. ‚ϤÔ˘Ì ӷ ¯¿ÓÔÓÙ·È Ù· ÁÓ‹ÛÈ· ·ÓÙÈ-
ΛÌÂÓ· Ù˘ Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È ¿ÏÏ·, ΢ڛˆ˜ ·ÔÌÈ-
Ì‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÏÈÒÓ Û Ï·ÛÙÈÎfi Ì ʷÓÙ·¯ÙÂÚ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·. °È·Ù›, fiˆ˜ ϤÓÂ,
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·115

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ ™. §√À∫A∆√™ ∞¡∞ªE™∞ ™∆√ ¡∂ø∆∂ƒπ™ª√ ∫∞π ∆∏¡ ¶∞ƒ∞¢√™∏ 114 ñ 115

·˘Ù¤˜ ÔÈ ÊÙËÓ¤˜ ·ÔÌÈÌ‹ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙfiÛÔ ÙÔ˘˜ ·ÏÈÔ‡˜ Ù‡Ô˘˜ (Ë

Ï·ÛÙÈ΋ ÓÙ·ÌÈÙ˙¿Ó· Ï.¯. Â›Ó·È ·ÔÌ›ÌËÛË Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ „¿ıÈÓ˘) fiÛÔ Î·È
Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÔÓfiÌ·Ù· (…). ∞˘Ù¤˜ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ·ÔÌÈÌ‹ÛÂȘ, ˆÛÙfiÛÔ, fiˆ˜
Î·È fiÏ· Ù· ¿ÏÏ· ÂÙÂÚfiÎÏËÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘
ÂÈ˙Ô‡Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ ¤Ó· ‹ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Â›Ù Ù˘ ™‡Á¯ÚÔÓ˘ ›Ù Ù˘ ¡¤·˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Â›Ó·È ¿Û¯ËÌ·, ÛÙËÓ
΢ÚÈÔÏÂÍ›·Ø ‰ÂÓ Ê·›ÓÔÓÙ·È ¿Û¯ËÌ·, Â›Ó·È - ÁÈ·Ù› ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÂÎÙfi˜ ÙfiÔ˘.
ªÔÏÔÓfiÙÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ϤÂÈ ˆ˜ ÙÔ «ˆÚ·›Ô» Â›Ó·È ÌÈ· ÔÓÙÔÏÔÁÈ΋ ηÙËÁÔÚ›·
(ÚfiÙ·ÛË Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ ¤Ó· ÔÏfiÎÏËÚÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ), Ï›ÁÔ ÈÔ
οو ı· Û¯ÂÙÈÎÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ: ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Î·Ù¿
fiÛÔ ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Û’ ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·: ∆·
·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ ÁÓ‹ÛÈ·˜ Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘ ‹Ù·Ó fiÌÔÚÊ· ÁÈ·Ù› ›¯·Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜Ø
·Ó‹Î·Ó Û’ ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Û‡ÛÙËÌ·, Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ. ºÙ¿ÓÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ·, – ÙÔ˘-
Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Û’ ÂΛÓË ÙË Ê¿ÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÒÓ Ù˘ –, ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·, fiÙÈ Ô
·Ï·Èfi˜ ÂΛÓÔ˜ Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ¤¯ÂÈ, Û‹ÌÂÚ·, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Âı¿ÓÂÈ, ¤ÙÛÈ Ë
§·ÔÁÚ·Ê›· ηْ ·Ó¿ÁÎËÓ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈ΋ (‹ Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋;)
ÂÈÛÙ‹ÌË: ˘¿Ú¯Ô˘Ó, – ÁÚ¿ÊÂÈ –, ‰‡Ô ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ χÛÂȘ ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·:
›Ù ‰È·Ï¤ÁÂÈ Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ÛÔ˘‰‹ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ·Ú·È-
ÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ·ÚfiÓ, ›Ù ‰È·Ï¤ÁÂÈ Ó· ·Ú·ÈÙËı› ·fi ÙÔ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi Î·È Ó·
Û˘Ì‚ÈÒÛÂÈ Ì ÙÔ ·ÚfiÓ. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË ·Ó·fiÊ¢ÎÙ· Ì·›ÓÂÈ ÛÙ·
¯ˆÚ¿ÊÈ· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜!
¢ÂÓ ÌÓËÌfiÓÂ˘Û· ¿ÓÙˆ˜ ÙȘ ÂÚÂıÈÛÙÈΤ˜ ÈÔ ¿Óˆ ·fi„ÂȘ Ù˘ ·Â›ÌÓËÛÙ˘
Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘ Ì ÙËÓ ÚfiıÂÛË Ó’ ·Û΋ۈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ÎÚÈÙÈ΋ (οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ‰ÂÓ
¤¯ÂÈ ı¤ÛË Â‰Ò), ·ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›Ûˆ, fiÙÈ Ë ∞. ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘ ¯ÒÚÈ˙ ·˘Ù¿ Ô˘ Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‹ıÂÏ ӷ ÂÓÒÛÂÈ ÛÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ: ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ÙÔ ·ÚfiÓ,
ÙÔ ·ÏÈfi Î·È ÙÔ Ó¤Ô.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fiÛÔ ÁÓˆÚ›˙ˆ, ‰ÂÓ ·¿ÓÙËÛ ÛÙÔ ¿ÚıÚÔ Ù˘ ∞. ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘.
¶ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËη fï˜ (¯¿ÚË Û ÌÈ· ÚfiÛÊ·ÙË ˘fi‰ÂÈÍË ÙÔ˘ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘ Î. ª.
∞ÏÂÍÈ¿‰Ë), fiÙÈ, ÙÚfiÔÓ ÙÈÓ¿, ·¿ÓÙËÛÂ, Ô ›‰ÈÔ˜, ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘.
ªÂÙ¿ Ì›· ‰ÂηÂÙ›· Î·È ϤÔÓ (4/4/1974) ·ÔÛÙ¤ÏÏÂÈ ÁÚ¿ÌÌ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·ıË-
Ó·˚΋ ÂÊËÌÂÚ›‰· ∆Ô µ‹Ì·Ø ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙ· Ï·ÛÙÈο, Ô ÂÈÛÙÔÏÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÚÔ-
‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ·fi ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË ÌÂÚÈ¿ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ,
fiÙÈ Ù· Ï·ÛÙÈο ›Ù ηÈfiÌÂÓ· ›Ù ·ÔÚÚÈÙfiÌÂÓ· ÌÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·.
∂Âȉ‹, – ÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ –, ¤¯ˆ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Â·ÈÓ¤ÛÂÈ ÙËÓ Â˘ÎÔÏ›· Î·È ÙË
¯·Ú¿ Ô˘ ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ Ï·˚Îfi ÓÔÈÎÔ΢ÚÈfi Ù· Ï·ÛÙÈο ÛÎÂ‡Ë Î.Ï. (…) ·ÏÏ¿ ηÈ
ÂÂȉ‹ ·ÈÛı¿ÓÔÌ·È Î¿ÔȘ Ù‡„ÂȘ, ·Ó ·ÏËı‡ÂÈ fiÙÈ ÌÔχÓÂÙ·È ÛÔ‚·Ú¿ Ë ·ÙÌfi-
ÛÊ·ÈÚ·, ı· ‹ıÂÏ· Ó’ ·ÎÔ‡ÔÓÙ·Ó ÔÈ ˘‡ı˘Ó˜ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÂȉÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfi-
ÓˆÓ Ì·˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi. ∏ ηٷӿψÛË ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ Â›Ó·È ·Î·-
Ù¿Û¯ÂÙË (…). √ Ôχ˜ ÎfiÛÌÔ˜, Ô˘ ¿ÏÏÔÙ ʇϷÁ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ ‹ ÙÔ ÎÔ˘Ù› Â›
¯ÚfiÓÈ· Û· ıËÛ·˘Úfi, ÙÒÚ· ÁÂÌ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÛÎÔ˘ȉÔÙÂÓÂΤ ‹ ÙÔ ‡·ÈıÚÔ Ì ÔÏfiÎÏË-
ÚÔ ÓÔÈÎÔ΢ÚÈfi. ª‹ˆ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ ‰È·ÊˆÙ›ÛÔ˘ÌÂ, ÁÈ· ÙÔ Î·Ïfi ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘
MERAKLHS111_116 2/10/2008 15:09 ™ÂÏ›‰·116

ª. °. ª∂ƒ∞∫§∏™

Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘, Ô‡ ¿Ó fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ‰ˆÚÂ¿Ó Â›‰Ë Î·È ÙÈ
·ÔÁ›ÓÔÓÙ·È; ªÔÚ› ¤ÛÙˆ ÎÈ ¤Ó·˜ ÌÂÙÚÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·Û˘ÏÏfiÁÈÛÙÔ˘, Ó· ›ӷÈ
‚·Ú‡ ¯Ú¤Ô˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘.
£· ¤ÏÂÁ· fiÙÈ Ë ÂÈÛÙÔÏ‹ ÂΛÓË, Ì ÙÔ ÚÒÈÌÔ ‹ Î·È ÚˆÈÌfiÙ·ÙÔ ÁÈ· Ì·˜
Â‰Ò ÔÈÎÔÏÔÁÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ˆ˜ ÌÂÏÂÙËÙ‹ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡, ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Û ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÌÈ·˜ Ó¤·˜ Ê¿Û˘ ÛÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ‚ÈÔıˆڛ·
ÙÔ˘ ÂÓ Á¤ÓÂÈ Î·È ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ıˆڛ· ÈÔ ÂȉÈο. ∆· ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ›¯·Ó ÂÚ¿-
ÛÂÈ ·fi ÙÔ 1963 ›¯·Ó ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ Î·È ÌÂÙÚÈ¿ÛÂÈ ÙËÓ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈ΋
·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›· ÙÔ˘. °È’ ·˘Ùfi ¤ÎÙÔÙ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂȯÂÈÚ› Û˘¯ÓfiÙÂÚ˜ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ÂÈ-
ÛÙÚÔʤ˜ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛ‹ Ì·˜, Ó· ÂÓÔ¯ÏÂ›Ù·È Î·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ
ÂÓfi¯ÏËÛ‹ ÙÔ˘ Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓÂͤÏÂÁÎÙÔ˘˜ ÓˆÙÂÚÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ Û˘¯Ó¿
·„˘¯ÔÏfiÁËÙ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË, ÁÈ· Ó· ÙÔ ˆ ¤ÙÛÈ, Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘.
ŸÏ· ·˘Ù¿ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈ˙·Ó ¤Ó· ÔˆÛ‰‹ÔÙ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‰ÚfiÌÔ, ı· ÙÔÓ ¤ÏÂÁ·
·Ï›ÓÙÚÔÔ – ÌÚÔ˜ ›Ûˆ, ÌÚÔ˜ ›Ûˆ – ÁÈ·Ù› Ë Î·Ù’ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙ‹ÚÈ-
ÍË Ù˘ ¢ı‡ÁÚ·ÌÌ˘ ΛÓËÛ˘ ÚÔ˜ Ù· ÂÌÚfi˜ ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÂÈʤÚÂÈ ÌÈ·
‚·ı‡ÙÂÚË ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ÿÛˆ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ·˘Ù‹ Ë ·Ï›-
ÓÙÚÔË Î›ÓËÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ – ·ÚfiÓ ·ÚÂÏıfiÓ, ·ÚÂÏıfiÓ ·ÚfiÓ – Ó· ÔÚ›-
˙ÂÈ Î·È ÙÔ Ó¤Ô Ù˘ Âڈ̤ÓÔ.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·117

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞
∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ ηÈ
∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

∏ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘

̤۷ ·fi ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘Û›Ô
ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ

∏ ıÂÛÌÈ΋ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È ∞Ú¯Â›Ô˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈ-

ÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ¤ÁÈÓ Ì ÙÔ ¶ÚÔ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ· ·ÚÈı. 89, ·ÚÈı. ʇÏÏÔ˘
30/3-12-1977 Î·È ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ÌÂÙ¿, ·Ó¤Ï·‚· ηı‹ÎÔÓÙ· ‚ÔËıÔ‡1 ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË
Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù‹˜, Ò˜ ÙfiÙÂ, Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·Ó-
Ó›ÓˆÓ. ∞fi ÙËÓ ˆ˜ ÙfiÙ ÂÌÂÈÚ›· ÌÔ˘ ÁÓÒÚÈ˙· fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ô ÚÒ-
ÙÔ˜ ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ ¤‰Ú·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (1964–1969), ›¯Â Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ Ì ÙË
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˘ Û˘ÏÏÔ-
Á‹˜ Î·È fiÙÈ Â›¯Â ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· ·Ó·ÓˆÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ ÂÏÏË-
ÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Î·È Ù˘ ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›·˜, fiˆ˜ ·ԉ›¯ıËΠÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ.
™ÙË Û˘Ó›‰ËÛË, ¿ÏψÛÙÂ, ÙˆÓ ·ÏÈÒÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ
Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ Î·È ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ, ÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô Â›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ˘fi-
ÛÙ·ÛË, fi¯È ‚‚·›ˆ˜ ıÂÛÌÈ΋ ·ÏÏ¿ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋, ‹‰Ë ·fi ÙÔ 1969. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È Û¯ÂÙÈÎfi ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì· ÛÙÔÓ ÙÔÈÎfi Ù‡Ô, fiÔ˘ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÙ·È ıÂÙÈο Ë ‰Ú¿ÛË
ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘
ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜2.
™Â ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ¯ÒÚÔ, ·Ú¿ ÙËÓ ·ÓËÛ˘¯›· Î·È ÙËÓ ·ÁˆÓ›· Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·ÌÂÓfiÌÂ-
ÓÔ Ó· ÚÔηÏ› Û ÌÈ· Ó¤· ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· Ë ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÂÌÂÈÚ›· Î·È Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë ¿Ï-
ÏÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡, ÁÈ· ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ· Ù˘ ¢ı‡Ó˘ Î·È ÙÔ˘ ηÏÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜, ‰ÚÔ‡-
Û ¢ÂÚÁÂÙÈο Ë ·›ÛıËÛË fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ˆ Û’ ¤Ó·Ó ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi, ÂÚÁ·ÛÙËÚÈ·Îfi ¯ÒÚÔ ·fi
ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ›¯·Ó ·fi ηÈÚfi ·Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È ÔÈ ÂÈÌÂÏËÙ¤˜
ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Ô˘ ›¯·Ó ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó· ÌÔ˘ ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ¿ÌÂ-

1. ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ ¶.¢., ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô È‰Ú‡ıËÎ·Ó ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ ı¤ÛÂȘ: ÌÈ· ı¤ÛË ‚ÔË-
ıÔ‡, Ì›· ÂÈÌÂÏËÙ‹ Î·È Ì›· ı¤ÛË ÊˆÙÔÁÚ¿ÊÔ˘. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ı¤ÛË ÚÔ‚ÏÂfiÙ·Ó Ó· ηχÙÂÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·-
ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ∂ÎÌ·Á›ˆÓ Î·È ∞ÓÙÈÁڿʈÓ. ∏ ÚÒÙË ı¤ÛË Ô˘ ηχÊıËΠ‹Ù·Ó ÙÔ˘ ‚ÔËıÔ‡
(∫ˆÓ/Ó· ª¿‰·, 1978), ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ÌÂÙ¿ ηχÊıËÎ·Ó ÔÈ ı¤ÛÂȘ ʈÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ Î·È Û˘ÓÙËÚËÙ‹, ÂÓÒ Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ÂÈ-
ÌÂÏËÙ‹ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠÌÂÙ¿ ÙÔ 1981 Û ı¤ÛË ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË.
2. µÏ. ÂÊËÌÂÚ›‰· ◊ÂÈÚÔ˜, 21/3/1969.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·118

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞

ÛˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ. ŒÓÔȈı· Â›Û˘ ÙË ˙ÂÛÙ·ÛÈ¿ ÙˆÓ Î·ÏÒÓ ·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ, ÙÔ˘ ÂÓıÔ˘-
ÛÈ·ÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ›¯·Ó ÂÓ·Ôı¤ÛÂÈ ÛÙ· ηıËÌÂÚÈÓ¿
·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÛÙȘ ¯ÂÈÚfiÁڷʘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜, ÛÙȘ ʈ-
ÙÔÁڷʛ˜, ÛÙȘ Ì˘ÚÔ˘‰È¤˜ Î·È ÛÙ· Û¯fiÏÈ·, ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ-
‹˜ Î·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋˜ ÌÓ‹Ì˘ ÙÔ˘˜, Ì ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË
¿ÓÙ· ÂÓfi˜ ʈÙÈṲ̂ÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ‰·ÛοÏÔ˘. ∞fi ÙÔ 1985, Ô˘ ˘ËÚ¤ÙËÛ· ıÂ-
ÛÌÈο ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘Û›Ô, Ò˜ Û‹ÌÂÚ·, Ô˘ Ë Û¯¤ÛË ÌÔ˘ Ì ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋, ‚Ú›ÛΈ Û˘Ó¯Ҙ Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ
ÙÂÏÈο ·˘Ùfi˜ Ô ¯ÒÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÁÁÚ¿„ÂÈ ·‚›·ÛÙ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ηıË-
ÁËÙ‹ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È Ì ÙÔ˘˜
·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ ∏›ÚÔ˘.
°È· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÛÙÂÁ¿˙ÔÓÙ·Ó Û ¤Ó·
ÌÈÎÚfi, ·ÓÙÂÏÒ˜ ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ¯ÒÚÔ ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÊÔÈÙËÙÈÎfi ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ ÙÔ˘ ·-
ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, Ô˘ ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó ÛÙÂÁ·Ṳ̂ÓÔ ÛÙÔ ÎÙ›ÚÈÔ Ù˘ Ô‰Ô‡ ¢fiÌÔ-
ÏË. ∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ·ÚÈıÌÔ‡Û ÂÚ›Ô˘ ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈ· ÂÓ‹ÓÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ µÈ‚Ï›Ô ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ›¯·Ó ηٿ ‚¿ÛË Û˘ÁÎÂ-
ÓÙÚˆı› ·fi ÙȘ ‰ˆÚ¤˜ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È ·fi Ï›Á˜ ·ÁÔ-
Ú¤˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ô¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘. ™ÙÔ ÌÔ˘ÛÂÈ·Îfi ¯ÒÚÔ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ µÈ‚Ï›Ô
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹˜3 ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ÂÓÙfiÈÛ· ÔÏÔÛ¤Ïȉ· ¢ÂÏÙ›· ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÁÈ· ¤Ó·Ó
·ÚÎÂÙfi ·ÚÈıÌfi ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, fiÔ˘ ‹Ù·Ó ηٷÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÂÍ‹˜ ÛÙÔȯ›·: ÙÔ fiÓÔÌ·
ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ô ÙfiÔ˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘, ÙÔ ˘ÏÈÎfi ηٷÛ΢‹˜, Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ì ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÛÙÔ˘˜ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜, ÛÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î.Ï., Ë ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙË Ï·˚΋ ˙ˆ‹, Ë ËÏÈΛ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ô Î·Ù·Û΢·ÛÙ‹˜, Ë ·Ó·-
ÊÔÚ¿ Û ¿ÏÏ· ·ÚfiÌÔÈ· ›‰Ë, Ô È‰ÈÔÎÙ‹Ù˘ ÙÔ˘, ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ‰ˆÚËÙ‹ ÊÔÈÙËÙ‹ ‹
¿ÏÏÔ˘, Ë ËÌÂÚÔÌËÓ›· ÂÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È Ë ˘ÔÁÚ·Ê‹
ÙÔ˘ ‰ˆÚËÙ‹. ∞fi ·˘Ù¿ Ù· ‰ÂÏÙ›· Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔˆ-
ıÔ‡Û ÌÈ· ıÂÌ·ÙÈ΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÂÈ·ÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ
ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ¯ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‹Ù·Ó ΢ڛˆ˜ ÂÚÁ·Ï›·
Î·È Û‡ÓÂÚÁ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹4, ÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·, ÙËÓ ÔÈÎȷ΋ ˙ˆ‹, ÙÔÓ
¯ÒÚÔ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÈ·ÎÒÓ Ù¯ÓÒÓ. À‹Ú¯Â Â›Û˘ ¤Ó·˜ ·ÍÈfiÏÔÁÔ˜
·ÚÈıÌfi˜ ÌÈÎÚÒÓ ·ÛÚfiÌ·˘ÚˆÓ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ (700), Û·Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤‚Á·˙Â Ô ÂÚ·-
ÛÈÙ¤¯Ó˘ ‹ Ô Ï·Ófi‰ÈÔ˜ ʈÙÔÁÚ¿ÊÔ˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’60. ∆Ș ‚ڋη ηٷ¯ˆÚË-
̤Ó˜ Û 34 ÂÚ›Ô˘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Û ʷΤÏÔ˘˜ ·ÏÏ¿ ¯ˆÚ›˜ ·ÚÈıÌfi ηٿٷ͢
(‚Ï. ÂÈÎ. 1,2,3 ). √È ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈ˙·Ó, Â›Û˘, ÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋, ÙËÓ ÔÈÌÂÓÈ΋ ηÈ
ÙË Ó·˘ÙÈ΋ ˙ˆ‹, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, Ù· ¤ÚÁ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ÙȘ Ù¤¯Ó˜ (˘Ê·-

3. ™ÙÔ ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ µÈ‚Ï›Ô ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹˜ Ë ÚÒÙË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ¤ÁÈÓ ·fi ÙË ª·Ú›· ™ÙÂÊ¿ÓÔ˘ (1–60) ÊÔÈÙ‹ÙÚÈ·
ÙfiÙ ÙÔ˘ µã ¤ÙÔ˘˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ (1966–67), ·fi ÙË ª¿Úı· ¡Ô‡ÛË Î·È ÙÔÓ ™Ù¤Ê·ÓÔ ∆·ÎÙÈÎfi (1967–68),
ÊÔÈÙËÙ¤˜ Â›Û˘, Î·È ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ. ∞fi ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi 250 ¤ˆ˜ 368 Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ µÈ‚Ï›Ô ∂ÈÛ·-
ÁˆÁ‹˜ ¤ÁÈÓ ·fi ÙËÓ Î. ¡Ù¿ÙÛË–¢¿ÏÏ·, ‚ÔËıfi Ù˘ ¤‰Ú·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
4. ∞fi ÌÈ·Ó ¿ÏÏË ¿Ô„Ë ‚Ï. St. Papadopoulos, «La découverte muséologique du paysan en Grèce», Muséum vol.
139 (1983), Û. 164–167. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο Â›Û˘ ‚Ï. Mark Maure, «Nation, paysan et musée. La naissance des musées
d’Ethnographie dans les pays scandinaves (1870–1904)», Terrain vol. 20 (1993), Û. 147–157.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·119

∏ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∏ ¶ƒ√√¶∆π∫∏ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

ª∂™∞ ∞¶√ ∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ ª√À™∂π√ ∆√À ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√À πø∞¡¡π¡ø¡ 118 ñ 119

∂ÈÎ. 1 ∂ÈÎ. 2

∂ÈÎ. 3 ∂ÈÎ. 4

ÓÙÈ΋, ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁ›·), Ù· Ì·Á·˙È¿ Î·È Ù· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, Ù· Ï·˚ο ‰ÚÒÌÂÓ·, ÙË

Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›· Î·È ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ˙ˆ‹, ÙËÓ Î·ÙÔÈΛ·, ÙȘ ÙÚÔʤ˜ Î·È Ù· ÔÙ¿, ÙËÓ
·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, Ù· Ï·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ·, Ù· ·È¯Ó›‰È· Î·È ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ÙË Û‡Á-
¯ÚÔÓË §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ Í¤ÓË §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙȘ ¢¯ÂÙ‹ÚȘ οÚÙ˜ Ô˘ ÔÏϤ˜ ·fi ·˘-
Ù¤˜ ›¯·Ó ÛÙ·Ï› ÛÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ·ÛÙÈ-
΋ ÙÔ˘ ÁÈÔÚÙ‹. ™ÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Â›¯Â ηٷ¯ˆÚËı›
ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÊÔÈÙËÙ‹ ‹ ¿ÏÏÔ˘ ‰ˆÚËÙ‹ (.¯. ηıËÁËÙÒÓ Ù˘ ÙfiÙ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜
™¯ÔÏ‹˜, ∏ÂÈÚˆÙÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÊˆÙÔÁڿʈÓ, οÔÙ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ fiˆ˜ ÙÔ˘ µÂÚÙfi-
‰Ô˘ÏÔ˘ [ÂÈÎ. 4], οÔÈ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ʈÙÔÁÚ·Ê›·˜, Ë
¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ¤Ó‰ÂÈÍË Î·È Ô ÂÈÎÔÓÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ÙfiÔ˜). ŒÓ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·fi ·˘-
Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÂӉ›ÍÂȘ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ô ÊˆÙÔÁÚ¿ÊÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÂÈÙfiȘ, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ¤Ú¢Ó˜
– ÂÍÔÚÌ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤Î·Ó ÌfiÓÔ˜ ‹ Ì ÔÌ¿‰· ÊÔÈÙËÙÒÓ Û ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ∏›ÚÔ˘ (ÂÈÎ. 5, 6).
∂ÈÎ. 5 ∂ÈÎ. 6
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·120

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞

™‹ÌÂÚ·, ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÈηÛÙÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ó· ·Ô-

‚Ô‡Ó È‰È·›ÙÂÚ· ¯Ú‹ÛÈ̘ ÛÙÔÓ ÌÂÏÂÙËÙ‹ ÙˆÓ ‰ÂηÂÙÈÒÓ ÙÔ˘ ’60–’70 Ô˘ ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜, ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ÌÂÙ·Û¯Ë-
Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÂÈ‚ÈÒÛÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘
·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ÛΤ„˘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Â›Û˘ ÁÈ· ˘ÏÈÎfi
Ô˘ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÈ ÙËÓ ¤ÌÚ·ÎÙË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ ηÈ
ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂıÓÔÁÚ·-
ÊÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ‚›Ô˘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ™¯ÂÙÈ΋ ÂÈÛÙÔÏ‹ Ì ËÌÂÚÔÌËÓ›·
21/3/1969 ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÈ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ‰È·›ÛÙˆÛË:
∞ÍÈfiÙÈÌ Î. ¶Úfi‰ÚÂ, ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ· Û‹ÌÂÚ· ÛÙË ™˘Ó‰ڛ· Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ Ì·˜ ÙËÓ
ηϋ ˘Ô‰Ô¯‹ Ô˘ Ì·˜ Âο̷Ù ÚÔ¯ı¤˜, 19.3.1969, ÔÈ Î·ÏÔ› ¶ÂÚÈÛÙÂÚÈÒÙ˜…..
ÿÛˆ˜ Ì·˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ı· Û·˜ ÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ. √
Î. ª·Ï·Ì¿ÙÛÈ·˜ ı· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Â›Û˘. £· Û·˜ ÛÙ›ψ Î·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ·Ó·-
ÌÓËÛÙÈΤ˜. ™ÂȘ ·Ó ¤¯ÂÙ ÛÙ·ÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÚfiÛÊ·Ù· ηÙԛΈÓ, Â·ÁÁÂÏÌ¿-
ÙˆÓ, ·Ô‰‹ÌˆÓ, ÛÈÙÈÒÓ, ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·, ·Ú·ÁˆÁ‹ ‹ ηӤӷ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì· Ì ٷ
ÈÛÙÔÚÈο ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ Û·˜ ·Ú·Î·ÏÒ Ó· ÌÔ˘ Ù· ÛÙ›ÏÂÙÂ.
∆ÔÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÙÔÓ Î·Ù·ı¤ÙÂÈ ‹‰Ë
ÛÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ô˘ ÂÎÊÒÓËÛ fiÙ·Ó ·Ó¤Ï·‚ ٷ ηı‹ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘ ˆ˜ ηıË-
ÁËÙ‹˜ ÛÙËÓ ¤‰Ú· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ
Ô˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ Ë ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Ï·ÒÓ, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ fiÏˆÓ ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ fi¯È ÌfiÓÔ ÙˆÓ
ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ «Ù¯ÓÈÎÒÓ», Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó
ÛÔ‚·Úfi ÚÔÛÙ¿‰ÈÔ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ fiÏˆÓ Ì·˜. ∂ÂÍËÁ› fiÙÈ Ô ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ ÙÚfi-
Ô˜ ÌÂϤÙ˘ Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ì ÁˆÁÚ·ÊÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ ηÈ
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÓË̤ڈÛË Ô˘ ÚÔ¯ˆÚ› ·fi Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙ· ıˆÚËÙÈο, ηÈ
Û˘ÓÙÚÔʇÂÈ Î¿ı ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ì ÙÔ ‰ÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ ÙÔ˘, ÙÈÌ¿ ÙËÓ ·˘ÙÔ„›· Î·È ÙÔ Û¯¤-
‰ÈÔ (ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ‹ ÙË Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË), ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜, Î·È ·ÓÂ-
ÚÂ˘Ó¿ ÙÔ ‚·ı‡ÙÂÚÔ «Â›Ó·È» ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, «ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ fiÛÔ Î·È
ÙÔÓ ÏfiÁÔ», Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· fiÛÔ Î·È ÙË ÛΤ„Ë. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú¿ «ÁÚ¿-
ÊÂÈ» «Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË» «Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ ÊÔÚ¤· ¿ÓıÚˆÔ, Û·Ó ÁÂÓ¿ ‹
Û·Ó ¿ÙÔÌÔ, Î·È ÙÔÓ ‚ϤÂÈ ¿ÓÙ· ·ÈÙ›· ‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ÂÚÂ˘ÓˆÌ¤ÓÔ˘», «·ÓÙÈ-
ÎÚ‡˙ÂÈ» Ù¤ÏÔ˜ Ù· „˘¯Èο Î·È Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Û·Ó ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙˆÓ
ÂıÓÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ˙ˆ‹˜. ∞fi ÙÔ ·Ú·¿Óˆ Î·È ÌfiÓÔ ·fiÛ·ÛÌ· Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi
fiÙÈ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘Ó¤Ï·‚ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ·ÓıÚˆÔÁˆÁÚ·ÊÈ-
ÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ ÙÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È Ù¿¯ÙËΠ˘¤Ú
ÌÈ·˜ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÔÚ›·˜ Ô˘ ı· ÍÂÎÈÓ¿, fiˆ˜ ϤÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ·fi Ù· ‚ÈÔ-ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈο ı· ÚÔ¯ˆÚ¿ ÛÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ı· ηٷϋÁÂÈ ÛÙ· „˘¯Èο Î·È Ù· ÓÂ˘Ì·-
ÙÈο. ™ÙËÓ Ô˘Û›· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ˆ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ
ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ˆ˜ Û˘ÓfiÏÔ˘, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó ÙËÓ ÔÚÈÔıÂÙ›
ˆ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË Ô˘ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÌÂϤÙ˘ ÌÈ· ÂıÓÈ΋, fiˆ˜ ÙËÓ ÚÔÙ›ÓÂÈ,
ÎÔÈÓˆÓ›·5.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·121

∏ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∏ ¶ƒ√√¶∆π∫∏ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

ª∂™∞ ∞¶√ ∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ ª√À™∂π√ ∆√À ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√À πø∞¡¡π¡ø¡ 120 ñ 121

™ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘Û›Ô, Ë ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘ ÔÙÈ΋ ÂÎÊÚ¿ÛÙËΠ΢ڛˆ˜ ·)

Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛËÌ·Û›· ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜
ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Ù˘, ‚) Ì ÙÔ Ó· ÛÙÚ¤„ÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ
ÛÙËÓ Û˘ÏÏÔÁ‹, ÌÂϤÙË Î·È ¤Ú¢ӷ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘
¯ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ›¯Â οı ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Î·È fi¯È Ì ‚¿ÛË
ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜, Ô˘ ˆ˜ ÙfiÙ Ú˘Ù¿Ó¢ ÛÙ· ·ÓÂÈÛÙËÌȷο ‹ fi¯È
ÌÔ˘Û›· Î·È ÛÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Á) Ì ÙÔ Ó· ηÏÏÈÂÚÁ›, Ù¤ÏÔ˜, ÌÈ· Û¯¤ÛË Ô˘ Â¤ÙÚÂ-
 ÛÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ, ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ –
‰ˆÚËÙ¤˜, ÛÙÔ˘˜ ∏ÂÈÚÒÙ˜ ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ Ó· ÂÓ·Ôı¤ÙÔ˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘
ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘ Î·È ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜
ÌÓ‹Ì˘. ∂ÈÏÔÁ‹ Î·È ÛÙ¿ÛË Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Î·È ¿ÏÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ˆ˜ Û˘ÓfiÏÔ˘. ∏ ı¤ÛË ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ¤Ú-
¯ÂÙ·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ ÙÚ¤¯Ô˘Û·, ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈ΋, ÂÈÏÂÎÙÈ΋
Î·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ‹ ¿ÏÏË È‰ÂÔÏÔÁ›· ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
¢ÂÓ ÚÔÙ›ıÂÌ·È ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Ó· Â·Ó·Ï¿‚ˆ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚÈÙÈÎfi, ηٿ ‚¿ÛË,
ÏfiÁÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›·˜6, fiÔ˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È
fiÙÈ Ë ˆ˜ ÙfiÙ ıˆڛ· Î·È Ú¿ÍË ÙÔ˘˜ ÂÚÈfiÚÈÛ·Ó Ù· ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋
ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡7 Î·È Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ Ù˘ ÚÔ‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋˜
ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔ›ËÛ·Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, ÙË ‰È¿ÛˆÛË
Î·È ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Û‹Ì·ÓÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘. ∂ΛÓÔ fï˜
Ô˘ ıˆÚÒ ·Ó·Áη›Ô Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ÚÒÙË, Ë Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹
ÛÙËÓ ·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÌÔ˘ÛÂȷ΋ ıˆڛ· Î·È Ú·ÎÙÈ΋ Û˘Ó¤‚Ë ÛÙÔ

5. ¶‚. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›·-∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ, Iˆ¿ÓÓÈÓ· 1968, Û. 6.

6. ªÈ· ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÌÔ˘ÛÂȷ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ ¯ˆÚÔηٷÓÔÌ‹ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›-
ˆÓ Î·È Û˘ÏÏÔÁÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ˆ˜ ÙÔ 1980 ÂÚ›Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙË ÌÂϤÙË, °Ú. °ÎÈ˙¤Ï˘, ∏. ∞ÓÙˆÓ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, √. °·Ú‰›-
ÎË, ∂. ∫·ÏÔ˘ÚÙ˙‹, Ã. §·ÛηڿÙÔ˘, √ÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ¯ˆÚÔηٷÓÔÌ‹ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ Î·È Û˘Ï-
ÏÔÁÒÓ, Ù. 2, ÔÏ˘ÁÚ·ÊË̤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ, ∂ıÓÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 1979. ∂›Û˘ ‚Ï. £ÂÔ¯. ª. ¶ÚÔ-
‚·Ù¿Î˘, «§·ÔÁÚ·ÊÈο ªÔ˘Û›· Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ», ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ªÔ˘ÛÂÈ-
ÔÏÔÁ›·˜, ∞ı‹Ó· 1994, ICOM / ∂ÏÏËÓÈÎfi ∆Ì‹Ì· (ÂÈÌ.), ∏ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙˆÓ ªÔ˘Û›ˆÓ ÛÙÔÓ 21Ô ·ÈÒÓ· (¶Ú·ÎÙÈο ÔÌÒ-
Ó˘ÌÔ˘ Û˘ÌÔÛ›Ô˘ ÙÔ˘ ICOFOM, (∞ı‹Ó· – £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 17-23.5.1993), ∞ı‹Ó· 1996Ø ∆¤Ù˘ ÷Ù˙ËÓÈÎÔÏ¿Ô˘, «∂ÈÛ·Áˆ-
Á‹», ÛÙÔ «ªÔ˘Û›· Î·È Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈο 12–13 (2003), fiÔ˘ Î·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·Ø ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›Ó· ª¿‰·, «√ ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘ Î·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ıÂÛÌfi ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ», ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ı¤Ì· «√ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘ Î·È ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜»,
∞ı‹Ó· 4–7 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 2003 (˘fi ÂÎÙ‡ˆÛË)Ø ∞Ó‰ÚÔÌ¿¯Ë √ÈÎÔÓfiÌÔ˘, «√ ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘ Î·È Ë ÛÔ˘‰‹ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡
·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡», ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ı¤Ì· «√ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘ Î·È ÙÔ
∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜» , ∞ı‹Ó· 4–7 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 2003 (˘fi ÂÎÙ‡ˆÛË).
7. °È· ÙËÓ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Î·È ÂÏÏÈ‹ ¤Ú¢ӷ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‚Ï. ™Ù. ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˜, ∏ ¯·ÏÎÔÙ¯ӛ· ÛÙÔÓ
ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ (1900–1975), ¡·‡ÏÈÔ 1982. µÏ. ˆÛÙfiÛÔ Î·È ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡: ªÈ·
fi¯È ¿ÛÎÔË ·Ó·‰ÚÔÌ‹», ÛÙÔ ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, £¤Ì·Ù· §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó· 1999, Û. 75–90, fiÔ˘ ÂÈÛË-
Ì·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·Ú¿ ÙÔ ·˘ÍË̤ÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÚÔ˜ Ù· ÌÓËÌ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„Â ÔÙ¤ Î·È Ë ÊÚÔÓÙ›‰· ÁÈ· ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi
ÔÏÈÙÈÛÌfi. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ‚Ï. ∆¤Ù˘ ÷Ù˙ËÓÈÎÔÏ¿Ô˘, «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹», fi.., fiÔ˘ Î·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. µÏ. Â›Û˘,
∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›·˜, √ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ∂ӈ̤Ó˘
∂˘ÚÒ˘, (¶Ú·ÎÙÈο, ∞ı‹Ó· 1-5 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1992), ∞ı‹Ó· 1994Ø ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ¡ÈÎËÊÔÚ›‰Ô˘, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ªÔ˘ÛÂÈÔ-
ÏÔÁ›·: ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Û ÌÔ˘Û›· Ù˘ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜», ÛÙÔ: √È ÓÂfiÙÂÚ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ∫. ª·ÎÚ‹, µfiÏÔ˜ 1998, Û. 92–99. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ‚Ï. ™Ù. ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˜, ªÔ˘-
ÛÂÈÔÏÔÁÈο–∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈο, ÿ‰Ú˘Ì· ∆Ú¿Â˙·˜ ¶ÂÈÚ·ÈÒ˜, ∞ı‹Ó· 2003.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·122

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞

¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ8. ∞ӷʤÚıËΠ‹‰Ë fiÙÈ Ë Ù˘È΋ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ §·Ô-

ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È ∞Ú¯Â›Ô˘ ¤ÁÈÓ Ì ÙÔ ¶ÚÔ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ· ·ÚÈı. 89, ·ÚÈı.
ʇÏÏÔ˘ 30/3–12–1977, ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÙ·È ˆÛÙfiÛÔ fiÙÈ ÔÈ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋
Î·È ıÂÛÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ˆ˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚÈο ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂Ó˘
ÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ù˘ ÚÔ‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋˜ ÛÙËÓ ÚÔΛÌÂÓË ÂÚ›ÙˆÛË ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ›¯·Ó
ÙÂı› ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Ù˘ ¤‰Ú·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ. √ ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜ ·¤ÚÚÈ„Â ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË9 ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙË ıÂÒÚËÛË
ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ ˆ˜ ÙfiÔ˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ Î·È ¤ÎıÂÛ˘ ÂÈÏÂÁÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ù˘
·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ ٷ ·ÈÛıËÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙË Û˘Ï-
ÏÔÁ‹ Î·È ÙËÓ ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ¯ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔ‡ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘. ∏ ÌË ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛ˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘
ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙ· fiÚÈ· Ù˘ Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È ·ÈÛıËÙÈ΋˜ Û˘Óԉ‡ÙËÎÂ
ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û˘ÏÏÔÁ‹˜10 Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ
·ÏÒÓ, ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÁˆÚÁÈÎÒÓ, ÎÙËÓÔÙÚÔÊÈÎÒÓ, ¯ÚËÛÙÈÎÒÓ
Î.Ï.). ∆ËÓ ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ÙËÓ ÚˆÙÔÂÊ¿ÚÌÔÛ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ η-
Ù¿ ‚¿ÛË ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡
ÌÔ˘Û›Ԣ ˆ˜ ·ÍÈfiÏÔÁˆÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ, ÈηÓÒÓ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË
ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÚÔ-‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎÔ‡, ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜
Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (ÂÈÎ. 1,2). ™˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ˘fi ÔÚÁ¿ÓˆÛË ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡ Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ η٤ÛÙËÛ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔÛηÏÔ‡-
ÓÙ·Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ı· Â¤ÙÚÂ·Ó
ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜

8. µÏ. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ª¿‰·, «¶·ÓÂÈÛÙËÌȷο ÌÔ˘Û›· Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡: ∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ˘
¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ», ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈο 12–13 (2003), Û. 141–152, fiÔ˘ Î·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. ∆Ô ·ÓÙÈΛÌÂ-
ÓÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ê·›ÓÂÙ·È ˆÛÙfiÛÔ fiÙÈ ··Û¯ÔÏÔ‡Û ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ·ÏÏ¿ ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ÁÈ·
›‰Ú˘ÛË ÌÔ˘Û›ˆÓ ‹ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ˘·Ú¯fiÓÙˆÓ ‰ÂÓ Â‡ÚÈÛΠıÂÙÈ΋ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙ›·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο
·Ó·Ê¤Úˆ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ. ª¤Á· ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ˘·›ıÚÈÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ (°. ∞. ª¤Á·˜, «ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈο» §·Ô-
ÁÚ·Ê›· 24 (1966), Û. 479–486). µÏ. Î·È ™ÙÈÏ. ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈο ÌÔ˘Û›·», ÂÚÈÔ‰. ª‹Ó˜ (£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË),
Ù‡¯. 3, ª¿ÚÙÈÔ˜ 1937, Û. 110–116.
9. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, ∞ÁÁÂÏÈ΋ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË, «§·˚΋ ∆¤¯ÓË, ªÔ˘Û›· – ™˘ÏÏÔÁ·›», ªÂÁ¿ÏË ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Á΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ·,
ÙfiÌ. 10 (1934), Û. 844–845Ø ∂ϤÓË ∫·Ú·ÛÙ·Ì¿ÙË–ƒˆÌ·›Ô˘, «∆Ô ªÔ˘ÛÂ›Ô ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·˚΋˜ ∆¤¯Ó˘ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘
ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ», §·ÔÁÚ·Ê›· 36 (1990–1992), Û. 121–128. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ
·ÈÛıËÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË ‚Ï. µ. ¶Ô‡¯ÓÂÚ, «™‡Á¯ÚÔÓÔÈ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› ÁÈ· Ù· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο ÌÔ˘Û›· Ù˘ ∂˘ÚÒ˘ Î·È Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ӷ Ù˘ ∞˘ÛÙÚ›·˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 36 (1990–92), Û. 135–144, fiÔ˘ Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙË ıÂÒÚËÛË.
10. TÔ 1966 ‰ËÌÔÛȇÂÈ ÙËÓ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· fiÔ˘ ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙË «Ï·˚΋ ‚ÈÔÙ¯ӛ· ηÈ
Ù¤¯ÓË» ¤¯ÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÏËÚfiÙËÙ· ·fi οı ¿ÏÏÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ, ηıÒ˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ÌÂıÔ‰È΋ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Â·Á-
ÁÂÏÌ¿ÙˆÓ, ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ‡Ï˜ ˆ˜ ÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎfiÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜, ÎÈ ·fi ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÒÓ ˆ˜
ÙȘ „˘¯ÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰Ôͷۛ˜ (Û. 101).
11. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙËÓ ÂÈÛ‹ÁËÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÂÈÔÏfiÁÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú·˜ §¤Îη Ô˘ ÎÏ‹ıËΠӷ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Û·
ηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È Ó· ηٷı¤ÛÂÈ ÌÂϤÙË ·Ó¿Ù˘Í‹˜ ÙÔ˘. ªÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: ™ÙËÓ
ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, fiˆ˜ ›ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÙÂ, ÙÔ ˘ÏÈÎfi Î·È Ë
‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔÏÌËÚfi ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ÁÈ· Ù· ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙ·
ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ·fiÎÙËÛ˘. ™Â ÂÔ¯¤˜ fiÔ˘ Ë Û˘Ï-
ÏÔÁ‹ Î·È Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˜ ¤ÎıÂÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó, ΢ڛˆ˜, Ì ‚¿ÛË ·ÈÛıËÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ‹ ÎÚÈ-
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·123

∏ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∏ ¶ƒ√√¶∆π∫∏ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

ª∂™∞ ∞¶√ ∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ ª√À™∂π√ ∆√À ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√À πø∞¡¡π¡ø¡ 122 ñ 123

˙ˆ‹˜ Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· ̤۷ Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÛÙ· ̤۷ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜
ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ˘ÏÒÓ, fiˆ˜ Î·È ÛÙ· ÚÔ˚fiÓÙ· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·Ó ‹Ù·Ó ηٷÛ΢·Ṳ̂ӷ ·fi ¢ÙÂϤ˜ ‹ ·ÎÚÈ‚fi ˘ÏÈÎfi, ·Ó
‹Ù·Ó «¤ÓÙ¯ӷ» ‹ «¿Ù¯ӷ», «ˆÚ·›·» ‹ «fi¯È ˆÚ·›·». ∏ ·Ú·¿Óˆ ıˆڛ· ηÈ
Ú¿ÍË ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙÔÏÌËÚfi, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËΠ·fi ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜, ÂÁ¯Â›ÚËÌ·11
ÁÈ· Ù· ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Î·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ ‹Ù·Ó ·Ó ·Ó·ÏÔÁÈÛÙ› η-
Ó›˜ fiÙÈ Ë ›‰È· Ë ÔÚ›· Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÚÈÂ-
¯Ô̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÂÎÌËÚ›ˆÓÂ, fiˆ˜ ‹‰Ë ÂÈ-
ÛËÌ¿ÓıËÎÂ, fiÙÈ ·˘Ùfi ˆ˜ ıÂÛÌfi˜ Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ È‰ÂÔÏÔÁ›Â˜ Î·È ·Í›Â˜
ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜, ·Ú¿ ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜12.
∞˘Ù‹ ÙË ¯·Ú·Á̤ÓË ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÔÚ›· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·È ÚÔÒıËÛ·Ó ÔÈ ÚÔ-
ÛˆÚÈÓÔ› ‰È¿‰Ô¯Ô› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¤‰Ú· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (1969–1975) Î·È ÔÈ ÌfiÓÈÌÔÈ Î·È
ÔÈ ÚfiÛηÈÚÔÈ ÂÈÌÂÏËÙ¤˜ ÙÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·-
ÔÁÚ·Ê›·˜ ·fi ÙÔ 1976–1989, ÚfiÙÂÈÓ ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-·ÈÛıËÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‡ÚÈÛΠ¤ÌÌÂÛ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ Î·È ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ13. ¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙËÓ
Ù‡¯Ë ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙ· ÌÔ˘Û›· Î·È ·ÌÊÈÛ‚ËÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋
Ì·ÚÙ˘Ú›· ÂÓfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ Û˘ÏϤ¯ıËÎÂ Î·È ÂÎÙ›ıÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘
·ÈÛıËÙÈ΋˜ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ·Í›·˜, ÂÈÛ‹Ì·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ·Ó¿Ù˘Í˘ ÂÓfi˜
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎÔ‡ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ, fiÔ˘ ı· Á›ÓÂÙ·È Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘
Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ «ÙÔ˘ ˆÚ·›Ô˘»14.
∞Ó Î·È Ô ÌÔ˘ÛÂÈ·Îfi˜ – ÂÎıÂÛÈ·Îfi˜ ¯ÒÚÔ˜, Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹, Ë ·Ô˘Û›·
ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î.Ï., Ô˘‰¤ÔÙ Â¤ÙÚ„·Ó ÙËÓ ÔÚı‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È ÙËÓ

Ù‹ÚÈ· ÔÏ˘ÙÈÌfiÙËÙ·˜ Î·È Û·ÓÈfiÙËÙ·˜, Û ÂÔ¯¤˜ fiÔ˘ Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ¤ÌÔÈ·˙ ӷ ÂÎÙ›ıÂÙ·È ·-¯ÚÔÓÈο
̤ۈ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌÒÓÙ·˜ ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÂÚÂfiÙ˘·, Ô È‰Ú˘Ù‹˜ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ Î·È ÔÈ ·Ï·ÈÔ›
ÂÈÌÂÏËÙ¤˜ ¤ıÂÛ·Ó ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ¯ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ıÂÌ·ÙÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È fi¯È ÙËÓ ·ıÚÔÈÛÙÈ-
΋ Û˘ÛÛÒÚ¢ÛË Î·Ù·ÎÂÚÌ·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, (∞Ï. §¤Îη, ÀfiÌÓËÌ· Û¯ÂÙÈο ÌÂ
ÙÔ Ó¤Ô ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È ÙËÓ Â·Ó¤ÎıÂÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ §.ª.¶.π., ∞ı‹Ó· 1999). ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ›, ı¤Ïˆ
Ó· ÈÛÙ‡ˆ, ÏfiÁÔÈ Î·È ¿ÏϘ ·‰Ú¿ÓÂȘ ‰ÂÓ Â¤ÙÚ„·Ó ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·˜, Ô‡Ù ‚‚·›ˆ˜ ÙËÓ
ÔÚı‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÁÈ· Â·Ó¤ÎıÂÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ Î·È
ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘.
12. ∂›Ó·È ÂÏȉÔÊfiÚÔ ÙÔ fiÙÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù˘¯ı› ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÌÔ˘ÛÂȷ΋ ıˆڛ· Î·È Ú¿ÍË ÁÈ· ÙËÓ
Û˘ÁÎÚfiÙËÛË, ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË Î·È ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ, ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Î·Ù¿ ‚¿ÛË ÌÔ˘Û›ˆÓ. ª¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ˘
ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË «ÌÔ˘Û›· Î·È Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», fiˆ˜ Â›Û˘ Î·È ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÂȷ΋ ıˆڛ· Î·È Ú¿ÍË
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ηٷٛıÂÙ·È ÛÙÔÓ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ÙfiÌÔ «ªÔ˘Û›· Î·È Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈο 12–13 (2003). µÏ.
Â›Û˘, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›·˜, √ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘
∂ӈ̤Ó˘ ∂˘ÚÒ˘, ¶Ú·ÎÙÈο, ∞ı‹Ó· 1-5 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1992, ∞ı‹Ó· 1994, ηıÒ˜ Î·È Ù· ¿ÚıÚ· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ
¤ÓÙ˘Ô ª›ÙÔ˜ 2 (1994). ∂›Û˘, ICOM/∂ÏÏËÓÈÎfi ∆Ì‹Ì· (ÂÈÌ.), ∏ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙˆÓ ªÔ˘Û›ˆÓ ÛÙÔÓ 21Ô ·ÈÒÓ· (¶Ú·-
ÎÙÈο ÔÌÒÓ˘ÌÔ˘ ™˘ÌÔÛ›Ô˘ ÙÔ˘ ICOFOM, (∞ı‹Ó· – £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 17-23/5/1993), ∞ı‹Ó· 1996.
13 ™ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ·fi 1978–1984 ¤ÁÈÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ Ì Ӥ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·Ó Ì ‚¿ÛË Ù·
ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ¯ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜. ∞˘Ù¿ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ‰ˆÚ¤˜
‹ ·ÁÔÚ¤˜. ªÂ ›‰ÈÔ˘˜ ¿ÍÔÓ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ÌÔ˘ÛÂȷ΋ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË Î·È Î·Ù¿Ù·ÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÂ
¤ÓÙ˘˜ ηÚ٤Ϙ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ˘‹ÚÍ ̤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ¤Ó·Ó ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÙÚfiÔ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ˘Ê·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘
͇ÏÔ˘.
14. µÏ. M. °. MÂÚ·ÎÏ‹˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙfiÌ. °ã: §·˚΋ Ù¤¯ÓË, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1992, Û. 14–17 fiÔ˘ Î·È ·Ô-
Û¿ÛÌ·Ù· ·fi ÙÔ ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Ant. Buttitta, «§·˚΋ Î·È ·ÛÙÈ΋ Ù¤¯ÓË», ¡¤· ‰ÔÌ‹ 2 (1976).
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·124

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞

ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ˆ˜ ¯ÒÚÔ˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ Î·È ¤Ú¢ӷ˜, fiˆ˜ ÚÔ-

‚ϤÂÈ Î·È ÙÔ ¶ÚÔ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ· Ù˘ ›‰Ú˘Û‹˜ ÙÔ˘15, ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„Â ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ
ÁÈ· ÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘16 Ì ٷ ›‰È· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ›-
¯Â ‰ÒÛÂÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜. ∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ·ÚÈıÌ› Û‹ÌÂÚ· ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÂÚ›Ô˘
·ÓÙÈΛÌÂÓ· ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÚÔ‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ (·fi ÙÔÓ
·ÁÚÔÙÈÎfi Î·È ·ÛÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ù˘). ŒÓ·˜ ·ÍÈfiÏÔÁÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, Ô˘ ·Ô-
Ù˘ÒÓÂÈ ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ·ÛÙÈÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡ ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Î·È Ì·Ú-
Ù˘Ú› ÙËÓ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ÙË ‚Ȉ̤ÓË ÂÌÂÈÚ›· ¤ÓÙ·Í˘ ÙÔ˘ ÔÚÂÈÓÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÛÙË Û‡-
ÓÔÏË ÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÌÏÔ‡ÙÈÛ ÙËÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1996–1999.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù· ÔÈÎȷο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ∆۷ӿη Ô˘ ÂÚÈ‹Ï-
ı·Ó ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‰ˆÚ¿ Ù˘ ÎÈÓËÙ‹˜ Î·È ·Î›ÓËÙ˘ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ÙÔ˘ πˆ-
¿ÓÓÔ˘ ∆۷ӿη ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (ÂÈÎ. 7, 8)17.
∞Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·, Ë ıÂÌ·ÙÈ΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Ô˘ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠ·fi ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿-
ÙÔ Î·È ÈÛ¯‡ÂÈ ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· Á›ÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·-
Í‹ ÙÔ˘˜ ¿Óˆ Û ÙÚÂȘ ‚·ÛÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜: Ë ÚÒÙË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÚfiÛÎÙËÛË
Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ·Á·ıÒÓ, Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÛÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ÌÂÙ·Ô›ËÛË ÙˆÓ
ÚÒÙˆÓ ˘ÏÒÓ Î·È Ë ÙÚ›ÙË ÛÙ· ›‰È· Ù· ηٷӷψÙÈο ·Á·ı¿ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ η-
ٷӿψÛ˘. √È ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ ÂÌÏÔ˘Ù›ÛıËÎ·Ó Ì ¿ÏϘ ˘fi – η-
ÙËÁÔÚÈÔÔÈ‹ÛÂȘ18, Ì ‚¿ÛË ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ηٿٷ͢ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô
ÙÔ˘ Andre Leroi – Gourhan19.

15. µÏ. ¶ÚÔ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ· ·ÚÈı. 89, ·ÚÈı. ʇÏÏÔ˘ 30/3–12–1977 fiÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ fiÙÈ ÙÔ §. ª.
¶. π. ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÛÎÔfi «ÙËÓ ÂÔÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ, ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Î·È Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ˘·Ú¯fi-
ÓÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÌÂıÔ‰È΋ ¤ÎıÂÛȘ ·˘ÙÒÓ, ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ».
16. À¿Ú¯ÂÈ Â›Û˘ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ·Ú¯Â›Ô. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ™Ô˘‰·ÛÙËÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ∆Ô̤·
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi
ÊÔÈÙËÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ì ϷÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi (125 ÂÚ›Ô˘ ÙfïÓ). ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È, ˆÛÙfiÛÔ, fiÙÈ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1984 Î·È ÂÍ·È-
Ù›·˜ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÓfiÌÔ˘ Ô˘ ‰È¤ÂÈ Ù· ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ¢∂¶, ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ¤ÌÂÈÓ ηÈ
¿ÏÈ ¯ˆÚ›˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Î·È ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ ÚÔÛˆÈÎfi Î·È ¯ˆÚ›˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜. ∏ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋, Â›Û˘,
˘Ô‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Î·È Û ηÌÈ¿ ÂÚ›ÙˆÛË Ë fiÏË ÙÔ˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ‰ÂÓ Â·ÚΛ
ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ ÙÔÓ ÂȉȈÎfiÌÂÓÔ ÔÏ˘ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓfi˜ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ.
øÛÙfiÛÔ, Ì ÙȘ Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔ˘ ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ‹ ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÌÂÏÒÓ Î·È ÊÔÈÙËÙÒÓ
¤¯ÂÈ ÂÈÙ¢¯ı› ¤Ó· Â›Â‰Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ˆ˜ ¯ÒÚÔ˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ Î·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ ¤Ú¢ӷ˜. ∂Ó‰ÂÈ-
ÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÚÔˆıËı› Ë ‰È·‰Èηۛ· ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘, Ô˘ ÚԂϤÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·-
Ê‹ Î·È ÚfiÛıÂÙˆÓ, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊË, ÛÙÔȯ›ˆÓ. ∏ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‚¿ÛË ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·fi ÙÔ 1999
·fi ÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô ¢È·Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Ì ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·˜ ª¿‰· Î·È ·ÎÔ-
ÏÔ‡ıËÛ ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ‰ÈÂıÓ›˜ ÚԉȷÁڷʤ˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ (Ethno Museum – Net). ŒÓ·
Ó¤Ô ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ÂÎÔÓÂ›Ù·È Ì ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ¢È·¯Â›ÚÈÛ˘ ¢ÈÎÙ‡ˆÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ·Ú¤-
¯ÂÈ ϤÔÓ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ ÌÔ˘ÛÂȷ΋˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘ Î·È Ù˘ ‰ÈÎÙ‡ˆÛ˘ Ì ¿ÏÏ·
ÌÔ˘Û›· ̤ۈ ÙÔ˘ ‰È·‰ÈÎÙ‡Ô˘.
17. µÏ. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ª¿‰·, «¶·ÓÂÈÛÙËÌȷο ÌÔ˘Û›· Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜», fi.., Û. 141–152 Î·È ·Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ· ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›Ó· ª¿‰· – ¡ÈÎ. ∞Ó·ÛÙ·ÛfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÓÙÈÁfiÓË ¶··ÓÈÎÔÏ¿Ô˘, «∞fi Ù· ÌÔ˘ÛÂȷο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙ· ÈÛÙÔÚÈο
˘ÔΛÌÂÓ·: ∏ ‰ˆÚ¿ Î·È Ô ‰ˆÚËÙ‹˜ π. ∆۷ӿη˜», ÛÙÔ ¢. ƒfiÎÔ˜ (ÂÈÌ.), ¶Ú·ÎÙÈο 3Ô˘ ¢ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ
ÙÔ˘ ∂ª¶ (7–10 πÔ˘Ó›Ô˘ 2001) Ì ı¤Ì·: ∏ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙȘ ÔÚÂÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. £ÂˆÚ›· Î·È Ú¿ÍË, ∞ı‹Ó·
2004, Û. 331–343.
18. ∂˘·ÁÁÂÏ‹ ¡Ù¿ÙÛË–¢¿ÏÏ·, ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›-
ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1981.
19. Leroi – Gourhan Andre, Milieu et techniques, Paris 1973.
MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·125

∏ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∏ ¶ƒ√√¶∆π∫∏ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

ª∂™∞ ∞¶√ ∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ ª√À™∂π√ ∆√À ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√À πø∞¡¡π¡ø¡ 124 ñ 125

∂ÈÎ. 7 ∂ÈÎ. 8

∫·Ù¿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›·, ÔÈ ÓÂfiÙÂÚ˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈΤ˜

ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÈÎÈÏfiÙÚÔ· ÛÙÔ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈÎfi Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ·˘Ù¤˜ ·ÓÙ·-
Ó·ÎÏÒÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÔÌÒÓ˘ÌÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È ÛÙȘ Û˘ÏÏÔ-
ÁÈΤ˜ ‹ ·ÙÔÌÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ Ó¤Ô˘
ÔÏ˘-ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∆Ô Ï·›ÛÈÔ .¯. Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ıÂÒÚËÛ˘ ηÈ
Ú·ÎÙÈ΋˜ (‰È‰·ÎÙÈ΋˜) ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Ù˘20 ÛÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË ÂÓ›Û¯˘Û˘ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÔ‚ÈÔ-
Ì˯·ÓÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ˆ˜ Û˘ÓfiÏÔ˘, ·fi ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË, Â›Û˘, ÚÔÒıËÛ˘ ÌÈ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ «·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜» –ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜
ηχÙÂÚ·– ıÂÒÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ·fi ÙËÓ ·Ó¿-
ÁÎË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ ˆ˜ ÙfiÔ˘ fiÔ˘ ÂÓ·ÔÙ›ıÂÙ·È
¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÌÓ‹Ì˘ Î·È ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ˆ˜ ÙfiÔ˘ Ô˘
·Ó·fiÊ¢ÎÙ· ÂÌϤÎÂÙ·È ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Ù·˘Ùfi-
ÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜. ∞˘Ù¤˜ ÙȘ ÔÙÈΤ˜ ÙȘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηٷı¤ÛÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÂ
ÏfiÁÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÙÔ ªÔ˘Û›Ô.
∏ Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ô˘ ıÂÌÂÏ›ˆÛ Ì ÍÂοı·ÚÔ˘˜ ıˆÚËÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ÛÙfi-
¯Ô˘˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È ÚÔÒıËÛ·Ó ÔÈ ÓÂÒÙÂÚÔÈ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ› ÙÔ˘, Ì·˜ ‰Â›-
¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë Û‡Á¯ÚÔÓË ÌÔ˘ÛÂȷ΋ ıˆڛ· Î·È Ú·ÎÙÈ΋ ÌÔÚ› Ó· ‚ÚÂÈ ÂÚÈıÒÚÈ·
ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È Ó· ÙÔ ·Ó·-
‰Â›ÍÂÈ Û ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi – ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¯ÒÚÔ. ∞ÚΛ
Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜Ø Î·È Â‰Ò ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È Ë ·‰˘Ó·Ì›· ·ÔÙÂ-
ÏÂÛÌ·ÙÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ Î·È ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙË-
Ì›ˆÓ. ∞˘Ù‹ Ë ·‰˘Ó·Ì›· Î·È Ë Î·ı˘ÛÙ¤ÚËÛË ÙÔ˘ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÚÔÛ·Ú-
ÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ Î·È Û˘ÏÏÔÁÒÓ ÛÙȘ Ӥ˜
··ÈÙ‹ÛÂȘ Â›Ó·È ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓË Î·È ÔÊ›ÏÂÙ·È ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Î·È ÛÙȘ ÂÓ‰ÔÁÂÓ›˜ ·‰˘Ó·-
̛˜ Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·‰˘Ó·-
Ù› Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÌÈ·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜/ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜,

20. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ª¿‰· – ¡ÈÎ. ∞Ó·ÛÙ·ÛfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÓÙÈÁfiÓË ¶··ÓÈÎÔÏ¿Ô˘, fi.., Û. 331–343.

MPADA117_126 2/10/2008 15:10 ™ÂÏ›‰·126

∫ø¡™∆∞¡∆π¡∞ ª¶∞¢∞

ηχÙÂÚ·, ªÔ˘ÛÂÈÔÁÚ·Ê›·˜, ÈηӋ˜ Ó· ÂÈÙÂϤÛÂÈ ÙÔÓ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi

Ù˘ ÚfiÏÔ Î·È Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô Û ÙfiÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ùfi-
Ô ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘. ∫·Ù¿ ·ÚÈÔ fï˜ ÏfiÁÔ ÔÊ›ÏÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ·Ó¿-
‰ÂÈ͢ Î·È ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ ÌÈ·˜ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜ ÌÔ˘ÛÂȷ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÁÈ· Ù· ¶·ÓÂ-
ÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙȘ ·Î·‰ËÌ·˚Τ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ
·ÓıÚˆÈÛÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘ (ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·, ÙËÓ
πÛÙÔÚ›· Î.Ï.). ∞Ó·ÊÂÚfiÌÂÓË ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔ ıÂÛÌfi ÙÔ˘ «¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡/∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ» ı· ›¯· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹Ûˆ fiÙÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ηÈ
Ô ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi˜ ‚·ıÌfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ Ê·È-
ÓfiÌÂÓÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi. √È ‚·ıÌÔ› ‚‚·›ˆ˜ ··Í›ˆÛ˘ ‹ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜
ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ «§·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡/∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡ ªÔ˘Û›-
Ô˘»21 Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ıÂÛÌfi Ì ÂÌ‚¤ÏÂÈ· ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ, ‰È·Ê¤-
ÚÔ˘Ó ·fi ¯ÒÚ· Û ¯ÒÚ· Î·È Û·ÊÒ˜ Û˘Ó·ÚÙÒÓÙ·È Ì ÙÔ Â›Â‰Ô ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ
Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Î·È ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙËÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÂοÛÙÔÙ ÈÛÙÔÚÈο ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂Ó˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
∏ ÚfiÛÊ·ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ¢›ÎÙ˘Ô ÙˆÓ ¶·ÓÂÈ-
ÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ªÔ˘Û›ˆÓ, Ô˘ ¤ÁÈÓ Ì ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜
ÙÔ˘ ICOM22 ›Ûˆ˜ ‰ÒÛÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÛˆÛÙfiÙÂÚË ·Ó¿Ù˘ÍË, ÔÚÁ¿ÓˆÛË
Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ.

21. ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÔÈ ·ÚÈıÌÔ› Â›Ó·È ·ÔÁÔËÙ¢ÙÈÎÔ› ·ÏÏ¿ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Â›Û˘ fiÙÈ Î·È Û ¿ÏϘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ
«¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘Û›Ի ¤¯ÂÈ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË, Û ۯ¤ÛË Ì ¿ÏÏ· ÌÔ˘Û›·, ·ÚÔ˘Û›· Î·È ‰Ú¿ÛË. ∞Ó·-
ʤÚÂÙ·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο fiÙÈ ÛÙÔÓ Ì·ÎÚ‡ Î·È ·ÍÈfiÏÔÁÔ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ªÔ˘Û›ˆÓ Ù˘ ªÂÁ¿Ï˘ µÚÂÙ·-
Ó›·˜, Ù· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈο ªÔ˘Û›· (΢ڛˆ˜ ˆ˜ ¯ÒÚˆÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ ÁÈ· ÌË ‰˘ÙÈÎÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜) Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο
Ï›Á· Ì ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ηϋ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜. µÏ. University of Aberdeen
(Marischal College), University of Birmingham, University of Dundee, University of Cambridge, University of Durham
(Oriental Museum), University of East Anglia, University of Glasgow (Hunterian Museum), Liverpool (Museum of
Archaeology, Classics and Oriental Studies), University of Manchester, University of Newcastle (Hatton Gallery),
University of Oxford (Pitt River Museum, School of Anthropology and Museum Ethnography), University of St. Andrews
(Ameridian Collection, Ethnographic Collection), University of Sheffield (Traditional Heritage Museum), University of
Wales. ∞Ó¿ÏÔÁË ÂÎÙ›ÌËÛË ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ, ¿ÏψÛÙÂ, Ô ÃÚÈÛ. µ·ÏÏÈ¿ÓÔ˜, «∆· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈο ªÔ˘Û›· ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË. ∏ ¶ÔÏÈ-
ÙÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·Û›·. ∏ ÛËÌÂÚÈÓ‹ ηٿÛÙ·ÛË, ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ·Ó·‰È¿ÚıÚˆÛË», ¶Ú·ÎÙÈο Ù˘ ∞ã ™˘Ó¿ÓÙËÛ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÒÓ ªÔ˘Û›ˆÓ, fi.., Û. 78–79. °È· ÙËÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ / ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ªÔ˘Û›ˆÓ Ù˘
∂˘ÚÒ˘ ‚Ï. Î·È ª·ÙԇϷ ™Î·ÏÙÛ¿, °È· ÙË ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1999.
22. ∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈÙÚÔ‹ Û˘ÛÙ‹ıËÎÂ Î·È Ë ÚÒÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ¤ÁÈÓ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔÓ ¢ÂΤ̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 2004.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÌÈ· ÚÒÙË ıÂÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ ¤ÁÈÓ ·fi ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
∞ıËÓÒÓ, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·˘Ù‹ Î·È ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁ‹. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÃÚ. ∫›ÙÙ·˜ – £.
¶›ÙÛÈÔ˜, «¶·ÓÂÈÛÙËÌȷο ªÔ˘Û›·: ∆Ô ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ», ∂Ù¿Î˘ÎÏÔ˜ 10
(1998–99), Û. 71–77Ø ªÈ¯. ¢. ¢ÂÚÌÈÙ˙¿Î˘, «£ÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ªÔ˘Û›ˆÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıË-
ÓÒÓ», ∂Ù¿Î˘ÎÏÔ˜, 10 (1998–99), Û. 69–70. °È· ÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÙˆÓ ¶·ÙÚÒÓ ‚Ï. Penelope Theologi–Gouti, «A new
museum for an ancient land: Patras University Science and technology museum», Museum International, 206: 52, no 2
(2000), Û. 25–27. ™ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ ¤¯ÂÈ Û˘ÛÙ·ı› °Ú·ÊÂ›Ô ªÔ˘Û›ˆÓ Î·È ∞گ›ˆÓ ηÈ
·ÚÌfi‰È· ÂÈÙÚÔ‹ ÁÈ· ÙËÓ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È Û‡ÓÙ·Í˘ ηÓÔÓÈÛÌÔ‡ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜.
°ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ‚Ï. Î·È Ù‡¯Ô˜ ICOM, International Committee for University Museums and collections, 11 (2003). ™ÙÔ ‰ÈÂ-
ıÓ‹ ¯ÒÚÔ ¤¯Ô˘Ó ÔÚÁ·Óˆı› Û¯ÂÙÈο Û˘Ó¤‰ÚÈ· Ì ηٿıÂÛË ¤ÓÙÔÓÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÏÔ Î·È ÙËÓ ÚÔÔÙÈ-
΋ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÌÔ˘Û›ˆÓ, ‚Ï. Î·È ÙÔÓ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ:
http://www.lib.mq.edu.au/mcm/umac Î·È Stanbury Peter, «University Museums and Collections», Museum International,
206: 52, no 2 (2000), Û. 4–9.
NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·127

µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™
∫·ıËÁËÙ‹˜ ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜ ηÈ
∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

√È ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË Ù˘

§·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÌÂ ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÏÔÁ›· –
∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ˘fi ÙÔ Êˆ˜ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ
ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÂÍÂϛ͈Ó

∆ · ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ¤ÓÙ˘· ·ÏÏ¿

·ÎfiÌ· Î·È ÛÙÔÓ ËÌÂÚ‹ÛÈÔ Î·È ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ù‡Ô ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ-
ÓÙ·È ÛÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·. ™Ù· ‰ËÌÔÛȇ-
Ì·Ù· ·˘Ù¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ÌÈ· Ì¿ÏÏÔÓ Û˘Áί˘Ì¤ÓË ÂÈÎfiÓ· ·˘Ù‹˜ Ù˘
Û¯¤Û˘, ÂÓÒ Ôχ Û˘¯Ó¿ Ì ÌÂÁ¿ÏË Â˘ÎÔÏ›· Î·È ·ÊÔÚÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰È¿ÊÔÚÔÈ
Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, Ô˘ Ì¿ÏÈÛÙ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜,
Û‡‰Ô˘Ó Ó· ÚÔ‰ÈοÛÔ˘Ó ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÙË ‰È·‰Ô¯‹ Ù˘ ·fi ÙËÓ
∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·. ¢ÂÓ Ï›Ô˘Ó Ì¿ÏÈÛÙ· Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Î·È ÔÈ
··ÍȈÙÈÎÔ› ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ› Ì ·È¯Ì‹ ÙÔÓ ÂıÓÔÎÂÓÙÚÈÎfi Ù˘
¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∞ÎfiÌ· ¯ÂÈÚfiÙÂÚ·, Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ·ÚÂÈÛÊÚ‡-
Ô˘Ó Î·È Û ıÂÛÌÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ó¤ˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ
ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ηÙÔ¯‡ÚˆÛË Ù˘¯ÈÔ‡¯ˆÓ. ∫·È fiÏ·
·˘Ù¿, ÂÓÒ ¤¯ÂÈ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ¤Ó·˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ΢ڛˆ˜ ̤ۈ
Û˘Ó‰ڛˆÓ Î·È ÂÓÒ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Â‰Ò Î·È ‰ÂηÂٛ˜, ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì-
‚› ÎÔÛÌÔÁÔÓÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜, Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó ÙfiÛÔ ÙÔÓ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ÌÈ·
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ·˘ÙÔÎÚÈÙÈ΋ ‰È¿ıÂÛË fiÛÔ Î·È ÌÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ó¤ˆÓ ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌÒÓ, Ô˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ÙȘ Ӥ˜ ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ηÈ
ȉ›ˆ˜ ÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ì ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÔÙÈ΋1.
£¤ÏÔ˘Ì ӷ ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ fiϘ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÛÙÚ‚ÏÒÛÂȘ Î·È Ë ÁÂÓÈ΋ Û‡Á¯˘ÛË
Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ¿ÁÓÔÈ· Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û ¿ÏÏÔ˘ ›‰Ô˘˜
ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜. Ÿˆ˜ Î·È Ó· ¤¯ÂÈ ¿ÓÙˆ˜ ÙÔ Ú¿ÁÌ·, Â›Ó·È Î·ÈÚfi˜ Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÔ˘ÌÂ
ÛÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ Ô˘ ¿ÓÔÈÍ·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÚÒÈÌ· Î·È Â‡ÛÙÔ¯· ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ› ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È

1. µÏ. Â›Û˘ Ù· ¿ÚıÚ· ÌÔ˘ «§·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÌÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈο ÂÙÂÚfiÎÏË-
Ù·, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1997, Û. 13–29 Î·È «°È· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·, Í·Ó¿», ÛÙÔ Ÿ„ÂȘ
Ù˘ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ¤Ú¢ӷ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ∂Í¿ÓÙ·˜ – ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜, ∞ı‹Ó· 2004,
Û. 263–274.
NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·128

µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™

ÛÙÔ¯·ÛÙ¤˜, fiˆ˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜. ™ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ı· ·ÚÔ˘-

ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙËÓ ∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›·, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ2 ÙÔ˘ ÛÙËÓ Œ‰Ú· Ù˘ §·-
ÔÁÚ·Ê›·˜, ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÛÙȘ 13 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘
ÙÔ˘ 1967, ·fi„ÂȘ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡, ıˆ-
ÚËÙÈÎÔ‡ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ·›ÙËÌ· ÁÈ· ÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙˆÓ ÔÚÈ˙fiÓÙˆÓ
Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ‚¿ÛË ÙË ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfiÙËÙ·.
¶ÚÒÙ· ·fi fiÏ·, Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÍÂηı·Ú›˙ÂÈ Ì Ôχ ÌÂÁ¿ÏË Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙÔ ˙‹ÙË-
Ì· ÙÔ˘ ÔÚÈÛÌÔ‡ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÙËÓ ÔÔ›· Ô ›‰ÈÔ˜ ıˆÚ› ÂÈÛÙ‹ÌË Ô˘ ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› Î·È ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡, ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜, „˘¯ÈΤ˜, ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ Î·È (ηÏÏÈ)Ù¯ÓÈΤ˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ηÈ
ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜ (Û. 5).
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηٷÈ¿ÓÂÙ·È Ì ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙÈ Â›Ó·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, Ì ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ
Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Î·È Û‹ÌÂÚ· ¯Ú‹ÛÈÌÔ˜, ηıÒ˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ
ÛÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Î·È fi¯È Û¿ÓÈ· ÌÂÁ¿ÏË Û‡Á¯˘ÛË. ∏ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ϤÂÈ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜,
ÍÂΛÓËÛ ˆ˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÚfiˆÓ ˙ˆ‹˜, Âı›ÌˆÓ Î.Ï. Í¤ÓˆÓ Ï·ÒÓ, Ô˘ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔ-
Ú¿ ÁÓÒÚÈ˙Â Ô ‰˘ÙÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÂÍÂÏ›¯ıËΠ۠ÌÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË
ÌÂ Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ì ¤Ó· ÛÊ·ÈÚÈÎfi ÙÚfiÔ, ‰›-
ÓÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÂÈ-
‰ÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘, fiˆ˜ ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜, ¯·ÚÙÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ, ʈÙÔÁÚ·Ê‹-
ÛÂȘ Î.Ï. ™¯ÂÙÈ΋ Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È Î·Ù¿ ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ Î·È Ë ∂ıÓÔÏÔÁ›·,
ÌfiÓÔ Ô˘ ·˘Ù‹ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÔÏÏ¿ ¤ıÓË Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÚÈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·,
ÂÓÒ Ë ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Ì ¤Ó· ÌfiÓÔ ¤ıÓÔ˜. ™‡‰ÂÈ ¿ÓÙˆ˜ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ, Ôχ ÛˆÛÙ¿,
fiÙÈ ÔÈ ‰‡Ô ¤ÓÓÔȘ ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÓÔÓÙ·È Î·È ÔÈ fiÚÔÈ Û˘Á¯¤ÔÓÙ·È (Û. 6). Ÿˆ˜ Â›Û˘ ÂÈ-
ÛËÌ·›ÓÂÈ, ÛˆÛÙ¿ Í·Ó¿, fiÙÈ Ë ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Ù›ÓÂÈ Î·Ù¿ ηÓfiÓ· Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È
ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹, ÂÓÒ Ë ∂ıÓÔÏÔÁ›· ÚÔ¯ˆÚ¿ ÛÙË Û‡ÁÎÚÈÛË Î·È ÂÚ-
ÌËÓ›·, ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÂÈ Û ÌÈ· ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ô˘ ÓÔÌ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È Û‹ÌÂÚ·:
√ ∂ıÓÔÏfiÁÔ˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Ô ıˆÚËÙÈÎfi˜, Ô˘ ·fi ÙËÓ ÔÏÏ·Ï‹ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂ-
ϤÙË Ù˘ «ÂıÓÔÁÚ·Ê›·˜» ÚÔ¯ˆÚ› Û ÛÊ·›Ú˜ Û˘ÁÎÚ›ÛˆÓ, ÁÂÓÈ·ÛÂˆÓ Î·È Î·Ófi-
ÓˆÓ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ (.¯. Ô Frazer). ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ÙË ÁÂ-
ÓÈÎfiÙÂÚË «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·» (fi¯È ÌfiÓÔ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚˆ›ÓÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜), Ô˘ Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈ Î·È Û˘ÌÌÂÏÂÙ¿Ù·È Û‹ÌÂÚ· ÌÂ
ÙËÓ ∂ıÓÔÏÔÁ›·.
∏ ·Ú·¿Óˆ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË Â›Ó·È Ôχ η›ÚÈ·, fiˆ˜ Â›Û˘ η›ÚÈ· Â›Ó·È Î·È Ë
ÂfiÌÂÓË ˘fi‰ÂÈÍË: ∞ÏÏ¿ ÂÌ›˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔ «Â-
ÚÈÁÚ·ÊÈÎfi» ̤ÚÔ˜, Ô‡Ù ӷ ÙËÓ ÛÎÂÊÙÒÌ·ÛÙ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ¿ÓÙ· ‹ Ì·ÎÚÈÓÔ‡˜ Ìfi-
ÓÔ Ï·Ô‡˜. £· οÌÔ˘Ì ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi Ù˘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˘ ·˘Ù‹˜ Î·È ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›·˜, ·fi ÌÈ· ÓÂÒÙÂÚË «ÂÛˆÙÂÚÈ΋ οı ¤ıÓÔ˘˜», Ô˘ ÔÈ ÚfiÏÔÈ Ù˘ ı· ›ӷÈ
Î·È ÔÈÎÂÈfiÙÂÚ· «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ›». ª·›Óˆ ·Ì¤Ûˆ˜ ÛÙÔÓ ÂÈÚ·ÛÌfi Ó· Û¯ÔÏÈ¿Ûˆ, ÚÈÓ

2. µÏ. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›·–∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1968.

NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·129

√π ∞¶√æ∂π™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À °π∞ ∆∏ ™Ã∂™∏ ∆∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ ª∂ ∆∏¡ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∞ -

∂£¡√§√°π∞ - ∞¡£ƒø¶√§√°π∞ À¶√ ∆√ ºø™ ∆ø¡ ™À°Ãƒ√¡ø¡ £∂øƒ∏∆π∫ø¡ ∂•∂§π•∂ø¡ 128 ñ 129

ÙËÓ ÒÚ·, Ì‹ˆ˜ ·˘Ùfi Ì·˜ ı˘Ì›˙ÂÈ Î¿ÙÈ; ª‹ˆ˜ ·˘Ùfi ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ ÙËÓ ÙˆÚÈÓ‹ Û˘-
˙‹ÙËÛË ÂÚ› ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜ Ô›ÎÔÈ ‹ Èı·ÁÂÓÔ‡˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜3;
∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, fiÙÈ ÔÈ ™Î·Ó‰ÈÓ·‚Ô› ÔÓfiÌ·Û·Ó «∂ıÓÔÁÚ·Ê›·», ÚÒÙÔÈ ·˘ÙÔ›, ÙË
ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Âı›ÌˆÓ Î·È ‰ÔÍ·ÛÈÒÓ, ÂÓÒ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ ƒÒÛÔÈ, ÔÈ ∫ÂÓÙÚÔ-
Â˘Úˆ·›ÔÈ Î·È ÔÏÏÔ› µ·ÏοÓÈÔÈ ÔÓfiÌ·Û·Ó «∂ıÓÔÁÚ·Ê›·» ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÂΛÓÔ Ù˘ §·-
ÔÁÚ·Ê›·˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ÂıÈÌÈÎfi ‚›Ô, ÂÓÒ ÙÔ Ì¤-
ÚÔ˜ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ ÔÓfiÌ·Û·Ó Folklor4. √ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜
·˘Ùfi˜, Û˘Ì‚·ÙÈÎfi˜ ηıÒ˜ ‹Ù·Ó, ·ÚÔ˘Û›·˙ ·ÓÙÔ‡ Î·È ¿ÓÙÔÙ ÌÈ· Ú¢ÛÙfiÙËÙ·.
°È’ ·˘Ùfi Î·È ¤ÙÂÈÓ ӷ ηٷÚÁËı› ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ Ù˘ Û˘Ó¤ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ‰‡Ô ÎÏ¿‰ˆÓ ÌÂ
‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÚʤ˜. ª¿ÏÈÛÙ· Ô ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Á‡Úˆ ·fi Ù¤ÙÔÈ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Â›Ó·È Ê˘-
ÛÈÎfi Ó· Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Î·È Ì ÙË ı¤ÛË Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜, ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‹
¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜, ηıÒ˜ ·˘Ù‹ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ¿Ú¯È˙ ӷ ÎÂÚ‰›˙ÂÈ ¤‰·ÊÔ˜ ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È Ó·
ÚÔÛʤÚÂÈ Ó¤Â˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÂÌ‚·ı‡ÓÔÓÙ·˜ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÛÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙËÓ ∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·ÍÈÔÏÔÁ› ıÂÙÈο ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·fi ÙÔÓ ¡ÈÎfiÏ·Ô ¶ÔÏ›ÙË ‹‰Ë
Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ·ÏÒÓÂÙ·È ıÂÌ·ÙÔÏÔÁÈο Û ‰›· Ô˘ ·ÏÏÔ‡ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó fiÙÈ ·Ó‹-
ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ô ¶ÔÏ›Ù˘, ·ÚfiÙÈ ÚÔÙ¿ÛÛÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÊÈ-
ÏÔÏÔÁÈ΋˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ù· ÌÓËÌ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ·ÏÒÓÂÈ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ıÂÌ·ÙÔ-
ÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ‚›Ô. ∞˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ë Â¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ
ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ı· Á›ÓÂÈ Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ· Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜, ÙÔ Folklore
ı· ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ÙÔ Folk life, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÔÓÙ·È fiϘ ÔÈ fi„ÂȘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ‚›Ô˘, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÌÈ·
Ù·‡ÙÈÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ‰›ˆÓ Î·È Ó· Ù›ıÂÙ·È ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·˙ËÙ› ÛÙËÓ
‡ÏË Ù˘ Ë Î·ıÈÂڈ̤ÓË ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ·fi ÙË Ó¤· §·ÔÁÚ·Ê›·. ∏ ‰È·ÊÔÚ¿ Ô˘ ‚Ú›-
ÛÎÂÈ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È Ì¿ÏÏÔÓ ÛÙË ‰È¿Ù·ÍË Î·È fi¯È ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ‡Ï˘.
∂ÓÒ ÛÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ÚÔÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Ù· ı¤Ì·Ù· ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÛÙË §·ÔÁÚ·-
Ê›· ÚÔÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ù· ÊÈÏÔÏÔÁÈο. ™ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Ô
‰ÚfiÌÔ˜ Â›Ó·È ·fi Ù· ‚ÈÔ–ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÚÔ˜ Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο, Ù· „˘¯Èο Î·È Ù· Ó¢-
Ì·ÙÈο, ÂÓÒ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Ë Î›ÓËÛË Â›Ó·È ·Ó¿ÛÙÚÔÊË. ¶ÂÚÈÙÙfi ‚‚·›ˆ˜ Ó· Ô‡-
Ì ÂÌ›˜ ÙÒÚ· È· fiÙÈ Û‹ÌÂÚ· Î·È ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi, ·ÊÔ‡ ÔÈ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ÂÌ¿˜ ˘ÈÔıÂÙԇ̠ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ·fi ÙȘ ˘Ô‰Ô̤˜ ÛÙȘ ˘ÂÚ‰Ô̤˜, ·fi
ÙË ‚¿ÛË ÛÙÔ ÂÔÈÎÔ‰fiÌËÌ·, ·fi ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÙË ÁˆÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›·
Î·È ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ‚›Ô Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi, Î·È ·fi ÂΛ ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰Ô̤˜ Ì ηٿÏËÍË
ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ ÓÔÔÙÚÔÈÒÓ, Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, Ù˘ Ù¤¯Ó˘ Î.Ï., ¯ˆÚ›˜
‚‚·›ˆ˜ Ó· ·Û·˙fiÌ·ÛÙ ·fi„ÂȘ ÓÙÂÙÂÚÌÈÓÈÛÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ÁÈ· ÙÔ ÈÔ Â›Â‰Ô ¤¯ÂÈ

3. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ô›ÎÔÈ ‹ §·ÔÁÚ·Ê›·; ªÈ· ÂÈ-
ÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË», ÛÙÔ ∆Ô ·ÚfiÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜. πÛÙÔÚ›·, §·ÔÁÚ·Ê›·, ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·,
∂Ù·ÈÚ›· ™Ô˘‰ÒÓ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ (È‰Ú˘Ù‹˜: ™¯ÔÏ‹ ªˆÚ·˚ÙË), ∞ı‹Ó· 2003, Û.
39–63, fiÔ˘ Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.
4. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ƒÔ˘Ì·Ó›·˜ Nicolae Constantinescu, «Anthropological perspectives in
Romanian Folklore studies», Ethnologia Balkanica 5 (2001), Û. 9–18 Î·È ÁÈ· ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ¶·Ó·ÁÈÒÙË ¡. ª¿Úη,
∆· §·ÔÁÚ·ÊÈο, Shblu, Tirane 2003, Û. 75–86.
NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·130

µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™

ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔØ ·ÓÙ›ıÂÙ·, Ù›ÓÔ˘Ì ӷ ıˆÚԇ̠˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿-

ÌÂÛ· ÛÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Â›‰·, ÙȘ ÛÙÈÁ̤˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂ-
Ûı·È ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÔÓÙÔًوÓ, Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿Ì ˆ˜ ÔÏÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·.
¡· ‰Ô‡Ì fï˜ ˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ÛÙÚÔÊ‹ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜:
√È Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÍÂÎÈÓÔ‡Û·Ó (Û·Ó ÊÈÏfiÏÔÁÔÈ) ·fi Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο (fiˆ˜
Î·È Ô ¶ÔÏ›Ù˘). ™ÈÁ¿-ÛÈÁ¿ fï˜ Ë Ï·ÈÛȈÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂ-
ÛÂ Î·È ÙËÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó. ∆ËÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, ·fi ÙÔ Ï·Ù‡ «˘ÏÈÎfi» Ù˘ ÍÂΛÓËÌ·
ˆ˜ ÙȘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÌÈÎÚÔÂΉËÏÒÛÂȘ. ∆· ÓÂÒÙÂÚ· ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· Î·È Ù· ‰È·-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ì ٤ÙÔÈ· ÔÚ›· Û˘ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È. ∫·È ‚ϤÂÈ Î·Ó›˜
Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ÙÒÚ· Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘ ‹ ÂÓfi˜ ¤ıÓÔ˘˜, ‹ Î·È ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜, Ì ÙÚfiÔ «ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi».
∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂϤÙ˘, Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· ÌÂ
ÁˆÁÚ·ÊÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÓË̤ڈÛËØ Ô˘ ÚÔ¯ˆÚ› ·fi Ù· Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ӷ ÛÙ· ıˆÚËÙÈο, Î·È Û˘ÓÙÚÔʇÂÈ Î¿ı ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ì ÙÔ ‰ÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ ÙÔ˘Ø ÙÈ-
Ì¿ ÙËÓ ·˘ÙÔ„›· Î·È ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ (ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ‹ ÙË Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË), ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È
Û ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜, Î·È ·ÓÂÚÂ˘Ó¿ ÙÔ ‚·ı‡ÙÂÚÔ «Â›Ó·È» ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓØ ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙËÓ
Ù¯ÓÈ΋ fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ÏfiÁÔØ Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· fiÛÔ Î·È ÙË ÛΤ„ËØ «ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ» ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚÔ ·Ú¿ «ÁÚ¿ÊÂÈ»Ø Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Û οı ÂÚ›ÙˆÛËØ Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ ÊÔÚ¤· ¿ÓıÚˆÔ,
Û·Ó ÁÂÓ¿ ‹ Û·Ó ¿ÙÔÌÔ, Î·È ÙÔÓ ‚ϤÂÈ ¿ÓÙ· ·ÈÙ›· ‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ÂÚÂ˘ÓˆÌ¤-
ÓÔ˘Ø ·ÓÙÈÎÚ‡˙ÂÈ Ù¤ÏÔ˜ Ù· „˘¯Èο Î·È Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Û·Ó ÂΉËÏÒÛÂȘ
ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ˙ˆ‹˜.
ªÂ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· «ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋» ̤ıÔ‰Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÔ˘Ì ÎÈ’ ÂÌ›˜ ÙËÓ ÂÏ-
ÏËÓÈ΋ Ì·˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·. °È· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ı¤Ì·, ÁÂÓÈÎfi ‹ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ, ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È
¿ÓÙ· Ë ·Ó·‰ÚÔÌ‹ ÛÙȘ ËÁ¤˜, Ô ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙˆÓ ÂÍÂ-
ϛ͈Ó, Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ, ÙÔ Ï·ÈÛ›ˆÌ· ·fi ÙÔ˘˜ ‚ÈÔ-ÔÈÎÔ-
ÓÔÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο Î·È „˘¯Èο ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÔÈ Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ ‰È·ÈÛÙÒ-
ÛÂȘ, Ë ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·… (Û. 9–10).
™’ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛËÌ›Ô, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·
ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Î·È ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜, Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÌÈ· Ï·Ù‡ÙÂÚË ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ «Ï·fi˜»
[Ô˘] ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ıˆڋ, ‹ Î·È Ó· ¤¯Ë Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘ Ë «§·ÔÁÚ·Ê›·».
∆ÒÚ· È·, Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ, Ô ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ fiÚÔ˜, ÎÈ fiÙ·Ó ‰ÂÓ ÈÛÔÊ·Ú›˙ÂÙ·È ÌÂ
ÙËÓ «∂ıÓÔÁÚ·Ê›·», Â›Ó·È Ï·Ù‡ÙÂÚÔ˜ Î·È ÈÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÛÙÈÎfi˜ ·fi ÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ fiÚÔ
«Folklore»…. ∫·È ÈÔ Î¿Ùˆ: ∂Èı˘ÌÒ fï˜ Ó· ‰Â›Íˆ, fiÙÈ fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙË ÌÂıÔ‰Ô-
ÏÔÁÈ΋ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋
·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ «Ï·Ô‡», Ï·fi˜ Î·È ¤ıÓÔ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ıËηÓ
ÛÙÔ Ï¿ÙÔ˜ ÙˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ÙÔ˘˜, ÎÈ’ Ë ¤ÎÊÚ·ÛË «ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘», ‹
«ÂıÓÔÁÚ·Ê›· ÂÏÏËÓÈ΋» ‰ÂÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ ÌÔÚ› Ó· ÂÈˆ-
ı› Â›Û˘ Î·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÂϤÙË «Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋»… (Û. 12). ™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó¿Ï˘Û‹
ÙÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ì·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÈ· «∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ∂ÏÏËÓÈ΋»… Ì·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È
¤ÛÙˆ ÌÈ· «§·ÔÁÚ·Ê›· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈ΋», Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ ı· Ï·ÈÛÈÒÓÂÙ·È ·fi ÙȘ
Û˘ÁÁÂÓ›˜ ÂÈÛً̘, ·ÏÏ¿ Î·È ı· ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙Ë Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ Ù˘, ÛÙÚ¤-
ÊÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ Î·È Û ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜, ÙÔ ›‰ÈÔ ÂıÓÔÁÓˆÛÙÈΤ˜ (Û. 14). ∫·È
NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·131

√π ∞¶√æ∂π™ ∆√À ¢. §√À∫A∆√À °π∞ ∆∏ ™Ã∂™∏ ∆∏™ §∞√°ƒ∞ºπ∞™ ª∂ ∆∏¡ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∞ -

∂£¡√§√°π∞ - ∞¡£ƒø¶√§√°π∞ À¶√ ∆√ ºø™ ∆ø¡ ™À°Ãƒ√¡ø¡ £∂øƒ∏∆π∫ø¡ ∂•∂§π•∂ø¡ 130 ñ 131

ÎÏ›ÓÂÈ ÙË ‰È¿ÏÂÍ‹ ÙÔ˘ ˆ˜ ÂÍ‹˜: ¢ÂÓ ı· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ì ÙÔÓ fiÚÔ «§·ÔÁÚ·Ê›·».

∂›Ó·È ¿ÚÈÛÙ· ‰È·ÏÂÁ̤ÓÔ˜ ÎÈ’ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜. £· ÌÔÚÔ‡Û·Ì fï˜
Ó· Û˘ÓÂÎʤÚÔ˘Ì οÔÙ ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘, ÁÈ· ÌÈ· ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ·ÙÌfiÛÊ·È-
Ú·, ÙÔÓ fiÚÔ «∂ıÓÔÁÚ·Ê›·», Ó· ÌÈÏԇ̠ÁÈ· ÌÈ· «∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ∂ıÓÔ-
ÁÚ·Ê›·», ‹ ÁÈ· ÌÈ· «∂ıÓÔÁÚ·Ê›· ∂ÏÏËÓÈ΋», ÈÛÔ‰‡Ó·ÌË ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÍÂÏÈÁ̤ÓË §·-
ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜ (Û. 17).
∂‰Ò, ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÈ Î·Ó›˜ fiÙÈ Ì·˜ ÌÂډ‡ÂÈ Ï›ÁÔ Ô ‰¿Ûη-
ÏÔ˜. ª‹ˆ˜ fï˜ Â›Ó·È ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰‡ÛÎÔÏ·; °È· Ó· ‰Ô‡ÌÂ.
¶Ôχ ÚfiÛÊ·Ù·, Û ¤Ó· ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‰ÈÂıÓ¤˜ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÌÌÂÙ›-
¯·Ó ÂÎÚfiÛˆÔÈ ·fi ÎÏ¿‰Ô˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÛÙËÓ ÂÈÛ‹ÁËÛ‹ ÌÔ˘,
ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙ‹ÚÈ˙· fi,ÙÈ Â›¯· Ó· ˆ, ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ· ÙÔÓ fiÚÔ
Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ∆Ô ¤Î·Ó· Û·Ó ¤Ó· ›ڷ̷, ÁÈ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿Ûˆ fiÛÔ ·ÓÙ¤¯ÂÈ Î¿-
ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ Î·È ÁÈ· Ó· ‰ˆ ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÙˆÓ Û˘ÓÔÌÈÏËÙÒÓ ÌÔ˘. Ÿˆ˜ ‹Ù·Ó Ê˘ÛÈ-
Îfi, ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ‰¤¯ÙËη ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË fiÙÈ ¤ÚÂ ӷ ˆ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ∫·È
Ê˘ÛÈο ·˘ÙÔ› Ô˘ ÌÔ˘ ÙÔ Â›·Ó ‹Û·Ó ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔÈ Î·È Â›¯·Ó ‰›Î·ÈÔ ·fi ÙËÓ
ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜. ™Î¤ÊÙËη ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fiÙÈ ı· ÌÔ˘ ‹Ù·Ó ·‰È·ÓfiËÙÔ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹Ûˆ ÙÔÓ folkloric material, Â¿Ó ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ο̈ ÙËÓ ÂÈÛ‹ÁËÛ‹
ÌÔ˘ ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ‰ÈfiÙÈ ·Ú·¤ÌÂÈ Û οÙÈ ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi
·˘Ùfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÔÌ·È (˘ÏÈÎfi ‰ËÏ·‰‹ ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜, Ô˘ ‰ÈÂÍ‹¯ıË ÌÂ
ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË Ì¤ıÔ‰Ô Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ·ÊÔÚÔ‡Û ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘
ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂıÓÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ·). ∂›Ó·È, ‰ËÏ·‰‹, ·˘-
ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ Û’ ¤Ó· ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Ô Ûˆ-
ÛÙfi˜ fiÚÔ˜ Â›Ó·È ethnographic material, data, ethnographic research, ethnographic
text, ethnographic practice Î.Ï. ∆›ıÂÙ·È, ÏÔÈfiÓ, ηْ ·Ú¯‹Ó, ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· ÎÔÈÓ‹˜
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÔÚÔÏÔÁ›·˜ Û ‰ÈÂıÓ¤˜ Â›‰Ô. ∆Ô ›‰ÈÔ, ¿ÏψÛÙÂ, Úfi‚ÏËÌ· ‰ÂÓ
·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ì fiÙ·Ó ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ Û ¯ÒÚ˜ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘ ΢ڛˆ˜, fiÙ·Ó
Â›Ó·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ì·˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ÂÌ›˜ ÔÈ ¤ÏÏËÓ˜ Ï·Ô-
ÁÚ¿ÊÔÈ; ∞Ó ÂÈ Î·Ó›˜ fiÙÈ Â›Ó·È Folklorist ÛÙË µÚÂÙ·Ó›· ı· ÙÔÓ Ù·˘Ù›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ˘˜
ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ‹ ÙÔ˘˜ ÂÚ·ÛÈÙ¤¯Ó˜ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì fi,ÙÈ ÂÌ›˜
·ÔηÏԇ̠ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. ∏ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Û ηÌÈ¿ ÂÚ›-
ÙˆÛË ‰ÂÓ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ô‡Ù ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ Ô‡Ù ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ Ì ÙÔ Folklore ÙˆÓ µÚÂÙ·ÓÒÓ. ª¿ÏÈÛÙ·,
‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÂΛ, ·ÚfiÙÈ ¤ÁÈÓ ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ‰È¢ڢÓı› ÙÔ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈÎfi ‰›Ô Î·È ÔÈ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ› ÙˆÓ Folklore Studies Î·È Ì ÙËÓ ÌÂÙÔÓÔ-
Ì·Û›· ÙÔ˘˜ Û Folk life Studies, Ô ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ ÎÏ¿‰Ô˜ ‰ÂÓ Î·Ù¿ÊÂÚ ӷ
ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ ÛÙÔ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ÛÙÂÚ¤ˆÌ·. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Î·‰ËÌ·˚΋ ÌÔÓ¿‰·, Ô˘ ÎÈ
·˘Ù‹ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·˘ÙfiÓÔÌË, fiˆ˜ ÙÔ ‰ËÏÒÓÂÈ Î·È Ë ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘, ÙÔ Institute of
Dialect and Folk life Studies ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙÔ˘ Leeds, ÛÙËÓ ÔÔ›· ›¯· ÙËÓ ÙÈ-
Ì‹ Ó· ÛÔ˘‰¿Ûˆ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·Ù˘¯›· Ó· ˙‹Ûˆ ÙË ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›· ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜, ¤ÎÏÂÈ-
Û ÙÔ 1982. ∞fi ÙfiÙÂ, Û ·Î·‰ËÌ·˚Îfi Â›Â‰Ô Ë ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ Folklore ÂÓÛˆ-
Ì·ÙÒıËΠÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜.
∏ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ‚‚·›ˆ˜ Â›Ó·È Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋, fiˆ˜ ηÈ
NITSIAKOS127_132 2/10/2008 15:11 ™ÂÏ›‰·132

µ∞™π§∏™ ¡π∆™π∞∫√™

Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ µ·ÏηÓÈ΋˜, Ù˘ ∫ÂÓÙÚÈ΋˜, µfiÚÂÈ·˜ Î·È ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘.
∏ §·ÔÁÚ·Ê›· ‰È·ÌfiÚʈÛ ¤Ó· Ôχ ¢ڇ ‰›Ô ıÂÌ¿ÙˆÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· ¤¯ÂÈ
Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ì ‚¿ÛË Ù· Ó¤· οı ÊÔÚ¿ ‰Â‰Ô̤ӷ
Î·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ·. ™˘ÌʈÓԇ̠̠ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ ˆ˜ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÏfiÁÔ˜ Ó· ÂÁη-
Ù·Ï›„Ô˘Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÚ›· ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔÓ fiÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·. ™Â ÙÂÏÈ΋ ·Ó¿Ï˘-
ÛË, Ù›ıÂÙ·È Î·È ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Èı·Á¤ÓÂÈ·˜ Î·È Û‚·ÛÌÔ‡ ÌÈ·˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈ-
΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ∞˘Ùfi Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È, ηٿ ÙËÓ ¿Ô„‹ Ì·˜, Û˘˙‹ÙËÛË
Â›Ó·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·Ê›˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜, ΢ڛˆ˜ ÙËÓ
∫ÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È Ô Û˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ Ù˘ Ì ٷ ÙÂÎÙ·È-
ÓfiÌÂÓ· ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÛÎËÓ‹ Ì ÚÒÙÔ ı¤Ì· ÙËÓ ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·, ·ÊÔ‡ ‰Â¯fiÌ·ÛÙ fiÙÈ Ô
ÂÏÏËÓÈÎfi˜ fiÚÔ˜ §·ÔÁÚ·Ê›· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· Ù·˘ÙÈÛÙ› Ì ÙÔÓ fiÚÔ Folklore. ¡· ÂÈ-
‚¿ÏÏÔ˘Ì ÙÔÓ fiÚÔ Laografia, οÙÈ Ô˘ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Û˘˙ËÙ‹ıËΠ·fi ͤÓÔ˘˜ Ï·Ô-
ÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ô˘ ÙÔÓ ıÂÒÚËÛ·Ó ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ ˆ˜ fiÚÔ, Û‹ÌÂÚ· Â›Ó·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ·Ú¿ ÂÊÈ-
ÎÙfi ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜. ∏ ˘ÈÔı¤ÙËÛË Â›Û˘ Û‡ÓıÂÙˆÓ ÔÓÔÌ·ÛÈÒÓ, fiˆ˜ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋
§·ÔÁÚ·Ê›· ‹ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÂÓÓÔÂ›Ù·È Ì¿ÏÏÔÓ ˆ˜ ·Ó¿-
Ù˘ÍË È‰È·›ÙÂÚˆÓ ‰›ˆÓ ̤۷ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÌÈ·˜ ÁÂÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÚfiÙÈ
‰ËÏÒÓÂÈ Î·È ¤Ó·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ıˆÚËÙÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi. ∞˘Ùfi ÈÛ¯‡ÂÈ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηıÈÂÚˆı›, ‰ÈfiÙÈ Ô fiÚÔ˜ ∞ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ·ÏÒ˜ ¤¯ÂÈ ÚÔÙ·ı› ˆ˜ ÌÈ· ȉ¤·, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ô-
‰ÒÛÂÈ Ù· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù·, ıˆÚËÙÈο Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο, ÌÈ·˜ ÓÂÔÙÂÚÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜5.
Ÿˆ˜ Î·È Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ Ú¿ÁÌ·, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ԇ̠fiÙÈ ˘ÈÔıÂÙԇ̠ÙÔÓ fiÚÔ ∞ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÓˆÙÂÚ›˙Ô˘Û· ™¯ÔÏ‹, Û ‰ÈÂıÓ‹ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈο fora ı· Ú¤ÂÈ Û˘Ó¯Ҙ Ó· ÂÍËÁԇ̠ÁÈ·Ù› fi¯È ·Ï¿ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·. ∫·È
¿ÓÙˆ˜ Û ηÌÈ¿ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó ÔÈ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηÙ‡ı˘Ó-
Û˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰Ôı› Ì ÙÔÓ fiÚÔ Folklore.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ì ÌÂÁ¿ÏË ‰ÈÔÚ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÚÔ¤‚Ï„ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·, ¤Î·Ó fï˜
·Ϥ˜ Ó‡ÍÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÏÔÁ›· ‹ ÙËÓ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·, ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË, fiÙ·Ó ¤ÏÂÁÂ Ë Ï·ÔÁÚ·Ê›· Ì·˜ ı· Á›ÓÂÙ·È ¤ÙÛÈ, ·Ó·Áη-
ÛÙÈο, ÌÈ· ¿ÁÚ˘ÓË ·ÓıÚˆÔÁÚ·Ê›· (Û. 14). º˘ÛÈο ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ¤ÏÂÁ ·˘Ù¿
Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÔÈ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ ‹Ù·Ó ¿ÏϘ ·fi ÙË ÌÈ· Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ‰ÂÓ Â›¯Â
ÂÈÛ·¯ı› ·ÎfiÌ· ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Ë ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·.
ªÂÙ¿ ·fi fiÏ· ·˘Ù¿ Î·È ·Ó ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ۈÛÙ¿ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘
‰·ÛοÏÔ˘, ÈÛÙ‡ԢÌ ˆ˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÁÚ˘Ó· Ù· Ì¿ÙÈ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Ì·˜ „˘-
¯‹˜ Î·È ·ÓÔȯÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÔÚ›˙ÔÓÙ˜ Ù˘ ÛΤ„˘ Ì·˜, ı· Ú¤ÂÈ, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙÔÓ
‰È¿ÏÔÁÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ì ÙËÓ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·, Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ¤Ó·Ó ÂÛˆ-
ÙÂÚÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ¯ˆÚ›˜ ÚÔηٷϋ„ÂȘ Î·È ·Á΢-
ÏÒÛÂȘ Î·È Ì Û‚·ÛÌfi ÛÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÙË ¿Ô„Ë. ∫‡ÚÈÔ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë §·Ô-
ÁÚ·Ê›· Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÈ Ó· ·›˙ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÒÓ,
ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.

5. µÏ. ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, fi..

NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·133

∂À∞°°∂§∏ ∞ƒ. ¡∆∞∆™∏

∞Ó·Ï. ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜
Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÔ‡ÌÂÓÔ˜:

√Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi M¤ÙˆÔ
∏ÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ 1940-41

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ «√Ï›Ù˘ ÛÙÔ ·Ï‚·ÓÈÎfi ̤وÔ» Â›Ó·È ÙÔ ı¤Ì· Ù˘

ÂÈÛ‹ÁËÛ‹˜ ÌÔ˘. £· Ì ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ
‹ ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÁÓˆÛÙ‹: ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÙˆÓ ËÌÂÚÔÏÔÁÈ·ÎÒÓ ÛËÌÂÈÒÛÂˆÓ Ô˘ ÂΛÓÔ˜
ÎÚ¿ÙËÛ Ì ÂÈ̤ÏÂÈ· ηٿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ 1940.
√‰ËÁfi Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ı· ¤¯Ô˘Ì ·˘Ù¤˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙȘ ËÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛË-
ÌÂÈÒÛÂȘ, ÙȘ Ôԛ˜ Ô Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ Û ‚È‚Ï›Ô Î·È ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÛÙÔ Ï˘-
Îfiʈ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, ÙÔ 2001.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È, fiˆ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜, ÁÈ· ËÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, Ô˘ ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó Û ¤Ó· ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ, ÔÛÔÙÈο Î·È ÔÈÔÙÈο, ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ™ÙËÓ ÚÔ-
ÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË, ÙÔ ÔÈÔÙÈο ¤¯ÂÈ Ó· οÓÂÈ Ì ÙËÓ ÂÎÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ¯Úfi-
ÓÔ˘ ·fi ÙËÓ Î·ÓÔÓÈ΋ ÚÔ‹ ÙÔ˘, ÂÎÙÚÔ‹ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ·
·Û˘Ó‹ıÈÛÙ· Û˘Ì‚¿ÓÙ·, (Ô fiÚÔ˜ ÙÔ˘ ÚÒÛÔ˘ ÌÂÏÂÙËÙ‹ ÙˆÓ Ì·ÁÈÎÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ∞ÏÂ-
Í¿ÓÙÂÚ ¡ÈÎËÊfiÚˆÊ), ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· Û˘Ì‚¿ÓÙ· Î·È ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÎÚ›ÓÔ˘Ó
fiÙÈ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· Ù· ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó Ì ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ ÛÙË ÌÓ‹ÌË:
◊ıÂÏ· fï˜ Ó· Ê˘Ï¿Íˆ οˆ˜ ÙÔÓ «›ÛÎÈÔ» ·˘ÙfiÓ Ù˘ ˙ˆÓÙ·Ó‹˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ-
·˜, ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙËÓ ÌÈÎÚ‹ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÔÈΛԢ ‚È‚Ï›Ô˘, ÁÈ· Ó· ÌÔ˘ ·ÊËÁÂ›Ù·È Î·È Ó·
ÙÔ˘ ·ÊËÁԇ̷È, ·Ó·‚ȈÙÈο, Ù· fiÛ· ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ «™˘ÓÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÌÔ˘», ÙÔ˘˜
∞ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜ Ì·˜, Î·È ÙËÓ ·Á¯Ò‰Ë „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ, ·ÎfiÌË Î·È ÙˆÓ ÈÙ·-
ÏÒÓ Ì·˜, ·¤Ó·ÓÙÈ….
∞˘Ù¿ Û ÚÒÙÔ Â›‰Ô, ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ·ÙÔÌÈ΋˜ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÌÂ
Ù· ›‰È· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ™Â ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›‰Ô, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘-
Ì ¿ÏÏÔ ÛÎÂÙÈÎfi: … ·ÈÛı¿ÓıËη, (fiˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ªÓËÌÔÓÂ˘Ì·ÙÔÁÚ¿ÊÔÈ), ÁÚ¿ÊÂÈ,
fiÙÈ ‰ÂÓ Â›¯· ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÙȘ ·Ê·Ó›Ûˆ, Û‚fiÌÂÓÔ˜ ÙfiÛÔ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¯Ú¤Ô˜ ÌÔ˘, ˆ˜
·˘ÙfiÙÔ˘ Î·È Û˘Ì‚ÈˆÌ¤ÓÔ˘, Ì ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ Ù˘ Û ÌÂ-
Á¿ÏÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ¶·ÙÚ›‰·˜ Ì·˜ fiÛÔ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ¯Ú¤Ô˜, Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ «ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘»
ÙˆÓ ·Ï·ÈÒÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜. ∂‰Ò ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË Û¯¤ÛË ÙÔ˘
NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·134

∂À∞°°∂§∏ ∞ƒ. ¡∆∞∆™∏

Û˘ÁÁڷʤ· Ì ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ·, ·ÏÏ¿ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ¢ı‡ÓË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Û˘ÏÏÔ-
ÁÈÎfiÙËÙ·, Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÌÓ‹ÌË ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜.
¶¿Óˆ ·fi fiÏ·, fï˜, ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ÔÈÔÙÈ΋, ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ Ú¿ÍË
‚ÈÒÓÔÓÙ·˜ ۯ‰fiÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘,
ÔÚÈÔıÂÙË̤ÓË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÚÒÙË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ô˘ Â›Ó·È Ë̤ڷ ¶¤ÌÙË 21 ¡ÔÂÌ-
‚Ú›Ô˘ 1940 Î·È ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ô˘ Â›Ó·È Ë̤ڷ ∆Ú›ÙË 29 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1941. ™˘ÓÔÏÈο
¤ÓÙ ̋Ó˜ Î·È ‰¤Î· ̤Ú˜, ηٷÁÚ·Ì̤ӷ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÂηÙfiÓ ÂÍ‹ÓÙ· ËÌÂÚÒÓ.
∆Ô ¡Ô¤Ì‚ÚË ÙÔ˘ 1940, fiÙ·Ó Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÎÏ‹ıËΠÛÙ· fiÏ·, ›¯Â ‹‰Ë Û˘-
ÌÏËÚÒÛÂÈ ‰˘Ô ¯ÚfiÓÈ· ˘ËÚÂÛ›·˜ ˆ˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘
∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ∂›¯·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÎÚÈı› ÔÈ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜
ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘.
∆Ô √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ·Ï‚·ÓÈÎfi ̤وÔ, ÏÔÈfiÓ, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÂÓfi˜
Â›ÛÙÚ·ÙÔ˘ ÙÔ˘ ·Ï‚·ÓÈÎÔ‡ ÌÂÙÒÔ˘. ¢ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ Ë ‚Ȉ̷ÙÈ΋ Ì·ÚÙ˘Ú›· Ù˘ Û˘-
ÁÎÚÔÙË̤Ó˘ Û˘Ó›‰ËÛ˘ ÂÓfi˜ ¤ÏÏËÓ· ÙÔ˘ 1940, Ô˘ ›¯Â ÂÈϤÍÂÈ Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÂÈ
ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·.
∆Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ‚È‚Ï›Ô Ì ÙȘ ÂȉÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Ó‰ËÏÒÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›-
˙Ô˘Ó, ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈ΋ ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ Ì·ÚÙ˘Ú›·, ·ÔηχÙÂÈ Î·È ‰È-
ηÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·: ·ÊÂÓfi˜ ÙËÓ ¿‰ÔÏË Î·È ·Ó˘fiÎÚÈÙË ıÂÚ·›·
Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÙË ‚·ıÈ¿ ηٷÓfiËÛË Î·È ÙÔÓ fiÓÔ Ì ÙÔÓ
ÔÔ›Ô ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ¯ˆÚ›˜ Ê˘ÛÈο Ó· ¯·Ú›-
˙ÂÙ·È ÛÙȘ ·ÚÓËÙÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜.
Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Î›ÌÂÓÔ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÔÏϤ˜ Î·È ·ÍÈfiÈ-
ÛÙ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ÙÔ˘ ı¤ÛÔ˘ÌÂ. ŒÓ· ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÔϤÌÔ˘ ›-
Ó·È, ηٷگ‹Ó, ¤Ó· ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· (ÈÛÙÔÚÈ΋, ÏÔ-
ÁÔÙ¯ÓÈ΋, „˘¯ÔÁÚ·ÊÈ΋ Î.Ï.), ¯ˆÚ›˜ ‚¤‚·È· Ó· ¯¿ÓÂÈ ÙËÓ ÚˆÙÔÁÂÓ‹ ‰˘Ó·ÌÈ΋
ÙÔ˘. ∫·Ù¿ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÏfiÁÔ, Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ›‰Ô˜ Ì ›‰È· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·, fiˆ˜
Ë ‚ÈÔÁÚ·Ê›·, Î·È Ë ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›·. ∆Ú›ÙÔÓ, Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ÛÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ηÈ
·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË.
∆Ô ‚È‚Ï›Ô, ÏÔÈfiÓ, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤ÎÏÂÈÛ ÙËÓ ÏÔ‡ÛÈ· ÛÂ
ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÚÔ·ÓÙfi˜ Ù›ÌÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›· ÙÔ˘ Û˘Óı¤ÙÂÈ ·˘Ù¤˜
ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜. ∂›Ó·È ¤Ó· ΛÌÂÓÔ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙÔÓ ¯ÚÔÓÈÎfi ¿ÍÔÓ· Ù˘ ÂÈ-
ÛÙÚ¿Ù¢Û˘, Ù˘ ÌÂÙ·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ Ì¤ÙˆÔ, Ù˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ ‰ÔÎÈÌ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘, Ù˘ ÔÈÛıÔ¯ÒÚËÛ˘.
ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, ÙÔ √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ·Ï‚·ÓÈÎfi ̤وÔ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ÙÔ ÂȉÈÎfi ‚¿ÚÔ˜
ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. √ Â›ÛÙÚ·ÙÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘
·Ó‹Û˘¯Ë˜ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙ· «ŒÌ‰·» ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ, ÚÔ¯ˆÚ¿ ÛÙËÓ Î·Ù·-
ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÌÂÙ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Ïfi¯Ô˘ ÛÙÔ Ì¤ÙˆÔ ÙˆÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛˆÓ, ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÛÙÚ·-
ÙÔ¤‰Â˘ÛË ÛÙË °Ú¿ÌÔ‚· ∫ÔÚ˘ÙÛ¿˜ Ù˘ ∞Ï‚·Ó›·˜, Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ì ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹
ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘ ªÂÙÒÔ˘, ÁÈ· Ó· ÎÏ›ÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ¯·ÌËÏÔ‡˜ ÙfiÓÔ˘˜ Ù˘ ‰Ú·-
Ì·ÙÈ΋˜ ÔÈÛıÔ¯ÒÚËÛ˘.
√È ËÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi ÔÏÔÎϋڈ̷.
NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·135

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ §√À∫A∆√™ ∞À∆√µπ√°ƒ∞º√Àª∂¡√™:

√¶§π∆∏™ ™∆√ ∞§µ∞¡π∫√ ª∂∆ø¶√ ∏ª∂ƒ√§√°π∞∫∂™ ™∏ª∂πø™∂π™ 1940-41 134 ñ 135

∂ΛÓÔ Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È Ë ÎÚÈÙÈ΋, ·ÓÙÈÔÏÂ-

ÌÈ΋ Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ԇ̠·ÓÙÈ-ËÚˆÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ÙˆÓ
ηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ÙȘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó. ∫¿Ùˆ ·fi ÙȘ ÁÓÒÚÈ-
̘ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ϤÍÂȘ – ÎÏÂȉȿ, fiˆ˜ ÓÔÈÎÔ΢ÚÔÛ‡ÓË, ÊÚÔÓÙ›‰·, ¤ÁÓÔÈ·
ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ Î·È Ù·ÂÈÓ¿, ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙËÓ ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙË ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘,
Û˘Ó‰˘·Ṳ̂ÓË Ì ÌÈ· ·›ÛıËÛË ·˘ÙÔÛ·ÚηÛÌÔ‡. ªÈ· ÛÙ¿ÛË Ô˘ ·ÔÌ˘ıÔÔÈ› ÙÔ˘˜
ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ˘˜ ̇ıÔ˘˜, ÂÓÒ ‰ÂÓ ‰ÈÛÙ¿˙ÂÈ Ó· ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ÙÔ ÁÂÓÓ·›Ô ÊÚfiÓËÌ·
Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔı˘Û›·, fiÙ·Ó ÙȘ Û˘Ó·ÓÙ¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘.
∏ ÎÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Î·Ù·Ú¯‹Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ‰È·ÓfiËÛ˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘,
ÛÙËÓ ÔÔ›· Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ·Ó‹ÎÂÈ. °Ú¿ÊÂÈ ÛÙȘ 22 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ÙÔ˘ 1940, ‰Â‡ÙÂÚË Ì¤-
Ú· Ù˘ ÂÈÛÙÚ¿ÙÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘:
¶·›ÚÓÔ˘Ó fiÏÔÈ ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ Ù·ÁÒÓ, Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÛÒÛÔ˘Ó Î·È
Ó· ˘ÌÓ‹ÛÔ˘Ó Ù· ηÙÔÚıÒÌ·Ù·. ∞Ú¯›Û·Ó ÎÈfiÏ·˜ Ó· Ù· ˘ÌÓÔ‡Ó…. ƒËÙÔÚ›˜ ÊÔ˘-
ÛΈ̤Ó˜, ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌÔ› ηٿ ·Ú·ÁÁÂÏ›·Ó, fi˙˜ ¶ÈÓ‰¿ÚˆÓ, „‡ÙÈη Ú¿Ì·-
Ù·. ¢È·‚¿ÛÙ ÙÔ Ù‡¯Ô˜ 15 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1940 Ù˘ «¡¤·˜ ∂ÛÙ›·˜» Î·È ı· Ù· ‰Â›ÙÂ
fiÏ· ·˘Ù¿.
∆Ô ›‰ÈÔ ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÛÙ¤ÎÂÙ·È ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓË ÈÂÚ·Ú¯›·, ÛÙÔ˘˜ ‚Ô-
ÏÂ̤ÓÔ˘˜, ÛÙÔ˘˜ Ê˘ÁfiÔÓÔ˘˜ Ì¿ÁΘ, ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘˜, ÛÙËÓ ˘ÔÎÚÈÙÈ-
΋ ÊÈÏÔ·ÙÚ›·:
°Ú¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¤Ê‰ÚÔ˘˜: ∆Ë «‚ÔϤ„·Ó» Î·È Ì›ӷÓ ÛÙ· ¤Ì‰·. £· ÂÚ-
Á·ÛÙÔ‡Ó fï˜ Ì ˙‹ÏÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ˘fiıÂÛË Î·È ı· Ì·˜ ÛÙ›ÏÔ˘Ó fiÏÔ˘˜ ÛÙÔ
ª¤ÙˆÔ (Û. 19).
™Â ¿ÏÏË Î·ÙËÁÔÚ›· ‚ÔÏÂÌ¤ÓˆÓ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÁfiÓÔÈ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ·ÚÈÛÙÔ-
ÎÚ·Ù›·˜:
ª’ ¤Ó· ÌÈÏÈÂÙ¿ÎÈ, Ì’ ¤Ó·Ó ÁÓˆÛÙfi ·fi ‰ˆ Î·È ·fi ÎÂÈ, Ù· ηٿÊÂÚ·Ó. ∆ÒÚ·
Â›Ó·È ‹Û˘¯ÔÈ. ∂›Ó·È fiÏÔÈ ÙÔ˘˜ ·fi ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ·ıËÓ·˚Τ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ηÈ
ÔÏÏÔ› ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô ÙÔ˘˜ Ì ȉÈfiÎÙËÙË ÎÔ‡ÚÛ·. ∆Ô˘˜ ͯˆÚ›˙ÂȘ ·fi Ù·
ηÏÔ¯ÙÂÓÈṲ̂ӷ Ì·ÏÏÈ¿, Ù· ÌÂٷ͈ٿ Ô˘Î¿ÌÈÛ·, Ù· ηÏÔ‚·Ï̤ӷ Ê·ÓÙ·Ú›ÛÙÈ-
η Î·È ÙÔ ÚÔÏfiÈ ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡. ∆Ô˘˜ ͯˆÚ›˙ÂȘ ·ÎfiÌ· ·fi ÙÔ ·Î·Ù¿‰Â¯ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘˜
Î·È ÙËÓ ·ÚÔı˘Ì›· ÙÔ˘˜ Ó· Û’ Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó. ∆· Ù۷ΛÛÌ·Ù· Î·È ÙȘ ¢Á¤ÓÂȘ
Ù· Û·Ù·Ï¿Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜. ∂ΛÓÔÈ ¿ÏÈ, Ù˘Êψ̤ÓÔÈ, ÙÔ˘˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Î¿-
ı ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· (Û. 25).
∆Ô ›‰ÈÔ ·˘ÛÙËÚ¿ ÎÚ›ÓÂÈ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ¿ÏÏ˘ ΢ڛ·˜ Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜:
∏ ΢ڛ· Û‹ÌÂÚ· Ì ÛÙ·Ì·Ù¿ÂÈ Î·È Ì ÔÏÏ‹ ¢Á¤ÓÂÈ· (¢Á¤ÓÂÈ· ÛÙ˘ÏÈ˙·ÚÈṲ̂ÓË
Ô˘ ÎÚ‡‚ÂÈ ·fi οو ÙËÓ ÂÚÈÊÚfiÓËÛË) ÌÔ˘ › ˆ˜ Ì·˜ ·Ú·Î·Ï› Ó· ÌËÓ Í·-
Ó·ÂÚ¿ÛÔ˘Ì ·fi ÙÔ ÎÙ‹Ì· ÁÈ·Ù› Ù˘ ¯·Ï¿Ì ÙÔ ·ÚÙ¤ÚÈ. ¢ÂÓ ‚·ÛÙ¿¯ÙËη: «∫˘-
Ú¿ ÌÔ˘, Â‰Ò Ô ÎfiÛÌÔ˜ ¯¿ÓÂÙ·È ÎÈ ÂÛ›˜ ÌÈϛ٠ÁÈ· ÙÔ ·ÚÙ¤ÚÈ Û·˜; ∞ÓÙ› Ó· Ì·˜
‚¿˙ÂÙ ¯·ÏÈ¿ Ó· ÂÚÓ¿ÌÂ;» ∫·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ: ÁÈ· ÙËÓ Î˘Ú›· ·˘Ù‹ ¤Ì·ı· ˆ˜ ‹Ù·ÓÂ
̤ÏÔ˜ Ù˘ ˘ÔÂÈÙÚÔ‹˜ Ù˘ «º·Ó¤ÏÏ·˜ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙÈÒÙÔ˘». ∂ȉÂÈÎÙÈΤ˜ ºÈÏ·Ó-
ıÚˆ›Â˜, ¯ˆÚ›˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ΛÓËÙÚÔ ·Á¿˘ (Û. 52).
™ÙËÓ ›‰È· ËÌÂÚÔÏÔÁȷ΋ ηٷ¯ÒÚËÛË, ¶·Ú·Û΢‹ 24 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1941, ‰È·-
‚¿˙Ô˘Ì ÁÈ· ÙÔ Î¿ÚÔ Ô˘ ¤ÊÙ·Û ÛÙË ÛÙÚ·ÙÒÓ· ÊÔÚو̤ÓÔ Ì ÎÔ˘‚¤ÚÙ˜, Ô˘
NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·136

∂À∞°°∂§∏ ∞ƒ. ¡∆∞∆™∏

ÚfiÛÊÂÚ·Ó ·fi ÙȘ ÚԛΘ ÙÔ˘˜ Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÁÒÓ· Ù˘ ·-
ÙÚ›‰·˜. °Ú¿ÊÂÈ:
∞ÓԛͷÓ ٷ Ì·Ô‡Ï· ÙÔ˘˜, ‰È·Ï·ÙÒÛ·Ó ÙȘ ÓÙÔ˘Ï¿˜ Î·È ‚Á¿Ï·Ó ·fi
̤۷, Ì’ fiÏË ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¿‰ÔÏË ÚÔı˘Ì›· fi,ÙÈ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˙ÂÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ê·ÓÙ¿-
ÚÔ˘˜. ¶‹Ú·Ó ÙË ‚ÂÏfiÓ· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ÁÚ¿„·Ó ·¿ÓÔ˘ – Ì ηÏÔÛ‡ÓË Î·È ÊÈÏ·-
Ú¤ÛÎÂÈ· – ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÙÒÚ· ÛÙȘ ÎÔ˘‚¤ÚÙ˜ Ù˘ ºÚÔ˘Ú¿˜:
«∂ÏÂÓÈfi ª¿Ï·, ∫ÚÈÂÎÔ‡ÎÈ 1940» ‹ «∂Êı˘Ì›· °Ô‡Ù·, ∫·ËÏ¿ÚÁÈ·» ‹ «∂˘‰ÔΛ·
∞ÔÛÙÔÏ›‰Ô˘, ¡¤· ∫›Ô˜».
øÛÙfiÛÔ, ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ·ÎfiÌË ÛÙ· ÌÂÙfiÈÛıÂÓ Î·È Ë Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘ ‰ÂÓ ı· ·ÚÁ‹ÛÂÈ Ó· ·Ôηχ„ÂÈ ÙËÓ Ô‰˘ÓËÚ‹ ·Ï‹ıÂÈ· Ù˘. √È Û˘Óı‹Î˜
ÌÂÙ·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ ª¤ÙˆÔ, Ù· ‚Ô˘Ó¿ Ù˘ ∞Ï‚·Ó›·˜, ÔÈ ÂÈÙ¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÊÙˆ¯fiÛÈÙˆÓ
ÙˆÓ ·Ï‚·ÓÒÓ Î·È ÔÈ ·ÁÁ·Ú›˜ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ¯·Ú·ÎÒÌ·Ù· ÙˆÓ Ì·¯ÒÓ, Ë ¿‰ÔÏË ·˘-
ÙÔı˘Û›· ÙˆÓ ·ÓÒÓ˘ÌˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛÎËÓÈÎfi. ∂‰Ò, Ë ¤Ï-
ÏÂÈ„Ë ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ Î·È Ë ·˘Ù·Ú¯È΋ ÓÔÔÙÚÔ›· ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Ù˘
ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ·Ú¿ Ó· ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘ÓÂȉ‹ÛÂȘ fi¯È
ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÒÚÈÌÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ·ÏÒÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ:
£· ‚·‰›ÛÔ˘Ì ϤÂÈ ‰‡Ô ̤Ú˜. ª·˜ ‰›ÓÔ˘Ó „ˆÌ›, Ù˘Ú›, ۇη Î·È ÛÙ·Ê›‰Â˜. ∆È
ηٿÓÙËÌ· fï˜ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙÔ˘ ÔÏÈÛÌÔ‡! ∂ʇÁ·Ì 75 ¿ÓÙÚ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÒÙË
ÁÚ·ÌÌ‹, ÁÈ· ÙÔ «Ì·¯fiÌÂÓÔ» ∆¿ÁÌ· Î·È ÌfiÓÔ ÔÈ 52 ›¯·Ó ͛ÊÔ˜. °È· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜
‰ÂÓ ÂÂÚ›ÛÛ¢Â. ∆· ÙÔ˘Ê¤ÎÈ· Â›Û˘ ÙˆÓ ÌÈÛÒÓ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÏÔ˘Ú› Î·È Ù· ‰¤Ó·ÓÂ
ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ Ì Û¿ÁÁÔ˘˜! º˘Û›ÁÁÈ· Ì·˜ ¤‰ˆÛ·Ó Ì ÔÈÎÔÓÔÌ›·, 25 ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜.
∞˘Ù‹ Ë ÌÈ˙¤ÚÈ· Â‰Ò ¿ÓÔ˘ Ì ·Á·Ó·ÎÙÔ‡ÛÂ. ∞˘Ù‹ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ë ı·˘Ì¿ÛÈ·
ÚÔ·Ú·Û΢‹, Ô Ù¤ÏÂÈÔ˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜, Ë ÊÔÚÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ¿Ì˘Ó·; ∆È
ÏÈÁÒÙÂÚÔ ·fi ÂÌ¿˜ ›¯·Ó ÔÈ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ 1907 ‹ ÙÔ˘ 1912-13; ∆· «·È‰È¿» [‰Ë-
Ï·‰‹ ÔÈ Ê·ÓÙ¿ÚÔÈ] ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÎÈ ·˘Ù¿ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó: «∂ Ú „ˆÚÔÎÒÛÙ·ÈÓ·,
‰ÂÓ Ì·˜ ¤ÛÙÂÏÓ˜ ηχÙÂÚ· ÛÊÂÓÙfiÓ˜, Ô‡ ’Ó·È Â‡ÎÔϘ Î·È ÊÙËÓ¤˜»; (Û. 125).
ªÂ ÙËÓ ›‰È· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÙË ÁÂÓÓ·ÈÔÊÚÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ ·ÓÒÓ˘-
ÌÔ˘ ˘ÚÔ‚ÔÏËÙ‹.
µÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ ÚÒÙË ÁÚ·ÌÌ‹, Û ¤Ó· ηٷ˘ÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ˘ÚÔ‚ÔÏÈÎÔ‡,
µã ¶˘ÚÔ‚ÔÏ·Ú¯›·, ∆. ∆. 345, ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ∫fiÂÛÈ:
ªÂ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ·˘Ù‹ ÌÔ˘ Û˘ÛÙ‹ÓÔ˘Ó Î·È ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ˘ÚÔ‚ÔÏËÙ‹ Ù˘ ˘-
ÚÔ‚ÔÏ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘˜. ŒÓ· „ËÏfi, ÁÂÚfi ·È‰› Ì ÎfiÎÎÈÓ· Ì¿ÁÔ˘Ï·. Œ¯Ô˘Ó ӷ ο-
ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ÊÈÏfiÙÈÌfi ÙÔ˘. Œ¯ÂÈ ¿ÚÂÈ, ϤÂÈ, ¿‰ÂÈ· ÁÈ· ÙÔ ¡ÔÛÔÎÔÌ›Ô, ÂÂȉ‹ ¤·-
ı ÎÚ˘Ô·Á‹Ì·Ù· ÎÈ ‹Ù·Ó ӷ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, Ì· ¿Ó·„ ÙÔ ÚÔ¯ıÂÛÈÓfi ηÓÔÓ›‰È Ë
Â›ıÂÛË ÎÈ ·Ó¤Ï·‚ ÂıÂÏÔÓÙ‹˜ ÁÈ· Ó· ÙÚ¤ÍÂÈ ÛÙÔ ˘ÚÔ‚ÔÏ›Ô. ªÂ fiÓÔ˘˜ ÛÙÔ
fi‰È, ÂÔϤÌËÛ fiÏË Ì¤Ú· ÎÈ ¤Î·Ó ı·‡Ì·Ù·! ™˘ÁÎÈÓ‹ıËη Î·È ÙÔÓ ÎÔÈÙÔ‡Û· ÙÔÓ
‹Úˆ·. ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔÈ ÛΤÊÙËη, ‰›ÓÔ˘Ó ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÛÙȘ «ÚËÙÔÚÈΤ˜» ÂÚÈÁڷʤ˜
Ù˘ ËÚˆÈ΋˜ Ì·˜ Ê˘Ï‹˜. ¡ËÛÈÒÙ˘ ‹Ù·ÓÂ, ·fi ÙË ™¿ÌÔ. ∫ڛ̷ Ô˘ ‰ÂÓ ÎÚ¿ÙËÛ·
ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘! (Û. 129).
∫·ıÒ˜ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÊÔÚÙ›˙ÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙˆÓ ¯·-
Ú·ÎˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘
NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·137

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ §√À∫A∆√™ ∞À∆√µπ√°ƒ∞º√Àª∂¡√™:

√¶§π∆∏™ ™∆√ ∞§µ∞¡π∫√ ª∂∆ø¶√ ∏ª∂ƒ√§√°π∞∫∂™ ™∏ª∂πø™∂π™ 1940-41 136 ñ 137

ÔÏ›ÙË ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ·ÔÎÙ¿ ÙËÓ Î·ı·Ú‹ ˘ÎÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ,
·ÔÎÙ¿ ÙÔ ‹ıÔ˜ ÙÔ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ô-
ÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÂΛÓÔ˜ ÌÂÏÂÙ¿:
∞Ô̤ÓÔ˘Ì ÌfiÓÔÈ ÎÈ ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· Ìԇ̠ÛÙÔ Ì¿ÙÈ ÙÔ˘ ¯ıÚÔ‡, ·ÔÎÔÌ̤-
ÓÔÈ ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ. “O voi chi entrate…”. ™Â ·fiÛÙ·ÛË ¤ÓÙ ̤ÙÚ· Ô
¤Ó·˜ ·fi ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, ·›ÚÓÔ˘Ì ÙÔ ÌÔÓÔ¿ÙÈ Ù˘ ηÙËÊÔÚÈ¿˜. ∫¿ı ۿϷÁÔ, ο-
ı ÛÊ˘ÚÈÍÈ¿, οı ˘ÚÔ‚ÔÏÈÛÌfi, ÙÔÓ ·›ÚÓÔ˘Ì ÁÈ· «Â¯ıÚÈ΋» ΛÓËÛË. ∆Ô ¯ÈfiÓÈ
ʈٛ˙ÂÈ ·Ú¿ÍÂÓ· Ù· ¿ÓÙ· ÎÈ ¤¯ˆ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ÊÂÁÁ·ÚfiʈÙÔ˘, ·Ú¿ÍÂÓÔ˘
fï˜ ÊÂÁÁ·ÚfiʈÙÔ˘, ¿ÛÚÔ˘ Î·È ˆ¯ÚÔ‡, ¯ˆÚ›˜ ˙ˆÓÙ¿ÓÈ·, ¯ˆÚ›˜ ¯·Ú¿ ηÈ
ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ºÂÁÁ·ÚfiʈÙÔ Ô˘ ‰ÂÓ Î¿ÓÂÈ ÛÎȤ˜ ÁÈ·Ù› ÛÎȤ˜ ›̷ÛÙ ÂÌ›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ…
ÔÈ ÈÙ·ÏÔ› Ì·˜ ‹Ú·Ó ›‰ËÛË Î·È ‚·Ú¿ÓÂ. Œ¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô ÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ì·˜ ÎÈ Ô‚›‰Â˜
Û¿Ó Ï¿È Ì·˜. ¢ÂÓ ·ÎÔ‡ˆ ·Ú¿ ÙÔ˘˜ ÎÚfiÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÂÎÚ‹ÍÂˆÓ Î·È ÙË ÛÈÁ‹ ÙˆÓ
ÊÔ‚ÈÛÌ¤ÓˆÓ Ó˘¯ÙÔfiÚˆÓ. √È Ô‚›‰Â˜ ÛÊ˘Ú›˙Ô˘Ó ¿Óˆ ·fi Ù· ÎÂÊ¿ÏÈ· Ì·˜ ··-
ÓˆÙ¤˜ Î·È ÔÈ ÂÎÚ‹ÍÂȘ ÙÔ˘˜ ·Ó·Î·Ù‡ÔÓÙ·È, fiϘ Ì·˙› Û ·Ó‰·ÈÌfiÓÈÔ…
•ÂÎÈÓ¿Ì Ì˯·ÓÈο, Ô ¤Ó·˜ ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ ÁÈ· οÙÔ˘. ¡· Î·È Ù· ‚ÔÁ-
ÁËÙ¿ ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ Î·È Ù· ÌÔ˘ÁÎÚËÙ¿ ÙˆÓ ·ÏfiÁˆÓ. ºˆÓ¤˜ ·¤Ïȉ˜ ̘ ÛÙÔ
ÛÎÔÙ¿‰È : «µÔ‹ıÂÈ· Û˘Ó¿‰ÂÏÊ». ∫·ÙËÊÔÚ›˙Ô˘Ì ‚È·ÛÙÈÎÔ› Î·È ·‰È¿ÊÔÚÔÈ ÁÈ·
fi,ÙÈ ·ÎÔ‡ÌÂ. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ì ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙÔÓ ·˘¯¤Ó· Î·È Ó· ÌË ¯¿ÛÔ˘Ì ÙËÓ
Â·Ê‹ Ô ¤Ó·˜ Ì ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ… ºÙ¿ÓÔ˘Ì ÛÙȘ ÎÔÚʤ˜ Î·È Î·ÙËÊÔÚ›˙Ô˘ÌÂ, ÁÈ·
Ó· ·Ó‚ԇÌ ے ¿ÏϘ. ∆Ô Ù¤ÚÌ· Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿. ∏ Ì¿¯Ë ÂΛ Ô˘ ¿Ì ̷›ÓÂÙ·È.
∫È fï˜ ‚È·˙fiÌ·ÛÙ ӷ ÊÙ¿ÛÔ˘ÌÂ, ¤ÛÙˆ Î·È Û ̿¯Ë. ∏ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÊÙ¿ÛÈÌÔ˘ ›-
Ó·È ¿ÓÙ· ÚˆÙ·Ú¯È΋, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó ÙÔ Ù¤ÚÌ· Â›Ó·È ÊˆÙÈ¿…
∏ ›‰È· ·Ï‹ıÂÈ·, Ì ÙËÓ ›‰È· ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ÔÈ-
ÛıÔ¯ÒÚËÛË:
∞Ó ÊÙ¿ÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Â›Ó·È Û·Ó Ó’ ·Ó·ÓÂÒÛÔ˘Ì ÙÔ Û˘Ì‚fiÏ·Èfi Ì·˜ ÌÂ
ÙË ˙ˆ‹. ŸÏ· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì fiÓÂÈÚÔ… ∞fi ’‰ˆ ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ÌÂÁ¿ÏË ÂÁηٿÏÂÈ„Ë
˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ˘Ô¯ÒÚËÛË. √È Ê·ÓÙ¿ÚÔÈ ÂÙ¿Ó ÎÔ˘‚¤ÚÙ˜, Â-
Ù¿Ó ·ÓÙ›ÛÎËÓ·, ÂÙ¿Ó ÎÚ¿ÓË, ÂÙ¿Ó ٷ ÎÔ˘ÙÈ¿ ÙˆÓ ˘ÚÔÌ·¯ÈÎÒÓ. ∫·Ù·-
Ï‹ÛÛÔÌ·È ÁÈ·Ù› ÚԂϤˆ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ‰È¿Ï˘ÛË Î·È Û˘ÌÊÔÚ¿… ∞ÎÔ‡ˆ ÙÔÓ ÂÈ-
ÙÂÏ‹ Ô˘ ʈӿ˙ÂÈ Û οÔÈÔÓ ÂṲ̂ÓÔ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ: «™‹Îˆ ·¿Óˆ ÚÂ! £· ÛÂ
ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ πÙ·ÏÔ›». ªÈ· ÁÓÒÚÈÌË ÊˆÓ‹ ‚Á·›ÓÂÈ ·‰‡Ó·ÙË, ·fi ÂΛÓÔÓ ÙÔÓ
ÛˆÚÈ·Ṳ̂ÓÔ ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ fiÁÎÔ. «¢ÂÓ ÌÔÚÒ! ∞˜ Ì ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó. ¶ËÁ·›ÓÂÙ ÂÛ›˜!».
¶ÏËÛÈ¿˙ˆ Î·È Û·‚ˆ ÛÙÔ ÎÔ˘Ú·Ṳ̂ÓÔ ÎÔÚÌ›. ¢ÂÓ ÙÔÓ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ˆ. ∂ΛÓÔ˜ fï˜
Ì ηٷϷ‚·›ÓÂÈ Î·È ÌÔ˘ ÌÈÏ› «§Ô˘Î¿Ù»… ∞‰‡Ó·ÙÔ˜, ÂÍ·ÓÙÏË̤ÓÔ˜ ΛÙÂÙ·È
̤۷ ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ. ∆Ô˘ ‰›Óˆ ÎÔ˘Ú¿ÁÈÔ Î·È ÙÔÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ˆ Ó· ÛËΈı›. ∆Ô˘ ·›Ú-
Óˆ ÙÔ fiÏÔ Î·È ÙÔ Á˘ÏÈfi. ∫·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ Ó· ÛÙ·ı› ÛÙ· fi‰È· ÙÔ˘. ∆ÔÓ ÎÚ·ÙÒ ·fi
ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·ÓËÊÔÚ›˙Ô˘ÌÂ, ¤ÙÛÈ ÌÂÚÈο ̤ÙÚ·. ŸÌˆ˜ Â›Ì·È ÎÈ ÂÁÒ ÎÔ˘Ú·Ṳ̂-
ÓÔ˜, Î·È ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ‚¿ÚÔ˜ Ì Îfi‚ÂÈ. √ ∆Ô˘ÏÔ˘¿Î˘ ÙÚÂÎÏ›˙ÂÈ Ù· fi‰È·
ÙÔ˘. ¶¤ÊÙÔ˘Ì ÎÈ ÔÈ ‰˘Ô οÙÔ˘, ̤۷ ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ. ∆È Ì·Ï·Î¿ Î·È ·Ó··˘ÙÈο Ô˘
Â›Ó·È ¤ÙÛÈ, ı· ÌÔÚÔ‡Û ηÓ›˜ Ó· ÎÏ›ÛÂÈ Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ Î·È Ó· ÎÔÈÌËı› ‚·ıÈ¿,
¤ÛÙˆ ÎÈ ·Í‡ÓËÙ· (Û. 293).
NTATSH133_138 2/10/2008 15:02 ™ÂÏ›‰·138

∂À∞°°∂§∏ ∞ƒ. ¡∆∞∆™∏

∞˘Ù‹ Â›Ó·È Ë Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ÂıÓÈΤ˜ ÚËÙÔÚ›˜ Î·È ˘Ô-
ÎÚÈÙÈÎÔ‡˜ ·ÙÚȈÙÈÛÌÔ‡˜, ¯ˆÚ›˜ ÂÚÈÊÚfiÓËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÍ·ıÏȈ̤ÓÔ˘˜ ·Ï‚·-
ÓÔ‡˜ Ô˘ ˘¤‚ÏÂ·Ó, fi¯È ¿‰Èη, fiˆ˜ ÙÔÓ›˙ÂÈ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÙÔ˘ √Ï›ÙË ÛÙÔ ·Ï-
‚·ÓÈÎfi ̤وÔ , ÙÔ˘˜ ¤ÏÏËÓ˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜, ¯ˆÚ›˜ ÂıÓÈΤ˜ ·Ï·˙ÔÓ›˜ Î·È ÙÔ
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfiÙÂÚÔ, ¯ˆÚ›˜ ˘ÔÙ›ÌËÛË Ù˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜.
∆Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‰ÈηÈÒÓÂÈ Úˆı‡ÛÙÂÚ· ÌÈ· ÔÚ›· ˙ˆ-
‹˜. ∞Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Î·È Â·ÏËı‡ÂÈ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‹ıÔ˜ Î·È ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁÈ΋ Û˘Ó¤-
ÂÈ· ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ÎÔϿ΢Â, ‰ÂÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Û ÙËÓ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ· Û ÂΛ-
ÓÔ˘˜ Ô˘ ‹ÍÂÚ·Ó ÏÈÁfiÙÂÚ· ·fi ÂΛÓÔÓ, ‰ÂÓ ÂÓ¤‰ˆÛ ÛÙËÓ ÂÏ·ÙÂȷ΋ ¿ÛÎËÛË ÙÔ˘
ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹Ì·ÙÔ˜, ‰ÂÓ Â‰›ˆÍ ÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌfi.
∆Ô Î‡ÎÓÂÈÔ ¿ÛÌ· ÙÔ˘ ʤÚÓÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ Ì·˜ ÙË ÛÂÌÓ‹ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ·Î·‰Ë-
Ì·˚ÎÔ‡ ‰·ÛοÏÔ˘, Ô˘ ›¯Â ÙËÓ ÙfiÏÌË Ó· ·ÓÙÈÛÙ·ı› ÛÙË ¯Ô‡ÓÙ· ÙÔ˘ 1967, η-
Ù·ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·˜ Û ÂÌ¿˜ ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÛÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔ Ù˘ ¢ÔÌfiÏË, ÙÔ ·Ô-
ÙÚfi·ÈÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Ô˘ ÙÂÏÈο ÙÔÓ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ú·›ÙËÛË.

∫Ï›ӈ Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË, Ì‹ˆ˜ ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙË ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ·, ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ-
‹˜ ÙÔ˘, ÙȘ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘ ‹ıÂÏ ·ÓÂ›ÁÓˆÛÙ· Ó· Ì·˜ ı˘Ì›ÛÂÈ ÙÔ˘˜
ÛÙ›¯Ô˘˜ ·fi ÙÔ ÂÈÙ¿ÊÈÔ Â›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ˘:
[∞ÈÛ¯‡ÏÔ˘ ∂˘ÊÔÚ›ˆÓÔ˜, ∞ıËÓ·›ÔÓ Ùfi‰Â ·ıÂÈ
ªÓ‹Ì· ηٷÊı›ÌÂÓÔ˜ ˘ÚÔÊfiÚÔÈÔ °¤Ï·˜]
∞ÏÎ‹Ó ‰’ ¢‰fiÎÈÌÔÓ ª·Ú·ıÒÓÈÔÓ ¿ÏÛÔ˜ ·Ó ›ÔÈ
Î·È ‚·ı˘¯·ÈÙ‹ÂȘ ª‹‰Ô˜ ÂÈÛÙ¿ÌÂÓÔ˜
∆ÔÓ Â˘¯·ÚÈÛÙԇ̠ÁÈ· ÙÔ ·Î¤Ú·ÈÔ ‹ıÔ˜ ÙÔ˘.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·139

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏
¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘
Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ.

√ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ˆ˜ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘1

ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ÃÚÔÓÈÎfi.

¶ ÚfiıÂÛ‹ ÌÔ˘ ‹Ù·Ó ·Ú¯Èο Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ·ÂÈÌÓ‹ÛÙÔ˘ ¢ËÌË-

ÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi ª¤ÙˆÔ, Ô˘ ÌÔ˘ ›¯Â ¯·Ú›ÛÂÈ ÙËÓ
ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿ ÙÔ˘ 2002 «Ì ¢¯¤˜ ·ÓÙ› ÁÈ· ÌÂÏÔ̷οÚÔÓ·», fiˆ˜ ¤ÁÚ·Ê ÛÙËÓ
·ÊȤڈÛË, Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È¿‚·Û· ÙfiÙ ÌÔÓÔÚÔ‡ÊÈ. £ÂˆÚÒ fiÙÈ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÍ·È-
ÚÂÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘ fiÛÔ Î·È ÁÈ·
ÙË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ ÔÈfiÙËÙ·. ∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋, ˆÛÙfiÛÔ, ·Ó·‰›ÊËÛË ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ÙÔ˘
∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘Óı¤Ûˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘, ÌÔ˘ Â¤ÙÚ„ ӷ
Û¯ËÌ·Ù›Ûˆ ÌÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ (ÙfiÙÂ) ÁÈ· fiÛÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ˘ËÚ¤ÙË-
Û ے ·˘Ùfi (1938–1962)2, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ Ì ÙÔ˘˜ ÓÂfiÙÂ-
ÚÔ˘˜ ·fi ·˘ÙfiÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ̤¯ÚÈ ÚfiÛÊ·Ù· Î·È Ì¤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜.
∆ÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÚfiÏ·‚· ˆ˜ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜. ∆ÔÓ ÁÓÒÚÈÛ· ÌÂÙ¿ ÙË Û˘ÓÙ·ÍÈÔ‰fiÙËÛ‹ ÙÔ˘. ∂›¯· ÙËÓ Ù‡¯Ë Ó· Ì ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ
Ì ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË Î·È ÙËÓ ·Á¿Ë ÙÔ˘, οÙÈ Ô˘ ·ÔÏ¿Ì‚·Ó· ηٿ ÙȘ ‚‰ÔÌ·‰È·›-
˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù·ÎÙÈο οı ∆ÂÙ¿ÚÙË, ¿ÓÙ· Ì ¤Ó·
ÏÔ˘ÏÔ‡‰È, ¤Ó· ·Ó¿Ù˘fi ÙÔ˘ Ì ıÂÚÌ‹ ·ÊȤڈÛË ÎÈ ¤Ó·Ó ηÏfi ÏfiÁÔ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜
Ì ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Û¯fiÏÈ·, ÁÚ·Ù¿ ‹ ÚÔÊÔÚÈο, ÁÈ· ÌÂϤÙ˜ ÌÔ˘, Ô˘ ›¯Â ‰È·‚¿-
ÛÂÈ. ¶ÂÚ›ÌÂÓ·, fiˆ˜ Î·È ÔÏÏÔ› Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔÈ ÈÛÙ‡ˆ, ÙËÓ Â›Û΄‹ ÙÔ˘. Œ¯ˆ Ê˘-
Ï¿ÍÂÈ ·Ì¤ÙÚËÙ· ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÈÛÙÔϤ˜, ÁÚ·Ì̤ӷ ηÓÔÓÈο Î·È ÂÚÈÌÂÙÚÈο,

1. ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘: Ô ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÚÈÓ ·fi ÙÔ 1990, fiÙ·Ó Ì ¡fiÌÔ ÔÈ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˜ ÂÓÙ¿¯ıËηÓ
ÌÂÙ¿ ·fi ÎÚ›ÛË Û ‚·ıÌ›‰Â˜ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ.
2. √ ›‰ÈÔ˜ Û’ ¤Ó· ·fi Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¤ÚÁ· ÙÔ˘, √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi ª¤ÙˆÔ, ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆Ô 1938 [·fi ÙÔ 1931 ˘Ë-
Ú¤ÙËÛ ÛÙË ª¤ÛË ∂Î·›‰Â˘ÛË: ∫ÂÊ·ÏÏËÓ›·, ∞ı‹Ó·, ∫ÈÏΛ˜] ‰ÈÔÚ›ÛÙËη ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, fiÔ˘ ÂÚÁ¿ÛıËη 23 ¯ÚfiÓÈ·. ∆Ô 1940–41 ÛÙÚ·Ù‡ıËη ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi ª¤ÙˆÔ. ∆Ô 1947
ÌÂÙÂÎ·È‰Â‡ÙËη Û ÂıÓÔÏÔÁÈο ΤÓÙÚ· Ù˘ °·ÏÏ›·˜, Î·È ÙÔ 1950 ¤Ï·‚· ÙÔ ‰È‰·ÎÙÔÚÈÎfi ‰›ψ̷ ·fi ÙÔ ¶·ÓÂÈ-
ÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ™ÔÚ‚fiÓÓ˘. ∆Ô 1964 ‰ÈÔÚ›ÛÙËη ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙË ÓÂÔÛ‡ÛÙ·ÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙÔ˘
¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ‰›‰·Í· ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∫Ú‹Ù˘ ÛÙÔ ƒ¤ı˘-
ÌÓÔ (1979–1981) Î·È ÛÙÔ ÓÂÔ˚‰Ú˘Ì¤ÓÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ (1984–1985)».
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·140

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

∂ÈÎ. 1 ∂ÈÎ. 2
¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·ÔÓÔÌ‹˜ ÙˆÓ ‚Ú·‚›ˆÓ Herder (µÈ¤ÓÓË, ª¿ÈÔ˜ 1981)
∞Ó·ÌÓËÛÙÈ΋ ʈÙÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ‚Ú·‚Â˘Ì¤ÓˆÓ Ì ‚Ú·‚Â›Ô Herder ÚÔÛˆÈÎÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÔÙÚfiÊˆÓ ÙÔ˘
π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ Herder. ¢È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ì¤ÛÔÓ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ›Ûˆ ÛÂÈÚ¿, ÚÒÙË ÂÎ ‰ÂÍÈÒÓ, Ë ˘Ô-
ÁÚ¿ÊÔ˘Û·

ÌËÓ Ù˘¯fiÓ Ì›ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ ÎÂÓfi, fiˆ˜ ¤Î·Ó·Ó ÔÈ ·ÏÈÔ› Ï·˚ÎÔ› ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ Î·È ÙÂ-
¯Ó›Ù˜, Ì ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚ· ı¤Ì·Ù·, ·Ó·ÁÓÒÛÂȘ ¿ÚıÚˆÓ Û ÂÚÈÔ‰Èο ηÈ
ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜. ∂ÈÏÔÁ‹ ·fi ·˘Ù¿ ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘.
À¿Ú¯ÂÈ Â›Û˘ ˘ÏÈÎfi, Ô˘ ηٿ ηÈÚÔ‡˜, fiÙ·Ó ÍÂηı¿ÚÈ˙ ÙÔ ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘, ÌÔ˘
¤ÛÙÂÏÓÂ Ô ›‰ÈÔ˜, ÁÈ· Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹Ûˆ Û ÂÚÁ·Û›Â˜, Ô˘ ÁÓÒÚÈ˙ fiÙÈ ÂÙÔÈÌ¿-
˙ˆ ‹ Ó· ÙÔ ÂÓٿ͈ ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ¤¯ˆ ‹‰Ë οÓÂÈ.
∂›¯· Â›Û˘ ÙËÓ ÙÈÌ‹ Î·È ÙËÓ Ù‡¯Ë ÛÙ· ÚÒÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔ˘ ÛÙÔ
∫¤ÓÙÚÔ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ó· Ì ÚÔÙ›ÓÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÙÚÔÊ›· Herder, ¢ÂÚÁ¤ÙËÌ· ÙÔ˘
‚Ú·‚›Ԣ Herder, Ô˘ ·ÔÓÂÌ‹ıËΠ۠ÂΛÓÔÓ ÙÔ 1981 ·fi ÙÔ ÿ‰Ú˘Ì· Gottfried
von Herder ÙÔ˘ ∞Ì‚Ô‡ÚÁÔ˘ Î·È ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ µÈ¤ÓÓ˘ (ÂÈÎ. 1, 2). ªÂ ÙËÓ
˘ÔÙÚÔÊ›· ·˘Ù‹ ÍÂΛÓËÛ· ÙȘ ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÌÔ˘ ÛÙË µÈ¤ÓÓË ÙÔ 1982–83.
∏ ÙÈÌËÙÈ΋ ÁÈ· ̤ӷ ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ¤ÁÈÓ ·ÊÔÚÌ‹ Ó’ ·Ó·Ù˘¯ı› ·Ó¿ÌÂÛ¿ Ì·˜ ÌÈ·
Ì˘ËÙÈ΋ Û¯¤ÛË ‰·ÛοÏÔ˘ – Ì·ıËÙ‹, ΢ڛˆ˜ ÌÈ· ÛÙÈ‚·Ú‹ Û¯¤ÛË ·ÏÏËÏÔÂÎÙ›ÌËÛ˘,
Ô˘ ÎÚ¿ÙËÛ Ҙ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜.
∆Ô ¤ÙÔ˜ 2000, ˆ˜ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ì ÌÂÁ¿ÏË Â˘¯·Ú›-
ÛÙËÛË ‰¤¯ıËη ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘ ∫ÔÈÓˆÊÂÏÔ‡˜ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¶·ÍÒÓ Ó· ÂΉÔı›
ÙÔ ·Ú¯ÂÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ·fi ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ¶·-
ÍÔ‡˜ ÙÔ 1957. ªÂ ÙËÓ „ËÊÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÂÏ›˙ˆ fiÙÈ ı· ›̷ÛÙÂ
Û‡ÓÙÔÌ· Û ı¤ÛË Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì fiÏÔ ÙÔ ·Ó¤Î‰ÔÙÔ ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘ ·fi Ù· ∂Ù¿ÓËÛ·,
·ÏÏ¿ Î·È ·fi ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜. ø˜ ›‰Ú˘Ì· Ë ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙËÓ Û˘-
ÓÔÏÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙË §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙÔ˘ ·¤ÓÂÈÌ ÙÔ ∞ÚÁ˘Úfi ªÂÙ¿ÏÏÈfi Ù˘.
∆· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·Ú·ı¤Ùˆ Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ·Ó¤Î‰ÔÙÔ ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘
∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÙÂÎÌËÚÈÒÓÔÓÙ·È Ì ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ÛÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi
fiÚÁ·Ófi ÙÔ˘, ÙËÓ «∂ÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ» Î·È fiÛ· ¿ÏÏ· ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜
ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ηٿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· 1938–1962.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·141

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 140 ñ 141

∂ÈÎ 3. ™ÂÏ›‰· ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ 1152 ∂ÈÎ 4. ∂ÍÒÊ˘ÏÏÔ ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ 1154

∏ ıËÙ›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ÌÔÚ› Ó·

‰È·ÎÚÈı› Û ÙÚÂȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜, ·Ú¿ÏÏËϘ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏË-
ÚÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜, Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó Î·È ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋
ÔÚ›· Î·È Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·. ∆ËÓ ÂÈ-
ÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ, ÙËÓ ·Ô‰ÂÏÙ›ˆÛË, ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË Î·È ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·-
Û›· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ (·Ó¤Î‰ÔÙÔ˘ Î·È ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ˘) Î·È ÙȘ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ.
∏ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ηıÈÂÚÒÓÂÙ·È Â˘ı‡˜ ÂÍ ·Ú¯‹˜ Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, ÙÔ 19183, Î·È ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi ηı‹ÎÔÓ ÙˆÓ ˘ËÚÂÙÔ‡ÓÙˆÓ
ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô – ∫¤ÓÙÚÔ. ¶ÚÒÙÔ˜ Ô ™Ù›ÏˆÓ ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜, ÂÊԉȷṲ̂ÓÔ˜ Ì ÌÈ· ʈ-
ÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, Ô˘ ·ÁÔÚ¿ÛÙËΠ̠ٷ ÂÓȯڿ ̤۷ ÙÔ˘ ÌfiÏȘ È‰Ú˘ı¤ÓÙÔ˜
§·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ ÁÈ· ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÛÙËÓ ·-
ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ∫ÔÌÔÙËÓ‹ (°ÎÈÔ˘ÌÔ˘ÏÙ˙›Ó·). √ °. ∞. ª¤Á·˜ ı· ‰ÒÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ¤Ì-
Ê·ÛË ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ ‰›Ô˘ Î·È Û˘¯Ó¿ ı· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÁÚ·Ù¿ ÙË ‰˘ÛÊÔÚ›· ÙÔ˘, fiÙ·Ó
ÏfiÁÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› ‹ ¿ÏÏÔÈ (fiÏÂÌÔ˜) ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ·Ô-
ÛÙÔÏÒÓ ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
√ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÚÈÓ ·ÎfiÌË ÚÔÛÏËÊı› ÛÙÔ ∞گ›Ô, ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1937,
ηٷı¤ÙÂÈ ÛÙÔ «§·ÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ∞گ›ÔÓ» ¤Ó· ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·fi 43 ÛÂÏ›‰Â˜4. ∆Ô 1938,
fiÙ·Ó ·Ô¯ˆÚ› Ô ¢ËÌ. •·Ó¿Ï·ÙÔ˜, Â›ÎÔ˘ÚÔ˜ Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘, ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘

3. ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜: πÛÙÔÚÈÎfi, ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∞Ó¿Ù˘Í˘, ∂ÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜, ∫›ÌÂ-
Ó·: ∞ÈηÙÂÚ›ÓË ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË. ∂È̤ÏÂÈ·: ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡. ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ·: ∂‡· ™Ù·Ì¿ÙË,
∞ı‹Ó· 2001 (‚㠤ΉÔÛË), Û. 24. µÏ. Î·È ÙÚ›ÙË ¤Î‰ÔÛË ·Ó·ıˆÚË̤ÓË, ∞ı‹Ó· 2006, Û. 15.
4. °. ∞. ª¤Á·˜, «∂Îı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘fi ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›·Ó ÙÚÈÂÙ›·Ó», ∂Â-
ÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ (ÛÙÔ ÂÍ‹˜ ∂§∞), Ù. 1 (1939), Û. 151.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·142

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ηٷϷ̂¿ÓÂÈ «‰È’ ·ÔÛ¿Ûˆ˜» Ô ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «Î·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÂÓ ∫ÈÏΛ˜ °˘-

ÌÓ·Û›Ô˘»5. ∆fiÙ ηٷı¤ÙÂÈ ‰‡Ô ·ÎfiÌË ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· (·ÚÈı. 1152 Î·È 1154) ·fi 111 ÛÂ-
Ï›‰Â˜6 (ÂÈÎ. 3, 4).
√ Ó¤Ô˜ ηıËÁËÙ‹˜, Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›Ó·È ÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓÔ˜ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙË
§·ÔÁÚ·Ê›·, ·Ô‰ÂÏÙÈÒÓÂÈ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ∞گ›Ô, ¤ÓÙ ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·Ê· (1106, 1144, 1152, 1154 Î·È 1160 ·fi 450 Û˘ÓÔÏÈο ÛÂÏ›‰Â˜)7, ÂÓÒ ÚÔÔ-
Ú›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ ª¤Á· ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ÂÓfi˜
·fi Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·Ú¯Â›· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁË̤ÓÔ˘ ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ·fi ÙÔÓ
¡ÈÎfiÏ·Ô ¶ÔÏ›ÙË. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙ· ¶ÂÚ·Á̤ӷ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, ÙÔ 1938, «Ô Ù·-
ÍÈÓfiÌÔ˜ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ·Ó·Ï·‚ÒÓ ˘ËÚÂÛ›·Ó ÂÓ Ùˆ ∞گ›ˆ ÙËÓ 5ËÓ ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘,
ÂÂÏ‹ÊıË Ù˘ ηٷٿ͈˜ ÙˆÓ ·Î·Ù·Ù¿ÎÙˆÓ ÂÓ Ùˆ ∞گ›ˆ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ηٷٿ-
Í·˜ ̤¯ÚÈ ÙÔ‡‰Â 817 ÂÍ ·˘ÙÒÓ». ∫·Ù¿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1939, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Â›Û˘ Ô °. ª¤-
Á·˜ ÛÙËÓ ŒÎıÂÛË ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, «Ô ·ÂÛ·Ṳ̂ÓÔ˜ ·Ú’
ËÌ›Ó Î·ıËÁËÙ‹˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·fi Ù˘ 18˘ πÔ˘Ó›Ô˘ ˘ËÚÂÙ› ÂȘ Ù·˜ Ù¿ÍÂȘ
ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡» 8. ∆Ô ›‰ÈÔ ¤ÙÔ˜ Î·È Ì¤¯ÚÈ Ó· ÛÙÚ·Ù¢ı›, ·Ô‰ÂÏÙÈÒÓÂÈ9 Ù¤ÛÛÂÚ· ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·Ê· 1.294 ÛÂÏ›‰ˆÓ, ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fi ·ÔÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ (Ù· ˘’
·ÚÈı. 1160, µã, °ã, ¢ã, Î·È ∂ã, 1163, 1164, 1104 ∞ã, µã Î·È °ã) Î·È Î·Ù·Ù¿ÛÛÂÈ «2.036
·ÚÔÈÌ›·˜, Ô ‰Â ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ‹ÏÂÁÍ ÙËÓ ˘fi ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÂÓÔ̤ÓËÓ
Ù·ÍÈÓfiÌËÛÈÓ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘, Ù˘ ÂÚȯÔ̤Ó˘ ÂȘ ·ÔÎfiÌÌ·Ù· ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ
Î·È ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ» 10.
∂›Ó·È Ë ËÚˆÈ΋ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, fiÙ·Ó Ì ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙÔ˘
°ÂˆÚÁ›Ô˘ ª¤Á· ·ÁÈÒÓÂÈ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ›ÎÔ-
ÛÈ ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÛÙ· ¶ÂÚ·Á-
̤ӷ: «ªÂÙ¿ ¯·Ú¿˜ ÛËÌÂÈÔ‡ÌÂÓ Î·Ù¿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ ‰‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·, ÙËÓ
›‰Ú˘ÛÈÓ ∂ÂÙËÚ›‰Ô˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Î·È ÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÈÓ Ù˘ ∂ıÓÈ-
΋˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜ ™˘ÏÏÔÁ‹˜, ·Ó¿ÁÎËÓ ËÓ ˘‰›ͷÌÂÓ ¿Ì· ÙË ·Ó·Ï‹„ÂÈ ÙˆÓ Î·ıËÎfi-
ÓÙˆÓ ËÌÒÓ (ÀfiÌÓËÌ· ÂÚ› ÔÚÁ·ÓÒÛˆ˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘ 29˘ √ÎÙˆ-
‚Ú›Ô˘ 1936). ∞ÂÊ·Û›ÛıË ˘fi Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ÚÔ˜ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛÈÓ Ù˘ ÂÚ‡Ó˘
Î·È Ù˘ χÛˆ˜ ÙˆÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÚÔ΢ÙfiÓÙˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·Ó Ù˘ ·Ô-
ıËÛ·˘ÚÈÛı›Û˘ ÂÓ Ùˆ ∞گ›ˆ ‡Ï˘. ∞Ú¯‹ Ù˘ ÂΉfiÛˆ˜ ÂÁ¤ÓÂÙÔ ‹‰Ë, ÂÎÙ˘ˆı¤ÓÙˆÓ
ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Ù˘ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ê‡ÏψÓ, ÂÚÈÏ·Ì‚·ÓfiÓÙˆÓ ÌÂϤٷ˜ ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙÔ‡ ηÈ
Ù˘ Ù·ÍÈÓfiÌÔ˘ ª. πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, ÂÏ›˙ÔÌÂÓ ‰’ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘ ÂÚ-
¯Ô̤ÓÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ı· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ô fiÏÔ˜ ÙfiÌÔ˜»11.
∆Ô 1940 Î·È Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë ÂÚÈ¤ÙÂÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Ì ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙËÓ

5. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 155.

6. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 157.
7. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 158.
8. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 160 Î·È «ŒÎıÂÛȘ ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1939» ÛÙÔ µÈ‚Ï›Ô
¶Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘.
9. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 164.
10. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 165.
11. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 165–66.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·143

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 142 ñ 143

∞Ï‚·Ó›·, «Ô Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÌÂÙ¤‚Ë ÙËÓ 1Ë ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÂȘ §¤Û‚ÔÓ ‰È·-
ÙÚ›„·˜ ‰’ Â› ¤Ó· Ì‹Ó· ÂÓ ·˘Ù‹, ËÚ‡ÓËÛÂÓ Â› ÙË ‚¿ÛÂÈ ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ ÙÔ˘
∞Ú¯Â›Ô˘ ÙËÓ §·ÔÁÚ·Ê›·Ó ÙˆÓ ÂÓ ª˘ÙÈÏ‹ÓË ÂÁηÙÂÛÙËÌ¤ÓˆÓ ∞‰Ú·Ì˘ÙÙËÓÒÓ, ÂÈ-
ÛÎÂÊı›˜ ‰Â Î·È Ù· ¯ˆÚ›· ∞ÁÈ¿ÛÔ˜, ∫·ÏÏÔÓ‹, ∆ÂÏÒÓÈ·, ¶¤ÙÚ·, ¶ÂÙÚ›, ™ÎÔ˘Ù¿ÚÔ Î·-
Ù‹ÚÙÈÛÂ Û˘ÏÏÔÁ‹Ó Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎ‹Ó ÂÎ 1.074 ÛÂÏ›‰ˆÓ, ‹ÙȘ ηÙÂÁÚ¿ÊË ÂȘ Ù·˜ Û˘ÏÏÔÁ¿˜
ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ˘’ ·ÚÈı. 1.446» 12. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· η٤ٷÍ ‰¤Î· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·, ÂÎ ÛÂÏ›‰ˆÓ
2.239 (Ù· ˘’ ·ÚÈı. 1.104 ¢ã, ∂ã Î·È ™∆ã, 1.355, 1.410, 1.415, 1.420, 1.421, 1.423 ηÈ
1.446 ∞ã Î·È µã, 1.413, 1.416, 1.422, 1.432, 1.438–41). ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ô-
‰ÂÏÙȈÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÚÔ¯ÒÚËÛÂ Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ηٿٷÍË Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ù˘
·ÔıËÛ·˘ÚÈṲ̂Ó˘ ‡Ï˘: ŒÙÛÈ «Ë ÌÂÓ Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ª·Ú›· πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ Û˘Ó¯›˙Ô˘Û· ÙÔ
¤ÚÁÔÓ Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ ηٷٿ͈˜ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·Ù¤Ù·Í 560 ¿ÛÌ·-
Ù·, ÂÂÌÂÏ‹ıË ‰Â Î·È Ù˘ ηٷٿ͈˜ ÙÔ˘ ·Ô‰ÂÏÙȈı¤ÓÙÔ˜ ηٷÏfiÁÔ˘ ·ÛÌ¿ÙˆÓ
ÙÔ˘ ·ÂÈÌÓ‹ÛÙÔ˘ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙÔ˘, Ô ‰Â Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ η٤ٷÍÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ-
ÎÒ˜ 7.953 ·ÚÔÈÌ›·˜ Î·È ·ÓÂıÂÒÚËÛ ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍÈÓ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÙÂÙ·Á̤-
ÓˆÓ ‹‰Ë ·ÚÔÈÌÈÒÓ ·fi Ù˘ Ï. ∂§π∞ ̤¯ÚÈ Ù˘ Ï. ∂Ãø…». ªÂ ÙËÓ Î‹Ú˘ÍË ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘ Ô «¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÎÏ‹ıË ÙËÓ 22 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ÂȘ Ù·˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡
ÚÔ˜ ÂÎÏ‹ÚˆÛÈÓ ÙÔ˘ ˘„›ÛÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ¶·ÙÚ›‰· ηı‹ÎÔÓÙÔ˜» 13.
√ ›‰ÈÔ˜ ÛÙÔ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤Ó ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi ª¤ÙˆÔ. ∏ÌÂ-
ÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ 1940–41 ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Ë̤ڷ Ô˘ ÎËÚ‡¯ÙËÎÂ Ô fiÏÂÌÔ˜:
«™ÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô ÌÔ˘ (Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜) ηٷÊı¿ÓÔ˘Ó Ô ¤Ó·˜ ‡ÛÙÂÚ’ ·’ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ ÔÈ
Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔÈ. ∂›Ó·È ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· Î·È ·Û›ÁÓˆÛÙ· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·, Ô˘ ‰ÂÓ Ù· Û¯ÔÏÈ¿-
˙Ô˘ÌÂ. ªÈÏ¿Ì ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ. ∆›ÓÔ˜ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ›۷È; Ù›ÓÔ˜ ÎÏ¿ÛÂ-
ˆ˜ Î.Ï. ∞Ú¯›˙Ô˘Ó ÔÈ Û˘Ó·ÁÂÚÌÔ›. ∆· ˘fiÁÂÈ· Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ Â›Ó·È ÛÎÔÙÂÈÓ¿ ηÈ
ÛËÏ·ÈÒ‰Ë. ª·˙‡ÔÓÙ·È Ù· Á˘Ó·ÈÎfi·È‰· Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜. ∂›Ó·È Û·Ó Ù¿ÊÔ˜ ÙÔ «Î·-
ٷʇÁÈÔ» Î·È ¤¯ÂȘ ‰È·ÚÎÒ˜ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ˆ˜ ÁÈ· Û¤Ó· ÚÔÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‚fî˜.
∆· ÈÙ·ÏÈο ·ÂÚÔÏ¿Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È, Ì· ‰Â ¯Ù˘¿Ó ÙËÓ ∞ı‹Ó·…»14. ∫·È Â›Ó·È Ôχ ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ˜ Î·È ·ÏËıÈÓfi˜ fiÙ·Ó ÔÌÔÏÔÁ›: «ŒÌÂÈÓ· ·ÛÙÚ¿Ù¢ÙÔ˜ ̤¯ÚÈ ÙȘ 22 ¡ÔÂÌ-
‚Ú›Ô˘. ¶·Ú·Î·ÏÔ˘ıÔ‡Û· οı ̤ڷ ÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, Ì‹ˆ˜ ‰È·‚¿Ûˆ ÙËÓ «ÚfiÛÎÏËÛ‹»
ÌÔ˘. ∂›¯Â ηϤÛÂÈ ÙÔ ’29 ÛÙȘ 10 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘. √È ÁÓˆÛÙÔ› ÌÔ˘, Ô˘ Ì ‚Ϥ·ÓÂ, ÌÔ˘
ϤÁ·ÓÂ: «™ÙÔÓ ÚÒÙÔ Ï‡ÎÔ Â›Û·È». √ ÚÒÙÔ˜ χÎÔ˜, ÏÔÈfiÓ, ·ÎÔ‡ÛÙËΠÛÙȘ 20 ¡Ô-
ÂÌ‚Ú›Ô˘. ªÔ˘ ¤ÊÂÚ ÙËÓ Â›‰ËÛË Î·È ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÌÔ˘. ŒÓ· ηډÈÔ-
¯Ù‡È Î·È ÌÈ· Û˘ÁΛÓËÛË ÌÂ Û˘ÓÂ‹ÚÂ. ∂ΛÓÔ Ô˘ «ÊÔ‚fiÌÔ˘Ó·» ¤ÁÈÓ «¯Ú¤Ô˜». §¤ˆ

12. °. ∞. ª¤Á·˜, «∂Îı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘fi ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›·Ó ÙÚÈÂÙ›·Ó»,
∂§∞, Ù. 2 (1940), Û. 207.
13. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 206, 207, 209–210. ∆¤ÏÔ˜ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ËÛ¯ÔÏ‹ıË ÂȘ ÙËÓ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹Ó Î·Ù¿-
Ù·ÍÈÓ Ù˘ ‡Ï˘ Ù˘ ·Ó·ÊÂÚÔ̤Ó˘ ÂȘ Ù· Á·Ì‹ÏÈ· ¤ıÈÌ· Î·È Û˘Ó¤Ù·Í ‰ÈÂÍÔ‰ÈÎfiÓ ÂÚ› ·˘ÙÒÓ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔÓ,
ÂÂÍÂÈÚÁ¿ÛıË Ù·˜ ·Ú·ÏÏ·Á¿˜ ÙÔ˘ ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›Ûˆ˜ Ù˘ ·‰ÂÏÊ‹˜ ÚÔ˜ ·ÚÔ¯‹Ó ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÂȘ ÙÔ
Deutsches Volksliedarchiv Î·È ·ËÛ¯ÔÏ‹ıË ÂȘ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛÈÓ ÙÔ˘ ∞ã ÙfiÌÔ˘ Ù˘ ∂ÂÙËÚ›‰Ô˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞گ›-
Ô˘ Î·È ÙÔÓ Î·Ù·ÚÙÈÛÌfiÓ ··Óı›ÛÌ·ÙÔ˜ ÂÎÏÂÎÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ÚÔ˜ ¯Ú‹ÛÈÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·ÙfiÈÓ ÂȉÈ΋˜ ÂÓÙÔ-
Ï‹˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ÙˆÓ £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜.
14. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, √Ï›Ù˘ ÛÙÔ ∞Ï‚·ÓÈÎfi ª¤ÙˆÔ. ∏ÌÂÚÔÏÔÁȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ 1940–41, ¶ÔÙ·Ìfi˜, ∞ı‹Ó·
2001, Û. 14–15.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·144

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

‰È¿ÊÔÚ· ÊÔ˘ÛΈ̤ӷ ÏfiÁÈ· ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜. ¶ˆ˜ ¤ÏËÙÙ· ÙfiÛÔÓ Î·ÈÚfi ÛÙÔ
ÁÚ·Ê›Ô, ÂÓÒ ÙÒÚ· ı· ˙ˆÓÙ·Ó¤„ˆ Î.Ï.».
¶ÚÈÓ ·Ó·¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ ª¤ÙˆÔ ¤¯ÂÈ ·Ú·‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ÔÏ˘Û¤ÏÈ‰Ë ÂÚÁ·Û›·
ÙÔ˘ «§·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂÚ› ÙÂÏÂ˘Ù‹˜ ÂӉ›ÍÂȘ ·Ú¿ πˆ¿ÓÓË Ùˆ ÃÚ˘ÛÔÛÙfï» ÁÈ· ÙÔÓ
µã ÙfiÌÔ Ù˘ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ (ÛÂÏ. 30–117). √ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ °. ª¤Á·˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙÔ Ù¤-
ÏÔ˜ Ù˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘: «∂›¯Â ÂÚ·Ùˆı› ÚÔ ÔÏÏÔ‡ Ë Û‡ÓÙ·ÍȘ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù·‡-
Ù˘, fiÙÂ Ô Û˘ÁÁڷʇ˜ ¤Ï·‚ ÁÓÒÛÈÓ Ù˘ ÂÚ› µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÓÂÎÚÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ ÌÂϤ-
Ù˘ ÙÔ˘ ηıËÁËÙÔ‡ º·›‰ˆÓÔ˜ ∫Ô˘ÎÔ˘Ï¤, Ù˘ ‰ËÌÔÛÈ¢ı›Û˘ ÂÓ Ùˆ π™∆ã Ùfï
Ù˘ ∂∂µ™, ÂȘ ‹Ó Î·È ÁÂÓÈÎÒ˜ ·Ú·¤ÌÂÙ·È Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ‰È· Ù·˜ ÂÍ ¿ÏÏˆÓ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓÒÓ ËÁÒÓ ÚÔÂÚ¯Ô̤ӷ˜ Âȉ‹ÛÂȘ. ŒÓÂη ‰Â Ù˘ ÛÙÚ·Ù‡ÛÂÒ˜ ÙÔ˘ Ô Û˘ÁÁÚ·-
ʇ˜ ‰ÂÓ Ë‰˘Ó‹ıË Ó· ‰ÈÂͤÏıË Ù· Ù˘ÔÁÚ·ÊÈο ‰ÔΛÌÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘, ÙËÓ ‰ÈfiÚ-
ıˆÛÈÓ ‰’ ·˘ÙÒÓ ·Ó¤Ï·‚ÂÓ Ë Â›ÎÔ˘ÚÔ˜ Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ·Ú¿ Ùˆ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÒ ∞گ›ˆ
‰. ª·Ú›· πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, ËÓ Î·È ÂÂÙ¤ÏÂÛ ÌÂÙ¿ Ù˘ ‰ÂÔ‡Û˘ ÚÔÛÔ¯‹˜»15.
™ÙȘ 9 ∞ÚÈÏ›Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ¢ÚÈÛÎfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔ ª¤ÙˆÔ, ηٿÎÔÔ˜, Ï·ÁÔÎÔÈÌ¿Ù·È
Î·È ÔÓÂÈÚ‡ÂÙ·È: «µÏ¤ˆ ÙÔ›· Ú¿ÛÈÓ· Î·È ˙ÂÛÙ¿. ÃÔÚ‡ԢÓ ¿Óˆ ÛÙ· ‰¤Ó‰Ú·
οÙÈ ·Ó¿ÂÚ˜ Á˘Ó·›Î˜, ÛÙ’ ¿ÛÚ· ÓÙ˘Ì¤Ó˜. ∫¿ÙÈ Û·Ó ÂΛӘ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ
ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ. ∫¿ı ÙfiÛÔ ·ÎÔ‡ÂÙ·È ¤Ó·˜ ‚ÚfiÓÙÔ˜, Î·È ÌÈ· ÌÈ· ¤ÊÙÔ˘Ó ·Î›ÓËÙ·
ÛÙË Á˘, ·Î›ÓËÙ· ÙÒÌ·Ù·. … ∞ÎfiÌ·, ‚Ϥˆ Î·È ÙÔÓ ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓfi ÌÔ˘, °ÂÒÚÁÈÔ
ª¤Á· (ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜), Ó· ¤Ú¯ÂÙ·È, ̤۷ ·fi ÙË ÚÂÌ·ÙÈ¿
ÙÔ˘ ηٷ˘ÏÈÛÌÔ‡ Ì·˜(!), Ì ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘, Î·È Ó· ÌÔ˘ ʈӿ˙Ë: «™Ô˘ ¤ÊÂÚ·, Ó· ‰Ë˜
Ù˘ˆÌ¤ÓË ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÛÔ˘»!… ŸÏ· ÙÔ‡Ù· Ù· fiÓÂÈÚ· Â›Ó·È ÊˆÓ¤˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹,
Ô˘ ÙÔ ˘ÔÛ˘Ó›‰ËÙfi ÌÔ˘ ÊÔ‚¿Ù·È, ÌËÓ ÙËÓ ·Ê›ÛË»16.
∫·È ·Ú·Î¿Ùˆ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «™·Ó Û‹ÌÂÚ·, ∆ÂÙ¿ÚÙË 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1941, ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘
°ÂˆÚÁ›Ô˘, ÛΤÊÙÔÌ·È: «ø˜ ÙˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ ÂÏ¢ıÂÚˆÙ‹˜». ™‹ÌÂÚ· ¿Ó ÎÈ ¤Ú¯Ô-
ÓÙ·È ‰È·ÚÎÒ˜ ·ÂÚÔÏ¿Ó·. ∞fi ÙÔ Úˆ› ˆ˜ ÙÔ ‚Ú¿‰˘ ΢Úȷگ› Ô ıfiÚ˘‚fi˜ ÙÔ˘˜. ª·-
˙‡ˆ Ù· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ οӈ Ì¿ıËÌ·. Œ¯Ô˘ÌÂ
¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Î·È ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙ˆ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›·, Ó· ÌÔ˘ ÙËÓ Ô˘Ó…»17. °È· Ó· ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ
ÙËÓ ·ÓÙÈËÚˆÈ΋ ÙÔ˘ ·Ê‹ÁËÛË ÙË ÁÂÌ¿ÙË ·ÓıÚˆÈ¿ Î·È ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ·: «∂‰Ò ÙÂÏÂÈÒÓˆ.
ÕÏÏË ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ √‰˘ÛÛÂÈ·Îfi ÊÙ¿ÛÈÌfi ÌÔ˘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, fiÔ˘ Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÌÔ˘, °Â-
Ú¿ÛÈÌÔ˜, ·Ó‹Û˘¯Ô˜, ¤ÁÚ·„ ÛÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ fiÙÈ ·ÁÓÔÂ›Ù·È Ë Ù‡¯Ë ÌÔ˘». ¢ÂÓ ¤ÏÂÈ„·Ó,
‚¤‚·È·, ηÎÔ˘¯›Â˜ Î·È Î›Ó‰˘ÓÔÈ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÌÔ˘, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ¤ÌÂÈÓ· ·‚Ô‹ıËÙÔ˜,
·fi Ù· ÂÏÏËÓÈο ÛÙ¤ÎÈ· ÙˆÓ Û˘Ó·ÓıÚÒˆÓ ÌÔ˘, Ì ÊÈÏÔÍÂÓ›·, ·ÊÔ‡ Î·È ÔÈ ∞˘-
ÛÙÚÈ·ÎÔ› Ó¤ÔÈ (Ì ԯ‹Ì·Ù· ÙˆÓ °ÂÚÌ·ÓÒÓ) Ì ·Ó·ÎÔ‡ÊÈ˙·Ó ÛÙËÓ Â˙ÔÔÚ›· ÌÔ˘»18.
ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ª¤ÙˆÔ (14 ª·˝Ô˘ 1941), «Ô Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ηٷٿÛÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ·ÚÔÈÌ›·˜». Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi fiÛ· ÁÚ¿ÊÂÈ
Ô °. ª¤Á·˜: «Ë ‰ÂÈÓ‹ ÂÚÈ¤ÙÂÈ· ÂÎ Ù˘ ÔÔ›·˜ ‰È‹Ïı ηٿ ÙÔ Ï‹Í·Ó ¤ÙÔ˜ ÙÔ ŒıÓÔ˜

15. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂÚ› ÙÂÏÂ˘Ù‹˜ ÂӉ›ÍÂȘ ·Ú¿ πˆ¿ÓÓË Ùˆ ÃÚ˘ÛÔÛÙfï», ∂§∞, Ù. 2 (1940),
Û. 117.
16. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi.., Û. 274–75.
17. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi.., Û. 346–47.
18. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi.., Û. 349.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·145

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 144 ñ 145

ÂËÚ¤·ÛÂ Î·È ÙËÓ ÚfiÔ‰ÔÓ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘. ∞ÏÏ’ ¤¯ÔÌÂÓ ‰È’ ÂÏ›‰Ô˜
ÂȘ ÙÔ ÚÔÛ¯¤˜ ̤ÏÏÔÓ fiÙÈ ·ÓÔÚıÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ËÌÒÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ı· ‰˘-
ÓËıÒÌÂÓ Ó· ÏËÚÒÛˆÌÂÓ ÙÔ ¯¿ÛÌ· ÙÔ ÔÔ›ÔÓ Â‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂÓ ÂȘ Ù·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ËÌÒÓ
Ë ÂıÓÈ΋ ·Ù˘¯›·»19.
TÔ 1944 Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ηٿٷÍË Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ù˘ ‡Ï˘ ÙÔ˘
∞Ú¯Â›Ô˘. O Ù·ÍÈÓfiÌÔ˜ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ηٷٿÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο 7.156 ·ÚÔÈ̛˜ (¤Ó·-
ÓÙÈ 8.039 ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ¤ÙÔ˘˜). ∞ÔÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ηٿ Ù· ¤ÙË
1941–46 Ô °. ª¤Á·˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆Ô §·ÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ∞گ›ÔÓ Î·Ù¿ Ù· Ù¤ÛÛ·Ú· ÚÒÙ·
¤ÙË, ¤ÙË ÔϤÌÔ˘ Î·È ÂıÓÈÎÒÓ Û˘ÌÊÔÚÒÓ, ÂÈÚÁ¿ÛıË Ì ËÏ·Ùو̤ӷ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ηÈ
ÂÚȈÚÈṲ̂ӷ Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ‰È· ÙËÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·Ó ÙÔ˘ ̤۷. ∞ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ Ù· ‰‡Ô
ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¤ÙË, ηı’ · Ë ∂Ï¢ıÂÚ›· Â·Ó‹ÏıÂÓ ÂȘ ÙËÓ ¶·ÙÚ›‰· Ì·˜, ·È ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂ-
Ó·È ÔÈÎÔÓÔÌÈη› ‰˘Û¯¤ÚÂÈ·È ‰ÂÓ Â¤ÙÚ„·Ó, fiˆ˜ Â·Ó·ÏËÊıÔ‡Ó ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ·È
ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÚÔ˜ ÏÔ˘ÙÈÛÌfiÓ ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ ÙÔ˘ ›Ù ‰È· ÚÔÎËڇ͈˜ ‰È·ÁˆÓÈ-
ÛÌÒÓ Â›Ù ‰È’ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÚÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹Ó Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡ Î·È ÂÈÙÔ›Ô˘˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈο˜ ÌÂϤٷ˜. ∂Î ÙÔ‡ÙÔ˘, ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙËÓ ÙÂÙÚ·ÂÙ›·Ó
1937–1940 ÂÈÛ‹¯ıËÛ·Ó ÂȘ ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ∞گ›ÔÓ 457 ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÂÎ 50.849 ÛÂ-
Ï›‰ˆÓ, ηٿ ÙËÓ ÂÍ·ÂÙ›·Ó 1941–1946 Ù· ÂÈÛÂÏıfiÓÙ· ÂȘ ·˘Ùfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ·Ó‹ÏıÔÓ
ÂÓ fiψ ÂȘ 98 ÂÎ ÛÂÏ›‰ˆÓ 12.058. ŒÙÛÈ ·È ÂÚÁ·Û›·È ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ηٿ Ù· ¤ÙË ·˘Ù¿
ÂÚȈڛÛıËÛ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÂȘ ÙËÓ ·Ô‰ÂÏÙ›ˆÛÈÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘ ÂÎ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ
Î·È ÂÓÙ‡ˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ, ·Ô‰ÂÏÙȈı¤ÓÙˆÓ 137 ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ (¤Ó·ÓÙÈ 104 Ù˘ ÚÔË-
ÁÔ‡ÌÂÓ˘ 4ÂÙ›·˜) Î·È ÂȘ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹Ó Î·Ù¿Ù·ÍÈÓ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›·Ó Ù˘ ·Ô-
ıËÛ·˘ÚÈÛı›Û˘ ÂÓ Ùˆ ∞گ›ˆ ‡Ï˘».
ªÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·‰ÂÏÙÈÒıËÎ·Ó 45.404 ·ÚÔÈ̛˜, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ηٷ-
Ù¿¯ıËÎ·Ó 18.195, ηٿ ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ηٷٿ͈˜ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙÔ˘. ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ‰ÈÂ-
ÓËÚÁ‹ıËΠÏ‹Ú˘ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ «ÙˆÓ ·fi Ù˘ ȉڇÛˆ˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ηٷٷ¯ıÂÈÛÒÓ ·-
ÚÔÈÌÈÒÓ», ·ÓÂÚ¯ÔÌ¤ÓˆÓ Û 59.300. ŒÙÛÈ ·ÔÎÙ‹ıËÎÂ Ë ·Ó·Áη›· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË
Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘ ÂÓfiÙËÙ· fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È Î·Ù¤ÛÙË ‰˘Ó·Ùfi˜,
«Ô ηٷÚÙÈÛÌfi˜ ··Óı›ÛÌ·ÙÔ˜ Î·È ÂÎ ÙÔ˘ ηْ ÂÍÔ¯‹Ó ÏÔ˘Û›Ô˘ Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡
ÙÔ‡ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÙˆÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÙÔ˘ ËÌÂÙ¤ÚÔ˘ Ï·Ô‡». ∆Ô 1944 Ô ¢ËÌ.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ η٤ÁÈÓÂ, ÏÔÈfiÓ, «ÂȘ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯ÔÓ Ù˘ ÁÂÓÔ̤Ó˘ ̤¯ÚÈ ÙÔ‡‰Â ηٷٿ-
͈˜ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÂÓ Û˘ÁÎÚ›ÛÂÈ ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÌÔ›·Ó ÂÚÁ·Û›·Ó ÙÔ˘ Ì·-
ηڛÙÔ˘ ¡. ¶ÔÏ›ÙÔ˘, ÚÔ¯ˆÚ‹Û·˜ ·fi ÙÔ˘ Ï‹ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÏÈ¿ ̤¯ÚÈ ÙÔ˘ Ï. ÎÔÁÈÔÓ¿Úˆ
(ÂÈÎ. 5-6), ·Ó·Î·Ù·Ù¿Í·˜ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ 1.574 ·ÚÔÈÌ›·˜ ÂÛÊ·Ï̤ӈ˜ ηٷٷ¯ı›-
Û·˜, ÚÔ˜ ‰Â η٤ٷÍ 3.000 ·ÚÔÈÌ›·˜ ÓˆÛÙ› ·Ô‰ÂÏÙȈı›۷˜»20. ∞Ô‰ÂÏÙ›ˆÛÂ
Î·È ÙfiÌÔ˘˜ Ù˘ ¡. ∂ÛÙ›·˜.
∫·Ù¿ ÙÔ 1944, fiˆ˜ Î·È ¿ÏÈ ·Ú·ÙËÚ› Ô °. ∞. ª¤Á·˜, «Î·Ù¿ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfiÓ

19. °.∞. ª¤Á·˜, «∂Îı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘fi ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ Ù· ¤ÙË 1943 Î·È 1944», ∂§∞,
Ù. 3 (1943–44), Û. 157.
20. °È· ÙÔ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢.™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ µ·ÛÈÏÈ΋˜ ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘,
«√È ıˆÚËÙÈΤ˜ η¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ë ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ
·ÚÔÈÌÈÒÓ», ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ (Û. 181–197).
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·146

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

∂ÈÎ. 5. ¢ÂÏÙ›Ô, ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ 2194 (πı¿ÎË)

ÙÔ‡ÙÔ ‰È· ÙÔ ¤ıÓÔ˜ ËÌÒÓ ¤ÙÔ˜, ηı’ Ô Ë ∂Ï¢ıÂÚ›· Â·Ó‹ÏıÂÓ ÌÂÓ ÂȘ ÙËÓ ·ÙÚ›‰·
Ì·˜, ·ÏÏ’ ÂÎÈÓ‰‡Ó¢Û Ӓ ·Ì·˘Úˆı‹ ÂÎ ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘, ·È ‰˘Û¯¤ÚÂÈ·È ·È ˘ÊÈ-
ÛÙ¿ÌÂÓ·È Î·È Î·Ù¿ Ù· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ¤ÙË ÂÍËÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Ó· ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ Î·ÓÔ-
ÓÈÎ‹Ó ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹Ó Ù˘ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡, ˆ˜ Î·È ÙˆÓ ÏÔÈÒÓ ∞گ›ˆÓ
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜». øÛÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÚÁ·-
ÛÈÒÓ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë ÌÔÓÈÌÔÔ›ËÛË ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÙÔ˜ (1944) ÙˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ·Ô-
Û·ÛÌ¤ÓˆÓ Û’ ·˘Ùfi ηıËÁËÙÒÓ, Ù˘ ª·Ú›·˜ πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, η-
ıÒ˜ Î·È Ô ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ °ÂˆÚÁ. ™˘Úȉ¿ÎË, ·ÔÛ·Ṳ̂ÓÔ˘ ÛÙÔ
ªÂ۷ȈÓÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ŒÙÛÈ Ì ÙËÓ ›ڷ Ô˘ ›¯Â ·ÔÎÙË-
ı› ·fi ÙË Ì·ÎÚ¿ ıËÙ›· ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ·fi ÙÔ˘˜ Ù¤ˆ˜ ˆ˜ ÂÈÎÔ‡ÚÔ˘˜ Ù·-
ÍÈÓfiÌÔ˘˜ ˘ËÚÂÙÔ‡ÓÙ˜ Û’ ·˘Ùfi ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ù˘ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛıËΠË
Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘. ªÂ ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛË Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜
ÙÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÙ‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛ‹ ÙÔ˘: «√‡Ùˆ˜ ¤ÏËÍÂ Î·È ÙÔ ¤ÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ Ï‹Ú˜
ÂÚÈÂÙÂÈÒÓ, Ù·˜ ÔÔ›·˜ Û˘ÓÂ¤ÊÂÚÂÓ Ë Ì·ÎÚ¿ Î·È ‚·Ú›· ‰Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜.
ªÂ ÙËÓ ∂Ï¢ıÂÚ›·Ó Â·ÓÂÏıÔ‡Û·Ó ‹‰Ë ÂȘ ÙËÓ ¶·ÙÚ›‰· Ì·˜ Î·È Ì ٷ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘
∞Ú¯Â›Ô˘ ÂȘ ÚÔÛˆÈÎfiÓ Ë˘ÍË̤ӷ˜, ÂÏ›˙ÔÌÂÓ ·fi ÙÔ˘ ÚÔÛ¯ԇ˜ ¤ÙÔ˘˜ fiÙÈ ı· ‰˘-
ÓËıÒÌÂÓ Ó· Â·Ó·Ï¿‚ˆÌÂÓ Ù·˜ ÚÔÛ·ı›·˜ ËÌÒÓ ÚÔ˜ ÚÔ·ÁˆÁ‹Ó ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡
Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ »21.
∆· ¤ÙË 1947–1948, ·fi 24 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘, Ô ÌfiÓÈÌÔ˜ ϤÔÓ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ¢ËÌ. §Ô˘-
οÙÔ˜ ·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô «Â’ ·‰Â›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋» ÂÓfi˜ ¤ÙÔ˘˜.
§Â›ÂÈ ÂÓ Ùˆ ÌÂٷ͇ Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ÌfiÓÈÌÔ˜ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ¢ËÌ. ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜. ∫·È ÔÈ ‰‡Ô
ÌÂÙ·‚·›ÓÔ˘Ó «Ì ÂÈÛ‹ÁËÛË» ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ª¤Á· ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ ÁÈ· ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË §·Ô-
ÁÚ·Ê›·22. ∏ ÂÏ¿ÙÙˆÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Â¤ÊÂÚÂ, fiˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ÂÚÈÔÚÈÛÌfi
ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘, ·ÏÏ¿, ÂÂȉ‹, «‰È· ÏfiÁÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜, Ô‡Ù ·Ô-

21. °. ∞. ª¤Á·˜, «∂Îı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘fi ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¶ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ Ù· ¤ÙË 1943 Î·È 1944», ∂§∞,
Ù. 3 (1943–44), Û. 159.
22. °È· ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙË °·ÏÏ›· ‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ∂Ï¢ı. ¶. ∞ÏÂÍ¿ÎË, «∏ °·Ï-
ÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ Î·È Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘», ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ (Û.19–32).
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·147

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 146 ñ 147

∂ÈÎ. 6. §‹ÌÌ· ·ÚÔÈÌ›·˜ ÎÔÁÈÔÓ¿Úˆ

ÛÙÔÏ·› ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÚÔ˜ ÂÚÈÛ˘ÏÏÔÁ‹Ó Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‡Ï˘ ÂÓËÚÁ‹ıËÛ·Ó Ô‡ÙÂ

‰È·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·˘ÙfiÓ ÛÎÔfiÓ ÚÔÂÎËÚ‡¯ıË», ÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ˘ÔÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ.
∆Ô 1950 Ô ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «ÌÂÙ¿ ˘ÂÚ‰ÈÂÙ›˜ ¢‰ÔΛÌÔ˘˜ ÛÔ˘‰¿˜ ÂÓ ¶·ÚÈÛ›-
ÔȘ Â·Ó‹Ïı ÙËÓ 28ËÓ ª·ÚÙ›Ô˘ Â.¤. ÂȘ ÙËÓ ÂÓ Ùˆ ∞گ›ˆ ı¤ÛÈÓ ÙÔ˘ », Î·È Û˘Ó¤¯ÈÛÂ
ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜ Û˘Ó¤¯ÈÛ ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘
ÛÙË °·ÏÏÈ΋ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·.
∫·Úfi˜ Ù˘ Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓ˘ Ù·ÍÈÓÔÌÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È Ë ÌÂ-
ϤÙË ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ¤ÎÙÔ ÙfiÌÔ Ù˘ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘: «∑ËÙ‹Ì·Ù·
ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ»23. ™Â ˘ÔÛËÌ›ˆÛË Ô °. ª¤Á·˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜
ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·Ó·ı¤Ûˆ˜ «ÛÙÔÓ Û˘ÓÙ¿ÎÙËÓ ÙÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔÓ, fiÛÙȘ ·fi ÙÔ˘ 1938 ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ ÂȉÈÎÒ˜ ÂȘ ÙËÓ
ηٿٷÍÈÓ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ·¤ÎÙËÛ ÙËÓ ··ÈÙÔ˘Ì¤ÓËÓ ›ڷÓ. √ Î. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿-
ÙÔ˜ ÂÂÍÂÙ¿ıË Î·È ÂȘ ÙËÓ ˘ÔÙ‡ˆÛÈÓ ‰È·ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÔÏÏ·Ï‹˜ ηٷٿ͈˜ ηÈ
¿ÏÏ·˜ ¯ÚËÛ›ÌÔ˘˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ». ™‡‰ÂÈ, fï˜ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ fiÙÈ, «·È ·fi„ÂȘ
·˘ÙÔ‡ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó Î·Ù¿ ¿ÓÙ· Ù·˜ ÁÓÒÌ·˜ Ù˘ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·-
ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ » 24.
∆Ô 1954 ·Ô‰ÂÏÙÈÒÓÂÈ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ› 3.334 ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈο˜ ·ÚÔÈÌ›·˜ ÙÔ˘
Corpus Paroemiographorum Graecorum, Ì ·Ú·ÏÏËÏÈÛÌfi ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÓÂÔÂÏÏË-
ÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜. ¶ÚÔÛ¤ÙÈ Î·Ù‹ÚÙÈÛ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ.

23. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ», ∂§∞, Ù. 6 (1950–51), Û. 245–296. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ
·Ô¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ÙˆÓ ¶·ÚÔÈÌÈÒÓ ‰ÂÓ ¤Ù˘¯Â ȉȷ›ÙÂÚ˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ Î·È ·Ú¤ÌÂÈÓ ۯ‰fiÓ,
fiˆ˜ ÂΛÓÔ˜ ÙÔ ¿ÊËÛÂ. ™‹ÌÂÚ· ÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ·˘Ùfi „ËÊÈÔÔÈÂ›Ù·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙËı› ÙÔ Corpus ÙˆÓ
¶·ÚÔÈÌÈÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‚Ï. ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ µ·ÛÈÏÈ΋˜
ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘, «√È ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÔÈÌÈoÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ë ·ÓıÚˆÔ-
ÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ», Û. 181–197.
24. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ», ∂§∞, Ù. 6 (1950–51), Û. 245. µÏ. Î·È ∞ÚÈÛÙ›‰Ë˜ ¡.
¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ – ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘-
οÙÔ˘, ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994 Î·È ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ «O ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ηÈ
ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Proverbium», Û. 79–88, fiÔ˘ Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.
25. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «√ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÂȘ Ù· ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ ¤ıÈÌ· Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂӉ›ÍÂȘ ÂÚ› ·ÚÚÂÓÔÏÔ¯›·˜»,
∂§∞, Ù. 8 (1953–54), Û. 124–168.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·148

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

∂ÈÎ. 7. ™ÂÏ›‰· ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘, 1446 (§¤Û‚Ô˘) ∂ÈÎ. 8. ™ÂÏ›‰· ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘, 1446 (§¤Û‚Ô˘)

™ÙÔÓ 8Ô ÙfiÌÔ Ù˘ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ ‰ËÌÔÛȇÂÈ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙËÓ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ «√ Û‡˙˘-
ÁÔ˜ ÂȘ Ù· ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ ¤ıÈÌ· Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈη› ÂӉ›ÍÂȘ ÂÚ› ·ÚÚÂÓÔÏÔ¯›·˜»25,
ÂÓÒ ÛÙÔÓ 11Ô–12Ô ÙfiÌÔ Ì ÙËÓ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ «¶·Ù‹Ú Ù›ÎÙˆÓ. ™¯ÂÙÈη› ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂȘ
‰‡Ô Ù‡Ô˘˜ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ»26, Î·È ÛÙÔÓ 13Ô–14Ô ÙËÓ ÌÂϤÙË «¶·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï·Ù˘ÛÌÔ›»27.
∏ Û˘Ó˘ËÚ¤ÙËÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÂÍ›ÛÔ˘ ¿ÍÈÔ˘˜ Î·È ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜, fiˆ˜ Ô
°ÂÒÚÁÈÔ˜ ª¤Á·˜ Î·È Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ™˘Úȉ¿Î˘, Ë ª·Ú›· πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ – ª·ÚÌ·Ú›-
ÁÔ˘ Î·È Ô ™‡ÚÔ˜ ¶ÂÚÈÛÙ¤Ú˘ ÙÔÓ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ó¤ˆÓ ÚÔÔÙÈÎÒÓ ÁÈ·
ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ÙÔ˘ ÂͤÏÈÍË ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È¢ı‡ÓÂÈ ·fi ÙÔ 1956
Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ™˘Úȉ¿Î˘. ŒÙÛÈ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ∫·ıËÁËÙ‹ Ù˘ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜ ÛÙÔ Ó¤Ô ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ. ◊‰Ë ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È
Ë ÓÂfiÙÂÚË ÁÂÓÈ¿ Ï·ÔÁڿʈÓ, Ô ™Ù¤Ê. ◊ÌÂÏÏÔ˜, Ë ÕÓÓ· ¶··Ìȯ·‹Ï, Ô ÕÁÁ. ¢Â˘-
ÙÂÚ·›Ô˜ (†2007) Î·È Ô °. ¡. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë˜. ∆Ô 1966 ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ∞گ›ÔÓ ı· ÌÂ-
ÙÔÓÔÌ·Ûı› Û ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ô¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘ Ô ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÈÛÎÂÙfiÙ·Ó ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ Ù·ÎÙÈο. ∂Ì›˜ ÔÈ ÓÂfiÙÂÚÔÈ ÙÔÓ ÁÓˆÚ›Û·Ì ·fi ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ οıÂ
∆ÂÙ¿ÚÙË, ·ÓÂÏÏÈÒ˜, ¿ÓÙÔÙ ¢ÁÂÓÈÎfi Î·È ¯·ÚÈو̤ÓÔ, Ì ÙÔÓ Î·Ïfi ÙÔ˘ ÏfiÁÔ, Ù·
·Ó¿Ù˘· Ô˘ ¤·ÈÚÓÂ Î·È ¤‰ÈÓÂ, ÙȘ Á·˙›Â˜ ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜, ÙË Û˘Ó·‰ÂÏÊÈ΋ ηÈ
¢¯¿ÚÈÛÙË ÁÂÓÈο ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘.

26. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¶·Ù‹Ú Ù›ÎÙˆÓ. ™¯ÂÙÈη› ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂȘ ‰‡Ô Ù‡Ô˘˜ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ», ∂§∞, Ù. 11–12
(1958–59), Û. 27–42.
27. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¶·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï·Ù˘ÛÌÔ›», ∂§∞, Ù. 13–14 (1960–61), Û. 148–203.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·149

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 148 ñ 149

∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ıËÙ›·˜ ÙÔ˘,

·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ·Ú¯Âȷ΋ ÂÚÁ·Û›·
Î·È ÙȘ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙȘ
ÂÓÙÂÙ·Ï̤Ó˜ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ó˜ (·Ô-
ÛÙÔϤ˜) ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ Û˘ÁΤ-
ÓÙÚˆÛË ˘ÏÈÎÔ‡. ™˘ÓÔÏÈο ¤¯ÂÈ Ú·Á-
Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÔÎÙÒ ·ÔÛÙÔϤ˜,
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ πÔÓ›Ô˘ ηÈ
‰Â˘ÙÂÚ¢fiÓÙˆ˜ Û ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜
Ë §¤Û‚Ô˜ (1940) Î·È Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ £ÂÛ-
Û·ÏÈÎÒÓ ∞ÁÚ¿ÊˆÓ (1959 Î·È 1961,
ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ÂÈÎ. 9). ∆Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ ηٷ-
ÁÚ¿ÊÂÈ ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Û 3.756 ÛÂÏ›‰Â˜ ηÈ
10 ÂÚ›Ô˘ ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ
Î·È ¿ÏÏˆÓ ÚÔÊÔÚÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (·-
Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î·È Â˘ÙÚ¿ÂÏˆÓ ‰ÈËÁ‹ÛˆÓ).
√ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙË ÏÂ-
∂ÈÎ. 9. ™ÂÏ›‰· ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘, 2301 (ÕÁÚ·Ê·) ÙÔ̤ÚÂÈ· Î·È ÚÔÛ·ı› Ì fiÛ· Ù¯ÓÈ-
ο ̤۷ ‰È·ı¤ÙÂÈ, Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Ì ·ÎÚ›-
‚ÂÈ· ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·, ›Ûˆ˜
ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ·fi ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹. ŒÙÛÈ ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÂÈ
ÙȘ ۯ‰ȷÛÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ. ™Ù· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê¿ ÙÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏ-
Ï¿ ÛΛÙÛ·, ·ÏÏ¿ Î·È ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ Î·Ù·ÓfiËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÚÈÁÚ·ÊÔ̤ÓÔ˘ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈ̤ÓÔ˘ (ÂÈÎ. 7, 8, 9). ¶¿ÓÙˆ˜ ¤¯ˆ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ˆ˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ‰ÂÓ Û˘Ì·ıÔ‡ÛÂ
ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ÔÔ›· ıˆÚÔ‡Û ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋ Ù˘ Ô˘Û›·˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ηÈ
·¤Ê¢Á ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘. ŒÙÛÈ, fiÙ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Ù˘ ÂΉfiÛˆ˜ Ù˘ ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·Ê˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ¶·ÍÔ‡˜28, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Êˆ-
ÙÔÁڷʛ˜, ÚÔÛ¿ıËÛ· Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›Ûˆ ÙÔ ÚÔ˜ ¤Î‰ÔÛÈÓ ˘ÏÈÎfi Ì ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘
·Ó·˙‹ÙËÛ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¶·ÍÈÓÒÓ, Ì ÛËÌ›ˆÌ¿ ÙÔ˘ ÌÔ˘ ˘¤‰ÂÈÍ ӷ ÂÚÈÔÚÈÛıÒ ÛÂ
Ï›Á˜, «ÁÈ·Ù› ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ·Ó·ÁÓÒÛÙË Î·È ‰ÂÓ ÙÔÓ
·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ¤ÍÂÈ ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›·».
√ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ıˆÚÔ‡Û ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È ¿ÓÙÔÙ ٷ ¯ÂÈ-
ÚfiÁÚ·Ê¿ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÂÈÌÂÏË̤ӷ Î·È ·ÍÈfiÏÔÁ·. ∂›Û˘, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋
Û˘Ì‚ÔÏ‹ ‹Ù·Ó Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ·Ó·Î·Ù¿Ù·ÍË ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ.

28. ∏ Ó¤· ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ·Ó¤Î‰ÔÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ, ÂÁηÈÓÈ¿ÛıËÎÂ
ÙÔ 2002 Ì ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, §·ÔÁÚ·ÊÈο ™‡ÌÌÂÈÎÙ· ¶·ÍÒÓ (ηٷÁÚ·Ê‹ 1957),
∂È̤ÏÂÈ·–‰ÈÔÚıÒÛÂȘ ÎÂÈ̤ӈÓ: ∞ÈηÙÂÚ›ÓË ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË, ∞ı‹Ó· 2002. ™ÙËÓ ›‰È· ÛÂÈÚ¿ ¤¯ÂÈ Â›Û˘
΢ÎÏÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Ë ‰›ÙÔÌË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ µ·Û. ™·ÚÏ‹, §·ÔÁÚ·ÊÈο ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ ºÂÓÂÔ‡ ∫ÔÚÈÓı›·˜, ÙfiÌÔÈ ∞ã Î·È µã,
(ηٷÁÚ·Ê‹ 1962–2000), ∂È̤ÏÂÈ· ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ–Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ¤Î‰ÔÛ˘: ∞ÈηÙÂÚ›ÓË ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË, ∞ı‹Ó·
2003 Î·È Â›Ó·È ÛÙÔ Ù˘ÔÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ √ıˆÓÔ›, ∂Ú›ÎÔ˘Û·,
ª·ıÚ¿ÎÈ, Ë ÔÔ›· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ ÙÔ 1960.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·150

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ì ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙȘ ·ÚÔÈ-
̛˜ fiÛÔ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ı¤Ì·Ù·, ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ÂÚ·ÛÙÈÎfi˜ ·fi ÙÔ ∞گ›Ô,
·ÏÏ¿ ¤Ó·˜ ˘‡ı˘ÓÔ˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Á¿ËÛÂ Î·È Ù›ÌËÛ ÙÔÓ
¯ÒÚÔ, Ô˘ ÛÙ¤Á·Û ٷ ÂÚ¢ÓËÙÈο Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙÔ˘ fiÓÂÈÚ· Î·È ÙÔÓ ÂÊÔ‰›·Û ÌÂ
ÙËÓ ÁÓÒÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙËÓ Ì¤ıÔ‰Ô ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ηÈ
ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘.

∂›ÌÂÙÚÔ
ÃÂÈÚfiÁڷʘ ™˘ÏÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

∞ÚÈı. 2194, «™˘ÏÏÔÁ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÎ Ù˘ Ó‹ÛÔ˘ πı¿Î˘ (§·ÔÁÚ·ÊÈ-

΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ∞fi Ù˘ 9˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ̤¯ÚÈ Ù˘ 8˘ ™ÂÙÂÌ-
‚Ú›Ô˘ 1956)». πı¿ÎË (µ·ı‡, ¶ÂÚ·¯ÒÚÈ, ∫ÈfiÓÈ, ∆·˘Úfi˜, ∂Í·ÁˆÁ‹, ∞Ó·ÁˆÁ‹, ¶Ï·-
ÙÚÈıÈ¿˜, ÕÁÈÔÈ ™·Ú¿ÓÙ·, §Â‡ÎË Î·È ÓËÛ›˜ ∫¿Ï·ÌÔ˜). ™ÂÏ. 588.
¶ÂÚȤ¯ÂÈ: °ÏˆÛÛÈο ‰È¿ÊÔÚ· ÛÂÏ›‰Â˜ 12. µ·ÙÈÛÙÈο ÔÓfiÌ·Ù· ÛÂÏ. 10. ∆Ôˆ-
Ó‡ÌÈ· ÛÂÏ. 28. ¡·˘ËÁÈ΋ Ù¤¯ÓË ÛÂÏ. 27. ∞ÌÂÏÔ˘ÚÁ›· ÛÂÏ. 12. ∂Ï·ÈÔÎÔÌ›· ÛÂÏ.
26. §·˚΋ ÔÈÎÔ‰ÔÌ›· ÛÂÏ. 10. ∆ÔÔÁÚ·ÊÈο – ·Ï·ÈÔÁÚ. ÛÂÏ. 26. ∞ÏÈ¢ÙÈο ÛÂÏ. 14.
¢·ÊÓÔÎÔÌÈο (∫·Ï¿ÌÔ˘) ÛÂÏ. 3. ∫ÂÚ·ÌÔ˘ÚÁ›· ÛÂÏ. 4. ∞ÓÂÌfiÌ˘ÏÔÈ ÛÂÏ. 11. ∞ÚÁ·-
ÏÂÈÔ› ÛÂÏ. 9. √ÈÎȷο ÛÎÂ‡Ë ÛÂÏ. 3. §ÈÓÔ˘ÚÁ›· ÛÂÏ. 6. ∂Ó‰‡Ì·Ù· ÛÂÏ. 5. ªÔ˘ÛÈ΋ –
¯ÔÚfi˜ ÛÂÏ. 9. ∂ȉ‹ÛÂȘ: Ï·ÙÚ›·˜ ÛÂÏ. 52, Á¿ÌÔ˘ ÛÂÏ. 23, ·È‰›Ô˘ ÛÂÏ.15, ÙÂÏÂ˘Ù‹˜
ÛÂÏ. 4, ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·˜ ÛÂÏ. 4, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÛÂÏ. 6, Ï·˚ÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘ ÛÂÏ. 2,
·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÛÂÏ. 3, ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌ›·˜ 2. ∆Ú·ÁÔ‡‰È· ÂÓ fiψ 86. ¢›ÛÙȯ· 123. ƒ›ÌÓ˜
Î·È ƒÈÌÓ·‰fiÚÔÈ ÛÂÏ. 27. ¶·Ú·Ì‡ıÈ· 14. ¶·Ú·‰fiÛÂȘ 92. ∞ÈÓ›ÁÌ·Ù· 42. ¶·ÚÔÈÌ›·È
355. ∂ˆ‰·› 13. ∂˘ÙÚ¿. ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ 13. ¶ÂÚÈ·›ÁÌ·Ù· 15. ∞Ú·› 5. ¶·È‰È·› 10.
∞ÚÈı. 2242, «¢ÔÍ·Û›·È Î·È ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ‡ÓÔÓ». ™¯ËÌ. 8ÔÓ,
ÛÂÏ. 8 (10), 1957, ∫ÂÊ·ÏÏËÓ›·, ∫·‚Ô‡ÛÈÔÓ πÂÚ¿ÂÙÚ·˜, ¡¿ÍÔ˜. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¡.
ƒẨȿ΢ Î·È ¢ËÌ. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜.
∞ÚÈı. 2250, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ™˘ÏÏÔÁ‹ ÂÍ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÂȘ ¶·ÍÔ‡˜»29. ™¯‹Ì· 8ÔÓ
̤Á·, ÛÂÏ›‰Â˜ 368 (19 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘– 3 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘), ¶·ÍÔ› 1957.
¶ÂÚȤ¯ÂÈ: ∆Ú·ÁÔ‡‰È· 200, Ú›ÌÓ˜ 12, ‰›ÛÙȯ· 70, ·Ú·‰fiÛÂȘ 90, ·ÚÔÈ̛˜ ηÈ
·ÚÔÈÌ. ÊÚ¿ÛÂȘ 150, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù· 10, ·Ú·Ì‡ıÈ· 12, ¢ÙÚ¿. ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ 16, ·Ú¤˜ 15,
ÙÔˆÓ‡ÌÈ·, ‚·ÙÈÛÙÈο ÔÓfiÌ·Ù·, ÂıÓÈο, ·ÚˆÓ‡ÌÈ·, ÔÓfiÌ·Ù· ȯı‡ˆÓ, Ê˘ÙÒÓ Î.¿.
ˆ˜ Î·È Âȉ‹ÛÂȘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜, ‰ËÌÒ‰Ô˘˜ È·ÙÚÈ΋˜, ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·˜, Ô›ÎÔ˘, ÙÔ-
È΋˜ ÏÈıÔ‰ÔÌ›·˜ Î·È Ï·ÙÔÌ›ˆÓ, ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·˜ Î·È ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁ›·˜. ∂›Û˘ ¤ıÈÌ· Â-
Ú› ÙËÓ Á¤ÓÓËÛÈÓ, ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù‹Ó, Âȉ‹ÛÂȘ ÂÚ› ÔÈÎÈ·ÎÒÓ Û΢ÒÓ, Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘, η-

29. ŒÎıÂÛË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘
Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, Ù. 9–10 (1955–1957), 1958, Û. 416–422. ∆Ô ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ¤¯ÂÈ ÂΉÔı› ÛÙË Ó¤· ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘
∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ «¶ËÁ¤˜ ÙÔ˘ §·˚ÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡», ·Ú. 1: ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ™‡ÌÌÂÈÎÙ· ¶·ÍÒÓ
(ηٷÁÚ·Ê‹ 1957), ∂È̤ÏÂÈ·– ‰ÈÔÚıÒÛÂȘ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË, ∞ı‹Ó· 2002, ÛÂÏ. 246.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·151

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 150 ñ 151

Ï·ıÔÏÂÎÙÈ΋˜, Û¯ÔÈÓÔÔÈ›·˜, ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜, ¯ÔÚÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, ̤ÙÚˆÓ

Î·È ÛÙ·ıÌÒÓ, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·˜ Î·È ÚÔÏ‹„ÂȘ, Âȉ‹ÛÂȘ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈο˜ Î·È ·Ú¯·ÈÔ-
ÏÔÁÈο˜, ¤ÙÈ ‰Â Î·È ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ÁψÛÛÈÎÔ‡ ȉÈÒÌ·ÙÔ˜.
∞ÚÈı. 2276, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÂÍ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÂȘ ªÂÁ·Ó‹ÛÈ §Â˘Î¿‰Ô˜»30.
™¯‹Ì· 8ÔÓ Ì¤Á·, ÛÂÏ›‰Â˜ 512 (1Ë – 15Ë πÔ˘Ï›Ô˘), ªÂÁ·Ó‹ÛÈ §Â˘Î¿‰Ô˜ (¯ˆÚ›· µ·ı‡,
∫·ÙˆÌ¤ÚÈ, ™·ÚÙÔ¯ÒÚÈ) 1958.
¶ÂÚȤ¯ÂÈ: ·) Âȉ‹ÛÂȘ ÁˆÚÁÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ (ÛÂÏ. 10), ·ÏÈ¢ÙÈÎÔ‡ Î·È Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘
(ÛÂÏ. 5), ÔÈÌÂÓÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ (ÛÂÏ. 2), ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ·Ó. (ÛÂÏ. 5), Ï·˚ÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘
(ÛÂÏ. 2), ÔÈÎÔ‰ÔÌ›·˜ (5), ÙÚÔÊÒÓ (3), ˘Ê·ÓÙÈ΋˜– ÏÈÓÔ˘ÚÁ›·˜ (6), ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜ (14),
‰ËÌÒ‰Ô˘˜ È·ÙÚÈ΋˜ (5), ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ (3), ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·˜ (2), Ï·ÙÚ›·˜ (26), Âı›-
ÌˆÓ ÁÂÓÓ¤Ûˆ˜ (6), Á¿ÌÔ˘ (20), ÙÂÏÂ˘Ù‹˜ (4), Ì·Á›·˜ (3), Ì·ÓÙÈ΋˜ (2), ÚÔÏ‹„ˆÓ
Î·È ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈÒÓ (7), ·È‰ÈÒÓ Î·È ·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ (5), ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÙÔÈÎÒÓ ÁÂ-
ÁÔÓfiÙˆÓ (4), Ï·˚΋˜ Ù¤¯Ó˘ (1), Ï·˚ÎÔ‡ ı¿ÙÚÔ˘ (2), ¯ÔÚÔ‡ Î·È Ì·ÓÙÈ΋˜ (6).
‚) ∫›ÌÂÓ·: ·Ú·Ì‡ıÈ· 43, ·Ú·‰fiÛÂȘ 125, ¢ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ 65, ÂÚÈ-
·›ÁÌ·Ù· ¯ˆÚ›ˆÓ 5, ̇ıÔ˘˜ ˙ÒˆÓ 6, ¿ÛÌ·Ù· 175, ‰›ÛÙȯ· 68, ·ÚÔÈ̛˜ 300, ·È-
Ó›ÁÌ·Ù· 25, Âˆ‰¿˜ 12, ¢¯¿˜, ·Ú¿˜, ¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜ 40, ÙÔˆÓ‡ÌÈ· 200 Î·È ÔÈΛÏËÓ
ÁψÛÛÈÎ‹Ó ‡ÏËÓ.
∞ÚÈı. 2301, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ∞ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ ÙËÓ Â·Ú¯›·Ó ∫·Ú‰›ÙÛ˘ (£ÂÛÛ·ÏÈ-
ο ÕÁÚ·Ê·– Ù¤ˆ˜ ¢‹ÌÔ˜ ªÂÓÂÏ·˝‰Ô˜)»31. ∞fi 6–27 πÔ˘Ï›Ô˘ 1959. ™¯‹Ì· 8ÔÓ Ì¤Á·,
ÛÂÏ. 565 ÌÂÙ¿ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ·Ú·ÚÙ‹Ì·ÙÔ˜. ÈÚÈ¿: ∫¤‰ÚÔ˜, ™ÌfiÎÔ‚ÔÓ, £Ú·„›ÌÈ,
µ·ı‡Ï·ÎÎÔ˜, ∞ˉÔÓÔ¯ÒÚÈ, ƒÂÓÙ›Ó·, (∫·Ú‰›·, ¶·ÏÈÔ‡ÚÈ, ∞ÓıËÚfi ∆ÚÈοψÓ).
¶ÂÚȤ¯ÂÈ: ·) ∂ȉ‹ÛÂȘ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê·›: §·ÙÚ›·˜, ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡ ‚›Ô˘, ·È‰›Ô˘,
Á¿ÌÔ˘, ÙÂÏÂ˘Ù‹˜, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ·ÓÒÛˆ˜, Ï·˚ÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘, ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ Î·È ÔÈÌÂ-
ÓÈÎÔ‡ ‚›Ô˘, ‰·ÛÔÎÔÌ›·˜, ΢ÓËÁ›Ô˘ Î·È ·ÏÈ›·˜ ÂȘ ÙÔÓ ÔÙ·ÌfiÓ, Ô›ÎÔ˘, Û΢ÒÓ, ˘Ê·-
ÓÙÈ΋˜, ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈÒÓ, Ï·˚΋˜ È·ÙÚÈ΋˜, ÙÚÔÊÒÓ, Ì·Á›·˜, Ì·ÓÙÈ΋˜,
ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·, ¯ÔÚÔ‡ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ·È‰ÈÒÓ, ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂˆÓ Î·È Ï·˚ÎÔ‡ ı¿ÙÚÔ˘.
‚) ªÓËÌ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘: ¿ÛÌ·Ù· 183 (ÂÍ ˆÓ 34 ÂÌ·ÁÓËÙÔʈӋıËÛ·Ó), ·Ú·‰fi-
ÛÂȘ 260, ·ÚÔÈÌ›·È 132, ‰›ÛÙȯ· 28, ·Ú·Ì‡ıÈ· 23 (ÂÍ ˆÓ 2 ÂÌ·ÁÓËÙÔʈӋıËÛ·Ó).
∂˘ÙÚ¿ÂÏÔÈ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ 22, ̇ıÔÈ 12, ÂÚÈ·›ÁÌ·Ù· ¯ˆÚ›ˆÓ 6, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù· 6, Î·È Âˆ-
‰·› 2. ∂Ș ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÙÂÙÚ·‰›Ô˘ ÂÂÎÔÏÏ‹ıËÛ·Ó ÂÚ› Ù·˜ 35 ʈÙÔÁÚ·Ê›·È, Û¯Â-
ÙÈη› Ì ٷ ·Ó·ÁÚ·ÊfiÌÂÓ· ¤ıÈÌ· ‹ Ù·˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ.
∞ÚÈı. 2344, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ∞ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ √ıˆÓÔ‡˜32, ∂Ú›ÎÔ˘Û·, ª·ıÚ¿ÎÈ (ÓË-
Û›‰·˜ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ∫ÂÚ·ڷ˜) 6–26 πÔ˘Ï›Ô˘ 1960 (∂ÓÙÔÏ‹ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ
40556 / 1960)». ™¯‹Ì· 8ÔÓ Ì¤Á·, ÛÂÏ›‰Â˜ 580 ÌÂÙ¿ ÙÔ˘ ›Ó·ÎÔ˜ ˯ÔÁÚ·ÊËı¤ÓÙˆÓ (ÂȘ
Û. 20). √ıˆÓÔ›, ∂Ú›ÎÔ˘Û·, ª·ıÚ¿ÎÈ.

30. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ ªÂÁ·Ó‹ÛÈ §Â˘Î¿‰Ô˜ (1–15 πÔ˘Ï›Ô˘ 1958)», ∂§∞, Ù. 11–12
(1958–59), Û. 258–269.
31. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ Ù· £ÂÛÛ·ÏÈο ÕÁÚ·Ê· (7–27 πÔ˘Ï›Ô˘ 1959)», ∂§∞, Ù. 11–12
(1958–59), Û. 295–320.
32. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ Ù·˜ Ó‹ÛÔ˘˜ √ıˆÓÔ‡˜, ∂Ú›ÎÔ˘Û·Ó Î·È ª·ıÚ¿ÎÈ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡
∫ÂÚ·ڷ˜ (6–28 πÔ˘Ï›Ô˘ 1960)», ∂§∞, Ù. 13–14 (1960–61), Û. 268–289.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·152

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

¶ÂÚȤ¯ÂÈ: ·) ÂÎ ÙÔ˘ ηٿ ·Ú¿‰ÔÛÈÓ ‚›Ô˘: Âȉ‹ÛÂȘ Ï·ÙÚ›·˜, ·È‰›Ô˘, Á¿ÌÔ˘,

ÙÂÏÂ˘Ù‹˜, Ì·Á›·˜, Ì·ÓÙÈ΋˜, ÁˆÚÁÈÎÔ‡ Î·È Ó·˘ÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ·ÓÒ-
Ûˆ˜, Ï·˚ÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘, ÂÓ‰‡Ì·ÙÔ˜, ̤ÙÚˆÓ Î·È ÛÙ·ıÌÒÓ, Ï·˚΋˜ È·ÙÚÈ΋˜, ‰ËÌÔ-
ÁÚ·ÊÈο, ÁψÛÛÈο, ÌÔ˘ÛÈ΋, ¯ÔÚÔ›, Âȉ‹ÛÂȘ ÂÚ› ÏÈÓÔ˘ÚÁ›·˜, Û·ÚÙÔ˘ÚÁ›·˜, ‚·-
ÊÈ΋˜, ˘Ê·ÓÙÈ΋˜, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·˜, ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·˜ Î·È ·ÛÙÚÔÏÔÁ›·˜ Î.¿.
‚) ÂÎ ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘: ¿ÛÌ·Ù· 160, ·Ú·Ì‡ıÈ· 23, ·Ú·‰fiÛÂȘ 103, ‰›-
ÛÙȯ· 146, ¢ÙÚ¿ÂÏÔÈ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ 32, ÂÚÈ·›ÁÌ·Ù· 15, ·ÚÔÈÌ›·È 208, Ú›ÌÓ·È 10,
Âˆ‰·› 9, ̇ıÔÈ 4, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù· 21, ·È‰È·› 8, ÔÏÏ¿ ÙÔˆÓ‡ÌÈ·, ÂÒÓ˘Ì·, ‚·ÙÈ-
ÛÙÈο, ȉȈ̷ÙÈη› ϤÍÂȘ.
∂Ì·ÁÓËÙÔʈӋıËÛ·Ó ÂÓ fiψ 120 ı¤Ì·Ù·, ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ 81 ¿ÛÌ·Ù· ‹ ‰›ÛÙÈ-
¯·, 6 ÂÎÎÏËÛ. ̤ÏË, 4 οϷÓÙ·, 2 ¤Á¯ÔÚ‰·, 7 Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· Î·È 20 Â˙¿ ΛÌÂÓ·
Î·È ·ÔÊı¤ÁÌ·Ù·.
∞ÚÈı. 2373, «∞ˉÔÓÔ¯ÒÚÈÔÓ Î·È ∫¤‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ∫·Ú‰›ÙÛ˘ 1961. ™˘ÌÏË-
ڈ̷ÙÈο ÂÎ ÙˆÓ £ÂÛÛ·ÏÈÎÒÓ ∞Áڿʈӻ. ™¯‹Ì· 8ÔÓ Ì¤Á·, ÛÂÏ. 7.
¶ÂÚȤ¯ÂÈ: ÕÛÌ·Ù· (¯ÔÚÒÓ– Ì·ÁÓËÙÔʈÓËı¤ÓÙ·) 12 (fi¯È Ï‹ÚË). §·ÌÚÈ¿ÙÈη
Ù˘ ∆Ú›Ù˘ ÙÔ˘ ¶¿Û¯·, ·ÎÔ˘Ûı¤ÓÙ· Â› ÙfiÔ˘.

∂ÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘

Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô ·Â›ÌÓËÛÙÔ˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Û ÁÚ¿ÊÔ-
ÓÙ·˜ ·ÎÔ‡Ú·ÛÙ·, ··ÓÙÒÓÙ·˜ ÁÚ·ÙÒ˜ Û οı ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ·¢ı˘ÓfiÙ·Ó Û’ ·˘-
ÙfiÓ, Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ οı ÌÂϤÙË Ô˘ ÂÏ¿Ì‚·ÓÂ, ‰È·Ì·ÚÙ˘ÚfiÌÂÓÔ˜ ÁÈ· οı ÙÈ Ô˘
ÙÔÓ ÂÓÔ¯ÏÔ‡ÛÂ. ªÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ô‰ÂÎÙÒÓ Î·È Ë ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Û·, ·ÊÔ‡ Ì ‰È΋ ÙÔ˘ Úfi-
Ù·ÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ·, ˆ˜ ˘fiÙÚÔÊÔ˜ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ Herder, ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘-
‰¤˜ ÛÙËÓ ∞˘ÛÙÚ›·, ÙȘ Ôԛ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û Ì ÂӉȷʤÚÔÓ. ªÂ ÙËÓ Â˘-
ηÈÚ›· Ù˘ ‰ËÌÔÛȇۈ˜ ÙˆÓ ¶Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ù˘ ∏ÌÂÚ›‰·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ
ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ıÂÒÚËÛ· ÛÎfiÈÌÔ Ó· ‰ËÌÔÛÈ¢ÙÔ‡Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜
·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ (¿Óˆ ·fi ÙÚÈ¿ÓÙ·) ÂÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Û·. ¶·Ú’ fiÏÔ
Ô˘ ÂÌϤÎÔÌ·È Î·È ÚÔÛˆÈο Û’ ·˘Ù¤˜, ÙȘ ·Ú·ı¤Ùˆ, ÂÂȉ‹ ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ Ì¤Û·
·fi ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÔχÏ¢ڷ Ë ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, ˆ˜ ÂÚ¢ÓË-
Ù‹, ‰·ÛοÏÔ˘ Î·È ·ÓıÚÒÔ˘. ∫˘Ú›ˆ˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÙÔ Ô͇, ÎÚÈÙÈÎfi Ó‡̷ Î·È Ë
ÎÂÊ·ÏÏÔÓ›ÙÈÎË ÂÈÚˆÓ›· ÙÔ˘. ∂Âȉ‹ Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È fi¯È ÚfiÛˆ-
·, ıˆÚÒ fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿-
‰·. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ¤ÁÈÓ Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ÙÈÌËı›˜ Ì ÙÔ
‚Ú·‚Â›Ô ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ Herder ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ÙËÓ ˘fiÙÚÔÊÔ Herder ÛÙȘ ÛÔ˘-
‰¤˜ Ù˘, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙË Ó¤· ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ٛÙÏÔ «¶ËÁ¤˜
ÙÔ˘ §·˚ÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡», ÙËÓ ÔÔ›· ÂÁηÈÓ›·Û Ì ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË Ù˘ ·Ó¤Î‰ÔÙ˘
Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¶·ÍÔ‡˜, Ì ÙË ¯ÔÚËÁ›· ÙÔ˘ «∫ÔÈÓˆÊÂÏÔ‡˜
π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ¶·ÍÒÓ».
∆Ô ÚÒÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó· ÛËÌ›ˆÌ· Û οÚÙ· ÙÔ˘,
Ô˘ Ì ÚÔ¸¿ÓÙËÛ ˙ÂÛÙ¿, Ì ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙÔÚÁÈÎÔ‡ ·Ù¤Ú·, ÛÙÔ ÍÂÓԉԯ›Ô
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·153

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 152 ñ 153

ÌÔ˘ ÛÙË µÈ¤ÓÓË ÙÔÓ ª¿ÈÔ ÙÔ˘ 1981, fiÙ·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ì·˜, ÂΛÓÔ˜ ˆ˜ ‚Ú·‚Â˘Ì¤ÓÔ˜
·fi ÙÔ ÿ‰Ú˘Ì· Herder ÙÔ˘ ∞Ì‚Ô‡ÚÁÔ˘ Î·È Áˆ ˆ˜ ÚÔÙ·ı›۷ ˘fiÙÚÔÊÔ˜ ÙÔ˘ ›‰È-
Ô˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜, ·Ú¢ÚÂı‹Î·Ì ÛÙË Ï·ÌÚ‹ ÙÂÏÂÙ‹ ·Ú·Ï·‚‹˜ ÙÔ˘ ‚Ú·‚›Ԣ ÛÙÔ ¶·-
ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ µÈ¤ÓÓ˘ (ÂÈÎ. 1, 2, ÛÂÏ. 142). ∆·Í›‰Â„ ÚÈÓ ·fi ̤ӷ, Î·È Ì ηψ-
ÛfiÚÈÛ Ì ÙÔ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÛËÌ›ˆÌ·, Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ô‰ËÁ›Â˜ Ì ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· fiÏ·
fiÛ· ¤ÚÂ ӷ οӈ ηٿ ÙË Û‡ÓÙÔÌË ·Ú·ÌÔÓ‹ Ì·˜ ÛÙË µÈ¤ÓÓË:

µÈ¤ÓÓË, 12.5.1981

∫·ÏÒ˜ ‹Úı˜ ÛÙË µÈ¤ÓÓË.

∆Ô ÍÂÓÔ‰Ô¯Â›Ô Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙÔ. ∂Ï›˙ˆ ÚÔÊÙ·›ÓÂȘ ÙÔ ‰Â›ÓÔ ÙÔ˘
¢ËÌ¿Ú¯Ô˘. ŒÂÈÙ· ı· ¤¯Ô˘Ó ÂȉÈ΋ ‰ÂÍ›ˆÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ˘ÔÙÚfiÊÔ˘˜.
∂Λ ÌÔÚ› Ó· ÛÔ˘ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó Î·È Ù· Ó·‡Ï·. ∫Ú¿Ù· Ì·˙› ÙËÓ ·fi-
‰ÂÈÍË ·˘Ù‹ Û ÛÂÏÏ›ÓÈ·, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÂÈÛÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ˘ –·Ï-
ÏÈÒ˜ ·‡ÚÈÔ Úˆ› ÛÙ· ÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¶Ú˘Ù¿Óˆ˜ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ. ∫·-
Ï‹ ·Óٿ̈ÛË.

√È ÂfiÌÂÓ˜ Ù¤ÛÛÂÚÂȘ ÂÈÛÙÔϤ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÌÔ˘

ÛÙË µÈ¤ÓÓË.

¶¤ÌÙË, 27–1–83

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË

ªÂ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ¯·Ú¿ ‹Ú· ÚÔ¯ı¤˜ ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÔ˘, Ù˘ 16.1. (Ãı˜

¤Ú·Û· ·fi ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ Î·È ÙÔ Â›· ÛÙÔÓ Î. ∫·ÌËÏ¿ÎË)–
¢ÂÓ ÚÔÛ¤¯ÔÓÙ·È ÔÈ ÌÈÎÚÔÙ˘ÈÎfiÙËÙ˜, fiÙ·Ó Î·Ó›˜ ÌÂÙ·ÎÈÓÂ›Ù·È Ù·-
ÍȉȈÙÈο. ∆Ô Î·Ù¿Ï·‚· Ò˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ˜ ʇÁÔÓÙ·˜ Ó· Ì ͷӷ‰Â›˜
ÛÙËÓ ∂Ù·ÈÚ›·.
÷›ÚÔÌ·È ÁÈ· Ù· Ó¤· ÛÔ˘ ÙÔ˘ ™ÂÌÈÓ·Ú›Ô˘ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÚÔ-
fi‰Ô˘˜ ÛÔ˘ – (§˘¿Ì·È ÁÈ· ÙÔÓ Hunger33, Ô˘ ÙÔÓ ÁÓˆÚ›Û·Ì ÛÙË ‰‡-
ÛË ÙÔ˘).
¢È¿‚·Û· Ì’ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙȘ ÚÔÔÙÈΤ˜ ÛÔ˘ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ÛÙÔ πÓÛÙÈ-
ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙfiÌÔ˘˜ Ù˘ «§·ÔÁÚ·Ê›·˜» Î·È ÁÂÓÈÎÒÙÂÚ· ÙË Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ì·˜. £· Ì·˜ Ú·ÎÙÔÚ‡ÛÂȘ ηϿ – ÙÔ Î·-
Ïfi Ï·ÈÛ›ˆÌ· ÛÔ˘, ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÛÔ˘, ı· ˆÊÂÏ‹ÛÂÈ Î·È

33. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi, ∫·ıËÁËÙ‹ Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ºÈÏÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ µÈ¤ÓÓ˘, ·Â›-
ÌÓËÛÙÔ Herbert Hunger.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·154

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

Û¤Ó· – (Ô Û‡˙˘Áfi˜ ÛÔ˘ ÌÔ˘ ›Â, ˆ˜ ı· ÌÈÏ‹ÛÂȘ (ı· ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ;)

Î·È Ù· ‰Èο ÛÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi – ˘ÏÈÎfi ‚›Ô). ∂ÓÓÔ›˜ fiÙÈ ı· ÌÈÏ‹-
ÛÂÙÂ ÛÙÔ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ34;
°È· ÙÔÓ Herder; ∞¿ÓÙËÛ· ÛÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË, fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÒ Ó· ›-
Ì·È ÂΛ ÙÔÓ ª¿˚Ô. – (¤¯Ô˘Ì ¶¿Û¯·, ·ÏÏ¿ ÌfiÏȘ ÙÂÏÂÈÒÛˆ ÙË ÊÚÔ-
ÓÙ›‰· – Ìfi¯ıÔ ÙÔ˘ 32 ÙfiÌÔ˘ Ù˘ §·ÔÁÚ[·Ê›·˜], ı· Ù·Íȉ¤„ˆ ÁÈ· ÙË
°·ÏÏ›· – ™ˆÙ‹ÚË [Ô ÁÈfi˜ ÙÔ˘ ™ˆÙ‹Ú˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˜]. (£· ÙÔ˘ ˆ, ÛÙÔ
ÙËϤʈÓÔ, ÙÔ˘˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜ ÛÔ˘).
¡· ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÂȘ, ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÌÔ˘ ÙÔ˘˜ ηı.[ËÁËÙ¤˜ Caroly] Ga ãal ηÈ
[Claus] Beitl ÁÈ· ÙËÓ Â˘ÁÂÓÈ΋ ÛΤ„Ë Î·È ÙȘ ¢¯¤˜.–
£· ¯·ÚÒ Ô˘ ı· ȉˆıԇ̠ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔÓ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ.
∂ÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ÛÙËÓ ∫¿Ùˆ ∞˘ÛÙÚ›·; ∂ӉȷʤÚÔ˘Û· ¤Ú¢ӷ, ·ÏÏ¿
ÁÈ·Ù› Û ÌÂÈÔÓfiÙËÙ˜; ¶¿ÓÙˆ˜ Î·È ı· ·ÛÎËı›˜ Î·È ı· ‰Â›ÍÂȘ ÙËÓ
ÂÏÏ.[ËÓÈ΋] ÂÌÂÈÚ›· ÛÔ˘.–
ªÂ ·Á¿Ë Î·È Î·Ï‹ ·Óٿ̈ÛË.

∫˘Úȷ΋, 24–4–83

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË

™’ ¢¯·ÚÈÛÙÒ ÁÈ· ÙÔ ·Ó¿Ù˘Ô (·fi ÙȘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ∞Ó·ÎÔÈÓÒ-

ÛÂȘ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ – ™˘ÏÏfiÁÔ˘ ∂. ¶.) «§·˚Îfi˜ ˘ÏÈÎfi˜ ‚›Ô˜ Î·È Ô-
ÏÈÙÈÛÌfi˜» (ı· ¤ÁÚ·Ê· «ÀÏÈÎfi˜ Ï·˚Îfi˜ ‚›Ô˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi˜») Ô˘
ÌÔ˘ ¿ÊËÛÂ Ô Î. ∫·ÌËÏ¿Î˘ ÛÙËÓ ∂Ù·ÈÚ›·.
∆ËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË, Ô˘ ‹Á· ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ, ÌÔ˘ ›Â Î·È Ó¤· ÛÔ˘, ηÈ
¯¿ÚËη fiÙÈ ÂÚÁ¿ÛÙËΘ ÂÚ¢ÓËÙÈο Î·È ÂÌÂÈÚÈο «Â› ÙfiÔ˘», ÌÂ
¤ÍÔ‰Ô Û ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ ∞˘ÛÙÚ›·˜. (Ì ÙÔÓ Î. Beitl;).35
∂›¯· Î·È ·fi ÙÔÓ Î. Hunger ·Ó¿Ù˘· (·ÓÙ›‰ˆÚ· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÌÔ˘,
Ô˘ ÙÔ˘ ¤‰ˆÛ˜) – ™Ô˘ ÛÙ›ϷÌ Ì ÙÔÓ Û‡˙˘Áfi ÛÔ˘, ÙÔÓ Ó¤Ô ÙfiÌÔ
Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ (32) Ó· ÙÔÓ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ ÚÒÙ· ÂÛ‡, (Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜,
Ú·ÎÙÈο, ‚È‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È «Ì¿ÙÈ ¢È¢ı˘ÓÙÔ‡» ÛÙȘ
˘ÔÛËÌÂÈÒÛÂȘ) ÎÈ ‡ÛÙÂÚ· Ó· ÙÔÓ ‰Â›ÍÂȘ ‹ Ó· ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ –
™ÙÔ ÂÛÒÊ˘ÏÏÔ ¤‰ÂÈÍ· (Á·ÏÏÈο), fiÙÈ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÁÂÓÈÎfi Folklore,
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È Ethnographie (Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈÎfiÙÂÚË – ˘ÏÈÎfiÙÂÚË
¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘) ·ÏÏ¿ Î·È Vie Sociale (ÁÈ· Ó· ÌËÓ ˆ Sociologie).

34. ∂ÓÓÔ› ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÌÔ˘ «§·˚Îfi˜ ˘ÏÈÎfi˜ ‚›Ô˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ (ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·fi„ÂȘ)», ∂ÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·Ó·-
ÎÔÈÓÒÛÂȘ ÙÔ˘ «™˘ÏÏfiÁÔ˘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ¶ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ», ∞ı‹Ó· 1982, Û. 93–104, ÙÔ ÔÔ›Ô
‰ËÌÔÛȇÙËΠÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ÛÙ·ÁÂÚÌ·ÓÈο ˆ˜ «Die materielle Kultur in Griechenland. Probleme und Ansichten»
ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Österreichische Zeitschrift für Volkskunde, Ù. 87 (1984), Heft 3, Û. 173–186.
35. H ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ¤ÁÈÓ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi Salingberg ÛÙËÓ ∫¿Ùˆ ∞˘ÛÙÚ›· (Nieder – Österreich) ˘fi ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙÔ˘
ηıËÁËÙ‹ Caroly Gaãal.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·155

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 154 ñ 155

(EÛÙ›ϷÌÂ Î·È ÛÙË ‰. ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘36 (Ô˘ Ì·˜ ¤‰ˆÛ ηϤ˜

Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜) Ó· ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ √ÍÊfiÚ‰Ë).
∆Ô ‰ÈÎfi ÛÔ˘ «aperçu» (ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·fi„ÂȘ) Â›Ó·È Ôχ ηÏfi.
™Â Û˘Á¯·›Úˆ ηْ ·Ú¯‹Ó (ÂÈÛÙËÌÔÓÈο) Ô˘ Ì ÙË ÛˆÛÙ‹ ÚÔÛÔ-
¯‹ ÎÈ’ Â˘Û˘ÓÂȉËÛ›· ·Ú·¤ÌÂȘ Û ÚÔËÁËı›Û˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ηÈ
ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÌÈÎÚ‹ ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ·. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÌÓ›˜ ÙÔ˘
ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÌÔ˘ (·Ó Î·È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfi: ¡· Ì Â·È-
Ó›Ù ÌÂÓ, Ô Î. ◊ÌÂÏÏÔ˜37 Î·È Û˘, fiÙÈ ¤‰ˆÛ· ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê¿ ÌÔ˘
ÙÔ ÈÔ ÏÔ‡ÛÈÔ ˘ÏÈÎfi ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘, –Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÎÈ Â›ÌÔÓ˜
ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ– Ó· ÛËÌÂÈÒÓÂȘ fï˜ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÛÔ˘, fiÙÈ, «Ï›ÁÔ ·Û¯Ô-
Ï‹ıËη Ì ٷ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó Â‰Ò» (Û. 98) – ∞ÛÊ·ÏÒ˜ ı·
ÂÓÓÔ›˜ Ù· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó·, ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù› Ó· ¯·Ú·Ì›˙ÔÓÙ·È Ù· ¯ÂÈÚfi-
ÁÚ·Ê· (ÙˆÓ 4, 6, 8 ¯ÔÓÙÚÔÙÂÙÚ·‰›ˆÓ ÌÔ˘);
ªÔÚÔ‡Û˜ .¯. ÛÙË Û. 99, ÂΛ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂȘ ÁÈ· «¯ÂÈÚfiÁڷʘ Û˘Ï-
ÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘» Ó’ ·Ó·Ê¤ÚÂȘ ÌÂÚÈΤ˜ Ì Ôχ ˘ÏÈÎfi ‚›Ô.
∂·Ó¤Ú¯ÔÌ·È fï˜ ÛÙÔÓ ‚·ÛÈÎfi ¤·ÈÓÔ: Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÛÔ˘ ÛÙËÓ
ÔÚ›· ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ËÁÒÓ. ∂›Ó·È ηϋ ηÈ
Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ Ô˘ οÓÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÕÙÏ·ÓÙ˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, Ô˘ Ú·Á-
Ì·ÙÈο ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤ÚÁÔ.–
µ¤‚·È· Ë ÂÚÁ·Û›· ÛÔ˘ ¤ÁÈÓ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ ÙÔ˘ 1979. ∫Ô-
ÓÙÂ‡Ô˘Ó 4 ¯ÚfiÓÈ·. ∆ÒÚ· ÔÏÏ¿ ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó (‹ ÂÛÙ·Ì¿ÙËÛ·Ó: fiˆ˜
ÙÔ ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ˘fiÛ¯ÂÛ·È ÁÈ· ÙÔ 1982, Û. 100) ·ÏÏ¿ ηÈ
ÔÏÏ¿ Í·ÊÓÈο ›‰Â˜ ·ÏÏÈÒ˜, ÛÙËÓ ∞˘ÛÙÚ›·, Î·È ¤Ì·ı˜38.–
∫¿ÙÈ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛΤÊÙÂÛ·È Î·È Ó· ˘ԉ›ÍÂȘ, οÔÙ ‰Ò,
Â›Ó·È (ÛÂÏ. 104 – ˘fi‰ÂÈÁÌ· ·ã) Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ó·
Á›ÓÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È ÛÙ· §·ÔÁÚ. ªÔ˘Û›·, fiÔ˘ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
ΛÓÙ·È Î¿ÔÙÂ, ˆ˜, «¿ÁÓˆÛÙÔÈ» ÓÂÎÚÔ›.–
™ÙË ÛÂÏ. 102 Ô˘ ÌÈÏ›˜ ÁÈ· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· «Ô˘ ¿ÏÏ·Í·Ó ÌÔÚÊ‹»,
Ó· ÚÔÛı¤ÛÂȘ οÔÙ ٷ ¿ÚıÚ· ÌÔ˘ ÁÈ· archeo–folklore. (™Ù· «∫·-
ÏÔηÈÚÈÓ¿» (1981) Î·È Ù· «ºıÈÓÔˆÚÈÓ¿»(1982) ÌÔ˘ Â›Û˘ ı· ‰ÂȘ
ÔÏÏ¿ ·ÁÚÔÙÈο).
∞fi„ ÚÈÓ ÎÏ›ۈ ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ·, ·ÎÔ‡Û·Ì ÛÙÔ Ú·‰ÈfiʈÓÔ, ÔÏÈÙÈο

36. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ Î. µ·ÛÈÏÈ΋ ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘, ∂Ú¢ӋÙÚÈ· Û‹ÌÂÚ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
37. ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ˘ÏÈÎfi˜ ‚›Ô˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ (∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ), ∞ı‹Ó· 1983, Û¯.
8Ô, Û. Ëã+ 423. ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ·Ú. 17.
(™˘ÓÂÚÁ. ™ÙÂÊ. ¢. ∏̤ÏÏÔ˘ – ∞ÈÎ. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘ – ∫·ÌËÏ¿ÎË), ÙÔ ÔÔ›Ô Î·È ¤¯ÂÈ ÎÚ›ÓÂÈ ÂÁΈÌÈ·ÛÙÈο Ô ¢ËÌ. ™. §Ô˘-
οÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÎÙÂÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· ÙÔ˘ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›·, Ù. 33 (1982–84), Û. 554–558). µÏ. Î·È ªÈ¯¿ÏË
ªÂÚ·ÎÏ‹, «∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ªÈ· fi¯È ¿ÛÎÔË ·Ó·‰ÚÔÌ‹», §·ÔÁÚ·Ê›·, Ù. 35 (1987–1989), 1990,
Û. 93 –103. ∫·È ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·, Ù‡¯. 15 (1985), Û. 103, fiÔ˘ Û‡ÓÙÔÌË ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ÙfiÌÔ˘.
38. ∆Ô ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤Ó «¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ˘ÏÈÎfi˜ ‚›Ô˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ (∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfi-
ÁÈÔ)», ∞ı‹Ó· 1983, Û¯. 8Ô, Û. Ëã+ 423. ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η-
‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ·Ú. 17. (™˘ÓÂÚÁ. ™ÙÂÊ. ¢. ∏̤ÏÏÔ˘ – ∞ÈÎ. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘ – ∫·ÌËÏ¿ÎË).
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·156

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ∞˘ÛÙÚ›·. ∆˘ ‡¯ÔÌ·È Á·Ï‹ÓÈ· Î·È ÂˆÊÂÏ‹

‰È¤ÍÔ‰Ô, Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÛ·È ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ (ÙÒÚ·,
Ì¿ÏÈÛÙ· Î·È Ì ÙÔÓ Û‡˙˘ÁÔ).– ∞Ú¯›˙Ô˘Ì fï˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ó· ¤¯Ô˘-
Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ÂÚÈÏÔÎÒÓ, Ì ÙÚ›ÁˆÓÔ ∞ÌÂÚÈ΋–∂ÏÏ¿-
‰·–∆Ô˘ÚΛ·, Ì ÙËÓ ∫‡ÚÔ ÛÙË Ì¤ÛË, Î·È Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÔÏfiÁ˘Ú· Ó· ·-
Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.
™Ô˘ ‡¯ÔÌ·È ∫∞§√ ¶∞™Ã∞ Î·È ˘Á›·. ÷ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜ Û’ fiÛÔ˘˜ ÌÂ
Û˘Ì·ıÔ‡Ó – ∫·Ï¤˜ ÛÔ˘ ÛÔ˘‰¤˜, ¿ÓÙ·.

22–5–83

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË,

¶Ôχ ¢¯·ÚÈÛÙ‹ıËη ·fi ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÔ˘, Ù˘ 16.5, Î·È ¯·›ÚÔÌ·È Ô˘
ÚÔ¯ˆÚ›˜ ηϿ ÛÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÔ˘, Î·È ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ›˜ «ÒÚÈÌ·».
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÔÛÙÔϤ˜ Feld [forschung] ˆÊ¤ÏËÛ·Ó ÎÈ Â̤ӷ ÛÙË °·ÏÏ›·
(enquêtes–stages sur place), fiˆ˜ Î·È Û˘, ÙÔ˘˜ ÍÂÂÚÓÔ‡Û· Ì ÙËÓ ÂÏ-
ÏËÓÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÌÔ˘ (›¯· ‹‰Ë οÌÂÈ Ï·ÔÁÚ.[·ÊÈ΋] ·ÔÛÙÔÏ‹ ÛÙË
§¤Û‚Ô Î.·.). ∫·Ù¿ÊÂÚÓ· ÙÔ˘˜ °¿ÏÏÔ˘˜ ¯ˆÚÈÎÔ‡˜ Ó· Ì·˜ ·Ó··ÚÈ-
ÛÙÔ‡Ó Â˘¯¿ÚÈÛÙ· Ê·ÁËÙ¿ ‹ ¤ıÈÌ·. ◊Ù·Ó Î·Ïfi˜ Ô‰ËÁfi˜ Ô Î·ıËÁ.[ËÙ‹˜]
Gaãal; (ÂÁÒ Â›¯· ÙÔÓ Leroi–Gourhan) – ¶Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi fiÊÂÏÔ˜ Ë ÁÏÒÛ-
Û· Ì ÙÔ˘˜ ¯ˆÚÈÎÔ‡˜ ÎÈ Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Â›Û˘ Ì ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi
«Ï·fi».–
∏ ηϋ ̤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ (ȉȷ›Ù. Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ Â·Ê‹˜) ‰ÂÓ ‰È-
‰¿ÛÎÔÓÙ·È (fiˆ˜ ÙÔ Â›‰Â˜) ·ÏÏ¿ Â›Ó·È ¤ÓÛÙÈÎÙÔ ‹ ÂχıÂÚË ÂÌÂÈÚ›·.
∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ¿ÓÙˆ˜ Ù˘ ÔχÏ¢Ú˘ (‹ ÔÏ˘ÚfiÛˆ˘) ÌÔÓÔÁÚ·-
Ê›·˜ ÂÓfi˜ ¯ˆÚÈÔ‡ ‹ ‰‹ÌÔ˘, Â›Ó·È Î·Ïfi.
™Ô˘ ‡¯ÔÌ·È Î·Ï‹ ÂÈÙ˘¯›· (Î·È ÚˆÙÔ·Ú·ıÂÚÈÛÌfi) ÛÙÔ ∆ÈÚfiÏÔ
(Ì ٷ Â›Û˘ ηϿ Ù˘ÚÈ¿).–
∆· ͤڈ Ù· ·Ú·ÛÈÙÈο ‚¿Û·Ó· ÙˆÓ ˘ÔÌÓËÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Ô˘
Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÔÈ ˘fiÙÚÔÊÔÈ. (¢ÂÛÌ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÂÌ¤Ïˉ˜, Ô˘
ÛÊ›ÁÁÔ˘Ó ÈÔ Ôχ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡˜).–
÷›ÚÔÌ·È Ô˘ ı· ÎÔ˘Ú·ÛÙ›˜ Î·È Ì’ ¤Ó· ˘fiÌÓËÌ· ÁÈ· ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜
Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. √È ‰‡Ô ÙfiÌÔÈ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ô˘
¤¯ÂȘ, ı· Û ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Î·È Ì ÌfiÓ· Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ·. ∞ÏÏ¿ Ó· ‰È·-
‚¿˙ÂȘ Î·È Ù· ÂÚ·Á̤ӷ ÌÔ˘, fiÔ˘ ÂÎı¤Ùˆ ·fi„ÂȘ. ∫È ÔÈ ‚È-
‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜, ‚È‚ÏÈÔÁڷʛ˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜. (™Ô˘ ÂÛˆÎÏ›ˆ ηÈ
ÚfiÛÊ·ÙÔ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì¿ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, Ô˘ ÙÔ ¤ÁÚ·„· ÁÈ· Ó·
ÚÔ‚¿Ïˆ ÙÔÓ ÙfiÌÔ (¯·Ú¿ Ù˘ η˜ ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘) ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· Ó·
ˆ ÌÂÚÈο Ï·ÈÛȈÙÈο ·fi ÙȘ ·fi„ÂȘ ÌÔ˘. (·Ó ÌÔ˘ ÚȯÙÔ‡Ó ¿Ï-
ÏÔÈ ı· Û˘ÓËÁÔÚ‹ÛÂÙÂ).–
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·157

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 156 ñ 157

∫·Ïfi ÛÔ˘ ¤Î·ÌÂ Ë Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ì ÙÔÓ Î. ∆Ú˘¿ÓË ÛÙË µÈ¤ÓÓË – Herder.

∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Ô˘ Ì ·Ô˙‹ÙËÛ˜. ÿÚËη Ô˘ ›¯Â˜ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.
¶Ôχ ηÏfi fiÙÈ ı· ·Ú·Ù›ÓÂȘ ÙËÓ ˘ÔÙÚÔÊ›· ÛÔ˘, Î·È ı· ¯·ÚÒ Ó·
ȉˆıԇ̠ÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔ.

ªÂ ·Á¿Ë Î·È Â˘¯¤˜

∫˘Úȷ΋, 13–11–83

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË,

∂˘¯·ÚÈÛÙÒ (‰ËÏ. ¯¿ÚËη) ÁÈ· ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÔ˘ Ù˘ 2–11 (fiÏÔÈ Û˘-
Ó‹ıˆ˜ ηı˘ÛÙÂÚÔ‡ÌÂ, ÂÂȉ‹, ·ÓÙ›ıÂÙ·, Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È Ôχ ‚È·-
ÛÙÈÎfi˜).– ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ì ÙËÓ Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË ÌÔ˘ Í·Ó¿ÚıÂ Ë ı‡ÌÈÛË
Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ¯¿ÚÙÈÓÔ˘ ηڷ‚ÈÔ‡. ™ÙÔ ÂÛˆÎÏ›ˆ ÁÈ· ÙËÓ ª·-
Ú›·39 Î·È fiÙ·Ó Í·Ó¿ÚıÂÙ ÛÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô ı· Ù˘ ‰Â›Íˆ Ù· ‰·ÎÙ˘ÏÔ-
‰ÈÏÒÌ·Ù·.–
√ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÌÔ˘ ÙËÏÂÊÒÓËÛ ٷ ÎÔÈÓ¿ ÃÚfiÓÈ· ¶ÔÏÏ¿ Î·È Û·˜ ¢¯·-
ÚÈÛÙÒ. ¡· ›Ûı ηϿ Ì ٷ ·È‰È¿ Û·˜ – (™Ô˘ ÂÛˆÎÏ›ˆ οÚÙ· ηÈ
ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¯‹ ‰È΋ ÛÔ˘ °ÈÔÚÙ‹)40 – ∂˘Ù˘¯Ò˜ Ï·ÙÚÂ‡Ô˘Ó ÎÈ ·˘ÙÔ‡
ÙËÓ ·Á›· ∞ÈηÙÂÚ›ÓË –.
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙȘ ¢·›ÛıËÙ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜, Ô˘ ÛÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Ë ·-
ÚÔÈÌ›· (ı· Â›Û·È ÚÔÂȉÔÔÈË̤ÓË ÎÈ ·fi ÙȘ Ï·˚Τ˜ ·ÚÔÈ̛˜ Ì·˜),
ÙÔ Ó· ¤ÊÙÔ˘Ó ‚¤‚·È· fiÏ· Ì·˙› (ÂÁÁڷʤ˜, ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù·ÎÙÔ-
ÔÈ‹ÛÂȘ, ÂÎı¤ÛÂȘ, ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ηȅ. ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ) οÓÔ˘Ó ÙÔ «‚¿-
ÚÔ˜» ‰ÈÏfi, ÙÚÈÏfi – ·ÏÏ¿ ÎÈ Ô £Âfi˜ ı· Û ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÚÈÏ¿.
∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ Î. Beitl ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·-
Ô‰›‰ˆ Ì ÔÏÏ‹ ÂÎÙ›ÌËÛË, ·Ú’ fiϘ ÙȘ Û‡ÓÙÔ̘ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì·˜
– ÷›ÚÔÌ·È Ô˘ ÙÔ˘ ÂÙԛ̷Û˜, ÛÙ· ÁÂÚÌ·ÓÈο, ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÛÔ˘
(˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘) Î·È ı· ÙÔ ‰ËÌÔÛȇÛÂÈ – ¶ÚfiÛÂÍ· Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ °·Ï-
ÏÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· – ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Î·È ÏÔ‡ÙÔ (ÌÂ Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ˜) ‹ ËÁ‹ ÙÔ˘ Van Gennep «ªanuel de F.F.C.» (7 ÙfiÌÔÈ), ·Ï-
Ï¿ ‰Â›¯ÓÂÙ·È Î·È Ë Á·ÏÏÔÌ¿ıÂÈ· Î·È ·Á¿Ë ÙÔ˘ Î. Beitl.
∫·Ï¿ Ô˘ ‚ڋΘ Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi (;) Ì¿ıËÌ· ÁÈ· ÙȘ ÙÚÔʤ˜ (Hörandner)
(Ô˘ Â›Ó·È ·ÓÙÔ‡ Ù˘ Ìfi‰·˜). ÕÚ¯ÈÛ·Ó ÎÈ Â‰Ò, ·ÎfiÌ· Î·È ‰ËÌÔ-

39. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓË ÙfiÙ ÎfiÚË ÌÔ˘, ª·Ú›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· ›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ ¤Ó· ¯¿ÚÙÈÓÔ Î·Ú¿‚È Ô˘ ηٷ-
Û··ÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È Ù˘ ˘ÔÛ¯fiÙ·Ó Ó· Ù˘ Ì¿ıÂÈ ˆ˜ ‰ÈÏÒÓÂÙ·È.
40. ∏ οÚÙ·, ¤Ó· ÌԢΤÙÔ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ ÛÙËÓ ›Ûˆ ÏÂ˘Ú¿ ÁÚ¿ÊÂÈ: «ÃÚfiÓÈ· ¶ÔÏÏ¿ Î·È Î·Ï¿. ªÂ ˘Á›· Û fiÏ·.
21.11.83». ªÂ ÎfiÎÎÈÓÔ ÛÙ˘Ïfi ÛËÌÂÈÒÓÂÈ : «Van Gogh».
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·158

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ÛÈÔÁÚ·ÊÈο. ¶.¯. «°Â‡Ì· ·fi ÂÏÏËÓÈÎfiٷٷ, ÌfiÓÔ ÚÔ˚fiÓÙ· ηÈ

Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ·Ú¤ıÂÛÂ Ô ∆¿‰Â ÛÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ ÙÔ˘. ∂›¯Â ·Ú·‰ÔÛȷ΋
Ì·Á›ÚÈÛÛ·».
µÁ‹ÎÂ Î·È ÔÏ˘ÙÂϤ˜ ‚È‚Ï›Ô, ·fi ÙÔ πÛÙÔÚÈÎfi §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘-
ÛÂ›Ô ƒÂı‡ÌÓ˘ «∆Ô ƒÂıÂÌÓÈÒÙÈÎÔ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi „ˆÌ›». ∫›ÌÂÓ·
ƒ. ™Ù·ı¿ÎË – ∫ԇ̷ÚË ÊˆÙÔÁÚ. (ÔÏϤ˜) ∞. £ÂÔ‰ˆÚ¿ÎË – (ÚÔ-
ÏfiÁÈÛÌ· º. µÔÁÈ·Ù˙¿ÎË, ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘). –
°È· ÙÔ ËÏÈÎȈ̤ÓÔ „ˆÌ› (Ù· ·ÍÈÌ¿‰È·) Ì›ÏËÛÂ Ô Î. ◊ÌÂÏÏÔ˜ ÛÙËÓ
√˘ÁÁ·Ú›·. ∆Ô˘ ›· ÙË ÛÙÂÓÔ¯ÒÚÈ· ÛÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ Û’ ¿ÊËÛÂ Ô ÁÈ·-
ÙÚfi˜ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û˜. ∆Ô Î·ÙÂÓfiËÛÂ. ∂˘¯·ÚÈÛÙ‹ıËΠ·fi ÙÔ ™˘-
Ó¤‰ÚÈÔ, Î·È ¿ÚÂÛ ÙÔ ı¤Ì· Î·È Ë ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÙÔ˘, ÁÈ·Ù› ·ÏËıÈÓ¿
¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Ï¢ڤ˜ ÙÔ ·ÍÈÌ¿‰È (ÔÈfi ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ı¤-
Ì· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÚÈÛÌ·ÙÈÎfi;)
K·Ï¿ οÓÂȘ Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı›˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ (¶Ùˆ¯Ô‰ÚÔÌÈο) ηÈ
Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÙÔÓ Î. Hunger. ∆Ô˘˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜ ÌÔ˘.– ∂›Ó·È ηϿ;
∆Ô Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ, fiÙÈ Û’ ¢¯·ÚÈÛÙ› Ó· Ì·ı·›ÓÂȘ ÙËÓ Î›ÓËÛË Ù˘
§·ÔÁÚ.[·ÊÈ΋˜] ∂Ù·ÈÚ›·˜, Ì ÙȘ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ. (™Ù¤ÏÓÔ˘Ì ÛÂ
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ «ÍˆÌ¿¯Ô˘˜» Ì·˜ ÎÈ Ë Î˘Ú›· ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘ Â›Ó·È ÛÙÔÚ-
ÁÈο Úfiı˘ÌË ÁÈ’ ·˘Ùfi. ¶‹Á·Ó Ôχ ηϿ ÎÈ ÔÈ ‰‡Ô ÂΉËÏÒÛÂȘ ÌÂ
Ù· 4 ı¤Ì·Ù·. √ Î. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ÂÓ‚¿ı˘Ó ηϿ ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ
Ï·ÔÁÚ.[·ÊÈÎÒÓ] ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ∫·˙[·ÓÙ˙¿ÎË], Ô Î. ∫·Û›Ó˘ ¤‰ÂÈ-
Í ÊÈÏÔÏÔÁÈο ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ¶·Ï·Ì¿ – ¶ÔÏ›ÙË Î·È ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋
ÙÔ˘˜ ·Á¿Ë, Ô Î. ◊ÌÂÏÏÔ˜ ÛÙÚÒıËΠηϿ ÛÙÔÓ ∫ÔÚ·‹ ÎÈ ¤‚Á·ÏÂ
ηÏfi ˙Ô˘Ì› Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi, ¤ÛÙˆ Î·È Ì ·ÚÓËÙÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ, ÎÈ ÂÁÒ
‚ڋη ÛÙÔÓ ∫·‚¿ÊË ÌÈ· ·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· Ï·Óı¿ÓÔ˘Û· Ï·ÔÁÚ.[·ÊÈ΋]
ÚÔÛÔ¯‹, fiˆ˜ Î·È ‰Èο ÙÔ˘ ‰ÔΛÌÈ· ÁÈ· Ù· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·
(¯¿ÚËη Ô˘ Ì ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÁ¤ÓÓËÛ· ηϿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
Î·È Ô˘ Ë ·›ıÔ˘Û· ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ∂§∆ ‹Ù·Ó, Î·È ÙȘ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜,
ÔÏfiÁÂÌË).–
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙË ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›· ÛÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹
ÙÔ˘ ÊıÈÓÔÒÚÔ˘, Ô˘ ÎÏ›ÓÂÛ·È Ì¤Û·, Ì ÙÔ Â›Û˘ ÎÏÂÈṲ̂ÓÔ
·È‰› ÛÔ˘. ∫¿ÔÙ ı· ›ÛÙ ÎÈ ÔÈ ‰‡Ô ÂχıÂÚÔÈ ÛÙ· ·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈη
¿Úη, ·˘ÙÔ‡ ‹ ‰Ò, Î·È ÛÙÔ˘˜ ·ÓÔȯÙÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ Ï·ÔÁÚ.
¤Ú¢ӷ˜.–
™Ô˘ ›· fiÙÈ ¯·›ÚÔÌ·È ÙË Û˘Ì·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÛÔ˘ ÛÙÔÓ
«¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ‚›Ô»41, Ô˘ ı· Â›Ó·È ÛÙ·ıÌfi˜ ÛÙËÓ Ó¤· Û˘Ï-
ÏÂÎÙÈ΋ ÂÍfiÚÌËÛË ÙÔ˘ ·ÔÌ›ӷÓÙÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ (·Ó ÌÔÈÚ·ÛÙ‹ ηϿ)
Î·È Ô˘ ÙÔ Î·Ù¤ÁÚ·„· ÁÈ· ÙË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ «§·ÔÁÚ·Ê›·» 33. – (§˘-
¿Ì·È ¿ÓÙ· Ô˘ ÂÎÎÚÂÌ› ÙÔ Â˘ÚÂÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ ÙfiÌˆÓ 21–30)42.–

41. ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ˘ÏÈÎfi˜ ‚›Ô˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ (∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ), fi..

KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·159

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 158 ñ 159

∂Ï›˙ˆ, fiÙÈ ÌÂÙ¿ ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÔ˘ ı· ¤¯ÂȘ fi¯È ÌfiÓÔ Âȉ›Î¢ÛË ·ÏÏ¿
Î·È ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ – ı· Â›Û·È ÙfiÙ ÂÓÙÂÙ·Á̤ÓË (Ì ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ‚›Ô) ηÈ
ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÂıÓÔÁÚ·Ê›·.
°È· ÙÔÓ ÙfiÌÔ 33, ÌÔÚ›˜ Ó· Ì·˜ ÂÙÔÈÌ¿ÛÂȘ, ›Ù ‚È‚ÏÈÔÎÚÈۛ˜ ›ÙÂ
ÂÚÈÁڷʤ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘, ÛÙËÓ ∞˘ÛÙÚ›·, Û ۯ¤ÛË Î·È
Ì ٷ ªÔ˘Û›· ÙÔ˘˜. –
∫·Ï¿ ÙÔ Ï˜, ÊÈÏÔÛÔÊÈο, fiÙÈ ÙÔ «ÎÏ›ÛÈÌfi» ÛÔ˘ ¤¯ÂÈ Î·È Ù· ηϿ ÙÔ˘
– ¢ËÏ. ÂÌ›˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ٷ ηϿ ·˘Ù¿. (¶.¯. Ì ÌÈ· ÌÈÎÚ‹
ÁÚÈԇϷ ÌÔ˘, ı˘Ì‹ıËη οÙÈ ÂȉÈΤ˜ ÂÎÔÌ¤˜ Ú·‰ÈÔÊÒÓÔ˘, Ô˘
·ÏÏÈÒ˜ ‰ÂÓ Â›¯· ηÈÚfi Ó· ÙȘ ·ÎÔ‡Ûˆ.– ∫È fiÙ·Ó ¯·ÛÔÌÂÚÒ ·fi ÂÈ-
ÛΤ„ÂȘ, Ù·ÎÙÔÔÈÒ Ù· ο‰Ú· Î·È Ù· ‚È‚Ï›· ÌÔ˘, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ Î·È ‚Ô‹-
ıÂÈ·. ∞Ó Â›Ó·È Û˘ÁÁÂÓ›˜ ÌÔ˘… ÔÙ›˙Ô˘ÌÂ. (Œ¯Ô˘Ì ·ÎfiÌË ÍËÚ·Û›·).
ªÔÚ›˜ Ó· ÌÔ˘ ÁÚ¿„ÂȘ ÙË ÛÈÙÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ Î. Hunger; (ηÈ
ÙÔ ÌÈÎÚfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ·).
£· ¯·ÚÒ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙÔ Ó‡̷ Ù˘ (·Ï·Èfi,
Ó¤Ô) Î·È Ó· ÌÔ˘ Ù· ÁÚ¿„ÂȘ43.
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ Ô˘ ‰ÂÓ ı· ¤ÚıÂÙ (Ì ÙÔ ÂÁ΢ÌÔÓÔ‡ÌÂÓÔÓ) Ù· ÃÚÈ-
ÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·. ∆Ô˘Ï¿¯ÈÛÙÔ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂȘ Ù· ·˘ÛÙÚȷο, ‚ÈÂÓ-
Ó¤˙Èη.

ªÂ ·Á¿Ë

¶. º¿ÏËÚÔ, 15–12–83

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË,

∂ÏÔÁ¿ÚÈ·˙· Ó· ÛÔ˘ ÁÚ¿„ˆ Ì ¢¯¤˜ ÛÙË °ÈÔÚÙ‹ ÛÔ˘, ·ÏÏ¿ Ë ÁÚ›Ë

Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ì ‚ڋΠÂΛӘ ÙȘ ̤Ú˜ 20–30 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ÎÏ›ÓÔÓÙ¿˜
ÌÔ˘ ÙÔÓ Ï·ÈÌfi Î·È Î¿ı ‰È¿ıÂÛË.
∫·Ù·Ï·‚·›ÓÂȘ ˆ˜ Ù· ÎÚ˘ÔÏÔÁ‹Ì·Ù· (Ì ˘ÚÂÙfi Î·È ·ÓÙÈ‚ÈÔÙÈο
(‚ȈÙÈÎfiٷٷ) ¤¯Ô˘Ó Î·È «ÌÂıÂfiÚÙÈ·»… ̤¯ÚÈ ÚÔ¯ı¤˜. (¢ÂÓ Â›·
Î·È ÛÙÔ Û‡˙˘Áfi ÛÔ˘ «ÃÚfiÓÈ· ¶ÔÏÏ¿» ÛÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÁÈÔÚÙ‹, ·ÓÙ¢-
¯fiÌÂÓÔ˜, ·ÏÏ¿ ÎÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô˘ ÙÔÓ ˙‹ÙËÛ·, ¤ÏÂÈ ÛÙË ª·Î‰ÔÓ›·.
∞˙‹Ïˆ˜ ÛÔ˘, ÂÏ›˙ˆ, Á˘Ú›˙ÂÈ ÙÔÓ ¯ÂÈÌÒÓ·).–
™Ô˘ ‡¯ÔÌ·È ÏÔÈfiÓ Û‹ÌÂÚ· (Û·˜ ‡¯ÔÌ·È) ÃÚfiÓÈ· ¶ÔÏÏ¿ ÁÈ· ÙȘ
°ÈÔÚÙ¤˜ Û·˜ ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ °ÈÔÚÙ¤˜ Ô˘ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó – ªÔ˘ ÙÔ
¤ÁÚ·„˜ Ò˜ ‰ÂÓ ı· ¤ÏıÂȘ Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·, Ì ÙË ‰‡ÛÎÔÏË (¢ÎÔ-

42. ∂ÓÓÔ› ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ §·ÔÁÚ·Ê›·.

43. ™Â ÛÂÌÈÓ¿ÚÈÔ ÛÙÔ Institut für Volkskunde ·ÚÔ˘Û›·Û· ÙÔÓ ÙfiÌÔ 33 Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·160

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ÏfiÁÂÓÓË – ‡¯ÔÌ·È) ı¤ÛË ÛÔ˘ Î·È Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙË «Ê˘Ï¿ÎÈÛ‹»

ÛÔ˘ (ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÓÔÏÔÁ›˜ ‰È·ÏÔÁÈο Ì ÙÔ Î˘ÔÊÔÚÔ‡ÌÂÓÔ «™ÙÂ-
ÓÔ¯ˆÚÈ¤Û·È ÂÛ‡ ÁÈ· ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜! ∞Ì ÂÁÒ;»)
™Ô˘ ¤¯ˆ ··ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ·fi 2–11 ÁÚ¿ÌÌ· ÛÔ˘, ÓÔÌ›˙ˆ ÂÚ› Ù· ̤۷
¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ – ›·Ì ÁÈ· Ù· ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÛÔ˘.–
™Ô˘ ÂÛˆÎÏ›ˆ ÙË Û¯ÂÙÈ΋ «ÂΉÔÙÈ΋» ΛÓËÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ¿Óˆ ÛÙË
«Ìfi‰·» ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÙÚÔÊÒÓ – (·ÔÙÂÏ› ÎÈ ·˘Ùfi ÌÈ· Ï·Ô-
ÁÚ·ÊÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË (·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ Ì·˜ ÊÚÔÓÙ›‰ˆÓ)
¤ÛÙˆ Î·È Ì ÂÌÔÚÈο ΛÓËÙÚ· – (ı· ÙÔ ÛËÌÂÈÒÛˆ ÛÙË «§·ÔÁÚ·Ê›·»).
™Ù· °Ú·Ê›· Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ›̷ÛÙ ηϿ. ¢Ô˘Ï‡ԢÌ ‰ÈÂÎÂڷȈ-
ÙÈο, fiÛÔ Ì·˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÎÈ ÔÈ ÂÈÛΤ„ÂȘ. – ™‹ÌÂÚ· ÁÈÔÚÙ¿˙ÂÈ ÎÈ Ë Î˘-
Ú›· ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘ – ÃÚfiÓÈ· Ù˘ ÔÏÏ¿ –
∆· ‰ÈÂıÓ‹ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÎÈ ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÌÈÎÚfiÙËÙ˜ οÓÔ˘Ó Á‡Úˆ Ì·˜ ¤Ó·
ηÎfi, ıÔÏfi Î·È ˙·ÏÈÛÙÈÎfi Ï·ÈÛ›ˆÌ·, ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙ·Ó Ù’ ·ÎÔ‡˜ ··-
ÓˆÙ¿ Î·È „˘¯ÚÔÛ˘Ó›‰ËÙ· ·fi ÙÔ Ú·‰ÈfiʈÓÔ.
¶Ú¤ÂÈ Ì¤Û· ÛÙ· Ï·ÈÛÈÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ Ó· ̤ÓÔ˘ÌÂ Î·È Ó· Û˘Ó¯›˙Ô˘-
Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ Ì·˜ ··ı›˜ Û·Ó ÙȘ ·ÎÏfiÓËÙ˜ ÌÔÚʤ˜ ÙˆÓ ÔÚÙÚ·›ÙˆÓ
ÛÙ· ÂÊı·Ṳ́ӷ ο‰Ú·.
ªÂ ·Á¿Ë Î·È Â˘¯¤˜
[∆Ô ÁÚ¿ÌÌ· Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ¤Ó· ·fiÎÔÌÌ· ·fi ÂÊËÌÂÚ›‰· ÁÈ· ÙȘ Û˘-
ÓÙ·Á¤˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ Ê·ÁËÙÒÓ Î·È ¤Ó· ·fiÎÔÌÌ· ·fi ıÂÛÛ·ÏÈÎfi
Û˘ÓÙ·ÁÔÏfiÁÈÔ, ÏfiÁˆ Ù˘ ıÂÛÛ·ÏÈ΋˜ ÌÔ˘ ηٷÁˆÁ‹˜, Í·ÎÚÈṲ̂ӷ ÌÂ
ÂÈ̤ÏÂÈ· Î·È ÛÙÔÚÁ‹.]

√È ÂfiÌÂÓ˜ ‰‡Ô ÂÈÛÙÔϤ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ¢È¢ı‡ÓÛˆ˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘
§·ÔÁÚ·Ê›·˜:

∫˘Úȷ΋, 8 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1995

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË

¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË
ªÂ ÙȘ ¢¯·ÚÈÛٛ˜ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ¢ÁÂÓÈΤ˜ ¢¯¤˜ ÛÔ˘, ÙˆÓ ∂ÔÚÙÒÓ, ÛÙȘ
Ôԛ˜ ÛÔ˘ ·ÓÙ‡¯ÔÌ·È, Ì ÂÛÒÎÏÂÈÛÙË Î¿ÚÙ·, Î·È ·ÊÔ‡ ÛÂ Û˘Á¯·ÚÒ
Î·È ÛÔ˘ ¢¯ËıÒ Î·Ïfi Î·È ·ÚfiÛÎÔÙÔ ¤ÚÁÔ ÛÙË ‚·Ú‡ÙÈÌË ¢È‡ı˘Ó-
ÛË ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§., Ô˘ ÛÔ˘ ·Ó¤ıÂÛÂ Ë ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ı¤Ïˆ Ó· Û’
¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ÁÈ· ÙËÓ, Â›Û˘ ¢ÁÂÓÈ΋ (Î·È ÙÈÌËÙÈ΋ ÌÔ˘), ÛΤ„Ë ÛÔ˘,
Ó’ ·ÊÈÂÚˆı› Ô ÂfiÌÂÓÔ˜ ÙfiÌÔ˜ Ù˘ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÌÔ˘.
ªÂ Û˘ÁÎÈÓ› Ë ÚfiÙ·ÛË, Ô˘ ı· Â›Ó·È ÓÔÌ›˙ˆ, Û‡ÌʈÓË Ì ÙË ÁÓÒ-
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·161

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 160 ñ 161

ÌË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ (·Ï·ÈÔ‡˜ Î·È ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜), ¿ÓÙˆ˜

ıˆÚÒ «™˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜» ÌÔ˘, ·ÊÔ‡ Â› 24 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÁ¿ÛÙËη ÛÙȘ ›‰È˜
ÊÚÔÓÙ›‰Â˜ Î·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ·Ú¯Âȷ΋˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ï-
Ï¿ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÓ ·ԉ¯ıÒ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ ÏfiÁÔ˘˜:
·) ¢ÂÓ ¤ÁÈÓ ÔÙ¤ (ÓÔÌ›˙ˆ) ·ÊȤڈÛË ÙfiÌÔ˘ Ù˘ ∂§∞ ‹ ∫∂∂§ Û ·-
Ï·Èfi ™˘ÓÂÚÁ¿ÙË ‹ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ‹ Î·È ∫·ıËÁ. ¶/Ì›Ô˘, ÂÂȉ‹ ÚfiÎÂÈ-
Ù·È Î·È ÂÚ› (·ÓˆÙ¤Ú·˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÌÂϤÙ˘) ·Î·‰Ë-
Ì·˚ÎÔ‡ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡, Ô˘ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÚÚÈÎÓÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈ·
ÁÂÓÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Û ¤Ó· ÙÈÌÒÌÂÓÔ ÚfiÛˆÔ.
‚) ∞Ó Á›ÓÂÈ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ «ÓˆÙÂÚÈÛÌÔ‡» ·˘ÙÔ‡, Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Ó· Â·ÎÔ-
ÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Î·È ¿ÏϘ ·ÊÈÂÚÒÛÂȘ ÁÈ· ÚfiÛˆ· Ô˘, Â·Í›ˆ˜ ¿ÓÙ·,
ı· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È.
∞˜ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ÏÔÈfiÓ ÙËÓ ∂ÂÙËÚ›‰· Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È «‰ËÌÔÎÚ·ÙÈο», fiˆ˜
ÂÍÂΛÓËÛÂ, Î·È Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ·˘ÙÔÌ¿Ùˆ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÍÈÔ˘˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˜ ÙˆÓ
ÛÔ‚·ÚÒÓ ªÂÏÂÙÒÓ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚfi‚·Ï ·fi ÙÔ 1939 (Â› °Â-
ˆÚÁ›Ô˘ ª¤Á·), Ì ›‰È˜ ı¤ÛÂȘ Î·È ·Í›Â˜ ¢È¢ı˘ÓÙÒÓ Î·È ¶ÚÔÛˆÈ-
ÎÔ‡, Î·È Ì ı¤Ì·Ù· ·ÍÈfiÏÔÁ·, Ô˘ ·Ó·Ï‹ÚˆÓ·Ó ÂÚ¢ÓËÙÈο ÎÂÓ¿,
‹ ÚˆÙÔÙ˘Ô‡Û·Ó Û ϷÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÌÓ‡ÛÂȘ.
¶ÚÔÙÈÌfiÙÂÚ·, ÓÔÌ›˙ˆ, ı· Â›Ó·È ·ÊÈÂÚÒÌ·Ù· ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ¤Ú¢-
Ó·˜ ·Ú¿ ÚÔÛÒˆÓ. ŒÙÛÈ ¿ÏψÛÙ ı· ÙÔ ı¤ÏÂÈ Î·È Ë ∞η‰ËÌ›·–

ªÂ ·Á¿Ë Î·È Â˘¯¤˜

∫˘Úȷ΋, 18.10.98

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË

™Ô˘ ÂÛˆÎÏ›ˆ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ Ù˘ √ÌÈÏ›·˜ – ∞Ó·ÎÔ›ÓˆÛ‹˜ ÌÔ˘ ÛÙÔ ∆ÚÈ‹-

ÌÂÚÔ Ù˘ ∂∆µ∞44 (6–8 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘) ÛÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË, Î·È ¯·›ÚÔÌ·È (›-
Ì·È ‹Û˘¯Ô˜) Ô˘ ı· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó¤‰ÚÔ˘˜ ÂÛ‡ (ÙÔ Áڿʈ
Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÌÔ˘ ÛÙË ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· η §Ô‡‚Ë), Ôχ Ù˘¯ÂÚfiÙÂÚ·,
Ô˘ Ì·˜ ¤‚·Ï·Ó, ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÙÔ ›‰ÈÔ ÚˆÈÓfi (Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜) ‰È·-
‰Ô¯Èο, Î·È ÛÙËÓ ›‰È· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·. ∂Ï›˙ˆ fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ÛÂ
ÎÔ˘Ú¿ÛÂÈ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÌÔ˘, Î·È ÓÔÌ›˙ˆ ˆ˜ ‰ÂÓ ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ Ù· 15ã ÙˆÓ
ÚÔıÂÛÌÈÒÓ. ª‹ˆ˜ ı· ıÂÏ‹ÛÂȘ Ó· ÙÔ ÂÚ¿ÛÂȘ Û ÎÔÌÈÔ‡ÙÂÚ; ∞ÏÏ¿
Â›Ó·È Î·ı·Úfi.
∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Î·È ÙËÓ Î· ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘, Ô˘ Ì·˜ ¢ÎÔχÓÂÈ Û ÂÈ-

44. ∆Ô ¿ÚıÚÔ ‰ÂÓ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙ· ¶Ú·ÎÙÈο Ù˘ ∂.∆.µ.∞. ŒÌÂÈÓ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÌÔ˘ ÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ Ù˘ ·Ó·ÎÔ›Óˆ-
Û˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È ÙÒÚ·, ‚Ï. Û. 15–18.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·162

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ÎÔÈÓˆÓ›·, Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÛÔ˘ ÛÙ¤ÏÓˆ Î·È Ê¿ÎÂÏÏÔ ™ËÌÂÈÒÛÂˆÓ ÌÔ˘,
ˆ˜ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ·˜, Ó· ÙÔÓ Ê˘Ï¿ÍÂȘ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÙÔ˘ ·Ú-
¯Â›Ô˘ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ (ı· Â›Ó·È ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÎÒ˜ ¯Ú‹ÛÈÌ·), ·ÏÏ¿ ηÈ
Û·Ó ÃÚÔÓÈÎfi, ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ∫Ô˘ÙÈ¿ ¶·ÚÔÈÌÈÒÓ (·‰ËÌÔÛ›Â˘ÙˆÓ) ÙÔ˘
¡. °. ¶ÔÏ›ÙË.

ºÈÏÈ¿ ÓÂ˘Ì·ÙÈο Î·È Û˘Ó·‰ÂÏÊÈο

¢Â˘Ù¤Ú·, 12.7.99

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ Î. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË,

™’ ¢¯·ÚÈÛÙÒ, ÚÒÙ·, ÁÈ· ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô Ù˘ ∂.§.∂. ηÈ
ÁÈ· ÙË ÛΤ„Ë ÛÔ˘ Ó· ÌÔ˘ ÚÔÛʤÚÂȘ Ê·ÁÒÛÈÌ· – ÙÔÓˆÙÈο Ù˘ ÂÚ-
Á·Û›·˜ ÌÔ˘.
™Â Û˘Á¯·›Úˆ ÁÈ· ÙÔ Ù‡¯Ô˜ «πÛÙÔÚÈÎfi Î·È ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§.»,
Ô˘ Ôχ ηϿ ÙÔ ÂÛΤÊÙËΘ, ˆ˜ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈο
ÂÊÚfiÓÙÈÛ˜ Ó· Ù˘ˆı‹, fiÛÔ Î·È ·Ú·ÛÙ·ÙÈο Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜
Î·È Ù· ¯ÚÔÓÈο ÙˆÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ÙÔ˘, ·fi ÙÔ 1918. ™˘Á¯·ÚËÙ‹ÚÈ·
Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ / Û˘ÓÂÚÁ¿ÙÚȘ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂȘ, Î·È ÁÈ· ÙȘ
ªÓ‹Ì˜ ™˘ÓÙ·ÎÙÒÓ, Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙÂ.
∂‡¯ÔÌ·È ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ (Î·È ˆ˜ ÂÚÁ·Ûı›˜ Â› 23 ¯ÚfiÓÈ·) Â˘Ù˘¯‹ ÛÙ·-
‰ÈÔ‰ÚÔÌ›· Î·È ÛÙÔ ÚÔÛ¯¤˜ ªÂÁ·ÏÔÎÙ›ÚÈÔ Ù˘ ¶Ï¿Î·˜, ∏›ÙÔ˘.
¢ÂÓ Â›‰· Ó· ¤¯ÂÈ ÛÂÏȉ·Ú›ıÌËÛË ÙÔ Ù‡¯Ô˜ (Ô˘ ı· ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ·Ó·-
˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ·Ú·ÔÌ¤˜), ·ÏÏ¿ οÙÈ ¿ÏÏÔ Ô˘ Ì’ ÂͤÓÈÛÂ, Â›Ó·È fiÙÈ
ÛÙË ÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ «∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡», ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ (ÌÂ
Ù· ÎÔ˘Ú·ÛÙÈο „ÈÏÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·), ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ì ۇÌ-
‚·ÛË ¤ÚÁÔ˘ Î·È ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ, ÂÓÒ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È
Û’ ¤Ó· ·ÈˆÓfi‚ÈÔ Û¯Â‰fiÓ «§·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ», ÓÙÚ¤ÔÓÙ·È Ó· ‰Ò-
ÛÔ˘Ó Ù›ÙÏÔ˘˜ ÙˆÓ Î·È Ì ÙË «§·ÔÁÚ·Ê›·» Î·È «ÍÈ¿˙ÔÓÙ·È» Ó· ÚÔ-
‚¿ÏÏÔÓÙ·È (ÂÓÙ˘ˆÛȷο) ˆ˜ ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔÈ ÂıÓÔÏfiÁÔÈ Î.¿. (¯ˆÚ›˜
ÙÔ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ), Ô˘ ı˘Ì‹ıËη ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜, ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›·: «∞ÏÏÔ‡
ÙÚÒÙÂ Î·È ›ÓÂÙ / ÎÈ ·ÏÏÔ‡ ¿ÙÂ Î·È ‰›ÓÂÙ». ∂ÎÔ›Ù·Í· Ù· ÌÈÛ¿ ·fi
ÙÔ Ì˯·ÓÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·Êfi ÌÔ˘ ÙˆÓ ¶·ÍÒÓ, ηÈ, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ
·ÚÔ˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ Î·È Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ™‡Á¯ÚÔ-
ÓÔ˘˜ ¶·ÍÈÓÔ‡˜ ÙÔ ÂÓÔÈÎÔ·Ú„· (·fi ÙȘ ÂÚÈÙÙ¤˜ Â·Ó·Ï‹„ÂȘ ηÈ
·ÛËÌ·ÓÙfiÙËÙ˜).
£· ÛÙÔ Ê¤ÚÂÈ Ô Î. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë˜, Ó· Ù· ‰ÂȘ (ı· Ù· ‰ÂÈ ÎÈ ·˘Ùfi˜), ı·
Û˘Ó¯›Ûˆ, Ì ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Î.¿. ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜.
ªÂ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Á¿Ë
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·163

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 162 ñ 163

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË,

™Ô˘ ÛÙ¤ÏÓˆ Ì ÙÔÓ Úfiı˘ÌÔ Î. ¶··Î˘·Ú›ÛÛË ÌÂÚÈο ·Ú¯Âȷο,

Ô˘ ı· Û’ ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘Ó, fiˆ˜ Î·È ÁÈ· Â̤, Ô˘ Ù· ÚÔÛʤڈ η-
Ù¿ ÙË ¢È‡ı˘ÓÛ‹ ÛÔ˘.
∂Ï›˙ˆ, fiÙÈ ÙÒÚ· ‰ÂÓ ı· Û ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ™˘Ó¤‰ÚÈ· ÁÈ· Ó· ÂÙÔÈÌ¿-
ÛÂȘ ÙÔ˘˜ «¶·ÍÔ‡˜», Ô˘ Ì’ ÂÚÒÙËÛ·Ó. ªÔÚ›˜ Ó· ÌÔ˘ ÛÙ›ÏÂȘ, ·Ó
ı¤ÏÂȘ, ÙÔ «™ÒÌ·», Ô˘ ÙfiÙ ‰ÂÓ ÙÔ ‹Ú· ÛÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô Ù˘ ∂.§.∂.
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ fiÛ· «Û Ó›ÁÔ˘Ó» (·ÊÔ‡ ¤ÙÛÈ ÎÈ ÂÁÒ Ì ÙËÓ ∂Ù·ÈÚ›·,
Ô˘ Â›Ó·È Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚ·). Œ¯ˆ ¿ÓÙ· ˘’ fi„Ë ÌÔ˘, Ó· ÛÔ˘ ‰ÒÛÔ˘Ó
«Ã·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡˜» ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË (¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘, ‰È‹ÌÂÚÔ) ™‡ÚÔ˘ ¶Â-
ÚÈÛÙ¤ÚË.

ªÂ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Á¿Ë

1.11.2000

∫˘Ú›·Ó ∞ÈηÙÂÚ›ÓËÓ ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘

¢È¢ı‡ÓÙÚÈ·Ó ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§. Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ

∫›ÌÂÓÔÓ ÙÔ˘ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡ ÌÔ˘, ηٿ ÙËÓ ¢ÈËÌÂÚ›‰· ÙÈÌ‹˜ Î·È ªÓ‹-
Ì˘ ÛÙÔÓ ™˘Ú›‰ˆÓ· ¶ÂÚÈÛÙ¤ÚËÓ, ‰È· Ù· ‰‡Ô ¤ÙË ·fi ÙÔÓ ı¿Ó·ÙfiÓ
ÙÔ˘, Ì χËÓ ÌÔ˘ ‰ÂÓ ı· Â›Ì·È ·ÚÒÓ.
ªÂ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· ÌÔ˘, ÙÔ˘ ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜
∂Ù·ÈÚ›·˜, ÛÙÔ ¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Û˘ÌÌÂÙ›¯Â Ô ·Â›-
ÌÓËÛÙÔ˜ ™˘Ú›‰ˆÓ ¶ÂÚÈÛÙ¤Ú˘, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ˜ ÙÔ˘ ÙÈ̈-
̤ÓÔ˘ ÛÙÔ ·Ï·Èfi «§·ÔÁÚ·ÊÈÎfiÓ ∞گ›ÔÓ» Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıË-
ÓÒÓ, ÂÈı˘ÌÒ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯ˆ, ‰È· ʈӋ˜, ÛÙË Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË
Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ ۋÌÂÚ· ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜ «ÂȘ ÙÈÌ‹Ó Î·È ÌÓ‹ÌËÓ» ÙÔ˘ ·Ú›ÛÙÔ˘ ·Ï·ÈÔ‡ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ÙÔ˘, ÌÂ
ÙËÓ Â¿ÍÈ· ÊÈÏÔÍÂÓ›· ÙÔ˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜
∞ıËÓÒÓ.
Œ¯ÂÈ ÙÔÓÈÛı› ‡ÛÙÔ¯· fiÙÈ Ë ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ™‡ÚÔ˘ ¶ÂÚÈ-
ÛÙ¤ÚË ÚÔ¤‚·Ï ¿ÚÈÛÙ· ÙȘ ‰‡Ô fi„ÂȘ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Ì·˜
ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Î·È ÙË Ï·˚΋, ÙȘ Ôԛ˜ ÚˆÙÔÂ-
ÁÓÒÚÈÛ ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, ÛÙË ƒÔ‰Ô‰¿ÊÓË ∞ÈÁÈ·Ï›·˜, Î·È ÙȘ ·Ó¤-
Ù˘ÍÂ, ‰È‰¿ÛÎˆÓ ÛÙÔ ø‰Â›ÔÓ ∞ıËÓÒÓ Î·È ÂÚ¢ÓÒÓ, ˆ˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘
§·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, Ì ÛÂÈÚ¿ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ·ÔÛÙÔÏÒÓ Î·È ÂΉfiÛÂ-
ˆÓ. ∞ͤ¯·ÛÙÔ˜ fï˜ ıÚ›·Ì‚Ô˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ȉÈÔ-
Ê˘˝·˜ ÙÔ˘ ™˘Ú›‰ˆÓÔ˜ ¶ÂÚÈÛÙ¤ÚË ˘‹ÚÍÂÓ Ë ÂÚ› Ù· 50 ¤ÙË ·ÚÔ˘-
Û›· ÙÔ˘ ˆ˜ ¶ÚˆÙÔ„¿ÏÙÔ˘ ÛÙÔÓ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfiÓ ¡·fiÓ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ,
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·164

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

ÔÔ‡ ÂÊ¿ÚÌÔÛ ̷˙› Ì ÙÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡˜–Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚÔ È‰›ˆÌ·

¯ÔÚˆ‰È·Î‹˜ ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘, ÚÔÛ¢¯ËÙÈÎfiÙ·ÙÔ Î·È Î·Ù·Ó˘ÎÙÈÎfi, fiÛÔ Î·È
¢¯¿ÚÈÛÙÔ (¯ˆÚ›˜ ÚÈÓÔʈӛ˜ Î·È «ÌÈÓfiÚ»), Ô˘ ÂËÚ¤·ÛÂ Î·È ÙȘ
ÂÎʈӋÛÂȘ πÂÚ¤ˆÓ Î·È ‰È·ÎfiÓˆÓ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÙÔ˘.
√ ™˘Ú›‰ˆÓ ¶ÂÚÈÛÙ¤Ú˘ ›¯Â ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÌÂÙ·‰›‰ÂÈ ÛÙÔ ÂÎÎÏË-
Û›·ÛÌ· ÙÔ ÓfiËÌ· Î·È ÙËÓ ÔÈËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ˘ÌÓÔÁÚ·Ê›·˜
Ì·˜, fiˆ˜ Ù· ¯·ÈÚfiÙ·Ó Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ˆ˜ ÈÛÙfi˜, ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ú˘ı-
ÌÔ‡˜ Î·È ÙËÓ ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜. ™Ù· ÏËÛȤÛÙÂÚ· ÚÔ˜ ÂÌ¿˜ ¯Úfi-
ÓÈ·, Ô ÙÚfiÔ˜ ·˘Ùfi˜ ·fi‰ÔÛ˘ ÙˆÓ ‡ÌÓˆÓ ·fi ÙÔÓ ¶ÂÚÈÛÙ¤ÚË ÌÂÙ·-
‰fiıËΠ‰È¿ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Ì·˙È΋˜ ÂÓË̤ڈÛ˘ Û ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi,
ÂȉÚÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ–˘ÌÓÔÁÚ·ÊÈο Û fiÏË Û¯Â‰fiÓ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
∞˜ ¤¯ÂÈ Ô £Âfi˜ ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘ ÙÔÓ ™˘Ú›‰ˆÓ· Î·È ·˜ ÙÔÓ ı˘ÌfiÌ·ÛÙ ¤ÙÛÈ
ÎÈ ÂÌ›˜!

√È ÂfiÌÂÓ˜ ÂÈÛÙÔϤ˜ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙËÓ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÙÔ˘

¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ¶·ÍÔ‡˜, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ¿Ú¯ÈÛÂ Ë Ó¤·
ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ «¶ËÁ¤˜ ÙÔ˘ §·˚ÎÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡». ∏ ·Ó·ÎÔ›-
ÓˆÛË Ù˘ ·fiÊ·Û˘ Ù˘ ∂ÊÔÚ¢ÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ÁÈ· ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘
˘ÏÈÎÔ‡ ¤ÁÈÓ ‰ÂÎÙ‹ Ì ȉȷ›ÙÂÚË Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘. √ ›‰ÈÔ˜ ·Ó¤-
Ï·‚ ӷ ‰ÂÈ ÙÔ ·ÓÙÈÁÚ·Ì̤ÓÔ Û ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ ηÈ
Ó· ÙÔ «Î·Ù·Ù¿ÍÂÈ», ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ù˘ˆı› Ù·ÎÙÔÔÈË̤ÓÔ. Ÿˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜
ÁÚ¿ÊÂÈ «Ì ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ, ÂÙ·ÍÈÓfiÌËÛ· (Î·È ·Ôηı¿ÚÈÛ·) ÙËÓ ‡ÏË
·˘Ù‹, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¶·ÍÈÓÔ‡˜, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘
Î·È ÙËÓ ÂˆÓ˘Ì›· Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜». ŒÙÛÈ Î·Ù¤ÏËÍÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Û 12 ÌÂÁ¿Ï· ÎÂÊ¿Ï·È·
ÛÙ· ÔÔ›· ˘¤Ù·Í ÙËÓ ‡ÏË. ªÂ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÙÔ˘ Ù˘ÒıËΠÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô ·-
ÚÔ˘Û›·Û ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ Ô ·Î·‰ËÌ·˚Îfi˜ Î. ∫ˆÓ. ¢Ú·Î¿ÙÔ˜45.

∫˘Úȷ΋ (Ù˘ ™·Ì·Ú›ÙȉԘ) 28.5.2000

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ η ∫·ÌËÏ¿ÎË (¯ÊÔ ¶·ÍÒÓ)

÷›ÚÔÌ·È, Ô˘, ˆ˜ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§. ÂÈÛËÁ‹ıËΘ Î·È ÂÁÎÚ›-

ıËΠ·fi ÙËÓ ∞η‰ËÌ›·, Ó· ‰ËÌÔÛÈ¢ı‹ (fiˆ˜ Â˙‹ÙËÛ·Ó ÔÈ ¶·ÍÈ-
ÓÔ›), Ë ‡ÏË Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ô˘ η٤ÁÚ·„· ÂÍ ·ÔÛÙÔÏ‹˜, ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ
1957, ÛÙÔ πfiÓÈÔ ·˘Ùfi ÓËÛ› ÙˆÓ ¶·ÍÒÓ. (£· ›ӷÈ, ÓÔÌ›˙ˆ, Ë ÚÒÙË
«ÔÏÈ΋» ¤Î‰ÔÛË ‡Ï˘ ·ÔÛÙÔÏÒÓ, ·Ó ÂÍ·ÈÚ¤ÛÔ˘Ì fiÛ˜ «¶ÂÚÈÏ‹„ÂȘ»
‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÙfiÌÔ˘˜ Ù˘ «∂ÂÙËÚ›‰·˜ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ. ∞Ú¯Â›Ô˘»
ÙˆÓ ÂÙÒÓ ÂΛӈÓ).
∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Ô˘ ÌÔ˘ ¤ÛÙÂÈϘ, Î·È Â›‰·, ÙËÓ ÚÒÙË Ì˯·ÓÈ΋ ηٷ-

45. ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ù. 29–30 (1999–2003), Û. 513–514.
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·165

√ ¢∏ª. ™. §√À∫A∆√™ ø™ ™À¡∆∞∫∆∏™ ∆√À ∫∂¡∆ƒ√À §∞√°ƒ∞ºπ∞™

∆∏™ ∞∫∞¢∏ªπ∞™ ∞£∏¡ø¡. Ã√¡π∫√ 164 ñ 165

ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‡Ï˘ ·˘Ù‹˜ ÙˆÓ ¶·ÍÒÓ, Ô˘, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ·Î·Ù·ÛÙ·Û›·
ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ, ›¯Â Î·È Û˘¯Ó¤˜ Â·Ó·Ï‹„ÂȘ, Ôχ ‰È-
ηÈÔÏÔÁË̤Ó˜ ÁÈ· «ªÈÎÚÔÓ‹ÛÈ·» Ì ÎÔÈÓ¤˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ.
ªÂ ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ, ÂÙ·ÍÈÓfiÌËÛ· (Î·È ·Ôηı¿ÚÈÛ·) ÙËÓ ‡ÏË
·˘Ù‹, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¶·ÍÈÓÔ‡˜, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘
∫¤ÓÙÚÔ˘, Î·È ÙËÓ ÂˆÓ˘Ì›· Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜.
∫·Ïfi ı· ›ӷÈ, Ó· ÚÔËÁËı‹ Î·È Ë ‰ËÌÔÛÈ¢ı›۷ ‹‰Ë «¶ÂÚ›ÏË„Ë»
(ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ 9–10 Ù˘ «∂ÂÙËÚ›‰Ô˜ §.∞.), ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ·˘Ù‹.
™ËÌ·Û›·, ÓÔÌ›˙ˆ, ¤¯ÂÈ Î·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ηٿٷÍË Ù˘ ‡Ï˘ ÙÔ˘ ¯/ÊÔ˘ ÌÔ˘
(·Ú. 2250) Î·È Ó· ‰È·‚¿˙ÂÙ·È Ë ¤Î‰ÔÛ‹ Ù˘ Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÛÂÈÚ¿ (ηÈ
fi¯È ÂÚÈÙˆÛȷ΋), Î·È ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜.
∫·Ù¤ÏËÍ·, ÏÔÈfiÓ, Î·È ÂÈÛËÁԇ̷È, ÛÙÔ ÂÍ‹˜ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ˘¿Ú-
¯Ô˘Û·˜ ‡Ï˘ (Ô˘ ı· ÊÚÔÓÙ›Ûˆ Î·È ÛÙÔ «ÛÒÌ·»). £· ÚÔËÁËı‹ ‰È΋
ÛÔ˘, ‰È·‰ÈηÛÙÈο, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ Î·È ‰ÈÎfi˜ ÌÔ˘ ¶ÚfiÏÔÁÔ˜.
™Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓˆ / ÚÔÙ›ӈ Ù· 2 ÁÂÓÈο ̤ÚË Ù˘ ¤Î‰ÔÛ˘ Î·È Ù· 12
ÌÂÁ¿Ï· ÎÂÊ¿Ï·È·, ÛÙ· ÔÔ›· ¯ÒÚÈÛ· ÙËÓ ‡ÏË. ∂›Ó·È:

π. ∂£πªπ∫∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞
∫ÂÊ¿Ï·È· – ∞ã. πÛÙÔÚÈο–¢ËÌÔÁÚ·ÊÈο–µÈˆÌ·ÙÈο
µã. ∞ÁÚÔÙÈÎfi˜ ‚›Ô˜. ∂Ï·ÈÔÎÔÌ›·. ∞ÌÂÏÔ˘ÚÁ›·
°ã. ∆ÔˆÓ‡ÌÈ· – ∞ÎÙˆÓ‡ÌÈ· (·fi ı·Ï¿ÛÛ˘)
¢ã. µÈÔÙ¯ӛ· – ª¤ÙÚ· Î·È ™Ù·ıÌ¿
∂ã. √ÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ› «™Ù·ıÌÔ› Ù˘ ∑ˆ‹˜»
™∆ã. §·˚΋ Ï·ÙÚ›·– «ƒÔ˘Û¿ÏÈ·» – £ÚËÛΛ·
∑ã. ¢ÂÈÛȉ·ÈÌÔӛ˜ – ª·ÓÙÈ΋
∏ã. ªÔ˘ÛÈ΋, √ÚÁ·ÓÔ·›ÎÙ˜, ÃÔÚÔ›

ππ. ºπ§√§√°π∫∏ §∞√°ƒ∞ºπ∞

£ã. ¶·ÚÔÈ̛˜ Î·È ¢›ÛÙȯ·
πã. ªÂ۷ȈÓÈο ¢ËÌÔÙÈο ∆Ú·ÁÔ‡‰È·
(ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·)
π∞ã. £Ú‡ÏÔÈ Î·È ¶·Ú·‰fiÛÂȘ
πµã. ¶·Ú·Ì‡ıÈ·

∂ÎÔ˘Ú¿ÛÙËη Ôχ, ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË ·˘Ù‹, ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘
∫¤ÓÙÚÔ˘ (Ì·˜). ¢Â¯Ù›Ù ÙËÓ, ÁÈ·Ù› ·ÏÏÈÒ˜ ı· ›¯·Ì Úfi¯ÂÈÚ· «ÎÔ-
ÛÎÈÓ›‰È·» ¯ÚÔÓÈÎÒ˜ ·ÚÈÛÙ¿ÌÂÓˆÓ ÏËÚÔÊÔÚËÙÒÓ. (°È ·˘Ùfi, ϤÁˆ, Ó·
ÚÔÙ¿ÍÔ˘Ì ÙËÓ ÂÚ›ÏË„Ë ÙÔ˘ 1959).
£· ¯ÚÂÈ·ÛÙ‹, ‚¤‚·È·, Î·È ÌÈ· ‰È΋ ÛÔ˘ ÂÈ̤ÏÂÈ· ÁÈ· fiÛ· ¤‚·Ï· Û ÛÂÈ-
Ú¿, Î·È ı· ¯·ÚÒ ·Ó ÙÔ ·Ó·Ï¿‚ÂȘ ÂÛ‡.– ∞ÏÏÈÒ˜, ·Ó¿ıÂÛ Û fiÔÈÔÓ ÓÔ-
Ì›˙ÂȘ. (¶ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó‰ÂÙ‹Ú˜ ÌÔ˘, Ó· ÌË ÛÎÔÚ›ÛÔ˘Ó ÔÈ ÛÂÈÚ¤˜.–
¶ÔÙ¤, ¿ÏÏÔÙÂ, ‰ÂÓ ÂÎÔ˘Ú¿ÛÙËη, ¤ÏÂÔ˜).
–∫¿ÔÙ ÛËÌÂÈÒÓˆ Î·È Û¯fiÏÈ·, ˆ˜ ∂Ù·Ó‹ÛÈÔ˜. (£· ‹Ù·Ó ˆÎ·Ófi˜ ·Ó
ÂοӷÌÂ Î·È ‚È‚ÏÈÔÁÚ. ·Ú·ÔÌ¤˜, Î·È ı· ÙÔ ˆ ÛÙÔÓ ÚfiÏÔÁfi ÌÔ˘).
KAMHLAKI139_166 2/10/2008 15:01 ™ÂÏ›‰·166

∞π∫∞∆∂ƒπ¡∏ ¶√§Àª∂ƒ√À–∫∞ª∏§∞∫∏

™ËÌ·Û›· ¤¯ÂÈ Ë ÛÔ‚·Ú‹ Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙË ¤Î‰ÔÛË, ¯ˆÚ›˜ ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È Ï·-
ÌÂÚ¿ ÂÍÒÊ˘ÏÏ·, (ÁÈ· ¤Ó· ªÈÎÚfi ¡ËÛ› ÙÔ˘ πÔÓ›Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È).

ªÂ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Á¿Ë

29.7.2000 ‚Ú¿‰˘ ·ÚÁ¿

∞Á·ËÙ‹ ÌÔ˘ η ∫·ÌËÏ¿ÎË,

™Ù¤ÏÓˆ ÛÙÔ ∫.∂.∂.§. ÁÈ· ÙȘ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜, ˆ˜ ¢È¢ı‡ÓÙÚÈ·˜,

ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, «ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈӻ ÙÔ˘ ¯/ÊÔ˘ ÌÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ¶·-
ÍÔ‡˜ (1957), Ì οÔÈÔ ÓÔÈÎÔ·ÚÂÌ· Î·È «Î¿ı·ÚÛË» (ÂÚÈÙÙÒÓ ‹
·Ûfi‚·ÚˆÓ) ηٷÁÚ·ÊÒÓ ÌÔ˘, Ô˘ ‹ÌÔ˘Ó („˘¯ÔÏÔÁÈο –‹ ¢ÁÂÓÈο)
˘Ô¯Úˆ̤ÓÔ˜ Ó· ‰¤¯ÔÌ·È ·fi Úfiı˘ÌÔ˘˜, ·ÏÏ¿ οÔÙÂ Î·È ÊÈÏfi-
ÛÔÊÔ˘˜ ‹ ÙÔÏÌËÚÔ‡˜ (ı· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ì ¿ÓÙˆ˜ ÙËÓ Î·Ù¿ «ÂÚÈ-
ÛÙ¿ÛÂȘ» ÔÚ›· ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ì οÔÈ· ÊÚÔÓÙ›‰· ÂÓÔًوÓ, Ô˘
ÎÔ˘Ú¿ÛÙËη Ó· ÙȘ ÏËÛÈ¿Ûˆ). (Œ¯ˆ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Î·È ÛÙËÓ ›ڷ
ÙÔ˘ °. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë). ¢ÂÓ ¤ÁÚ·„· ¶ÚÔÏÂÁfiÌÂÓ·. ∫·Ï¤˜ ¢È·ÎÔ¤˜.
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·167

¢∏ª∏∆ƒ∏™ ∂§. ƒ∞¶∆∏™

§¤ÎÙÔÚ·˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ
¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜
Î·È Ë ÂÈÙfiÈ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ

ª  ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‚Ô‹ıËÛ ٷ Ï·ÔÁÚ·ÊÈο

Ú¿ÁÌ·Ù·, ÚÈÓ ·ÎfiÌË ·fi ÙÔÓ µã ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ Î·È ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ·
ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈο, ÒÛÙ ·˘Ù¿ Ó· ¿ÚÔ˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Î·È Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜.
ÕÏÏÔÙ Ì ÙÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ, ¿ÏÏÔÙ Ì ÙȘ ÔÌÈϛ˜ Î·È ÙȘ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ,
¿ÏÏÔÙ Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ÂÏÏËÓÈο Î·È ·ÁÎfiÛÌÈ· Û˘Ó¤‰ÚÈ· Î·È ¿ÏÏÔÙ ÌÂ
ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜, ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙÔ Î·ıÔ‰ËÁËÙÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ Û˘Ó¤‚·Ï ÛËÌ·ÓÙÈο
ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ¢ÓÔ˚ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÁÈ· ·Ó·ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈ-
ÛÙ‹Ì˘. √ ›‰ÈÔ˜ Û˘ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·˜1 ¤Ó·Ó ÏÂÙÔÌÂÚÂÈ·Îfi ηٿÏÔÁÔ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ
ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘
ηıËÁËÙ¤˜ ÙË Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘ ÁÂÓÈο ÔÚ›·, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ2 ˆ˜ ‹Ù·Ó ÌÈ· ÔÚ›·
·fi Ù· ÚˆÙfiÏÂÈ· ÛÙ· ÒÚÈÌ· Î·È ·fi Ù· ÂÎÏ·˚΢ÙÈο ‚È‚Ï›· Î·È ¿ÚıÚ· ÛÙȘ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Ú·ÁÌ·Ù›˜. ◊Ù·Ó ¤Ó·˜ Ì·ÎÚ‡˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ‰ÚfiÌÔ˜ Ì ·ÊÂ-
ÙËÚ›· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô˘ ÙÔÓ ‚¿‰È˙ Ì ÙÔÓ ·¤Ú· Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ·Ó·ÓˆÙÈ΋˜
ıÂÌ·ÙÈο Ì·ÙÈ¿˜ Î·È ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÛÙÔ ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙˆÓ
ηÈÚÒÓ ÁÈ· Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Î·È ·ÏÏ·Á‹. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Î·È Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜ ª. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ Û ÌÈ· ÂΉ‹ÏˆÛË ÁÈ· ÙÔÓ Û˘Ó¿‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ3
ˆ˜: …ÁÂÓÓ‹ıËΠے ¤Ó· ˙ˆÓÙ·Ó¿ Î·È ·Ó‹Û˘¯· ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÙfiÔ, Û Û›ÙÈ
fiÔ˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·Ó Ë Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ÔÚıÔ‰ÔÍ›·˜ Î·È Ù˘ ·È‰Â›·˜,…,
¿ÛÎËÛ ÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›·, Ô˘ ÙËÓ ¤ÊÂÚ ÂÍ·Ú¯‹˜ ̤۷ ÙÔ˘ ˆ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ηÈ

1. µÏ. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ Î·È ÂÚÁ·Û›Â˜ 1934–1960, ∞ı‹Ó·È 1960, Û. 2. °ÂÓÈο ÁÈ·
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‚Ï. ª. ∞. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, µÈÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·», ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ÙfiÌÔ: ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: ∆ÈÌËÙÈÎfi ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, πˆ¿ÓÓÈ-
Ó· 1988, Û. 9–55 Î·È ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «™˘Ìϋڈ̷ µÈÔ–ÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ. ™.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1993–1994), Û. 385–401.
2. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi..
3. µÏ. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «¶ÚfiÏÔÁÔ˜» ÛÙÔ ™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ: ∆ÈÌËÙÈÎfi ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, πˆ¿Ó-
ÓÈÓ· 1988, Û. 7–8.
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·168

¢∏ª∏∆ƒ∏™ ∂§. ƒ∞¶∆∏™

·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË Î·È, ·˘ÙÔÙÂÏÒ˜, ˆ˜ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ, ۯ‰fiÓ Û fiϘ ÙȘ

ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ …
∞˘Ùfi, ¿ÏψÛÙÂ, ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÈ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÛÙÔÓ
ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘ ÙÔ 1967, Û’ fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ‰ÚfiÌÔ ÙˆÓ
Ï·ÔÁڿʈÓ: …∫·È ‚ϤÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ÙÒÚ· Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂϤÙË
ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘ ‹ ¤ıÓÔ˘˜, ‹ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜, Ì ÙÚfiÔ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi. ªÂ ÙÔÓ
ÙÚfiÔ Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ Ì ÁˆÁÚ·ÊÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÓË̤ڈÛË, Ô˘
ÚÔ¯ˆÚ¿ ·fi Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙ· ıˆÚËÙÈο Î·È Û˘ÓÙÚÔʇÂÈ Î¿ı ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÌÂ
ÙÔ ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ ÙÔ˘. ∆ÈÌ¿ ÙËÓ ·˘ÙÔ„›· Î·È ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ (ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ‹ ÙË Ì·-
ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË), ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜ Î·È ·ÓÂÚÂ˘Ó¿ ÙÔ ‚·ı‡ÙÂÚÔ «Â›Ó·È» ÙˆÓ
Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. ¶ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ fiÛÔ Î·È ÙÔ ÏfiÁÔ, Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· fiÛÔ Î·È ÙË ÛΤ-
„Ë, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú¿ ÁÚ¿ÊÂÈ, Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË, Û¤‚Â-
Ù·È ÙÔÓ ÊÔÚ¤· ¿ÓıÚˆÔ, Û·Ó ÁÂÓ¿ ‹ Û·Ó ¿ÙÔÌÔ Î·È ÙÔÓ ‚ϤÂÈ ¿ÓÙ· ·ÈÙ›· ‹
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ÂÚÂ˘ÓˆÌ¤ÓÔ˘. ∞ÓÙÈÎÚ›˙ÂÈ Ù¤ÏÔ˜ Ù· „˘¯Èο Î·È Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο
Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Û·Ó ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ˙ˆ‹˜…4. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Î·È Ù· ÂÚˆ-
ÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È Ù· ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ηıÒ˜ ηÈ
Ë ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Ì ٤ÙÔÈÔ È· Ó‡̷ Û˘ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È5.
∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ·˘Ù‹ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›·, ·Ó ÛÎÂÊÙԇ̠fiÙÈ ‰È·-
Ù˘ÒÓÂÙ·È ‰˘Ô, ۯ‰fiÓ, ‰ÂηÂٛ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ µã ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ, fiÙ·Ó Ë §·-
ÔÁÚ·Ê›· ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ6 ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘, ηıÒ˜ ÛÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ· ‰È·-
Ê·›ÓÔÓÙ·È Ó¤· ÎÔÈÓˆÓÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ΢ÔÊÔÚÔ‡Ó ·ÏÏ·Á¤˜, ÂÍÂÏ›ÍÂȘ, ÁÈ·Ù› fi¯È
Î·È ·Ó·ÙÚÔ¤˜, Î·È ··ÈÙÔ‡Ó ÌÈ· ¿ÏÏË ÔÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙÔ˘˜
Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜. ∂›Ó·È ·Ó·Áη›· Ë Â›ÛÎÂ„Ë Î·È Ë ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙˆÓ ÙÂÏ¢-
Ù·›ˆÓ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ¤Ú¢ӷ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÛʷϤÛÙÂÚË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙˆÓ ··Ú·›ÙË-
ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. ∞˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ, ·ÛÊ·ÏÒ˜, ÁÈ· ÙÔÓ ¢ËÌ. §Ô˘-
οÙÔ Î·È ÌÈ· ·Ó·ıÂÒÚËÛË Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó ·ÎfiÌË Ë ÌÈÛ‹ Ì·ÙÈ¿ ÙÔ˘ ‚ϤÂÈ
·ÎfiÌË ÚÔ˜ Ù· ›Ûˆ. ∞˘Ùfi ı· ÙÔÓ ·Ó·ÁοÛÂÈ, ·Ó fi¯È Ó· ·ÔÚÚ›„ÂÈ ÙÔÓ ÂÚ·ÛÈÙÂ-
¯ÓÈÛÌfi, Ô˘, ˆ˜ ÁÓˆÛÙfiÓ, ›¯Â ηٿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÛÂÈ Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÁÈ·
ÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ, Ó· ÙÔÓ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂÈ Î·È Ó· ÂÈ: Ë Ûˆ-
ÛÙ‹ ÂıÓÔÁÚ·Ê›· Î·È Ï·ÔÁÚ·Ê›· ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È Ì ÂÚ·ÛÈÙ¯ÓÈÛÌfi7. ∆Ô ·Ú·¿Óˆ ÛË-
Ì·›ÓÂÈ Î·Ù¿ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ fiÙÈ Ú¤ÂÈ: ÁÈ· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ı¤Ì·, ÁÂÓÈÎfi ‹ ÂÚÈÔ-
ÚÈṲ̂ÓÔ, Ó· Á›ÓÂÙ·È ¿ÓÙ· ·Ó·‰ÚÔÌ‹ ÛÙȘ ËÁ¤˜, Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È Ô ¯ÒÚÔ˜ ηÈ
Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÙˆÓ ÂÍÂϛ͈Ó, Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ, ÙÔ Ï·ÈÛ›ˆÌ·
·fi ÙÔ˘˜ ‚ÈÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο Î·È „˘¯Èο ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÙȘ
Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·…8.

4. µÏ. ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›·-∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ
Ù˘ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1968, Û. 9–10.
5. µÏ. ∂ÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, ÙfiÌ. ∂ã (1945–9) Î.Â.
6. µÏ. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «£¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·», ¢È·‚¿˙ˆ 245 (1990), Û. 18.
7. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∫ÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ Marcel Maget, Guide d’étude directe des comportements culturels,
Paris 1963», §·ÔÁÚ·Ê›· 13 (1954), Û. 357–61.
8. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·…, fi.., Û. 10.
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·169

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ §√À∫A∆√™ ∫∞π ∏ ∂¶π∆√¶π∞ §∞√°ƒ∞ºπ∫∏ ∂ƒ∂À¡∞ 168 ñ 169

∆ÔÓ ıˆÚËÙÈÎfi ·˘ÙfiÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÌÂıÔ‰Ô-
ÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚÁ·Ï›Ԣ, Ô˘ ı· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ·ÍÈfiÈÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÂ-
ϤÙË Î·È ı· ÛÙ‹ÚÈ˙ ÙËÓ ÂÚÌËÓ›·, ‚Ú›ÛÎÂÈ Î·Ó›˜, ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ, ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô
ÙÔ˘: ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, Ô˘ ÚˆÙÔ΢ÎÏÔÊfiÚËÛ ÙÔ 1966, ˆ˜
‚Ô‹ıËÌ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜, Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔ 1977 ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔ Î·È
ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ, Û ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹9. ™’ ·˘Ùfi, Ù· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο ı¤Ì·Ù· ·ÎÔ-
ÏÔ˘ıÔ‡Ó ¿ÓÙ· ¤Ó· ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ÌÂϤÙ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈËı› Î·È ÁÈ· ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Î·ÙfiÈÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ˘-
Û›·Û‹ Ù˘.
™˘¯Ó¿, fï˜, ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ÙÚfiÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡. √ ›‰ÈÔ˜ ·Ó·-
ʤÚÂÈ fiÙÈ Û˘Ó¤ÏÂÁ ϷÔÁÚ·ÊÈ΋ ‡ÏË ·fi ÚfiÛˆ· Ù˘ Â·Ú¯›·˜ ÂÁηÙÂÛÙË̤ӷ
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÁÈ·Ù› Ù· ıˆÚÔ‡ÛÂ, ÚÔÊ·ÓÒ˜, ηχÙÂÚÔ˘˜, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË, ÊÔ-
Ú›˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ™ËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Ù¤ÙÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ·fi
ÙËÓ ◊ÂÈÚÔ Î·È ÙËÓ ∞ÌÔÚÁfi. ™ÙÔÓ ÏÂÙÔÌÂÚÂÈ·Îfi ηٿÏÔÁÔ ÙˆÓ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ
‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Ô˘ Û˘Ó¤Ù·ÍÂ Ô ›‰ÈÔ˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤Ú·Ì ·Ú·¿Óˆ, ÛËÌÂÈÒ-
ÓÂÈ Ï›Á˜ ÌfiÓÔÓ ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ÙÔ˘. ∞Ó·-
ʤڈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο: «§·ÔÁÚ·ÊÈο ™ÙÂÓËÌ¿¯Ô˘» ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓË ÛÙÔ ∞گ›ÔÓ ÙÔ˘
£Ú·ÎÈÎÔ‡ Î·È °ÏˆÛÛÈÎÔ‡ £ËÛ·˘ÚÔ‡ ÙÔ 1946–47: ÂΛ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Û˘-
ÁΤÓÙÚˆÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜, οÓÔÓÙ·˜ ÂȉÈ΋ ¤Ú¢ӷ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ £Ú·ÎÈÒÙ˜ ÚfiÛÊ˘-
Á˜ ÙÔ˘ ∫ÈÏΛ˜ (1937–1938), fiÙ·Ó ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÂΛ ˆ˜ ηıËÁËÙ‹˜. ∂›Û˘, ÙȘ
«∂ÓÙ˘ÒÛÂȘ ÙÔ˘ ·fi ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ™Î‡ÚÔ» ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¶ÂÚÈË-
ÁËÙÈ΋ ÙÔ 1959, ÛÙËÓ ÔÔ›·Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Ù· ·ÏÈ¿ Ì ٷ ÓÂfiÙÂÚ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο Ù˘
Ó‹ÛÔ˘, fiˆ˜ Ù· ‰È·›ÛÙˆÛÂ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÛÙËÓ ÙÚÈ‹ÌÂÚË ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ
ÓËÛ›. ∆Ë «§·˚΋ ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁ›· Î·È ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· ÛÙÔ ∞‰Ú·Ì‡ÙÈ» ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓË ÛÙ·
ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈο ÃÚÔÓÈο ÙÔ 1956, fiÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛÂ
·fi ÚfiÛÊ˘Á˜ ÂÁηÙÂÛÙË̤ÓÔ˘˜ ÛÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË ÙÔ 1940. ∂‰Ò ÌÔÚԇ̠ӷ ÚÔ-
Ûı¤ÛÔ˘ÌÂ Î·È fiϘ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ÙËÓ ∫Â-
Ê·ÏÔÓÈ¿, fiˆ˜: «∞fi Ù· ¤ıÈÌ· Ù˘ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÛÙÔ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ» (1934), «∞fi
Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜» (1936), «§·ÙÚ¢ÙÈο ¤ıÈÌ· ÙˆÓ ºÒÙˆÓ ÛÙËÓ ∫Â-
Ê·ÏÔÓÈ¿» (1939), «∏ ∫ÂÊ·ÏÏËÓȷ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·» (1940), «∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·-
ÙÚ›·» (1946), «∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη °ÓˆÌÈο» (1952) Î. ¿. ™’ ·˘Ù¤˜, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È Ô ÙÚfiÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, Â›Ó·È ‰È¿¯˘ÙË ÛÙ· ΛÌÂÓ· Ë ‚Ȉ̷ÙÈÎfiÙËÙ·
Ô˘ ÚÔ‰›‰ÂÈ ˆ˜ ÚÔ‹Ïı·Ó, ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ, ·fi ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó·-
ÌÓ‹ÛÂȘ Î·È ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ.
¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Â›Ó·È Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢-
Ó· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ ˆ˜ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÛ·Â-
Ù›· 1940–1960. ∞ӤϷ‚Â, ˆ˜ ÁÓˆÛÙfiÓ, Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛÂ10 ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÌËÓÈ-
·›Â˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·ÔÛÙÔϤ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È Û˘ÏÏÔÁ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡:

9. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1977.
10. µÏ. ª. ∞. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜. µÈÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·»…, fi..,
Û. 10.
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·170

¢∏ª∏∆ƒ∏™ ∂§. ƒ∞¶∆∏™

ÛÙË §¤Û‚Ô (1940), ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ (1954) ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ Î·È Ì ÂÓÙÔ-
Ï‹ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¶·È‰Â›·˜ ÁÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ÙfiÓˆÛË ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ·ÈÛı‹-
Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ, ÛÙËÓ πı¿ÎË (1956), ÛÙÔ˘˜ ¶·ÍÔ‡˜11 (1957), ÛÙË §Â˘Î¿‰·12
(1958), ÛÙ· £ÂÛÛ·ÏÈο ÕÁÚ·Ê·13 (1959), ÛÙÔ˘˜ √ıˆÓÔ‡˜, ∂Ú›ÎÔ˘Û· Î·È ª·ıÚ¿-
ÎÈ ∫¤Ú΢ڷ˜14 (1960). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È, ·ÛÊ·ÏÒ˜, ÁÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÈ· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ú¯Â›ˆÓ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ-
΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∏ Û˘ÏÏÂÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·ԂϤÂÈ ÛÙË ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË
ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ̤ۈ Ù˘ ·Ô‰ÂÏÙ›ˆÛ˘ Î·È Ù˘ ηٿٷ͋˜ ÙÔ˘. ÀÏÈÎfi ÁÈ·
ÙȘ ·ÔÛÙÔϤ˜ ·˘Ù¤˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÂÎı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ – Û˘ÓÙ·ÎÙÒÓ, ȉ›ˆ˜ ÔÈ
¤ˆ˜ ÙÒÚ· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ Ô˘ ‰È·ÊˆÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È Ù˘
Ú·ÎÙÈ΋˜ ·˘ÙÒÓ.
∞Ó Î·È ÔÈ ·ÔÛÙÔϤ˜ ·˘Ù¤˜, ÏÔÈfiÓ, Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËηÓ, ˆ˜ ÁÓˆÛÙfiÓ, ο-
Ùˆ ·fi ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ï·›ÛÈÔ, ·˘Ùfi Ô˘ ‹Ù·Ó ‹‰Ë ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ ÛÙÔ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, ˆÛÙfiÛÔ ÔÈ ÂÚÈÏËÙÈΤ˜ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÂÚÈıÒ-
ÚÈ· ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ΋ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙ‹
§Ô˘Î¿ÙÔ˘.
∏ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÚˆÙËÌ·ÙÔ-
ÏÔÁ›Ô˘ Î·È ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÙÚfiÔ ÙÔ˘ ÙÂÙÚ·‰›Ô˘ Î·È Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ ·˘Ù‹ ı· ›¯Â
ÔÏÔÎÏËÚˆı› ηχÙÂÚ·, fiˆ˜ ϤÁÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÎÏ›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¤ÎıÂÛ‹ ÙÔ˘, ·Ó ‰È¤ıÂ-
ÙÂ, ÁÈ·Ù› ˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ‰ÂÓ ‰È¤ıÂÙ ¿ÓÙ·, Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·Ê‹Ûˆ˜ ηÈ
˯ÔÏË„›·˜. ¢È¤ıÂÙÂ, fï˜, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙȘ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ ÂÎı¤ÛÂȘ, ʈ-
ÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ Ô˘ ··ı·Ó¿ÙÈ˙ ̒ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÈÎfiÓ˜ Ù˘ ηıËÌÂÚÈ-
Ó‹˜ ˙ˆ‹˜, ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÛÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· Î·È ÂȂ‚·›ˆÛË ÙˆÓ
ÁÚ·ÊÔ̤ӈÓ.
√È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
Ó˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó, ˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÙÔ ·ÚfiÓ.
ÕÏψÛÙÂ, fiÙ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÈÙfiȘ ·ÔÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ë
ÂÏÏËÓÈ΋ ‡·ÈıÚÔ˜ ˙ÂÈ ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi Ú˘ıÌfi Ù˘. ∂Λ ·Ó·˙ËÙ› ÙÔ˘˜ ÁËÚ·È-
fiÙÂÚÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜, ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÛÙÔȯ›·. Ÿ¯È ˆ˜
‰ÂÓ Â›¯Â ηٿ ÓÔ˘ ÙÔ˘ Ù· Û‡Á¯ÚÔÓ·. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÂΛ fiÔ˘ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Î¿ÔÈ· Âͤ-
ÏÈÍË Î·È ·ÏÏ·Á‹ ÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Î·È ÙËÓ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›. ™ÙËÓ Â›Û΄‹ ÙÔ˘, ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ·, ÛÙ· ıÂÛÛ·ÏÈο ÕÁÚ·Ê· ÙÔ 1959 ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ: …Ù· ¯ˆÚ›· Ù·‡Ù· ›-
Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ Ùˆ¯¿ Î·È ¯ˆÚ›˜ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ·Ó. ∆Ô‡ÙÔ ÂÍËÁ› Î·È ÙÔÓ Î·Ù¿ ·Ú¿‰ÔÛÈÓ

11. µÏ. ÙÒÚ· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ ·˘Ù‹˜ ¤Ú¢ӷ˜ ÛÙÔ: ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·ÊÈο ™‡ÌÌÂÈÎÙ·
Ù˘ Ó‹ÛÔ˘ ¶·ÍÒÓ (∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 1957), ¤Î‰. ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, «¶ËÁ¤˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡» ·Ú. 1, ∞ı‹Ó· 2002.
12. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ ªÂÁ·Ó‹ÛÈ §Â˘Î¿‰Ô˜ (1–15πÔ˘Ï›Ô˘ 1958)», ∂.§.∞. 11–12
(1958–1959), ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1960, Û. 295–296.
13. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ ÕÁÚ·Ê· (7–27 πÔ˘Ï›Ô˘ 1959)», ∂.§.∞. 11–12 (1958–1959), ÂÓ
∞ı‹Ó·È˜ 1960, Û. 295–296.
14. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ Ù·˜ Ó‹ÛÔ˘˜ √ıˆÓÔ‡˜, ∂Ú›ÎÔ˘Û· Î·È ª·ıÚ¿ÎÈ ÙÔ˘ ¡ÔÌÔ‡
∫ÂÚ·ڷ˜ (6–28 πÔ˘Ï›Ô˘ 1960)», ∂.§.∞. 13–14 (1960–1961), ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1962, Û. 268–289.
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·171

√ ¢∏ª∏∆ƒπ√™ §√À∫A∆√™ ∫∞π ∏ ∂¶π∆√¶π∞ §∞√°ƒ∞ºπ∫∏ ∂ƒ∂À¡∞ 170 ñ 171

ÂÎ·ÙÚÈÛÌfiÓ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÚÔ˜ ‡ÚÂÛÈÓ Î·Ï˘Ù¤Ú·˜ Ù‡¯Ë˜ ÂȘ ÌÂÁ¿Ï· ·ÛÙÈο Τ-
ÓÙÚ· (·Ï·ÈfiÙÂÚÔÓ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘ Î·È Ó˘Ó Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜). ŒÓÂη ÙÔ‡-
ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂȘ Ù· ÂÓ ÏfiÁˆ ¯ˆÚ›· ÛÙÔȯ›· ·Ï·ÈÔÙ¤ÚÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÔ‡ (·Ú¯ÔÓÙÈο, ÎÂÎÔÛÌË̤ÓÔÈ Ó·Ô›) ˆ˜ Î·È ÙÚfiÔÈ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ·ÛÙÈ΋˜
‰È·‚ÈÒÛˆ˜. ∂Ș ÙËÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔÓ ÂͤÏÈÍ›Ó ÙˆÓ ÌÂÁ¿Ïˆ˜ Û˘ÓÙÂÏ› Î·È Ë ÂÓ Ùˆ ̤-
Ûˆ Ù˘ ÂÚÈÊÂÚ›·˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ È·Ì·ÙÈÎÒÓ ÏÔ˘ÙÚÒÓ ™ÌÔÎfi‚Ô˘ ÌÂÙ¿ ÍÂÓÔ-
‰Ô¯ÂÈ·ÎÒÓ ÂÁηٷÛÙ¿ÛˆÓ, ËÏÂÎÙÚÔʈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋˜ ÎÈÓ‹Ûˆ˜…15.
¢ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ÏfiÁÔ˜ Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÙfiÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜. √
¯ÚfiÓÔ˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ Û’ ·˘ÙfiÓ Â›Ó·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÛÙÔÈ-
¯Â›ˆÓ ÁÈÓfiÙ·Ó ¿·Í, ÛÙ·ÙÈο, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜
Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙÔÓ ÂÙ‹ÛÈÔ Î‡ÎÏÔ Ù˘. ÕÏψÛÙÂ, Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û‡Ì-
ʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó.
™ÙȘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ı¤ÛË Î·Ù¤¯ÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜, ›Ù Ô
Ê˘ÛÈÎfi˜, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È, ΢ڛˆ˜, Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ›ÙÂ Ô ÎÙÈṲ̂ÓÔ˜: … ∂Ș ÙÔ
¯ˆÚ›ÔÓ ÙÔ‡ÙÔÓ [∫¤‰ÚÔ˜ ∫·Ú‰›ÙÛ·˜] Ô ÔÙ·Ìfi˜ √Ófi¯ˆÓ·˜ Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔÓ
ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˙ˆ‹Ó ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ·Ú¤¯ˆÓ Ù· ‡‰·Ù· Î·È ÙËÓ ÎÔ›ÙËÓ ÙÔ˘ ·) ‰È·
ÙËÓ ·ÏÈ›·Ó, ‚) ÙËÓ ¿Ú‰Â˘ÛÈÓ ÙˆÓ Î‹ˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÁÚÒÓ, Á) ÙËÓ ‡‰Ú¢ÛÈÓ ÙÔ˘ ¯ˆ-
Ú›Ô˘, ‰) ÙËÓ Î›ÓËÛÈÓ ÙˆÓ ˘‰ÚÔ̇ψÓ, Â) ÙËÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ·Ó ¿ÌÌÔ˘ Î·È ÔÈÎÔ‰ÔÌËÛ›-
ÌˆÓ ˘ÏÒÓ, ÛÙ) ÙËÓ Í‡Ï¢ÛÈÓ Î·È ˙) ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Ù· ̤۷ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ (˘„ËÏ¿
οڷ, ͢ÏÔfi‰·Ú·)…16. ∞ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Ï·˚΋˜ ηÙÔÈΛ·˜, ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ·, ÚÔÙ›ÓÂÈ ˆ˜ ·˘Ù‹ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ-
ÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÛÈÙÈÒÓ. °È·Ù› ˘¿Ú¯ÂÈ «ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÈÙÈÒÓ»,
fiˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ÎÔÈÓˆÓ›· ·ÓıÚÒˆÓ. ™˘ÓÂÒ˜, Ô ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ Ú¤-
ÂÈ ÚÈÓ ·’ fiÏ· Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Î·È ·˘Ùfi ·ÛÊ·ÏÒ˜ ÌfiÓÔÓ Ì ÙËÓ Â›-
ÛÎÂ„Ë Î·È ÙËÓ ÂͤٷÛË Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ.
£¤ÏÂÈ ÙÔÓ ¯ÒÚÔ fi¯È ÌfiÓÔÓ ·ÏÒ˜ ˆ˜ Ï·›ÛÈÔ, ÁÈ· Ó· ÂÓÙ¿ÍÂÈ Ì¤Û· Û’ ·˘ÙfiÓ
fi,ÙÈ ı· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ, ·ÏÏ¿ ÙÔÓ ÂÓÓÔ› ˆ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÏfiÁÔ ÛÙË ‰È·ÌfiÚ-
ʈÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ‹ ÛÙȘ ΢ÔÊÔÚÔ‡ÌÂÓ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ȯÓËÏ·Ù› ÛÙÔ ‰›Ô ¤Ú¢-
Ó·˜ ‹ Î·È ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ·ÎfiÌË Ì‡ıˆÓ Î·È ·Ú·‰fiÛˆÓ. ™Â οÔÈÔ ¯ˆÚÈfi ÙˆÓ
ıÂÛÛ·ÏÈÎÒÓ ∞ÁڿʈÓ, ÛÙÔ ∞ˉÔÓÔ¯ÒÚÈ, ·Ú·Ù‹ÚËÛ ˆ˜ ÂȯˆÚÈ¿˙Ô˘Ó Ì‡ıÔÈ
˙ÒˆÓ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ·ÁÚÈÌÈÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÔÏϤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÁÈ· ͈ÙÈο ÙÔ˘
‰¿ÛÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ. ∆Ô ∞ˉÔÓÔ¯ÒÚÈ ‹Ù·Ó ÎÙÈṲ̂ÓÔ ÎÔÓÙ¿ Û’ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ
‰¿ÛÔ˜, …ÂÚÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË Á¤Ê˘Ú· Ú›¯ÓÔ˘Ó ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ ‹ ·Û‹ÌÈ, ÁÈ· Ó· ÌËÓ
ÙÔ˘˜ οÌË Î·Îfi Ë §¿ÌÈ·, ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙ·Ó ÂÚÓ¿ Û˘ÌÂıÂÚÈÎfi….
ŒÙÛÈ, ‰ÂÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÌfiÓÔÓ Ï·ÈÛȈÙÈο ÛÙË ÌÂϤÙË, ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·ÌÔÚʈ-
ÙÈο ÛÙ· ÌËӇ̷ٷ ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ. ∆· Ï·ÔÁÚ·ÊÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÙfiÔ
fiÔ˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ·: ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ, ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, ◊ÂÈÚÔ˜, ™Î‡ÚÔ˜, ¶·ÍÔ›, £Ë-
Û›Ô, §¤Û‚Ô, πı¿ÎË Î.Ï., ηÙ‡ı˘ÓÛË Ô˘ ·Ó¤Ù˘Í ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ô ‰È¿‰Ô¯fi˜ ÙÔ˘

15. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂȘ ÕÁÚ·Ê·…», fi..

16. µÏ. ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, fi..
RAPTH167_172 2/10/2008 14:59 ™ÂÏ›‰·172

¢∏ª∏∆ƒ∏™ ∂§. ƒ∞¶∆∏™

ηıËÁËÙ‹˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ª. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, Ì ̛· ÛÂÈÚ¿ ÌÂÏÂÙÒÓ Î·È ‰È‰·ÎÙÔÚÈ-

ÎÒÓ ‰È·ÙÚÈ‚ÒÓ.
™Â Û˘Ó¿ÊÂÈ· Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ Î·È Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ ··ÈÙ› ÏÂÙÔÌÂÚ‹
·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Î·È ÚÔÛÔ¯‹. ∫·È ÓÔÌ›˙ˆ ˆ˜, ›Ù ÌÈÏ¿ÂÈ Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈο ›Ù ÌÂ-
Ù·ÊÔÚÈο, ÛÙ· ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÂϤÙ˘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ¤ıÈÌ·, ·˘-
Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙË ÏÂÙÔÌÂÚ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜.
√È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·˘Ù¤˜ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ó˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÛÙfi¯Â˘-
·Ó ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ˘ÏÈÎÔ‡ ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÂÓfi˜ Ùfi-
Ô˘. ŒÙÛÈ, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÚÈÛÙÚÂÊfiÙ·Ó ÛÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ·Û¯Ôϛ˜, ÛÙËÓ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÛÙ· ¤ıÈÌ·, Ï·ÙÚ¢ÙÈο, ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο, ·ÁÚÔÙÈο Î·È ÎÙËÓÔÙÚÔÊÈο,
ÛÙË Ó·˘ÙÈ΋ ˙ˆ‹, fiÙ·Ó Â˘Ú›ÛÎÂÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û ӷ˘ÙÈÎfi ̤ÚÔ˜, ÛÙË Ï·˚΋ ÏÔ-
ÁÔÙ¯ӛ·, Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·Ú·Ì‡ıÈ·, ·Ú·‰fiÛÂȘ, ÙÔÈÎÔ‡˜ ıÚ‡ÏÔ˘˜,
·ÚÔÈ̛˜, ÛÙËÓ ÂÓ‰˘Ì·Û›·: …·ÚËÎÔÏÔ‡ıËÛ· ÙÔÓ Ï·˚ÎfiÓ ‚›ÔÓ ÂȘ Ù·˜ ηı’ Ë̤-
Ú·Ó ·Û¯ÔÏ›·˜, Ù· ¤ıÈÌ· Î·È Ù·˜ „˘¯·ÁˆÁ›·˜ ÙÔ˘, η٤ÁÚ·„· ‰Â ·fi ÙÔ˘ ÛÙfiÌ·-
ÙÔ˜ ÁËÚ·ÈÒÓ ÏËÚÔÊÔÚËÙÒÓ Ù· ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ‹ Î·È Û‹ÌÂÚÔÓ ÂȯˆÚÈ¿˙ÔÓÙ· ¤ıÈÌ·
…, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Û ÌÈ· ·fi ÙȘ ÂÎı¤ÛÂȘ ÙÔ˘.
√ ıˆÚËÙÈÎfi˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘, ÏÔÈfiÓ, Â›Ó·È Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÙfiÈ·
¤Ú¢ӷ Î·È Û˘ÏÏÔÁ‹ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘ Î·È ·Ó ·ÎfiÌË Û‹ÌÂÚ·
‚ϤÂÈ Î·Ó›˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘ÌÂ, ¿ÓÙˆ˜, fiÙÈ
ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ·˘Ù‹ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·Ó Ì ٷ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
¤¯ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÛÊÚ·Á›‰· ÙÔ˘, ›Ù ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ›Ù ÛÙËÓ ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÔÙÈ΋ ÂÚÌËÓ›·˜. ÕÏψÛÙÂ, ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· Ù˘
Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ‰›‰·Í ÁÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ¯ÚfiÓÈ· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜
ÙÔ˘. ŸÛÔÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ı· ¤ÓȈ۷Ó, ÓÔÌ›˙ˆ, ·˘Ù‹ ÙËÓ ·-
ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘.
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·173

µ∞™ø ƒ√∫√À
∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆Ô̤· §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ πÛÙÔÚ›·˜
Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ.

¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘:
«∆· ÂÏÏËÓÈο ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
ÛÙÔ Musée de l’Homme ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡»,
ÛÙÔ Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier,
Institut Français d’Athènes 1956, ÙfiÌ. II, Û. 27–42.

∆ ÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ, ıÂÌÂÏȈً Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙÔ

¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ÎÚ·ÙÒ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛ‹ ÌÔ˘ ˆ˜ Ì›· ·fi ÙȘ ÈÔ
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·ÚÔ˘Û›Â˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ∏ §·ÔÁÚ·Ê›· Ù·˘Ù›ÛÙËΠ̠ÙÔ
fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ∏ÂÈÚˆÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, ·ÚfiÙÈ ‰ÂÓ ¤˙ËÛÂ Â‰Ò ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÚ›·
¯ÚfiÓÈ·, ÂÓÒ ÙÔ Â‡ÚÔ˜ Ù˘ Ê‹Ì˘ ÙÔ˘ ·ψÓfiÙ·Ó Û·Ó ¤Ó· ‚fiÙÛ·ÏÔ ÛÙË Ï›ÌÓË, Ù·˘-
Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙËÓ Â‰Ò ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘, Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Û ·fi ÙÔ ÂÁÒ ÛÙÔ ÂÌ›˜ ηÈ
·fi ÙÔ ÂÌ›˜ ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·.
∂›Ó·È ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ˘ ¿ÔÎÓÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ˆ˜ ÙÔ ‚·ı‡
ÙÔ˘ Á‹Ú·˜, ÂÎÚÔÛÒÔ˘ Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜, Ì ԢÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Î·È ÛÙË ‰È¿-
ÛˆÛË Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ’70. Œ‚ÏÂÂ Î·È Î·Ù·¯ˆÚÔ‡ÛÂ, η٤ÁÚ·ÊÂ
Î·È Î·Ù¤Ù·ÛÛÂ, ˘ԉ›ÎӢ ÏËıˆÚÈο, ÁÈ· Ó· ÚÔÏ¿‚ÂÈ, fiÛ· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ì ·Îfi-
Ì· Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÂÌ›˜ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, Ô˘ Ù· Û˘ÛÛˆÚ‡۷Ì ÛÙȘ ·Ô-
Û΢¤˜ Ì·˜ ÁÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·.
∞ÎÔ‡Ú·ÛÙÔ˜ ÂÚÁ¿Ù˘ ÛÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ›¯Â ·˘ÙÔÛÙÚ·Ù¢ı›, ÚÔÛˆÈ-
ÎfiÙËÙ· Ô˘ ÂÚȤ‚·Ï ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Ì ÂʈÙÈṲ̂ÓË ‰È¿ıÂÛË, ›¯Â ÂÂÓ-
‰‡ÛÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, fiÛÔ Î·È Ù˘ ıˆÚËÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘-
͢ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÌÈ· ȉÈfiÙËÙ· Ô˘ ÙÔ˘ Â¤‚·ÏÂ Ë Û˘Ó›‰ËÛË Ù˘ Û·ÓÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ
Ï·ÔÁڿʈÓ, ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ÂÎÚÔÛˆÔ‡Û Â›ÛËÌ· ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔ ¶·-
ÓÂÈÛÙ‹ÌÈfi Ì·˜, ÂÓÒ ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Û Ì ÙȘ ÌÂϤÙ˜ Ù˘ ÁÈ· ÙÔÓ
ÔÏÈÙÈÛÌfi Ë Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· Ù˘ ∞ÁÁÂÏÈ΋˜ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË.

1. ªÂ ÙËÓ ¿ÊÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÙ· °È¿ÓÓÈÓ·, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ê‹ÛÂÈ ÙÔ ‰›Ô ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, Ô˘
Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓ, ÚÔÛ¤Ú·Û ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ Î·È ·ÊȤڈ-
Û ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÙÔ˘ ·Á¿Ë ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ∏›ÚÔ˘, ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Ó¤-
Ô˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÚÔÙÂ-
Ú·ÈfiÙËÙ· ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∂Ó¤Ó¢Û ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·174

µ∞™ø ƒ√∫√À

ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÙÔ˘˜ ÚÔÛ·Ó·ÙfiÏÈÛ ÛÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ η-
ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ Ù˘ ∏›ÚÔ˘ ˆ˜ ÙÔ 1965 Î·È ·ÎfiÌ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ηıÒ˜ Ë ◊ÂÈÚÔ˜ ÔÏfi-
ÎÏËÚË ÏÔ˘˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ‚›ˆÓ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ Û fiÏ·
Ù· Â›‰·. À¤‰ÂÈÍ ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì·ÙÈ¿ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÛÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË
Î·È Î·ıȤڈÛ ¤Ó·Ó ¿ÌÂÛÔ ÙÚfiÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜. °È· ÔÏÏÔ‡˜, fiˆ˜ Î·È ÁÈ· ̤ӷ,
˘‹ÚÍ ¤Ó·˜ Ô‰ËÁfi˜ ÂÓfi˜ ÙÔ̤· Ô˘ Ôχ Ï›ÁÔ ÁÓˆÚ›˙·Ì fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÛÙÔÈ-
¯ÂÈÔıÂÙ› ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÌÂϤÙ˘, ÂÓÒ ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙·Ì Ôχ ηϿ, ‚Ȉ̷ÙÈο, ·fi
̤۷. ∫·È ÙÔ ÂÎÙÈÌÔ‡ÛÂ, ‰È·‚ϤÔÓÙ·˜ ·ÎfiÌ· Î·È ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ô˘ ÚÔÛ¤‰È‰Â
ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¿ÌÂÛÔ˘ ·Ú·ÙËÚËÙ‹, ·˘Ù‹ Ô˘ ·Ú›¯Â Ë Î·Ù·ÁˆÁ‹
Ì·˜. ∞fi ÙËÓ ÔÈΛÏË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٷÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ Î·È ÙÔ
ËÂÈÚˆÙÈÎfi ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ¿ÓÔÈÁ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û ÙÔ ‰›-
ÎÙ˘Ô Ô˘ ı· Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Û ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ¿ÁÚ˘ÓÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ù˘ ·Ú¿‰Ô-
Û˘, Û ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÓÔÈ-
¯ÙÔ‡˜ ÛÙ· Ú‡̷ٷ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÛÙ· ÔÔ›· Â›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· ÙÔ˘˜
ÂÈÛ‹Á·Á ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ı·ÚڷϤ·, ÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ‚·ıÈ¿ ÓÂÚ¿ Ù˘ ∞ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁ›·˜, Ô˘ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÂÚ¯fiÙ·Ó Ó· ÚÔÛÙÂı› ÛÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÚÈ-
ʤÚÂÈ·˜.
ª·˜ Û˘Ó¤‰ÂÛ Ì ÙË Á·ÏÏÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜, ˘¤‰ÂÈÍ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙËÙ· ÂÓfi˜
ÂıÓÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Û ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Û fiϘ Ù˘ ÙȘ ‰˘Ó·Ù¤˜ ÌÔÚ-
ʤ˜ Î·È ÂΉԯ¤˜, ¯ˆÚ›˜ ÚÔηٷϋ„ÂȘ. ¶ÔÙ¤ ‰ÂÓ ı˘Ì¿Ì·È Ó· ˘Âڷ̇ÓıËΠÙÔ˘
fiÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·, ηıÒ˜ ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-
ÓfiËÙÔ˘. ∆ËÓ ÒÚ· Ô˘ ÂΛÓÔ˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÙËÓ ˘ËÚÂÙ› ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ì·˜, ÂÚ-
¯fiÙ·Ó ÛÙÔ ÚÔÛ΋ÓÈÔ Î·È Ë Û˘Ó›‰ËÛË Ù˘ ÎÚ›Û˘ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ‰È·ÚÎÒ˜ ÛÙËÓ
ÎÔ›ÙË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
∏ ÎÚ›ÛË Û˘Óԉ‡ÙËΠ¿ÓÙ· ·fi ÙËÓ ·Ó·Ó¤ˆÛË Î·È ÂΛÓÔ˜ ¤·ÈÚÓ ı¤ÛË ÛÙÔ ‰Â‡-
ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜, ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ȉÂÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ‰ÈÂÈÛÙËÌÔ-
ÓÈÎfiÙËÙ·˜. ¢ÂÓ Ì›ÏËÛ ÔÙ¤ ÁÈ· ÎÚ›ÛË ÂÓÒ Î·Ù¤ıÂÙ ÙËÓ ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ Î·È ÁÂʇڈ-
Ó ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙË ÓˆÙÂÚÈÎfiÙËÙ·, fiˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ·ÔηÏÔ‡ÛÂ
ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹ÌË˜Ø Â›¯Â Û˘ÓÙ·¯Ù› Ì ÙÔÓ ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈ-
Îfi ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È ıˆÚÔ‡Û ÙË §·ÔÁÚ·Ê›· Û˘ÓÔ‰ÔÈfiÚÔ ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ÂıÓÔÁÚ·-
ÊÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛ ¤ÙÛÈ Û‡Ì‚ÔÏÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÚÔfi‰Ô˘ Î·È Â˘Úˆ-
·˚ÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡.
¢›‰·Í ¤ÌÚ·ÎÙ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· Î·È ¿ÊËÛ ¤Ó·Ó ÙfiÌÔ – ÂÚÁ·Ï›Ô,
Ô˘ ·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂÚ·, ·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ ¤Ú·Û·Ó Û·Ú¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ·, Â›Ó·È Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· Ó¤-
Ô˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ô˘ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ ÚÒÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË
ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ˙ˆ‹˜. Èڛ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ ˘Ô‰ÔÌ‹ ›Ûˆ˜
‰Â ı· ‹Ù·Ó ÂÊÈÎÙ‹ ‹ ı· ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏË Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ ÂΛӢ
Ô˘ ·Ó¤‰ÂÈÍÂ Ë Â˘Úˆ·˚΋ πÛÙÔÚÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ J. Le Goff Î·È Ô ˘ÏÈÎfi˜ Ô-
ÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Leroi–Gourhan ‹ Ë ˘ÏÈ΋ ˙ˆ‹ Ù˘ ÌÚˆÓÙÂÏÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Î·È Ì·˜ Û˘-
Ó¤‰ÂÛ·Ó Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. À‹ÚÍÂ
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·175

¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À:
«∆∞ ∂§§∏¡π∫∞ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∞ ∞¡∆π∫∂πª∂¡∞ ™∆√ ªUSÉE DE L’HOMME ∆√À ¶∞ƒπ™π√À» 174 ñ 175

¿ÌÂÛÔ˜, ÚÔÛÈÙfi˜, ÁfiÓÈÌÔ˜ Â˘Úˆ·›Ô˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ Î·È ¤Ó·˜ Â˘Úˆ·›Ô˜ ‰¿ÛηÏÔ˜.

∫·È ÂÓÒ ·ÓÔÈÁfiÙ·Ó ÛÙȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È Ù˘ ∞ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁ›·˜, ·Ú¤ÌÂÈÓ ϷÔÁÚ¿ÊÔ˜, ÌÔ¯ıÔ‡Û ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·. À‹ÚÍÂ
˘ÂÚ·ÛÈÛÙ‹˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó οı ÊÈÏfiÏÔÁÔ˜ Ô˘
‹ÍÂÚÂ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
¢‡Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÂÚÈÛÙ·ÙÈο, Ô˘ ı· ‹ıÂÏ· Ó· ·Ó·Ê¤Úˆ, ·Ó·Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó
ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ˆ˜ ‰·ÛοÏÔ˘. ¶ÚÒÙÔÓ, ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ £ÂÛ-
Û·ÏÒÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Ì ÙÔÓ ∫›ÙÛÔ ª·ÎÚ‹, ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÚȤϷ‚Â Î·È Â̤ӷ ÂÂȉ‹ ·Û¯ÔÏ‹ıËη Ì ٷ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ·ÁˆÓÈ˙fiÌÔ˘Ó ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ì ٷ «ÀÊ·ÓÙ¿» ÙÔ˘
ªÂÙÛfi‚Ô˘. ◊Ù·Ó ÌÈ· ÁÓˆÚÈÌ›· Ô˘ ÛÙ¿ıËΠ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÌÔ˘ ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi, ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÌÔ˘ ÔÚ›· ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ηÈ
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤Úˆ ÛÙÔÓ ÚfiÏÔÁÔ ÂΛӢ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ Ô˘ ÂΉfiıËΠÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ·
·ÚÁfiÙÂÚ·, ¤Ó· ÌÂÙÛÔ‚›ÙÈÎÔ ˘Ê·ÓÙfi ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÌÔ˘ ¿ÓÔÈÁ ‰È·‰ÚÔÌ‹
˙ˆ‹˜ Î·È Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜.
∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È Ë Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙ· °È¿ÓÓÈÓ· Ù˘ ŒÚÛ˘ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË, ÎfiÚ˘ Ù˘
∞ÁÁÂÏÈ΋˜ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË, Î·È Ù˘ ∂˘ÁÂÓ›·˜ ÷Ù˙ˉ¿ÎË. ∂›¯·Ó ¤ÚıÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ·ÊÈÂ-
ڈ̤ÓË ÛÙË ÌÓ‹ÌË Ù˘ ∞ÁÁÂÏÈ΋˜ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË ÂΉ‹ÏˆÛË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, Ô˘
¤ÁÈÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ∑ˆÛÈÌ·›·˜ ∞η‰ËÌ›·˜, ÙÔ 1966. ªÂ ›¯Â ηϤÛÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ Û˘-
ÓÔ‰¤„ˆ ÛÙÔ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi ÙÚ·¤˙È (Î·È Áˆ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÌÔ˘ ÌÔÈÚ¿ÛÙËη ÙËÓ Úfi-
ÛÎÏËÛ‹ Ì ÌÈ· Û˘Ó¿‰ÂÏÊfi ÌÔ˘), ÁÈ· Ó· ·ÎÔ‡Ûˆ ·fi ÎÔÓÙ¿ ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÒ Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì¤Û· ·fi ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ Ô ›‰ÈÔ˜
Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ◊Ù·Ó Ë ÁÂÓÓ·Èfi‰ˆÚË Ú·-
ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘, ÌÈ· ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ΛÓËÛË Ô˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÊ¿ÚÌÔ˙ ÁÈ· ÙË
‰È¿‰ÔÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ȉȷ›ÙÂÚ· ÙˆÓ
ÊÔÈÙËÙÒÓ Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, fiˆ˜ Î·È Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘. £¤-
ψ Ì’ ·˘Ùfi Ó· ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ Î·È Ó· ˘ÔÁÚ·Ì̛ۈ ÙÔ Û‚·ÛÌfi Ô˘ ¤ÙÚÂÊÂ Î·È ÙËÓ ·Ó·-
ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ›¯·Ó Ú·Á-
Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ô ∫›ÙÛÔ˜ ª·ÎÚ‹˜ Î·È Ë ∞ÁÁÂÏÈ΋ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË. ∞˘Ù‹ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË
ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ, Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ÚÔÛÎfiÌÈÛ·Ó ÔÈ ÊÔÈ-
ÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ∏›ÚÔ˘ ηÈ
Ì ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘.
∫·È ·˘Ùfi ÙÔ ›‰ÈÔ ¤Î·ÓÂ Î·È Ô ™Ù·Ì¿Ù˘ ∫·Ú·Ù˙¿˜, Î·È ÙÔ Î·Ù¤ıÂÙ·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô
ÚÒÙÔÈ Î·ıËÁËÙ¤˜ Ì·˜ οı ̛· ·fi ÂΛӘ, ÙȘ ˆÚ·›Â˜ Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ηÈ
ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ Ù˘ ›‰Ú˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘. ∫·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Ú¤ÂÈ Ó·
ÌÓËÌÔÓ‡ۈ ÙËÓ ·˘ÛÙËÚ‹ ËÚÂÌ›· ÙÔ˘ ™Ù˘ÏÈ·ÓÔ‡ ∫·„ˆÌ¤ÓÔ˘, ÙËÓ ·ÙÚÈ΋ ·-
ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË ∫·ÏϤÚË, ÙÔÓ ÔÓÂÈÚÔfiÏÔ ÊÈÏfiÛÔÊÔ Î. ªÔ‡ÛÔ˘Ï·, ÙÔÓ ÎÏ·Û-
ÛÈÎfi ÊÈÏfiÏÔÁÔ ∫ÔÓÔÌ‹, ÙÔÓ º¿ÓË Î·È ÙÔÓ ∂Ú·ÙÔÛı¤ÓË, ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ¿ÊËÛ·Ó ÙÔ
ΤÓÙÚÔ Î·È ‹Úı·Ó Ó· ˙‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· Ì ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË
Ù˘ ÙÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È ÙËÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÔıˆÌ·ÓÈ΋˜ fiÏ˘, ÙÔÓ
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·176

µ∞™ø ƒ√∫√À

ÎfiÛÌÔ Ù˘ ÂıÈÌÈ΋˜ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÏÔÁÈ΋˜. ∆Ô˘˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ì ÛÙËÓ ·›ıÔ˘-

Û·, ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹, ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ, Î·È ‹Ù·Ó ÁÈ· Ì·˜ ÌÈ· ÚˆÙfiÁÓˆÚË ÂÌÂÈ-
Ú›· ÈÛÔÙÈÌ›·˜, ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘, Û‚·ÛÌÔ‡, ÌÈ·˜ Ú·ÁÌ·ÙÈο Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿˜ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ÛÙ¿Û˘, fi,ÙÈ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ‰ÂÔÓÙÔÏÔÁ›·
ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘. ∆Ô 1965, ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ÊÔÚ¤·˜ Ó¤ˆÓ ȉÂÒÓ, ‹Ù·Ó ·ÎfiÌ·
ͤÓÔ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË Î·È ÂΛÓÔ˜ ÁÂʇڈÛ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ì ›-
ÛÙË, ¯ˆÚ›˜ ÂÍ¿ÚÛÂȘ, ÒÛÙ ӷ ÌË ‰È·Ù·Ú·¯ı› Ë ÈÛÔÚÚÔ›· Ù˘ fiÏ˘ Î·È Ó· ÌË
ıÈÁ› ηÓ›˜ ÎÔÈÓˆÓÈο.

2. ÕÓÔÈÍ· ÌÂÙ¿ ·fi ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔ˘˜ Octave et Melpo Merlier, ÙfiÌ.
II, Û. 27–42, Ô˘ ÂΉfiıËΠÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ 1956. ∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÛÙÔÓ Ùfi-
ÌÔ, ·Ú·ÙËÚÒ fiÙÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂȯÂÈÚ› ¤Ó· Ù·Í›‰È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ¤Ó·
Ù·Í›‰È ÛÙË °·ÏÏ›· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. ∂›Ó·È Ë Î·Ù¿ıÂÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘
ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ: «∆· ∂ÏÏËÓÈο ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔ Musée de l’Homme
ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡». ŒÓ· ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ôχ ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ ¤¯ÂÈ È‰Ú˘ı› Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·fi ÙÔ ‰Â‡ÙÂ-
ÚÔ ·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, ÙÔ Musée de l’Homme, Ô˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ˆ˜ ˘fiÙÚÔÊÔ˜
ÛÔ˘‰·ÛÙ‹˜ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÂıÓÔÏÔÁ›·˜, ÙÔ ÂÈÛΤÊÙËΠÙÔ 1948. ∂ÚÁ¿ÛÙËΠÛÙÔ
ΤÓÙÚÔ ÙˆÓ ∂ıÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ (Centre de Formation aux Recherches Ethnologiques),
Ì ÂıÓÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ˙‹ÏÔ. ªÂϤÙËÛ ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ô-
ÏÈÙÈÛÌÒÓ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÂÓÒ Ì ÙËÓ ·Ó¿ıÂÛË ÙÔ˘ A. Leroi–Gourhan
ÂÚÁ¿ÛÙËΠÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, fiÙ·Ó ÙÔ˘ ˙ËÙ‹ıËΠӷ Ù· ηıÔÚ›ÛÂÈ ·ÎÚÈ‚¤-
ÛÙÂÚ·, Ó· ÂϤÁÍÂÈ ÙȘ ÂӉ›ÍÂȘ ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚԤϢÛË Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ ηÈ
Ó· Ù· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ. ∆Ô˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ì‹Ó˜ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËΠÂΛ, ÂÚȤÁÚ·„ ÌÂıÔ‰Èο
¤Ó· – ¤Ó· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Î·Ù¿ÚÙÈÛ ٷ ‰ÂÏÙ›· ÙÔ˘ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘
ÌÔ˘Û›Ԣ. À‹ÚÍ ÏÔÈfiÓ ¤Ó·˜ ÚÒÈÌÔ˜ ÌÔ˘ÛÂÈÔÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ Musée de l’Homme. ∆Ô˘
ÛÙ¿ıËΠÙfiÙÂ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈο Ë ∞ÁÁÂÏÈ΋ ÷Ù˙ËÌȯ¿ÏË, Ô˘ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô ‚Ú¤-
ıËÎÂ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ.
∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ıËÙ›·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ·ÔÙÂÏ› Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¤Ó· ˘fi‰ÂÈÁ-
Ì· Û˘ÏÏÔÁ‹˜, ηٿٷ͢, ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÂÓÒ Ô ›‰ÈÔ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ¿ÓÙÔÙ ÌÂ
ÂӉȷʤÚÔÓ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ ηÈ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘, Ô˘ Û˘-
ÓÙ¿¯ÙËΠÙÔ 1951 Î·È ‰ËÌÔÛȇÙËΠÙÔ 1956, ıˆÚ› fiÙÈ ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ·˘Ùfi, ÙÔ ÌÔ˘-
ÛÂ›Ô ‚ÂÏÙ›ˆÛ ÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ¢È·ÙËÚÔ‡Û ÁÈ· fiÏ· ηÈ
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔÓ ˘„ËÏfi ‚·ıÌfi ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ Î·È ˘ÔÁÚ¿ÌÌÈ˙ ÙËÓ Î·Ù‡-
ı˘ÓÛË Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ô˘ Â¤Ó‰˘Â ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÛÙ· ÁÚ¿Ì-
Ì·Ù·.
™ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ Ì·ÙÈ¿ ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ì ÛÙÔ ¿Ú-
ıÚÔ ·˘Ùfi, ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ Î·È ÙË Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙËÓ Â˘Úˆ·˚΋ ÂÈ-
ÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙÂÏÈο ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ·ÁÎÔÛÌÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘
ÂÈÛÙ‹Ì˘. √È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ·˘Ù¤˜ ÙÔÓ Û˘Ófi‰Â„·Ó ÛÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂȉfiÛÂȘ, fiÔ˘
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·177

¢∏ª∏∆ƒπ√À §√À∫A∆√À:
«∆∞ ∂§§∏¡π∫∞ ∂£¡√°ƒ∞ºπ∫∞ ∞¡∆π∫∂πª∂¡∞ ™∆√ ªUSÉE DE L’HOMME ∆√À ¶∞ƒπ™π√À» 176 ñ 177

ÌÂÙ¤‰ˆÛ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÔȯً ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ. ∏ ·Ú·-
ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ù· ÂÂÛ‹Ì·Ó fiÏ·, fiÛ· ‰Â ı· ¤‚ÏÂ ‡ÎÔÏ· ¤Ó·˜ ÂÈÛΤÙ˘.
¶ÚÒÙ· – ÚÒÙ· ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÙË Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ, ÙÔ
Ò˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ù›, ÙÈ ÛÙ¿ıËΠ·ÊÔÚÌ‹ Î·È ÔȘ ‹Ù·Ó ÔÈ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡-
ÛÂ. ∞ӷʤÚÂÈ: ∂˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ Musée de l’Homme Î·È ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆ-
ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂıÓÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ ÛÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ۿϘ ¤‰ˆÛÂ Ë ¶·ÁÎfiÛÌÈ· ŒÎıÂ-
ÛË ÙÔ˘ 1937 ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ. ∆Ô ·ÏÈfi ÎÙ›ÚÈÔ ÙÔ˘ Trocadéro ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÙËΠÙfiÙÂ
ÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ ÙˆÚÈÓfi Ì ÙÔ Ï·Ù‡ ¿ÓÔÈÁÌ· ÚÔ˜ ÙÔÓ ‡ÚÁÔ ÙÔ˘ Eiffel, Î·È fiÙ·Ó Ë
¤ÎıÂÛË ÙÂÏ›ˆÛÂ, ÔÏfiÎÏËÚË Ë Ù¤Ú˘Á· ÚÔ˜ ÙÔ Passy ‰fiıËΠÁÈ· ÙË ÛÙ¤Á·ÛË ÙˆÓ ·-
ÏÈÒÓ ÂıÓÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ. ∏ ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ¤ÁÈÓÂ
Â‰Ò Ì ÁÏ·Ê˘ÚfiÙËÙ· Î·È ÓÔÛÙ·ÏÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ fiÌÔÚÊÔ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Musée
de l’Homme. ™· Ó· ˘‹ÚÍ ·ÙÚÈÎfi ÙÔ˘ Û›ÙÈ, ÙÔ ÌÔ˘Û›Ô: ηıÒ˜ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡ÛÂ
ÛÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÙÔ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ.
™˘Ó¯›˙ÂÈ: √ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÙÒÚ· ‹Ù·Ó Â·Ú΋˜ Î·È ÙÔ ·ÏÈfi fiÓÂÈÚÔ ÁÈ·
ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÎÙ›ÚÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂıÓÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ, ÌÔÚÔ‡Û ӷ
Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı›. ªÂ ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙÔ˘ ‰fiÎÙÔÚ· Raul Rivet Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó ÂΛ
fiϘ ÔÈ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈΤ˜, ÚÔ˚ÛÙÔÚÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Î.Ï., ȉڇıËÎ·Ó ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·
°ÏˆÛÛÔÏÔÁ›·˜ Î·È ªÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁ›·˜, ÔÚÁ·ÓÒıËΠÏÔ‡ÛÈ· ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË
Î·È Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠ¤ÙÛÈ ÙÔ Musée de l’Homme, ÂÓÈ·›Ô ∂ıÓÔÏÔÁÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ, Ô˘ ÌÔÚ-
ÊÒÓÂÈ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È ‰Â›¯ÓÂÈ ÂÎÏ·˚΢ÙÈο ÛÙÔ ÎÔÈÓfi ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ù·
ÛÙ¿‰È· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Û˘ÌÌÂÚÈ˙fiÙ·Ó ·Ôχو˜ ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ, ¤‰ÂȯÓÂ
ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfiØ Ê˘ÛÈο Û‹ÌÂÚ· ÔÈ °¿ÏÏÔÈ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ «∂ıÓÔÏÔÁÈÎÔ‡
Î·È ¶ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘» ¤¯ÂÈ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó·
¿ÏÏÔ ˙‹ÙËÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ Û¯¤ÛË Ì ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÚ·ÙÈ΋ ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘
°·ÏÏ›·˜.
ªÂÙ¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È ÙȘ
Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘, ·ÎÔÏÔ˘ı› Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, 165 ÙÔÓ ·ÚÈı-
Ìfi. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙËÓ ··Ú¯‹ Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Ù˘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ Û˘Ï-
ÏÔÁ‹˜, ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÙÔ 1877, Î·È ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ÙˆÓ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË: ∂›‰Ë ÓÙ˘Û›Ì·ÙÔ˜ 31, ÛÙÔÏ›‰È· 45, ÛÎÂ‡Ë ÓÔÈÎÔ΢ÚÈÔ‡
18, Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ›‰Ë Î·È ÂÚÁ·Ï›· 4, ›‰Ë ÔÏÈÛÌÔ‡ 6, Ï·ÙÚ¢ÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂ-
Ó· 20, ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· 3, Ï·˚Τ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ 16. ŒÂÈÙ· Ù· ηٷٿÛÛÂÈ Î·Ù¿
ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹, ÙÔ˘˜ ‰ˆÚËÙ¤˜ ‹ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜. ∞Ó·-
ʤÚÂÈ ÙÔ˘˜ ‰ˆÚËÙ¤˜ ̤¯ÚÈ ÙÔ 1937 Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ 1937, ÂÓÒ ·Ú·ÙËÚ› fiÙÈ Ë Ù˘-
¯·›· ‰ˆÚ¿ ÂÌfi‰ÈÛ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ Ó· ··ÚÙ›˙ÂÙ·È ·fi ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈο ‰Â›Á-
Ì·Ù· ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ Ì·˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ÷ڷÎÙËÚ›˙ÂÈ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈο Ù· ÊÏÔ˘ÚÈ¿ ÌÂٷ͇
17Ô˘ Î·È 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∂›Ó·È ·˘ÛÙËÚfi˜ fiÙ·Ó ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÏÏÈ‹ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ
ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Î·È ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·-
Ù‡ÛÛÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘˜. ∆ÚÂȘ ·fi ÙȘ ‚·ÛÈÎfiÙÂÚ˜ ·ÚÂÙ¤˜ ÌÈ·˜
ROKOU173_178 2/10/2008 14:58 ™ÂÏ›‰·178

µ∞™ø ƒ√∫√À

∂ıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ™˘ÏÏÔÁ‹˜, ϤÂÈ, Â›Ó·È Ë ·Ï·ÈfiÙËÙ·, Ë ÁÓËÛÈfiÙËÙ· Î·È Ë ÏËÚfiÙË-

Ù·. ∞Ó Ï¿È Û’ ·˘Ù¤˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Ë Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ·Í›·, ÙfiÛÔ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÁÈ· ÙË
Û˘ÏÏÔÁ‹.
∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ÛËÌ·Û›·, Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ fiÚÔ ¯ˆÚ›˜
‰ÈÛÙ·ÁÌfi. £ÂˆÚ› Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ Â‰Ò Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı›, Î·È ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹, ÛÙÔÓ ÂıÓÔÏÔÁÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈ-
ÛÌfi ‰ËÏ·‰‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∆· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÔÏÏ¿ ¤ıÓË, ÂÎ-
ÚÔÛˆÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜ Î·È ÂıÓÈΤ˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú˜. £· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Î·È ÛÙË
Û‡ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙfiÛÔ
ÙËÓ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ ÙÔ˘˜, fiÛÔ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÙËÓ Î·Ù¿Ù·Í‹ ÙÔ˘˜. °È· ÙËÓ Î·Ï-
ÏÈÙ¯ÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ÁÔ‡ÛÙÔ ÙˆÓ Ù¯ÓÈÙÒÓ Î·È ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿
·˘Ù‹ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ Ó‡̷ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, Ô˘ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÔ ÂıÓÔÏÔÁÈο ÛË-
Ì·ÓÙÈÎfi ·fi ÙÔ ˆÚ·›Ô Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ‰È¢ÎÚÈÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Û‡Á¯˘ÛË Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡Ú-
ÁËÛ ۯ‰fiÓ ˆ˜ ÚÔηٿÏË„Ë ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·. ∫¿ÓÂÈ ¤ÎÎÏËÛË ÛÙÔ˘˜
‰ˆÚËÙ¤˜ Ó· ÛÙ›ÏÔ˘Ó ¤ÙÔÈ̘ ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, Û˘ÓÔ‰Â˘Ì¤Ó˜ ·fi ÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜.
ŒÓ· ·Ú¿ÏÏËÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ ˘·›ıÚÈÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ™Ô˘Ë-
‰›·˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â›Û˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ¤Ó· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘, ÙÔ 1952.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ›¯Â ¤Ó· Û˘ÓÔÏÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, Ù· ·-
Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ·fi ÙË Ú›˙· ˆ˜ ÙËÓ ÎÔÚÊ‹ Î·È ¤Î·Ó Ú¿ÍË ÙË ÌÔ˘ÛÂÈÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘
·ÓÙ›ÏË„Ë ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Ë ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜, Ë Â˘Û˘-
ÓÂȉËÛ›· Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜, Ë ˘¢ı˘ÓfiÙËÙ· Ù˘ ‰È¿ÛˆÛ˘, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·¤‰ˆÛ·Ó:
‰‡Ô ¤ÙË ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ì·˜ ¤ÁÈÓ·Ó fiÏÔÈ, ‰˘Ó¿ÌÂÈ, Ï·ÔÁÚ¿ÊÔÈ. √
‰¿ÛηÏÔ˜ ‹Ù·Ó ·˘ÛÙËÚfi˜, ·ÏÏ¿ Ì·˜ Ì¿ı·ÈÓ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
∆Ô ‰ÈÎfi Ì·˜ ªÔ˘ÛÂ›Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙËÓ ¤ÌÚ·ÎÙË ·fi‰ÂÈÍË ÌÈ·˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜
Û˘Ó›‰ËÛ˘ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË Î·È Û˘-
Ófi‰Â˘Â ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÙÔ˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·. ∏ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙË Á·ÏÏÈ΋ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·
Ù˘ ∂ıÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È Ù˘ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜ ›¯Â ·ÊÔÌÔȈı› ·fi ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿
ÙÔ˘, ηıÒ˜ ‰È¤ıÂÙ ÙËÓ ˘Ô‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÛË-
Ì·Û›·˜ ÙÔ˘ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÙËÓ ›ÛÙË ÛÙËÓ ÚfiÔ‰Ô ÙÂÏÈο.

3. ∞˘Ù¿ Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù· ·Ó·Ê¤Úˆ ÁÈ· ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ı¿ÚÚÔ˜ Ô˘ ÙÔÓ ‰È¤ÎÚÈ-

ÓÂ Î·È ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Ô˘ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙Â, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ˘¢ı˘-
ÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘. ◊Ù·Ó ·˘Ù¿ Ô˘ Â¤‰ÂÈÍ ÙÔ ÛÎÔÙÂÈÓfi ÂΛÓÔ Úˆ› Ù˘ ÚÒ-
Ù˘ ̤ڷ˜ Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜. ™ÙȘ ÂÓÓÈ¿ ÙÔ Úˆ›, fiˆ˜ οı ¶·Ú·Û΢‹, ›¯·ÌÂ
Ì¿ıËÌ·. ∞fi ÙÔ Ì·ÎÚ‡ Ì·ÏÎfiÓÈ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÔÚfiÊÔ˘ ‚Á‹Î ӷ ÚÔÛٷ٤„ÂÈ Ù·
·È‰È¿ ÙÔ˘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Û·Ó ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ‰È·‰‹ÏˆÛË Î·Ù¿ Ù˘ ÃÔ‡ÓÙ·˜,
„¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ‡ÌÓÔ. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi Ï›ÁÔ ·Ú·ÈÙ‹ıËΠ·fi ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘. ∫·È
‰Â ‰›ÛÙ·Û ӷ ı¤ÛÂÈ Ù¤ÏÔ˜ ÛÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ΤډÈÛ fï˜ ÙÔÓ
·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ‰È¤ÛˆÛ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ‹ıÔ˘˜.
◊Ù·Ó ÁÂÓÓ·›Ô ·È‰›, fiˆ˜ ı· ¤ÏÂÁÂ Î·È Ô ÔÈËÙ‹˜.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·179

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À
∂Ú¢ӋÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ.

√È ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÔÈÌÈoÏÔÁÈÎfi

¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ë ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋
ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ

1. ∏ ȉȷ›ÙÂÚË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜.

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ·Ó·ÁÓˆÚÈÛı› Î·È ÙÈÌËı› ‰ÈÂıÓÒ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ-
ÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÎÏ¿‰Ô Ù˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·˜. ∏ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜,
fiˆ˜ Î·È Ì ¿ÏϘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ‹Ù·Ó ‚Ȉ̷ÙÈ΋
Î·È ÙËÓ ÂÊ¿ÚÌÔ˙ ÚÒÙ· – ÚÒÙ· ÛÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÏfiÁÔ Î·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘
˙ˆ‹. ™ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ÊÈÏÈ΋ Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹ ÌÔ˘ Ì·˙› ÙÔ˘ ›¯· ÂÓÙ˘ˆ-
ÛÈ·ÛÙ› ·fi ÙË Û˘¯Ó‹ Î·È Î·›ÚÈ· ¯Ú‹ÛË ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ÁÈ· Ó· Û¯Ô-
ÏÈ¿ÛÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÓÔ˘ıÂÙ‹ÛÂÈ1. π‰È·›ÙÂÚ· ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘ ı¤Ì· ‹Ù·Ó Ë Û¯¤ÛË
ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ, ÌÈ· Û¯¤ÛË Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ ·‰˘ÛÒËÙË,
·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ÂÍÈÛÔÚÚÔËÙÈ΋ ÛÙȘ ·ÚÔÈ̛˜.
«Ã·›ÚÔ˘ ÙÔÓ Î·Ïfi ηÈÚfi, ÁÈ·Ù› Ô Î·Îfi˜ ‰Â Ï›ÂÈ»,
¤ÏÂÁÂ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ
ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ì ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ¯ˆÚ›˜ ·Ó·‚ÔϤ˜. ◊:
«ÕÚ·˙ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÚÈÓ ÛÔ˘ ÙÔÓ ÎϤ„Ô˘Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ»,
ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌ›·, Ô˘ ÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ ·ÊËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ Ò˜ ηٿÊÂÚ ӷ
ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Î¿ÙÈ – ¤Ó· ¿ÚıÚÔ, ÌÈ· ÂÈÛÙÔÏ‹ Î.Ï. – ÚÈÓ ÂÓÛ΋„Ô˘Ó ¿ÏϘ ··È-
Ù‹ÛÂȘ ‹ ÚfiÛˆ· Ô˘ «ÙÔ˘ ¤ÙÚˆÁ·Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘». £ÂˆÚÒÓÙ·˜ ÙÔÓ Ï·˚Îfi
ÔÏÈÙÈÛÌfi ˆ˜ «˙ˆÓÙ·Ófi» (Folklore vivant)2, ‰ÂÓ ·Ó··Ú‹Á ·ÏÒ˜, ·ÏÏ¿ ηÈ
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÛÙ· ÚfiÙ˘· ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ù˘ Ï·˚΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÛÙËÓ

1. ∏ ·ÚÔÈÌ›· ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ Î·È Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÌËӇ̷Ùfi˜ Ù˘. √ §Ô˘-
οÙÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘¯Ó¿ Î·È Ì ·ÎÚÈ‚ÔÏÔÁ›· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ÁÚ·Ùfi ÙÔ˘ ÏfiÁÔ, fiˆ˜ ·Ó·-
Ù‡ÛÛÂÈ ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Ì ı¤Ì· «ªÂÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜
ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘» Ë ÕÓÓ· §˘‰¿ÎË, ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ.
2. °È· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ «˙ˆÓÙ·ÓÔ‡ ÊÔÏÎÏfiÚ» ‚Ï. ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ¿ÚıÚÔ˘.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·180

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ˙ˆ‹. °È· ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ̤-
Ûˆ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛ˘ ÚÔÙÂÚ·ÈÔÙ‹ÙˆÓ Â›¯Â ‰˘Ô ·Á·Ë̤Ó˜ ·ÚÔÈ̛˜:
«¶ÚÒÙ· ÂÊÙ¿, ÎÈ ·Ì¤ Ô¯ÙÒ», ηÈ
«ŒÓ·–¤Ó· ÙÚˆÓ’ Ù· ۇη».
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Á¿ËÛ ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· ÁÈ·Ù› Û˘Ó‰‡·˙ ÔÏϤ˜ ·fi
ÙȘ ·ÚÂÙ¤˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÙȘ Ôԛ˜ Ô
›‰ÈÔ˜ ÂÎÙÈÌÔ‡ÛÂ: Û˘ÓÙÔÌ›·, Û·Ê‹ÓÂÈ·, ¯ÈÔ‡ÌÔÚ, ÂÈÎfiÓ·, ‚Ȉ̷ÙÈÎfiÙËÙ·, Ú·ÎÙÈ-
ÎfiÙËÙ· Î·È ‰È‰·¯‹. ∆ËÓ ·ÚÔÈÌ›· ÙËÓ ÂÎÙÈÌÔ‡Û ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÛÈÌfiÙËÙ· ηÈ
ÁÈ· ÙÔÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ¶ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ ·˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ ÁÈ·
ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ·ÊȤڈÛ ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈ΋˜ Î·È Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ·ÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ ·fi Ù¤ÛÛÂÚ· ‚È‚Ï›·
Î·È 65 ¿ÚıÚ· ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó· ηٿ ηÈÚÔ‡˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚÈÔ‰Èο3. ¶Ú¿Á-
Ì·ÙÈ, Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘Ó¤‚·Ï η›ÚÈ· ÛÙËÓ ÚfiÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ ·-
ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜, ̤۷ ·fi ÔÏϤ˜ Î·È Î·Ï¤˜ ÌÂϤÙ˜. ∏
Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ‹Ù·Ó
̤ÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÈÙÚÔÒÓ ¤Î‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Proverbium, ηْ ÂÍÔ¯‹Ó ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Â-
ÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÎÏ¿‰Ô˘ ·˘ÙÔ‡, Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ¤Î‰ÔÛ‹˜ ÙÔ˘, ÙÔ ÂÌÏÔ‡ÙÈÛ ‰Â
Ì ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜4. ™ÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, fiÔ˘ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜
ÂÚÁ¿ÛıËΠÂ› 24 ¯ÚfiÓÈ· Ì ÏÔ‡ÛÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·fi‰ÔÛË, ·Û¯ÔÏ‹ıËΠȉȷ›-
ÙÂÚ· Ì ÙÔÓ ÙÔ̤· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ Ù· ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘
∞Ú¯Â›Ô˘ Î·È ıÂÌÂÏȈً Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ °. ¶ÔÏ›ÙÔ˘5.
™ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË ÛÙfi¯Ô˜ ÌÔ˘ Â›Ó·È Ó· ·Ó·ÊÂÚıÒ ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜, fiˆ˜ ·˘ÙÔ›
ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡-
ıËÛ ÛÙȘ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ Î·È ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘. ∫·Ù¿ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÏfiÁÔ, ÂȯÂÈÚÒ

3. ∆· 62 ·fi Ù· ¿ÚıÚ· ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó Ù·ÍÈÓÔÌËı› Î·È Û˘ÌÂÚÈÏËÊı› ·˘ÙÔ‡ÛÈ· Î·È Ì ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÙÈο Û¯fiÏÈ·, Û ÙfiÌÔ
ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Âͤ‰ˆÛÂ Ô ∞ÚÈÛÙ›‰Ë˜ ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, ‚Ï. ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ – ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ ηÈ
·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994. √È ÏÔÈ¤˜ ÙÚÂȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Ì ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §·ÔÁÚ·Ê›·, ÛÙÔ˘˜ ÙfiÌÔ˘˜ 36 (1990–1992),
38 (1995–1997) Î·È 39 (1998–2003) ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. °È· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‚Ï. ª. ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜,
«¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: µÈÔÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·», ÛÙÔ «™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ»: ∆ÈÌËÙÈ-
Îfi ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ, ·fi ·Ï·ÈÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ
(1964-1969), ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1988, Û. 9–55. µÏ. Â›Û˘ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, «™˘Ìϋڈ̷ ‚ÈÔÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜
(1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁ. §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1993–1994), ∞ı‹Ó·È 1995, Û. 386–401.
4. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, «√ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi
“Proverbium”», ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ. ∆Ô ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Proverbium ·ÊȤڈÛ ÙÔÓ 21Ô ÙfiÌÔ ÙÔ˘ (2004) ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÌÂ Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ ÓÂÎÚÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ÂΉfiÙË Î·È ÚÔÛˆÈÎfi Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Wolfgang Mieder,
‚Ï. W. Mieder, «Demetrios S. Loukatos (1908–2003)» (Obituary), Proverbium: Yearbook of International Proverb
Scholarship 21 (2004), Û. 387–391. ∂Í ¿ÏÏÔ˘, ÙÔ ›‰ÈÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÛÙÔÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ÙfiÌÔ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÂÎÙÂÓ¤˜ ¿ÚıÚÔ
ÙÔ˘ ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú· ÁÈ· ÙÔ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‚Ï. A. Doulaveras, «Demetrios S. Loukatos as a
paremiologist», Proverbium 20 (2003), Û. 133–158.
5. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∞ÈÎ. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘–∫·ÌËÏ¿ÎË, «√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ˆ˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰Ë-
Ì›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ÃÚÔÓÈÎfi», ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ. ªÂ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ù˘ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛ˘ ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓˆÓ ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË
ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ¤Ó· ¿ÚıÚÔ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi, ‚Ï. Dem.
S. Loukatos, «Annuaire du Centre de Recherches du Folklore Hellénique (ex–Archives de Folklore) de l’Académie d’
Athènes, v. XX – XXI (1967–1968), dédié aux 50 ans de travail (1918–1968) du Centre, Athènes, 1969», Proverbium
Finnoise 18 (1972), Helsinki, Û. 693–694. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘ Âͤ‰ˆÛ ٤ÛÛÂÚȘ ÙfiÌÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·181

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 180 ñ 181

Ó· ÂÓÙÔ›Ûˆ οÔȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÙȘ Ôԛ˜ ‰ÂÓ
˘ÈÔı¤ÙËÛÂ, Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿Ûˆ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰ÂÓ ÙÔ Â‰›ˆÍÂ. ∆¤-
ÏÔ˜, ·Ó·Ï‡ˆ ÙȘ ·ÚÂÙ¤˜ ÌÈ·˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, Ù˘
ÔÔ›·˜ ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â.

2. ªÔÚÊÔÏÔÁ›·, Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ.

¢È‰¿ÁÌ·Ù· ·fi ÙË ¡¿ÍÔ Î·È ÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ΢ڛˆ˜ ÌÔÚÊÔÏÔÁÈο
(fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÛÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘˜), Ù·ÍÈÓÔÌÈο Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο/ÂÚ-
ÌËÓ¢ÙÈο. ªÂ ÙË ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ ÂÌ‚¤ÏÂÈ· Î·È ÙË ÁψÛÛÈ΋ ÙÔ˘ ¢·ÈÛıËÛ›· ·Û¯Ô-
Ï‹ıËΠ̠ȉȷ›ÙÂÚË ÂÈÙ˘¯›· Ì ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜. √È ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜
ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ «¶·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï·Ù˘ÛÌÔ‡˜»6, ÁÈ· ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ «ÂÏÏÈÔ‡˜
ÂÎÊÔÚ¿˜»7, Ë ÌÂϤÙË ÁÈ· ÙË «‰È·¯ÚÔÓÈ΋» ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜, fiˆ˜
ÙË ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ Ù˘ÈΤ˜ «ÂÈÛ·ÁˆÁ¤˜» Ù˘8, ÔÈ «‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ› ‹ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿-
ÛÂȘ ÂÈÌ·ÚÙ˘ÚÔ‡ÌÂÓ˜»9, ÔÈ «Ï·Óı¿ÓÔÓÙ˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ›»10 Î·È ÔÈ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ›
·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ11, fiϘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Û ÌÔÚÊÔÏÔÁÈο – ÁψÛÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο
ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ¿ÓÙ· ÌÂÁ¿ÏÔ ‚¿ÚÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›·
ÙÔ˘˜. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘Ó¯Ҙ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÏÏÔÁ›˜
Î·È ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Ó· ˙ËÙÔ‡Ó Î·È
Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· Î·È ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ [ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ]12.

·ÚÔÈÌÈÒÓ, Ù·ÍÈÓÔÌËÌ¤ÓˆÓ ·ÏÊ·‚ËÙÈο ηٿ ÙÔ Î‡ÚÈÔ Ï‹ÌÌ·, Ì ÊÈÏÔÏÔÁÈο Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈο Û¯fiÏÈ·, Êı¿ÓÔÓÙ·˜ ˆ˜
ÙË Ï¤ÍË «ÂÏÂÒ», ‚Ï. ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘, ªÂÏ¤Ù·È ÂÚ› ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Î·È Ù˘ ÁÏÒÛÛ˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. ¶·ÚÔÈÌ›·È, ÙfiÌÔÈ
∞ã–¢ã, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ª·Ú·ÛÏ‹, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·ÚÈı. 5, ∆‡ÔȘ ¶. ¢. ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1899–1902, ʈÙÔÙ˘. ·Ó·-
Ù‡ˆÛȘ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÂΉfiÛˆ˜, µÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 1998. ∆Ô Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ô˘ ‰ÂÓ ÂΉfiıËηÓ,
ÂÌÏÔ˘ÙÈṲ̂ÓÔ Ì ηٷ¯ˆÚ‹ÛÂȘ Î·È Û¯fiÏÈ· Û˘ÓÙ·ÎÙÒÓ Î·È ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÚ¢ÓËÙÒÓ ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§., ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ∞گ›Ô
¶·ÚÔÈÌÈÒÓ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Û¯ÔÏ‹ıËΠÂÈÛٷ̤ӈ˜, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ Î·È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ
ÛËÌ·ÓÙÈο. ∞fiÚÚÔÈ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÙÔ˘ ÌÂϤÙË «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ»,
∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ (∂§∞) 6 (1950–51), Û. 245–296, Ô˘ Î·È Û‹ÌÂÚ· ıˆÚÂ›Ù·È ıÂÌÂÏÈ҉˘ Û fiÔÈÔÓ
ηٷÈ¿ÓÂÙ·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο Ì ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜. ™ÙÔ ÙÚ¤¯ÔÓ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ «∫ÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜»
ÁÈ· ÙËÓ „ËÊÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ∫.∂.∂.§. ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Î·È Ë Î·Ù·¯ÒÚËÛË, ηٿٷÍË Î·È ÂÂÍÂÚÁ·-
Û›· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÙÔ˘ ∞Ú¯Â›Ô˘, ηıÒ˜ Î·È ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÂÓÛˆÌ·ÙˆÌ¤ÓˆÓ ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘, Ì ÛÙfi¯Ô ÙË
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‚¿ÛÂˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ı· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÌÂϤÙË, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ¤Î‰ÔÛ˘ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ÛÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙˆÓ ÚˆÙÔfiÚˆÓ Ù˘ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ¡. °.
¶ÔÏ›ÙÔ˘ Î·È ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. °È· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ‹‰Ë ˘·Ú¯Ô˘ÛÒÓ ‚¿ÛÂˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ· Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ÙȘ
·Ú·‰fiÛÂȘ, ‚Ï. ª. ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘, «∏ ‚¿ÛË ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ· Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› Î·È Ì¤ıÔ‰Ô˜», ∂Â-
ÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 28 (1987–1998), 1999, Û. 257–278 Î·È Ù˘ ȉ›·˜, «∆Ô ˙‹ÙËÌ·
Ù˘ ηٿٷ͢ ÙˆÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î·È ÔÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘
∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 29–30 (1999–2003), 2004, Û. 147–162.
6. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¶·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï·Ù˘ÛÌÔ›», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, 13–14 (1962), Û. 148–203.
7. D. S. Loukatos, «Proverbes inachevés», Proverbium Paratum [√˘ÁÁ·Ú›·˜] 2 (1982).
8. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜, fiˆ˜ ÙË ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ Ù˘ÈΤ˜ “ÂÈÛ·ÁˆÁ¤˜” Ù˘.
∫˘ÎÏ·‰Èο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ÙȘ “¶·ÚÔÈ̛˜ ∞ÂÈÚ¿ÓıÔ˘ ¡¿ÍÔ˘” Ù˘ ¢È·Ï¯ً˜ ∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘», ∂ÂÙËÚ›˜ ∂Ù·È-
Ú›·˜ ∫˘ÎÏ·‰ÈÎÒÓ ªÂÏÂÙÒÓ 13 (1985–90), Û. 268–274.
9. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «µÂÏÏÂÚÈÛÌÔ› ‹ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ ÂÈÌ·ÚÙ˘ÚÔ‡ÌÂÓ˜», ∂ÏÏËÓÈο ·Ú. 4, ¶·Ú¿ÚÙËÌ·, «¶ÚÔ-
ÛÊÔÚ¿ ÂȘ ™Ù›ÏˆÓ· ¶. ∫˘ÚȷΛ‰ËÓ», ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ª·Î‰ÔÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1953, Û.
442–455 (·Ó¿Ù˘Ô).
10. D. S. Loukatos, «Wellerismes latents», Proverbium Finnoise 9 (1967), Û. 193–196.
11. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ› ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1972.
12. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó· 1977, Û. 127.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·182

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

¶Ò˜, fï˜, ÓÔÂ›Ù·È Î·È Ò˜ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ë ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·Ù¿
ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ; ∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó, ÓÔÂ›Ù·È «‚ÈÔÏÔÁÈο», «ÛÙË ˙ˆÓÙ·Ó‹ ÙÔ˘˜
ÌÔÚÊ‹, ̤۷ ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ»13, fiˆ˜ Ì·˜ ϤÂÈ ·Ú·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¿Ô-
„Ë ÙÔ˘ °¿ÏÏÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘ Î·È ÂıÓÔÏfiÁÔ˘ Arnold van Gennep, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô
Î·È ÂËÚ¿ÛÙËÎÂ14. √ van Gennep ÙfiÓÈ˙ fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È
Ì ˙ˆÓÙ·Ófi, ‚ÈÔÏÔÁÈÎfi ÙÚfiÔ, «Î·È fi¯È ˆ˜ (…) ¿„˘¯· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ (…) ÓÂÎÚ¿
fiÓÙ·»15. ∞˜ ‰Ô‡ÌÂ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «°È·ÓÓÈÓÔÁÚ¿ÊÔ˘» ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· °È·Ó-
ÓÈÒÙÈΘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ, ÂÈÌÂÏ‹ıËÎÂ Ô ›‰ÈÔ˜: √ ™·Ï·Ì¿Áη˜ (…) ›¯Â
¤Ó· ÁÂÚfi ÁψÛÛÔ–Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ, ÎÈ ¿Ú·˙ ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, fiˆ˜ ÎÈ fiÏ·
Ù· ΛÌÂÓ·, Ì ÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ˙ˆÓÙ¿ÓÈ·…. ¶‹Ú ÙȘ ÊÚ¿ÛÂȘ «ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘»,
Î·È ÙȘ ¤‰ˆÛÂ Û·Ó ·Ó¿Û· Î·È Î›ÓËÛË ˙ˆ‹˜16.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÓÔ› Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ·ÚÔÈ-
Ì›·˜ ÚˆÙ·Ú¯Èο ̤۷ ÛÙ· ÁψÛÛÈο/ÊÚ·ÛÙÈο Î·È ÛÙ· ‰ÔÌÈο Ù˘ Û˘ÌÊÚ·˙fi-
ÌÂÓ·. ∞ÊÈÂÚÒÓÂÈ Ì›· ‚È‚ÏÈÔÎÚÈÛ›· Î·È Ì›· ÌÂϤÙË ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ¢È·Ï¯ً˜ ∑¢-
ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿ÍÔ˘, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ
ÚˆÙÔÔÚȷ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË17. ∏ ∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘, ÌÂ
‰È΋ Ù˘ ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Î·È ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¢ËÌ. §Ô˘Î¿-
ÙÔ˜, Â¤ÌÂÈÓ ÛÙȘ ÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ÂÈÛ·ÁˆÁ¤˜, Ô˘ οÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Ï·fi˜ ÛÙÔÓ ·ÚÔÈ-
ÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ ÙÔ˘, Î·È Ì·˜ ÙȘ ¤‰ˆÛÂ, ˆ˜ «ÚÔÔ›ÌÈ·» ÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ18. ∏ ›‰È·
Ë ∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï¤ÁÔÓÙ·˜
fiÙÈ, ·ÓÙ›ıÂÙ· ÚÔ˜ ¿ÏÏ· ›‰Ë ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ÌfiÓÔ ÙËÓ
ÒÚ· Ù˘ ¯Ú‹ÛÂÒ˜ ÙÔ˘˜ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Ô Û˘ÏÏÔÁ‡˜19.

13. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›·, ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· 1950,
Û. 4.
14. °È· ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÙÔ˘ van Gennep ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜, Ë ÔÔ›· Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ
ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡/ÂıÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ì ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ô˘ ÚԤ΢„ ·fi ÙË ÌÂϤÙË ¿ÏÏˆÓ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ van Gennep Î·È Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ ·˘Ù‹˜ ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ¢. ™.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È ÛÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ·ÓÙ›ÏË„‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ‚Ï. ∂Ï¢ı. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔ-
ÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ Î·È Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», ÛÙÔÓ ·Ó¿ ¯Â›Ú·˜ ÙfiÌÔ.
15. A. van Gennep, Manuel de folklore français contemporain, Editions Auguste Picard, vol. 1, part 1, Paris 1943, Û. 20,
ÛÙÔ R. Levy Zumwalt, The Enigma of Arnold van Gennep (1873-1957): Master of French Folklore and Hermit of Bourg-
la-Reine, FF Communications no 241, Academia Scientiarum Fennica, Helsinki 1988, Û. 82. ªÂ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ van Gennep
Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ Folklore ÛÙË °·ÏÏ›· ÂÍÂÏ›¯ıËΠÛÙË Á·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·, ηÙfiÈÓ ∂ıÓÔÏÔÁ›·, Ë ÔÔ›· ‚ϤÂÈ ÙÔ Ï·˚-
Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ˆ˜ ˙ÒÓÙ· Î·È ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, ˆ˜ «ÌÈ· ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜» (∂Ï. ∞ÏÂ-
Í¿Î˘, fi..).
16. ¢. ™·Ï·Ì¿Áη˜, °È·ÓÓÈÒÙÈΘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ, ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∏ÂÈÚˆÙÈο ÃÚÔÓÈο π∏ã, πˆ-
¿ÓÓÈÓ· 1974, Û. 4.
17. ¢. ∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿ÍÔ˘, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·Ú. 6 ÙÔ˘ ¢ÂÏÙ›Ô˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·-
ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜, ∞ı‹Ó·È 1963. µÏ. Â›Û˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›·: ¢. ∑¢ÁÒÏË-°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi
ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿ÍÔ˘, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·Ú. 6 ÙÔ˘ ¢ÂÏÙ›Ô˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜, ∞ı‹Ó·È 1963», §·-
ÔÁÚ·Ê›· 21 (1963–4), Û. 630–636Ø ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, ∏ ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· …, fi..
18. ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ …, fi.., Û. 372.
19. ¢. ∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜…, fi.., Û. 4. ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Ï·˚Îfi ÏfiÁÔ ÛÙÔ˘˜ ∂ÏÏËÓÔ–·ÌÂÚÈ-
ηÓÔ‡˜ Ô °ÚËÁ. °ÎÈ˙¤Ï˘ ¤¯ÂÈ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ ÚÔÔÈÌ›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ fi¯È ÌfiÓÔ ·ÚÔÈÌÈÒÓ,
·ÏÏ¿ Î·È ÈÛÙÔÚÈÒÓ, ‚Ï. G. Gizelis, Narrative Rhetorical Devices of Persuasion: Folklore Communication in a Greek-
American Community, National Centre of Social Research, Athens 1974. ∫·Ù¿ ÙÔÓ °ÎÈ˙¤ÏË, Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔÈ ÙÚfiÔÈ ÂÈ-
Û·ÁˆÁ‹˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó „˘¯ÔÏÔÁÈο ÙÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈÔ Ó’ ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ıÂÙÈο ÛÙÔ Ì‹Ó˘Ì· Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜ ‹
ÙÔ˘ ̇ıÔ˘. ™˘ÓÙ›ıÂÙ·È ¤ÙÛÈ Ë «ÎÔÈÓfiÙËÙ· Û˘ÓÔÌÈÏ›·˜/Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡ÓÙˆÓ» (“speech community”), ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÔÌ¿‰· ·Ó-
ıÚÒˆÓ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó «ÙËÓ ›‰È· ÁÏÒÛÛ·» Î·È ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ‚Ȉ̷ÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ, ̤۷ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ «Â-
ÚÈÔ¯‹˜ Û˘Ó-ÔÌÈÏ›·˜»(“speech area”) ÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÓÈÛÙ¿ Ë ÂÏÏËÓÔ-·ÌÂÚÈηÓÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·183

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 182 ñ 183

H ÂÍ·›ÚÂÙË Û˘ÏÏÔÁ¤·˜ Û ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ‰ÈÂÍ‹Á·Á ÌÂٷ͇ 1925 ηÈ

1938 η٤ÁÚ·„ ̤ÚÔ˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÂΉ‹ÏˆÛ˘ ÙˆÓ
·ÚÔÈÌÈÒÓ. √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ú·ı¤ÙÂÈ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ì ٷ
ÊÚ·ÛÙÈο ÙÔ˘˜ ÚÔÔ›ÌÈ· ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·
Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜, fï˜ fi¯È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ·-
ÚÔÈ̛˜ ·˘Ù¤˜. ¶·Ú·ı¤ÙÂÈ fiÛ· ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ÁÈ·
Ó· «ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ» ÁψÛÛÈο ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›·. ∆fiÛÔ ·fi ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi, fiÛÔ
Î·È ·fi ·˘ÙfiÓ Ù˘ ∑¢ÁÒÏË-°Ï¤˙Ô˘, Ï›Ô˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ı·
Ì·˜ ·ÔÎ¿Ï˘Ù·Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ∞ÂÈÚ¿ÓıÔ˘ ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, Ì ٷ ¯·-
Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ Ù˘, fiˆ˜ ηıÚÂÊÙ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi
ÏfiÁÔ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘. ¢ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙˆÓ ·-
ÚÔÈÌÈÒÓ, Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÔÈÔÈ Î·È Û ÔÈÔ˘˜ ›·Ó ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜, ηıÒ˜ ηÈ
ÙȘ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ ηٿ ÙȘ Ôԛ˜ ÂÈÒıËηÓ20.
ªÈ· Û‡ÁÎÚÈÛË ÌÂٷ͇ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È Ì·ÓÙÈÓ¿‰ˆÓ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘ ›ӷÈ, È-
ÛÙ‡ˆ, ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· ÙˆÓ ÁψÛÛÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÌÊÚ·˙Ô-
Ì¤ÓˆÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ÂȉÒÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÏÂÙËı›
Â·ÚÎÒ˜. √È Î·Ú·ıȷΤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜ Â›Ó·È ·˘ÛÙËÚ¿ ÚÔÛˆÈο ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·-
Ù· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÙȘ ÚˆÙÔ›·Ó. ∏ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ȉÈÔÎÙËÛ›· ÙˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓ
ÙÔ˘˜ ηÙÔ¯˘ÚÒÓÂÙ·È Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÛÙȘ ηϤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜, ÔÈ Ôԛ˜
·ÔÌÓËÌÔÓ‡ÔÓÙ·È Î·È ·Ó··Ú¿ÁÔÓÙ·È ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÌÓ‹ÌË ÏfiÁˆ Ù˘ ÓÔË-
Ì·ÙÈ΋˜ Î·È ÁψÛÛÈ΋˜ ·Í›·˜ ÙÔ˘˜. ¢È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ ʤÚÓÔ˘Ó ÛÙË ÌÓ‹ÌË
ÙˆÓ ∫·Ú·ı›ˆÓ Ù¤ÙÔȘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜, ÙȘ Ôԛ˜ ··ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó ·ÊÔ‡
ÚÒÙ· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÂÚ›ÛÙ·ÛË ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á›·˜ ÙÔ˘˜. ™˘Ó‹ıˆ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó Û ı¤Ì·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ Î·È ÂÎʤÚÔÓÙ·È ˆ˜
ÓÔ˘ıÂÛ›· ‹ ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÎÚÈÙÈ΋ Û ÂÚ›ÙˆÛË ·Ú¿‚·Û˘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ. ∏
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÙˆÓ ÁÓˆÌÈÎÒÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. ¶¤-
Ú· ·fi ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Î·È Ë ÌÔÚÊ‹ ʤÚÓÂÈ ÎÔÓÙ¿ Ù· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ›‰Ë: ·ÚÔÈÌ›· ηÈ
Ì·ÓÙÈÓ¿‰· Â›Ó·È ÌÈÎÚ¿ ΛÌÂÓ· Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ¤Ó· Ì‹Ó˘Ì· Ì ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfi
ÙÚfiÔ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿21. ¶ÔÏϤ˜ ·ÚÔÈ̛˜ Â›Ó·È ¤ÌÌÂÙÚ˜,
ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ ¤¯Ô˘Ó ¤Ó· ۯ‰fiÓ ÔÈËÙÈÎfi Ú˘ıÌfi ηٿ ÙËÓ ÂÎÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜. ∞fi ÙËÓ

20. °È· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÂÓfi˜ ÙfiÔ˘ ̤۷ ·fi ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ÙÔ˘ ‚Ï.
¢. ∂. ƒ¿Ù˘, «√ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ˆ˜ ηÓfiÓ·˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘
∫·Ú¿ıÔ˘», ÛÙÔ ∫¿Ú·ıÔ˜ Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·. ¶Ú·ÎÙÈο µã ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘Ó‰ڛԢ ∫·Ú·ıȷ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÂÈÌ.
ª. ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ¡Ô̷گȷ΋ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ – ∂·Ú¯Â›Ô
∫·Ú¿ıÔ˘, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 619–629.
21. µÏ. Û¯ÂÙÈο ÛËÌ. 1 ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ¿ÚıÚÔ˘. ™ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· ΢Úȷگ› Ë ÂÈÎfiÓ· Î·È Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ – ÁÈ’ ·˘Ùfi ¿Ïψ-
ÛÙÂ Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ . √È ¿ÓıÚˆÔÈ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, ηْ ÂÍÔ-
¯‹Ó ÙfiÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ‚·ıÌÈ·›·, Ì ÙËÓ Â·Ó¿ÏË„Ë Ù˘
ÂÌÂÈÚ›·˜, ·Ó¿ÁÔÓÙ·È Û ·ÊËÚË̤Ó˜ ¤ÓÓÔȘ (µ. ∞. ∫‡ÚÎÔ˜, «∆Ô ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. ∞Ó·ÊÔ-
Ú¿ ÛÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘», ÛÙÔ ∫¿Ú·ıÔ˜ Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·. ¶Ú·ÎÙÈο ∞ã ™˘Ó‰ڛԢ ∫·Ú·ıȷ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, ÂÈÌ. ª. ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, ŒÎ‰ÔÛË ∂·Ú¯Â›Ô˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ∞ı‹Ó· 1998–2001, Û. 142). ∂›Û˘ ‚Ï. Û¯ÂÙÈο
ª. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, ¶·ÚÔÈ̛˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ µ·ÏηÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ (™˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂͤٷÛË), ¶·Ù¿Î˘, ∞ı‹Ó· 1985,
Û. 26 Î. ÂÍ. Î·È ¢. ∂. ƒ¿Ù˘, fi.., Û. 622.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·184

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

ÏÂ˘Ú¿ Ù˘, Ë Ì·ÓÙÈÓ¿‰· Û˘¯Ó¿ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ ·ÚÔÈ̛˜ ‹ ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿-

ÛÂȘ. ∞ÏÏ¿ ·˜ ‰Ô‡Ì ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‰‡Ô Ì·ÓÙÈÓ¿‰ˆÓ, fiˆ˜ ÙȘ ¿ÎÔ˘Û· ·fi ∫·Ú-
¿ıÈÔ Ù˘ ‰È·ÛÔÚ¿˜ ηٷÁfiÌÂÓÔ ·fi ÙËÓ ŸÏ˘ÌÔ22:
∆Ô ÁϤÓÙÈ ÛÙËÓ ŸÏ˘ÌÔ ¤ÚÂ ӷ Á›ÓÂÙ·È Ì ٿÍË. ∂›¯Â ÛËÌ·Û›· ÔÈÔ˜ ı·
ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ, ÙÈ ı· ÂÈ Î·È Ò˜ ı· ÙÔ ÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È fiÙÂ Î·È Ò˜ ‰È·‰¤¯ÔÓÙ·Ó Ù·
ı¤Ì·Ù· ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ. ∆· ·ÁfiÚÈ· ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ ÁϤÓÙÈ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚ¿.
∫·È ÙÔ‡ÙÔ, ‰ÈfiÙÈ ÁÈ· Ó· ÂȘ Ì·ÓÙÈÓ¿‰· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂȘ ı¿ÚÚÔ˜ Î·È ÁÓÒÛË. °ÓÒ-
ÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘ ÁÏÂÓÙÈÔ‡, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ Â›Ó·È ¿ÙÔ-
Ë Ë Ì·ÓÙÈÓ¿‰· Ô˘ ı· ÂȘ. ŸÙ·Ó ÏÔÈfiÓ Î¿ÔÈÔ ·ÏÈfi·È‰Ô Ô˘ ‰ÂÓ ÚÔÂÚ-
¯fiÙ·Ó ·fi ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ì ηϋ Ê‹ÌË, Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Î·È ÙȘ ʈӤ˜ ÙÔ˘ ÂÓfi¯ÏËÛÂ
ÙËÓ ÈÂÚÔÙÂÏÂÛÙ›· ÙÔ˘ ÁÏÂÓÙÈÔ‡, ¤Ó·˜ ÌÂÚ·ÎÏ‹˜ › ÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË Ì·ÓÙÈÓ¿‰· Ô˘
¤ÌÂÈÓ ·ÚÔÈÌÈ҉˘ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘Ì›Ù˜:
¶ÔÙ¤ Ë ÁÔ˘ÚÔ˘ÓfiÙÚȯ· ‰Â Á›ÓÂÙ·È ÌÂÙ¿ÍÈ
Î·È ÙˆÓ ·¯Ú›ˆÓ Ù· ·È‰È¿ Ó¿ ’¯Ô˘ÛÈ ÓÔ˘ Î·È Ù¿ÍË.
√ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹˜ ÌÔ˘ ı˘Ì‹ıËÎÂ Î·È ¿ÏÏË ıÂÌ·ÙÈο Û˘Ó·Ê‹ Ì·ÓÙÈÓ¿‰·, ÙËÓ
ÔÔ›·, fiˆ˜ ÌÔ˘ ›Â, ¿ÎÔ˘Û ÛÙÔ ¢È·Ê¿ÓÈ, Â›ÓÂÈÔ Ù˘ √χÌÔ˘:
ŸÌÔÚÊÔ˜ Ô‡ ’Ó·È Ô ¯ÔÚfi˜, ·Ì’ ¤¯ÂÈ ÎÈ ·ÓÔÛٛ˜
Ô˘ ‚Ú¤ıËÛ·Ó ·ÌÔ‡ÛÙ·ÎÔÈ ÌÂÛ’ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘Ûٷηϋ˜.
™ÙȘ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ӥ˜ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰È·ÛÔÚ¿ ÙˆÓ ∫·Ú-
·ı›ˆÓ, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (∞ı‹Ó·, ¶ÂÈÚ·È¿ Î·È ƒfi‰Ô), fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·-
Ï›·, ·Ú·Ù‹ÚËÛ· fiÙÈ Ë ·Ú¿ıÂÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙȘ Û˘Óı‹Î˜
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÌÈ·˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰·˜ Â›Ó·È Ô ÌfiÓÔ˜ ÂӉ‰ÂÈÁ̤ÓÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ηÈ
ÌÂÙ·‚›‚·Û‹˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙ· ÛÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ ÙÔ˘. √È ·ÚÔÈ̛˜, ÏfiÁˆ
Ù˘ Û˘¯ÓfiÙÂÚ˘ Î·È Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓ˘ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÁÂÓÈο ·ˆÏ¤ÛÂÈ ÙȘ Ï·È-
ÛȈÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ÙȘ Û˘Ófi‰Â˘·Ó ·Ú¯Èο, Î·È ÔÈ Ôԛ˜ ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È
ÌfiÓÔÓ ˆ˜ ¤Ó· ÛËÌ›Ô, ÛÙÔ˘˜ ‚ÂÏÏÂÚÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔ˘˜. ∆Ô ÓfiËÌ·
ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi Ù· ÂοÛÙÔÙÂ Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜
Û˘ÓÈÛÙ¿, ˆ˜ ¤Ó· ÛËÌ›Ô, ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ habitus, ÙˆÓ ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ Úԉȷı¤ÛÂ-
ˆÓ Ô˘ ۯ‰fiÓ ·Û˘Ó›‰ËÙ· ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈΤ˜ Ì·˜
·ÓÙȉڿÛÂȘ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ23. √È Î·Ú·ıȷΤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜, Ì ÙËÓ ·Ó·-
ÊÔÚ¿ ·fi ÙÔÓ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙ· ÛÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· Ù˘ ·Ú¯È΋˜ ÙÔ˘˜ Ú‹Û˘

22. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ıÂÚÌ¿ ÙÔÓ ¡›ÎÔ ∞Ó·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ë, √Ï˘Ì›ÙË Ù˘ ÂÏÏËÓÔ-·˘ÛÙÚ·ÏÈ·Ó‹˜ ‰È·ÛÔÚ¿˜, ÁÈ· ÙȘ ÔÏϤ˜ ηÈ
ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì·˜ ÁÈ· ÙȘ ηÚ·ıȷΤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜, Î·È ÁÈ· ÙȘ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜ Ô˘ ÌÔ˘ ›Â, Ï·ÈÛÈÒ-
ÓÔÓÙ¿˜ Ù˜ ¿ÓÙÔÙ Ì ۯfiÏÈ· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÛÙË Á¤ÓÂÛË Î·È ÛÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘˜ ÂÎÊÔÚ¿. √È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì·˜ ·˘Ù¤˜
Ì ԉ‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ È‰¤· Ù˘ Û‡ÁÎÚÈÛ˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ÂȉÒÓ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Ï·˚ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ ·ÚÔÈ-
Ì›·˜ Î·È Ù˘ Ì·ÓÙÈÓ¿‰·˜.
23. ∆Ô ¤ıÔ˜ ‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¤ÍË (habitus), ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ÂÈÛ‹¯ıË ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ·fi ÙÔÓ Pierre Bourdieu,
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Úԉȷı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ó· ‰ÚÔ˘Ó, Ó· ÔÌÈÏÔ‡Ó, Ó· ÛΤÙÔÓÙ·È Î·È
Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó, Â›Ó·È ‰Â ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÓۈ̿وÛ˘ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ·fi ÙË Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË ¤ÎıÂÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ÛÂ
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· (‚Ï. Û¯ÂÙÈο P. Bourdieu, Outline of a Theory of Practice,
Cambridge Studies in Social Anthropology, Cambridge University Press, Cambridge 1977).
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·185

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 184 ñ 185

οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ··ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·È, ›Ûˆ˜ Ì·˜ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·È ÙË ‰È·-
‰Èηۛ· Ù˘ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ ÌÈ·˜ Ú‹Û˘ Û ·ÚÔÈÌ›·.

3. √È ·ÚÔÈ̛˜ ÛÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ·.

√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚfiÛÂÍ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ,
fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙË ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi Û¯fi-
ÏÈ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜. ™ÙËÓ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÔÚ›˙ÂÈ
ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· ˆ˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ›‰Ô˜, ÙfiÛÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi, fiÛÔ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔ-
ÁÈÎfi… ∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘ (·ÊÔṲ́˜ Î·È ·ÏÏËÁÔڛ˜) ÙÔ ·›ÚÓÂÈ ¿ÓÙ· ·fi
ÙÔ Ê˘ÛÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˙ˆ‹˜24. ™ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒıËÎÂ Û˘-
¯Ó¿ Û ı¤Ì·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο, fiˆ˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜, ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ ÛÙË
¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ·fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁÂÓȤ˜ Î·È ËÏÈ˘, Ù˘ ÌÂÙ·‚›‚·Û‹˜
ÙÔ˘˜, Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜ Î·È Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ·ÚÔÈ-
ÌÈÒÓ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹, ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ. ∞ӷʤڈ
‰ÂÈÁÌ·ÙÔÏËÙÈο ÙȘ ÁÓˆÛÙ¤˜ Û fiÏÔ˘˜ Ì·˜ ÌÂϤÙ˜: «√È ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜,
Ù˘ ÒÏËÛ˘ Î·È Ù˘ ÏËڈ̋˜ ÛÙȘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜» 25, «L’emploi
du proverbe aux différents âges»26, «∏ ·ÚÔÈÌ›· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÁÂÏÔÈÔÁÚ·Ê›·»27,
Î·È Ù· ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÁÓˆÌÈο28, ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ÙÔ˘.
√ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚfiÛÂÍ ٷ Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ·ÏÏ¿
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÊÚ·ÛÙÈ΋/ÁψÛÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÌfiÓÔÓ. ∫·È fï˜, ÁÓÒÚÈ˙Â
ÙËÓ ·Í›· Ô˘ ı· ›¯Â Ë ÌÂϤÙË Ù˘ οı ·ÚÔÈÌ›·˜ ¯ˆÚÈÛÙ¿ ̤۷ ÛÙÔ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÎfi Ù˘ Ï·›ÛÈÔ. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÔÌÈÏ›·˜ ÙÔ˘ Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ë ∏ÂÈÚˆÙÈ΋ ∂Ù·È-
Ú›· ∞ıËÓÒÓ ÛÙȘ 6 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1976, ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˘ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ √ ·ÚÔÈÌÈ·-
Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ. ™ÙÔȯ›· ·fi ÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη 29,
Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ÙˆÓ Û˘ÌÊÚ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙˆÓ
·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ó· ÙËÓ ıÂÚ·‡ÛÔ˘Ó. ¶·Ú·-
ı¤Ùˆ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘:
∫˘Ú›Â˜ Î·È ∫‡ÚÈÔÈ, ÌÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ›‰Ô˘˜, fiˆ˜
Â›Ó·È Ë ·ÚÔÈÌ›·, ÎÔÈÙ·Á̤ÓÔ˘ Û ȉȷ›ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ◊ÂÈÚÔ˜, ··ÈÙ›
ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚË ¤Ú¢ӷ Î·È ÔÏ˘ÌÂÚ¤ÛÙÂÚ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ. ∞·ÈÙ› ȉȷ›ÙÂÚ· – ηÈ
Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÌÈ·˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ – Ó· ‚Ϥ·Ì ÙȘ
·ÚÔÈ̛˜ ·˘Ù¤˜ Î·È ¯ˆÚÈÛÙ¿, ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÂȉÈ΋ Â-
Ú›ÙˆÛË Ô˘ Ë Î·ıÂÌÈ¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÒıËÎÂ. ∞ÏÏ¿ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÚÁ·Û›· ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ›·

24. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ …, fi.., Û. 125.

25. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «√È ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜, Ù˘ ÒÏËÛ˘ Î·È Ù˘ ÏËڈ̋˜ ÛÙȘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜», √
™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙ‹˜ 65 (1952), Û. 1–12.
26. D. S. Loukatos, «L’emploi du proverbe aux différents âges», Proverbium Finnoise 2 (1965), Û. 17–26.
27. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «∏ ·ÚÔÈÌ›· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÁÂÏÔÈÔÁÚ·Ê›·», §·ÔÁÚ·Ê›· 34 (1985–86), Û. 143–150.
28. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÁÓˆÌÈο, ∞ı‹Ó·È 1952.
29. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, √ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ. ™ÙÔȯ›· ·fi ÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη, µÈ‚ÏÈÔ-
ı‹ÎË ∏ÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ·Ú. 45, ∞ı‹Ó· 1976.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·186

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

ÓÂÒÙÂÚˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó ¤ÙÛÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ‚·ı‡ÙÂ-

Ú· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·Ù¤ÚˆÓ ÙÔ˘˜, fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· (‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÏfiÁÔ),
·ÏÏ¿ ÎÈ ·’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ (Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜) Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜30.
∆Ô ·ÓˆÙ¤Úˆ ·fiÛ·ÛÌ· ı¤ÙÂÈ Ì ۷ʋÓÂÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÛÙ· ÎÔÈ-
ÓˆÓÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. ª¤Û· ·fi ÙËÓ Â·Ê‹ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ·ÓıÚˆ-
ÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·, Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰È·ÈÛı·Ófi-
Ù·Ó ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Â·ÚÎÔ‡˜ ÌÂϤÙ˘ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Û˘ÌÊÚ·˙Ô̤ӈÓ
ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ηıÒ˜ ÁÓÒÚÈ˙ ‚·ı‡Ù·Ù·, ‚Ȉ̷ÙÈο Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο, ÙÔÓ
ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎfi Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi. ¢ÂÓ Â¤ÏÂÍÂ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ó· ÂÂÎÙ·-
ı› ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜31, fiˆ˜ ÙËÓ ·ÔηÏ›, ›Ûˆ˜ ıÂ-
ˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ Â›¯Â ¿ÏϘ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜, ˘·ÁÔÚ¢fiÌÂÓ˜ ·fi ‰‡Ô, ÌÂٷ͇ ¿Ï-
ψÓ, ÏfiÁÔ˘˜: ·Ê’ ÂÓfi˜, ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÚÒÙ˘ ηٿٷ͢ Î·È ÌÂϤÙ˘ ÂÓfi˜
ÏÔ‡ÛÈÔ˘ ÚˆÙÔÁÂÓÔ‡˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ¤ÚÂ ӷ ·ÚÔ˘ÛÈ·Ûı› ÛÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi,
·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi, Û ÌÔÚÊ‹ ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÈÌË. °È· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹Ûˆ ¤Ó·Ó
fiÚÔ Ô˘ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÚÔÛÊÈÏ‹˜ ηıÒ˜ ÂÚȤÁÚ·Ê ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ
ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ «ÓÔÈÎÔ·Ú„» ÙȘ ·-
ÚÔÈ̛˜, fiˆ˜ ¤Î·ÌÂ Î·È Ì ¿ÏÏ· ›‰Ë Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ·, Ì ٷ ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·32. √ ›‰ÈÔ˜ ÁÓÒÚÈ˙ fiÙÈ ·Ú·Ì¤ÚÈ˙ οÔȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÁÈ· Ó· ÂÈÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ¿ÏϘ, ÙȘ Ôԛ˜ ıˆ-
ÚÔ‡Û ¿ÌÂÛË ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·. Ÿˆ˜ ÙÔ ¤ıÂÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜, ·˜ ÌË Ù· ˙Ë-
Ùԇ̠fiÏ· Ì·˙› ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÂÚÁ¿ÙË33. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ·ÚÔÈÌÈÒÓ
ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ·ÔÛÙÔÏÒÓ fiÙ·Ó ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ∞گ›Ô, Ô
§Ô˘Î¿ÙÔ˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˜ Î·È ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ÙȘ η٤ÁÚ·Ê ηıÒ˜
·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ÛÙË Ú‡ÌË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ˙ËÙÒ-
ÓÙ·˜ ·fi fiÛÔ˘˜ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ·ÚÔÈ̛˜, Ó· ÙÔ˘ ÙȘ Ô˘Ó34. √È Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ô-
ÛÙÔϤ˜ ‹Ù·Ó Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÔÏÈÁÔ‹ÌÂÚ˜ Î·È ÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÚÔÛ·-
ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ ˘ÏÈÎfi, ÌÂ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÌË ÌÔÚÔ‡Ó Ó’ ·ÊÈÂÚÒÛÔ˘Ó ÙË ‰¤Ô˘Û· ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙ· Û˘ÌÊÚ·˙fi-
ÌÂÓ· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ‹ Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ¯ˆÚ›˜ Û¯fiÏÈ·, Â¿Ó Ù‡¯·ÈÓ ӷ

30. ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋…, fi.., Û. 223. µÏ. Û¯ÂÙÈο Î·È ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›·: ¢.
™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, √ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ. ™ÙÔȯ›· ·fi ÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË
∏ÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ·Ú. 45, ∞ı‹Ó· 1976» §·ÔÁÚ·Ê›· 30 (1975–76), Û. 418–420.
31. °È· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ‚Ï. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¡ÂÎÚÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ Dorson», §·ÔÁÚ·Ê›· 32
(1979–1981), Û. 561, ÛÙÔ ∂Ï. ∞ÏÂÍ¿Î˘, ∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ …, fi.. µÏ. Â›Û˘ µ. ¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˜, «√È
·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÏÔÁ›· – ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ˘fi
ÙÔ Êˆ˜ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÂÍÂϛ͈ӻ, ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ, ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋
Ï·ÔÁÚ·Ê›·» ·fi ÙÔÓ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Ù· ıˆÚËÙÈο Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· ÌÈ·˜ ÓˆÙÂ-
ÚÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜.
32. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «£¤Ì·Ù· Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÛÙ· ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·» (·Ó¿Ù˘Ô), ÛÙÔ ∞ÊȤڈ̷ ÂȘ ÙËÓ ◊ÂÈ-
ÚÔÓ, ÂȘ ÌÓ‹ÌËÓ ÃÚ›ÛÙÔ˘ ™Ô‡ÏË, ∞ı‹Ó·È 1955, Û. 183–214.
33. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›·: ¢. ∑¢ÁÒÏË-°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿ÍÔ˘ …», fi..,
ÛÙÔ ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ …, fi.., Û. 538.
34. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ …, fi.., Û. 126.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·187

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 186 ñ 187

‚ÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜ Ô˘ ÙȘ ÁÓÒÚÈ˙·Ó35. ∞Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘, Ë ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÁψÛ-
ÛÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ·È‰Â›· ˆıÔ‡Û ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ Ó· ÚÔÛ¤¯ÂÈ Î·È Ó· ÌÂÏÂÙ¿ ÙȘ ÓÂÔ-
ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÚÔÈ̛˜ ÛÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›·, ‰ÔÌ‹ Î·È ÛÙË Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋, ÚÔ˜ ·Ï·Èfi-
ÙÂÚ˜ Û˘ÁÁÂÓ›˜ ·ÚÔÈ̛˜, ‰È¿ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜. ∂Í ¿ÏÏÔ˘, fiˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚÈÒÛÂÈ
̤ۈ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ Ô §Â˘Ù¤Ú˘ ∞ÏÂÍ¿Î˘, ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ-
ÓÙ·˜ ·fi ÙË °·ÏÏ›· Î·È ÙȘ ‰È‰·ÎÙÔÚÈΤ˜ ÙÔ˘ ÛÔ˘‰¤˜, Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛÂ
ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ª¤Á· Î·È ™Ù›ÏˆÓÔ˜ ∫˘ÚȷΛ‰Ë, Ô˘ ÂÎÚÔÛˆ-
Ô‡Û·Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û ı¤Ì·Ù·
ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜. ª¤Á·˜ Î·È ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜ ¤‚ÏÂ·Ó ÙË §·ÔÁÚ·Ê›·
ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË, ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓÔÈ ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ fiÚˆÓ fiˆ˜ ÂıÓÔ-
ÁÚ·Ê›· Î·È ÂıÓÔÏÔÁ›·36. ∞ÏÏ¿ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ
Û˘¯Ó¿ Ì ÙÔÓ fiÚÔ «ÂıÓÔÁÚ·Ê›·» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ÚfiÏÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÛÙË Û˘Ï-
ÏÔÁ‹ Î·È ÌÂϤÙË ÚˆÙÔÁÂÓÔ‡˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜
Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ Î·È Û˘ÓÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡, Î·È fi¯È Û ·Ó·ÊÔÚ¿ ÚÔ˜ Ù·
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·37.
∫·ıÒ˜ ÔÈ ·ÚÔÈ̛˜ Â›Ó·È ÂÓۈ̷و̤Ó˜ Û ·ÚÔÈÌȷο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· (in
a proverb context), Ú¤ÂÈ Ó· ÙȘ ÌÂÏÂÙ¿Ì ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÙˆÓ Û˘ÌÊÚ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙ·
ÔÔ›· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È, Î·È ·˘ÙÒÓ Ô˘ ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ì ÔÈÔ˘˜, Ì·˜ ÚÔ-
Ù›ÓÂÈ Ô ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔ˜ – Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ Roger Abrahams38. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ fï˜ fiÙÈ
ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ Ì ÙËÓ ·Ê‡ÛÈÎË «·fiÛ·ÛË» ÙˆÓ ·ÚÔÈ-
ÌÈÒÓ ÂÎÙfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘˜39. ∆Ô ›‰ÈÔ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, Ô Erving
Goffman, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙfi˜ Û˘ÌÊÚ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ Û˘ÏÏÔÁ‹ ·ÛÙ›ˆÓ ·ÊËÁ‹ÛÂ-
ˆÓ: ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙËÓ Ú¿ÍË/ÁÂÁÔÓfi˜ (act) Ù˘ ÔÔ›·˜ ̤ÚÔ˜ Â›Ó·È Ë ·Ê‹-
ÁËÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ (activity). ◊, Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÛÙ›ˆÓ ·ÊËÁ‹ÛˆÓ, ηÓ›˜ Ú¤-
ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ Ô˘ ÚÔËÁÂ›Ù·È ·fi Ù· ·ÊËÁÔ‡ÌÂÓ· ·ÛÙ›·40.
∞Ó·ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÚˆÙÔÔÚȷ΋ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Kenneth Burke, The Philosophy
of Literary Form41, o Abrahams ‚ϤÂÈ ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· ˆ˜ ÌÈ· «ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋» (strategy),

35. °È· ÌÈ· ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜ ·fi ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ, ‚Ï. ¢. ƒ¿Ù˘, «√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ÂÈÙfiÈ·
¤Ú¢ӷ», ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÌÔ.
36. ∂. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ …», fi... µÏ. Â›Û˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·.
™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘, ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿Ó-
ÓÈÓ· 1968, ¤ÚÁÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ fiÚˆÓ «§·Ô-
ÁÚ·Ê›·» Î·È «∂ıÓÔÁÚ·Ê›·».
37. µÏ. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, §·ÔÁÚ·Ê›·-∂ıÓÔÁÚ·Ê›·…, fi.., ÁÈ· ÙË ÓÔËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «ÂıÓÔÁÚ·Ê›·» ·fi ÙÔÓ
§Ô˘Î¿ÙÔ. °È· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ‚Ï. ∂ÈÚ. ∆Ô˘ÓÙ·Û¿ÎË, «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·: ·fi ÙËÓ
Âη٤ڈıÂÓ ·‰È·ÊÔÚ›· ÛÙËÓ ˘fi fiÚÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·ÌÔÈ‚·›ˆÓ ˆÊÂÏËÌ¿ÙˆÓ», ¢ÔÎÈ̤˜: ∂ÈıÂÒÚËÛË ∫ÔÈÓˆÓÈ-
ÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ 11–12 (ÕÓÔÈÍË 2003), Û. 49–50 Î·È ÛËÌ›ˆÛË 73.
38. R. Abrahams, «On Proverb Collecting and Proverb Collections», Proverbium 9 (1967), Û. 181–184.
39. R. Abrahams, «On Proverb Collecting ...», fi.., Û.182.
40. E. Goffman, «The Neglected Situation», American Anthropologist LXVI, 6, part 2 (1964), Û. 133–136, ÛÙÔ G.
Gizelis, fi., Û. 56. ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· ÌÂÏÂÙËı› Ô ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙ· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ó· ÙÔÓ ‰Ô‡ÌÂ
ÛÙ· ¤ÚÁ· ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÏÔÁÔÙ¯ÓÒÓ Ô˘ ÙÔÓ ÂÓۈ̷ÙÒÓÔ˘Ó ÛÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜, √
·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ· ÙÔ˘ ¡. ∫·˙·ÓÙ˙¿ÎË «∞Ϥ͢ ∑ÔÚÌ¿˜», µÈ‚ÏÈÔÁÔÓ›·, ∞ı‹Ó· 1991.
41. ∫. Burke, The Philosophy of Literary Form, New York 1941, reprinted 1957.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·188

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

Ô˘ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÈ «Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ» (situations), ÔÚ›˙ÂÈ ÙË ‰ÔÌ‹ Î·È Ù· ·ÚÈ· ¯·Ú·-

ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ «ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ», Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌÈ· ÛÙ¿ÛË ·¤-
Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜. ª·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ Ô,Ùȉ‹ÔÙ ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ Ó· ÔÓÔÌ¿ÛÂÈ Ë ÔÌ¿‰·, ‰Èfi-
ÙÈ ÙÔ ¤¯ÂÈ ÂÂÓ‰‡ÛÂÈ Ì ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·Í›·. ∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó’ ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘ÌÂ
ÔȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û ÌÈ· ÔÌ¿‰·, ηÈ
Â›Û˘ Ó’ ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ì ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ χÛÂȘ, Î·È Î·Ó¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜
ÙÔ˘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ÙÔ ‰ÒÛÂÈ ·˘Ùfi Ù·¯‡ÙÂÚ· ηÈ
۷ʤÛÙÂÚ· ·fi ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜42. ™ÙËÓ ›‰È· ‰È·›ÛÙˆÛË ¤Êı·ÛÂ Î·È Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜,
·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Ô‰fi. ∞˜ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙË Á¤ÓÂÛË Î·È
ÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ÛÙËÓ «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹» ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ·ÚÔÈ-
ÌÈfiÌ˘ıÔ˘˜: ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ οı ̇-
ıÔ˘… √ Ï·fi˜ ÙÔ ‰È·ÈÛı¿ÓÂÙ·È, ÎÈ fiÙ·Ó Ï¤ÂÈ, «ı· ÛÔ˘ ˆ ¤Ó· ̇ıÔ», Â›Ó·È Û·
Ó· ϤÂÈ «ı· ÛÔ˘ ˆ οÙÈ Ô˘ ı· Â͈ÙÂÚÈ·ÂÈ ÙËÓ È‰¤· ÌÔ˘ ·Ú·ÛÙ·ÙÈο, ÁÈ·
Ó· ηٷϿ‚ÂȘ ÙÔ ÛˆÛÙfi Î·È Ó· ÎÚ›ÓÂȘ». °È· Ó· ÂÓÙ¿ÍÂȘ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ ÛÔ˘
Û ÌÈ· ·ÙÚÔ·Ú¿‰ÔÙË ÎÈ ·‰È¿„¢ÛÙË ›ڷ (…). ŸÏ˜ ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ-
‹˜ [situations] ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÔÓ Ù·ÈÚÈ·ÛÙfi ̇ıÔ ÙÔ˘˜ [strategy]. ∏ ÛÔ-
Ê›· Î·È ÔÈ ·ÏÏËÁÔÚÈΤ˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÛÙÚÒÓÔÓÙ·È, Û·Ó ÙË Á˘·ÏÈ-
ÛÙÂÚ‹ ¿ÌÌÔ, οو ·fi Ù· ·̷ٷ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î·È ·Ú¤Ú¯ÔÓÙ·È
ÛÙȘ ÔÈΛϘ ·ÎÙ¤˜ (…)43.
ªÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÌÂϤÙË Ù˘ Gloria Goodwin Raheja Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙȘ ¯Ú‹-
ÛÂȘ Î·È ÛÙȘ ηٷ¯Ú‹ÛÂȘ ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡
ÏfiÁÔ˘, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·fi ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, Ì·˜ ı˘Ì›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÌÂ-
ϤÙË Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜, ·ÎfiÌË Î·È Ë Ù·ÍÈÓfiÌËÛ‹ Ù˘, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô˘‰¤ÙÂÚË Î·È
¿ÌÔÈÚË ÂÈÙÒÛˆÓ44. ∏ Raheja ÌÂϤÙËÛ Ò˜ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜, ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ Ïfi-
ÁÔ˜ ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ πÓ‰ÒÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ µÚÂÙ·ÓÔ‡˜ ΢-
‚ÂÚÓÒÓÙ˜ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ Î·È ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›-
ÍÂÈ ÙË ıˆڛ· Ù˘ οÛÙ·˜ Î·È Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ Ô ÂÈı·Ú¯ÈÎfi˜
¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙˆÓ πÓ‰ÒÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÙË Û˘ÁηٿıÂÛË ÙˆÓ ·ÔÈ-
ÎÈÔÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ. ∞˘Ù‹ ›ӷÈ, ‚¤‚·È·, ÌÈ· ·ÎÚ·›· ÂÚ›ÙˆÛË Î·Ù¿¯ÚËÛ˘ ÙÔ˘
·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, fï˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÙˆÓ ÂÈÙÒÛÂˆÓ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ
Ë ¿ÏÔÁË ‹ ÂÛÎÂÌ̤ÓË ·ÔÌfiÓˆÛË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ·fi Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο Û˘ÌÊÚ·-
˙fiÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ë Â·Ó¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ¿ÏÏ· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ·. ∆· ÊÚ·ÛÙÈο, ˘fi
Ù‡Ô ÚÔÔÈÌ›Ô˘, Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ
ı· Â·ÚÎÔ‡Û·Ó ÁÈ· Ó· Ì·˜ ·Ôηχ„Ô˘Ó ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·Û›·, ÂÓÒ
ÌÔÚ› Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· Ó· ÚÔ‚¿ÏÔ˘Ó Ó¤· ÌËӇ̷ٷ, ÓÔËÌ·ÙÔ-
‰ÔÙÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÙȘ ÂÓ ÏfiÁˆ ·ÚÔÈ̛˜.

42. R. D. Abrahams, «On Proverb Collecting ...», fi.., Û. 183.

43. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ› ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ, fi.., Û. Ìã.
44. G. Goodwin Raheja, «Caste, Colonialism, and the Speech of the Colonized: Entextualization and the Disciplinary
Control in India», American Ethnologist 23 (3) (1996), Û. 494–513.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·189

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 188 ñ 189

4. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ηٷÁÚ·Ê‹˜ Î·È ÌÂϤÙ˘ ·ÚÔÈÌÈÒÓ ·fi ÙËÓ ÂıÓÔ-

ÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ ÙÔ˘ ¶ÂÚı ∞˘ÛÙÚ·Ï›·˜.
√ÏÔÎÏËÚÒÓˆ ÙË ÌÂϤÙË ÌÔ˘ Ì ‰‡Ô ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi
ÙËÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋/·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ¤ÚÂ˘Ó¿ ÌÔ˘ Û ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ∞˘ÛÙÚ·Ï›·˜, Ô˘
‰Â›¯ÓÔ˘Ó, ÂÏ›˙ˆ, fiÛÔ ··Ú·›ÙËÙË Â›Ó·È Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ Ì¤Û· ÛÙ·
ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ÛÙ· ¢ڇÙÂÚ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ·. ∏ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Ô˘
ÌÂϤÙËÛ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÔÚÈ-
΋˜ ÌÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹˜ ÚÔ˜ Ù· Ù¤ÏË Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1980, ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ∫·-
ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÔ‡˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·˘ÛÙÚ·ÏÔÁÂÓÓË̤ÓÔ˘˜ ·ÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‰Â‡-
ÙÂÚ˘ Î·È ÙÚ›Ù˘, ΢ڛˆ˜, ÁÂÓÈ¿˜, Ô˘ ‰ÚÔ‡Û·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
Î·È ·˘ÛÙÚ·ÏÈ·Ó‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚı45. √ÌÔÏÔÁÒ fiÙÈ ‰ÂÓ ÚfiÛÂÍ· ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜
Î·È ÙȘ ·ÚÔÈÌȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ ˆ˜ ͯˆÚÈÛÙfi ›‰Ô˜, Ì ÙËÓ
ÚÔÛÔ¯‹ Ô˘ ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ Ë §·ÔÁÚ·Ê›·. ∆Ș η٤ÁÚ·„·, fï˜, Î·È Ì ··Û¯fiÏËÛ·Ó
ˆ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, Û˘¯Ó¿ ÚËÙÔÚÈΤ˜, Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó, Û˘ÓÙËÚÔ‡Ó Î·È ÌÂÙ·‰›‰Ô˘Ó ÙËÓ
ÂıÓÔÙÈ΋, ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏϘ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜ ηÙËÁÔÚÈÒÓ Î·È ˘Ô-ÔÌ¿‰ˆÓ, fiˆ˜, ÁÈ· ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÂıÓÔÙÈÎÔ-ÙÔÈÎÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ (‰ËÏ. ٿ͈Ó), ÌÂÙ·Ó·-
ÛÙ¢ÙÈÎÒÓ ÁÂÓÂÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ʇÏÔ˘ Î.Ï. Ÿˆ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚı, ÔÈ ·ÚÔÈ̛˜ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘
Û˘Ó·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó ÁψÛÛÈο Î·È ÂÌ‚ÏËÌ·-
ÙÈο Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘˜. ∂Âȉ‹ Â›Ó·È ÌÈÎÚ¿ Î·È Ú˘ıÌÈο ΛÌÂÓ·, ·ÔÌÓËÌÔÓ‡ÔÓÙ·È
‡ÎÔÏ· ·ÎfiÌË Î·È ·fi ¿ÙÔÌ· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÚÒÙË ÁÏÒÛÛ· Â›Ó·È Ù· ·ÁÁÏÈο. £˘-
Ì¿Ì·È fiϘ ÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÌÔ˘, ÎÈ ·Ó ·ÎfiÌË ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙË ÛË-
Ì·Û›· ÙÔ˘˜, ÌÔ˘ › ÌÂÛ‹ÏÈÎË ·˘ÛÙÚ·ÏÔÁÂÓÓË̤ÓË ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙È¿ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ë
ÌËÙ¤Ú· ‰È¤ıÂÙ ¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚ· ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÂÈÎfiÓ˜ Î·È Ô›ËÛË ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË. √È ŒÏÏËÓ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚı, Ô˘ ÌÂϤÙËÛ·, Û˘¯Ó¿
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ÏfiÁÔ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó, Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ÌÂ-
Ù·ÊÔÚ¿˜ Î·È Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜, ›Ù ÙËÓ Û˘Ó·›ÓÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Í›Â˜ Ù˘
ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘˜, ›Ù ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙË ‰Ú¿ÛË ÌÂÏÒÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. ∫·È
ÙÔ‡ÙÔ ÁÈ·Ù›, ·ÓÙ›ıÂÙ· ÚÔ˜ ÙÔ Û˘¯Ó¿ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓÔ Âȯ›ÚËÌ· fiÙÈ ÔÈ ·-
ÚÔÈ̛˜ Â›Ó·È ÊÚ·ÛÙÈο ηӿÏÈ· ÌÈ·˜ Û˘Ì‚·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ËıÈ΋˜, ÂÓ ÙÔ‡ÙÔȘ
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ‰È·ÊˆÓ›Â˜ Î·È ·Ó·ÙÚÔ¤˜ ̤۷ ·fi ·ÓÙ·-
ÁˆÓÈÛÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË. ∏ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ̤ÏÔ˘˜ ‰ËÏÒÓÂÙ·È Î·È ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È fi¯È ÌfiÓÔ
̤۷ ·fi ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ˘·ÎÔ‹ ÛÙÔ «ÓfiÌÔ», ·ÏÏ¿ Î·È Ì¤Û· ·fi ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÈο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÂÚÈ·˘ÙÔÏÔÁ›·˜ Î·È Â¯ıÚÈÎfiÙËÙ·˜46.
ŒÓ· ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘¯Ó¿ Û˘˙ËÙÔ‡Û· Ì ·˘ÛÙÚ·ÏÔÁÂÓÓË̤Ó˜ ∫·ÛÙÂÏ-
ÏÔÚÈ˙Ȥ˜, ‹Ù·Ó ·˘Ùfi ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘, Î·È ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· Â͇ÚÂÛ˘

45. V. Chryssanthopoulou, The Construction of Ethnic Identity among the Castellorizian Greeks of Perth, Australia,
unpublished doctoral thesis, Department of Social and Cultural Anthropology, University of Oxford, 1993.
46. R. D. Abrahams, «Introductory Remarks to a Rhetorical Theory of Folklore», Journal of American Folklore 81
(1968), Û. 148.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·190

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

Û˘˙‡ÁÔ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜, Ô˘ ÁÈ· ÔÏϤ˜ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙Ȥ˜, ȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ·

fiÛ˜ ·Ó‹Î·Ó ÛÙËÓ elite Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚı, ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÛÙfi¯Ô. ∫Ô¤Ï˜ Ô˘ ·Ó·˙ËÙÔ‡Û·Ó ŒÏÏËÓ· Û‡˙˘ÁÔ ÛÙË ‰ÂηÂ-
Ù›· ÙÔ˘ 1970, ÌÔ˘ ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·Ó ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ·ÓÙÈÌÂ-
Ùˆ›ÛÂÈ ÙfiÙÂ, ηıÒ˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Ó· ‚ÁÔ˘Ó ¤Íˆ ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜ Ì ¿ÓÙÚ˜,
·fi ÙÔ Êfi‚Ô ÙÔ˘ ÎÔ˘ÙÛÔÌÔÏÈÔ‡ Î·È Ù˘ ‰È¿‰ÔÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. °È·
ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘ÙfiÓ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÎÔ¤Ï˜ ·¤ÎÚ˘Ù·Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ŒÏÏËÓ˜, Û˘-
¯Ó¿ ÂÈÎÔ˘ÚÔ‡ÌÂÓ˜ ·fi ÙȘ ÌËÙ¤Ú˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ¿ÏϘ ¤¯·Ó·Ó «Â˘Î·Èڛ˜» ÙȘ
Ôԛ˜ ¿Ú·˙·Ó «ÔÈ ∞˘ÛÙڷϤ˙˜», ‰ËÏ·‰‹ ÎÔ¤Ï˜ ÌË ÂÏÏËÓÈ΋˜, ·ÁÁÏÔ–·˘-
ÛÙÚ·ÏÈ·Ó‹˜, Û˘Ó‹ıˆ˜, ηٷÁˆÁ‹˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÈÔ ÂχıÂÚ· Û˘Ó‹Ù·Ó Û¯¤ÛÂȘ ÌÂ
ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜ Ó¤Ô˘˜, Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û Á¿ÌÔ. ™Ù· Û¯ÂÙÈο ·Ú¿ÔÓ· Ô˘
ÂͤÊÚ·Û ÛÙË ı›· Ù˘ ·fi ÙÔ ÙËϤʈÓÔ ÌÈ· Ó·ڋ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙È¿ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂ-
ÓÈ¿˜ ¤Ï·‚ ÙËÓ ÂÍ‹˜ ·¿ÓÙËÛË, ‰ÔṲ̂ÓË Ì ·ÚÔÈÌȷ΋ ÂÎÊÔÚ¿:
™ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙˆÓ ·ÓÙÚ¿‰ˆÓ
È¿ÛÙ ÛÂȘ Î·È ÙËÏÂʈӋÛÙ ÙÔ˘˜.
∏ ÎÔ¤Ï·, ·ÓÙÚÂ̤ÓË Î·È ÌËÙ¤Ú· ÂÓfi˜ ̈ÚÔ‡ fiÙ·Ó ÌÔ˘ ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·Ó ÙÔ
ÂÂÈÛfi‰ÈÔ, ÁÂÏÔ‡Û ηıÒ˜ ÛÎÂÙfiÙ·Ó ÙË Ï‡ÛË Ô˘ Ù˘ ›¯Â ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ı›· Ù˘,
ÌÈ· χÛË ·ÓÙ›ıÂÙË ÚÔ˜ ÙȘ ¤ˆ˜ ÙfiÙ ·Ú·‰Â‰Ô̤Ó˜ ·Í›Â˜ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙˆÓ
Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ù˘ ηÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ȷ΋˜ elite, Ô˘ ÙȘ ‹ıÂÏ·Ó Û˘ÌÌ·˙Â̤Ó˜ ÛÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡, fï˜ χÛË ·Ó·Áη›· ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙÔ˘
·ÒÙÂÚÔ˘ ÂÈı˘ÌËÙÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Ì ŒÏÏËÓ· 47. ∏ ÓÂÔ‰ËÌÈ-
Ô‡ÚÁËÙË ·˘Ù‹ ·ÚÔÈÌ›· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜, ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ ·‰È¤ÍÔ‰Ô
ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¶ÂÚı. Èڛ˜ ÙË ÁÓÒ-
ÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Û˘ÌÊÚ·˙Ô̤ӈÓ, Ë Î·Ù·-
ÓfiËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜ ı· ÌÔ˘ ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏË, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÏÏÈ‹˜.
ª›· ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÎÔ˘‚¤ÓÙ˜ Ô˘ ¿ÎÔ˘Û· ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢-
Ó¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ¶ÂÚı, η٤ÏËÍ ӷ Á›ÓÂÈ ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÛÙÈ¿-
ÛÙËÎÂ Ë ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ÌÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹. ◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÚ¿ÛË Ô˘ ÌÔ˘ › ¤Ó·˜ ÙÚ›Ù˘
ÁÂÓÈ¿˜ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙Èfi˜, fiÙ·Ó ÙÔ˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ· fiÙÈ ı¤Ì· Ù˘ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÌÔ˘ ‹Ù·Ó
Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ ÙÔ˘ ¶ÂÚı. •¤ÚÂȘ ÙÈ Ï¤ÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÌÔ˘; ÌÔ˘ ›-
 ÛÙ· ·ÁÁÏÈο. There are two kinds of Greeks in Perth: Cazzies, and those who
would like to be Cazzies, ‰ËÏ·‰‹, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ηÙËÁÔڛ˜ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔ ¶ÂÚı:
ÔÈ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÔ› (Cazzies) Î·È fiÛÔÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Â›Ó·È ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÔ›. ∆Ô
fiÙÈ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÌÈ· ·ÚÔÈÌȷ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙ ʷ›ÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙË

47. °È· ÙȘ ·Í›Â˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ʇÏÔ˘ Î·È ÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ¤ÌÊ˘ÏË ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÂıÓÔÙÈ΋˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ˘˜
∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÔ‡˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚı, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ Ô˘ ‰È·ÌfiÚʈ۷Ó
ÙËÓ ËÁÂÌÔÓÈ΋ ı¤ÛË ÙˆÓ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ‚Ï. V. Chryssanthopoulou,
«Gender, Work and Ethnic Ideology: Castellorizian Greeks in Perth, Australia», ÛÙÔ E. Tastsoglou – L. Maratou-
Alipranti (eds.), The Greek Review of Social Research, Special Issue: Gender and International Migration: Focus on
Greece, 110 Aã (2003), Û. 107–140.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·191

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 190 ñ 191

‰ÔÌ‹ Î·È ÙÔÓ Ú˘ıÌfi Ù˘, ›¯· ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔ ‰È·ÈÛÙÒÛˆ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ¿˜ ÙËÓ
ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÎÈ ·ÎfiÌË Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ Û’ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô48. H Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË ÂÈ-
ÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ Ô˘ Â·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÌÔ˘ ·ÔÎ¿Ï˘„ ÙȘ ·Èٛ˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ–ÔÈÎÔ-
ÓÔÌÈ΋˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ʇÛˆ˜, Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ËÁÂÌÔÓÈ΋ ı¤ÛË ÙˆÓ ∫·-
ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ Ì¤Û· ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¶ÂÚı Î·È ÛÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘
ȉÂÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ̤ۈ ÙÔ˘ ÂıÓÔÙÈÎÔ‡ ̇ıÔ˘ ÙˆÓ ∫·ÛÙÂÏÏÔÚÈ˙ÈÒÓ, fiˆ˜ ÂΉË-
ÏÒÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ elite ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. °È·
Ó· ÂÓٿ͈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· ÛÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο Ù˘ Û˘ÌÊÚ·˙fi-
ÌÂÓ· Î·È Ó· ÙËÓ ÂÚÌËÓ‡ۈ ÔÏfiÏ¢ڷ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÌÈ·˜ ‰È‰·ÎÙÔÚÈ-
΋˜ ¤Ú¢ӷ˜.

5. ™˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·.
ªÂ ÙÔ ÚÒÙÔ ¯Ù‡ËÌ· ‰Â Ì·›ÓÂÈ ÙÔ Î·ÚÊ›,
¤ÏÂÁÂ Û˘¯Ó¿ Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û˘Ó¤¯ÈÛ˘ ÙˆÓ
ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ Ì¤¯ÚÈ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ì ÙÔ ÔıËÙfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ªÂ ÙËÓ ›ڷ ηÈ
ÙËÓ Â˘Ê˘˝· ÙÔ˘ ¤‚ÏÂ fiÙÈ ·fi ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈË̤ÓË ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙȘ
·ÚÔÈ̛˜ ¤ÏÂÈ ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÛÙ· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜. °È’ ·˘Ùfi
Î·È ·ÚfiÙÚ˘Ó ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜, ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜, Ó’ ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó
Î·È Ì ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙÔȯ›Ô, ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙfiÛÔ ÙË
§·ÔÁÚ·Ê›·, fiÛÔ Î·È ÙËÓ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁ›·.
ŸÛÔÈ ·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ Û˘Ó·ÊÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Â›-
¯·Ì ÙËÓ Ù‡¯Ë Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ §Ô˘Î¿ÙÔ, ıˆÚԇ̠ÙÔ˘˜ ·˘-
ÙÔ‡˜ Ì·˜ Â˘Ù˘¯Â›˜ Ô˘ Á›Ó·Ì ÎÔÈÓˆÓÔ› Ù˘ ˘¤Úԯ˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘.
∏ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ‰ÂÓ Ì·˜ ¤ÏÂÈ„Â Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘, ·ÊÔ‡ ÙÔÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘-
Ì ‰È·ÚÎÒ˜ ÌÚÔÛÙ¿ Ì·˜, ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ˘Ô‰ÔÌ‹˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ Ì ÙȘ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ Û ¿ÌÔÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÌÂ
ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·, Ô˘ Ì ÙfiÛË ÂÈ̤ÏÂÈ· ÎÚ·ÙÔ‡Û Ì ÔÏÏÔ‡˜ ·fi ÂÌ¿˜ ηÈ
̤ۈ Ù˘ ÔÔ›·˜ Û¯ÔÏ›·˙ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ì·˜ ¤ÚÁÔ, Ì·˜ ‰›‰·ÛÎÂ Î·È Ì·˜ ÂÓ-
ı¿ÚÚ˘Ó ӷ Û˘Ó¯›ÛÔ˘ÌÂ49. °È· fiÛÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘
∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÛÙÔ Â› Ì›· ÂÈÎÔÛ·ÂÙ›· Î·È ϤÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘
Û›ÙÈ, Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ÛÙ· ‰ÂÏÙ›· Ô˘ Ì ÙfiÛË ÂÈ̤ÏÂÈ·
ÂÙԛ̷ÛÂ, Â›Ó·È ¤ÓÙÔÓË Î·È Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋.

48. J. Yiannakis, Megisti in the Antipodes: Castellorizian Migration and Settlement to W.A., 1890-1990, Hesperian
Press, Western Australia, 1996, Û. 213.
49. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∫. ªÈ¯·Ï·Î¿ÎË, «™¤ÚÓˆ ÛfiÚÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ê˘ÙÚÒÛÔ˘Ó …», ÂÊËÌ. §fiÁÔ˜ ∫ÂÊ·ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È πı·ÎË-
Û›ˆÓ, ¶ÂÈÚ·È¿˜, ·Ú. ʇÏÏÔ˘ 136, ¡ÔÂÌ. – ¢ÂÎ. 2003, Û. 6 (Ì ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÂÓÛ˘Ó›‰ËÙ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ §Ô˘-
οÙÔ˘ Ì ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜). µÏ. Â›Û˘ Ù· Û˘ÁÎÈÓËÙÈο Û¯fiÏÈ· ÛÙË ÓÂÎÚÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ¢ËÌ. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ
ÂΉfiÙË ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Proverbium Î·È ÚÔÛˆÈÎfi Ê›ÏÔ ÙÔ˘, Wolfgang Mieder, ÁÈ· ÙȘ
ÂÈÛÙÔϤ˜ Î·È ÙȘ οÚÙ˜ Ì ÂÓı·ÚÚ˘ÓÙÈο ÏfiÁÈ· Ô˘ Û˘¯Ó¿ ÂÏ¿Ì‚·Ó ·fi ÙÔÓ §Ô˘Î¿ÙÔ (W. Mieder, «Demetrios
S. Loukatos ...», fi.., Û. 390). µÏ. Â›Û˘ E. ∞ÏÂÍ¿Î˘, fi.., ÁÈ· ·Ó¿ÏÔÁË ÂÌÂÈÚ›· ·ÓÙ·fiÎÚÈÛ˘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘
ÛÙ· ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ Ô˘ ÙÔ˘ ¤ÛÙÂÏÓ Ì ٷ «ÏÔ‡ÛÈ· Û ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÁÓˆÛÙ¿ ÌÈÏÈÂÙ¿ÎÈ· ÙÔ˘».
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·192

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

∫È ·Ó ·ÎfiÌË Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ÂȉfiıËÎÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÛÂ

¤Ó· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈÎfi ÎÔ›Ù·ÁÌ· ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ, ÂÓ ÙÔ‡ÙÔȘ
ÂÈı˘ÌÔ‡Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, fiˆ˜ Î·È ÂÈÎÚÔÙÔ‡Û ÙË ıˆÚËÙÈ΋ ηٿÚ-
ÙÈÛË ÙˆÓ ÓÂfiÙÂÚˆÓ Ï·ÔÁÚ¿ÊˆÓ ÛÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜50. ∫Ï›ÓÔ-
ÓÙ·˜ ·˘Ù‹ ÙË ÌÂϤÙË ı’ ·Ó·Ùڤ͈ Î·È ¿ÏÈ ÛÙ· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘
§Ô˘Î¿ÙÔ˘, Û’ ¤Ó· ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ÛÙÔ µ‹Ì·, fiÔ˘ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô
Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Ô Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜: ∏ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›· ÚÔÛ·Ó·-
ÙÔÏ›˙ÂÙ·È ÛˆÛÙ¿ ÛÙË ‰È·›ÛÙˆÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓÈÎÒÓ Û˘ÓËıÂÈÒÓ
˙ˆ‹˜ ÂÓfi˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ (ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ .¯. ÛÙË ¯ÂÈ̈ÓÈ¿ÙÈÎË ÒÚ·
Ù˘ ¯ˆÚÈ¿ÙÈ΢ ÌÔÓ·ÍÈ¿˜ ÌÈ·˜ ÔÚÈṲ̂Ó˘ ÂÔ¯‹˜ ÎÈ fi¯È ÛÙÔ ¯Ú˘Ûfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ¯ÚÈ-
ÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎÔ˘ ‰¤ÓÙÚÔ˘), ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÙÔ ÌÂÏÂÙ¿ ÛÙȘ ˙ˆÓÙ·Ó¤˜ ÒÚ˜ ÙÔ˘ ηÈ
ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘51. ∞˜ ¢¯Ëıԇ̠ÔÈ ÓÂÒÙÂÚÔÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹-
ÛÔ˘Ì ÙË Û˘Ì‚Ô˘Ï‹ ÙÔ˘, Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂ-
ϤÙ˜ ÙÔ˘ Ì ÌÈ· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜.

µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·

∞) ∂ÏÏËÓfiÁψÛÛË
∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂Ï., «∏ °·ÏÏÈ΋ ∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ Î·È Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», ÛÙÔ √
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜
(ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004), ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘
∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008, Û. 19–32.
∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ª. ∞Ï., «¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: µÈÔÂÚÁÔÁÚ·ÊÈο – ™Ô˘‰¤˜ – ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ·», ÛÙÔ «™‡Ó‰ÂÈÓÔÓ»: ∆ÈÌËÙÈÎfi ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ,
·fi ·Ï·ÈÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ (1964–1969), ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1988, Û. 9–55.
∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜ ª. ∞Ï., «™˘Ìϋڈ̷ ‚ÈÔÂÚÁÔÁÚ·Ê›·˜ (1934–1995) ÙÔ˘ ηıËÁ. §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ¢ËÌ.
™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘», §·ÔÁÚ·Ê›· 37 (1993–1994), ∞ı‹Ó·È 1995, Û. 386–401.
¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ ∞. ¡., √ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ· ÙÔ˘ ¡. ∫·˙·ÓÙ˙¿ÎË «∞Ϥ͢ ∑ÔÚ-
Ì¿˜», µÈ‚ÏÈÔÁÔÓ›·, ∞ı‹Ó· 1991.
¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ ∞. ¡., (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ – ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·-
Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994.
¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜ ∞. ¡., «√ ·ÚÔÈÌÈÔÏfiÁÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi

50. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û Ì ¯·Ú¿ Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ Î·È ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·.
∫·Ù·ı¤Ùˆ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÌÂÈÚ›·, Ë ÔÔ›· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·È ÂÌÂÈÚ›· ¿ÏψÓ, ˆ˜ Ì›· Ì·ÚÙ˘Ú›· ÁÈ· ÙËÓ
·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ı¤ÛÂÒÓ ÙÔ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙË Û¯¤ÛË Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÈÛÙËÌÒÓ.
51. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «¶·ÚÔÈÌȷ΋ ˘fiÎÚÔ˘ÛË», ÂÊËÌ. µ‹Ì·, 14/6/1973, fiˆ˜ ·Ú·Ù›ıÂÙ·È ÛÙÔ ∞. ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·˜,
∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ …, fi.., Û. 505–507.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·193

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 192 ñ 193

“Proverbium”», ÛÙÔ √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο

∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜ (ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘
2004), ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008,
Û. 79–88.
∑¢ÁÒÏË–°Ï¤˙Ô˘ ¢., ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿ÍÔ˘, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·Ú. 6 ÙÔ˘ ¢ÂÏÙ›-
Ô˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜, ∞ı‹Ó·È 1963.
∫‡ÚÎÔ˜ µ. ∞., «∆Ô ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ. ∞Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ·ÚÔÈ̛˜ Ù˘ ∫·Ú-
¿ıÔ˘», ÛÙÔ ∫¿Ú·ıÔ˜ Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·. ¶Ú·ÎÙÈο ∞ã ™˘Ó‰ڛԢ ∫·Ú·ıȷ΋˜ §·ÔÁÚ·-
Ê›·˜, ÂÈÌ. ª. ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, ¤Î‰ÔÛË ∂·Ú¯Â›Ô˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ∞ı‹Ó· 1998–2001, Û. 141-147.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «∏ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ù· ÚÒÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ì·˜», ¡¤· ∂ÛÙ›·,
ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· 1950, Û. 1–11.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «∑ËÙ‹Ì·Ù· ηٷٿ͈˜ ·ÚÔÈÌÈÒÓ», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ (∂§∞)
6 (1950–51), Û. 245-296.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÁÓˆÌÈο, ∞ı‹Ó·È 1952.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «√È ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜, Ù˘ ÒÏËÛ˘ Î·È Ù˘ ÏËڈ̋˜ ÛÙȘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈΤ˜ ·-
ÚÔÈ̛˜», √ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙ‹˜ 65 (1952), Û. 1–12.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «µÂÏÏÂÚÈÛÌÔ› ‹ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ ÂÈÌ·ÚÙ˘ÚÔ‡ÌÂÓ˜», ∂ÏÏËÓÈο ·Ú. 4,
¶·Ú¿ÚÙËÌ·, «¶ÚÔÛÊÔÚ¿ ÂȘ ™Ù›ÏˆÓ· ¶. ∫˘ÚȷΛ‰ËÓ», ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ª·-
ΉÔÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1953, Û. 442–455 (·Ó¿Ù˘Ô).
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «£¤Ì·Ù· Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÛÙ· ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·» (·Ó¿Ù˘Ô), ÛÙÔ ∞ÊȤڈ-
Ì· ÂȘ ÙËÓ ◊ÂÈÚÔÓ, ÂȘ ÌÓ‹ÌËÓ ÃÚ›ÛÙÔ˘ ™Ô‡ÏË, ∞ı‹Ó·È 1955, Û. 183–214.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «¶·ÚÔÈÌÈÒÓ Ï·Ù˘ÛÌÔ›», ∂ÂÙËÚ›˜ §·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, 13–14 (1962), Û.
148–203.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›·: ¢. ∑¢ÁÒÏË-°Ï¤˙Ô˘, ¶·ÚÔÈ̛˜ ·fi ÙËÓ ∞›ڷÓıÔ Ù˘ ¡¿-
ÍÔ˘, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·Ú. 6 ÙÔ˘ ¢ÂÏÙ›Ô˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜, ∞ı‹Ó·È 1963»,
§·ÔÁÚ·Ê›· 21 (1963–4), Û. 630–636.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., §·ÔÁÚ·Ê›· – ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™ÙÔȯ›· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ·fi„ÂȘ ·fi ÙÔÓ
ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘, ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1968.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ› ·ÚÔÈÌÈfiÌ˘ıÔÈ, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1972.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «¶·ÚÔÈÌȷ΋ ˘fiÎÚÔ˘ÛË», ÂÊËÌ. µ‹Ì·, 14/6/1973.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., √ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ. ™ÙÔȯ›· ·fi ÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ ¢ËÌ. ™·-
Ï·Ì¿Áη, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∏ÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ·Ú. 45, ∞ı‹Ó· 1976.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤-
˙˘, ∞ı‹Ó· 1977.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «¡ÂÎÚÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙÔÓ Dorson», §·ÔÁÚ·Ê›· 32 (1979–1981), Û. 561.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «∏ ·ÚÔÈÌ›· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÁÂÏÔÈÔÁÚ·Ê›·», §·ÔÁÚ·Ê›· 34 (1985–86), Û. 143–150.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ¢. ™., «∏ ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔÈÌ›·˜, fiˆ˜ ÙË ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ Ù˘ÈΤ˜ «ÂÈ-
Û·ÁˆÁ¤˜» Ù˘. ∫˘ÎÏ·‰Èο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ÙȘ «¶·ÚÔÈ̛˜ ∞ÂÈÚ¿ÓıÔ˘ ¡¿ÍÔ˘» Ù˘ ¢È·-
ϯً˜ ∑¢ÁÒÏË-°Ï¤˙Ô˘», ∂ÂÙËÚ›˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∫˘ÎÏ·‰ÈÎÒÓ ªÂÏÂÙÒÓ 13 (1985–90), Û. 268–274.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·194

µ∞™π§π∫∏ ÃÀ™∞¡£√¶√À§√À

§˘‰¿ÎË ∞., «ªÂÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘
¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘» ÛÙÔ √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο ∂È-
ÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜ (ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004),
¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008, Û. 97–110.
ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª. °., «µÈ‚ÏÈÔÎÚÈÛ›·: ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, √ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ∏ÂÈÚˆÙÒÓ. ™ÙÔÈ-
¯Â›· ·fi ÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ ¢ËÌ. ™·Ï·Ì¿Áη, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∏ÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ·Ú. 45,
∞ı‹Ó· 1976», §·ÔÁÚ·Ê›· 30 (1975–76), Û. 418–420.
ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª., ¶·ÚÔÈ̛˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ µ·ÏηÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ (™˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÂͤٷÛË), ¶·Ù¿-
΢, ∞ı‹Ó· 1985.
ªÈ¯·Ï·Î¿ÎË ∫., «™¤ÚÓˆ ÛfiÚÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ê˘ÙÚÒÛÔ˘Ó …», ÂÊËÌ. §fiÁÔ˜ ∫ÂÊ·ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È πı·-
ÎËÛ›ˆÓ, ¶ÂÈÚ·È¿˜, ·Ú. ʇÏÏÔ˘ 136, ¡ÔÂÌ. – ¢ÂÎ. 2003, Û. 6.
¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˜ µ., «√È ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ì ÙËÓ ∂ıÓÔÁÚ·Ê›· –
∂ıÓÔÏÔÁ›· – ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· ˘fi ÙÔ Êˆ˜ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÂÍÂϛ͈ӻ ÛÙÔ √ ¢Ë-
Ì‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜ (ºÈ-
ÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004), ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘
∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008, Û. 127–134.
¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ ª., «∏ ‚¿ÛË ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ· Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› Î·È Ì¤ıÔ-
‰Ô˜», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 28 (1987–1998), 1999,
Û. 257–278.
¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ ª., «∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ηٿٷ͢ ÙˆÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î·È ÔÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ §·Ô-
ÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘», ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ 29–30
(1999–2003), 2004, Û. 147–162.
¶ÔÏ›Ù˘ N. °., ªÂÏ¤Ù·È ÂÚ› ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Î·È Ù˘ ÁÏÒÛÛ˘ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. ¶·ÚÔÈÌ›·È, ÙfiÌÔÈ
∞ã – ¢ã, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ª·Ú·ÛÏ‹, ¶·Ú¿ÚÙËÌ· ·ÚÈı. 5, ∆‡ÔȘ ¶. ¢. ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜
1899–1902, ʈÙÔÙ˘. ·Ó·Ù‡ˆÛȘ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÂΉfiÛˆ˜, ÂΉfiÛÂȘ µÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 1998.
¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘-∫·ÌËÏ¿ÎË ∞ÈÎ., «√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ˆ˜ ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η-
‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ. ÃÚÔÓÈÎfi», ÛÙÔ √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·-
ÎÙÈο ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜ (ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘
2004), ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008,
Û. 141–168.
ƒ¿Ù˘ ¢. ∂., «√ ·ÚÔÈÌÈ·Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ ˆ˜ ηÓfiÓ·˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·-
΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘», ÛÙÔ ∫¿Ú·ıÔ˜ Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·. ¶Ú·ÎÙÈο µã ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘ÓÂ-
‰Ú›Ô˘ ∫·Ú·ıȷ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÂÈÌ. ª. ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë˜, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú-
¿ıÔ˘, ¡Ô̷گȷ΋ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ – ∂·Ú¯Â›Ô ∫·Ú¿ıÔ˘, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 619–629.
ƒ¿Ù˘ ¢. ∂., «√ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ», ÛÙÔ √ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Î·È Ë
∂ÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ¶Ú·ÎÙÈο ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∏ÌÂÚ›‰·˜ (ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›-
Ô˘ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, 23 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2004), ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·Ô-
ÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 27, ∞ı‹Ó· 2008, Û. 169–174.
™·Ï·Ì¿Áη˜ ¢., °È·ÓÓÈÒÙÈΘ ·ÚÔÈ̛˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ, ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ∏ÂÈÚˆÙÈο ÃÚÔ-
ÓÈο π∏ã, πˆ¿ÓÓÈÓ· 1974.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·195

√π £∂øƒ∏∆π∫E™ ∫∞∆∂À£Y¡™∂π™ ™∆√ ¶∞ƒ√πªπO§√°π∫O Eƒ°√ ∆√À ¢. ™. §√À∫A∆√À

∫∞π ∏ ∞¡£ƒø¶√§√°π∫H ¶ƒ√™E°°π™∏ ∆ø¡ ¶∞ƒ√πªπø¡ 194 ñ 195

∆Ô˘ÓÙ·Û¿ÎË ∂ÈÚ., «∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·: ·fi ÙËÓ Âη٤ڈıÂÓ ·‰È·ÊÔÚ›· ÛÙËÓ ˘fi fiÚÔ˘˜
·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·ÌÔÈ‚·›ˆÓ ˆÊÂÏËÌ¿ÙˆÓ», ¢ÔÎÈ̤˜: ∂ÈıÂÒÚËÛË ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ 11–12
(ÕÓÔÈÍË 2003), Û. 7–63.

µ) •ÂÓfiÁψÛÛË
Abrahams R. D., «On Proverb Collecting and Proverb Collections», Proverbium 9 (1967), Û. 181-184.
Abrahams R. D., «Introductory Remarks to a Rhetorical Theory of Folklore», Journal of American
Folklore 81 (1968), Û. 143-158.
Bourdieu P., Outline of a Theory of Practice, Cambridge Studies in Social Anthropology, Cambridge
University Press, Cambridge 1977.
Burke ∫., The Philosophy of Literary Form, New York 1941, reprinted 1957.
Chryssanthopoulou V., The Construction of Ethnic Identity among the Castellorizian Greeks of Perth,
Australia, unpublished doctoral thesis, Department of Social and Cultural Anthropology, University
of Oxford, 1993.
Chryssanthopoulou V., «Gender, Work and Ethnic Ideology: Castellorizian Greeks in Perth, Australia»,
ÛÙÔ E. Tastsoglou – L. Maratou-Alipranti (eds.), The Greek Review of Social Research, Special
Issue: Gender and International Migration: Focus on Greece, 110 Aã (2003), Û. 107-140.
Doulaveras ∞., «Demetrios S. Loukatos as a paremiologist», Proverbium 20 (2003), Û. 133-158.
Gizelis G., Narrative Rhetorical Devices of Persuasion: Folklore Communication in a Greek-American
Community, National Centre of Social Research, Athens 1974.
Goffman E., «The Neglected Situation», American Anthropologist LXVI, 6, part 2 (1964), Û. 133-136.
Goodwin Raheja G., «Caste, Colonialism, and the Speech of the Colonized: Entextualization and
the Disciplinary Control in India», American Ethnologist 23 (3) (1996), Û. 494-513.
Levy Zumwalt R., The Enigma of Arnold van Gennep (1873-1957): Master of French Folklore and
Hermit of Bourg-la-Reine, FF Communications no 241, Academia Scientiarum Fennica, Helsinki
1988.
Loukatos D. S., «L’emploi du proverbe aux différents âges», Proverbium Finnoise 2 (1965), Û. 17-
26.
Loukatos D. S., «Proverbes inachevés», Proverbium Paratum [√˘ÁÁ·Ú›·˜] 2 (1982).
Loukatos D. S., «Wellerismes latents», Proverbium Finnoise 9 (1967), Û. 193-196.
Loukatos Dem. S., «Annuaire du Centre de Recherches du Folklore Hellénique (ex-Archives de
Folklore) de l’Académie d’Athènes, v. XX – XXI (1967-1968), dédié aux 50 ans de travail
(1918-1968) du Centre, Athènes, 1969», Proverbium Finnoise 18 (1972), Helsinki, Û. 693-694.
Mieder W., «Demetrios S. Loukatos (1908-2003)» (Obituary), Proverbium: Yearbook of International
Proverb Scholarship 21 (2004), Û. 387-391.
Van Gennep A., Manuel de folklore français contemporain. Editions Auguste Picard, vol. 1,
part 1, Paris 1943.
Yiannakis J., Megisti in the Antipodes: Castellorizian Migration and Settlement to W.A., 1890-
1990, Hesperian Press, Western Australia, 1996.
XRYSANTHOPOULOU179_196 2/10/2008 14:56 ™ÂÏ›‰·196
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·197

∂§∂¡∏ æÀÃ√°π√À
∂Ú¢ӋÙÚÈ· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜
§·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ.

™˘ÓÔÌÈÏÒÓÙ·˜ Ì ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚË §Ô˘Î¿ÙÔ

ÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ:
ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ «·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘»
[Î·È ∂ϤÓ˘] ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô

√ ¢ËÌ‹ÙÚ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜

‡Ï˘ ÁÈ· ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÛÙÔÓ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ ∂ÈÛ·-
ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·1, ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙÔÓ «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘
ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÓÈ·˘ÙÔ‡» – fiˆ˜ ÙÔÓ ·ÔηÏ› Ô ›‰ÈÔ˜ – Î·È ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË
Ï·ÙÚ›·2. ∫˘Ú›ˆ˜, fï˜, ÛÙËÓ ÂÓÙ¿ÙÔÌË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÔ¯ÒÓ ÙÔ˘
¯ÚfiÓÔ˘, Û˘ÓÈÛÙ¿ÌÂÓË ·fi ·Ï·È¿ Î·È ÓÂfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο ¿ÚıÚ· ÙÔ˘, Ô˘ ¤ÁÈÓÂ
ηٿ ·Ú·ÁÁÂÏ›· ÙˆÓ ÂΉfiÛÂˆÓ «ºÈÏÈfiÙË» Î·È Â›‰Â ÙÔ Êˆ˜ Ù˘ ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ·˜
ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi ÙÔ 1979 ¤ˆ˜ ÙÔ 19853.
Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜, Ë Ú·ÁÌ¿ÙÂ˘Û‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ·ÊÔ-
Ú¿ ÌÈ· Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ – ÂıÈÌÈÎÒÓ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ – ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ
Ú¿ÍÂˆÓ ÛÙÔÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· οÓÂÈ Û˘-
ÁÎÚ›ÛÂȘ Î·È Ó· ‰ÂÈ ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ4. ∞˘Ùfi Ô˘ ÂȉÈÒÎÂÈ Â›Ó·È Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂÈ
ÈÛÙÔÚÈο ÙËÓ ˘ÎÓ‹ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ (·ÁÚfiÙË ‹ ‚ÔÛÎÔ‡) Ì ÙÔ˘˜
ÚÔÛٿ٘ ¿ÁÈÔ˘˜ Ù˘ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î·ÏÔ¯ÚÔÓÈ¿
Î·È ÙËÓ ˘Á›·.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ¤ÌÌÂÛ· η›ÚÈÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔÓ «Î·ÈÚfi», ‰Ë-
Ï·‰‹ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ, ıˆÚÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ˆ˜ ¤Ó· ÔÚÁ·ÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ÎÏÈÌ·ÙÔÏÔÁÈÎÒÓ, ÂÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÒÓ, ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ, η-
ıÒ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÚ¿ÊÂÈ: «...™Â ÙÔ‡ÙÔ ÙÔÓ ÙfiÔ Ë ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Î·È ÂıÈÌÈ΋ Ï·ÙÚ›·

1. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó·
1977, Û. 257–280.
2. ∆Ô˘ ›‰ÈÔ˘, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·. §·ÔÁÚ·ÊÈο–∏ıÔÁڷʛ˜–πÛÙÔÚÈο, ∞ı‹Ó·È 1946.
3. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÃÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη Î·È ÙˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1979Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, ¶·Û¯·ÏÈÓ¿ Î·È Ù˘
ÕÓÔÈ͢, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1980 (Î·È µã ¤Î‰. 1988)Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, ∆· ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¿, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1981Ø ÙÔ˘
›‰ÈÔ˘, ∆· ºıÈÓÔˆÚÈÓ¿, ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1982Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, ™˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ÙÔ˘ ÃÂÈÌÒÓ· Î·È Ù˘ ÕÓÔÈ͢,
ºÈÏÈfiÙ˘, ∞ı‹Ó· 1985.
4. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¿, fi.., Û. 13.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·198

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÛÙËÚ›¯ÙËÎ·Ó ¿ÓÙ·, ÂÎÙfi˜ ·’ ÙÔÓ ıÂfi Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÛÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ ·Á·ıfi ·-
Ú¿ÁÔÓÙ· ÎÔÈÓÒÓ ‰ÔÍ·ÛÈÒÓ Î·È ÂÌÓ‡ÛˆÓ, ÙË Ê‡ÛË Î·È ÙÔ Îϛ̷»5.
∂ËÚ·Ṳ̂ÓÔ˜ ıˆÚËÙÈο Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο – ÓˆÙÂÚÈο ÙfiÙ ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ
Ì·˜ – ·fi ÙË Á·ÏÏÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Ù˘ ÓÈfiÙ˘ ÙÔ˘ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ·fi
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ A. Van Gennep, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÙË Ê·ÓÙ·Ûȷ΋ ÂÙ‹ÛÈ· Â-
ÚÈÔ‰È΋ ÔÚ›· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ ÂıÈÌÈΤ˜
‰Ú¿ÛÂȘ, ˆ˜ Ì˘ËÙÈ΋ ‰È·‚·Ù‹ÚÈ· ‰È·‰Èηۛ·6. ∂›Ó·È Û·Ó Ó· ·›ÚÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÌËÙÚÈο
ÛÙËÓ ÙÚ˘ÊÂÚ‹ ·ÁηÏÈ¿ ÙÔ˘ ÙÔÓ ÂÓÈ·˘Ùfi ˆ˜ ‚Ú¤ÊÔ˜ ηÈ, «·Ó·ÛÙ·›ÓÔÓÙ¿˜» ÙÔÓ Û·Ó
·È‰›, Ó· ÙÔÓ Î·ıÈÛÙ¿ ÁÂÚÔ–¯ÚfiÓÔ, Ì˘ÒÓÙ·˜ Ì·˜ ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈ΋ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋
ÛËÌ·Û›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚›Ô˘. ∞Ô‰›‰ÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ηٿ
οÔÈÔ ÙÚfiÔ, ˆ˜ ¤Ó· ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Î·È Î˘ÎÏÈÎfi ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ·Ê‹ÁËÌ·, Û·Ó ¤Ó· ·Ú·Ì‡-
ıÈ ÂÓfi˜ ·Ó·ÓˆÓfiÌÂÓÔ˘, ·ı¿Ó·ÙÔ˘ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ, ‚›Ô˘. Ÿˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜, «Ú¤-
ÂÈ Ó· ‰Ô‡Ì ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ‚ÈÔÏÔÁ›· [ÙÔ˘ ÂÓÈ·˘ÙÔ‡] ˆ˜ ÔÚÁ·ÓÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË
Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜: “Ó· Ù· ˙ԇ̔ Î·È Ó· Ù· “˙ˆÓÙ·Ó‡ԢÌ”, Û·Ó Ù·
‚ÈÔÁÚ·ÊÈο ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Ì·˜...».
∞Ó Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙÔÓ ‚›Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ó· ‰È·‚·›ÓÂÈ Û‡Ìʈӷ
Ì ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÂÔ¯¤˜ (¯ˆÚÈṲ̂ÓÔÓ ·Ó¿ÏÔÁ· Î·È Û ÂΉÔÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜), ıˆÚËÙÈο
ÙÔÓ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÚËÙ¿ Û ‰‡Ô, ‰È·ÏÂÁfiÌÂÓ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÂÚÈfi‰Ô˘˜. ∫·ıÒ˜ ˘‹ÚÍ ‚·ı‡˜
ÁÓÒÛÙ˘ Î·È ÂȉÈÎfi˜ ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ÚÔÈÌÈ·ÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ Î·È ·fi ÙË ÌËÓÔ-
ÏÔÁÈ΋ ·ÚÔÈÌ›· ·fi ª·ÚÙÈÔ‡ ηÏÔηÈÚÈÔ‡ ÎÈ ·’ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·, Ô˘ ‚·Û›˙Â-
Ù·È ÛÙË ÌÂÙˆÚÔÏÔÁÈ΋ ÂÌÂÈÚ›·, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ
ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Û ‰‡Ô ̤ÚË: ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÂÈı˘ÌËÙ‹˜ ηÏÔηÈÚ›·˜, ÔfiÙ ÔÈ Î·ÈÚÈΤ˜
Û˘Óı‹Î˜ ¢‰›·˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙȘ ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÙȘ Û˘Ó¿ÍÂȘ, ÙȘ
ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÛÙÔ ‡·ÈıÚÔ Î·È ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·ÓÂÈı‡ÌËÙ˘ ηÎÔηÈ-
Ú›·˜ (‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ ¯ÂÈÌÒÓ·), Ë ÔÔ›· ·Ó·Áο˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ó· ηٷʇÁÔ˘Ó ÛÙÔ
ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ Ù·Ï·ÈˆÚ› Ì ÙȘ ‚ÚÔ¯¤˜ Î·È ÙÔ ÎÚ‡Ô: «...·ÈÒÓÈ· ¿-
ÓÙ· Ë Ï·¯Ù¿Ú· ÙÔ˘ ·ÁÚfiÙË Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ “ηÏÔηÈÚÈ¿”, Ô˘ ÙËÓ ÂÚ›ÌÂÓ·Ó Û·Ó ·Ôχ-
ÙÚˆÛË ·fi ÙËÓ ÂÓȯڋ ÛÙ¤Á·ÛË Î·È ÙÔÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÛÙÔ Ù˙¿ÎÈ. ¢ÂÓ ¤‚ÏÂ-
·Ó ÙËÓ ÒÚ· Ó’ ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ÔÈ Ì¤Ú˜, Ó· ÚˆÙÔ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó ÛÙÔ Î·ÚÓ·‚¿ÏÈ ÛÙÔ ‡·ÈıÚÔ,
ÎÈ ‡ÛÙÂÚ· Ó· ÛÎÔÚ›ÛÔ˘Ó ÛÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜, Ó· Í·Ó·¯ÔÚ¤„Ô˘Ó ÙË §·ÌÚ‹ Î·È Ó· Í·Ó·-
‚ϤÔÓÙ·È È· ÂχıÂÚ· Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÛÙ· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔÓ·-
ÛÙËÚÈÒÓ, fiÏÔ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ, ˆ˜ ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ ·˚-¢ËÌ‹ÙÚË...»7.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·¤‰ˆÛ ¤Ó· ·ÓÂÎÙ›ÌËÙÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, ÙÔ
ÔÔ›Ô, ¤Ú· ·fi ÙËÓ ÔÏ˘Û¯È‰‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘, ‰ڿ˙Â-
Ù·È ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi Î·È ÛÙÔ fiÙÈ Â˘Ù‡¯ËÛ ӷ ¤¯ÂÈ ÁÂÓÓËı› Î·È ·Ó·ÛÙËı› Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ ηÈ

5. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¿, fi. ., Û. 13. °È· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÛËÌ·Û›· Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ‚Ï. ηÈ
µ·Û›Ï˘ ¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˜, ÃÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 113–140.
6. µÏ. Û¯ÂÙÈο ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÃÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη..., fi.., Û. 34–38Ø Arnold Van Gennep, The Rites of passage, The
University of Chicago Press, ÌÙÊ. ·fi ÙË Á·ÏÏÈ΋ ¤Î‰ÔÛË Monika B. Vizedom Î·È Gabrielle L. Caffee, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹
Solon Kimball, ™ÈοÁÔ 1960. °È· ÙȘ ıˆÚËÙÈΤ˜ ‚¿ÛÂȘ Î·È ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‚Ï. Ù· ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó· ¿ÚıÚ·
ÙˆÓ ∂Ï¢ı. ¶. ∞ÏÂÍ¿ÎË, µ. ¡ÈÙÛÈ¿ÎÔ˘, ªÈ¯. ªÂÚ·ÎÏ‹, µ·ÛÈÏÈ΋˜ ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘, Û ·˘ÙfiÓ Â‰Ò ÙÔÓ ÙfiÌÔ.
7. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ηÏÔηÈÚÈÓ¿, fi.., Û. 14.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·199

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 198 ñ 199

Û ¤Ó·Ó ÙfiÔ Ô˘ ÙÔÓ ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ·Ó Ì ȉȷ›ÙÂÚ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÌÂÈ-
ڛ˜: ÛÙËÓ ÚÔÛÂÈÛÌÈ΋, ·ÎÚÈÙÈ΋ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, ηٿ ÙÔ ÚÒÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒ-
Ó·. ∆Ș ·È‰ÈΤ˜ Î·È ÂÊË‚ÈΤ˜ ÌӋ̘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ηÈ
Ì˘ËÙÈο, ÁÈ· ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË, ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘, ¤Ó· Û‡ÁÁÚ·ÌÌ· ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ Ï·˚΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙÔÓ Ê·-
ÓÙ·ÛÈ·Îfi Î·È ÙÔÓ ÂÔ¯Èο ·Ú·ÁˆÁÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘8.
√ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›· Â›Ó·È ÏfiÁÔ˜ ‚Ȉ̤ÓÔ˜, Ïfi-
ÁÔ˜ „˘¯‹˜, ÌÂÛÙfi˜, ÙÚ˘ÊÂÚfi˜ Î·È Û˘Ó¿Ì· ÂÚÈ·ÈÎÙÈÎfi˜. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¤Ó·˜ ÏfiÁÔ˜
¤ÓÙÔÓ· «ÛˆÌ·ÙÈÎfi˜», ·ÊÔ‡ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·ÏÏfiÌÂÓË ·fi Û˘ÁÎÈÓËÛȷ΋ Ù·Ú·¯‹
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÛÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ. ∫·È Ò˜ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È «ÛˆÌ·ÙÔÔÈË̤-
ÓÔ˜» Ô ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ·ÊÔ‡ ‚›ˆÛ ÙËÓ ÂıÈÌÈ΋ Î·È ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Ï·-
ÙÚ›· (Û‡Ìʈӷ Î·È Ì ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ıˆÚËÙÈÎfi ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi) Ì ÙÚfiÔ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó
ۈ̷ÙÈÎfi: Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ ·fi ÌÈÎÚfi ·È‰› Î·È ˆ˜ Ù· Ù¤ÏË Ù˘ ÂÊ˂›·˜ ÙÔ˘ ÛÙ·
·ÓËÁ‡ÚÈ· Î·È ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜, Û˘Ó–„¿ÏÏÔÓÙ·˜ Î·È Ì˘Ô‡ÌÂÓÔ˜ ÛÙÔ
Ï¢Úfi ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘, ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹, ÈÂÚÔ„¿ÏÙË ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, fiˆ˜ ‰ÈËÁ›ٷÈ,
‚ÈÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÂÎ ÙˆÓ ¤Ûˆ Î·È Ì ηÙÂÍÔ¯‹Ó Â›ÛËÌÔ ÙÚfiÔ ÙË Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ÂÌÂÈ-
Ú›·9. µÈÒÌ·Ù· Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÓ ÏfiÁˆ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘, Λ-
ÌÂÓÔ ÚÒÈÌÔ ÏËÓ ÒÚÈÌÔ, ÌÂψ‰Ô‡ÌÂÓÔ ı· ¤ÏÂÁ· Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ „·ÏÙÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋.
ªÈ· ÌÔ˘ÛÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ›¯Â ‰È·ÔÙ›ÛÂÈ ÙÂÏÂÛ›‰Èη ÙËÓ „˘¯‹ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ §Ô˘-
οÙÔ˘ Î·È Ô˘ ÈÛÔÎÚ·Ù› ÌÂψ‰Èο ˆ˜ ·ÏÏfiÌÂÓÔ ÊfiÓÙÔ ÛÙ· ÁÚ·Ù¿ ÙÔ˘, ·Ú¿Ï-
ÏËÏ· Ì ÙËÓ ÛΈÙÈ΋, ·ÈÁÓÈÒ‰Ë ¯ÚÔÈ¿ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘.
∏ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÚÔÛÊÈϤÛÙ·ÙÔ˘ Î·È ·Â›ÌÓËÛÙÔ˘
§Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ë Â·Ó·ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ Î‡-
ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó Û ÔÏÏ·Ï¿ Â›‰·, ·ÊÔ‡ ÌÔ˘ ¤‰ˆÛ·Ó ÙË ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ· Î·È Ó· «Û˘ÓÔÌÈÏ‹Ûˆ» ÌÂÙ·ı·Ó¿ÙÈ· Ì ÙÔÓ Û˘ÁÁڷʤ· ¿Óˆ Û ı¤Ì·Ù· Ù˘ Ï·˚-
΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ fiÛÔ Î·È Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó Î·È
̤ӷ ÂÚ¢ÓËÙÈο10. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·, Ô˘ Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÂÈÁÚ¿ÊÂÈ «∆Ô ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô»11,
ÛÙ¿ıËΠÙÒÚ· Î·Ù·Ï˘ÙÈÎfi ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË ÌÔ˘ Ì ٷ ÁÚ·Ù¿ ÙÔ˘ ı·ÓfiÓÙ· §Ô˘Î¿ÙÔ˘,
ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË, ·ÊÔ‡ ¿ÏÏ·Í οˆ˜ ÙÔ Â-
ÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÌÔ˘ ÂÈÛ‹ÁËÛ˘12.
∏ Ó¤· ·˘Ù‹ ·Ó¿ÁÓˆÛË Ù˘ ͯ·Ṳ̂Ó˘, ۯ‰fiÓ, ·fi ̤ӷ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ·ÓË-
Á˘ÚÈÔ‡ ÙÔ˘ ∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ›¯Â Û‹ÌÂÚ· ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋ ÛËÌ·Û›·, ηıÒ˜ ÂÌ›-

8. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.. ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›· ‰›ÓÂÈ ‚‚·›ˆ˜ Ô Û˘ÁÁڷʤ-
·˜ Û fiÏÔ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, fiˆ˜ ‰È¿Û·ÚÙ· ÛÙ· ·Ú·¿Óˆ ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ¿ÏϘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘.
9. ™ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›· ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÚÔÙ¿ÛÛÂÈ ÙËÓ ·ÊȤڈÛË: «ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÌÔ˘ ™ˆÙË-
Ú¿ÎË ÙÔ˘ „¿ÏÙË».
10. ªÂ ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚË §Ô˘Î¿ÙÔ ¤Ú·Ó ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ, ÌÂ Û˘Ó¤‰Â·Ó Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂȷΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÏfiÁˆ Î·È ÌÈ·˜
¤ÌÌÂÛ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ·˜.
11. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 193–204Ø ‚. Î·È ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÛÙÔ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∆· ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¿..., fi., Û. 30–36Ø ÁÈ· ÙÔ˘˜
‰‡Ô ∞Á›Ô˘˜ ÛÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÂÓÙ·Á̤ÓÔ˘˜ ÛÙÔÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ‚Ï. ·˘ÙfiıÈ, Û. 18–36.
12. √ Ù›ÙÏÔ˜ Ù˘ ÂÈÛ‹ÁËÛ‹˜ ÌÔ˘ ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ‹Ù·Ó: «∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÂıÈÌÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘
¯ÚfiÓÔ˘».
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·200

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÙÂÈ, ÙÒÚ·, ÛÙ· ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË Û¯¤ÛË ÙˆÓ ‰‡Ô
·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ Ì ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ ÁÈÔÚÙ¿˙ÂÙ·È Ë
ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜. ∂›Û˘ ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜, ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜
Ô˘ ÙËÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó, fiÛÔ Î·È ÙÔ˘˜ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ Û˘ÁÎÚËÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó·
ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ Ë ·ÁÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜.

√È ¿ÁÈÔÈ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Î·È ∂ϤÓË

Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô ª¤Á·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ˘‹ÚÍ ÚfiÛˆÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÌÂ
ÎÔÛÌÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ÂÍÔ˘Û›Â˜, ˆ˜ ƒˆÌ·›Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜. ™ÙȘ
ÁÚ·Ù¤˜ ËÁ¤˜ ·Ô‰›‰ÂÙ·È ˆ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌÈÛÙ‹˜ Î·È ¿ÓıÚˆÔ˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÌÂ-
ٷȯÌÈ·Îfi˜, ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÔÏÏ¿ ÔÏÈÙÈο Î·È ÈÛÙÔÚÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·
·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÔÈı‹ÛÂȘ ÌÂٷ͇ «ÂȉˆÏÔÏ·-
ÙÚ›·˜» Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ۯ‰fiÓ ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ ÙÔ˘13. √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˜ ·˘ÙÔ·Ó·ÎËÚ‡¯ıËΠÈÛ·fiÛÙÔÏÔ˜ ÂÓ ˙ˆ‹ Î·È ·ÁÈÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙËÓ ∂ÎÎÏË-
Û›· ÁÈ· ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Î·È ÙË ıÂÛÌÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ηٿ ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ΢ڛˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·‡ÛË ÙˆÓ
‰ÈˆÁÌÒÓ Î·È ÙË ÓÔÌÔıÂÙÈ΋, ıÂÛÌÈ΋ Î·È ‰ÔÁÌ·ÙÈ΋ ·Á›ˆÛË Ù˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜
∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙË ƒˆÌ·˚΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. ∂›Û˘, ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ıÂÛÌÈ΋˜
˘Ô‚¿ıÌÈÛ˘ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜, Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Î·È ÙˆÓ Ó·ÒÓ, fiÛÔ Î·È ÙË
Ì›ˆÛË ÂÚÈÔ˘ÛÈ·ÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÈÂÚÒÓ14.
∏ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ∂ϤÓ˘, Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ·Ó¤‰ÂÈÍ ˆ˜
∞˘ÁÔ‡ÛÙ·, ÂÂÎÚ¿ÙËÛ ̤۷ ·fi ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ¿ÁÓˆÛÙ˜ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈ-
Τ˜, ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Ó· Û˘Ó·ÔÙÂÏ› ÂÈÎÔÓÈο, fiÛÔ
Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈο, ¤Ó· ¿ÚÚËÎÙÔ «¿ÁÈÔ» ˙‡ÁÔ˜ Ì ÙÔÓ ÁÈÔ Ù˘. ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·
Â›Û˘ ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓË, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ËÁ¤˜ ÁÈ· Û˘Ì‚¿ÓÙ· ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡ÌÂÓ·
¤ˆ˜ ıÚ˘ÏÈο, ·ÈÌ·ÙËÚ¿ ·ÏÏ¿ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο, Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ Ù· Ù¤ÏË
ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Ù˘. ∞Ó·ÁÓˆÚ›ÛıËΠÂ›Û˘ ˆ˜ ÈÛ·fiÛÙÔÏÔ˜, ΢ڛˆ˜ ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÂËÚÂ-
·ÛÌÔ‡ ÙˆÓ ∂ıÓÈÎÒÓ Ó· ÚÔÛËÏ˘ÙÈÛıÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi, ·fi ÙÔ ˙‹ÏÔ Ù˘
ÁÈ· ÙË Ó¤· ıÚËÛΛ· 15. ∏ ·Á›· ∂ϤÓË, fï˜, ÙÈÌ¿Ù·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ηÙÂÍÔ¯‹Ó ÁÈ·
ÙË ıÚ˘ÏÔ‡ÌÂÓË ·Ó·ÛηÊÈ΋ ·Ó‡ÚÂÛË ÙÔ˘ ∆ÈÌ›Ô˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ ÛÙ· πÂÚÔÛfiÏ˘Ì·,

13. µÏ. ÂÈÏÂÎÙÈο, ÕÚÓÔÏÓÙ ∆˙fiÔ˘Ó˜, √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Î·È Ô ÂίÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘, ∏Úȉ·Ófi˜, [·.¯.]
(¢¯·ÚÈÛٛ˜ ÔÊ›ψ ÛÙÔÓ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ µ·ÁÁ¤ÏË ∫·Ú·Ì·Ó¤ ÁÈ· ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô)Ø E. R. Dodds, ∂ıÓÈÎÔ› Î·È ÃÚÈÛÙÈ·-
ÓÔ› Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ ·ÁˆÓ›·˜, ÌÙÊ. ∫ÒÛÙ·˜ ∞ÓÙ‡·˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· 1995Ø John Julius ¡orwich, µ˘˙¿ÓÙÈÔ. √È ÚÒÙÔÈ
·ÈÒÓ˜, ÌÙÊ. ∂˘Á¤ÓÈÔ˜ ¶ÈÂÚÚ‹˜, INTERED, ∞ı‹Ó· 1996, Û. 21–70Ø Peter µrown, ∏ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙÔ ÕÁÈÔ ÛÙËÓ
‡ÛÙÂÚË ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÌÙÊ. ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ¶··ı·Ó·ÛÔÔ‡ÏÔ˘, ÕÚÙÔ˜ ∑ˆ‹˜, ∞ı‹Ó· 2000Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, H ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·
Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ÌÙÊ. £ÂÔ‰fiÛ˘ ¡ÈÎÔÏ·˝‰Ë˜, µÈ‚ÏÈÔˆÏ›ÔÓ Ù˘ «∂ÛÙ›·˜», ∞ı‹Ó· 2000.
14. µÏ. ∞. ∆˙fiÔ˘Ó˜, fi..Ø ƒ. Brown, ∏ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·..., fi.., Û. 109–110. ¶‚. Î·È Steven Runciman, ∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ıÂÔ-
ÎÚ·Ù›·, ÌÙÊ. πˆÛ‹Ê ƒÔ˚Ï›‰Ë˜, ¢fiÌÔ˜, ∞ı‹Ó· 1991, Û. 15–32Ø °ÂÒÚÁÈÔ˜ ∆. ∫fiÏÏÈ·˜, ∂ÎÎÏËÛ›· Î·È ·˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ ÂȘ
ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔÓ, ∞ÔÛÙÔÏÈ΋ ¢È·ÎÔÓ›· Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1950.
15. ¶¤Ú·Ó ÙˆÓ ÁÚ·ÙÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ËÁÒÓ Î·È ÌÂÏÂÙÒÓ Ô˘ ÙËÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÔÌÔ‡ Ì ÙÔÓ ª¤Á· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο, ÂÎÏ·˚ÎÂ˘Ì¤Ó· Î·È ÂÌÏÔ˘ÙÈṲ̂ӷ Ì ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ıÚ‡ÏÔ˘ ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ÁÈ· ÙÔ ‚›Ô ÙˆÓ ‰‡Ô
∞Á›ˆÓ ÔÌÔ‡ fiÛÔ Î·È Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ¯ˆÚÈÛÙ¿, ‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ¢. µ·ÛÈÏfiÔ˘ÏÔ˜, √È ¿ÁÈÔÈ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ηÈ
∂ϤÓË, √Úıfi‰ÔÍÔ˜ ∆‡Ô˜, ∞ı‹Ó·È 1994Ø [¯ˆÚ›˜ fiÓÔÌ· Û˘ÁÁڷʤ·], ∏ ·Á›· ∂ϤÓË. ªÈ· ÂÛÙÂÌ̤ÓË ∞Á›·, ¤Î‰ 2·,
∞‰ÂÏÊfiÙ˘ £ÂÔÏfiÁˆÓ Ë «∑ˆ‹», ∞ı‹Ó·È 1998.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·201

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 200 ñ 201

ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡16. ™Ù·˘Úfi Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Î·È ·Ó·fiÛ·-
ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ÛÙȘ ÂÈ-
ÎfiÓ˜ ÛÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜ Î·È Ô˘ ·Ó·Î·Ï‡ÊıËΠ¯¿ÚË Î·È ÛÙË ıÚ˘-
ÏÔ‡ÌÂÓË, Â›Û˘, ı·˘Ì·ÛÙ‹ ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ Ê˘ÙÔ‡ Ô˘ ·ÔηÏԇ̠‚·ÛÈÏÈÎfi17.
¢ÈηÈÔÏÔÁË̤ÓË ÏÔÈfiÓ ÈÛÙÔÚÈο, ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο Î·È ÔÏÈÙÈο Ë ·ÁÈÔÔ›ËÛË,
Ë ÙÈÌ‹ Î·È Ë Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Û ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜. º¤ÚÔ˘Ó
΢ڛˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Û˘ÓÂ˘Ï·‚Â›Ù·È Û ·˘ÙÔ‡˜ Ì ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ·Á›·
∂ϤÓË, ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ ∂ÎÎÏËÛ›·, fiÛÔ Î·È Ì ÎÔÈ-
Ó‹ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË Û fiÏÔ˘˜ ۯ‰fiÓ ÙÔ˘˜ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜
Ó·Ô‡˜ Î·È ÙȘ ÌÔÓ¤˜. ªÈ· Û˘Ì‚ÔÏÔÔ›ËÛË Ô˘, fiˆ˜ Â›Ó·È Â›Û˘ ÁÓˆÛÙfi, Û˘-
Ó˘‹ÚÍ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Ì ÙËÓ «ÂȉˆÏÔÏ·ÙÚÈ΋». °È·Ù›, ˆ˜ ƒˆÌ·›-
Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜, «ıÂÔÔÈ‹ıËλ Î·È Â›¯Â Ó·Ô‡˜ ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ˆ˜ ıÂfi˜ – ‚·-
ÛÈÏÈ¿˜ – ◊ÏÈÔ˜. ¶Ú·ÎÙÈ΋ Û˘Ó‹ı˘, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜
ÛÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÌÂٷȯÌȷ΋˜, ıÚËÛ΢ÙÈο, fiÛÔ Î·È
·Ú·ÎÌȷ΋˜, ‡ÛÙÂÚ˘ ڈ̷˚΋˜ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜18.
∏ ·ÁÈÔÔ›ËÛË, ˆÛÙfiÛÔ, ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ˙‡ÁÔ˘˜ Ì¿Ó·˜ – ÁÈÔ‡, Ì ÙÔÓ
‚‚·Ú˘Ì̤ÓÔ Ì ı·Ó¿ÛÈÌ· – Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ¿Ô„Ë – ·Ì·ÚÙ‹Ì·-
Ù· ‚›Ô, ÚÔ·ÙÂÈ ‰ÈÊÔÚÔ‡ÌÂÓË Î·È ˆ˜ «‰ÔÙ‹» ¿ÓˆıÂÓ, Ì ÙË Û˘Ó·Ô‰Ô¯‹ ηÈ
ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜19. ∆· ÈÛÙÔÚÈο ·˘-
Ù¿ ÚfiÛˆ·, ÂÔ̤ӈ˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷٿÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ηı·˘Ùfi ı·˘-
Ì·ÙÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Î·È ·Á›Ô˘˜ Ù˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ıÚËÛΛ·˜ Ô˘ ·Á›·Û·Ó ηÈ
η٤ÛÙËÛ·Ó, ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô˘ ÂÔ¯‹, Ï·˚ο ÚfiÙ˘· Î·È ·Ô‰¤ÎÙ˜ Ï·ÙÚ›·˜,
¯¿ÚË ÛÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ›ÛÙ˘ Î·È ÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ·˘Ù‹Ó,
ÙÔ˘ ÂÓ¿ÚÂÙÔ˘ Î·È ·ÛÎËÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ‹ Ù˘ ÌÂÙ¿ÓÔÈ·˜, Ù˘ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ‹˜ ÙÔ˘˜ ‰‡-
Ó·Ì˘ ‹ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù˘ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰ÔÁÌ·ÙÈ΋ ıÂÌÂÏ›ˆÛË
Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜20.

16. O ∞. ∆˙fiÔ˘Ó˜ .¯., Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÁÚ·Ù¤˜ ËÁ¤˜ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ÂÓÒ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ë ·Á›· ∂ϤÓË
ÌÂÙ¤‚Ë ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Ù˘ ÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ∆fiÔ˘˜, ‰ÂÓ ÙËÓ Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ Ì ÙËÓ ·Ó‡ÚÂÛË ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ (fi.., Û.
207) ·ÏÏ¿ ÌfiÓÔÓ Ì ÙÔ ¯Ù›ÛÈÌÔ ÙˆÓ Ó·ÒÓ Ù˘ °ÂÓÓ‹Ûˆ˜ Î·È Ù˘ ∞Ó·Ï‹„ˆ˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ (fi.., Û. 208Ø ‚. Î·È Norwich
fi.., Û. 59Ø ‚Ï. Â›Û˘ °ÂÒÚÁÈÔ˜ §¿‚‚·˜, «√È ÙÚÂȘ ηٷÛÙ·ÙÈÎÔ› ‰fiÌÔÈ – “ªÓ‹Ì·Ù· ªÓ‹Ì˘ ∞ÈˆÓ›Ô˘” – ÙÔ˘ ÃÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡», ∂ÈÛÈÙ‹ÚÈÔ˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ¢ËÌÔÛ›· ™˘Ó‰ڛ· Ù˘ 27˘ π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 2004, ¶Ú·ÎÙÈο Ù˘
∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ 79 (2004), Û. 18–140). ∂ÈÛËÌ·›Óˆ Â›Û˘ fiÙÈ ·Ú·Ù‹ÚËÛ· ÚfiÛÊ·Ù·, Û ÌÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ó¤·
ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ⁄„ˆÛ˘ (ÓÂfi‰ÌËÙÔ ÚÔÛ΢ÓËÙ¿ÚÈ ÔÌÒÓ˘ÌÔ˘ ·ÚÂÎÎÏËÛÈÔ‡ ÛÙË ÌÔÓ‹ µ·ÚÛÒÓ ÛÙË ª·ÓÙ›ÓÂÈ·), Ó· ÌËÓ
·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Ë ·Á›· ∂ϤÓË ·ÏÏ¿ ÌfiÓÔÓ Ô Â›ÛÎÔÔ˜ ª·Î¿ÚÈÔ˜.
17. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ¢. µ·ÛÈÏfiÔ˘ÏÔ˜, fi.., Û. 68–69.
18. µÏ. ∞. ∆˙fiÔ˘Ó˜, fi.., Û. 36–37.
19. °È· ÌÈ· «ÁÂÓ·ÏÔÁ›·» ÙÔ˘ «ÂÏÏËÓÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡» (Ô˘ Ë «Î·Ù·Û΢‹ Ù˘» ·Ú¯›˙ÂÈ ıÂÛÌÈο ·fi ÙËÓ
ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ª. ∫ˆÓ/ÓÔ˘), ‚Ï. ŒÊË °·˙‹, √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ‚›Ô˜ ÙˆÓ ∆ÚÈÒÓ πÂÚ·Ú¯ÒÓ. ªÈ· ÁÂÓ·ÏÔÁ›· ÙÔ˘ «ÂÏÏËÓÔ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡», ¡ÂʤÏË, ∞ı‹Ó· 2004.
20. °È· ÙÔ ÌÂٷȯÌÈ·Îfi, ·Á·ÓÈÛÙÈÎfi Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi, ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓ/ÓÔ˘, ‚Ï. A.
∆˙fiÓÛÔÓ, √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜..., fi.., Û. 36–51Ø ªÈ¯. ™. ∫ÔÚ‰ÒÛ˘, πÛÙÔÚÈÎÔÁˆÁÚ·ÊÈο ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È ÂÓ Á¤ÓÂÈ
·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ¤Î‰. µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘ ¡fiÙË ∫·Ú·‚›·, ∞ı‹Ó· 1996Ø Peter µrown, ∏ ÎÔÈÓˆÓ›· ...,
fi.., Û. 111–158.Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, H ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ..., fi..Ø John Julius Norwich, µ˘˙¿ÓÙÈÔ. √È ÚÒÙÔÈ ·ÈÒÓ˜, ÌÙÊ. ∂˘Á¤ÓÈÔ˜
¶È¤ÚÚ˘, Intered, ∞ı‹Ó· 1996Ø Â›Û˘ ‚Ï. E. R. Dodds, ∂ıÓÈÎÔ› Î·È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ..., fi.., Û. 82–83Ø ‚. Î·È Jean–Pierre
Vernant, ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ì‡ıÔ Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋, ÌÙÊ. ª. π. °ÈfiÛË, ™Ì›ÏË, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 312–317.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·202

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

™‡Ìʈӷ Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ ÁÚ·Ù¿ ÈÛÙÔÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Î·È Ù· ıÚËÛ΢-

ÙÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜, Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ, ÓÔÌ›˙ˆ, Ó· ÂÚÌËÓ¢ı› Û‹ÌÂÚ· Ë
·˘ıfiÚÌËÙË Ï·˚΋ ›ÛÙË Î·È Ë Ï·ÙÚ›· ÛÙ· ÚfiÛˆ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘21. °È·Ù› ·fi ÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ Ó·ÒÓ,
ÙˆÓ ÌÔÓÒÓ, ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ, ÙˆÓ ·ÊÈÂڈ̿وÓ, ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ·ÓËÁ˘ÚÈÒÓ Î·È
ÙˆÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ Ï·˚ÎÒÓ Ï·ÙÚ¢ÙÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ∞Á›Ô˘˜, Ë Ï·-
ÙÚ›· ÚÔ·ÙÂÈ ·‰È¿ÎÚÈÙË ·fi ·˘Ù‹ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ «Î·ı·˘Ùfi» ·Á›-
Ô˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ ıÂ›Ô ¯¿ÚÈÛÌ· Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ¤˜ Î·È È·-
Ì·ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÏfiÁˆ Ù˘ ›ÛÙ˘ Î·È ÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘ÚÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÙÔ˘˜22.
∫·È ·Ó Â›Ó·È Â‡ÏÔÁÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó È‰Ú˘ı›, ÙÔÈο, ·fi ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›· ÂÓÔ-
ÚÈ·ÎÔ› ‹ ¿ÏÏÔÈ Ó·Ô› ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜, ıˆÚÒ
ˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙË Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ·˘ıfiÚÌËÙ˘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ ÚÔ˜
·˘ÙÔ‡˜ Ì ÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË Ï‹ıÔ˘˜ ÂÚËÌÔÎÎÏËÛÈÒÓ, ÚÔÛ΢ÓËÙ·ÚÈÒÓ (‹ ·Îfi-
Ì· Î·È ÎÔÈÌËÙËÚÈ·ÎÒÓ Ó·ÒÓ)23. øÛÙfiÛÔ Ë Ï·˚΋ ›ÛÙË ÛÙȘ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ¤˜
‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙȘ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È ÙËÓ
ÚÔÊÔÚÈÎfiÙËÙ·, Â›Ó·È ˘·ÚÎÙ‹ ÛÙË Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È Ï·ÙÚ›·, Û‹ÌÂÚ·,
Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ȷ̷ÙÈ΋, ÁÔÓÈÌÈ΋ Î·È ·Ó·‚Ï·ÛÙÈ΋ ÛËÌ·ÛÈÔ‰fiÙËÛË, ÛÙÔ
ÌÂÙ·›¯ÌÈÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ Î·È ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ
Ô˘ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘.
∞˘Ù¿ Ù· Û˘Ì‚ÔÏÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ ÙÔ˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó ‚‚·›ˆ˜
Ó’ ·Ô‰ÔıÔ‡Ó Û ·Á·ÓÈÛÙÈ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÚԤϢÛË Ì ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÂÈ-
Î¿Ï˘„Ë, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰Âȯı› ˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ·ÚÎÂÙ¤˜ ·fi ÙȘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜
ÁÈÔÚÙ¤˜ ·Á›ˆÓ. §fiÁˆ fï˜ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÒÓ
Û˘ÓıËÎÒÓ – fiˆ˜ ÚԷӷʤÚıËÎ·Ó Û˘ÓÔÙÈο – Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ·ÈÙ›· Ó’ ·ÁÈÔ-
ÔÈËıÔ‡Ó, Â›Ó·È ‰˘Û¯ÂÚ¤ÛÙ·ÙÔ – ¤ˆ˜ ·‰È·ÓfiËÙÔ ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜ – Ó’ ·Ô-
‰Ôı› ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÚԤϢÛË, ÂȉÈο ÛÙË Ï·ÙÚ›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ÈÛÙÔ-
ÚÈÎÒÓ «∞Á›ˆÓ».

21. Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜, «Â›Ó·È Ë ‰ÈÏÔÁÈÔÚÙ‹ ... Ô˘ Ì ٷ ‰‡Ô ÔÓfiÌ·Ù· Î·È ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·Ï·È-
fiÙËÙ¿ Ù˘ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ÌÈ· ·fi ÙȘ Ï·˚ÎfiÙÂÚ˜ ·ÁÈÔÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·» (∆· ∫·ÏÔηÈÚÈÓ¿, fi.., Û. 2).
22. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ,
¢ËÌÔÛȇ̷ٷ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. 24, ∞ı‹Ó· 2008.
23. ∞ÎfiÌ· Î·È ·Ó ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁËı› ·fi ÙÔ fiÙÈ Ù· ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó ›Ûˆ˜ ÊÂÚÒÓ˘ÌÔÈ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ
ÈÛÙÔ›, ‰Â‰Ô̤Ó˘ Î·È Ù˘ ‰ËÌÔÊÈÏÔ‡˜ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Î·È ∂ϤÓË ˆ˜ ‚·ÙÈÛÙÈÎÒÓ, Ô ÙÚfi-
Ô˜ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÈÂÚÔÊ¿ÓÂÈ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ Û fiÓÂÈÚÔ, ‰Â›¯ÓÂÈ ˆ˜ ·˘Ùfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘Ï¿¯È-
ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó.
24. °È· ÙË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÈÂÚ‹ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ∂ϤÓ˘ Î·È Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ·˘Ù‹ ÌÔÚÊÒÓ ˆ˜ ÈÂÚ‹, ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ˘fiÛÙ·ÛË
ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·–Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù·: ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·
Ù˘ Á¤ÓÓËÛ˘», ∂ıÓÔÏÔÁ›· 6–7 (1998–1999), Û. 193–271, ∞ı‹Ó· 2000Ø Ù˘ ›‰È·˜, «∏ ÂıÓÔÙÈ΋ ÂÙÂÚfiÙËÙ· ˆ˜
‰‹ÏˆÛË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙ· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·: ∂ÏÌ¿˙·Á·˜ Î·È ∂ϤÓË», Journal of Oriental and
African Studies, Ù. 13, 2004 (¶Ú·ÎÙÈο 1Ô˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ˘ ∞Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Î·È ∞ÊÚÈηÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ: ∞Ú·-
‚ÈÎfi˜ Î·È πÛÏ·ÌÈÎfi˜ ∫fiÛÌÔ˜. πÛÙÔÚ›·, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ™¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi, §¿ÌÂÈ· ∏Ï›·˜, 19–21 ™ÂÙ.
2003), Û. 233–276Ø Ù˘ ›‰È·˜, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi..
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·203

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 202 ñ 203

∞Á›· ∂ϤÓË, «∞ÁȷϤÓË», «∂ϤÓË»

ŸÌˆ˜, ̤۷ ÛÙËÓ ›‰È· Ì·ÎÚ·›ˆÓË ÚÔÊÔÚÈ΋ Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË,
fiÔ˘ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Â›ÛËÌ· Ë Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘,
ÔÏÏ¿ ·fi Ù· Û˘Ì‚ÔÏÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÙËÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó, ‰ÔÌÔ‡Ó Î·È Î¿ÔȘ
Û˘ÓÒÓ˘Ì˜ (∫ˆÛÙ·ÓÙ‹, ∂ϤÓË Î·È Ù· Û˘Ì‚ÔÏÈο Û˘ÓÒÓ˘Ì¿ ÙÔ˘˜) ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ-
Τ˜ ÈÂÚ¤˜ ÌÔÚʤ˜24. ∫·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÛÙ· Ï·ÙÚ¢ÙÈο ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù· ÔÔ›·
„¿ÏÏÔÓÙ·È ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂÚ·, ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÒÓ Â-
ÚÈÛÙ¿ÛˆÓ, Î·È ÛÙ· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙȘ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ –, ΢ڛˆ˜ ÛÙ’ ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ·25.
™ÙÔȯ›· ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ Î·È ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÛÂÏËÓȷο, ¯ıfiÓÈ·, ‚Ï·ÛÙÈο, ÁÔÓÈÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó
ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋, ‰ÔÌÈ΋ Û‡Ó‰ÂÛË Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ÌÂ
ÙËÓ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋, ÈÂÚ‹ «∂ϤÓË» ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Î·È Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰Ô-
Û˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ηıÒ˜ ÙȘ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó ·ÌÊfiÙÂÚ˜ Û˘Á¯ÚÔÓÈο, ‰ËÏ·‰‹ ηٿ
ÙȘ ›‰È˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ (fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙȘ ·ÏÈfiÙÂÚ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜
ηٷÁڷʤ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË ·Ú·Ù‹ÚËÛË) Ì ٷ ÌÂÙˆÚÔ-
ÏÔÁÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜, Ì ÙȘ ËÁ¤˜, ÙË ‚Ï¿ÛÙËÛË, Ù· ÛÈÙËÚ¿, ÙË Ì·-
ÓÙÈ΋, ÙË ÁÔÓÈÌfiÙËÙ·, Ù· Ê›‰È·, ÙË ÁË, ÙÔÓ Î¿Ùˆ ÎfiÛÌÔ, ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ26.
Œ¯ˆ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ·ÏÏÔ‡, fiÙÈ Ù· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ì‚ÔÏÈο ÛÙÔȯ›· ÚÔ·-
ÙÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ÎÔÈÓ¿, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Î·È ÛÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ̇ıÔ Ô˘ ·ÊÔÚ¿
ÙËÓ ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓË, Â›Û˘, ÏËÓ ıÂ˚΋, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰Âȯı›, ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Û˘ÓÒ-
Ó˘Ì˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘, ÁÓˆÛÙ‹˜ ·fi ÙȘ ÁÚ·Ù¤˜ ·Ú¯·›Â˜ ËÁ¤˜, fiÛÔ Î·È ÙË

24. °È· ÙË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÈÂÚ‹ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ∂ϤÓ˘ Î·È Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ·˘Ù‹ ÌÔÚÊÒÓ ˆ˜ ÈÂÚ‹, ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ˘fiÛÙ·ÛË
ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·–Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù·: ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·
Ù˘ Á¤ÓÓËÛ˘», ∂ıÓÔÏÔÁ›· 6–7 (1998–1999), Û. 193–271, ∞ı‹Ó· 2000Ø Ù˘ ›‰È·˜, «∏ ÂıÓÔÙÈ΋ ÂÙÂÚfiÙËÙ· ˆ˜ ‰‹Ïˆ-
ÛË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙ· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·: ∂ÏÌ¿˙·Á·˜ Î·È ∂ϤÓË», Journal of Oriental and
African Studies, Ù. 13 2004 (¶Ú·ÎÙÈο 1Ô˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ˘ ∞Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Î·È ∞ÊÚÈηÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ: ∞Ú·-
‚ÈÎfi˜ Î·È πÛÏ·ÌÈÎfi˜ ∫fiÛÌÔ˜. πÛÙÔÚ›·, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ™¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi, §¿ÌÂÈ· ∏Ï›·˜, 19–21 ™ÂÙ.
2003), Û. 233–276Ø Ù˘ ›‰È·˜, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi..
25. ∞fi ÙËÓ ÏÔ˘ÛÈfiÙ·ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· Ù· ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ·, ‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο °. A. ∞ÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë˜, «∞Ó·ÛÙÂÓ¿-
ÚÈ· Î·È ¤ıÈÌ· Ù˘ ∆˘ÚÈÓ‹˜ ¢Â˘Ù¤Ú·˜», §·ÔÁÚ·Ê›· 19 (1960–1961), Û. 472–534Ø ∫·ÙÂÚ›Ó· ∫·ÎÔ‡ÚË, ¢ÈÔÓ˘ÛÈ·-
ο. ¢È·ÙÚÈ‚‹ Â› ¢È‰·ÎÙÔÚ›·, ∞ı‹Ó·È 1963Ø Loring Danforth, ∆· ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ· Ù˘ ∞Á›·˜ ∂ϤÓ˘. ¶˘ÚÔ‚·Û›·
Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ıÂÚ·›·, ÌÙÊ. ª·ÓÒÏ˘ ¶ÔϤÓÙ·˜, ¶Ï¤ıÚÔÓ ∞ı‹Ó· 1995. ¶‚. Î·È Ivanichka Georgieva, «Le
feu la croix: un rite en l’honneur de saint Constantin», Ethnologie française 2001–2, Û. 251–260. ∞Ó Î·È Ù· ÙÚ·-
ÁÔ‡‰È· ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙ¿ ΢ڛˆ˜ ˆ˜ ·Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈη, ˆÛÙfiÛÔ (fiˆ˜ Â›Ì·È Û ı¤ÛË Ó· ÁÓˆÚ›˙ˆ ·fi ÙȘ
ηٷÁڷʤ˜ ÛÙÔ ∞Ú¯Â›Ô Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜ ™˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔ ∫.∂.∂.§. fiÛÔ Î·È ·fi ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÌÔ˘ ÂÈ-
ÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ) ÔÏÏ¿ ÂÈÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Û fiÏÔ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÚÔ‰›‰ÂÈ fiÙÈ
·ÊÔÚÔ‡Ó ÌÈ· ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË.
26. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ™›ÌÔ˜ ªÂÓ¿Ú‰Ô˜, «∏ ∞Á›· ∂ϤÓË ÂȘ ÙËÓ ∫‡ÚÔÓ», §·ÔÁÚ·Ê›· 2 (1910–1911), Û. 264–298Ø
‚Ï. Î·È ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «“ª·‡ÚË °Ë” Î·È “∂ϤÓË”: fi„ÂȘ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ °Ë˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿-
‰·», ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÛÙÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ °Ë–Ì‹ÙÚ· ˙ˆ‹˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ (∞ı‹Ó· 19–21 ª·ÚÙ›Ô˘ 2004), ÔÚÁ¿ÓˆÛË ªÔ˘-
ÛÂ›Ô ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·˚΋˜ ∆¤¯Ó˘–º›ÏÔÈ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ, (˘fi ¤Î‰ÔÛË)Ø Ù˘ ›‰È·˜, «°È· ÙËÓ “∂ϤÓË” Î·È ÙÔ ª¿Ë»,
ÂÊËÌÂÚ›‰· ∫˘ÚȷοÙÈÎË ∞˘Á‹ 20/5/2004, ¤ÓıÂÙÔ ∞Ó·ÁÓÒÛÂȘ, Û. 28–29 (·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ·fi ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·
∂χıÂÚÔ µ‹Ì· Ù˘ ∏Ï›·˜, 17/5/2004, Û. 20–21)Ø Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ù˘ ›‰È·˜, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜
ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 36–119.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·204

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ·ÁÎfiÛÌÈ· ÔÏ˘Û¯È‰‹ Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘27.

√ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ÚÔ·ÙÂÈ fi¯È ÌfiÓÔÓ ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÔÈËÙÈÎfi
ΛÌÂÓÔ, ÙˆÓ ÂÓ ÏfiÁˆ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ ·fi ÙÔ fiÏÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ fiÙÈ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·,
Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Û˘Ó·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ÂÓÙfiÈÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈÎÔ‡ Î·È ‰Ú·Ì·ÙÈÎÔ‡ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜, ÌÈ·˜ ÎÔÛÌÈ΋˜ ‹/Î·È Ì·ÁÈÎÔıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÙÂ-
ÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÙÔ ÂοÛÙÔÙ Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÙËÓ ·ÊÔÚ¿ ÎÔÈÓˆÓÈο, ÈÛÙÔÚÈο, Û˘Ì‚ÔÏÈ-
ο. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË, Â›Ó·È ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏÔ ˆ˜, ηٿ ÙÔÓ Ì·ÎÚ·›ˆÓ· ‚›Ô ÙÔ˘˜, Ù·
ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ·ÔÚÚÔÊÔ‡Ó Î·È ·ÊÔÌÔÈÒÓÔ˘Ó, ηٿ ÙËÓ ÂÈÙ¤ÏÂÛË, Ï›ÛÙ˜ fiÛ˜ ÂÈ-
‰Ú¿ÛÂȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ‰¤¯ÔÓÙ·È, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ¯¿ÓÔ˘Ó
ÙË ‚·ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÓfiËÌ· ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Î·È Ù˘ ÔÚÈṲ̂Ó˘ ÙÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁ›·˜ ‹ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú¿ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó. √ ÂÓÙÔÈÛÌfi˜
Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ‡ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡ ÂÚȯfiÌÂÓÔ˘ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·-
ÁÔ˘‰ÈÒÓ – ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¿ÓÙ· Ù˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜ – Ì ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ̇ıÔ˘ Ù˘
«∂ϤÓ˘» ÚԤ΢„Â Û˘ÁÎÚÈÙÈο (·ÏÏ¿ Î·È ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚÈο, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ‚·ÙÈÛÙÈÎÔ‡
ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÌÔ˘) ̤۷ ·fi ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤ÚÂ˘Ó¿ ÌÔ˘, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙË
Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ Î·È ÎÚÈÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ıËÛ·˘ÚÔ‡ ÙˆÓ ·Ú-
¯ÂÈÔıÂÙËÌ¤ÓˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ÛÙÔ ∫.∂.∂.§. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ ·Ú¯Èο ÁÈ· ÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi
ÚÔÊÔÚÈÎÒÓ, ÔÈËÙÈÎÒÓ Î·È Ì˘ıÈÎÒÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÁψÛÛÈÎÒÓ ÂӉ›ÍÂˆÓ Ô˘
Û˘ÁÎÚfiÙËÛ·Ó ÌÈ· ÚÒÙË ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ˘fiıÂÛË Î·È ¤ıÂÛ·Ó ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÂÚ› Û¯¤ÛˆÓ
Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘ Ì ÙËÓ «∂ϤÓË» Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÙÂÏÂÙÔ˘Ú-
ÁÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘28. ∂ÚÒÙËÌ· ÚÔÎÏËÙÈÎfi ·fi ÔÏϤ˜ ·fi„ÂȘ, ‰Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ Ì˘ıÈ-
΋˜, ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ – fiÛÔ Î·È ÁÔËÙ›·˜ – ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜
«∂ϤÓË» ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ¢˘ÙÈ΋ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·, ‰˘Û¯Â-
Ú¤˜ fï˜ ·ÎfiÌ· Î·È Ó· ÙÂı›, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÔÏÈÛıËÚÔ‡ ‰›Ô˘ ÙˆÓ Ì‡ıˆÓ ·ÏÏ¿

27. ∞fi ÙËÓ ÏÔ˘ÛÈfiÙ·ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈο ˘‹ÚÍ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ ÌÔ˘ Ù· ‚È‚Ï›·: M. L.
West, The πmmortal Helen, an inaugural lecture delivered on 30 April 1975, Bedford College, University of London, §ÔÓ-
‰›ÓÔ 1975 (fiÔ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ë «∂ϤÓË» ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ì ÌÂÙ·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ Ï·˚Τ˜ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙËÓ ∫ÂÓÙÚÈ΋
∂˘ÚÒË, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Î·È Ì ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓËØ Â˘¯·ÚÈÛÙÒ ıÂÚÌ¿ ÙËÓ ÚÔÛÊÈϤÛÙ·ÙË ÃÚÈÛÙ›Ó· ™Â‚‰·-
Ï‹, ˘Ô„‹ÊÈ· ‰È‰¿ÎÙÔÚ· ÛÙË °ÏˆÛÛÔÏÔÁ›·, Ô˘ ÙÔ ¤„·Í ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ Cambridge Î·È ÌÔ˘ ¤ÛÙÂÈÏ ʈÙÔÙ˘›·
ÙÔ˘)Ø Â›Û˘ Jean–Louis Backès, O ̇ıÔ˜ Ù˘ ∂ϤÓ˘, ÌÙÊ. ª·›ÚË °ÈfiÛË, ¤Î‰. ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜ ∞ıËÓÒÓ – ªÔÚʈÙÈ-
Îfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó· 1992–1993 (fiÔ˘ ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ·ÓȯÓ‡ÂÙ·È Î·È ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È Ë ıÂ˚΋, ÈÂÚ‹
˘fiÛÙ·ÛË Ù˘ “øÚ·›·˜” ∂ϤÓ˘ ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ)Ø Â›Û˘ ∂ÚÚ›ÎÔ˜ ÷Ù˙Ë·Ó¤ÛÙ˘, ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ∂ϤÓË, (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ÌÂÙ¿ÊÚ·-
ÛË, Û¯fiÏÈ·), ¢·›‰·ÏÔ˜ – π. ∑·¯·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 9–33, fiÔ˘ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ë ıÂ˚΋ Ù˘ ˘fiÛÙ·ÛË Î·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘
Ì ÙËÓ ÕÚÙÂÌË Î·È ÙËÓ ∞ÊÚÔ‰›ÙË ÂÓÒ ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ·Ú·ÔÌ¤˜ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ËÁ¤˜ Î·È ÏÔ‡ÛÈ· ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·Ø ‚Ï. ηÈ
Nicole Loraux, √È ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘ ∆ÂÈÚÂÛ›·. ∆Ô ıËÏ˘Îfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È Ô ¿ÓÙÚ·˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·, ÌÙÊ. ¢. µ·Ï¿Î·, ∂.
∫ÂÏÂÚ‹, ¶·Ù¿Î˘, ∞ı‹Ó· 2002, Û. 309–383. °È· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÛÙÔ Ì‡ıÔ ÙË ÁÂÓ·-
ÏÔÁÈ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘ Ì ٷ ÛÈÙËÚ¿, ‚Ï. ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ ∫ÔÌÌ‹Ù·˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ ª˘ıÔÏÔÁ›·. πÂÚÔڷ͛˜–Ì·ÓÙÈ-
΋–Ì˘ÛÙ‹ÚÈ·–ÂÔÚÙ¤˜–·ÁÒÓ˜–‹ÚˆÂ˜, ∂οÙË (ʈÙÔÙ˘È΋ ·Ó·Ù‡ˆÛË Ù˘ ÚÒÙ˘ ¤Î‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ 1827), ∞ı‹Ó· 1999, Û.
407–412. °È· Ù· ·Ú·Ì˘ıȷο ÌÔÙ›‚· ÛÙÔ Ì‡ıÔ Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘, ‚Ï. ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹˜, «§·ÔÁÚ·ÊÈο Û¯fiÏÈ· ÛÙËÓ
ˆÚ·›· ∂ϤÓË», ÛÙÔ ∆Ô Ï·˚Îfi ·Ú·Ì‡ıÈ. ∫›ÌÂÓ· ¶·Ú·Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó·, Û. 126–136Ø ‚Ï. Î·È ∂.
æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 36–119.
28. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «√ ·ÎÏÔ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ¤ÎÏÂÈÛ ·ÎfiÌË», ÂÊËÌ. ∆Ô µ‹Ì·, 20/6/1993, Û. µ4, ¿ÚıÚÔ Ô˘ ‰ËÌÔÛȇ-
ÙËΠ̠ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÙ ·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜ «√ ·ÎÏÔ˜ Ù˘ ∂ϤÓ˘» ÛÙÔ ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜ ∞ıËÓÒÓ (‚. ηÈ: ∫‡ÎÏÔ˜
∂ϤÓË, ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÂÍÔÚÌ‹Ûˆ˜ 1992–1993, ¤Î‰. ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜ ∞ıËÓÒÓ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì·
∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘)Ø ‚. Î·È Ù˘ ›‰È·˜, «°È· ÙËÓ “∂ϤÓË” Î·È ÙÔ ª¿Ë», fi..
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·205

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 204 ñ 205

Î·È ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÚÔηٷϋ„ˆÓ, fiÛÔ Ì¿ÏÏÔÓ Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Î¿ÔȘ

··ÓÙ‹ÛÂȘ. ∫˘Ú›ˆ˜ ÏfiÁˆ ¤ÏÏÂȄ˘, ·Ú¯Èο, ÙˆÓ ‰ÔÌÈÎÒÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ,
Ô˘ ı· ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ·Ó Û˘ÁÎÚÈÙÈο ÙÔ‡ÙË ÙËÓ ÚÔ·ÙÔ˘Û· Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ Û¯¤ÛË ÙˆÓ
ÊÂÚÒÓ˘ÌˆÓ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ «∂ϤÓË» ÈÂÚÒÓ ÌÔÚÊÒÓ, ÛÙË Û˘Á¯ÚÔÓ›·.
™ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÏÔÈfiÓ, ÙÚÂȘ
Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ì ÙÔ «ÛÙÔȯÂȈ̤ÓÔ» fiÓÔÌ· ∂ϤÓË. §·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· –
ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο ·Ú·ÙÈı¤ÌÂÓ· – ·Ú·¿Óˆ ÛÙÔȯ›·, Ô˘ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ
ÌÔÚʤ˜, Û˘Ì¤Ú·Ó· ÎÚÈÙÈο ̤۷ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ·ÓıÚˆÔÁˆÁÚ·ÊÈÎfi
Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ, fiÙÈ ›Ûˆ˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ‰ÔÌÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ηÈ
·Ú·ÁˆÁÈΤ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÙÚÂȘ ·˘Ù¤˜ «∂ϤÓ˜»: ÙËÓ ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓË «ˆÚ·›·»
∂ϤÓË ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ̇ıÔ˘, ÙËÓ «·Á›·» ∂ϤÓË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÛÙÔ ÌÂÙ·›¯ÌÈÔ ÙÔ˘
·Á·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ÙËÓ ÛÂÏËÓȷ΋ fiÛÔ Î·È ¯ıfiÓÈ· ÈÂÚ‹ «§Ô˘-
ÏÔ‡‰ˆ»–∂ϤÓË ÙˆÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ29.
∆Ô‡ÙÔ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙËÓ ¤Ú¢ӷ, ̤۷ ·fi ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ·fi Û˘ÁÎÚÈÙÈο
ÙÂÎÌËÚÈÔ‡ÌÂÓ·, ÔÏÏ·Ï¿ Î·È ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙ· ÛÙÔȯ›· – fiˆ˜ Ù· ·ÓȯÓ‡ˆ ηÈ
ÂÈÙfiÔ˘ ÚÔԉ¢ÙÈο Î·È ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ·Ó·¿ÓÙ¯· – Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó fiÓÙˆ˜ Û¯¤-
ÛÂȘ, fi¯È ¯ÚÔÓÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ «Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜» ‹ Ù·‡ÙÈÛ˘ ·ÏÏ¿ ‰ÔÌÈΤ˜, ÂÓÙ·Á̤-
Ó˜ ÛÙË «Ì·ÎÚ¿ ‰È¿ÚÎÂÈ·», ̤۷ ·fi ÙÔ̤˜ Î·È ·Û˘Ó¤¯ÂȘ30. ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›·
Î·È Û¯¤ÛÂȘ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡Ó ‰˘Ó·Ù‹ ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË
Î·È ÙÔÔı¤ÙËÛË ¿Óˆ Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ú¯·›·˜, Ù˘ Ï·˚΋˜ Î·È Ù˘
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ıÚËÛΛ·˜, Ù˘ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜, Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ıÚËÛΛ·˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ
ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·. ∞ȯ̋ ÙÔ˘ ‰fiÚ·ÙÔ˜ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î¿ÔȘ fi„ÂȘ ÙÔ˘ Ê·ÓÙ·ÛÈ·ÎÔ‡ ηÈ
ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ÂÚȯfiÌÂÓÔ˘ Ù˘ Ì˘ıÈ΋˜, ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜ Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜ (– Á˘)
ÛÙË Û˘Á¯ÚÔÓ›· fiÛÔ Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓ›·. ŒÙÛÈ, ¤Ú· ·fi ÙÔ˘˜ ‹‰Ë ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ˘˜ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ‰ÔÌÔ‡Ó ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ £ÂÔÌ‹ÙÔÚÔ˜
¶·Ó·Á›·˜, ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ô‡Û·˜ ÛÙË Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›· Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋
«ªÂÁ¿ÏË ªËÙ¤Ú·»31, ̤۷ ÛÙÔ ÂÓ ÏfiÁˆ ÂÚÈΛÌÂÓÔ ı· ‰Â›Íˆ ‰Ò, Û˘ÓÔÙÈο, Ò˜
ıˆÚÒ fiÙÈ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ë̤Ó˜ Û¯¤ÛÂȘ Ù˘ ›‰È·˜ Î·È Ì ٷ ÌËÙÚÈο –
ÈÛÙÔÚÈο fiÛÔ Î·È ‰·ÈÌÔÓÈο – ÈÂÚ¿ ÚfiÛˆ· Ô˘ ʤÚÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ϤÓË Î·È Ì·˜
·ÊÔÚÔ‡Ó Â‰Ò, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ı’ ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ¿ÁÓˆÛÙ˜ ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ fi„ÂȘ Î·È Ù˘ ‰È΋˜
Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋˜ ˘fiÛÙ·Û˘.
∞ÔÎ¿Ï˘„Ë–ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ Î·È ÁÈ· ÙÔ fiÙÈ fiÓÙˆ˜ ‰ÔÌÔ‡ÓÙ·È ·˘-

29. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., ªÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο ÁÈ· ÙË
Û‡ÁÎÚÈÛË «·ÓfiÌÔȈӻ ¯ÚÔÓÈο Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈο Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ, ‚Ï. Marcel Detienne, ™˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ Ù· ÌË Û˘ÁÎÚ›ÛÈÌ·,
ÌÙÊ. ¶ÂÏ·Á›· ª·ÚΤÙÔ˘, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 2000.
30. Fernand µraudel, ∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜. √ ¯ÒÚÔ˜ Î·È Ë ÈÛÙÔÚ›·, ÌÙÊ. ŒÊË ∞‚‰ÂÏ¿ – ƒ›Ù· ªÂÓ‚ÂÓ›ÛÙÂ, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·,
∞ı‹Ó· 1990, Û. 145 Î.ÂØ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘, ∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Î·È Ô ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi˜ ÎfiÛÌÔ˜ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ºÈÏ›Ô˘ µã Ù˘ πÛ·Ó›·˜,
ÙfiÌÔ˜ ∞ã: √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚ›Á˘ÚÔ˘, ÌÙÊ. ∫Ï·›ÚË ªËÙÛÔÙ¿ÎË, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜,
∞ı‹Ó· 1991.
31. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Philippe Borgeaud, H MËÙ¤Ú· ÙˆÓ £ÂÒÓ. ∞fi ÙËÓ ∫˘‚¤ÏË ÛÙËÓ ¶·Úı¤ÓÔ ª·Ú›·, ÌÙÊ. ∞Ó·-
ÛÙ·Û›· ∫·Ú·ÛÙ¿ıË, ª›Ó· ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·, ÂÈÌ. ª›Ó· ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·, πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ – ∞. ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜,
∞ı‹Ó· 2000Ø ‚. Î·È ƒfiÌÂÚÙ °ÎڤȂ˜, ∏ Ï¢΋ ı¿. πÛÙÔÚÈ΋ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ̇ıÔ˘, ÌÙÊ. ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋
ÔÌ¿‰· ÂΉfiÛÂˆÓ ∫¿ÎÙÔ˜, ∫¿ÎÙÔ˜, ∞ı‹Ó· 1998Ø Marija Gimbutas, ∏ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ £Â¿˜, ÂÈÌ. Miriam
Robbins, ÌÙÊ. ¡Ù›Ó· ™È‰¤ÚË, ∞Ú¯¤Ù˘Ô, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2001.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·206

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

Ù¤˜ ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÈÂÚ¤˜ «∂ϤÓ˜» Û˘Á¯ÚÔÓÈο ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ Ò˜ ÚÔ·-
ÙÔ˘Ó ÛÙË ‰È·¯ÚÔÓ›·, ˘‹ÚÍÂ Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ηٿ ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ¤ÚÂ˘Ó¿ ÌÔ˘ ÌÈ·˜
(¿ÁÓˆÛÙ˘ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Î·È Ì ٷ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο) ·˘ÙfiÓÔÌ˘
ÈÂÚ‹˜ ·ÚÔ˘Û›·˜ Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ·Ú¯Èο ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, fiÔ˘ ÂÓÙfiÈÛ· ÙȘ
ÚÒÙ˜ ·˘ÙfiÓÔ̘ Ó·˚Τ˜ ‹/Î·È ÙÔˆÓ˘ÌÈΤ˜ ·ÚÔ˘Û›Â˜ Ù˘ ˆ˜ «∞ÁȷϤÓ˘», ηÈ
ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·ÚÔÛ‰fiÎËÙ· ¿ÓÙ·, Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ÏÂοÓ˘
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, ·fi Ù· ∂Ù¿ÓËÛ· ¤ˆ˜ Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ∞ÈÁ·›Ô˘ Î·È ·fi ÙË
£Ú¿ÎË Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ∫‡ÚÔ32. ∫·È, Ì¿ÏÈÛÙ·, Û ٤ÙÔÈÔ ÙÔÈÎfi Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎfi context,
Ô˘ Â·Ó¤ıÂÛ ÁÈ· ̤ӷ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙˆÓ
‰‡Ô ÌÂٷȯÌÈ·ÎÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, fiÛÔ Î·È
ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ‰‡Ô ¿ÏϘ «∂ϤÓ˜», ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ̇ıÔ˘ Î·È Ù˘ ÙÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ.
ø˜ ÙfiÙ ÁÓÒÚÈ˙· ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË ÔÓÔÌ·ÙÈṲ̂ÓË, ηٿ ¤Ó· ÙÚfiÔ ·˘ÙfiÓÔÌÔ, ÛÂ
Û¯¤ÛË Ì ٷ ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ· (ˆ˜ ÙÔ ÚÔÛÊ˘ÁÈÎfi ıÚ·ÎÈÒÙÈÎÔ ¯ˆÚÈfi ∞Á›· ∂ϤÓË ™ÂÚ-
ÚÒÓ) ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÈ Ï·Óı¿ÓÔ˘Û·, ÛÙË ÛÎÈ¿ ÙÔ˘ «¿ÁÈÔ˘» ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ (fiˆ˜ ÚÔ-
·ÙÂÈ Î·È ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·), ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Î·È ÙÔ ϤÔÓ ÁÓˆÛÙfi ¯ˆÚÈfi fiÔ˘
ηٷÁÚ¿ÊËÎÂ Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÛÙË µ.∞. £Ú¿ÎË (Û‹ÌÂÚ· Â-
ÚÈÔ¯‹ Ù˘ ¡.∞. µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜) ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È «∫ˆÛÙ›». ∆Ô‡ÙÔ, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ¤ÌÊ˘Ï˜
ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ Î·È ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜, fiÛÔ Î·È ÌÂ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ӷ Ì˘ıÈο ÛÙÔȯ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÚÔÛ¤‰ˆÛ ÂÍ·Ú¯‹˜ ¤Ì-
Ê·ÛË Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÛÙËÓ ·ÚÛÂÓÈ΋ ÈÂÚ‹ ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ÙËÓ ·ÊÔÚ¿, ÙÔÓ «ÕÁÈÔ», Û emic fiÛÔ
Î·È Û ethic Â›‰Ô33. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÌÔ˘ ÛÙÔ ·Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈÎÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡
ª·˘ÚÔχÎË ¢Ú¿Ì·˜ (ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ, 18–22 ª·˝Ô˘ 1996), fiÔ˘ ›ӷÈ
ÂÁηٷÛÙË̤ÓÔÈ ıÚ·ÎÈÒÙ˜ ·Ó·ÛÙÂÓ¿Úˉ˜, ˘‹ÚÍ ÂÌÂÈÚ›· ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋, fiˆ˜
Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ «·¤Íˆ» ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ‰È·ÏÂÎÙÈο Î·È ÛÙÔ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfi
Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‚ÈÒÌ·ÙÔ˜ ηıÂÓfi˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Û ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ·.
∏ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÌÔ˘ ˘‹ÚÍ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ȉȷ›ÙÂÚË ÏfiÁˆ Î·È ÙÔ˘
ÙÚfiÔ˘ Ô˘ ÚԤ΢„ ÂÈÙfiÈ·, fiÛÔ Î·È ·ÚÔÛ‰fiÎËÙ·, Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ˆ: ÙÚ·ÁÔ˘-
‰ÒÓÙ·˜ «Â›ÛËÌ·» ÛÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ, «ıÂÚ·›·» (Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Ó·ÙÂı›۷˜
˘ËÚÂÛ›·˜), fi¯È ÛÎfiÈÌË ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÌÔ˘, ˆÛÙfiÛÔ ‰ÈÏËÌÌ·ÙÈ΋ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ηÈ
ÂÚ¢ÓËÙÈο, fiÛÔ Î·È ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓË ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο, Ô˘ ˘‹ÚÍ ÌÂÓ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ-
΋ ·ÏÏ¿ Ì ‚·Û¿ÓÈÛ „˘¯Èο Î·È ÛˆÌ·ÙÈο, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ¿ÓÙ· Ì οı ·Ô-
Î·Ï˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ∂ÈϤÔÓ Ë ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡
¤ÌÊ˘Ï· Û ÎÔÚ˘Ê·›Ô Â›‰Ô, ΢ڛˆ˜, ·fi Á˘Ó·›Î˜ («·Ú¯È·Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈÛÛ·»

32. ªÂ ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ÌÂ Û˘Ó‰¤ÂÈ Û¯¤ÛË ÂÓÙÔÈfiÙËÙ·˜, ÂÓÒ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Î‡ÚÈÔ ‰›Ô Ù˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ-
΋˜ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙÚÈ¿ÓÙ· ¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· ÙÒÚ·, Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ô˘ ÌÔ˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· «‰È·‚¿˙ˆ» Ù·
Â˘Ú‹Ì·Ù· ̤۷ ÛÙÔ fiÏÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜
ˆ˜ ÁˆÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ·›ÍÂÈ Û οÔȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ ÛËÌ·›ÓÔÓÙ· ÚfiÏÔ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙË-
ÛË ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ Î·È ÙȘ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂȘ ÙÔ˘ (‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, °¤ÚÔÈ, °ÂÓ›ÙÛ·ÚÔÈ ÛÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· Ù˘
ªËÙ¤Ú·˜. £È·ÛÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÛÙË ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈ΋ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÂΉ. ÂÎ ·Ú·‰ÚÔÌ‹˜, §Â¯·ÈÓ¿ [˘fi ¤Î‰ÔÛË], fiÔ˘ ηÈ
Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·).
33. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ·Ú·¿Óˆ, ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 22.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·207

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 206 ñ 207

Î·È ¿ÏÏ· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ÚfiÛˆ·, οÙÈ ·ÚÔÛ‰fiÎËÙÔ Ì ‚¿ÛË Ù· fiÛ· ›¯·Ó η-
Ù·ÁÚ·Ê› Û¯ÂÙÈο ˆ˜ ÙfiÙÂ), Ì ¤Î·Ó ӷ ·Ó·˙ËÙ‹Ûˆ ÙȘ «ıËÏ˘Î¤˜» ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜
Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Î·È Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜.
∆Ú·ÁÔ˘‰ÒÓÙ·˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯Èο – Î·È ÚÔÛˆÈο ˆ˜ «Û˘ÓÂÔÚÙ¿˙Ô˘Û·» ∂ϤÓË –
ÛÙËÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰Â «˘Ô„È·Ṳ̂ÓË», ‹ÙÔÈ ·ÓÔȯً Û ·ÓÂ·›ÛıËÙ˜ ‹
Ï·Óı¿ÓÔ˘Û˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ ÂÚ¢ÓËÙÈο, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘
˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓ˘ ‹‰Ë ÙfiÙ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ «∂ϤÓË» ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ, ÌfiÚÂÛ· Ó’
·Ó·ÚˆÙËıÒ, ÂÈÙfiÈ·, ÁÈ· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ¿Ú·Á ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ¿ÚÚËÙË Ë
«∂ϤÓË» (ˆ˜ ·Á›· ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·) Û ·˘Ùfi, ÂÔ̤ӈ˜ Î·È Ë Û˘Ì‚ÔÏÈ΋, ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ Î·È ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ù˘ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ·-
Ú¿‰ÔÛË. ∂ÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ì ԉ‹ÁËÛ·Ó Î·È ¿ÏÈ, ÌÂÙ¿ ·fi Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜, ÛÙË ª·˘ÚÔ-
χÎË Î·È ·fi ÂΛ ÛÙË ªÔ˘Ûı¤ÓË ¶·ÁÁ·›Ô˘ ÁÈ· ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ, Ô˘ ˘‹ÚÍÂ
ÂÍfi¯ˆ˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Û¯ÂÙÈο (Û˘Ó¤ÂÛÂ Î·È Ì ٷ «ÚÔηٷÚÎÙÈο» ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈ-
Ô‡, 11–18/1/1997)34.
¢ÂÓ Â›Ó·È, ÏÔÈfiÓ, ·ÎÚÈ‚Ò˜ «Ù˘¯·›Ô» Î·È «·ÚÔÛ‰fiÎËÙÔ» ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·Ì¤Ûˆ˜
ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· – ̤۷ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÛÙËÓ
fiÏË ˘fiıÂÛ‹ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ «∂ϤÓË» – ÌfiÚÂÛ· Ó’ ·ÍÈÔÏÔÁ‹Ûˆ ÙËÓ ÚÒÙË ÏËÚÔÊÔÚ›·
ÁÈ· «∞ÁȷϤÓË», ÛÙËÓ ∞ÏÈÊ›ڷ Ù˘ ÔÚÂÈÓ‹˜ √Ï˘Ì›·˜35. ¢È·›ÛÙˆÓ·, ¤ÎÙÔÙÂ, Ô‰ÔÈ-
ÔÚÒÓÙ·˜ ¯ÚfiÓÔ Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, Ó· ÚÔ·ÙÂÈ «·ÚÔÛ‰fiÎËÙ·», ÏËÓ Â‡ÁψÙÙ·, ÌÈ·
‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ·˘ÙfiÓÔÌË «ÈÂÚÔÊ¿ÓÂÈ·» Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ Û ÔÏÏÔ‡˜ Î·È «ÛËÌ·‰È·-
ÎÔ‡˜» ÙfiÔ˘˜. ∞ÔηÏÔ‡ÌÂÓË Î˘Ú›ˆ˜ «∞ÁȷϤÓË» Ë ∞Á›·, ¯ˆÚÈÛÙ¿ ηْ fiÓÔÌ· ·fi
ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ36, Â˘Ï·‚Â›Ù·È Ì ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ÎÔÈÌËÙËÚÈ·ÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜, ÌÂ
·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈ· ÌÔÓÒÓ, ÂÚËÌÔÎÎÏ‹ÛÈ· ‹ Ù· ÂÚ›È¿ ÙÔ˘˜, Ì ÂÈÎÔÓÔÛÙ¿ÛÈ· ‹ ·Ï¿ ηÈ
ÌfiÓÔ ˆ˜ ÈÂÚ‹ ÌÓ‹ÌË ¿Óˆ Û ÔÌÒÓ˘Ì· ·ÁȈӇÌÈ·.
∆· ÂÓ ÏfiÁˆ ·ÁȈӇÌÈ·, «ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó» ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο Û‹ÌÂÚ· ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË, ÏËÓ
¿Ù˘Ë, «ÂÚ›ÂÚÁË» Ï·˚΋ Û˘Ì‚ÔÏÔÔ›ËÛË Î·È Ï·ÙÚ›· Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘. «¶ÂÚ›ÂÚ-
ÁË», ÁÈ·Ù› ÁÈ· ÙËÓ √Úıfi‰ÔÍË ∂ÎÎÏËÛ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ Ë ∞Á›· Ù˘Èο ‰ÂÓ ˘Ê›ÛٷٷÈ
·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔÓ ÁÈÔ Ù˘ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ37. ¶Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì¿ÏÈÛÙ·, Ô˘
Û ÌÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÂÓÙfiÈÛ· Î·È Û‡Á¯ÚÔÓË ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ‰ÂÓ Û˘Ì›ÙÂÈ ÂÔÚÙ·ÛÙÈο Ì ÙËÓ Â›ÛËÌ· ηıÈÂڈ̤ÓË ·fi ÙËÓ

34. ªÈÏÒ ¿ÓÙ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ÂÚ›ÙˆÛË, fiˆ˜ ÙË ‚›ˆÛ· Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ÂÈÙfiȘ ·˘Ù¤˜ ÂÈÛΤ-
„ÂȘ, Î·È ÌÂÙ¿ ·fi ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ·, ÙÔÓ ª¿ÈÔ ÙÔ˘ 2006. ∏ ÚÒÙË ÚÔÛˆÈ΋ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÌÂÈÚ›· ¤¯ÂÈ Î·Ù·-
ÁÚ·Ê› Û ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ¤Ú¢ӷ˜ fiÛÔ Î·È Û ̷ÁÓËÙÔÙ·Èӛ˜, video, ʈÙÔÁڷʛ˜ Î.¿Ø ‚. Î·È ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡,
«¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·–Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù·...», fi...
35. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «™ÙÔ ·ÏÒÓÈ Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘», fi..
36. ™Â Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È Â‰Ò Ì ·˘ÙfiÓ ÂÈÎÔÓÈο, ÛÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÛÙ‹ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Ì ÙÔÓ ™Ù·˘Úfi, ÂÓÒ ·ÓËÁ˘Ú›-
˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ·Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘˜, ÛÙȘ 21 ª·˝Ô˘.
37. °È· ÙËÓ ÌË ›‰Ú˘ÛË Ó·ÒÓ ÛÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ·fi ÙËÓ √Úıfi‰ÔÍË ∂ÎÎÏËÛ›·, ‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘-
ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi., Û. 84-88Ø Ù˘ ›‰È·˜, «∏ ÂıÓÔÙÈ΋ ÂÙÂÚfiÙËÙ·....», fi.. ∏
‰È΋ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ ˆÛÙfiÛÔ, ¤¯ÂÈ ÂÓÙÔ›ÛÂÈ ‹‰Ë ¿Óˆ ·fi ›ÎÔÛÈ ·ÓÂ›ÛË̘ «∞ÁȷϤÓ˜», ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÛÙË ¢‡ÛË ˘¿Ú¯ÂÈ Ï‹ıÔ˜ ·fi Ï·ÌÚÔ‡˜ Ó·Ô‡˜ Û ÌÂÁ¿Ï· ‹ ÌÈÎÚ¿ ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ· ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˘˜ ·ÔÎÏÂÈ-
ÛÙÈο ÛÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË, fiˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô Ó·fi˜ Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ City, ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ, ÙÔ˘ 12Ô˘
·È. (·fi ÂÈÙfiÈ· ·˘ÙÔ„›·, ÙÔÓ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ ÙÔ˘ 2007 Î·È Â˘¯·ÚÈÛÙÒ ÙËÓ Î. Janet Miller ÁÈ· ÙËÓ ÍÂÓ¿ÁËÛË ÛÙÔ Ó·fiØ ‚Ï.
Î·È St. Helen Bishopsgate. A short Guide, St. Helen Bishopgate, Great St. Helen’s, §ÔÓ‰›ÓÔ [¯.¯.]).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·208

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

∂ÎÎÏËÛ›· ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ, ÂÓÒ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¿ÌÂÛ· ÙÔÓ ·Ó·‚Ï·ÛÙÈÎfi–ÁÔÓÈ-
ÌÈÎfi Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË»38.
∆Ô «ÂÚ›ÂÚÁÔ» ÙÔ‡Ù˘ Ù˘ ·˘ÙfiÓÔÌ˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È Ï·ÙÚ›·˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·fi ÙÔ
fiÙÈ Î·È ÁÈ· ÙË Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ›ÛÙË, Ë ·Á›· ∂ϤÓË Â›Ó·È ·Ó·fiÛ·ÛÙË, Ï·ÙÚ¢-
ÙÈο, ·fi ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ. ∞ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰ڿ˙ÂÙ·È, Ì¿ÏÈÛÙ·, Û ÚÔÊÔÚÈΤ˜
·ÈÙÈÔÏÔÁÈΤ˜ fiÛÔ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ. ™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù¤˜, Ë ·˘ÙfiÓÔÌË Ï·-
ÙÚ¢ÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘ ··ÁÔÚ‡ÂÙ·È ÚËÙ¿ ·fi ÙË ‚·ÚÈ¿ ηٿڷ Ù˘ ›‰È·˜
Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹Ó, fiÙ·Ó Ë ∞Á›· η٤ÎÚÈÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂΛÓË ÂÓıÔ‡Û ÙÔÓ
ÛÙ·˘ÚˆÌ¤ÓÔ ÃÚÈÛÙfi: «...¶ÈÎÚ¿ıËΠÏÔÈfiÓ Ë ¶·Ó·ÁÈ¿ Ô˘ Ù˘ ›¯Â ÌÈÏ‹ÛÂÈ ¤ÙÛÈ Ë
∞ÁȷϤÓË Î·È ÙËÓ Î·Ù·Ú¿ÛÙËÎÂ Î·È Ù˘ ›Â: –∂ϤÓË Ó· ÏÔÁÈ¿˙ÂÛ·È, ∂ϤÓË Ó· ÏÔÁȤ-
Û·È / Î·È Ô‡‰Â Ó· ‰ÔÍ¿˙ÂÛ·È, Ô˘‰¤ Ó· ÚÔÛ΢ÓȤ۷È!... ŒÙÛÈ Ë ∞ÁȷϤÓË Ô‡Ù ÂÎÎÏË-
ÛÈ¿ ‰È΋ Ù˘ ¤¯ÂÈ, Ô‡Ù ÁÈÔÚÙ¿˙ÂÙ·È ¯ÒÚÈ·, ·Ú¿ ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, Ô˘‰¤
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁȤٷÈ, Ô˘‰¤ ¯ÒÚÈ· ¤¯ÂÈ ÂÈÎfiÓÈÛÌ· ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛÎ˘Ó¿ÌÂ…»39.
∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Ï·˚΋ ›ÛÙË, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Î·È Ì ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Ú·-
ÎÙÈ΋ (Ù˘ Â’ ÔÓfiÌ·ÙÈ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Â˘Û¤‚ÂÈ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ∞Á›-
Ô˘˜ ÔÌÔ‡), Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÌÂٷȯÌȷ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÛË-
Ì·Û›· Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» Î·È ÙË ‰ÔÌÈ΋, ÏËÓ ·Ú·‚·ÙÈ΋, Û‡Ó‰ÂÛ‹ Ù˘
Ì ÙËÓ ¶·Ó·Á›·, ¿Ú· ÙÔ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi. ∫˘Ú›ˆ˜, fï˜, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ˘ÊÈÛÙ¿-
ÌÂÓË fiÛÔ Î·È ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË, ÙÔÈο, ·˘ÙfiÓÔÌË ÈÂÚÔÊ¿ÓÂÈ· Î·È Ï·ÙÚ›· Ù˘ ∞ÁÈ·-
ϤÓ˘ ˆ˜ Ì˘ÛÙÈ΋, ÂÚÈıˆÚȷ΋, Û·Ó Ó’ ·ÊÔÚ¿ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈο οÔÈ· ¿ÏÏË,
ÌË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ (··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓË Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ıÂÔÌËÙÔÚÈ΋ ηٿڷ) ·Ó›ÂÚË/ÈÂÚ‹ ÌÔÚ-
Ê‹ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·40.
∂› ϤÔÓ ·˘ÙÒÓ, ÙÔ‡Ù˜ ÔÈ ·Ú·‚·ÙÈΤ˜ ÈÂÚÔÊ¿ÓÂȘ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘», ¤Ú·Ó
ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ·ÁȈӇÌÈÔ˘, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ì ÛËÌ·›ÓÔ-
ÓÙ· ÎÔÈÓ¿ ÛÙÔȯ›·. ¶ÚÒÙ’ ·’ fiÏ· Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È, ηٿ ηÓfiÓ·, ̤۷ ‹ ‰›Ï· Û ·ÏÒ-
ÓÈ· Î·È ÛÈÙ·ÚfiÙÔÔ˘˜, ı¤ÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ∞Á›· Ì ٷ ÛÈÙËÚ¿ Î·È ÙË ‚Ï¿ÛÙËÛË,
fi¯È ÌfiÓÔÓ Û˘Ì‚ÔÏÈο ·ÏÏ¿ Î·È ¯ˆÚÔÙ·ÍÈο, ·Ú·ÁˆÁÈο fiÛÔ Î·È Û˘Á¯ÚÔÓÈο. ∂Ó›Ô-
ÙÂ, ÔÈ Ó·Ô› Ù˘ Â›Ó·È Î·È ÓÂÎÚÔÙ·Ê›·, Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ ¯ıfiÓÈÔ ¯·-
Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ Î·È Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘41. ∂›Û˘, ÎÔÈÓfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ‡ÙˆÓ ÙˆÓ ÈÂ-
ÚÔÊ·ÓÂÈÒÓ, Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ÙÔÈο ·fi ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÚÔÊÔÚÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, Â›Ó·È ÙÔ
fiÙÈ ÔÈ Ó·Ô› Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» ¤¯Ô˘Ó «Â˘ÚÂı›» ‹ Î·È ·ÓÔÈÎÔ‰ÔÌËı› ¿Óˆ Û ÚÔ¸-
¿Ú¯ÔÓÙ· «·Ï·È¿» ÂÚ›È· ÛÙ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·ÁȈӇÌÈ· ηÙfiÈÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ Ù˘

38. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «™ÙÔ ·ÏÒÓÈ Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘...», fi..

39. °È· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ‚Ï. ÛÙÔ °ÂˆÚÁ›· ∆·ÚÛÔ‡ÏË, §·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÛÙÔ ÓÔÌfi ªÂÛÛËÓ›·˜ 1938, ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡-
Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ·Ú¯Â›Ô ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ·Ú. 1159 ¢ã, Û. 89 (Ì·ÚÙ˘Ú›· ∂ϤÓË
∫ÔÎÎÒÓË, ÂÙÒÓ 70, ·fi ÙËÓ ∫ÔÚÒÓË ¶˘Ï›·˜). ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ›‰È· ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙÔ «ªÔÈÚÔÏfiÈ
Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜», ‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘…, fi.., Û. 86-87.
40. ∂ÈÛËÌ·›Óˆ fiÙÈ «...ÛÙËÓ ·Á·ÓÈÛÙÈ΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›· ÙÔ˘ 4Ô˘ Î·È 5Ô˘ ·È. Ô «¿ÁÈÔ˜» Î·È Ô «Ì¿ÁÔ˜» ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È
·ÚÔÛ‰fiÎËÙ· ÎÔÓÙ¿ Ô ¤Ó·˜ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ...» (ƒ. Brown, H ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·..., fi.., Û. 107).
41. °È· ÙË Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ (¿Ú· Î·È ÙË Û¯¤ÛË «∞ÁȷϤÓ˘»–ÓÂÎÚÒÓ–ÛÈÙËÚÒÓ) ‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯Ô-
ÁÈÔ‡, «ªÔÈÚÔÏÔ˝ÛÙÚ˜, ÓÂÎÚÔ› Î·È ÛÈÙ¿ÚÈ. ∞ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ı·Ó¿ÙÈ· ˙ˆ‹ ÛÙȘ ÂÈÌÓËÌfiÛ˘Ó˜ Á˘Ó·ÈΛ˜ ÙÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜», ÛÙÔ ºÒÙ˘ ∆ÂÚ˙¿Î˘ (ÂÈÌ.) £¿Ó·ÙÔ˜ Î·È ÂÛ¯·ÙÔÏÔÁÈο ÔÚ¿Ì·Ù·. £ÚËÛÎÂÈÔ˚ÛÙÔÚÈΤ˜ ÚÔÔÙÈΤ˜, ∞Ú¯¤-
Ù˘Ô, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2003, Û. 364–403 Ø Ù˘ ›‰È·˜, «“ª·‡ÚË °Ë” Î·È ∂ϤÓË... », fi..Ø Ù˘ ›‰È·˜, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË.
∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi..
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·209

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 208 ñ 209

«∞ÁȷϤÓ˘» ηْ fiÓÂÈÚÔ, Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Û‡ÓËı˜ Î·È ÁÈ· Ó·Ô‡˜ ¿ÏψÓ, «Î·ı·˘Ùfi» ·Á›ˆÓ42.
∆¤ÏÔ˜, ·ÏÏ¿ fi¯È ¤Û¯·Ù·, ÙÔ‡Ù· Ù· «ÂÚ›È·» ‹ ÔÈ ·Ó·ÛÙËψ̤ÓÔÈ Ó·Ô› ÛÙÔ˘˜ Ùfi-
Ô˘˜ ÈÂÚÔÊ¿ÓÂÈ·˜ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» Û˘Ì›ÙÔ˘Ó Û¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· Î·È Ì ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ-
ÎÔ‡˜ ÈÂÚÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ (Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È Î·È ¯ÙÈṲ̂ÓÔÈ Ì ٷ ·Ú¯·›· ÔÈÎÔ‰ÔÌÈο ˘ÏÈο ÙÔ˘˜),
΢ڛˆ˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ‹ Î·È ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜, fiÔ˘ ηٿ ÂÚ›ÙˆÛË ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È
·Ó·ÛηÊÈο, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ‹ ÊÈÏÔÏÔÁÈο, ¿ÌÂÛ· ‹ ¤ÌÌÂÛ·, Ï·ÙÚ›· Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜–°Ë˜,
Ù˘ °ÔÚÁÔ‡˜, Ù˘ ¢‹ÌËÙÚ·˜ – Î·È – ∫fiÚ˘, ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ¤¯ˆ ‹‰Ë ÂÚ¢ӋÛÂÈ (Ê·È-
ÓfiÌÂÓÔ ·ÚfiÛÌÂÓÔ ÁÈ· ̤ӷ, Ô˘ ·Ú¯Èο ÙÔ ıÂÒÚËÛ· Û˘Ìو̷ÙÈÎfi, ̤¯ÚȘ fiÙÔ˘
›‰· Ó· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È Â›ÌÔÓ·)43. ¶ÚÔ·ÙÂÈ, ¤ÙÛÈ, fiÙÈ ‰ÔÌÂ›Ù·È ÌÈ· ¿ÚÚËÙË
ÌÂÓ Î·È Ì˘ÛÙÈ΋, ÏËÓ ‰Â‰Ô̤ÓË Û ÙÔÈο, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο, ·Ú·ÁˆÁÈο, fiÛÔ Î·È ÛÙ·
ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· Û˘Ì‚ÔÏÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ·, Û¯¤ÛË Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» Ì ÙȘ ·Á·ÓÈ-
ÛÙÈΤ˜ ıËÏ˘Î¤˜ ÈÂÚ¤˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚʤ˜.
∆Ô‡Ù· Ù· ·ÚÔÛ‰fiÎËÙ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο, Û˘Ì‚ÔÏÈο, ·Ú·ÁˆÁÈο Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔ-
ÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù·, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó, ÙÔÈο, ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ «·Á›·˜» ∂ϤÓ˘–«∞ÁȷϤÓ˘»
Ì ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÈÂÚ¤˜ ıËÏ˘Î¤˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ ηÈ, Û˘Ì‚ÔÏÈο, ·ÎfiÌ· ÛÙÂÓfiÙÂ-
ÚË ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙȘ ¿ÏϘ Û˘ÓÒÓ˘Ì˜ ÈÂÚ¤˜ «∂ϤÓ˜». ª¿ÏÈÛÙ·, Ë ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ë-
̤ÓË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘ Î·È ¢‹ÌËÙÚ·˜ – Î·È – ÎfiÚ˘, Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰Ô-
ÙÔ‡Ó ¤ÌÌÂÛ· ·˘Ù¿ Ù· ÙÔÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· (‰Â‰Ô̤Ó˘ Î·È Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙˆÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ «·Á›·» ∂ϤÓË Î·È ÙËÓ «ˆÚ·›·» ∂ϤÓË), ÚԤ΢ÙÂ, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜, ·Ó·-
¿ÓÙÂ¯Ë Ì¤Û· Û ٤ÙÔÈÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi, ÙÔÈÎfi fiÛÔ Î·È ‰È·¯ÚÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·
ÂÌÏÔ‡ÙÈ˙·Ó ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙȘ ÔÏÏ·Ϥ˜ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ fi„ÂȘ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· Ù˘
ÙÚÔÌÂÚ‹˜ «ªËÙ¤Ú·˜».
ª¤Û· Û ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ, ÔÈ ÙÔÈÎÔ› Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ› Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ› ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ
ÌÔÚÊÒÓ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ϤÓË, ̤۷ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Î·È
ÔÈ ¿ÁÈÔÈ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Î·È ∂ϤÓË Î·È fiÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÚԤ΢„·Ó ÔÈ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ›
Û˘ÁÎÚËÙÈÛÌÔ›, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ı·›ÚÂÙÔÈ, ÁÈ· ÙÔÓ ÂÈÚfiÛıÂÙÔ ÏfiÁÔ fiÙÈ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È
ÈÛÙÔÚÈο ˆ˜: «...√È ·Á·ÓÈÛÙ¤˜ [Ù˘ ⁄ÛÙÂÚ˘ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜] ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó·
·ÚËÁÔÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ‰ÔÍ·Û›· fiÙÈ Ô Ô˘Ú·Ófi˜ Î·È Ë ÁË ˙Ô‡Û·Ó ‰›Ï·–‰›-
Ï· Û ·Á·ÛÙ‹ Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÎÔÈÓˆÓ›·. ∏ ¿ÚÓËÛË Ù˘ ‰ÔÍ·Û›·˜ ·˘Ù‹˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ
˘¤ÚÙ·ÙË ‚Ï·ÛÊËÌ›·. °È· ÙÔ˘˜ ·Á·ÓÈÛÙ¤˜, Ù· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο Ô˘ ›¯·Ó Êı¿ÛÂÈ ˆ˜
·˘ÙÔ‡˜ ·fi ÙȘ ··Ú¯¤˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Â›¯·Ó ‰È·ÙËÚËı› ÛÙËÓ ¤ÚÈÍ
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ÎÔÈÓˆÓ›· ¤‰ÈÓ·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fi
¤Ó· ·ÛÙ›Ú¢ÙÔ ·fiıÂÌ· ‰‡Ó·Ì˘, ¢ÏÔÁ›·˜ Î·È ¤ÌÓ¢Û˘...»44.

42. °È· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Î·È ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù¤ÙÔÈˆÓ ÔÓ›ڈÓ, ‚Ï. E. R. Dodds, √È ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ,
ÌÙÊ. °ÈÒÚÁ˘ °È·ÙÚÔ̷ӈϿ΢, πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙÔ˘ µÈ‚Ï›Ô˘ – ∞. ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜, ∞ı‹Ó· 1996, Û. 77–93Ø Charles
Stewart, «∆· fiÓÂÈÚ· ˆ˜ ·Û˘Ó›‰ËÙ˜ ÈÛÙÔÚÈÔÔÈ‹ÛÂȘ», ÛÙÔ ÃÚ˘ÛԇϷ ÷Ù˙ËÙ¿ÎË–∫·„ˆÌ¤ÓÔ˘ (ÂÈÌ.), §·ÔÁÚ·-
Ê›· Î·È πÛÙÔÚ›·. ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ÛÙË ÌÓ‹ÌË Ù˘ ÕÏ΢ ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘–¡¤ÛÙÔÚÔ˜, ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2001, Û.
120–127Ø P. Brown, ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·...., fi.., Û. 47, 73.
43. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 83-98. ø˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹
ÙËÓ fi„Ë Ù˘ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÌÔ˘ ˘‹ÚÍ ‚‚·›ˆ˜ ηıÔÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ fiÙÈ ÙÔ Ù˘¯›Ô ÌÔ˘ Â›Ó·È πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜, fiÛÔ
Î·È Ë ÛÙÂÓ‹ Û˘ÁÁÂÓÈ΋ Û¯¤ÛË ÌÔ˘ Ì ηْ Â¿ÁÁÂÏÌ· ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘˜ (ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÌÔ˘ °È¿ÓÓ· Î·È ÙÔÓ ∏Ï›· ∞Ó‰Ú¤-
Ô˘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¢¯·ÚÈÛÙÒ ıÂÚÌ¿ ÁÈ· ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì·˜).
44. P. Brown, ∏ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·..., fi.., Û. 162–163.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·210

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

∞Á›· ∂ϤÓË, ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜,

«∞ÁȷϤÓË», «∂ϤÓË», «ˆÚ·›·» ∂ϤÓË, ªËÙ¤Ú·
∏ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÌÔ˘ ˘fiıÂÛË ÁÈ· ÙË ‰ÔÌÈ΋ Û¯¤ÛË «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘–·Á›·˜ ∂Ϥ-
Ó˘/∞ÁȷϤÓ˘–∂ϤÓ˘, ·ÎÔ˘ÌÔ‡Û ϤÔÓ Û οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÚËÛ΢ÙÈ΋,
Ì˘ıÈ΋ Î·È ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ‰ÔÌ‹, Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË °Ë ˆ˜ «ªËÙ¤Ú·», ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ «Â‰Ú·-
˙fiÙ·Ó» ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο (fiÛÔ Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚÈο) ¿Óˆ ÛÙË ÁË, Û˘Á¯ÚÔÓÈο ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·-
¯ÚÔÓÈο, ·ÊÔ‡ Ë Ï·ÙÚ›· Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» ¯ˆÚÔıÂÙÂ›Ù·È ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Ô˘
Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó Ù· Û¯ÂÙÈο ·Ú¯·›· ÈÂÚ¿, Ù· ÛÈÙ¿ÚÈ·, Ù’ ·ÏÒÓÈ·, ÙÔ˘˜ ̇ÏÔ˘˜, Ù· ÓÂÚ¿
Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÌÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÍ¿ψÛË45.
∫·ÙfiÈÓ ·˘ÙÒÓ, ¤ÛÙÚ„· ‡ÏÔÁ· ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÌÔ˘ Î·È ÛÙÔ˘˜ «Â›ÛËÌÔ˘˜» ÂÎ-
ÎÏËÛÈ·ÛÙÈο – ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘˜ ¿ÓÙ· – Ó·Ô‡˜ Â’ ÔÓfiÌ·ÙÈ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· «Ï·˚ο» ͈ÎÏ‹ÛÈ·, ÁÈ· Ó· ÎÚ›Óˆ Û˘ÁÎÚÈÙÈο ·Ó Ù· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ì-
‚ÔÏÈο, ·Ú·ÁˆÁÈο, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο, Ï·ÙÚ¢ÙÈο Î·È ¯ˆÚÔÙ·ÍÈο ÛÙÔȯ›· ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó Î·È ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜.
∏ Û¯ÂÙÈ΋, ÂÎÙÂٷ̤ÓË Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ·Ô‰›‰ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο,
fiÛÔ Î·È ÂÓÈÛ¯˘ÙÈο ÙˆÓ ÎÚ›ÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË», ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. ¶ÚÔ-
·ÙÂÈ, ‰ËÏ·‰‹, ÌÈ· Â›ÌÔÓË, ۯ‰fiÓ «Ù˘È΋», ¯ˆÚÔÙ·ÍÈ΋ Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û¯¤ÛË
Î·È ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ Ó·ÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ (ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¿ÓÙ·)
Ì ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜, ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ (¯ˆÚ›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ›
ÕÁÈÔÈ Ó· ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ·Ú·‰ÔÛȷο ÛÙÔ˘˜ «¿ÁÈÔ˘˜ Ù˘ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜»46). ∆·˘Ùfi-
¯ÚÔÓ· ‰Â Î·È ÌÈ· Û˘¯Ó‹ ÙÔÈ΋, ¿ÌÂÛË ‹ ¤ÌÌÂÛË, Û¯¤ÛË Ì ·Ú¯·›·, ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο η-
Ù¿ ηÓfiÓ·, ÈÂÚ¿47.
∆· ·Ú·¿Óˆ Û˘ÁÎÚÈÙÈο ÛÙÔȯ›·, Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÙÔ˘ «·Á›Ô˘ ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘», ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Â›ÌÔÓË ÔÌÔÈfiÙËÙ· Ì ٷ ÛÙÔȯ›· ÂΛӷ Ô˘ ‰ÔÌÔ‡Ó Î·È
ÙËÓ ¤ÌÌÔÓË, ·˘ÙfiÓÔÌË ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ «Î·Ù·Ú·Ì¤Ó˘», ··ÁÔÚÂ˘Ì¤Ó˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο,
«∞ÁȷϤÓ˘». ÀÔ‰ËÏÒÓÔ˘Ó, ÂÔ̤ӈ˜, Ó· Ï·Óı¿ÓÂÈ Â‰Ò ÌÈ· ÂÈÎ¿Ï˘„Ë Ù˘ ·Ú·-
‚·ÙÈ΋˜ «∞ÁȷϤÓ˘» ·fi ÙÔ˘˜ Â›ÛËÌÔ˘˜, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ·Á›Ô˘˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Î·È
∂ϤÓË, Ì ÙËÓ ÔÓÔÌ·ÛÙÈ΋ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË Ù˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙ·˜ ‚·ÛÈÏÔ-
Ì‹ÙÔÚÔ˜. ŸÌˆ˜, ηٿ Ù· ¤ÌÊ˘Ï· ÔÏÈÙÈο, ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο ÚfiÙ˘·,

45. ∏ Ó·˚΋ fiÛÔ Î·È ÙÔˆÓ˘ÌÈ΋ «¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋» ·Á›· ∂ϤÓË – fiÛÔ Î·È Ô ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓ/ÓÔ˜ – (·ÏÏ¿ Î·È Ë ∂ϤÓË Ù˘
ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘) ÚÔ·ÙÂÈ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÈÙfiÈ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔ˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÙËÓ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·-
ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ˆ˜ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÁˆÁÚ·ÊÈο fi¯È ÌfiÓÔÓ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ‚·ÏηÓÈÎfi, ·ÎfiÌ· Î·È ÙÔÓ
Â˘Úˆ·˚Îfi, ˆ˜ ·˘ÙfiÓÔÌË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· Ì ‰È¿ÚÎÂÈ· ÛÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¯ÚfiÓÔ (‚Ï. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚË-
Á‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi..). ¢È·ı¤Ùˆ Â›Û˘ ‰Â‰Ô̤ӷ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÙÔÓË ·ÚÔ˘Û›·
Ó·ÒÓ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓ/ÓÔ˘ Î·È ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ÚÔ ÙÔ˘ 1922 [ÁÈ· ÙËÓ ‡·ÚÍË Ì¿ÏÈÛÙ· Î·È «∞ÁȷϤ-
Ó˘», ‚Ï. ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ™ÔÊÈ·Ófi˜, «∆Ô ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙˆÓ ∞Ú¯·ÁÁ¤ÏˆÓ ÛÙËÓ ∫··‰ÔΛ·», ¢ÂÏÙ›Ô ∂Ù·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘
Ù˘ ∫·ı’ ∏Ì¿˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ∞ã (2004), Û. 43–63].
46. √È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ Î·È ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· ÁÈ· ÙË ÁˆÚÁ›· Î·È È‰È·›ÙÂÚ·
Ù· ÛÈÙËÚ¿ (‚Ï. ∞. ∆˙fiÓÛÔÓ, fi.., ‰È¿Û·ÚÙ·Ø ª. ™. ∫ÔÚ‰ÒÛË, fi..) ·ÏÏ¿ ·˘Ù‹ Ë ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ‰ÂÓ Û˘Ì›ÙÂÈ ‚‚·›ˆ˜ Ì ÙË Ì·ÁÈÎÔıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ô˘ ÂÓ¤¯ÂÈ Ô fiÚÔ˜ «¿ÁÈÔÈ Ù˘ ηÏÏȤÚÁÂÈ-
·˜», fiˆ˜ ÙÔÓ ı¤ÙÂÈ Î·È Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜.
47. ™¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù‹ ÙË Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË, ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙË ¤Ú¢ӷ ‚Ï. Î·È ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi..
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·211

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 210 ñ 211

Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÈÛÙÔÚÈο ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÙÔ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂ-
ÓÔ (·ÏÏ¿ Î·È fiˆ˜ ÌÔÚԇ̠ηÙfiÈÓ ·˘ÙÒÓ Ó· «ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÔ˘Ì» ÙËÓ Â‡ÁψÙÙË
ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ηٿڷ˜), Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ Ë «··-
ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓË» ∞ÁȷϤÓË «ÎÚ‡ÊÙËλ, fiÓÙˆ˜, ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ·ÚÛÂÓÈÎfi fiÛÔ Î·È ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ.
øÛÙfiÛÔ Î·ÙfiÈÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÈÙfiȈÓ, fiÛÔ Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈÎÒÓ, ¢ÚËÌ¿ÙˆÓ Ù˘
ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÙˆÓ ÎÚÈÙÈÎÒÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂˆÓ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó Î·È ÙˆÓ Û˘-
Û¯ÂÙÈÛÌÒÓ Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó, ¤ÁÈÓ· ·ÎfiÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÎÂÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜,
ÙȘ Û˘Óı‹Î˜, ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ÙȘ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜, ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, Ô˘
‰fiÌËÛ·Ó ÙËÓ ·ÁÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ڈ̷˚ÎÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ˙‡ÁÔ˘˜ Ì¿Ó·˜–ÁÈÔ‡ ÛÙË
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÈÛÙÔÚÈ΋ Û˘Á΢ڛ·. ªÈ· ·ÁÈÔÔ›ËÛË–ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙËÓ ¤Ú¢ӷ, ¯ÚÔÓÈο,
Û˘Ì‚ÔÏÈο Î·È ÈÛÙÔÚÈο, ·Ó Ï¿‚Ô˘Ì ̿ÏÈÛÙ· ˘fi„Ë fiÙÈ «… Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Ú¿‰Ô-
Û˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜, ·Ó·ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÛËÌ¿ÓÛÂȘ Ô˘ ÚÔ·-
ÙÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÍÂϛ͈Ó, ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ ·ÏÏ¿
Î·È ÙˆÓ ıÂÛÌÈÎÒÓ ˘Ô‰Ô¯ÒÓ Ô˘ ÙÔ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È…»48.
∏ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ˆ˜ ÚÔ˜
ÙËÓ ·Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈÎË ·Ú¿‰ÔÛË, ¤¯ÂÈ ‰ÂfiÓÙˆ˜ ÌÂÏÂÙËı›, ÁÈ’ ·˘Ùfi Ù· Û¯ÂÙÈο ÎÚÈÙÈο
ÛÙÔȯ›· Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜, Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÈÛÙ‡ˆ ÙË Û¯ÂÙÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË,
ı· ‰ËÌÔÛÈ¢ÙÔ‡Ó Û ¿ÏÏÔ Î›ÌÂÓÔ. ∂‰Ò Ì ··Û¯ÔÏ› ηÙÂÍÔ¯‹Ó Ë ·ÁÈÔÔ›ËÛË Ù˘
∞˘ÁÔ‡ÛÙ·˜ ∂ϤÓ˘. ¶¤Ú·Ó ÙÔ˘ ʇÏÔ˘, ÙÔ fiÓÔÌ·, Ë ‚·ÛÈÏÔÌËÙÔÚÈ΋ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ·
Î·È ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ·Ó ÒÛÙ ӷ
ÚÔ·„Ô˘Ó ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ·.
∫·Ù·Ú¯‹Ó Ô ÙfiÔ˜ ηٷÁˆÁ‹˜ Ù˘, ÙÔ ¢Ú¤·ÓÔ Ù˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋˜ µÈı˘Ó›·˜,
Ô˘ Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÙÔ ÌÂÙÔÓfiÌ·Û ·ÚÁfiÙÂÚ· Û «∂ÏÂÓÔ‡ÔÏË». ∆Ô fiÓÔÌ· ÙÔ˘
ÔÈÎÈÛÌÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ‰›‰ÂÈ Î·È ¤ÓÙÔÓË ·ÚÔ˘Û›· ÛÈÙËÚÒÓ, ÂÓÒ Ë Â˘Ú‡ÙÂÚË Â-
ÚÈÔ¯‹ (fiÌÔÚË Î·È Ù˘ ºÚ˘Á›·˜) Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ï·ÙÚ¢ÙÈο Ì ÙË ªËÙ¤Ú· (∫˘‚¤ÏË,
¢ÈÓ‰˘Ì‹ÓË). πÛÙÔÚÈÎÔ› ·Ú·‰›‰Ô˘Ó ÙË ÌËÙÚfiÙËÙ· Ù˘ ∂ϤÓ˘ ÎÔÈÓˆÓÈο ·Ú·‚·-
ÙÈ΋, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ÈÛÙÔÔÈÂ›Ù·È fiÙÈ ˘‹ÚÍ ÓfiÌÈÌË Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ¿ÓÙÈÔ˘.
∞ÏÏ¿ Î·È Ô ÚÔ Ù˘ Á¤ÓÓËÛ˘ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ‚›Ô˜ Ù˘ ʤÚÂÙ·È Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ Â›-
Û˘ Û˘ÛÎÔÙÈṲ̂ӷ, ˘Ô‚·ıÌÈṲ̂ӷ ‹ Î·È ·Ú·‚·ÙÈο ÎÔÈÓˆÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ-
ο, ·ÊÔ‡ ÌÂÚÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÙÔÓ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó Ì ٷ‚ÂÚÓÂ›Ô Î·È ÂÎfiÚÓ¢ÛË49. ∆· Û˘-

48. ŒÊË °·˙‹, √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ‚›Ô˜..., fi.., Û. 241Ø ‚Ï. Î·È Ph. Borgeaud, fi.., Û. 239–241.
49. µÏ. ∞. ∆˙fiÔ˘Ó˜, fi.., Û. 9–10, 21Ø J. J. Norvich, fi.., Û. 22–23. °È· ÙËÓ ¤ÌÌÂÛË ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ‡ÙˆÓ ÙˆÓ «‰È·‰fiÛÂ-
ˆÓ» ·fi ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜, ‚Ϥ ÙÔÓ ‚›Ô Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Ù˘ ∞‰ÂÏÊfiÙËÙÔ˜ £ÂÔÏfiÁˆÓ
«∏ ∑ˆ‹», (fi..), fiÔ˘ ·ÔÂÈÚ¿Ù·È Ë ˆÚ·ÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ (;) ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ Ù·‚ÂÚÓÂ›Ô Î·È
ÙËÓ ÂÎfiÚÓ¢ÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘. ¢Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë ∂ϤÓË ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Î·È ¤˙ËÛ ÚÔ ∫ˆÓÛÙ¿ÓÙÈÔ˘ ˆ˜ «ÂȉˆÏÔÏ¿ÙÚȘ»
ÛÙÔ ¢Ú¤·ÓÔ Ù˘ µÈı˘Ó›·˜ (¯ˆÚ›˜ Ó· Â›Ó·È ·Ôχو˜ ‚¤‚·ÈÔ, ηıÒ˜ ÙËÓ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ, Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ
Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ Ù˘) ‰ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÙ·È ÛÙÔ fiÏÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ıÚËÛ΢ÙÈÎfi
Î·È È‰›ˆ˜ ÙÔ ÙÔÈÎfi Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ Ë «ÂÎfiÚÓ¢ÛË» Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ó’ ·ÊÔÚ¿ ›Ûˆ˜ ÈÂÚÔ‰Ô˘Ï›·, ˘ËÚÂÛ›· ˆ˜ ÁÓˆÛÙfiÓ
ıÚËÛ΢ÙÈ΋, Ô˘ ıˆÚÒ fiÙÈ ı· ÂÚÌ‹Ó¢ ÌÂÚÈο ÛÎÔÙÂÈÓ¿ Î·È Î·›ÚÈ· ÛËÌ›· Ù˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÌÔ˘ ˘fiıÂÛ˘, ȉÈ-
·›ÙÂÚ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ϤÓË, (‚Ï. ∞Ó‰Ú¤·˜ §ÂÓÙ¿Î˘, πÂÚ¿ ÔÚÓ›·, (ÙÚ›ÙË ¤Î‰ÔÛË), ¢ˆÚÈÎfi˜, ∞ı‹Ó· 1992Ø ÁÈ·
ÙËÓ ÈÂÚ‹ ÔÚÓ›· ·ÏÏ¿ Î·È ÙË Û¯¤ÛË ÙˆÓ Ù·‚ÂÚÓ›ˆÓ Ì ÙËÓ ÔÚÓ›· ÛÙË ƒˆÌ·˚΋ ÂÚ›Ô‰Ô, ‚Ï. Violaine Vanueke,
∏ ÔÚÓ›· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÛÙË ƒÒÌË, ÌÙÊ. §‹‰· ¶·ÏÏ¿ÓÙÈÔ˘, ¶··‰‹Ì·˜, ∞ı‹Ó· 1996, ΢ڛˆ˜ Û. 121–125). ∞˜
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·212

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·Ú·‚·ÙÈο ÛÙÔȯ›·, fï˜, Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÌÔÙ›‚· Ù˘ ÈÂÚfiÙËÙ·˜ (ÂÏ¢ıÂ-

ÚÔÁ·Ì›·, ·Ó‡·ÓÙÚË ÌËÙ¤Ú· – ‹ ¯‹Ú· – Î·È ‰Ë ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ÁÈÔ˘, ÁÈ· Ó· Ì›ÓÔ˘ÌÂ
ÛÙ· Û·ÊÒ˜ ·Ú·‰ÈÓfiÌÂÓ·) Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙÔÓ Ì‡ıÔ Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜ ÙË Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓË ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô50, fiÛÔ Î·È ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘ ÈÂÚ‹˜–‰·ÈÌÔÓÈ΋˜
∂ϤÓ˘ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ̇ıÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘,
Î·È ‰Ë ÙˆÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ51.
∆· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ì‚ÔÏÈο, ·Ú·ÁˆÁÈο Î·È ÙÔÈο ÛÙÔȯ›·, ·Ó Ù· ÂÓÙ¿ÍÔ˘-
ÌÂ Û˘ÁÎÚÈÙÈο ÛÙÔ Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ˆ˜ Ë ÈÛÙÔÚÈ΋
«∂ϤÓË» ÛÙÔ «¢Ú¤·ÓÔ» Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙȘ Û˘Ó‰ËÏÒÛÂȘ Ô˘ ‰ÔÌÔ‡Ó Î·È
ÙȘ ÈÂÚÔÊ¿ÓÂȘ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» Û‹ÌÂÚ·. ¶Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Ô˘ ÙÔ fiÓÔÌ·
∂ϤÓË Ù˘ ƒˆÌ·›·˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙ·˜ ÚÔ·ÙÂÈ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘,
ηıÒ˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ∞Á›· (·ÚfiÏÔ Ô˘ ÙÔ fiÓÔÌ· «ÛÙÔȯÂÈÒÓÂÈ» ηٿ ¤Ó· ÙÚfiÔ
ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·) Â›Ó·È Û¿ÓÈÔ ˆ˜ fiÓÔÌ· ıÓËÙÒÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ (¤ˆ˜ Î·È ·Ó‡·ÚÎÙÔ
̤¯ÚÈ Ù· ÂÏÏËÓÈÛÙÈο ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÈ· ÛÙȘ ËÁ¤˜, ·fi ÌÈ· ÚÒÙË ¤Ú¢ӷ),
ÂÓÒ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹Ó ηı›ÛÙ·Ù·È Û˘Ó Ùˆ ¯ÚfiÓˆ ‰ËÌÔÊÈ-
ϤÛÙ·ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ‚·ÙÈÛÙÈÎfi.
ŒÓ· ¿ÏÏÔ ˙‹ÙËÌ·, ÂÓÈÛ¯˘ÙÈÎfi ÓÔÌ›˙ˆ ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ, Â›Ó·È ÙÔ fiÙÈ Ë «¿ÚÚË-
ÙË» ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ÛÙȘ ËÁ¤˜ ∂ϤÓË «‚Á·›ÓÂÈ» Ì ¤Ó· Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓÔ, ÏËÓ ·Ì-
ÊÈÏÂÁfiÌÂÓÔ, ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ÛÙË ÛÎËÓ‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÌfiÓÔÓ ÛÙË ÁÂÚÔÓÙÈ΋ ËÏÈΛ·
Ù˘ Î·È ¯Ú‹˙ÂÙ·È ∞˘ÁÔ‡ÛÙ·. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÁÈ· Ó· ·›ÍÂÈ ¤Ó· – ·ÌÊÈÏÂ-
ÁfiÌÂÓÔ Â›Û˘ – ‚·ÛÈÏÈÎfi ÌËÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ (Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È Ì Â·¯ı›˜ ·È‰Ô-
ÎÙÔӛ˜), fiÛÔ Î·È «ıÂÔÌËÙÔÚÈÎfi», ‰Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ ıÂÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˘ ˆ˜ ◊ÏÈÔ˘. ∫˘Ú›ˆ˜, fï˜, ÁÈ· Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙË ıÂÛÌÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋
ÂÈÛËÌÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, Ì ÙÔ ıÚ˘ÏÈÎfi Ù·Í›‰È Ù˘ ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË
Î·È ÙËÓ «Â‡ÚÂÛË» ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡.
∞ÎÚÈ‚Ò˜, fï˜, ·˘Ùfi ÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ «ÂÚÈÔ‰Â‡Ô˘Û·˜»52 ‚·ÛÈÏÈ΋˜ ÌËÙ¤Ú·˜
∂ϤÓ˘ ÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ∆fiÔ˘˜ – ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈ-
ÎÒÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ – Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ «·Á›·» ∂ϤÓË Ì ÙËÓ «ˆÚ·›·» ∂ϤÓË Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó, ˆ˜
·ÌÊ›‰ÚÔÌ· ÙÂÎÌËÚȈÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË. ∏ ∞˘ÁÔ‡ÛÙ· ‚·ÛÈÏÔÌ‹ÙˆÚ ∂ϤÓË ÙÔ
Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ ˆ˜ «ÁÚ·›·» (80 ÂÙÒÓ ÂÚ›Ô˘) ·fi ÙË ƒÒÌË ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË,

Ï¿‚Ô˘ÌÂ Â‰Ò ˘fi„Ë Û˘ÁÎÚÈÙÈο ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ fiÚÔ «fiÚÓË» Î·È ÙÔ fiÙÈ «...Ô Ì‡ıÔ˜ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ‹Ù·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. ∞ÓÙÏÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ·ÏÏËÁÔÚ›· ·˘Ù‹ Î·È ·fi ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ̇ıÔ Ù˘ ¯·Ì¤Ó˘ ı¿˜,
Ô ™›ÌˆÓ Ô ª¿ÁÔ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ˆ˜ “ÃÚÈÛÙfi” Ô˘ ›¯Â Ó· ¤ÏıÂÈ Ó· ÛÒÛÂÈ ÙË ¯·Ì¤ÓË £Â¿, Ì ÙË ÌÔÚÊ‹
Ù˘ Û˘ÓÙÚfiÊÈÛÛ¿˜ ÙÔ˘ “∂ϤÓ˘”, ÙËÓ ÔÔ›· ‚ڋΠӷ ˙ÂÈ ˆ˜ fiÚÓË Û ¤Ó· ÔÚÓÂ›Ô Ù˘ ∆‡ÚÔ˘...», ‚Ï. Timothy Freke
Î·È Peter Gandy, √ πËÛÔ‡˜ Î·È Ë ¯·Ì¤ÓË ı¿. √È Ì˘ÛÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ˜ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, ÌÙÊ. ∆ÈÙ›Ó· ™Â-
ÚÂÏ¿ÎË, ÂÈÌ. ∂ϤÓË ∫ÂÎÚÔÔ‡ÏÔ˘, ∂Ó¿ÏÈÔ˜, ∞ı‹Ó· 2004, Û. 143, Ë ˘ÔÁÚ¿ÌÌÈÛË ‰È΋ ÌÔ˘Ø ‚. Î·È ¡ÈÎ. ¢ ¶··-
¯·Ù˙‹˜. ¶·˘Û·Ó›Ô˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ. ∞¯·˚ο Î·È ∞Úη‰Èο, (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË,
ÛËÌÂÈÒÛÂȘ), ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 1999, Û. 239, ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 5.
50. °È· ÙËÓ ÔχÏÔÎË ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ «ÌÂٷ·ÏÈÛ˘» ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ ·fi ÙÔ ˙‡ÁÔ˜ Ì¿Ó·–ÎfiÚË ÛÂ
Ì¿Ó·–ÁÈÔ–ÂÚ·ÛÙ‹, ‚Ï. Ph. Borgeaud, fi..Ø Walter Burkert, ∂ÏÏËÓÈ΋ ª˘ıÔÏÔÁ›· Î·È ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·. ¢ÔÌ‹ Î·È πÛÙÔ-
Ú›·, ÌÙÊ. ∏ϤÎÙÚ·˜ ∞Ó‰Ú¿‰Ë, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, ∞ı‹Ó· 1997, Û. 153–207Ø ª·Ú›· ¢·Ú¿ÎË,
fi.., Û. 247–353. °È· ÙËÓ ∏ÛÈfi‰ÂÈ· °·›· Ù˘ ª˘ıÔÏÔÁ›·˜ ‚. J. P. Vernant, fi.., Û. 325–353.
51. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·....», fi..
52. ªÂÙÔ¯‹ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙË ªËÙ¤Ú· Ô Ph. Borgeaud, fi.., Û. 19 Î.Â.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·213

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 212 ñ 213

ÛËÌÂȈ٤ÔÓ Û ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈ΋ Û˘Á΢ڛ· Ô˘ ÔÈ «ÕÁÈÔÈ ∆fiÔÈ» ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ
‚‚·›ˆ˜ Ó· Â›Ó·È ÙfiÙ Â›ÛËÌ· Î·È Î·ıÔÏÈο ·Ô‰ÂÎÙÔ› ˆ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο «ÕÁÈ-
ÔÈ», ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ Ì¿ÏÈÛÙ·53.
∏ ÚÔ·ÙÔ˘Û· ˆ˜ «Ù·Íȉ‡ÙÚ·» ·Á›· ∂ϤÓË ıÚ˘ÏÂ›Ù·È fiÙÈ, ηٿ ÙË ‰È¿Ú-
ÎÂÈ· ÙÔ˘ ı·Ï·ÛÛÈÓÔ‡ Ù·ÍȉÈÔ‡ ÚÔ˜ Î·È ·fi ÙË ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹, Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›Ë-
Û «ÛÙ·ıÌÔ‡˜» Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÔÏÈÙÈÛÌÈο ‰›· ¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ ıÚËÛ΢-
ÙÈο Ì ÌÈ· ·Ó¿Ú¯·ÈË ·ÚÔ˘Û›· Î·È ¤ÓÙÔÓË Ï·ÙÚ›· Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜ (¶¿ÚÔ˜54,
∫Ú‹ÙË, ∫‡ÚÔ˜, ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË55)56. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ∫‡ÚÔ˘, Ì¿ÏÈÛÙ·, Â›Ó·È Ë
ϤÔÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋, ·ÊÔ‡ Ë ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘ Â‰Ò Û˘Ì‚ÔÏÔÔÈ›ٷÈ,
ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ Î·È ÙË ÁÚ·Ù‹ ·Ú¿‰ÔÛË, ·fi ÌÔÙ›‚· Ô˘ ηÙÂÍÔ¯‹Ó Û˘ÓÈ-
ÛÙÔ‡Ó ÙÔÓ Ì‡ıÔ Ù˘ ¢‹ÌËÙÚ·˜ – Î·È – ÎfiÚ˘ ·ÏÏ¿ ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Î·È Ù˘ «ˆÚ·›·˜»
∂ϤÓ˘ (ÍËÚ·Û›· Á˘–›ӷ–Âڋ̈ÛË–Ê›‰È·–‚ÚÔ¯‹–‚Ï¿ÛÙËÛ˖¢ÊÔÚ›·)57.
ŸÌˆ˜, ÙÔ ÌÔÙ›‚Ô Ù˘ «Ï·ÓÒÌÂÓ˘ ÎfiÚ˘», ÏËÓ Î·ÙfiÈÓ ·È¯Ì·ÏˆÛ›·˜ ‹
·Ú·Á‹˜, Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙfiÛÔ ÙËÓ «Ù·Íȉ‡ÙÚ·» – ÎfiÚË ‹ Ì¿Ó· – ∂ϤÓË, ı·Ï·ÛÛÈÓ‹ ‹
«ÔÚ›·», ÙˆÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ fiÛÔ Î·È ÙËÓ «Ù·Íȉ‡ÙÚ·», Â›Û˘,
fiÛÔ Î·È ÌËÙÚÈ΋ (Ì ÎfiÚË, ÂÈÛËÌ·›Óˆ) «ˆÚ·›·» ∂ϤÓË58. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Ù· ıÚ˘-
ÏÔ‡ÌÂÓ· ÁˆÔÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Ù·ÍȉÈÔ‡ Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘
·fi ÙË ¢‡ÛË ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÎÔÈÓ¿ Û˘Ì‚ÔÏÈο Î·È ÙÔÈο ÛÙÔÈ-
¯Â›· Ì ÙȘ ÁÓˆÛÙ¤˜, ·fi ÙȘ ËÁ¤˜, ı·Ï·ÛÛÈÓ¤˜ ÂÚÈÏ·Ó‹ÛÂȘ Ù˘ «ˆÚ·›·˜»
∂ϤÓ˘. ∏ ϤÔÓ ÁÓˆÛÙ‹ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÏ·Ó‹ÛÂȘ ·ÊÔÚ¿, ‚‚·›ˆ˜, ·˘Ù‹
ÛÙË µ.¢. ·ÎÙ‹ Ù˘ ÂÁÁ‡˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ÛÙËÓ ∆ÚÔ›·, fiÔ˘ – ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ –
ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È, Ì¿ÏÈÛÙ·, Î·È Ë Î·Ù·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ fiÛÔ Î·È Ë ¤ÓÙÔÓË ·-
ÚÔ˘Û›· Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜.

53. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 83-98Ø J.
J. Norwich, fi.., Û. 58Ø ‚. Î·È ∞‰ÂÏÊfiÙ˘ £ÂÔÏfiÁˆÓ Ë «∑ˆ‹», ∞Á›· ∂ϤÓË..., fi.., Û. 111–112Ø ‚Ï. °. §¿‚‚·˜, «√È
ÙÚÂȘ ηٷÛÙ·ÙÈÎÔ› Ó·Ô›...», fi.., ΢ڛˆ˜ Û. 30–36 Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ·Ú. 2 ¤ˆ˜ 21.
54. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 65, ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 101.
55. µÏ. Jacques Cauvin, °¤ÓÓËÛË ÙˆÓ ıÂÔًوÓ, Á¤ÓÓËÛË Ù˘ °ÂˆÚÁ›·˜. ∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ ÛÙË ÓÂÔÏÈıÈ΋
ÂÔ¯‹, ÌÙÊ. ™ÔÊ›· ¶Ú¤‚Â, ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ· ∫·ÙÂÚ›Ó· ∫fi·Î· – ¡È΋ٷ˜ §È·Ó¤Ú˘, ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ∂Ήfi-
ÛÂȘ ∫Ú‹Ù˘, ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ 2004. µÏ. Â›Û˘ T. Freke Î·È P. Gandy, fi..
56. µÏ. ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ™ÔÊÈ·Ófi˜, «∆Ô ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙˆÓ ∞Ú¯·ÁÁ¤ÏˆÓ ÛÙËÓ ∫··‰ÔΛ·», ¢ÂÏÙ›Ô ∂Ù·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘ Ù˘
∫·ı’ ∏Ì¿˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ∞ã (2004), Û. 43–63, ÌÂϤÙË Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó ˘fi„Ë ÌÔ˘ ÔÈ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔÈ ∫ÒÛÙ·˜ §¿·˜ ηÈ
¶ËÓÂÏfiË ™Ù¿ıË (ÙÔ˘˜ ÂÎÊÚ¿˙ˆ ıÂṲ́˜ ¢¯·ÚÈÛٛ˜) Î·È Â›Ó·È ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Î·È ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ. ∏ ·Á›·
∂ϤÓË Ô‰Â‡Ô˘Û· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ∆fiÔ˘˜, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Â‰Ò fi¯È ÌfiÓÔÓ ˆ˜ ı·Ï·ÛÛÈÓ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ «ÔÚ›·»
ÂÚÈÔ‰Â‡Ô˘Û· ÁÚ·›· ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ›·/ºÚ˘Á›·, ÙfiÔ ÛËÌ·›ÓÔÓÙ· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ªËÙ¤Ú· (‚Ï. Î·È J.
Cauvin, fi..) Î·È Ì ÙÚfiÔ fiÔ˘ ‰ÔÌÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ›‰È˜ ÂÚ›Ô˘ ·ÊËÁËÌ·ÙÈΤ˜ Û˘Ó‰ËÏÒÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜
Ù˘ – ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓ Á¤ÓÂÈ Ó·Ô‡˜ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» –, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ıˆÚÒ fiÙÈ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ‰È·ÏÔÁÈο ÙËÓ ·ÚÔ‡Û·
·Ó¿Ï˘ÛË, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ˆ ÂÈÙfiÈ· ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ¯ÒÚÔ˘.
57. µÏ. ™. ªÂÓ¿Ú‰Ô˜, fi.. °È· ÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘ ÛÙËÓ ∫‡ÚÔ, ÙË ™È‰ÒÓ· Î·È ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, ‚Ï.
ƒfiÌÂÚÙ °ÎڤȂ˜, √È ∂ÏÏËÓÈÎÔ› ª‡ıÔÈ, ÌÙÊ. §ÂˆÓ›‰·˜ ∑ÂÓ¿ÎÔ˜, ∫¿ÎÙÔ˜, Ù. 2, Û. 359, 363–364. µÏ. Â›Û˘ ηÈ
J. Cauvin, fi..
58. °È· ÙË «ı·Ï·ÛÛÈÓ‹ Ù·ÍÂȉ‡ÙÚ· ÎfiÚË» ‹ «∞ÌÔÚÁÈ·ÓÔԇϷ» ‚Ï. Î·È ™Ù›ÏˆÓ ¶. ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜, «∫fiÚË Ù·ÍÂÈ-
‰Â‡ÙÚÈ·», ÛÙÔ Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier, Institut Français d’Athènes, ÙfiÌÔ˜ π, Û. 333–336, ∞ı‹-
Ó·È 1956, fiÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë ıÚËÓËÙÈ΋ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡, Ë ‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÌÔÙ›‚Ô˘ Ù˘ «Ù·ÍÈ-
‰Â‡ÙÚ·˜–ÎÔÈ̤̈Ó˘» ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È Ë ·Ú¯·›· ÚԤϢÛË ÙÔ˘ ̇ıÔ˘.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·214

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

∞˘Ùfi, fï˜, Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·›ÚȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Ì ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ·

Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ Â›Ó·È ÙÔ ·ÌÊÈÏÂÁfiÌÂÓÔ, «Ì˘ÛÙÈÎfi» Ù·Í›‰È Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂Ϥ-
Ó˘ (›Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi ÙÔ ÚÒÙÔ Â›Ù οÔÈÔ˜ «ÛÙ·ıÌfi˜» ÛÂ
ÌÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÂÚÈÏ¿ÓËÛË) ÚÔ˜ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜
Î·È ¿ÏÈ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ (Î·È Ì ÛËÌ·›ÓÔ˘Û˜ Â›Û˘ «ÛÙ¿-
ÛÂȘ»)59. °È· ·˘Ùfi ÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ÔχÙÈÌË – ·ÌÊ›-
‰ÚÔÌ· ÙÂÎÌËÚȈÙÈ΋ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ·Ó¿Ï˘ÛË – ÁÚ·Ù‹ ËÁ‹, ÙÔÓ ÙÚ·ÁÈ-
Îfi ÔÈËÙ‹ ∂˘ÚÈ›‰Ë Î·È ÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ «∂ϤÓË»60.
Àfi ÙÔ Ú›ÛÌ· ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÈÙÈÎÒÓ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÎÚÈÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›-
ˆÓ Î·È ·Ú·ÙËÚ‹ÛˆÓ, ·fi Ù· ÔÔ›· ÚÔ·ÙÂÈ (‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ë̤ÓË ·fi ÙËÓ
«∞ÁȷϤÓË») ‰ÔÌÈ΋ Î·È ÙÔÈ΋ Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË °ÔÚÁÒ, ÙËÓ ¢‹ÌËÙÚ· – Î·È –
ÎfiÚË Î·È ÙËÓ «ˆÚ·›·» ∂ϤÓË, ÌÔÚԇ̠ӷ «ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÔ˘Ì» Ì ¿ÏÏË ÔÙÈ΋
¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, ·ÎfiÌ· Î·È ÙËÓ fiÏË ·ÊȤڈÛË
Ù˘ ÂÓ ÏfiÁˆ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ ÛÙËÓ ∂ϤÓË. ∂ȉÈο ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ 1301–1369, Ô˘ ʤÚ-
ÓÔ˘Ó Î·Ù¿ ¤Ó· ÛÎÔÙÂÈÓfi ÙÚfiÔ ÙËÓ «ˆÚ·›·» Ù·Íȉ‡ÙÚ· ∂ϤÓË Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ
ηÙÂÍÔ¯‹Ó ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ «ÂÚÈÔ‰Â‡Ô˘Û·» ÌËÙ¤Ú·, ÙË ¢‹ÌËÙÚ· (·¢ı‡ÓÔÓÙ·È ˆ˜
‡ÌÓÔ˜ ÚÔ˜ ÙË «£Âfi»), Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ ˆ˜ ÂÍfi¯ˆ˜ Ì˘ËÙÈÎÔ›, «Ì˘ÛÙÈ-
ÎÔ›». ∆Ô˘˜ ÂÎʈÓ› Ô (ÊÔÚ¤·˜ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘) ÃÔÚfi˜ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜
ıˆÚÔ‡ÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· «‰‡ÛÎÔÏÔÈ» ÂÚÌËÓ¢ÙÈο, ˆ˜ «·Ú¿Ù·ÈÚÔÈ» ̤۷ ÛÙÔ fiÏÔ
Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ ÌÈ·˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ Ô˘ ÙÈÙÏÔÊÔÚÂ›Ù·È «∂ϤÓË»61. ª¤Û· ÛÙȘ ÎÚÈÛÈÌfi-
ٷ٘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ Î·È ·›¯ıËÎÂ Ë ÂÓ Ïfi-
Áˆ ÙÚ·Áˆ‰›·, Û˘ÁÎÚÈÙÈο Î·È Ì ÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜, ÎÚ›Óˆ
fiÙÈ ÔÈ ÁÚÈÊÒ‰ÂȘ ·˘ÙÔ› ÛÙ›¯ÔÈ, ¤Ú· ·fi ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Â›ÎÏËÛË–Âˆ‰‹, ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Ó Îˆ‰ÈÎÔÔÈË̤ÓÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜–ÎÏÂȉȿ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì˘Ë̤-
ÓÔ˘˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ (ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο ÙÂÎÌËÚÈÔ‡ÌÂÓË Û‹ÌÂÚ·) Ì˘ÛÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘
Ì ÙËÓ ªËÙ¤Ú·–¢‹ÌËÙÚ·, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Ù˘
«∂ϤÓ˘».
√È ÔÏÏ·Ï¿ ‰ÔÌÔ‡ÌÂÓ˜ ¤ÙÛÈ Û¯¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÈÂÚ¤˜ ÌÔÚʤ˜
Ì ÙÔ fiÓÔÌ· «∂ϤÓË», ̤۷ ·fi Ù· ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο, ÈÛÙÔÚÈο Î·È Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›· (fiˆ˜ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈο Î·È ˘·ÈÓÈÎÙÈο ÌfiÓÔÓ Â›‰·Ì ÈÔ
¿Óˆ) Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó, ÓÔÌ›˙ˆ, Î·È ÙÔ˘˜ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈÎÔ‡˜ Έ‰ÈÎÔ‡˜, Ô˘ Ì·˜ ÂÈ-
ÙÚ¤Ô˘Ó Ó· «ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÔ˘Ì», ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ Ó· ı¤ÛÔ˘Ì Û ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÁˆÔ-
ÏÈÙÈÛÌÈ΋ ‚¿ÛË, ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ‰È‹ÁËÛË ÁÈ· ÙËÓ «Î·Ù¿Ú·» Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÚÔ˜

59. °È· ÙÔ˘˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, ÙfiÔ ÙfiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙË
‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ›ÛÙ˘ Î·È Ù˘ ‰ÔÁÌ·ÙÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» ηÈ
∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 89-94.
60. µÏ. ÂÈÏÂÎÙÈο, §. ¶·ÙÙ›¯Ë˜, ∂˘ÚÈ›‰Ô˘ ∂ϤÓË. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹–ΛÌÂÓÔÓ–ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛȘ–ÎÚÈÙÈÎfiÓ ˘fiÌÓËÌ·–Û¯fiÏÈ·,
∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó·È 1978Ø ∂. ÷Ù˙Ë·Ó¤ÛÙ˘, ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ∂ϤÓË, ... fi.. ¶‚. Î·È J.–L. Backès, O ̇ıÔ˜ Ù˘
∂ϤÓ˘...fi.., Û. 104–123. ∆ËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË Î·È ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ‰ÔÌÔ‡Ó ÙË Û¯¤ÛË ¢‹ÌËÙÚ·˜ – «ˆÚ·›-
·˜» ∂ϤÓ˘ ÛÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· Î·È Û ¿ÏϘ ËÁ¤˜ ·fi ÙËÓ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ· ‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 36–119.
61. µÏ. §. ¶·ÙÙ›¯Ë˜, fi.., Û. 152–157 Î·È 313–323Ø Ph. Borgeaud, fi.., Û. 60-66.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·215

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 214 ñ 215

ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË. ŸÙÈ, ‰ËÏ·‰‹, ·ÔÙÂÏ› ÌÓ‹ÌË Ô˘ ·Ó·ÎÚ·Ù¿ÂÈ Î·È Û˘Ì˘ÎÓÒ-
ÓÂÈ, ̤ۈ Ù˘ ÚÔÊÔÚÈÎfiÙËÙ·˜, ÌÈ· ÔχÏÔÎË Î·È Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È·-
‰Èηۛ·, Ô˘ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È Â›ÛËÌ· ÛÙËÓ ⁄ÛÙÂÚË ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·. ∆Ë ÌÓ‹ÌË (ÌÈ·˜
·ÎfiÌË) «¿ÓˆıÂÓ» ·Ô˚ÂÚÔÔ›ËÛ˘ Î·È ÂÈÎ¿Ï˘„˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ Î·È ÙˆÓ Ì˘ıÈ-
ÎÒÓ Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈÎÒÓ Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓˆÓ Ù˘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘, ̤ۈ ÙÔ˘ ∞˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ˙‡ÁÔ˘˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, Ë ÂÓ ÏfiÁˆ ·-
Ú¿‰ÔÛË ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÙË Ï·˚΋ ›ÛÙË ÛÙËÓ «∞ÁȷϤÓË», Ô˘
ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ÛÙÔȯÂÈÒÓÂÈ ÙÔ Ï·˚Îfi Ê·ÓÙ·ÛÈ·Îfi Ï·Óı¿ÓÔ˘Û· ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ
¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ηıÒ˜ Î·È ÙË ÌË Û˘ÓÂȉËÙ‹ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÁÂÁÔÓfi-
ÙÔ˜ fiÙÈ Ë ∞ÁȷϤÓË ÚÔ¸‹ÚÍ Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ¶·Ó·Á›·˜.
∏ fiÔÈ·, ÏÔÈfiÓ, «∂ϤÓË» Ù˘ ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘
ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒıËΠ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο Î·È Â›ÛËÌ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÔÏÈÙÈο
Î·È Ó· ·ÊÔÌÔȈı› ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο, Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÓÔÌ·ÛÙÈο, ÌÈ· ·Ó¿Ú¯·È·, ÈÛ¯˘-
Ú‹ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ›ÛÙË Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË Ï·ÙÚ›· Ù˘ °Ë˜–ªËÙ¤Ú·˜ ηÈ
Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·ÓÙÈÛÙÂÎfiÙ·Ó ÛıÂÓ·Ú¿. ªÈ· ·Ú¿‰ÔÛË ÚÔÊÔÚÈ΋, ÙÂÏÂÙÔ˘Ú-
ÁÈ΋, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ Ì˘ÛÙÈ΋, ÔÏ˘Û¯È‰‹˜ Î·È ÏÔ‡ÛÈ· Ô˘ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ˘Ê›ÛÙ·-
Ù·È Ï·Óı¿ÓÔ˘Û· Î·È Ì¤Û· ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÁψÛÛÈ΋, ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋, ÌÔ˘ÛÈ΋ ηÈ
ıÚËÓËÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·62.
∫·ÙfiÈÓ ·˘ÙÒÓ, Û ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi–Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi Â›‰Ô, ÙÔ «Ù·Í›‰È» Ù˘ ÌË-
Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∂ϤÓ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË (Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ÙÔÈÎÔ‡˜
ÛÙ·ıÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ·ÊÔÚÔ‡Ó, ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, «·Ó·ÛηÊÈ-
Τ˜», ÔÈÎÔ‰ÔÌÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜) ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο «‰È·-
‚·Ù‹ÚÈÔ» Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο Û˘ÁÎÚËÙÈÎfi63. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ ÁÈ·Ù› ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˆ˜
ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, Ô˘ ÙËÓ ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÙÔÈο Î·È Ì˘ËÙÈο ÛÙÔÓ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈÎfi ¯ÒÚÔ Ô˘ ıˆÚÂ›Ù·È ÎÔÈÙ›‰· Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜ ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Ù·˘-
Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ÎÔÈÙ›‰· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡. ŒÙÛÈ, Û ÙÔ‡ÙË ÙË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹–Ì‹ÙÚ· ıÚËÛÎÂÈÒÓ, Ë «·ÁÈÔÔ›ËÛË» Ù˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙ·˜ ·¤ÎÙËÛÂ
(Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ «·Ôηχ„ˆ˜» ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡) ÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹ ÙÔÈ΋ ÓÔÌÈÌfiÙËÙ·
Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ¤ÓÙ·ÍË ÂÓÒ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· «·Ó·‚¿ÙÈÛ» ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ϤÓË ÛÙË Ó¤·
ıÚËÛΛ·64. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ÂίÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ «∂ϤÓ˘» ÚÔ·ÙÂÈ Û ·˘Ùfi ÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ÂÍfi¯ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÔÏÈÙÈο, ÈÛÙÔÚÈο Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο, ·Ó ·Ó·ÏÔÁÈÛÙÔ‡ÌÂ
fiÙÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ë ¶·Ó·Á›· ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÎfiÌ· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ‰ÔÁÌ·ÙÈο ηÈ
ıÂÔÏÔÁÈο ÙË ı¤ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi.

62. µÏ. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË…, fi.. °È· ÙÔÓ fiÚÔ «·Ú¿‰ÔÛË» Î·È ÙȘ Ï·Óı¿ÓÔ˘Û˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜
·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Û ·˘Ù‹Ó, ‚Ï. David Gross, ∆· ÂÚ›È· ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜. ¶·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÎÚÈÙÈ΋ Ù˘ ÓˆÙÂÚÈÎfiÙËÙ·˜,
ÂÈÌ. °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¡. ªÂÚٛη˜, ÌÙÊ. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ °ÂÒÚÌ·˜, ¶·Ù¿Î˘, ∞ı‹Ó· 2000.
63. °È· ÌÈ· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚËÙÈÛÌÔ‡, ‚Ï. Charles Stewart and Rosalid Shaw (ÂÈÌ.),
Syncretism/Anti–syncretism. The politics of Religious Synthesis, Routledge, §ÔÓ‰›ÓÔ Î·È ¡¤· ÀfiÚÎË 1994.
64. °È· ÙËÓ ∂ϤÓË–„˘¯‹ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ‚Ï. T. Freke Î·È P.
Gandy, fi.., Û. 143–144, ‚. Î·È 145–148. µÏ. Î·È ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ ηÈ
·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 89-94.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·216

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

√ ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô

ªÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙfiˆÓ Ô˘ ÂÚ¢ÓÒ Û¯ÂÙÈο, Ë ‰˘ÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· fiÛÔ Î·È Ù· πfi-
ÓÈ· ÓËÛÈ¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ô‰ÒÛÂÈ, ‹‰Ë, ¤ÓÙÔÓË Û¯ÂÙÈο ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Ó·ÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ·Á›ˆÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ ÔÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ – Â›ÛËÌ· Ï·Óı¿ÓÔ˘Û·˜ – «∞ÁȷϤ-
Ó˘» ·˘ÙfiÓÔÌ·65. [ÿÚÙ˘ 1]
∂› ϤÔÓ Ù· ∂Ù¿ÓËÛ·, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÁˆÔÏÈÙÈÛÌÈο ·ÎÚÈÙÈÎÔ‡, ÓËÛȈÙÈÎÔ‡ ¯·-
Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜, ÏfiÁˆ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Û˘Á΢ÚÈÒÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È
·fi ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ¿Ô„Ë, ηıÒ˜ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍ·Ó ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓ· Û ÌfiÓÈÌË ‚¿ÛË
ÒÛÙ ӷ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Ô ªˆ·ÌÂı·ÓÈÛÌfi˜ ˆ˜ ·ÓÙ›·ÏÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ‰¤Ô˜, ÂÓÒ ·fi
ÙËÓ ¿ÏÏË ‰¤¯ÙËÎ·Ó ÂȉڿÛÂȘ (Û ÂÍÔ˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi, ıÂÛÌÈÎfi Â›Â‰Ô Ì¿ÏÈÛÙ·) ·fi
ÙÔ˘˜ πÙ·ÏÔ‡˜ (΢ڛˆ˜ ÙÔ˘˜ ∂ÓÂÙÔ‡˜) Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ (ÙÔ˘˜ ÕÁÁÏÔ˘˜
·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜ °¿ÏÏÔ˘˜), fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ∫·ıÔÏÈÎÈÛÌfi66. ¶ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ, ÛÙ· ∂Ù¿ÓËÛ· ‰ÂÓ
Ì·ÚÙ˘ÚÂ›Ù·È ÈÛÙÔÚÈο ÂÁηٿÛÙ·ÛË ™Ï¿‚ˆÓ, fiˆ˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ (ÙËÓ ÔÔ›·
΢ڛˆ˜ ÌÂÏÂÙÒ Î·È Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ¤¯ÂÈ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ Î·È Û¯ÂÙÈο ˘ÎÓ‹
ı·Ï¿ÛÛÈ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·). ŸÏ· ÙÔ‡Ù· ¤¯Ô˘Ó ‚‚·›ˆ˜ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ
ÏËı˘ÛÌȷΤ˜ Î·È ÂıÓÔÙÈΤ˜ ÙÔ̤˜, ÙȘ «Û˘Ó¤¯ÂȘ» Î·È ÙȘ ·Û˘Ó¤¯ÂȘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ
ÙˆÓ µ·ÏηӛˆÓ, ÙÔ ÔχÎÚÔÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ‰È·ÚÎÔ‡˜ ‹ ÌË ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È Ù˘ ‰È·ÏÂ-
ÎÙÈ΋˜ οÔÈˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ,
ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ı¤Ì· ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Û ıÚËÛ΢ÙÈÎfi, ÂıÓÔÙÈÎfi,
ÁψÛÛÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi Â›‰Ô, Î·È Î·ıÈÛÙÔ‡Ó ÙÔ ÓËÛ› ÚfiÛÊÔÚÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Ùfi-
Ô. ∫·È ÙÔ ϤÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ ÏfiÁˆ ¤Ú¢ӷ: Ë ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ Î·È ÔÈ ·Ú¯·ÈÔÏÔ-
ÁÈΤ˜ Î·È ÊÈÏÔÏÔÁÈΤ˜ ¤Úȉ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù·‡ÙÈÛË Ù˘ ÔÌËÚÈ΋˜ πı¿Î˘, Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙË ÛËÌÂ-
ÚÈÓ‹ ¤Ú¢ӷ Î·È Ì ÙÔÓ Ì‡ıÔ Ù˘ «ˆÚ·›·˜» ∂ϤÓ˘67.
ª¤Û· Û ÙÔ‡ÙÔ ÏÔÈfiÓ ÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ «∂ϤÓË», fiˆ˜ ·Ú·Ù¤ıËΠ·-
Ú·¿Óˆ ۯ‰fiÓ ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο (Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÚ›
Ù˘ ∂ϤÓ˘, Û˘Ó‰˘·ÛÙÈο Î·È Ì ¿ÏϘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÌÔ˘), Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·-
ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ «ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘» ·fi ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ Ì¤Û· ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘
¯ÚfiÓÔ˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÛÂ, Î·È Ì¤Û· ·fi ÙË ‰È΋ ÌÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÙÈ΋, ˆ˜ Ë ÁÈÔÚÙ‹
ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ÔÚÈ·Îfi ÂÔ¯ÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÛÙÔ

65. ¶¤Ú·Ó ÙˆÓ ‰Âο‰ˆÓ Ó·ÒÓ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ·Ó·Ê¤Úˆ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙȘ «∞ÁȷϤÓ˜» Ô˘ ¤¯ˆ ηٷÁÚ¿-
„ÂÈ ‹ ·Ï¿ ÂÓÙÔ›ÛÂÈ – ̤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ –, ÌfiÓÔÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰·. ™ÙË ‰˘ÙÈ΋ ¶ÂÏ/ÓËÛÔ: ∏Ï›· (5),
ªÂÛÛËÓ›· (3) ∞¯·˝· (1). ™ÙÔ ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ∂ÏÏ¿‰·˜: £ÂÛÚˆÙ›· (1), ÓÔÌfi˜ ¶Ú‚¤˙˘ (1). ™Ù·
∂Ù¿ÓËÛ·: ∫¤Ú΢ڷ (9), ∑¿Î˘ÓıÔ˜ (1), ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ (1).
66. µÏ. °ÂˆÚÁ. ¡. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜, (°ã ¤Î‰.), ÙfiÌÔ˜ ∞ã, ∞ı‹Ó· 2002, ÙfiÌÔ˜ µã, ∫¤Ê·ÏÔ˜,
∞ı‹Ó· 2002.
67. °È· ÙËÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈ΋ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, ‚Ï. °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, fi.., Ù. ∞ã, Û. 33–36. √ ›‰ÈÔ˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· ˆ˜
ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ‰ÂÓ Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙˆÓ «ÛÎÔÙÂÈÓÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ» ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ˘ÔÌ˘ÎËÓ·˚-
΋ Î·È ÙË ÁˆÌÂÙÚÈ΋ ÂÔ¯‹ (·˘ÙfiıÈ, Û. 36).
68. ŒÊË °·˙‹, √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ‚›Ô˜..., fi.., Û. 242. ¶‚. Î·È ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «∏ fiÏË ı˘Ì¿Ù·È ·ÁÚ˘ÓÒÓÙ·˜. ∂·ÚÈÓ¿ ‰ÚÒ-
ÌÂÓ· ÛÙË µfiÓÈÙÛ·: Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÌÓ‹ÌË», ÛÙÔ ª¿‰· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· (ÂÈÌ.), ∏ ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘
Â·Ú¯È·ÎÔ‡ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ Î·È ÙÔ›Ô˘: ÙÔ ∞ÁÚ›ÓÈÔ Ì¤¯ÚÈ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ’60, ¤Î‰ÔÛË ¶·Ó/ÌÈÔ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ–ªÂÙ·›¯-
ÌÈÔ–¢‹ÌÔ˜ ∞ÁÚÈÓ›Ô˘, ∞ÁÚ›ÓÈÔ 2003, Û. 77–115.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·217

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 216 ñ 217

ÿÚÙ˘ ·Ú. 1
∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, ™ÙÂÚ¿, ªˆÚÈ¿˜. ∆· ÛËÌ¿‰È· ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔˆÓ‡ÌÈ· ‹ Î·È ÍˆÎÏ‹ÛÈ· «∞ÈÁȷϤÓ˘».

ÌÂÙ·›¯ÌÈÔ Ù˘ ÕÓÔÈ͢ Î·È ÙÔ˘ £¤ÚÔ˘˜, ·Ó·‚Ï·ÛÙÈÎfi ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔÓ ı¿-
Ó·ÙÔ, ÙË ı·ÏÂÚfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÍËÚfiÙËÙ·. ∂›Û˘, ·Ó·‰Â›ÎӢ ˆ˜ Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ‰‡Ô
∞Á›ˆÓ ¤¯ÂÈ ÌÈ· ¤ÓÙÔÓ· Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÁÈ· fiÏÔ ÙÔ ÓËÛ›, ηıÒ˜ «·ÓÔ›ÁÂÈ» Ù· ÙÔ-
Èο ηÏÔηÈÚÈÓ¿ ·ÓËÁ‡ÚÈ· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ Ï‹ıË ÎfiÛÌÔ˘. ∫·È fiÏ· ÙÔ‡Ù· ¯ˆ-
Ú›˜ Ë ÁÈÔÚÙ‹ Ó’ ·ÊÔÚ¿ οÔÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÌÔÓ‹ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ‹ ÙÔ Í·ÎÔ˘ÛÙfi ÚÔÛ·-
ÓËÌ· ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁÔ‡ ¿ÁÈÔ˘ (fiˆ˜ Â›Ó·È Ô ÙÔÈÎfi˜ ¿ÁÈÔ˜ °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜) ·ÏÏ¿ ÙÔÓ
ÂÓÔÚÈ·Îfi Ó·fi ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‡ ¯ˆÚÈÔ‡, ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ ÙˆÓ «·Á›ˆÓ»
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘. ∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÏÔÈfiÓ Ù· ¯Ó¿ÚÈ· Ô˘ ¯¿Ú·ÍÂ Ô ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜, ̤۷ ·fi Ù· ÌÔÓÔ¿ÙÈ· Ù˘ ‰È΋˜ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÂÌÂÈÚ›·˜,
Ô‰ËÁ‹ıËη, Ï›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÌÔ˘ ÛÙ· πˆ¿ÓÓÈÓ·,
ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ Î·È ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô. ∂Í‹ÓÙ· ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ·fi
ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ηٿıÂÛË Ù˘ ›‰È·˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ·fi ÙÔÓ ÂÎÏÈfiÓÙ·, ı¤ÏËÛ·
Ó· ÙË ‚ÈÒÛˆ Û‹ÌÂÚ·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÌÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡
Ï·ÈÛ›Ô˘, ˆÛÙfiÛÔ Û ÛÎfiÈÌË Î·È ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Û˘ÓÔÌÈÏ›· Î·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ΛÌÂÓÔ.
∏ Û˘Á΢ڛ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ı· ÚÔÛ¤ÊÂÚ ȉ·ÓÈÎfi ÙfiÔ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ ÌÔ˘, ·ÊÔ‡
«...ŒÓ· ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎfi–ÌÓËÌÔÓÈÎfi Û˘Ì‚¿Ó ‰ڷÈÒÓÂÈ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙÔ ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·ÈˆÚÂ›Ù·È ÌÂٷ͇ Ù˘ Û˘Á¯ÚÔÓ›·˜ Î·È Ù˘ ‰È·¯ÚÔÓ›·˜ Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ
οı ÊÔÚ¿ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô fiÔ˘ ·˘ÙÔ› ÔÈ ÎfiÛÌÔÈ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘-
Ó¿ÓÙËÛ˘, ÔÈ ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ·ÔÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÒÓÔÓÙ·È Î·È ÂÍ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ-
·ÔÓÙ·È ÂÓÙ·ÛÛfiÌÂÓ˜ ÛÙÔ ÓÔËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î¿ı ÂÔ¯‹˜. ªÈ· ÂÔÚÙ‹ Î·È ÌÈ· ÙÂÏÂÙ‹
ÔÚ›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi Û˘Ì‚¿ÓÙ· Ô˘ ÔÈÎÂÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, Û¤ÚÓÔ˘Ó Î·Ù¿
οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Î·ıÈÛÙÔ‡Ó ÙÌ‹Ì· ÌÈ·˜ ÔÈΛ·˜, ‡ÎÔÏ·
·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌ˘, Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜...»68.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·218

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

∂ÈÛΤÊıËη ÏÔÈfiÓ ÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÏÔÓÈ¿ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·-

Ú·ÙËÚ‹Ûˆ Î·È Ó· «ÌÂÙ·ÊÚ¿Ûˆ» ̤۷ Î·È ·fi ÙÔ Ú›ÛÌ· Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜
ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ69. ∏ ÚÔÛˆÈ΋ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÙÔ‡ÙË ÂÌÂÈÚ›· ÚԤ΢„ Ì ӈ‹
ÙË Û˘Á΢ڛ· ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË §Ô˘Î¿ÙÔ˘ Î·È Ì ·ÊÔÚÌ‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÂ
Û˘Ó¯‹ ‰È¿ÏÔÁÔ, Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ.
£· ·ÚÂÌ‚¿Ïˆ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ·Ú·Î¿Ùˆ ·˘ÙÔ‡ÛÈ·
·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÁÚ·ÊÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ˙ˆÓÙ·-
Ófi˜ ·˘Ùfi˜ Ô ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚÒ Â‰Ò ÛÙÔ ‰›Ô Î·È ÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜
ÁÈ· Ó’ ·Ó·‰Âȯı› Ë Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÔÈfiÙËÙ· Î·È Ë ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÂıÓÔÏÔÁÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ
ηٷÁÚ·ÊÒÓ ÙÔ˘ ÂÎÏÈfiÓÙÔ˜, ÚÔÛÊÈϤÛÙ·ÙÔ˘ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ∫·ıÒ˜
¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÎÔÓÙ¿ ÂÍ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù· ‰‡Ô ΛÌÂÓ·, ı· ¤¯Ô˘Ì ηٿ ÂÚ›ÙˆÛË Û˘-
ÁÎÚÈÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙÔ ÙfiÙÂ Î·È ÙÔ ÙÒÚ·, Ì ÙÔ˘˜ ηٷÛÙÚÔÊÈÎÔ‡˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ Ù˘
‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’50 Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¯ÚÔÓÈÎfi, ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÔÚfiÛËÌÔ
antem Î·È post quem, ÙfiÛÔ Ì ٷ ‚Ȉ̤ӷ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ ÓÙfiȈÓ
(emic), fiÛÔ Î·È ·fi ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ (ethic) ¿Ô„Ë.

∆Ô Ù·Í›‰È ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô70

∆·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÏÔÓÈ¿ ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó ˆ˜ ÙÔ ÓËÛ› Â›Ó·È ÁÈ· ̤-
Ó· ÙfiÔ˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÔÈΛԘ, ·ÊÔ‡ ·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÔÙÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÌÔ˘ ·fi
ÙfiÙ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËη Î·È ÌÂÁ¿ÏˆÛ· ÛÙËÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·ÎÙ‹ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓ-
Ó‹ÛÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ «Ù¤ˆ˜ ¢‹ÌÔ˘ ª˘ÚÙÔ˘ÓÙ›ˆÓ» Ù˘ ∏Ï›-
·˜71. ∏ Ù¤ˆ˜ ª˘ÚÙÔ˘ÓÙ›·, ÁˆÁÚ·ÊÈο, Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Û¯Â‰fiÓ Ì ÙÔ ·ÎÚˆÙ‹ÚÈÔ ÃÂ-
ψӿٷ˜, Ô˘ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfiÙ·ÙÔ ÏÔÊ҉˜ ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ – ÂÛ¯·ÙÈ¿ ÙÔ˘ ªˆÚÈ¿ ÛÙËÓ
ÂÛÂÚ›· – ÛÙ¤ÊÂÙ·È ·fi ÙÔ ÊÚ¿ÁÎÈÎÔ Î¿ÛÙÚÔ ÃÏÂÌÔ‡ÙÛÈ72. µ›ÁÏ· ÙÔ˘ οÌÔ˘ ÙÔ
∫¿ÛÙÚÔ, ·ÁÓ·ÓÙ‡ÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, Ù· ÓÂÚ¿ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ï‹Úˆ-
Û·Ó ÙÔ ¯¿ÛÌ· Ù˘ ÎÚËÌÓÈÛı›۷˜ ÛÙ· Ù¿ÚÙ·Ú· ÛÙÂÚÈ¿˜ Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ∑¿Î˘ÓıÔ
Î·È ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·. ∞˘Ù‹ Ë ı¿Ï·ÛÛ· (ÔÈΛ·, ·Ú·ÁˆÁÈ΋ Î·È Û˘Ó¿-
Ì· ÊÔ‚ÂÚ‹, ηıÒ˜ ÙÚ¤ÌÂÈ ·fi ÙȘ ·¤Ó·Â˜ ÛÂÈÛÌÈΤ˜ ‰ÔÓ‹ÛÂȘ) ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ›‰Ô˜
ÙÔÈ΋˜ marae nostrum ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ πfiÓÈÔ˘ ÂÏ¿ÁÔ˘˜, Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÈ Î·È ÂÓÒÓÂÈ
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÂÌ¿˜ ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓȷο Ì ÙÔ‡Ù· Ù·

69. ¶‚.: «…∞Ó Ô Î·ÓfiÓ·˜ Â›Ó·È Ó· ÚÔ¯ˆÚ› Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ ·fi ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÛÙËÓ ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹, Î·È ·fi ’Λ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›·, ÙfiÙ οı ʿÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘
‰È·‰Èηۛ·˜ Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË. ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, Ô˘ fï˜ Â›Ó·È ÔÏÈÙÈÛÌÈο, ÈÛÙÔÚÈ-
ο Î·È ÎÔÈÓˆÓÈο ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓË. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È
·Ó¿ÁÓˆÛË ÚÈÓ Á›ÓÂÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ˜ ÏfiÁÔ˜, ‰ËÏ·‰‹ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔÓÔÁÚ·Ê›·…», ∂ψÓfiÚ· ™ÎÔ˘Ù¤ÚË–¢È‰·ÛοÏÔ˘,
«Àfi ·Ú·Ù‹ÚËÛÈÓ… ∫›ÌÂÓ· Î·È ˘ÔΛÌÂÓ· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ», ÛÙÔ ¢‹ÌËÙÚ· °Î¤ÊÔ˘–ª·‰È·ÓÔ‡
(ÂÈÌ.), ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ £ÂˆÚ›· Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·. ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∆¿ÛÂȘ, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 1998, Û. 169.
70. ∆Ô Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Â›Ó·È ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi Î·È ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ·Ê·ÈÚÂÙÈο Û ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ·fi ÙÔ ÏÂÙÔÌÂÚ¤˜ ËÌÂÚÔ-
ÏfiÁÈÔ ¤Ú¢ӷ˜ (ηٷÁÚ·Ì̤ÓÔ ·fi ÙË ÁÚ¿ÊÔ˘Û· ËÏÂÎÙÚÔÓÈο ·fi ÙȘ 20/5 ¤ˆ˜ ÙȘ 15/6 ÙÔ˘ 2004) ÙÔ˘ Û‡ÓÙÔÌÔ˘ ·˘ÙÔ‡
ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ fiÛÔ Î·È ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎÔ‡ Ù·ÍȉÈÔ‡.
71. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, §Â¯·ÈÓ¿. √ ÙfiÔ˜, Ù· Û›ÙÈ·, ÂΉ. ÂÎ ·Ú·‰ÚÔÌ‹˜, §Â¯·ÈÓ¿ 1987.
72. °È· ÙËÓ ÊÚ¿ÁÎÈÎË °Ï·Ú¤ÓÙ˙È-∫˘ÏÏ‹ÓË Î·È ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÃÏÂÌÔ‡ÙÛÈ ‚Ï. D.A.Zakythinos Le despotat grec de
Morée, vol. I-II, Paris-Athènes 1932-1953, London 1975Ø Ant. Bon, La Morée Franque. Recherches historiques,
topographiques et archéologiques sur la principauté Achaïe (1205-1430), Paris 1969.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·219

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 218 ñ 219

ÁÂÈÙÔÓÈο ÓËÛÈ¿. °ÂÈÙÓ›·ÛË Ô˘ Û˘Ó¤‚·ÏÏ ÒÛÙ ٷ ¯ˆÚÈ¿ Î·È ÔÈ fiÏÂȘ ÙÔ˘
ÏÔ‡ÛÈÔ˘ οÌÔ˘ Ù˘ ∏Ï›·˜ Ó· ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó ·Ó¤Î·ıÂÓ ‰Ú·ÛÙ‹ÚȘ Î·È ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÈΤ˜ ·ÚÔÈ˘ ∑·Î˘ıÈÓÒÓ Î·È ∫ÂÊ·Ï‹ÓˆÓ. ¶¿ÌÔÏÏÔÈ ∂Ù·Ó‹ÛÈÔÈ, ÚÒ-
ËÓ ÂÔ¯ÈÎÔ› ÂÚÁ¿Ù˜ Á˘, Ó·˘ÙÈÎÔ›, „·Ú¿‰Â˜ Î·È ¤ÌÔÚÔÈ ¤ÁÈÓ·Ó ÌfiÓÈÌÔÈ Î¿ÙÔÈ-
ÎÔÈ Ù˘ ∏Ï›·˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜73. ∫·È ÔÈ ∏Ï›ÔÈ ·fi
ÙËÓ ¿ÏÏË, ‰È·¯ÚÔÓÈο, Û ‰‡ÛÎÔϘ ÛÙÈÁ̤˜ η٤Ê¢Á·Ó Î·È ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÓÙ·Ó ÛÙ·
ÎÔÓÙÈÓ¿ πfiÓÈ· ÓËÛÈ¿.
™·Ó ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ Î·Ú¿‚È ÛÙ· ÓÂÚ¿ ÙÔ˘ πfiÓÈÔ˘ (Ô˘ ¿ÏÏÔÙ ¯¿ÓÂÙ·È, ¿ÏÏÔÙÂ
·¯ÓÔÊ·›ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÏÔÙ ¤Ú¯ÂÙ·È Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ËÏÂȷ΋ ·ÎÙ‹, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ‰È-
·‡ÁÂÈ· Ù˘ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜), ÙÔ ÔÌËÚÈÎfi ÓËÛ› Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È, ÁÈ· ̤ӷ, Ê·ÓÙ·Ûȷο Ì ÙȘ
¤ÓÓÔȘ «ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ·» fiÛÔ Î·È «ÂÔ¯‹». °È·Ù› Ì ÙÔ ÓËÛ› ÔÚ›˙ÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ Ù· ‰ÂÈÏÈÓ¿
ÛÙË ª˘ÚÙÔ˘ÓÙ›· ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Î·È ÙÔÓ ¯ÂÈÌÒÓ·, ηıÒ˜ ÌÂÙ·ÎÈÓÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙÔ ‚·Û›-
ÏÂÌ¿ ÙÔ˘ ·ÏÈÓ‰ÚÔÌÈο, ‰ÂÍÈ¿ ‹ ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÙÔ˘ ∞›ÓÔ˘ Î·È ÂÚˆÙÔÙÚÔ› Ì ÙËÓ ∫ÂÊ·-
ÏÔÓÈ¿ Ù˘Ï›ÁÔÓÙ¿˜ ÙË Ì ¤Î·ÁÏ· ÔÚÊ˘Ú¿ ‰ÂÈÏÈÓ¿. √È ·ÁÚfiÙ˜ ÙÔ˘ ËÏÂÈ·ÎÔ‡ οÌÔ˘
¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ˆ˜ ÌÂÙˆÚÔÏÔÁÈÎfi ÔÚfiÛËÌÔ Û¯ÂÙÈο Î·È Ì ÙËÓ ¤Ï¢ÛË Ù˘
‚ÚÔ¯‹˜, ÙÔÓ Î·ÈÚfi Ù˘ ÛÔÚ¿˜, ηıÒ˜ Ì ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ·ÁˆÓ›· Û˘Ì˘ÎÓÒÓÔ˘Ó ÙË
Û¯ÂÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· Ô˘ ¿ÎÔ˘Á· Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ·Ô‡‰Â˜ ÌÔ˘:
«ÕÛÙÚ·„ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿; ∫¿Ì ¿ÏÏË ÌÈ· ·˘Ï·ÎÈ¿. ÕÛÙÚ·„ ÛÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ74; µ¿Ï’
ÙÔ ˘Ó› ÛÙÔ ÙÚ¿ÛÙÔ», Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ Ë ÓÂÚÔÔÓÙ‹ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÚÔ ÙˆÓ ˘ÏÒÓ75.
∆fiÔ˜ ÔÈΛԘ ÏÔÈfiÓ ·ÏÏ¿ Û˘Ó¿Ì· ·fiÌ·ÎÚÔ˜, ÁÈ· ̤ӷ, Ë ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿,
·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ÙËÓ Â›¯· ÔÙ¤ ÂÈÛÎÂÊı› ˆ˜ ÙÒÚ· Î·È ·Ó·ÚˆÙÈfiÌÔ˘Ó ÁÈ·Ù› ·ÚfiÏ’ ·˘-
Ù¿ ‰ÂÓ ÙÔ Â›¯· οÓÂÈ ÔÙ¤, Û·Ó Ó· ÂÚ›ÌÂÓ· οÙÈ ÙÔ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi Ó· Ì ԉËÁ‹ÛÂÈ ˆ˜
ÂΛ. ÿÛˆ˜ ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô Ó· ‹Ù·Ó ÙÔ
«ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi» Ô˘ ·Û˘Ó›‰ËÙ· ÂÚ›ÌÂÓ·, Û·Ó ¤Ó· οÏÂÛÌ· ·fi ÙÔÓ ÚÔÛÊÈÏ‹ ı·-
ÓfiÓÙ· ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ÁÈ· Ó· ÂÈÛÎÂÊıÒ ÂÈÙ¤ÏÔ˘˜ ÙÔ ÓËÛ›. ∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎÔ‡
¯¿ÚÙË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘ ÎÒ‰Èη, „¿¯ÓÔÓÙ·˜ ‰ËÏ·‰‹ Î·È ÁÈ· ¿ÏÏ· ÙÔÔ-
ÁÚ·ÊÈο «ÛËÌ¿‰È·» Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ı· ‰‹ÏˆÓ·Ó – ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ «¿ÁÈÔ ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ» ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘ – ¤ÛÙˆ Î·È ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜ Î·È ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË ·-
ÚÔ˘Û›· Î·È Ù˘ «∂ϤÓ˘–∞ÁȷϤÓ˘» ÛÙÔ ÓËÛ›, ›¯Â ‹‰Ë ˘¿ÚÍÂÈ ÂÍfi¯ˆ˜
ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Î·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋.
∆Ô fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘, §È‚·ıÒ, Ô˘ ·Ú·¤ÌÂÈ Û ·ÁÚÔÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ (ÏÈ‚¿-
‰È·, ¿Ú· Î·È ÛÈÙËÚ¿) Ì ›¯Â ˘Ô„È¿ÛÂÈ fiÙÈ ÙÔ ı·‡Ì· Ù˘ «ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜» Ù˘ ∞ÁÈ·-
ϤÓ˘ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó Î·È ¿ÏÈ. ∆Ô Î·Ù·Ú¿ÛÈÓÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ηχÙÂÈ ÛÙÔÓ ¯¿ÚÙË fiÏË
ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¡.¢. ¿ÎÚË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ (¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ Â›‰Ô
οÌÔ ·ÏÏ¿ Ì¿ÏÏÔÓ ¤Ó· ÎÏÈ̷ΈÙfi ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ, ȉ·ÓÈÎfi, fiˆ˜ ÁÓÒÚÈ˙· ϤÔÓ,
ÁÈ· οÔÈ· ›‰Ë ÛÈÙËÚÒÓ), ‰Èη›ˆÓ ÙÔ‡ÙË ÙËÓ ÚÔÛ‰ÔΛ· Î·È ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· «§È-

73. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, §Â¯·ÈÓ¿..., fi..

74. ¢ËÏ·‰‹ ÙÔ ÃÏÂÌÔ‡ÙÛÈ. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, °¤ÚÔÈ, °ÂÓ›ÙÛ·ÚÔÈ ÛÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜…, fi..
75. µÏ. Î·È NÙ›ÓÔ˜ ¢. æ˘¯ÔÁÈfi˜, ¶ÂÚ› ÁÔËÙÂÈÒÓ Î·È Ì·ÓÙ›·˜, ¤Î‰. ¡.∂.§.∂. ∏Ï›·˜–ÂÎ ·Ú·‰ÚÔÌ‹˜, §Â¯·ÈÓ¿ 1989, Û.
120–121.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·220

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

‚·ıÒ». Œ‚ÏÂ· ˆ˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ·fi ÙȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ «Ú¿ÛÈÓ˜» ÂÈÊ¿ÓÂȘ
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÌÂÙ¿ ·fi ÙÔ – ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ ÓËÛ› ۯ‰fiÓ – Ú¿ÛÈÓÔ Â›Û˘ ÎÔÌÌ¿ÙÈ
ÙÔ˘ §ËÍÔ˘ÚÈÔ‡, Î·È ˆ˜ Â›Ó·È fiÓÙˆ˜ ÚÔÛÙ·ÙÂ˘Ì¤ÓË ·fi ÙÔÓ ∞›ÓÔ76. ∆Ô fiÓÔÌ·
ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ «™·ÚÙÈ¿», ÎÔÓÙÈÓÔ‡ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô, ÂȂ‚·›ˆÓ ÙËÓ ¤ÓÙÔÓË ·-
ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ ÛÙÔÓ ÙfiÔ.
∏ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ‚ÂÓÂÙÛÈ¿ÓÈÎÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÙÔ˘ ·˚-°ÈÒÚÁË ÛÙÔ ÔÌÒÓ˘ÌÔ ¯ˆÚÈfi «∫¿-
ÛÙÚÔ» ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô (Û˘Ó‹ıˆ˜ Ù· οÛÙÚ· Â›Ó·È Û ‰È·¯ÚÔÓÈο Ô¯˘ÚÔ‡˜ ηÈ
ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜), ÙfiÓÈ˙Â Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘77. ¶Ô-
χ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ô˘ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ› Ù¿ÊÔÈ ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË ·Ó·ÓÔ‹˜ ·fi
ÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô, ˆ˜ ÂÈÛΤ„ÈÌÔ˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜, ÛÙ· ª·˙·Ú·Î¿Ù·, οو ·fi
ÙÔ ›‰ÈÔ ·˘Ùfi ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ·˚-°ÈÒÚÁË. §›ÁÔ ÈÔ ¿Óˆ ·fi ·˘Ùfi, ÛÙ· µ.¢. ÙÔ˘ ∞ÚÁÔ-
ÛÙÔÏÈÔ‡, ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ¿ÏÏË ÚÔ˚ÛÙÔÚÈ΋ ÙÔÔıÂÛ›·, Ë ∫Ú¿ÓË, Ì ÛËÌ¿‰È· ¿Óˆ
ÛÙÔÓ ¯¿ÚÙË ÁÈ· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο Î·È ÎÏ·ÛÈο Â˘Ú‹Ì·Ù·78.
¶ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿, ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈο ÙÔ˘ §ËÍÔ˘ÚÈÔ‡ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿, ÂÓÙfiÈÛ· Ó· ·Ó·-
ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÈ· ·Ú·Ï›· Ì ÙÔ fiÓÔÌ· «∞Á›· ∂ϤÓË» (ÛËÌ·›ÓÔ˘Û· ›Ûˆ˜ Î·È ¿ÏÈ ÛÂ
Û¯¤ÛË Ì ÙËÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ Î·È Â‰Ò «Ú·ÛÈÓ¿‰·» ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ §ËÍÔ˘ÚÈ-
Ô‡), ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ Ô˘ ¤ÊÂÚÓ ÔÓÔÌ·ÛÙÈο ·ÚÔ‡Û· Î·È ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ∞ÁȷϤÓË ÛÙÔ
ÓËÛ›79. ™ÙÔ ¯¿ÚÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÌÈ· ·ÎfiÌ· ·Ú·Ï›·, Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ,
ÛÙ· ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘ ÎfiÏÔ˘ ÙÔ˘ (µ.¢. Ù˘ ∫Ú¿Ó˘), fi¯È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔÓ ∫·-
Ú·‚¿‰Ô ‰ËÏ·‰‹, Ì ÙÔ fiÓÔÌ· «ÕÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜». ∆Ô Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓ, ¤Ú·Ó
ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ·ÁȈӇÌÈÔ˘, Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û· Û¯ÂÙÈο Î·È Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ·-
Ú·Ï›·, ‹Ù·Ó ÙÔ fiÙÈ ÎÔÓÙ¿ Ù˘, ÛÙ· µ.∞., ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÈ· ÙÔÔıÂÛ›· Ì ÙÔ fiÓÔÌ·
«¶·Ó·Á›· Ë §¿ÌÈ·» (ÙÔ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË ÙËÓ ·¤‰È‰Â Û·Ó Ó· ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÂÓfi˜ Ê·Ú·ÁÁÈÔ‡ Ô˘ ηٷϋÁÂÈ ÛÙËÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ ·Ú·-
Ï›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘). ∆Ë §¿ÌÈ· ı˘ÌfiÌÔ˘Ó Ó· ÙËÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·: «...∆Ô Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Û ÔÏÏ¿ ¯ˆÚÈ¿ Ó·
ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Ù¿ÊÔ˘˜ ÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡. π‰È·›ÙÂÚ· ÛÙ· ¢ÂÈÏÈÓ¿Ù·, οıÂ
Ù˘ §¿ÌÈ·˜ (8 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘) ÁÂÌ›˙Ô˘Ó ¤Íˆ ·fi ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙ·˘ÚÔ‡˜ ÌÂ
¿ÊıÔÓ· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÛÙÂÊ¿ÓÈ·», ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔÓ ÛÙÔÏÈÛÌfi
·˘Ùfi Ì ÙÔÓ ÛÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô. ∞ÍÈÔ-
ÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È ˆ˜ Ô KÂÊ·ÏÔÓ›Ù˘ Û˘ÁÁڷʤ·˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·Ó ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘
¶·Ó·Á›·˜, ·ÔηÏÒÓÙ·˜ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ·Ï¿ «Ù˘ §¿ÌÈ·˜», fiˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ,
ÂÓÒ ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ù¿ÊÔ˘˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Î·È ÙÔÓ ¯ıfiÓÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹-
Ú· ÙÔ‡Ù˘ Ù˘ «§¿ÌÈ·˜», ¤Ú· ·fi ÙÔÓ ˘‰ÚÔ¯·Ú‹ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘.

76. °È· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∫Ú¿Ó˘ (Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ˘ ÙÔÔıÂÛ›·˜ ·Ó·ÛηÊÈο,
fiÔ˘ ·Ó‹ÎÂ Î·È Ë §È‚·ıÒ) ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË Ï·ÙÚ›· ÚÔ˜ ÙË ¢‹ÌËÙÚ· fiÛÔ Î·È ÙȘ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ Ù˘ ÛÙ· ÙÔÈ-
ο ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· (·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ °ÔÚÁÔ‡˜, Ù˘ ∞ÚÙ¤Ìȉ·˜, Ù˘ ∞ıËÓ¿˜), ‚Ï. °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, Ù. ∞ã, fi.., Û. 27–29, 38 Î.Â.
77. °È· ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ‚Ï. °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, Ù. ∞ã, fi.., Û. 143–145, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÚÔ¸‹Ú¯·Ó Ù˘ ÂÓÂÙÈ΋˜ ηٷ-
Û΢‹˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Î·È ÊÚ¿ÁÎÈη ›¯ÓË.
78. µÏ. Î·È °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜ fi.., Û. 34–36. ™¯ÂÙÈο Ì ٷ ª·˙·Ú·Î¿Ù· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ
Î·È ÙÔ ÈÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈË̤ÓÔ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ÓÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó’ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ
Û‡Á¯ÚÔÓfi ÙÔ˘ Û˘ÓÔÈÎÈÛÌfi Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜.
79. ™ÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ ¶·ÏÈ΋, fiÔ˘ Ô ·Ú¯·›Ô˜ ÔÈÎÈÛÌfi˜ ¶¿ÏË.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·221

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 220 ñ 221

∫·È ̤۷ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÙÔˆÓ˘ÌÈÎfi Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓÔ, ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÌÔÓ‹ ·ÓËÁ˘-

Ú›˙ÂÈ ÛÙË °¤ÓÓËÛË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, ‰ÔÌÔ‡Û ÌÈ· ÂÈϤÔÓ Û¯¤ÛË Ì ÙËÓ ÈÂÚ‹ ÌËÙÚÈ΋
ıËÏ˘Î‹ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ‰È΋˜ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ˜, ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ô‡ÌÂÓË Î·È ¿ÏÈ ·fi ÙÔÓ ¿ÁÈÔ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ80.
∏ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÈÂÚ‹˜ ªÔÓ‹˜ ™ÈÛ›ˆÓ ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ
¯¿ÚÙË ‰‹ÏˆÓ ÙÔ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÛÙ˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÛÙËÓ ›‰È· ¢ڇÙÂÚË Â-
ÚÈÔ¯‹ Î·È Û˘ÌÏ‹ÚˆÓ ٷ ¿ÏÏ· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÌÔ˘, ηıÒ˜ fiÏ· ÙÔ‡Ù· Û˘-
ÁÎÚÔÙÔ‡Ó Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ ÁÈ· ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË»81.
∆· ‰Â‰Ô̤ӷ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‚¤‚·È· ÔÏÏ¿, fï˜ Â¤ÙÚÂ·Ó Ó· «‰ˆ» (ÂÎ ÚÒÙ˘
fi„ˆ˜ Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈο, Ì ÙË ‰È΋ ÌÔ˘ ÔÙÈ΋) Ì·˙› Ì ÙÔÓ «¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ»
Î·È ÙÔ ¿Ó‰ËÌÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË» ˆ˜ ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÌÔÚÊ‹ Î·È ÛÙËÓ
∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿, ÁÈ· οÔÈÔ˘˜ ȉȷ›ÙÂÚÔ˘˜ Î·È Â‰Ò ÁˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜, ·Ú·-
ÁˆÁÈÎÔ‡˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ô˘ ›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ ‹‰Ë Ó· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È82.
™˘Ó¿ÓÙËÛ· ÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ·ÊÔ‡ ¤ÊÙ·Û· ÂÚ·Ṳ̂ӷ ÌÂÛ¿-
Ó˘¯Ù· ÛÙÔ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ, ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ٷ͛ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô (·¤¯ÂÈ 6–7 ¯ÏÌ.
¡.∞). ∂›‰· ÌÈ· ÂÎÎÏËÛÈ¿ Ó· ÛÙ¤ÎÂÈ ÔÏfiʈÙË ÛÙËÓ ¿ÎÚË ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, ·Ó¤ÌÔÚÊË,
ÊÚÂÛÎÔ‚·Ì̤ÓË ÎfiÎÎÈÓË, ÛÙË µ.¢. ÁˆÓ›· Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ú¿ÛÙÂΠ¤Ó· ·Ó‡„ËÏÔ
ηÌ·Ó·ÚÈfi, ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ‡ÚÁÔ˜, Ì Á·Ï¿˙ÈÔ ‚ÂÓÂÙÛÈ¿ÓÈÎÔ ÙÚÔ‡ÏÔ. √ Ô‰Ë-
Áfi˜ ÙÔ˘ Ù·Í› Ì ÏËÚÔÊfiÚËÛ ۯÂÙÈο. ∂ÓÙ˘ˆÛÈ¿ÛÙËη ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙËÓ
ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, fiˆ˜ ÛÙÂÎfiÙ·Ó ÔÚÊ˘Úfi˜ Î·È ÔÏfiʈÙÔ˜ ̤۷ ÛÙË Ó‡¯Ù· ηÈ
ÙËÓ ÂÚËÌÈ¿, ÚÔ·Ú·ÌÔÓ‹ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· Î·È ÙȘ ÙÈ̤˜ ÌÂ
Ù· ÔÔ›· Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ·ÎfiÌ· Û‹ÌÂÚ· ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ.
∆ËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ ÙÔ Úˆ› ›¯· ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛˆ
«È‰›ÔȘ fiÌÌ·ÛÈ» ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ ÂÈÙfiÈ·, ηıÒ˜ ·ÓËÊfiÚÈ˙·
·fi ÙËÓ ·Ú·Ï›· ÙˆÓ §Ô˘Ú‰¿ÙˆÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô. ∆· ÎÏÈ̷Έٿ, ¯ÙÈṲ̂ӷ
Ì ¤ÙÚÈÓ˜ Â˙ԇϘ-·Î·ÏÏȤÚÁËÙ· ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ ÙÒÚ·-¯ˆÚ¿ÊÈ· ÙˆÓ ÛÈÙË-
ÚÒÓ ·ÓËÊÔÚ›˙Ô˘Ó ˆ˜ Ù· ÎÚ¿Û‰· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ·‰È¿Û·ÛÙ·, ›Û·Ì ÂΛ ·ÎÚÈ‚Ò˜
fiÔ˘ ¤‚ÏÂ· Ó· Ï¿ÌÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘ Ô Á·Ï¿˙ÈÔ˜ ÙÚÔ‡ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ó‡„ËÏÔ˘

80. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., , fi., Û. 195, ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 1 (Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·). ™¯ÂÙ›˙ÂÙ·È
Ì ÙËÓ «∂ϤÓË» Î·È Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ ÂȉÈο Ë °¤ÓÓËÛË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ – ¤Ú· ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ÌËÙÚÈΤ˜ ÛËÌ·ÛÈÔ‰Ô-
Ù‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ªÂÁ¿ÏË ªËÙ¤Ú· – ·Ú·¤ÌÂÈ Û Á¤ÓÓ· ÈÂÚ‹˜ ÎfiÚ˘ ·fi ÈÂÚ‹ Ì¿Ó·, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ·Á›· ÕÓÓ·,
‚Ï. ƒ. °ÎڤȂ˜, ∏ Ï¢΋ ı¿, fi.., Û. 492–499Ø ‚. Î·È ªÈÚ¿ÓÙ· ∆ÂÚ˙ÔÔ‡ÏÔ˘, «ªÂ Ù· Ù‡Ì·Ó· Î·È Ù· fiÚÁÈ· Ù˘
ªËÙ¤Ú·˜. ∏ Á˘Ó·ÈΛ· Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›· ˆ˜ ÔÏÈÙÈ΋ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÚÔ˘ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ», ÛÙÔ ÃÚÈÛÙ›Ó·
µÏ·¯Ô‡ÙÛÈÎÔ˘ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙËÓ Kain–Laurie Hart (ÂÈÌ.), ŸÙ·Ó ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚ¤˜. ∞ÓÙÈı¤ÛÂȘ ηÈ
Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿‰·, ª¤‰Ô˘Û·, 2003, Û. 320–360. ™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ Î·È Ù· ·ÓË-
Á‡ÚÈ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ (Ù˘ ∫Ô›ÌËÛ˘, Ù˘ °¤ÓÓËÛ˘, ÙˆÓ ∂ÈÛÔ‰›ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ·Á›·˜ ÕÓÓ·˜) ÚÔ·ÙÂÈ ÛÙË ‰È΋
ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ ÌÈ· ‰ÔÌÈ΋ Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Î·È ∂ϤÓË Î·ıÒ˜ Î·È Û¯¤ÛË
§¿ÌÈ·˜ – ∂ϤÓ˘ (‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË. ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘, fi.., Û. 96-98,
449-456).
81. ªÂ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ ·Ú·ÙËÚÒ ÌÈ· ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙË ÙÔÈ΋ Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ Û¯¤ÛË Î·È ÙˆÓ Ó·ÒÓ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÌÂ
ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ, ÙÂÎÌËÚÈÔ‡ÌÂÓË ÔÏÏ·Ï¿.
82. °È· ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÛÙÔ ÓËÛ›, ‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ª·Ú›· ¶. ¶·Ó·ÁȈÙÔÔ‡ÏÔ˘, «∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ Ó·ÒÓ Î·È ÌÔÓÒÓ Ù˘
∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ· (Ì ‚¿ÛË ‰‡Ô ‚ÂÓÂÙÈο ¤ÁÁÚ·Ê· ÙÔ˘ 1788 Î·È ÙÔ˘ 1794)», ∫ÂÊ·ÏÏËÓȷο
ÃÚÔÓÈο 6 (1992–1994), Û. 89–188.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·222

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ηÌ·Ó·ÚÈÔ‡ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘83. ™Â ÌÂÚÈο ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ Û¤ÚÓÔÓÙ·È

·ÎfiÌ·, ¤‚ÏÂ· Ó· Û·ÏÂ‡Ô˘Ó ÂÏ·ÊÚ¿ ÛÙÔ ÚˆÈÓfi ·Á¤ÚÈ Ù· ÌÂÛو̤ӷ, Ú·ÛÈÓfi¯Ú˘-
Û· ·ÎfiÌ· ÙÔ ª¿Ë ÛÙ¿¯˘·, Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Î·È ÙËÓ „˘¯‹ ÌÔ˘ Ó· ‰ÔÓÂ›Ù·È ·fi Ù·Ú·¯‹,
ηıÒ˜ Ë ‰Â‰Ô̤ÓË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ Ó·fi Ì ¤Î·Ó ӷ ·ÓÙÈÎÚ›˙ˆ ÁÈ· ÌÈ· ÊÔÚ¿ ·ÎfiÌ·
– fï˜ ¿ÓÙ· Û·Ó ı·‡Ì· – ÙËÓ «ÂÈÊ¿ÓÂÈ·» Ù˘ «fiÙÓÈ·˜ Û›ÙÔ˘», Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘»,
Ô˘ ·ÌÔ‰Â̤ÓË Ï·Óı¿ÓÂÈ ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ ˆÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ
ηٷʤÚÓÂÈ Î·È Â‰Ò Ó· ÙËÓ ÎÚ‡„ÂÈ. ∆· ¤ÛÙˆ Î·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ·˘Ù¿ Û·Ṳ́ӷ ¯ˆÚ¿ÊÈ·
(Î·È fiÛ· ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó fiÙÈ ÛÂÚÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ·ÏÈfiÙÂÚ·) Â·Ï‹ı¢·Ó ÂÈÙfiÔ˘ ‰È·ÏÂÎÙÈο
ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙȘ ÙÔˆÓ˘Ì›Â˜ «§È‚·ıÒ», fiÛÔ Î·È «™·ÚÙÈ¿».
∞Ó‚·›ÓÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi, ›¯· Û˘Ó¯Ҙ ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÌÔ˘ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ
Î·È ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ, ·ÊÔ‡ ·ÙÔ‡Û· ÌÂÙ¿ ·fi ÙfiÛ·
¯ÚfiÓÈ· ¿Óˆ ÛÙ· ¯Ó¿ÚÈ· Ô˘ ÂΛÓÔ˜ ÌÔ˘ ›¯Â ¯·Ú¿ÍÂÈ.
◊‰Ë ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘ ΢ږ¢., ÙÔ˘ ÍÂÓÔ‰fi¯Ô˘, ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÂÈÛÌÈ΋ ÌÔÚÊ‹
ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ (fiÙÈ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÏfiÊÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ), Ì ¤Î·Ó·Ó Ó· ÛÎÂÊıÒ
ˆ˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ‰ˆ ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ˆÚÈfi Ì ·˘Ùfi Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜: «...√ ∫·Ú·‚¿‰Ô˜ Â›Ó·È ÎÈ ·˘Ùfi˜ ·fi Ù· ·Ï·È¿ ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜. ÃÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ˜ οو ·’ ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ Ù’ ·˚-°ÈˆÚÁÈÔ‡, Ì· ÙÚ·‚ËÁ̤ÓÔ˜ ÈÔ ¤Ú· ÚÔ˜ ÙË ı¿-
Ï·ÛÛ·, ÌÔÈ¿˙ÂÈ Û·Ó ·fiÌÂÚÔ˜, ¤ÙÛÈ Î·ıÒ˜ ÎÚ‡‚ÂÙ·È ›Ûˆ ·fi ÙÔ ÏfiÊÔ ÙÔ˘
∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏÔÓÈÔ‡... ∑ÂÈ fiÏÔÓ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ‹Û˘¯Ë ˙ˆ‹, Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ ‹ ı·-
Ï·ÛÛÈÓÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘...»84.
∫ÏÂȉ›, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ÂÚ¢ÓËÙÈο ·fi Â̤ӷ, ‹Ù·Ó ÂÍ·Ú¯‹˜, ·fi ÙËÓ
ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ë ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡.
∆ËÓ ·›ÛıËÛË ÙÔ‡Ù˘ Ù˘ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÙ›ÓÂÈ ÌÈ· ÙÔÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô˘
Ì·˜ ÌÂٷʤÚÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ô˘ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ ‰ÂÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ¯ÚÔÓÈο,
Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ¤ÙÛÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÈ· Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋, ·Ú¿
ÈÛÙÔÚÈ΋, ·Í›·, ·ÏÏ¿ Ô˘ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÌÔÚ› Ó· ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ ÁÈ· ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ (Ì·˙›
Ì ٷ ¿ÏÏ· Û˘Ó–Î›ÌÂÓ·) Î·È ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ‰È¿ÚÎÂÈ· Û ¯ÚÔÓÈÎfi ‚¿ıÔ˜:
«...∫¿ÙÈ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÌÈ· ¯ÚÔÓÈ¿ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô, ‰Â›¯ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·Ù‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘
¯ˆÚÈÔ‡ Î·È ÙËÓ ÈÛÙ‹ ÚÔۋψۋ ÙÔ˘ ÛÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ. ◊Ù·Ó οÔÈÔÈ Â›ÙÚÔÔÈ
ÙÛÈÁÁÔ‡Óˉ˜ Î·È ‚·ÚÂÙÔ›, Ô˘ ‰ÂÓ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÍÔ‰¤„Ô˘Ó Ù· ÏÂÊÙ¿ Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ¿˜.
∞˘ÙÔ› ¤ÂÈÛ·Ó ·fi Ì‹Ó˜ ÚÔÙ‡ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔ˘˜ Ó· ÌËÓ Î·Ï¤ÛÔ˘Ó „·ÏÙ¿-
‰Â˜, Ô‡Ù ӷ ÚÂÎÏ·Ì¿ÚÔ˘Ó ÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ì ÙȘ ηÌ¿Ó˜, Ì’ ¿ÏÏÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ó· ÌËÓ Î¿-
ÌÔ˘Ó ·ÓËÁ‡ÚÈ. ŒÊÙ·ÛÂ Ô ª¿Ë˜, ÎÈ Ë ÂÎÎÏËÛÈ¿ ¤ÌÂÈÓ ·¯ÚˆÌ¿ÙÈÛÙË. ŒÊÙ·ÛÂ Ë ·-
Ú·ÌÔÓ‹, ÎÈ ÔÈ Î·Ì¿Ó˜ ‰ÂÓ ·ÎÔ‡ÛÙËÎ·Ó Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó. √ ·¿˜ ‰È¿‚·Û ÌÔÓ¿¯Ô˜
ÙÔ˘ ÙÔÓ ÂÛÂÚÈÓfi, ÎÏ›‰ˆÛ ӈڛ˜ ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿, Î·È Ù· Ì·Á·˙È¿ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ Ô‡ÙÂ
¤ÛÊ·Í·Ó, Ô‡Ù ¤‚Á·Ï·Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ù· ÙÚ·¤˙È·. √È ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔÈ Ê·›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ

83. µÏ. Î·È ÕÏÎË ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘–¡¤ÛÙÔÚÔ˜, «™ËÌ¿‰È· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ‹ Ë ÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÙÔ›Ô˘», §·ÔÁÚ·ÊÈο
ªÂÏÂÙ‹Ì·Ù·, √ÏÎfi˜, ∞ı‹Ó· 1975, Û. 15–55. °È· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘, ‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, £Â·ÓÒ
™. ∆ÂÚÎÂÓÏ‹, ∆Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÙÔ›Ô: ÁˆÁÚ·ÊÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ¶··˙‹Û˘ (ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
∞ÈÁ·›Ô˘), ∞ı‹Ó· 1996, ΢ڛˆ˜ Û. 93–138 (¢¯·ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ ¶¿ÚË ¶ÔÙËÚfiÔ˘ÏÔ ÁÈ· ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿).
84. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.., Û. 193 (Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·223

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 222 ñ 223

·Ú¯‹ ˆ˜ ‰Â ÛÙÂÓÔ¯ˆÚÈfiÓÙ·Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi. ª¤Û· ÛÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘˜ fï˜ ÔÏÔ¤Ó· οÙÈ
ÊÔ‡ÓÙˆÓÂ. ∆Ô ÌÂÁ¿ÏÔ ÎÂÓfi ÙÔ˘ ·ÁÈfiÚÙ·ÛÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ ÙÔ‡˜ ¤ÎÔ‚Â Ù· fi‰È·.
∫›ÓÔ ÙÔ ‚Ú¿‰˘ ¤ÁÈÓ·Ó fiÏÔÈ ‰‡Ûı˘ÌÔÈ Î·È Î·ÙÛÔ‡Êˉ˜ Î·È Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜, ̤۷
ÛÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, Ϙ ÎÈ ¤ÂÛ·Ó Û ̷‡ÚË ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›· [...]. ŒÙÛÈ ÙË Ó‡¯Ù· ÂΛÓË ¤ÁÈÓÂ
ÌÈ· Â·Ó¿ÛÙ·ÛË [...], ‹Ú·Ó ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ
ÙÔ˘ [...]. ∫·ı·›ÚÂÛ·Ó Ì Ϸ˚΋ ··›ÙËÛË ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚfiÔ˘˜, ‹Á·Ó Î·È ·Ú¿Ï·‚·Ó
·’ ·˘ÙÔ‡˜ Ù· ÎÏÂȉȿ ÁÈ· ÙÔ Ù·ÌÂ›Ô Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ¿˜, ÎÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÙË ‰Ú¿ÛË. ŒÛÙÂÈ-
Ï·Ó Ó‡¯Ù· ÛÙ’ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ Î·È Î¿ÏÂÛ·Ó „·ÏÙ¿‰Â˜, ¤‚·Ï·Ó ·fi Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ·È-
‰È¿ Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Î·Ì·Ó·ÚÈfi, ¤ÛÊ·Í·Ó ·ÚÓÈ¿, ÎÔ˘‚¿ÏËÛ·Ó Ú·ÛÈÓ¿‰Â˜ ÎÈ
¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙË ÁÓÒÚÈÌË ·fi ¿ÓÙ· fi„Ë Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜. √È ÓÔÈÎÔ΢ڤ˜ ͇ÓË-
Û·Ó ÙÔ Úˆ› ¯·ÚÔ‡ÌÂÓ˜ ÎÈ ¿ÛÚÈÛ·Ó ÙȘ ·˘Ï¤˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÎÔ¤Ï˜ ÎÔ˘‚¿ÏËÛ·Ó
ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿...»85.
∏ ·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ Ì·˜ ‰ÈËÁÂ›Ù·È o ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Ì ÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÏÈÙfi-
ÙËÙ· Û·Ó ·Ú·Ì˘ı¿˜, ¤¯ÂÈ ÓÔÌ›˙ˆ (̤۷ Î·È ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Û˘Ó–Î›ÌÂ-
ÓÔ) Ôχ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Î·È ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛËÌ·Û›· ·’ fiÛË ›Ûˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÂÎ
ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜: ÔÚ›˙ÂÈ ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÛÔ˘‰·Èfi-
ÙËÙ· Ù˘ Ù¤ÏÂÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ÁÈ¿ÙÈÎÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ – ÛÙË ÌÓ‹ÌË Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÓfi˜ fi¯È
ÙfiÛÔ «¿ÁÈÔ˘» ∞Á›Ô˘ – Î·È ÙÔ ÈÂÚfi ‰¤Ô˜ Ô˘ ÚÔηÏ› ÛÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ô Î›Ó‰˘ÓÔ˜
Ù˘ ·ÒÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Î·È ¤ÓÙ·Û˘, ÒÛÙ ӷ ÚÔηϤÛÂÈ ÙÔÈ΋
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈ΋ ·Ó·ÙÚÔ‹.
¶¤Ú· fï˜ ·fi ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÙˆÓ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓˆÓ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ Ù¤ÏÂÛ˘ ÙÔ˘
·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡, Ë ·Ú¿‰ÔÛË, Ô˘ Ì·˜ ÌÂٷʤÚÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ı¤ÙÂÈ Î·È ÌÈ· ÙÔÌ‹
ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙÔÈο, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ·˯› – ̤۷ ÛÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ Ù˘
¤Ú¢ӷ˜ – ÙË ÌÂÙ¿‚·Û‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ÛÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ‚›Ô ÙÔ˘.
ªÈ· ÙÔÌ‹, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ – ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ·ÓıÚˆÔÁˆÁÚ·ÊÈ-
ÎÔ‡˜, ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ – Ó· ·Ó¿ÁÂÙ·È Û ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈ-
Îfi ‚¿ıÔ˜, ÒÛÙ ӷ ¤¯ÂÈ ··ÏÂÈÊı› ·fi ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÌÓ‹ÌË. ∂›Ó·È, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÁÓˆÛÙfi
fiÙÈ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, ›-
Ó·È ·ÚÁ¤˜ Î·È ‰ÂÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¿Ú·˘Ù· ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÙÔ̤˜ (‹ ÙȘ ηٷÁÚ·ÊfiÌÂ-
Ó˜ Â›ÛËÌ· ˆ˜ Ù¤ÙÔȘ)86. ∆Ô‡ÙË ÙËÓ ˘fiıÂÛË ÙËÓ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ¤¯ˆ
ÂÓÙÔ›ÛÂÈ Î·È ¿ÏÏË, Û¯ÂÙÈ΋ Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ Ù˘ ·˘ÙfiÓÔÌ˘ «∞ÁȷϤÓ˘»,
ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÁÈ· ‚›·ÈË ‰È·ÎÔ‹ ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡ Ù˘, Ë ÔÔ›· ıÚ˘Ï›ٷÈ
ˆ˜ ›¯Â ÙÔÈο ÛËÌ·›ÓÔ˘Û˜ ·ÓıÚˆÔÁˆÁÚ·ÊÈο, ÔÏÈÙÈο Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο
Û˘Ó¤ÂȘ, Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó Î·È ÛÙËÓ ÔÏÔÛ¯ÂÚ‹ ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ÛÙÔ ÔÔ›Ô
·Ó‹Î ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ Î·È ÙË ÛÊ·Á‹ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘87.

85. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 203–204 (Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÔÈ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂȘ ‰ÈΤ˜ ÌÔ˘).
86. ™ÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ √Ï˘Ì›·˜, ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ¯¿ÚË, Ë Ï·ÙÚ›· Û˘Ó¯›ÛÙËΠÙÂÎÌËÚȈ̤ӷ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜
ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛËÌË Î·Ù¿ÚÁËÛË ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ ·fi ÙÔÓ £ÂÔ‰fiÛÈÔ Î·È ÙÔ ÁÎÚ¤ÌÈÛÌ· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ (Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ·Ú¯·›·
ÈÂÚ¿ Ù˘ ∏Ï›·˜ Î·È ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, °¤ÚÔÈ, °ÂÓ›ÙÛ·ÚÔÈ ÛÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜…, fi..).
87. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÂÚËÌÔÎÎÏ‹ÛÈ «∞ÁȷϤÓË», ·ԉȉfiÌÂÓÔ ÛÙÔ ıÚ˘ÏÔ‡ÌÂÓÔ ¯ˆÚÈfi «°fiÚÂÓ·» (Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ÈÂÚ¿
Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘ ÛÙËÓ ∏Ï›· ‚Ï. ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, °¤ÚÔÈ, °ÂÓ›ÙÛ·ÚÔÈ ÛÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜…, fi..).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·224

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ºˆÙ. ·Ú. 1
∫·Ú·‚¿‰Ô˜.
∆Ô ÓÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ ∫·Ú·-
‚¿‰Ô˘, ÛÙË ÓfiÙÈ· ÏÂ˘Ú¿
ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓ/ÓÔ˘
(ÛÙÔ ¿ÎÚÔ ·ÚÈÛÙÂÚ¿, µ¢
ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È
Ô ÏfiÊÔ˜ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ ).

∂› ϤÔÓ, Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÔÚ›˙ÂÈ, ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο ۯ‰fiÓ,

ÙÔ˘˜ ÛËÌ·›ÓÔÓÙ˜ ÙÔÈο ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÂÏÂÛÙÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈ-
Ô‡: ¿Ó‰ËÌÔ ÂÔÚÙ·ÛÌfi, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÚfiÛÔ‰Ô, ıÚËÛ΢ÙÈ΋ „·Ï̈‰›·, «Û‹Ì·-
Ì·», ı˘Û›· ˙ÒˆÓ ·fi ¿Ó‰Ú˜, Á˘Ó·ÈΛ· ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ· ÛÙÔÓ Ê˘ÙÈÎfi ÛÙÔÏÈÛÌfi
ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ·Ó¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ.
∏ ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË ·Ï·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ (Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ¤¯Ô˘-
Ì ÁÚ·Ù‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· ‹‰Ë ÛÙÔ ÎÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ ÙÔ˘ 1262 ·ÏÏ¿ Î·È Ù¤ÛÛÂÚȘ Û¯Â-
‰fiÓ ·ÈÒÓ˜ ÌÂÙ¤ÂÈÙ·, ÙÔ 1637, ·fi ÙÔÓ ÂÚÈËÁËÙ‹ ∞‚‚¿ÙÈÔ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÚÔ-
‰›‰ÂÈ ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÔÈÎÈÛÌÔ‡ Û ‚¿ıÔ˜ Î·È ›Ûˆ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË Ì·Ú-
Ù˘Ú›·), ÌÔÚ› Ó· ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Î¿ÏÏÈÛÙ· Î·È ÌÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì·-
ÎÚ·›ˆÓË ÈÛÙÔÚÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡. ∏ ¿ÌÂÛË ·Ó·ÊÔÚ¿, Ù¤ÏÔ˜, ÙÔ˘
¯ˆÚÈÔ‡ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ ·fi ¤Ó·Ó ÓÙfiÈÔ, fiˆ˜ Ô ¢. §Ô˘-
οÙÔ˜, ·Ó·ÊÔÚ¿ Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙËÓ ¿ÚÚËÎÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘ Ì ·˘-
Ùfi ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ, ηıÒ˜ Î·È Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÁÂÈÙÓ›·Û‹ ÙÔ˘ Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ·ÏÏ¿
Î·È ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ··Û¯fiÏËÛË (ÏËÓ Ù˘ Ó·˘ÙÈÏȷ΋˜) ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘,
˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó Û˘Ó‰˘·ÛÙÈο ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, fiÛÔ Î·È ·Ú·ÁˆÁÈ΋ Î·È ÂÌÔÚÈ΋
ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, ÛË̷ۛ˜ ÂÓÈÛ¯˘ÙÈΤ˜ ‰È·ÏÂÎÙÈο Î·È Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜
ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡.
¶·ÚfiÏË ÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ‰ÂÈÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ Ì ›¯Â ·Ú·-
Û‡ÚÂÈ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈο ¤ˆ˜ ‰Ò, ¤‚ÏÂ· ÁÈ· ÌÈ· ÊÔÚ¿ ·ÎfiÌ· ˆ˜ Â›Ó·È ¿ÏÏÔ
Ú¿ÁÌ· Ë ¤ÌÌÂÛË ÂÎ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÂÓÙ‡ˆÛË Î·È ÙÂÏ›ˆ˜ ¿ÏÏÔ Ë ÂÈÙfiÈ· ·˘-
ÙÔ„›·. ∞ÓÙ›ÎÚÈ˙· ÏÔÈfiÓ ÙÒÚ· ÙÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ Ó· ÚÔ‚¿ÏÂÈ – Ì ÊfiÓÙÔ ÛÙ·
µ.¢. ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ·˚-°ÈÒÚÁË – ›Ûˆ ·fi ÌÂÚÈο ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· Û›ÙÈ· ¯ÙÈṲ̂-
Ó· ¯·ÌËÏ¿ Î·È Û ÌÈÎÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ·˘ÙfiÓ. π‰ÈfiÙ˘Ô ÙÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ, ÌÔ˘
Ê·ÈÓfiÙ·Ó Û·Ó ¤Ó· ¤ÙÚÈÓÔ ÌÈÎÚfi (Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔÓ fiÁÎÔ ÙÔ˘ ∞›ÓÔ˘ ›Ûˆ ÙÔ˘)
«Î·ÚÔ‡Ì·ÏÔ», Û·Ó ¤Ó·˜ ÁÔ˘Ï¿˜ ‹ ه̂Ԙ. ∞Ó ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÂÙÚ҉˜, ı·
˘¤ıÂÙ· ˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· οÔÈ· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈ΋ «Ì·ÁԇϷ» – ·Ó Î·È Ù›ÔÙ·
‰ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÙ·È Ì¤Û· Û ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂÚÈΛÌÂÓÔ, ·Ó ‰ÂÓ ÂÍÂÙ·ÛÙ›
·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Î·È ·Ó·ÛηÊÈο Ô ÏfiÊÔ˜, ‰Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ Ù˘ «∂Ϥ-
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·225

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 224 ñ 225

Ó˘» ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ‡·Ú͢ Ôχ ÎÔÓÙ¿ Â‰Ò ÙÔ˘ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÓÂ-
ÎÚÔÙ·Ê›Ԣ, Ô˘ ›¯· ‰ÂÈ ÛÙÔÓ ¯¿ÚÙË ÚÈÓ Ï›ÁÔ, fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘88.
«...∞˘ÙÔΛÓËÙ· ÎÈ ·Ì¿ÍÈ· Î·È Ô‰‹Ï·Ù· ÙÚ·‚¿Ó fiÏ· ÚÔ˜ ÙÔ „ËÏfi ηÌ·Ó·ÚÈfi
Ù’ ·˚-∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, [...] Ô˘ ͯˆÚ›˙ÂÈ Ì·ÎÚÈ¿ Ì ÙË ÛËÌ·›· Î·È ÙÔÓ ÙÚÔ‡ÏÔ ÙÔ˘...»,
Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜89. ŒÙÛÈ ÙÚ·‚Ô‡Û· Î·È ’ÁÒ ÚÔ˜ ÙÔ ›‰ÈÔ ·˘Ùfi ηÌ·Ó·ÚÈfi,
fiˆ˜ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÏËÓ fi¯È ·Ó‹ÌÂÚ· ·ÏÏ¿ ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ Úˆ›, ÔfiÙ ‹Ù·Ó
Ê˘ÛÈÎfi Ó· ÌË ‚Ϥˆ ¿ÏÏ· ·˘ÙÔΛÓËÙ· ‹ ÎfiÛÌÔ Ó’ ·Ó‚·›ÓÂÈ. ∞ÓÙ›ÎÚÈ˙· ¿ÓÙˆ˜ ·fi
Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔÓ Á·Ï¿˙ÈÔ Û‹ÌÂÚ· ÙÚÔ‡ÏÔ Î·È, fiÛÔ ÏËÛÈ¿˙·ÌÂ, ‰‡Ô ÛËÌ·›Â˜ (ÌÈ· ÔÏÈÙÈ-
΋/ÂıÓÈ΋, ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÌÈ· ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ΛÙÚÈÓË Ì ÙÔ Ì·‡ÚÔ ‰ÈΤʷÏÔ ·ÂÙfi) Ó·
Î˘Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÛÙÔ ÚˆÈÓfi ·Á¤ÚÈ.
∏ ÂÎÎÏËÛ›· ÛÙ¤ÎÂÈ ‰ÂÍÈ¿ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, ÛÙËÓ ¿ÎÚË Î¿ˆ˜ (ÚÔ˜ Ù· ¡.¢.) ÙÔ˘ ÙˆÚÈ-
ÓÔ‡, ÌÂÙ·ÛÂÈÛÌÈÎÔ‡ ¯ˆÚÈÔ‡ Ô˘ Ù· Ï›Á·, ·Ú·È¿ ÙÒÚ·, Û›ÙÈ· ÙÔ˘ Â›Ó·È Ì¤Û· Û ·Ïfi-
¯ˆÚÔ˘˜ ΋Ô˘˜. ¶·Ó¤ÌÔÚÊË, ηı·Ú‹ Î·È ÂÚÈÔÈË̤ÓË Ì¤Û· ÛÙÔÓ ¤ÙÚÈÓÔ ÂÚ›‚Ô-
Ïfi Ù˘, Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ˆ˜ Â¤˙ËÛÂ ÙˆÓ ÛÂÈÛÌÒÓ. ŒÓ·˜
Ó·fi˜ ÌÓËÌÂÈ·Îfi˜, ÂÓÙÂÏÒ˜ ͯˆÚÈÛÙfi˜ ̤۷ ÛÙÔ ÙÔ›Ô, Ì ÙË ı¤ÛË, ÙÔÓ fiÁÎÔ, ÙÔ ÎfiÎ-
ÎÈÓÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ Î·È Û ۇÁÎÚÈÛË ¿ÓÙ· Ì ÙÔ ÌÈÎÚfi ¯ˆÚÈfi.
ª‹Î· ÛÙÔÓ ÂÚ›‚ÔÏÔ ·fi ÙË ‰˘ÙÈ΋ ÛȉÂÚ¤ÓÈ· ·˘ÏfiÔÚÙ· [ÂÈÎ. 1]. √È ÛÙ·˘ÚÔ›
ÙˆÓ Ù¿ÊˆÓ ÚÔÂÍ›¯·Ó ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ¯·ÌËÏfi ¤ÙÚÈÓÔ ÙÔ›¯Ô Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÓfiÙÈ· ÙÔ
ÎÔÈÌËÙ‹ÚÈÔ ·fi ÙÔÓ Î˘Ú›ˆ˜ ÂÚ›‚ÔÏÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡. ªÂÛËÌ‚ÚÈÓfi ηıÒ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÓÂÎÚÔ-
Ù·Ê›Ô, ¤Ï·Ì ÂÎÙ˘ÊψÙÈο ÂΛÓÔ ÙÔ ÚˆÈÓfi οو ·fi ÙÔ Êˆ˜ ÙÔ˘ Ì·ÁÈ¿ÙÈÎÔ˘
‹ÏÈÔ˘, ÏfiÁˆ Î·È Ù˘ ÏËıÒÚ·˜ ÙˆÓ ¿ÏÏÂ˘ÎˆÓ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓˆÓ Ù¿ÊˆÓ. ¶ÚÔ¯ÒÚËÛ·
ÚÔ˜ Ù· ÂΛ, ·Ó·‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÁÈ· Ï›ÁÔ ÙËÓ Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹ ÌÔ˘ Ì ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË» ̤۷
ÛÙÔÓ Ó·fi. ™·Ó Ó· Ì ÙÚ·‚Ô‡Û ÚÒÙ· Ë ¯ıfiÓÈ· ·ÚÔ˘Û›· Ù˘. ∆· ÌÓ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û‡Á-
¯ÚÔÓÔ˘ Ù‡Ô˘ Ô˘ ‚ϤÔ˘Ì Û fiÏ· Ù· ÓÂÎÚÔÙ·Ê›· (Ì·ÚÌ¿ÚÈÓ· ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ
ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ÎÈ‚ˆÙÈfiÛ¯ËÌ·, Ì ÙÔ˘˜ ÂÓÂ›ÁÚ·ÊÔ˘˜ ÛÙ·˘ÚÔ‡˜ fiÚıÈÔ˘˜ ÚÔ˜
ÙËÓ ÎÂÊ·Ï‹ ÙˆÓ ı·Ì̤ӈÓ) ʤÚÔ˘Ó, fiÏ· ·ÓÂÍ·ÈÚ¤Ùˆ˜, ÁÚ·Ì̤ӷ ÌfiÓÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÈο ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ÂÒÓ˘Ì· ÓÂÎÚÒÓ Ì ηٿÏËÍË –¿ÙÔ˜, ÌÂٷ͇ ·˘ÙÒÓ Î·È ¤Ó·
§Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÂÒÓ˘ÌÔ ÎÔÈÓfiÙ·ÙÔ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÛ›, ·ÊÔ‡ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·fi
·˘Ùfi ÙÔ ¯ˆÚÈfi.
∫·ı·ÚÔ› Î·È ÂÚÈÔÈË̤ÓÔÈ ÔÈ Ù¿ÊÔÈ ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ‹Ù·Ó ÛÙÔÏÈṲ̂ÓÔÈ
Ì ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·, fi¯È fï˜ ÙfiÛÔ, fiˆ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÙÔ 1946: «...¶ÈÔ
›Ûˆ Ù· ÌÓ‹Ì·Ù· Ù˘ ·˘Ï‹˜ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È˙·Ó ÎÈ ·˘Ù¿ ÊÚÂÛÎÔfiÙÈÛÙ· ÎÈ ·ÛÚÈṲ̂ӷ,
Ϙ ÎÈ ÂÙÔÈÌ¿ÛÙËÎ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹...»90. ∞˘Ù‹ Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹, ˆÛÙfiÛÔ,
˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ˆ˜ Ù· ÌÓ‹Ì·Ù·, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·, Ì¿ÏÏÔÓ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·˘-
Ù‹ ÙË Ì·ÚÌ¿ÚÈÓË Î·Ù·Û΢‹ ÙfiÙÂ, ·ÊÔ‡ ÙÔ Ì¿ÚÌ·ÚÔ ‰ÂÓ ·ÛÚ›˙ÂÙ·È (¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜
ÏfiÁÔ˘˜ Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È ·˘Ù‹ Ë ·ÈÒÓÈ· Ï¢ÎfiÙËÙ·). ∆Ô‡ÙÔ

88. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË Ì ÙËÓ Î˘Ú¿ ª. ∞. ÌÂÙ¿ ·fi Ï›ÁÔ, ÂÓ›Û¯˘Û ÙÔ‡ÙË ÙË ÛΤ„Ë: ·Ó·Ê¤ÚıËΠÛÙË ı¤ÛË ª·ÁԇϘ οÔ˘
ÂΛ, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ. ∂›Û˘ Û¯ÂÙÈ΋ ›Ûˆ˜ Ó· Â›Ó·È Ë ‡·ÚÍË ÛËÌ·ÓÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ì ÙÔ ÂÒÓ˘ÌÔ
ª·ÁÔ˘Ï¿˜ fiˆ˜ ÚԤ΢„ ·fi ÙË Û˘ÓÔÌÈÏ›· ÌÔ˘ Ì ÙÔÓ ¶. ª. ·ÏÏ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›-
ÙÈÎË Ï·ÙÚ›· (fi.., Û. 203).
89. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 194.
90. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 195.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·226

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÂȂ‚·›ˆÓ ÂÈÙfiÔ˘ Î·È ¤Ó·˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ Ù¿ÊÔ˜ ·Ï·ÈÔ‡ Ù‡Ô˘, ·˘ÙÔ‡ Ô˘ Û˘Ó·-
ÓÙÒ – fiÏÔ Î·È ÈÔ Û¿ÓÈ· ϤÔÓ – Û fiÏË ÙË ‰˘ÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ91: Ô Ù‡Ô˜
«ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ» Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ·fi ÌÈÎÚ¤˜ ·Û‚ÂÛو̤Ó˜ ¤ÙÚ˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯ÒÌ·,
‚·Ï̤Ó˜ ÛÙË ÛÂÈÚ¿ Û ÂÏÏÂÈ„ÔÂȉ¤˜ Û¯‹Ì· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ Ï¿Î-
ÎÔ˘ ÙÔ˘ Ù¿ÊÔ˘, Ì ¤Ó·Ó ÌÈÎÚfi ͇ÏÈÓÔ, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÛÙ·˘Úfi ÚÔ˜ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡.
™˘ÓÂÒ˜ ı· ›¯·Ó Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ê˘ÙÂ̤ӷ ÛÙÔ ¯ÒÌ· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÙfiÙÂ, ·ÓıÈṲ̂ӷ
‚‚·›ˆ˜ ¿ÓÙ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÔ¯‹. ÿÛˆ˜ fï˜ Ó· ‹Ù·Ó Î·È ÓˆÚ›˜ ·ÎfiÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÓÙÔÓÔ
ÏÔ˘ÏÔ˘‰¤ÓÈÔ ÛÙÔÏÈÛÌfi Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÙÔÓ Ú·ÁÌ·-
ÙÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ – ˆ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ – ÙÔ ·fiÁÂ˘Ì·, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ÈÔ ÊÚ¤ÛÎÔ˜ ÛÙË
ÁÈÔÚÙ‹. ∫·ıÒ˜ ¤Î·Ó·, ۯ‰fiÓ ¿ıÂÏ¿ ÌÔ˘, ·˘Ù¤˜ ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ̤۷ ÛÙÔ ÓÂÎÚÔÙ·-
Ê›Ô, ÛÎÂÙfiÌÔ˘Ó ˆ˜ ‚ÚÈÛÎfiÌÔ˘Ó ÛÂ Û˘Ó¯‹ ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ¤Ó·Ó Û¯ÂÙÈο ÚfiÛÊ·Ù·
Âı·Ì¤ÓÔ Î·È ·ÓËÛ‡¯ËÛ· Ì‹ˆ˜ ÙÔ˘ Ù·Ú¿˙ˆ ÙËÓ ·ÈÒÓÈ· Á·Ï‹ÓË, ·Ó Î·È ‹ÌÔ˘Ó Û›-
ÁÔ˘ÚË ˆ˜ Ì¿ÏÏÔÓ ı’ ·Á·ÏÏ›·˙Â Ë „˘¯‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ‡ÙË ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·.
°‡ÚÈÛ· ›Ûˆ ÛÙÔÓ Ó·fi. ◊Ù·Ó ·ÓÔȯÙfi˜ Î·È ÛȈËÏfi˜, ÂÓÒ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â „˘¯‹ ÂΛ
Á‡Úˆ Ù¤ÙÔÈ· ÒÚ·, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ÂÚ›ÌÂÓ· Ó· ‚Úˆ ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ Ó· ÙÔÓ ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó,
fiˆ˜ ÌÔ˘ ›¯Â Û˘Ì‚Â› ÙÔÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ÛÙËÓ ¶¿ÚÔ92.
∏ ËÛ˘¯›· ·˘Ù‹ ÂÚ¯fiÙ·Ó fï˜ Î·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙË ÁÏ·Ê˘Ú‹ ¿ÓÙ· ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘
¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ÛÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘, Ô˘ ·Ó·‰ÂÈ-
ÎÓ‡ÂÈ, ÓÔÌ›˙ˆ, ¤Ú· ·fi ÙÔ Û‡ÓËı˜ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎfi Î·È ‰È·ÎÔÛÌËÙÈÎfi Îϛ̷ ·ÓÙÔ‡ ÛÂ
Ù¤ÙÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ¤ÓÙÔÓË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ı·ÏÂÚfiÙËÙ· ̤-
Û· ÛÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ó·fi:
«...ª¤Û· ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿ ÙÔ ÛÙfiÏÈÛÌ· ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· ͯˆÚÈÛÙfi93. ∞fi ÙÔ Úˆ› ÎÔ˘-
‚·ÏÔ‡Û·Ó ÂΛ Ï‹ıÔ˜ Ú·ÛÈÓ¿‰Â˜ ÔÈ ÎÔ¤Ï˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, Ï¿Ù˜ ·ÛÚÈṲ̂Ó˜ fiÍÔ˘-
ı ‹ ÓÙ˘Ì¤Ó˜ Ì ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙ› – ÁÂÌ¿Ù˜ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡˜, ÈÁÎfiÓȘ, ÎÔڿϘ, Á·-
ÚÔ˘Ê·ÏȤ˜ ‹ ·ÚÌ·ÚfiÚÈ˙˜. ∆Ș ÙÔÔıÂÙÔ‡Û·Ó Ì›·, Ì›· ¿Óˆ ÛÙË ÛηÏÈÓ¿‰· ÙÔ˘
πÂÚÔ‡, Ô˘ Á¤ÌÈ˙ ¤ÙÛÈ ·fi ÙËÓ ÌÈ·Ó ¿ÎÚË Ù˘ ˆ˜ ÙËÓ ¿ÏÏË, ÎÈ ¤ÌÔÈ·˙ ۷ ÛηψÙfi˜
Ì·Í¤˜. ∫·È ·ÎfiÌ·, ¿Óˆ ·fi Ù· ÛÙ·Û›‰È· Û’ fiÏÔ ÙÔ Ì¿ÎÚÔ˜ ÙÔ˘˜, ¿Óˆ ÛÙȘ fiÚ-
Ù˜, ÛÙ· ·Ú¿ı˘Ú· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÔÏ˘¤Ï·ÈÔ˘˜ Á‡Úˆ, Ú·Û›ÓÈ˙·Ó Ùԇʘ ·fi Ì˘ÚÛ›Ó˜,
Ô˘ ÌÔÛÎÔ‚ÔÏÔ‡Û·Ó Î·È ˙ˆÓÙ¿Ó¢·Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ¿˜...». ∫·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ
Û ˘ÔÛËÌ›ˆÛË: «¶fiÛÔ ··Ú·›ÙËÙË Â›Ó·È Ë Ì˘ÚÙÈ¿ ÛÙ· ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈη ·ÓËÁ‡ÚÈ·,
‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ‰›ÛÙȯÔ: –ª˘ÚÛ›Ó· ¯Ú˘ÛÔÚ¿ÛÈÓË Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ¿˜ ÛÙÔÏ›‰È / ¯ˆÚ›˜ ÂÛ¤ ‰Â Á›-
ÓÂÙ·È Î·Ó¤Ó· ·ÓËÁ‡ÚÈ...»94.
ª˘ÚÛ›Ó˜ ÂÁÒ ‰ÂÓ ¤‚ÏÂ·95, ˆÛÙfiÛÔ, ÛΤÊÙËη, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ ¯ˆ-
ÚÈfi Û Ï‹ÚË ÏËı˘ÛÌȷ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÎÌ‹, ÚÈÓ ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ ‰ËÏ·‰‹, ¤ÛÙˆ
Î·È ·Ó ›¯Â ÌÂÛÔÏ·‚‹ÛÂÈ Ô µã ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ ¶fiÏÂÌÔ˜. ŸÌˆ˜, ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó, fiÛ˜ Ó¤-
˜ ÎÔ¤Ï˜ ÌÔÚ› ¿Ú·Á ӷ ˙Ô˘Ó Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ

91. ¶‚. Î·È ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ªÔÈÚÔÏÔ˝ÛÙÚ˜, ÓÂÎÚÔ› ...», fi..

92. µÏ. Î·È ·Ú·¿Óˆ, ˘ÔÛËÌ. ·Ú. 52.
93. ∏ ÊÚ¿ÛË ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÂÓÓÔËı› ÌÈ· ÙÔÈ΋ ‰È·ÎÔÛÌËÙÈ΋ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ·, ÂȉÈο ÁÈ· ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Ó·fi Î·È ÙÔ ·ÓË-
Á‡ÚÈ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‚Ï·ÛÙÈÎfi Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜, ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË È‰È·›ÙÂÚ·.
94. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË §·ÙÚ›·..., fi.., Û. 196 (Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·227

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 226 ñ 227

Ê˘ÙÈÎfi ÛÙÔÏÈÛÌfi, ÌÂÙ¿ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ì›ˆÛË Î·È Á‹Ú·ÓÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÏfiÁˆ Ù˘
ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘, Ô˘ Â‰Ò Â¤ÙÂÈÓ ‰Ú·Ì·ÙÈο Î·È Ë Î·Ù·-
ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ 1953;
ª‹Î· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ¤ÚËÌ˘, ÂΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹, ÂÎÎÏËÛ›·˜. ªÔÓfi¯ˆÚË, ¯ˆ-
Ú›˜ ÎÔÏÒÓ˜ ‹ ¿ÏÏ· ¯ˆÚ›ÛÌ·Ù·, ÂÈÌ‹Î˘ Î·È „ËÏÔÙ¿‚·ÓË, ʈÙÈ˙fiÌÂÓË ·fi Ù¤ÛÛÂ-
Ú· ·Ó‡„ËÏ· ·Ú¿ı˘Ú· Î·È ÙȘ ÙÚÂȘ Ù˙·Ì¤ÓȘ fiÚÙ˜, ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÌÈ· ÂÏ·ÊÚ¿
΢Úو̤ÓË Î·Ì¿Ú·.
∆Ô Ù¤ÌÏÔ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ·Ó‡„ËÏÔ, Ì·ÚÌ¿ÚÈÓÔ, ¿ÏÏ¢ÎÔ
Ì ÂÚ›Ù¯ӷ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÛηϛÛÌ·Ù·, ΛÔÓ˜, ÙfiÍ· Î·È ·ÂÙÒÌ·Ù· Û ÓÂÔÎÏ·ÛÈΛ˙Ô-
ÓÙ· Ú˘ıÌfi. ¢Â›¯ÓÂÈ – Î·È Â›Ó·È – ÔÏ˘ÙÂϤ˜ Î·È ·Ó¿ÎÚÈ‚Ô (ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·ÏÏ¿
Î·È ÙËÓ Ù¤¯ÓË), ·ÓÙ¿ÍÈÔ ÂÓfi˜ ¿ÓÛÂÙÔ˘ Î·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ÈÂÚÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, Ú¿ÁÌ·
Ô˘ ·Ó·‰Â›ÎӢ ÁÈ· ̤ӷ Î·È ¿ÏÈ ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ·ÓÙ›ıÂÛ˘ ÙÔ‡Ù˘ Ù˘ ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ-
·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡. ªÈ· ÂÓÂ›ÁÚ·ÊË Ͽη ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÙÔ͈-
Ù‹ ÎÔÚ˘Ê·›· ·fiÏËÍË ÙÔ˘ Ù¤ÌÏÔ˘ ÏËÚÔÊÔÚ› ˆ˜ ÎÙ‹ÙÔÚ·˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Â›Ó·È Ô ÌÂ-
Á¿ÏÔ˜ ¢ÂÚÁ¤Ù˘ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ ¶·Ó·Á‹˜ µ·ÏÏÈ¿ÓÔ˜, Ô˘ ·Ó·Î·›ÓÈÛ ÂÎ ıÂÌÂÏ›ˆÓ
ÙÔÓ ÚÔ¸¿Ú¯ÔÓÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ÙÔ 1910. ∆Ô‡ÙË Ë Â·Ó›‰Ú˘ÛË, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο, ÙÔ˘
·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘ Ó·Ô‡ ·fi ÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Â˘ÂÚÁ¤ÙË (Ô˘ Â›Ó·È fi¯È ÌfiÓÔÓ ÙÔÈ-
Îfi˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂıÓÈÎfi˜, ‚Ï. .¯. ÙËÓ ∂ıÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·) ›ӷÈ, ÓÔÌ›-
˙ˆ, ÂÓÈÛ¯˘ÙÈ΋ Â›Û˘ Ù˘ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ·ÊÔ‡ Ô ¶. µ·ÏÏÈ¿ÓÔ˜
·Û¯ÔÏ‹ıËΠ̠·˘ÙfiÓ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÏÏ¿ ¯Ú‹Ì·Ù· – fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È
¿ÌÂÛ· Ê·ÓÂÚfi – ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ·˘Ùfi ‰ÈηÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ÂÓÙÔÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘,
·ÊÔ‡ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙË ‰ÈÏ·Ó‹ ¶ÂÛÛ¿‰·96.
∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‰˘ÙÈ΋ – Î·È Î‡ÚÈ· – ›ÛÔ‰Ô ÛÙÔÓ Ó·fi, ÌÂÙ¿ ÙÔ ·ÁοÚÈ ÌÂ
Ù· ÎÂÚÈ¿, ÛÙ¤ÎÔ˘Ó ‰ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÛÙÔÓ ÂÈÛÂÚ¯fiÌÂÓÔ ÙÚ›· ͇ÏÈÓ· ÛÙ·Û›‰È·
ÂÈÎfiÓˆÓ, ‰‡Ô ÛÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ÏÂ˘Ú¿ Î·È ¤Ó· ÛÙË ‰ÂÍÈ¿, ÏÂ˘Î¿, Ì Â›¯Ú˘Û· ·Ó¿-
ÁÏ˘Ê· ÛηϛÛÌ·Ù·. ¢ÂÍÈ¿ ÛÙ¤ÎÂÈ ÌfiÓÔ˜ Ô «ıÚfiÓÔ˜» Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ¤Ó· ÔÏ˘ÙÂϤ˜
¤ÈÏÔ – ÛÙ·Û›‰È, Ô˘ fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ, Ú¤ÂÈ Ó’ ·ÔÙÂÏ› Ù˘ÈÎfi
¤ÈÏÔ ÁÈ· ÙȘ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Û ÌÔÓ¤˜ Î·È ÂÎÎÏËۛ˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ΢-
Ú›ˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜. ∏ ÔÓÔÌ·Û›· «ıÚfiÓÔ˜» ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈο ·Ú·¤ÌÂÈ
Î·È Û «¤ÓıÚÔÓ˜», ηıÈṲ̂Ó˜ Û ıÚfiÓÔ ‰ËÏ·‰‹, ÈÂÚ¤˜ ÌÔÚʤ˜, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó Ë
ÊÂÚfiÌÂÓË ÛÙÔÓ «ıÚfiÓÔ» ÂÈÎfiÓ· ÙÔ‡˜ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο [ÂÈÎ.3].
√ Ï¢Îfi˜ «ıÚfiÓÔ˜» ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ Â›Ó·È Â‰Ò ÂÈ‚ÏËÙÈÎfi˜, ‚·ÛÈÏÈÎfi˜, Ì ¤Ó·
ÔÏfiÁÏ˘ÊÔ ÛÙ¤ÌÌ· ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ Î·È ¤Ó·Ó ÚÔÛˆÔÔÈË̤ÓÔ ¯Ú˘Ûfi ‹ÏÈÔ ÌÂÙˆÈ-
ο ÛÙËÓ ÚfiÛÔ„‹ ÙÔ˘ Ó· ·Ú·¤ÌÂÈ, ›Ûˆ˜, ÛÙȘ ‚·ÛÈÏÈΤ˜ Î·È ËÏȷΤ˜ ÛË̷ۛ˜ ÙÔ˘
ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘. ∞Ó ÎÚ›Óˆ Î·È ·fi Ù· ¿ÏÏ· fiÌÔÈ· ¤ÈÏ·

95. ™ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ù·Í›‰È ÌÔ˘ ÛÙÔ ÓËÛ› ÙÔÓ ¢ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ, Ô ÛÙÔÏÈÛÌfi˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ Ù˘ «¶·Ó·Á›·˜ Ì ٷ Ê›‰È·»
ÛÙÔ ÔÚÂÈÓfi ¯ˆÚÈfi ∞ÚÁ›ÓÈ· ‹Ù·Ó fiÓÙˆ˜ ·fi Ì˘ÚÛ›Ó˜ Î·È ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó ÂÚ›Ô˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘-
οÙÔ˘, ˆÛÙfiÛÔ fi¯È Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ Ú·ÛÈÓ¿‰·˜.
96. √ ÓÙfiÈÔ˜ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹˜ ÌÔ˘ ¶. ª. ‰ÈηÈÔÏfiÁËÛ ÙË ‰ˆÚ¿ ÙÔ˘ ¶. µ·ÏÏÈ¿ÓÔ˘ ˆ˜ ·ÓÙ·fi‰ÔÛË ÁÈ· ÙËÓ ˘ËÚÂÛ›·
Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔÈ ÂÚÁ¿Ù˜ ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ ¿ÔÎÓ· ÛÙ· ÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ (ÁÈ· ÙÔ˘˜ µ·ÏÏÈ¿ÓÔ˘˜ ‚Ï. °.
ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, fi.., Ù. µã, Û. 318–319).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·228

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÙÔ˘ Ó·Ô‡ (ÛÙ·Û›‰È· ÂÈÎfiÓˆÓ, ‰ÂÛÔÙÈÎfi˜ ıÚfiÓÔ˜, ÎÔ˘‚Ô‡ÎÏÈÔ ·Á›·˜ ∆Ú¿Â˙·˜) Ú¤-
ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¤ÚÁÔ ∫ÂÊ·Ï‹ÓˆÓ Í˘ÏÔ˘ÚÁÒÓ. ™ÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÛÛÒÓ Ù˘ ÚfiÛÔ-
„‹˜ ÙÔ˘, Â›Ó·È ÛηÏÈṲ̂ӷ ·ÔÙÚÔ·˚ο ¿Û¯ËÌ· ·Ó‰ÚÈο ÚfiÛˆ· Ì ‚Ï·ÛÙ¿ÚÈ·
Ó· ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·fi Ù· ÛÙfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ·Á·ÓÈÛÙÈο – ‹ Â‰Ò ‰˘ÙÈ-
΋˜ Â›‰Ú·Û˘ – ·Ó·‚Ï·ÛÙÈο, Û˘Ì‚ÔÏÈο ÛËÌ·ÈÓfiÌÂÓ·.
∏ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Ô˘ ʤÚÂÈ Ô
«ıÚfiÓÔ˜», ¤¯ÂÈ ˙ˆËÚ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Û ¯Ú˘Û·ÊÈÔ‡˜ Î·È ÎfiÎÎÈÓÔ˘˜ ÙfiÓÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È Ë Ù˘-
È΋ ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ Ì ÙÔÓ ÛÙ·˘Úfi ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜
Ó· ÙÔÓ ÎÚ·ÙÔ‡Ó, ‰Ò, Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ì ÙÔ ¤Ó· ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ (Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ), ÂÓÒ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ·ÌÊfiÙÂÚÔÈ Û΋ÙÚÔ. øÛÙfiÛÔ, Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ·ÂÈÎÔ-
Ó›˙ÔÓÙ·È Ù· ÚfiÛˆ¿ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ·Ô‰›‰ÂÈ Û·Ó Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ˘˜. ¢ËÏ·‰‹ Ù· ¯·Ú·ÎÙË-
ÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È fi¯È ÌfiÓÔÓ ÛÙË ÁÂÚÔÓÙÈ΋ ËÏÈΛ· Ù˘,
fiÙ·Ó «‚ڋλ ÙÔÓ ÛÙ·˘Úfi, ·ÏÏ¿ Ô‡Ù ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙÔÓ, Ôχ ÓÂfiÙÂÚÔ ‚Â-
‚·›ˆ˜ ·fi ·˘Ù‹Ó, ÁÈÔ Ù˘. ∏ ·ÓٛʷÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Ì ͤÓÈÛÂ, ·ÊÔ‡ ·ÔÙÂÏ› ۯ‰fiÓ ÙÔÓ
ηÓfiÓ· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙË Ï·˚΋ Ì˘ıÈ΋ Î·È Ê·-
ÓÙ·Ûȷ΋ ÚfiÛÏË„Ë Ù˘ ∞Á›·˜. ∆· ¯Ú˘Û¿ ʈÙÔÛ٤ʷӷ ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ ʤÚÔ˘Ó Â‰Ò
ÂÈ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ӷ ÌÈÎÚ¿ ÌÔ˘Î¤Ù· ·fi ÚÔ˙ ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ·, οÙÈ Ô˘ ¤‚ÏÂ· ÚÒÙË
ÊÔÚ¿ Û ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ, fiÛÔ Î·È ·Á›ˆÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·
ÌÔ˘ ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ΋ ΢ڛˆ˜ ¯ÒÚ·. ∞ÛË̤ÓȘ, Â›ıÂÙ˜ ÎÔÚÒÓ˜ ÂÈÛÙ¤ÊÔ˘Ó Ù· ÎÂ-
Ê¿ÏÈ· ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ¿Óˆ ·fi Ù· ʈÙÔÛ٤ʷӷ. ∏ ÂÈÁÚ·Ê‹ ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜
‰ËÏÒÓÂÈ ˆ˜ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·Ù¿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1837, Ì·Ú-
Ù˘Ú›· Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Î·È ·fi ÌfiÓË Ù˘, Û¯¤ÛÂȘ Ó·˘ÙÈÏȷΤ˜ Î·È ÂÌÔÚÈΤ˜ ÙÔ˘
ÓËÛÈÔ‡ Ì ÙËÓ ¶fiÏË ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹.
™ÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ›‰È·˜ ÂÈÎfiÓ·˜, ÎÚÂÌ·Ṳ̂ӷ ·fi ¤Ó· ÏÂÙfi Û¯ÔÈÓ›, ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ·ÊÈÂڈ̤ӷ ¯Ú˘Û¿ ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· ·ÏÏ¿ Î·È ·ÚÎÂÙ¿ ·ÛË̤ÓÈ· ·ÊÈÂÚÒÌ·Ù· ÌÂ
·Ó¿ÁÏ˘Ê˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÌÔÚʤ˜, ΢ڛˆ˜ Ó¤ˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ - ÌÈ·˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÁ΢ÌÔ-
ÓÔ‡Û·˜. ∆Ô‡Ù· Ù· ·ÊÈÂÚÒÌ·Ù· - Ô˘ ‚Ϥˆ Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ‰‡Ô ∞Á›ˆÓ - ηÈ
ȉȷ›ÙÂÚ· Ë ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ΢ÔÊÔÚÔ‡Û·˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ıËÏ˘Î‹
ÌËÙÚÈ΋ ÈÂÚ‹ ÌÔÚÊ‹, Ô˘ ÂÁηÙÔÈΛ ÙÔÓ Ó·fi Î·È ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ Û˘Ó¿‰Ô˘Ó Ï·-
ÙÚ¢ÙÈο Ì ٷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘,
ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·È ÔÓÔÌ·Ù›˙ÂÙ·È Û˘ÓÂΉԯÈο Ô Ó·fi˜. ∂›Ó·È ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Î·È Ù· ÌÔÓ·‰Èο
Ù¿Ì·Ù· ·ÊÈÂڈ̤ӷ Û ÂÈÎfiÓ· Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·.
∞ÚÈÛÙÂÚ¿, ·¤Ó·ÓÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·fi ·˘Ùfi ÙÔÓ «ıÚfiÓÔ» ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ ÙˆÓ ÙÈÌÒÌÂ-
ÓˆÓ ∞Á›ˆÓ, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ‰‡Ô «‰›‰˘Ì·», ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Û¯‹Ì· Î·È ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛË, Ï¢-
ο ¤ÈÏ·, ·ÚfiÌÔÈ· ·ÏÏ¿ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ·fi ÙÔÓ «ıÚfiÓÔ», Ù· ÁÓˆÛÙ¿ ÛÂ
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ «ÛÙ·Û›‰È·» fiÔ˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈ-
Τ˜ ÂÈÎfiÓ˜. ∆· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ʤÚÔ˘Ó, ÙÔ ÚÒÙÔ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂÈÛÂÚ¯fiÌÂÓÔ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·
ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ Î·È ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ °ÂÚ·Û›ÌÔ˘. ∏ ÙÔÔı¤ÙË-
ÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ÂÈÎfiÓˆÓ Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ «‰˘·‰ÈÎfi» ÙÚfiÔ, ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔ-
Ó· Î·È «ÙÚÈ·‰ÈÎfi» Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi Ì ÙËÓ ·ÓÙÈÎÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘. √ ÙÚÈ·‰ÈÎfi˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ‰‡Ô «‰›‰˘ÌˆÓ» ÈÂÚÒÓ ·Ó‰ÚÈÎÒÓ
ÌÔÚÊÒÓ (Â˙ÒÓ ‹ η‚·Ï¿ÚˉˆÓ, ÔÌÔ‡ Û ̛· ‹ Û ‰‡Ô ¯ˆÚÈÛÙ¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È fi¯È ¿-
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·229

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 228 ñ 229

ÓÙ· ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ, ·ÚΛ Ó’ ·Ô‰›‰Ô˘Ó ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈο ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ «‰˘¿‰·˜») ÌÂ
ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, ¤¯ÂÈ ÚÔ·„ÂÈ ·ÚÔÛ‰fiÎËÙ· ˆ˜
ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋ ‰ÔÌ‹ fiÛÔ Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÌÔ˘97. ∫·ıÒ˜ Ù›ÔÙ· ‰ÂÓ ıˆÚÂ›Ù·È a priori ·›ı·ÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋
¤Ú¢ӷ, ÂÊfiÛÔÓ ÚÔ·„ÂÈ ÂÚÒÙËÌ·, ¤Ï·‚· ˘fi„Ë Î·È ÙÔ‡ÙË ÙËÓ «ÙÚÈ¿‰·» ÛÙËÓ
ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛ˘, «ÌÂÙ¿ÊÚ·Û˘» Î·È ÂÚÌËÓ›·˜ ÙˆÓ ÙÚÈ·‰ÈÎÒÓ ·˘-
ÙÒÓ ÂÈÎÔÓÈÎÒÓ Û˘Óı¤ÛˆÓ.
™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ÓÈÁ̤ÓË ÛÙ· ‚¿˙· Ì „‡ÙÈη ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Û·Ó Û ΋Ô,
¤ÛÙÂΠÌÈ· ÚˆÙfiÁÓˆÚË ÁÈ· ̤ӷ ̤۷ Û ÂÎÎÏËÛ›·, ÔÏfiÁÏ˘ÊË ÂÈÎÔÓÈ΋ Û‡ÓıÂÛË –
·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË: ¤Ó·˜ ·Ó‡„ËÏÔ˜ ͇ÏÈÓÔ˜ ÛÙ·˘Úfi˜, ÛÙÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÌÂ
ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi «ı˘ÚÂfi» Ì Ï¢Τ˜ Î·È Á·Ï¿˙Ș ÎÔÚ‰¤Ï˜ Ó· ÎÚ¤ÌÔÓÙ·È Âη٤ڈıÂÓ
Ù˘ οıÂÙ˘ ÎÂÚ·›·˜ ÙÔ˘, ÂÈÎÔÓÈÎfi˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ô˘ Ì ·Ú¤ÂÌ„Â ÛÙÔ «ÂÏÏËÓÔ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎfi» ȉÂ҉˜. ™ÙË ‚¿ÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡, ¤ÓıÂÓ Î·È ¤ÓıÂÓ, ¤ÛÙÂÎ·Ó ‰‡Ô ÔÏfi-
ۈ̘ ÌÔÚʤ˜. ™ÙËÓ ·Ú¯‹, ̤۷ Î·È ÛÙÔ ÌÈÛÔÛÎfiÙ·‰Ô, Ë Û‡ÓıÂÛË Ì ·Ú¤ÂÌ„Â ÛÙË
ÁÓˆÛÙ‹ ¤ÓıÈÌË ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚˆÌ¤ÓÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Ì ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Î·È ÙÔÓ
·˚-°È¿ÓÓË ÂڷωÈο ÛÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘. ŸÌˆ˜ Ô ÛÙ·˘Úfi˜ ‹Ù·Ó Á˘ÌÓfi˜ Î·È fiÙ·Ó ÏËÛ›·Û·,
›‰· ˆ˜ ÔÈ ‰‡Ô ÊÈÁÔ‡Ú˜ ‹Ù·Ó ÙÔ ˙‡ÁÔ˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Ô
ÚÒÙÔ˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ÙÔÓ ÛÙ·˘Úfi ÂÓÒ Ë ‰Â‡ÙÂÚË ‚¿ÛÙ·˙ ·ÁηÏÈ¿ ÙÔ
ÁÓˆÛÙfi ÈÓ¿ÎÈÔ Ì ٷ ηÚÊÈ¿ Ô˘ ›¯·Ó ÛÙ·˘ÚÒÛÂÈ ÙÔÓ ÃÚÈÛÙfi. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ ‰ËÏ·‰‹
ÁÈ· ¤Ó· ›‰Ô˜ ÔÏfiÁÏ˘Ê˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ÌÈ·˜ ·fi ÙȘ Ù˘ÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÛÙȘ ˙ˆ-
ÁÚ·ÊÈÛÙ¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘˜. ™Î¤ÊÙËη ˆ˜ ›Ûˆ˜ ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È Â‰Ò ‰˘ÙÈΤ˜ ÂȉڿÛÂȘ,
·ÊÔ‡ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ¤‚ÏÂ· ¤ÙÛÈ Û ÔÏfiÁÏ˘Ê· (Ì ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ¿¯Ô˜ ÛÙËÓ ÙÚ›ÙË ‰È¿ÛÙ·-
ÛË) ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙȘ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÂ Ê˘ÛÈÎfi Ì¿ÏÈÛÙ· – Î·È Ï›ÁÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ – ̤ÁÂıÔ˜.
√ §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ˆ˜, ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘, ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔÓ Ô
ıÚfiÓÔ˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Ô˘ ÙÒÚ· ¤ÛÙÂΠÎÔÓÙ¿ ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ ›-
ÛÔ‰fi ÙÔ˘. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Î·Ù·Û΢‹ Ù˘ ÂÓ ÏfiÁˆ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Î·È-
ÓÔ‡ÚÈ·, Ì ¤Î·Ó ӷ ˘Ôı¤Ûˆ ˆ˜ Ë ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ «ıÚfiÓÔ˘» Ì ·˘Ù‹Ó ı· Ú¤-
ÂÈ Ó· Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ÚfiÛÊ·ÙË Î·È ÓˆÙÂÚÈ΋, Ì ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡
Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ›Ûˆ˜, ‹/Î·È ÙÔ˘ ÈÂÚ¤·. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â fï˜ ηÓ›˜ ÂΛ ÁÈ· Ó· ÌÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÙȘ
Û¯ÂÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ·ÊÔ‡ ʈÙÔÁÚ¿ÊÈÛ·, ‚Á‹Î· ·fi ÙÔÓ Ó·fi ÁÈ· ÌÈ· ·Ó›¯Ó¢-
ÛË ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡.

97. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙ·ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù¤ÙÔÈ·˜ «‰›‰˘Ì˘» ÂÈÎÔÓÈ΋˜ (ÈÛÙ‡ˆ Î·È Ó·˚΋˜) ÙÚÈ·‰ÈÎfiÙËÙ·˜ Û ۯ¤ÛË
Ì ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ (Î·È Ì¤Û· ÛÙÔ fiÏÔ ÙÔˆÓ˘ÌÈÎfi, ·Ú·ÁˆÁÈÎfi, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ÙÔÈ-
Îfi Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ) Û˘Ó¿ÓÙËÛ· ÛÙË ÌÔÓ‹ «∆Ô ∞˘Áfi», ¿Óˆ ÛÙÔ fiÚÔ˜ ¢›‰˘ÌÔ, ÛÙËÓ ∞ÚÁÔÏ›‰· (·ÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙÔÓ Î·‚·-
Ï¿ÚË ¿ÁÈÔ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ). °È· ÌÈ· ¤ÓÙÔÓË Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û¯¤ÛË ÂȉÈο Ù˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘ Ì «‰›‰˘ÌÔ˘˜» ·Á›Ô˘˜ ÛÙË µÔ˘Ï-
Á·Ú›·, Î·È ‰Ë ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∞›ÌÔ˘, ‚Ï. Rachco Popov, «Kalendarnite prevaplashteniya na sveta Elena»,
Balgarska ethnografiya 3 (1996), Û. 71–80 (¢¯·ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Kyril Topalov ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘,
ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ˘ ÂÏÏËÓÈο). √ ƒ. °ÎڤȂ˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÔÏÏ·¯Ô‡ ÌÈ· «ÙÚÈ·‰ÈÎfiÙËÙ·» Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ «§Â˘Î‹ ı¿»
·ÏÏ¿ ˆÛ¿Ó ÙÚÈÏ‹ ıËÏ˘Î‹ ˘fiÛÙ·ÛË Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ı¿˜. ∆ËÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ó’ ·ÊÔÚ¿ Î·È ÙËÓ ∂ϤÓË (§Â˘Î‹
ı¿ ..., fi.., Û. 335), ÙËÓ ÔÔ›· ‚‚·›ˆ˜ Û˘Ó‰¤ÂÈ Â›Û˘ ÙÚÈ·‰Èο Î·È Ì ÙÔ «‰›‰˘ÌÔ» ÙˆÓ ¢ÈfiÛÎÔ˘ÚˆÓ (‚Ï. ÂÈÏÂ-
ÎÙÈο ÁÈ· ÙÔ Ì‡ıÔ ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ ∫ÔÌÌ‹Ù·˜, fi..Ø ÁÈ· ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÙÚÈ·‰ÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ∂ϤÓ˘–¢È‰‡ÌˆÓ Ô˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ‚Ï. ÂÈÏÂÎÙÈο Â›Û˘, ÃÚ‡Û·ÓıÔ˜ ÃÚ‹ÛÙÔ˘, ∞Ú¯·›· ™¿ÚÙË. ™‡ÓÙÔÌÔ˜
Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ù· ÌÓËÌ›· Î·È ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘, ™¿ÚÙË 1960, Û. 73–115, ȉȷ›ÙÂÚ· Û. 91).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·230

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ŒÈ·Û· ÎÔ˘‚¤ÓÙ· Ì ÌÈ· ÁÂÚfiÓÙÈÛÛ· Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂÚ¿Û·Ì ‰‡Ô ÂÚ›Ô˘ ÒÚ˜
ηıÈṲ̂Ó˜ Û ¤Ó· Â˙Ô‡ÏÈ ¿Óˆ ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ Ó· Û˘ÓÔÌÈ-
ÏÔ‡ÌÂ, Û·Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ·fi ·ÏÈ¿. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Î·È ÂΛÓË Ï·¯Ù·ÚÔ‡ÛÂ, fiˆ˜ ÌÔ˘ ›Â,
ÎÔ˘‚¤ÓÙ·, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÂÚ¿ÛÂÈ ¤Ó·Ó ‰‡ÛÎÔÏÔ Î·È ÌÔÓ·¯ÈÎfi ¯ÂÈÌÒÓ· ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi...
∏¯ÔÁÚ·ÊÔ‡Û· ÂÓ ÁÓÒÛÂÈ Ù˘ ÙËÓ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË (·Ó Î·È ‚‚·›ˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ì·È Û›ÁÔ˘ÚË
Ù› ηٿϷ‚ fiÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ ·˘Ùfi ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ Ô‡ Î·È Ò˜ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı›, ¤Ó· Ìfi-
ÓÈÌÔ Úfi‚ÏËÌ· ÁÈ· ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ¿ÏψÛÙÂ). ŒÊÂÚÓ ÙËÓ ÎÔ˘‚¤ÓÙ· ÈÔ Ôχ ÛÙ· ÔÈÎÔ-
ÁÂÓÂȷο Î·È ÎÔÈÓˆÓÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ, ˙ÒÓÙ·˜ ¯‹Ú· Î·È ÁÂÚfiÓÙÈÛ-
Û· ÛÙÔ ·ÎÚÈÙÈÎfi ÓËÛ› Î·È Û ¤Ó· ¯ˆÚÈfi Ô˘ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔ› ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ
ÏÈÁÔÛÙ‡ԢÓ. øÛÙfiÛÔ, ηٿÊÂÚ· Ó’ ·ÔÛ¿Ûˆ οÔȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ ·-
ÓËÁ‡ÚÈ, ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ¤Ì·ı· ÂÓ Ù¤ÏÂÈ Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi fiÛ· ‹‰Ë ÁÓÒÚÈ˙· ·fi
ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ŸÌˆ˜ ¿ÎÔ˘Û· ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ̤ӷ Ú¿ÁÌ·Ù· ηÈ
Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ·ÏÈfiÙÂÚÔ – ˆ˜ Î·È ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960 – ·ÁÚÔÙÈÎfi ‚›Ô, fiˆ˜ ÙÔÓ Â›-
¯Â ˙‹ÛÂÈ ·ÎÌ·›Ô Ë Û˘ÓÔÌÈÏ‹ÙÚÈ¿ ÌÔ˘ ÛÙ· «¯Ù‹Ì·Ù·», Ù· ¯ˆÚ¿ÊÈ· ‰ËÏ·‰‹ fiÔ˘ ηÏ-
ÏÈÂÚÁÔ‡Û·Ó Ù· ÛÈÙËÚ¿ Î·È ÂȂ‚·ÈÒıËΠÙÔ fiÙÈ ÚÔÛÂÈÛÌÈο Ô ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜
‹Ù·Ó ̤۷ Û ٤ÙÔÈ· ¯ˆÚ¿ÊÈ· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÙ·Ó ·fi ·ÚÎÂÙ¿ ·ÏÒÓÈ·,
ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¤¯Ô˘Ó ¯ÙÈÛÙ› Û‹ÌÂÚ· Ù· ηÈÓÔ‡ÚÈ· Û›ÙÈ· Ô˘ Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿
ÛÙÔÓ Ó·fi. ªÔ˘ ˘¤‰ÂÈÍÂ, Ì¿ÏÈÛÙ·, ÙË ı¤ÛË ÂÓfi˜ Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È ·ÎfiÌ· ÛÙ· ‚fiÚÂÈ·
ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ̤۷ Û ¤Ó·Ó ΋Ô [ÂÈÎ. 2].
µÚ‹Î· ÙÔ ·ÏÒÓÈ ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÂÓfi˜ ΋Ô˘, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· Û›ÙÈ·, ÎÚ˘Ì-
̤ÓÔ Û¯Â‰fiÓ ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ·¯‡Ù·ÙÔ ÎÔÚÌfi ÌÈ·˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ÂÏÈ¿˜, Ì¿ÚÙ˘Ú· ÌÈ·˜
¿ÏÏ˘ ÂÔ¯‹˜. ¡· ÙË ¿ÏÈ Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ «ı¿˜», ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó Î·ıÒ˜ ÙÔ ·Ú·ÙË-
ÚÔ‡Û·. °È· ̤ӷ, ÙÔ ·ÏÒÓÈ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ËÏÒÓÂÈ Ì˘ÛÙÈο ÔÈ¿ ÈÂÚ‹ ÌÔÚ-
Ê‹ Û˘ÁηÙÔÈΛ Ì ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ∞Á›Ô˘˜ Û ÙÔ‡ÙË ÙËÓ ÂÚ›ÂÚÁ· ÌÂÁ¿ÏË
Î·È Ï·ÌÚ‹ ÂÎÎÏËÛ›· Ô˘ ÔÚıˆÓfiÙ·Ó ÎfiÎÎÈÓË ˆÛ¿Ó ÊfiÓÙÔ ÙÔ˘.
∏ ÂfiÌÂÓË ÛÙ¿ÛË ÌÔ˘, ÂÚ·Ṳ̂ÓÔ ÚÔ ÔÏÏÔ‡ ÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ, ‹Ù·Ó ÛÙÔ Ì·Î¿-
ÏÈÎÔ – ηÊÂÓÂ›Ô ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, ‰›Ï· ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ÁÈ· Ó· ¿Úˆ Ï›ÁÔ ÓÂ-
Úfi, ÁÈ·Ù› ›¯· ‰È„¿ÛÂÈ Ôχ, Î·È ›Ûˆ˜ Ó· ‚Úˆ οÙÈ ÁÈ· Ó· Ê¿ˆ. °È· ηϋ ÌÔ˘ Ù‡¯Ë
Û ¤Ó· ·fi Ù· ÏÈÁÔÛÙ¿ ÙÚ·¤˙È· ηıfiÓÙÔ˘Û·Ó ‰‡Ô ËÏÈÎȈ̤ÓÔÈ ¿ÓÙÚ˜. ¢¤¯ÙËηÓ
Úfiı˘Ì· Ó· Û˘ÓÔÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ, ÌÂÙ¿ ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÂȘ, Î·È ·-
ÚfiÏÔ Ô˘ Ë Û˘ÓÔÌÈÏ›· Ì·˜ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍ ȉȷ›ÙÂÚ· Ì·ÎÚ¿, ÛÙ¿ıËÎ·Ó ÔχÙÈÌÔÈ ÏË-
ÚÔÊÔÚËÙ¤˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ô ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô, Ô ¶. ª., Ô˘ ‹Ù·Ó Î·È Ô È‰ÈÔÎÙ‹Ù˘
ÙÔ˘ Ì·Á·˙ÈÔ‡.
ªÈÏ‹Û·Ì ÁÈ· ÔÏÏ¿ (ÂÚ› ÙˆÓ ·Û¯ÔÏÈÒÓ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ, ÙË Ó·˘ÙÈÏ›·, ÙËÓ ÈÛÙÔ-
Ú›· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, ÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË Î.¿.). π‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘ ÂÚ¢ÓË-
ÙÈÎfi ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ‹Ù·Ó Ù· fiÛ· ÌÔ˘ ›Â Ô ¶. ª. ÁÈ· ÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
¶ˆ˜ ÚÈÓ ÙËÓ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ¶. µ·ÏÏÈ¿ÓÔ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÌÈ· ·Ï·È¿,
ÌÈÎÚfiÙÂÚË ÂÎÎÏËÛ›· «Ô˘ ‹Ù·Ó 2–3 ÛηÏÔ‡ÓÈ· οو ·fi ÙË ÁË» (Ú¿ÁÌ· Ô˘ ›Ûˆ˜
Â›Ó·È Î·È ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ¯ıfiÓÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·98). √ Ó¤Ô˜, Ôχ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜, Ó·fi˜ ¯ÙÈ˙fi-
Ù·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ·ÏÈfi, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÁÎÚ¤ÌÈÛ·Ó ÌfiÓÔÓ fiÙ·Ó ÔÏÔÎÏËÚÒıËÎÂ
Ë ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ. ™ÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó fiÙÈ ·˘Ùfi Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ ηٿ ¤Ó· ÙÚfiÔ ÛÙÔ Ó·
Ì›ÓÂÈ Ô ·ÏÈfi˜ Ó·fi˜ ̤۷ ÛÙÔÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÈÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤ÙÛÈ Â›Ó·È Û·Ó Ó· ÙÔÓ «ÂÓۈ̿-
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·231

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 230 ñ 231

ºˆÙ. ·Ú. 2
∫·Ú·‚¿‰Ô˜. ∞ÏÒÓÈ µ∞ ÙÔ˘
Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
™ÙÔ ‚¿ıÔ˜ Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ ÙÔ πfiÓÈÔ
Î·È Ë ∑¿Î˘ÓıÔ˜.

ÙˆÛ». ªÂ Ù· ˘ÏÈο ÙÔ˘ ·ÏÈÔ‡ ·Ú·ÁÂÌ›ÛÙËΠÙÔ ‰¿‰fi ÙÔ˘, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ô Ó¤-

Ô˜ Ó·fi˜ Ó· Â›Ó·È ÙÒÚ· ˘ÂÚ˘„ˆÌ¤ÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘. ∆Ô‡ÙË Ë «ÂÓۈ̿-
ÙˆÛË» ı· ÌÔÚÔ‡Û ›Ûˆ˜ Ó’ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ·Ó¿ÏÔÁ· Î·È ÙË Û˘Á¯ÒÓ¢ÛË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ
Ï·ÙÚ¢ÙÈÎÒÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ ÁÈ· Ù· ÈÂÚ¿ ÚfiÛˆ· Ô˘ ÙÈÌÒÓÙ·È Û ·˘ÙfiÓ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÚˆÙÈfiÌÔ˘Ó ·Ó ÌÈ· ·Ó·Ûηʋ ÛÙÔ ‰¿Â‰Ô ‹ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÔ‚·ÙÈṲ̂ÓÔ˘˜, ÙÒ-
Ú·, ¤ÙÚÈÓÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ı· ·¤‰È‰Â ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· ·fi Ôχ ·-
Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ, ÂÈÙfiȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
™ËÌ·ÓÙÈÎfiٷ٘ ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ˙Ò· Ô˘ ÛÊ¿˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ·ÓË-
Á‡ÚÈ ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘ ÚÔÛÂÈÛÌÈο, ÚÈÓ ÁÎÚÂÌÈÛÙ› ÙÔ ¯ˆÚÈfi Î·È ÏÈÁÔÛÙ¤„Ô˘Ó ‰Ú·-
Ì·ÙÈο ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔ› ÙÔ˘, οÙÈ Ô˘ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ·ÏÏ¿ ¤ÌÌÂÛ·, ÛÙËÓ
ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÔ‡99. ŒÌ·ı· ÏÔÈfiÓ ˆ˜ οı Û›ÙÈ ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ¤ÛÊ·˙Â
˙ÒÔ, ¤Ó· ‚fi‰È ‹ ·ÚÓÈ¿. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· «ı˘Û›·˙» ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ¤Ó·˜ ÂȉÈο ÚÔÛÎÂ-
ÎÏË̤ÓÔ˜ ¯·Û¿˘ Î·È ÎÚÂÌÔ‡Û ٷ ‰Âο‰Â˜ ÛÊ¿ÁÈ· ·fi Ù· ÎÏ·‰È¿ ÌÈ·˜ ÂÏÈ¿˜. ∞˘Ùfi
ÛËÌ·›ÓÂÈ ˆ˜ Ë ı˘Û›· Ï¿‚·ÈÓ ¯ÒÚ· ÂÈÙfiÔ˘, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ Ó·fi, ·ÊÔ‡ Ë Á¤ÚÈÎË ÂÏÈ¿
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·ÎfiÌ· ÂΛ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Ì·Á·˙›, ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Î·Ì·Ó·ÚÈfi, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË µ.
¢. ÁˆÓ›· ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘. ∫¿ı Û›ÙÈ ¤·ÈÚÓ ÙÔ ÛÊ·¯Ùfi ÙÔ˘ ÁÈ·
Ó· ÙÔ Î·Ù·Ó·ÏÒÛÂÈ ·Ó‹ÌÂÚ· Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ‰Âο‰Â˜ ͤÓÔ˘˜ Î·È ÔÌÔÙÚ¿Â˙Ô‡˜ ÙÔ˘,
Ô˘ ηٿ ηÓfiÓ· ‹Ù·Ó ηÏÂṲ̂ÓÔÈ ÙÔ˘ ‹ Î·È ·Ï¿ ·ÓËÁ˘ÚÈÒÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó Û˘Á-
ÁÂÓ›˜ ‹ Ê›ÏÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi.
√ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ Â›Ó·È Â˘Ù˘¯Ò˜ Î·È ¿ÏÈ ÁÏ·Ê˘Úfi˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ∫·Ú·‚È-
ÛÈ¿ÓÈ΢ ÊÈÏÔÍÂÓ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÓËÁ˘ÚÈÒÙÈÎÔ˘ Û˘ÌÔÛÈ·ÛÌÔ‡ ÌÂÙ¿ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
ÛÙÔÓ Ó·fi ·Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜: «…∞ÔÏÔ‡Û ÛÙË 1 ÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ […]. ∫È ¿Ú¯È˙ ÂΛ
¤Ó· Û˘ÁÎÈÓËÙÈÎfi ·ÓıÚˆÔ΢ӋÁÈ, ·fi ’Λӷ Ô˘ ÙfiÛÔ ÔÏÈÙÈṲ̂ӷ Î·È ÊÈÏfiÍÂÓ·
ͤÚÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÔÈ ∫ÂÊ·ÏÔÓ›Ù˜ ÛÙ· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÙÔ˘˜. ∫·Ó¤Ó·˜ ͤÓÔ˜ ‰ÂÓ ¤ÚÂÂ

98. ∏ Û˘Ó‹ı˘ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›· ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ΋ ¯ÒÚ· ˆ˜ Ù¤ÙÔÈÔÈ Ó·Ô› ¯Ù›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ Êfi‚Ô ÙˆÓ ·ÏÏfiıÚËÛΈÓ
∆Ô‡ÚΈÓ, ‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ Â‰Ò ÁÈ·Ù› ·ÊÂÓfi˜ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍ ԢÛÈ·ÛÙÈο ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›· (‚Ï. °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, fi.., Ù. µã, Û.
75–78) Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÁÈ·Ù› ÔÈ Î·Ù·ÎÙËÙ¤˜ ‹Ù·Ó ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ∫·ıÔÏÈÎÒÓ Î·È
√Úıfi‰ÔÍˆÓ ÛÙÔ ÓËÛ› ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· ·Á·ÛÙ¤˜.
99. µÏ. ·Ú·¿Óˆ, Û. 228.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·232

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

Ó· Ì›ÓÂÈ ·Î¿ÏÂÛÙÔ˜, ηӤӷ Û›ÙÈ ‰ÂÓ ¤ÚÂ ӷ Ì›ÓÂÈ ‰›¯ˆ˜ ͤÓÔ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÙÔ˘.
Œ‚ÏÂ˜ ÙÔ˘˜ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔ˘˜ Ó· ÙÚ¤¯Ô˘Ó ¤Ú· ‰Òı ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, Î·È Ó·
Ì·˙Â‡Ô˘Ó ¿ÏÏÔ˜ ‰˘Ô, ¿ÏÏÔ˜ ÙÚÂȘ, ¿ÏÏÔ˜ ¤ÓÙ ͤÓÔ˘˜, Î·È Ó· ʇÁÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜
ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔÈ ÚÔ˜ Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜. ª¤Û· Û ÌÈÛ‹ ÒÚ· Ù·¯ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó fiÏÔÈ. √‡-
Ù ÔÈ ‰È·ÎÔÓÈ·Ú·›ÔÈ ‰ÂÓ ¤ÌÂÓ·Ó ‰›¯ˆ˜ ÚfiÛÎÏËÛË. £˘Ì¿Ì·È ÌÈ· ¯ÚÔÓÈ¿ Ô˘ ÌÈ· Á˘-
Ó·›Î· ‚Á‹Î ÛÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ Î·È ÊÒÓ·˙ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ ÂÚÓÔ‡Û οو ·fi ÙÔ Û›-
ÙÈ Ù˘: –∂Ï¿Ù ¤Ó·˜ Î·È Û ̤ӷÓÂ, ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ÌÔ˘. ¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· Ê¿ˆ ÌÔÓ¿¯Ë ÌÔ˘.
£· ÌÔ˘ οÙÛÂÈ ÛÙÔ Ï·ÈÌfi, Ù¤ÙÔÈ· ̤ڷ!…»100.
∞Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi„Ë Ù· ·Ú·¿Óˆ, Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Ô˘ ÛÊ¿˙ÔÓÙ·Ó Û˘ÓÔÏÈ-
ο, Û˘Ó ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó Î·È ‚fi‰È· Û ·˘ÙfiÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ë ¿Ó‰ËÌË
ηٷӿψۋ ÙÔ˘˜ Ì ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ ÎÔÈÓˆÊÂÏ‹, ·Ú·¤ÌÂÈ Û «ÎÔ˘ÚÌ¿ÓÈ», ‰ËÌÔÙÂ-
Ï‹ ı˘Û›· ‰ËÏ·‰‹, Ô˘ ÌÔ˘ ¤ÊÂÚ ÛÙÔ ÓÔ˘, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ÛÊ·-
Á›ˆÓ, ·˘Ùfi Ù˘ ÿÌ‚ÚÔ˘, ÙÔ ¢ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ Î·ıÒ˜ Î·È ¿ÏÏ· fiÌÔÈ·, Ô˘ ›ӷÈ
ÁÓˆÛÙ¿ ΢ڛˆ˜ ·fi ÙË £Ú¿ÎË Î·È Ù· £Ú·ÎÈο ÓËÛÈ¿101. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ı˘Û›·, Ô˘ Û¯Â-
Ù›˙ÂÙ·È ¿ÓÙ· Ì ¯ıfiÓȘ Ï·ÙÚ›˜, ÈÛÙ‡ˆ ˆ˜ ‰ÂÓ ÙË ‰ÈηÈÔÏÔÁ› Ë «·ÁÈÔÛ‡ÓË»
ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘. ÕÚ·, Ì·˙› Ì ٷ ÈÛÙÔ-
ÚÈο, Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο, Ù· ÙÔˆÓ˘ÌÈο ÛÙÔȯ›·, Â›Û˘ Ù· ·ÏÒÓÈ· Î·È Ù· ÛÈÙ¿ÚÈ·
·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÓÂÎÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Â‰Ò (ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ), ¤‚ÏÂ·
Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ‡ÙË ÙË ‰ËÌÔÙÂÏ‹ ı˘Û›· Î·È ÙËÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Ù˘
Ë ¿Ô„‹ ˆ˜ ̤۷ Î·È Û ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ Û˘ÁηÙÔÈΛ Î·È Ë «ªÂÁ¿ÏË–ªËÙ¤-
Ú·–¢‹ÌËÙÚ·–ηȖ∫fiÚË–∂ϤÓË–∞ÁȷϤÓË», ‰ËÏ·‰‹ Ë ı¿ °Ë.

¶·ÓËÁ˘ÚÈÎfi˜ ÂÛÂÚÈÓfi˜
∆Ô ›‰ÈÔ ·fiÁÂ˘Ì· Â¤ÛÙÚ„· ÛÙÔÓ Ó·fi ÁÈ· ÙÔÓ ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ÂÛÂÚÈÓfi. ¢ÂÓ ¤‚ÏÂ-
· Á˘Ó·›Î˜, fï˜, Ô˘ıÂÓ¿. ∞ÂÓ·ÓÙ›·˜, ÛÙÔÓ ÌÈÎÚfi ÚfiÓ·Ô Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ¤Ó·˜
·ÛÚÔÌ¿ÏÏ˘ ÏÂÙfi˜ Î·È Â˘Î›ÓËÙÔ˜ ¿ÓÙÚ·˜ Ì ÂÚÁ·ÙÈ΋ ÊfiÚÌ· ‹Ù·Ó ÛηÚʷψ̤-
ÓÔ˜ ¿Óˆ Û ÌÈ· ÛοϷ Î·È ¤ÊÙÈ·¯Ó ÌÈ· ·„›‰· ·fi Ú·ÛÈÓ¿‰Â˜ Î·È ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ·
Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜ fiÚÙ· ÙÔ˘ Ó·Ô‡. ¢ÂÓ ¿ÚÁËÛ· Ó· Ì¿ıˆ, ÌÂÙ¿ ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Û˘-
ÛÙ¿ÛÂȘ, fiÙÈ ‹Ù·Ó Ô ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ΢ږ™ˆÙ‹Ú˘ ∫·Ú·‚¿˜, Ô ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˜ Â›ÙÚÔÔ˜
ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ì ›¯·Ó ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ fiÏÔÈ ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂ-
ÓÔÈ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ¤˜ ÌÔ˘ Î·È ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‹Ù·Ó ΢ڛˆ˜ fiÏË Ë ÂÚÈÔÈË̤ÓË, Ï·ÌÚ‹
ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È Ë È‰ÈfiÙ˘Ë - ÁÈ· ̤ӷ - ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙÔ˘ Ó·Ô‡. ∫·Ù¿Ï·‚ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂÚ›
Ù›ÓÔ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÌÔ˘, ·ÊÔ‡ ˆ˜ ÈÂÚÔ„¿ÏÙ˘ ›¯Â Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ›

100. ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.., Û. 200 (Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·).
101. µÏ. ∂ϤÓË æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «£˘Û›· Ù·‡ÚˆÓ…», fi.., ·fi ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ, fiÔ˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È ÙÔÈο Î·È Ó·fi˜
ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, fiˆ˜ Î·È Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘ [‚Ï. ∞ÏÂÍ. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, «∆Ô ªÂÁ¿ÏÔ ¯ˆÚÈfi. ¶Ò˜ ¯Ù›ÛÙËΠÙÔ
“™¯ÔÈÓÔ‡‰È” ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÙ¿Ó ™Ô˘ÏÂ˚Ì¿Ó (Û¯ÔÈÓÔ˘‰ÈÒÙÈÎË ·Ú¿‰ÔÛË)», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÿÌ‚ÚÔ˜ 69 (2003), ÛÂÏ.
24–28 Î·È 30–32)Ø ∂Ï. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «∞fi ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÛÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. πÂÚfi˜ ¯ÒÚÔ˜, ·ÈÌ·ÙËÚ¤˜ ı˘Û›Â˜
Î·È Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ ÛÙÔ ª·ÓÙ·Ì¿‰Ô §¤Û‚Ô˘», ÛÙÔ ∆·˘ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÂÙÂÚfiÙËÙ˜. ..., fi.., Û. 274–343Ø ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘,
«∂ıÓÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÎÔ˘ÚÌ¿ÓÈ· Ù˘ ¡.∞. ∞ÙÙÈ΋˜. ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ·ÛÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È
ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹», fi.., Û. 274–382 (ÙÔÓ Â˘¯·ÚÈÛÙÒ ¿ÓÙ· Î·È ÁÈ· ÙȘ ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈΤ˜ ÎÔ˘‚¤ÓÙ˜ Ì·˜ Î·È ÙËÓ Ôχ-
Ï¢ÚË ‚Ô‹ıÂÈ¿ ÙÔ˘)Ø ‚. Î·È Maurice Godelier, ∆Ô ·›ÓÈÁÌ· ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘, ÌÙÊ. ∞Ï›ÎË ∞ÁÁÂÏ›‰Ô˘, ÂÈ̤ÏÂÈ· ∑·¯·-
Ú›·˜ ¢ÂÌ·ı¿˜, Gutenberg, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 345–399].
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·233

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 232 ñ 233

Ì ÙÔÓ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ ÛÙÔ ∫.∂.∂.§. ÌÔ˘ÛÈÎÔÏfiÁÔ ™Ù¿ıË ª·ÎÚ‹, Ô˘ ›¯Â Ú·ÁÌ·ÙÔ-
ÔÈ‹ÛÂÈ ‰˘Ô ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Î˘-
Ú›ˆ˜ ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡102.
¶¤Ú·Ó ·˘ÙÔ‡, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Î˘Ú–™ˆÙ‹Ú˘ ÁÓÒÚÈ˙Â Î·È ÙÔÓ ÂÚ›ÊËÌÔ „¿ÏÙË «™ˆ-
ÙËÚ¿ÎË» §Ô˘Î¿ÙÔ, ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ªÔ˘ ¤‰ÂÈÍ ̿ÏÈÛÙ·, ̤۷ ÛÙÔ
ÌÈÎÚfi ÁÚ·ÊÂ›Ô Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ‚fiÚÂÈ· Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ –Ô˘ ÙÔ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ô
›‰ÈÔ˜ Û ¤Ó·Ó ÌÈÎÚfi ¯ÒÚÔ ÌÓ‹Ì˘–, ·ÏȤ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÎÔÚÓÈ˙·ÚÈṲ̂Ó˜ ηÈ
ÎÚÂÌ·Ṳ̂Ó˜ ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜, Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ Ó·fi Î·È ÙȘ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ ÂÎ-
‰ËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡. ™Â ÌÂÚÈΤ˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Ó· „¿ÏÏÂÈ Î·È Ô ™ˆÙËÚ¿Î˘ §Ô˘-
οÙÔ˜. ÕÏϘ ›¯·Ó ··ı·Ó·Ù›ÛÂÈ Î·È Î¿ÔÈ· ·fi ÙȘ ÂÙ‹ÛȘ ÏÈÙ·Ó‡ÛÂȘ Ù˘ ÂÈ-
ÎfiÓ·˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘, Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÙË «¡È·‰Â˘Ù¤Ú·»
(«¡¤·» ¢Â˘Ù¤Ú· ÙÔ˘ ¶¿Û¯·, Ù˘ ¢È·Î·ÈÓËÛ›ÌÔ˘), ηıÒ˜ Î·È ÙÔÓ Ó·fi ÚÈÓ Î·È ÌÂ-
Ù¿ ÙÔÓ ÛÂÈÛÌfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Ê·ÈÓfiÙ·Ó fiÓÙˆ˜ Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙ› Ôχ ÛÔ‚·Ú¤˜ ˙Ë-
ÌȤ˜. ∆Ô ÈÔ ·ÚfiÛÌÂÓÔ fï˜ ÁÈ· ̤ӷ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ô Î˘Ú–™ˆÙ‹Ú˘ ›¯Â ʈÙÔÙ˘‹ÛÂÈ
fiÏÔ ÙÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ – ·˘Ùfi
ÙÔ ›‰ÈÔ ¿ÚıÚÔ Ô˘ ›¯Â ·Ú·Û‡ÚÂÈ Î·È Â̤ӷ ˆ˜ ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ – Î·È ÙÔ Â›¯Â ÎÚÂ-
Ì¿ÛÂÈ ÎÔÚÓÈ˙·ÚÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô, Ì·˙› Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜!
ŸÏ’ ·˘Ù¿ ‰È¢ÎfiÏ˘Ó·Ó ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÔ˘ Ì ÙÔÓ Î˘Ú–™ˆÙ‹ÚË, Ô ÔÔ›Ô˜
ÚÔı˘ÌÔÔÈ‹ıËÎÂ, ÎÔÏ·ÎÂ˘Ì¤ÓÔ˜ Ô˘ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜
‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô (‹ Ì¿ÏÏÔÓ ÙÚ›ÙÔ˜, ·Ó Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘ÌÂ Î·È ÙÔÓ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ), Ó· Ì ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· οӈ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÌÔ˘. ◊Ù·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ˘ÂÚ‹Ê·-
ÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ Ó·Ô‡, Ô˘ ÙÔÓ Î·Ì¿ÚˆÓÂ Û·Ó ·È‰› ÙÔ˘. ¢È΋ ÙÔ˘
ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· – fiˆ˜ ÌÔ˘ ›¯Â ÂÈ Î·È Ë Î˘Ú¿ ª. –, ‹Ù·Ó Î·È Ë Î·Ù·Û΢‹ Ì ÙËÓ
·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜, ÙËÓ ÔÔ›·, fiˆ˜ ÌÔ˘ ›-
Â, ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛ ÌÈ· ηÏfiÁÚÈ· Ô˘ ÌÔÓ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ °ÂÚ·Û›-
ÌÔ˘ Î·È Â›Ó·È ·fiÊÔÈÙÔ˜ Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ ∫·ÏÒÓ ∆¯ÓÒÓ. ∆ÔÓ ÚÒÙËÛ·, Â›Û˘, ·Ó
¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛı› ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô. ªÔ˘
·¿ÓÙËÛ ·ÚÓËÙÈο, ·ÏÏ¿ ÚfiÛıÂÛ fiÙÈ Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘ Ì ÙÔ ∫¿-
ÛÙÚÔ ‹Ù·Ó Ë Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ›Ûˆ˜ Î·È Ë
ÔÌËÚÈ΋ πı¿ÎË, ·Ó·Ê¤ÚıËΠ̿ÏÈÛÙ· Î·È Û ۯÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘
™. ª·ÚÈÓ¿ÙÔ˘103.
ªÂÙ¿ ÙË Û‡ÓÙÔÌË Û¯ÂÙÈο Û˘ÓÔÌÈÏ›· Ì·˜ – ·ÊÔ‡ ¤ÚÂ ӷ ÙÔÓ ·Ê‹Ûˆ Ó· ÔÏÔ-
ÎÏËÚÒÛÂÈ ÙÔÓ ÛÙÔÏÈÛÌfi – ÛÙÚ¿ÊËη ÚÔ˜ ÙÔÓ ÈÂÚ¤·, Ô˘ ‹Ù·Ó Â›Û˘ ÂΛ, Î·È ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô Ì ۇÛÙËÛÂ Ô Î˘Ú–™ˆÙ‹Ú˘. ÕÓıÚˆÔ˜ ˙ÂÛÙfi˜ Î·È ÚÔÛËÓ‹˜, Û˘ÓÔÌ›ÏËÛÂ
Úfiı˘Ì· Ì·˙› ÌÔ˘, ·Ú¿ ÙËÓ ·Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹. ŒÚ¯ÂÙ·È ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô ·fi ÙÔ
∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ, fiÔ˘ ηÙÔÈΛ, ÁÈ· Ó· ÙÂÏ› ÙË ı›· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, fiˆ˜ Î·È Û ÌÂÚÈο ¿ÏÏ·

102. ¶‚. ∂˘ÛÙ¿ıÈÔ˜ ª·ÎÚ‹˜, «∏ ÛËÌÂÈÔÁÚ·Ê›· Ù˘ ¡¤·˜ ªÂıfi‰Ô˘ ÛÙËÓ ÂÙ·ÓËÛȷ΋ „·ÏÙÈ΋», ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÛÙÔ
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ™˘Ó¤‰ÚÈÔ: ∏ ¤ÓˆÛË Ù˘ ∂Ù·Ó‹ÛÔ˘ Ì ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· 1864–2004, 24–27 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 2004, ÔÚÁ¿Óˆ-
ÛË ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ – ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ (˘fi ¤Î‰ÔÛË). ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜
ÙÔ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ „·ÏÙÈ΋.
103. µÏ. Î·È °. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, fi.., Ù. ∞ã, Û. 34–36.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·234

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

¯ˆÚÈ¿ Ù˘ §È‚·ıÔ‡˜, ηٿ Ù· ÏÂÁfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘. º·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ¤¯ÂÈ ·Ê‹ÛÂÈ ÛÙË ‰ÈηÈÔ‰Ô-
Û›· ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ ΢ږ™ˆÙ‹ÚË – ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ¤‰ÂȯÓ ӷ ÂÎÙÈÌ¿ Î·È Ó· ı·˘Ì¿˙ÂÈ
ÁÈ· Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ – fiÛ· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ Ó·Ô‡, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¤ÙÛÈ
ÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Û ¤Ó· ›‰Ô˜ «ÎÙ‹ÙÔÚ·»...
ƒÒÙËÛ· ÙÔÓ ÈÂÚ¤· ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ÙÔÔıÂÙËı› ÌÈ· ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ·Á›·˜ ¶·-
Ú·Û΢‹˜ ‰›Ï· Û ·˘Ù‹Ó ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ ÙÔ˘ Ù¤ÌÏÔ˘, ¿Óˆ
ÛÙÔÓ ‚fiÚÂÈÔ ÙÔ›¯Ô. ªÔ˘ ›Â, ˆ˜ ÂÂȉ‹ ÔÈ Ó·Ô› ÂÁηÈÓÈ¿˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔÓ Ì Ï›„·Ó·
Ì·ÚÙ‡ÚˆÓ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Î·È ÂÂȉ‹ Ô ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ [Ô‡ÙÂ Ë ·Á›· ∂ϤÓË] ‰ÂÓ
‹Ù·Ó Ì¿ÚÙ˘Ú·˜, Ô Ó·fi˜ ›¯Â ÂÁηÈÓÈ·ÛÙ› Ì ÔÛÙ¿ Ù˘ ·Á›·˜ ¶·Ú·Û΢‹˜104. ¢ÂÓ ‹ÍÂ-
Ú ӷ ÌÔ˘ ÂÈ ÁÈ·Ù› Ì ٷ ÔÛÙ¿ ÂȉÈο ·˘Ù‹˜ Î·È fi¯È οÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘, ¿Ó‰Ú· .¯. Ì¿Ú-
Ù˘Ú· (ÌÈ· Ô˘ Û ¿ÓÙÚ· «¿ÁÈÔ» Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˜ Ô Ó·fi˜ ηْ fiÓÔÌ·). ∂ÁÒ fï˜ Ófi-
ÌÈ˙· ˆ˜ ‰È¤‚ÏÂ· ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ÛÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ˘‹Ú¯Â Ë ·Û˘Ó·›ÛıËÙË ÌÓ‹ÌË
ˆ˜ Ô Ó·fi˜ ·ÊÔÚ¿ Â› Ù˘ Ô˘Û›·˜ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÈÂÚfi ÚfiÛˆÔ, ÂÓÒ ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË Ë ·Á›·
¶·Ú·Û΢‹ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È Û˘¯Ó¿ ˆ˜ ¯ıfiÓÈ· ·Á›· Û ÎÔÈÌËÙËÚÈ·ÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜ Î·È ÂÈ-
ϤÔÓ ÙËÓ Û˘Ó·ÓÙÒ Î·È ·ÏÏÔ‡ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË.
√ ÈÂÚ¤·˜ – fiˆ˜ ÙfiÛÔÈ ¿ÏÏÔÈ Ô˘ ÚˆÙÒ ¿ÏψÛÙ – ‰ÂÓ ÁÓÒÚÈ˙ ӷ Ì ÏËÚÔ-
ÊÔÚ‹ÛÂÈ ·Ó οÔÈÔ˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Â¤‚·Ï ÒÛÙ ÔÈ ‰‡Ô ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ
·Á›ˆÓ °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˘ Î·È ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› ‰›Ï· – ‰›Ï·, Û·Ó «‰›‰˘-
̘», ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ [ÂÈÎ. 3].
ªÔ˘ ÂÂÛ‹Ì·ÓÂ, ˆÛÙfiÛÔ, fiÙÈ Ô ÌÂÓ ¿ÁÈÔ˜ °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜ Â›Ó·È Ô «ÕÁÈÔ˜» Ù˘ ∫ÂÊ·-
ÏÔÓÈ¿˜, Ô ‰Â ¿ÁÈÔ˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ Ô ÚÔÛÙ¿Ù˘ ÙˆÓ Ó·˘ÙÈÎÒÓ, Ô˘ ›¯Â ÔÏÏÔ‡˜ Ô ∫·-
Ú·‚¿‰Ô˜, ·ÏÏ¿ Â›Û˘ Î·È ÁÈ·Ù› ˘‹Ú¯Â – fiˆ˜ ‹‰Ë ›¯· Ì¿ıÂÈ – ÌÈÎÚfi ·ÚÂÎ-
ÎÏ‹ÛÈ ÙÔ˘ ÛÙÔ ·ÏÈfi ¯ˆÚÈfi, ¿Óˆ ÛÙÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘ÏfiÓÈ. ŸÌˆ˜ ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ÂÍËÁÔ‡Û·Ó
Ï‹Úˆ˜ ÁÈ· ̤ӷ ÙÔ ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› Ì ·˘ÙfiÓ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
ÓÔ ÙÚfiÔ Î·È ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌÂ›Ô ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È fi¯È ·ÏÏÈÒ˜, ·ÊÔ‡ ¤¯ˆ ‰ÂÈ
Û ӷԇ˜ ‰Âο‰Â˜ Ù¤ÙÔȘ «ÙÚÈ·‰ÈΤ˜» ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ «‰›‰˘-
ÌÔ˘˜» (‹ ˆÛ¿Ó «‰›‰˘ÌÔ˘˜») ·Á›Ô˘˜ Ó· Ï·ÈÛÈÒÓÔ˘Ó Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜,
ÏËÓ ÛÙ·ıÂÚ¿, ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ Î·È Ì¤Û· ÛÂ Û˘Ó-
‰ËÏÒÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔ˘ Â¤ÙÚÂ·Ó Ó· ‰Â¯ÙÒ ·˘Ù‹ ÙËÓ– ‡ÏÔÁË – ÂÍ‹ÁËÛË, Î·È Ìfi-
ÓÔÓ, ·ÚÎÂÙ‹.
√ ΢ږ™ˆÙ‹Ú˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ ÙÔÓ ÛÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ‚¿˙· ÌÂ
ÊÚ¤Ûη ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ· ÛÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ, ÛÙÔ «ÁÏ˘Ùfi» ÙÔ˘˜ Û‡ÌÏÂÁÌ· ·ÏÏ¿
Î·È ¿Óˆ ÛÙË «ÛηÏÈÓ¿‰·» ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡, ÂΛ Ô˘ ηٿ ÙÔÓ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ ÔÈ ÎÔ¤Ï˜ ÙÔ-
ÔıÂÙÔ‡Û·Ó ¿ÏÏÔÙ ÙÔ˘˜ ÙÂÓÂΤ‰Â˜ Ì ٷ ‚·ÛÈÏÈο Î·È Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·. À¤ıÂÙ·, ÌÂ
‚¿ÛË Ù· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈο Î·È Ù· Û˘ÁÎÚÈÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ fiÏ˘ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÌÔ˘, ˆ˜ Ë ¤ÓÙÔ-
ÓË ·˘Ù‹ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ Â›¯Â Ó· οÓÂÈ Î·È Ì ÙËÓ «¿ÏÏË» ∂ϤÓË, ˆ˜ ‚Ï·-
ÛÙÈ΋ ıÂfiÙËÙ·. ∞˘Ù‹ Ë ·›ÛıËÛË ÂÓÈÛ¯˘fiÙ·Ó Û˘Ó¯Ҙ, ηıÒ˜ ÂÓÙˆÌÂٷ͇ ÔÈ ·ÓıÔÛÙÔ-
ÏÈṲ̂ÓÔÈ ¿ÚÙÔÈ fiÏÔ Î·È Ï‹ı·ÈÓ·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÛηÏÈÛÙfi ÙÚ·¤˙È fiÔ˘ ÙÔ˘˜
ÙÔÔıÂÙÔ‡Û·Ó ÚÔÛÂÚ¯fiÌÂÓ˜ ÙÒÚ· ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ (Ì·˙› Ì ٷ ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Ì ÙÔ Ï¿‰È

104. ¶Ú·ÎÙÈ΋ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Î·È ÙË «‰ÔÙ‹» ·ÁÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·235

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 234 ñ 235

ºˆÙ. ·Ú. 3
∫·Ú·‚¿‰Ô˜. ¡·fi˜ ·Á›Ô˘
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÂÛˆÙÂÚÈÎfi
(¿Ô„Ë ·fi ÙË ‰˘ÙÈ΋
›ÛÔ‰Ô). ™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘
Ó·Ô‡ Ë «ÁÏ˘Ù‹» ÔÏfiÛˆÌË
·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·Á›ˆÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂Ϥ-
Ó˘ Ì ÙÔ ™Ù·˘Úfi ·Ó¿ÌÂ-
Û¿ ÙÔ˘˜. ∂ÌÚfi˜ ‰ÂÍÈ¿ Ô
«ıÚfiÓÔ˜» Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ ÙˆÓ
·Á›ˆÓ ∫. Î·È ∂. Î·È ·ÚÈ-
ÛÙÂÚ¿ Ù· «‰›‰˘Ì·» ÛÙ·Û›-
‰È· Ì ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘
·Á›Ô˘ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ Î·È ÙÔ˘
·Á›Ô˘ °ÂÚ·Û›ÌÔ˘.

Î·È ÙÔ ÎÚ·Û› Î·È ¤Ó· ÚfiÛÊÔÚÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÈÂÚ¤·) Î·È ¤Î·Ó·Ó ÙÔÓ ·ÓıÈṲ̂ÓÔ «Î‹Ô» ÛÙÔ
ΤÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Ó· ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÙÔ «ÂÚÈ‚fiÏÈ» Ù˘ ∂ϤÓ˘–«§Ô˘ÏÔ‡‰ˆ˜» (Ô˘ Û¤Ú-
ÓÔ˘Ó Î·È Ù· ·ÛÔ‡ÌÈ· Ù˘ ÙÔ˘ ª¿Ë Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·, fiˆ˜ Ì·˜ ·ÔηχÙÂÙ·È ÛÙ·
ÙÚ·ÁÔ‡‰È·105). ∏ ÒÚ· ÂÚÓÔ‡ÛÂ, Ô Ó·fi˜ Á¤ÌÈ˙ ηıÒ˜ ÏËÛ›·˙Â Ë ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔ˘ ·-
ÓËÁ˘ÚÈÎÔ‡ ÂÛÂÚÈÓÔ‡. √È Î·Ì¿Ó˜ ‹¯ËÛ·Ó ·ÓËÁ˘ÚÈο, fï˜ ÙÒÚ· ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ
«Û‹Ì·Ì·» Ô˘ Ì ÙfiÛË ÁÓÒÛË Î·È ÁÏ·Ê˘ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÔÏfi-
ÎÏËÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÛÙËÓ «∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·» ÙÔ˘, Á›ÓÂÙ·È Ì ·˘ÙÔÌ·ÙÔÔÈË̤ÓË
ËÏÂÎÙÚÔΛÓËÛË, ¿Ú· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi ÂΛÓÔ ÙÔ ·ÏÈfi, Ô˘ ‹Ù·Ó ˙ˆÓÙ·Ó‹ Û˘Ó·˘Ï›·
– Έ‰ˆÓÔÎÚÔ˘Û›·106. √È ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔÈ ·ÏÏ¿ Î·È ÂÈÛΤÙ˜ ·fi Ù· Á‡Úˆ ¯ˆÚÈ¿
fiˆ˜ Î·È ·fi ÙÔ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ, fiˆ˜ ¿ÎÔ˘Á· Ó· ϤÓÂ, ¤Ì·ÈÓ·Ó ÔÏÔ¤Ó· ·fi ÙË ‰˘ÙÈ΋
›ÛÔ‰Ô ÛÙ·‰È·Î¿. §·ÌÚÔÊÔÚÂ̤ÓÔÈ, ηٿ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ¿ÓÙÚ˜, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Á˘-
Ó·›Î˜ Î·È ·È‰È¿, ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÔ›, ˆÛÙfiÛÔ ÌÔ˘ Ê·ÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó Ï›ÁÔÈ ·ÚÈıÌËÙÈο ÛÂ
Û¯¤ÛË Ì ÙË Ï·ÌÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Î·È Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜...
∏ ÂÎÎÏËÛ›· ›¯Â ۯ‰fiÓ ÁÂÌ›ÛÂÈ. ªÂ ¤ÌÊ˘ÏË ÎÔÈÓˆÓÈο ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ÛÙ¿ıËÎ·Ó ÔÈ
¿ÓÙÚ˜ ÂÌÚfi˜ ÛÙÔ ÈÂÚfi, ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ÂÓÒ ›Ûˆ, ÚÔ˜ Ù·
‰˘ÙÈο, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ÙËÚ‹ıËÎÂ Î·È ÙfiÛÔ ·˘ÛÙËÚ¿ ·˘Ùfi˜ Ô Î·ÓfiÓ·˜, fiÛÔ
·Ï·ÈfiÙÂÚ·. °È·Ù›, Â› ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó ·Ô-
ÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙÔÓ ÌÈÎÚfi ÂÍÒÛÙË ÙÔ˘ Á˘Ó·ÈΈӛÙË Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÎfiÌ·, ÙÒÚ· ¿‰ÂÈÔ˜, ÛÂ
·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÂÌÂÈÚ›·: «...∆Ô Á˘Ó·ÈΈӛÙÈ, ÁÂÌ¿ÙÔ Á˘Ó·ÈÎfiÎÔÛÌÔ, Ϙ ηÈ
ı· ¤ÛÂÈ ·fi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ Û΢ÌÌ¤ÓˆÓ ÎÂÊ·ÏÈÒÓ Ô˘ Ì·˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó...».
∞ÚÁfiÙÂÚ·, fiˆ˜ Ì ›¯Â ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Ô ·¿˜, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ η٤‚ËÎ·Ó Î·È ÛÙÔÓ ‰˘-
ÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ΢ڛˆ˜ Ó·Ô‡, ÂÓÒ ÙÒÚ·, fiÛ˜ ·Ô̤ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi, ÂÈÛ¯ˆÚÔ‡Ó Î·È

105. µÏ. ∫. ™. ∫ÒÓÛÙ·˜, ∞ÈÙˆÏÈο ¢ËÌÔÙÈο ∆Ú·ÁÔ‡‰È·. ªÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ™˘ÏÏÔÁ‹, Ù‡¯Ô˜ ‰Â‡ÙÂÚÔÓ,
°Ô˘ÚÈ¿ ªÂÛÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ 1950, ∫¤ÓÙÚÔÓ ∂Ú‡Ó˘ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ™˘ÏÏÔÁ‹ ¯ÂÈ-
ÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ·Ú. 1617, ÛÂÏ. 39–40. µÏ. Î·È ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ª·˘ÚËÁ‹» Î·È ∂ϤÓË, ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Á¤Ó-
ÓËÛ˘, fi.. Û.69 ¶‚. Î·È ª·Ú›· ¢·Ú¿ÎË, √ ¢ÈfiÓ˘ÛÔ˜ Î·È Ë £Â¿ °Ë, ¢·›‰·ÏÔ˜ – π. ∑·¯·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó· 1997,
ÛÂÏ. 181–196.
106. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.., Û. 115–138.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·236

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÛÙÔÓ Î˘Ú›ˆ˜ «·Ó‰ÚÈÎfi» ¯ÒÚÔ, ·Ó·ÙÔÏÈο, fiˆ˜ ¤‚ÏÂ·.

ŸÏÔÈ ÔÈ ÍÂÓÔ¯ˆÚ›Ù˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜ ı·‡Ì·˙·Ó ÙÔÓ ÛÙÔÏÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔÈË-
̤ÓË fi„Ë Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ (Û·Ó Ó· ÌËÓ ‹Ù·Ó οÙÈ ·˘ÙÔÓfiËÙÔ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Ù¤ÙÔÈÔ˜ ¤ÓÙÔÓÔ˜ ÛÙÔÏÈÛÌfi˜), ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÔÓÙ·Ó Ì ÙÔ
«ÁÏ˘Ùfi» Û‡ÌÏÂÁÌ· ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡
(ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÛÌfi˜ Ô˘ ÙÔ ÂȂ‚·›ˆÓ ˆ˜ «ÓˆÙÂÚÈÛÌfi»), fiÔ˘ Î·È ÚÔÛ΢ÓÔ‡Û·Ó
ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ÌÔÓ·‰È-
Îfi ÚÔÛ·ÓËÌ·: «...√ ÎfiÛÌÔ˜ fiÏÔ Î·È Ì·›ÓÂÈ ·fi ÙȘ ÔÏ¿ÓÔȯÙ˜ Ï·˚Ó¤˜ fiÚ-
Ù˜ Ù˘. ∞ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È Ù· Û˘Ú̷ۛٷ ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ ¤Ó·˜ ¤Ó·˜ ÔÈ ·ÓËÁ˘ÚÈÛÙ¤˜
ÙÚ·‚¿Ó ηٿ ÙÔ ıÚfiÓÔ ÛÙË Ì¤ÛË, ÎÈ ·Ó·Û¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ ·ÏÈfi ÎfiÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘...»107.
∏ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔ˘ ÂÛÂÚÈÓÔ‡ ›¯Â ‹‰Ë ·Ú¯›ÛÂÈ Î·È ÔÈ ÂÍ·›ÛȘ, ·ÓÙÈʈÓÈΤ˜ fiÛÔ
Î·È ÔÏ˘ÊˆÓÈΤ˜ „·Ï̈‰›Â˜ ÏËÌ̇ÚÈ˙·Ó ÙÔÓ Ó·fi. √ „·ÏÙÈÎfi˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯ÔÚÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎfiÙÂÚË, ÙËÓ ÈÔ ÏÔ‡ÛÈ· ·fi‰ÔÛË, ‹Ù·Ó
Ê·ÓÂÚfi˜, ·Ó Î·È Ì οˆ˜ ¿ÓÈÛÔ˘˜ fiÚÔ˘˜, ·ÊÔ‡ Ô ·ÚÈÛÙÂÚfi˜ ¯ÔÚfi˜ ‹Ù·Ó ÂÌÊ·ÓÒ˜
ÈÔ ÔÏÈÁÔÌÂÏ‹˜, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÂËÚ¤·˙ ÙËÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋ ÙfiÏÌË ÙˆÓ
ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘, ÚÔÂÍ¿Ú¯ÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ΢ږ™ˆÙ‹ÚË. √ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜, Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Î·È ÙËÓ „·Ï-
ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÙÒÚ· ȉÈfiÙËÙ·, Ì ·Ú¤ÂÌÂ Û˘Ó¯Ҙ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ «™ˆÙËÚ¿ÎË», ÙÔÓ ·Ù¤Ú·
ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Î·È Ì ٷ‡ÙÈ˙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ‰È‹ÁËÛË.
∫·Ù¤ÁÚ·Ê· Ì ÙË videoοÌÂÚ· ÙÒÚ·, ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓË Î·Ù¿ÏÏËÏ· Î·È fiÛÔ ÁÈÓfiÙ·Ó
ÈÔ ‰È·ÎÚÈÙÈο ̤۷ ÛÙÔÓ Ó·fi, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÌË ¯¿Ûˆ ÙË ÚÔ‹ ÙˆÓ „·ÏÌÒÓ Î·È
ÙËÓ Ù˘È΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÙÂÏÂÙ‹˜, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ʈÙÔÁÚ¿ÊÈ˙· Î·È fiÛ·
¤ÎÚÈÓ· ˆ˜ Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘·, ·fi ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¿Ô„Ë. ¶¿ÓÙˆ˜ Û ·ÓÙ›-
ıÂÛË Ì ÙË ‰È΋ ÌÔ˘, ‡ÏÔÁ· ·Ì‹¯·ÓË, ı¤ÛË, ÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·˙fiÌÂÓÔÈ, ÔÈ „¿ÏÙ˜ Î·È ÔÈ ÈÂ-
Ú›˜ οı ¿ÏÏÔ ·Ú¿ ‰˘Û·ÚÂÛÙÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÌÔ˘, ¤Î·Ó·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· fi, ÙÈ ÌÔ-
ÚÔ‡Û·Ó ÁÈ· Ó· Ì ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó, Ì¿ÏÏÔÓ ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ ı· ·Ó·ÌÂÙ·‰›‰ÔÓÙ·Ó ÛÂ
οÔÈ· ÂÎÔÌ‹ ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË, fiˆ˜ Î·È Ì ڈÙÔ‡Û·Ó Û¯ÂÙÈο ÌÂÚÈÎÔ›. ŸÛÔ Î·È
·Ó ‹ÌÔ˘Ó ÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓË ·fi Û¯ÂÙÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙȘ ÁÏ·Ê˘Ú¤˜ (ÏfiÁˆ
Î·È Ù˘ ȉȷ›ÙÂÚ˘ ¢·ÈÛıËÛ›·˜ Î·È ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË „·Ï-
ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË) ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ì·Á‡ÙËη. ŸÏÔ ÙÔ Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ, ‹ÙÔÈ Ë
ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Û˘Á΢ڛ·, Ô È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜, Ë „·Ï̈‰›·, Ë «ı¿» ∂Ϥ-
ÓË–«∞ÁȷϤÓË» Ô˘ «¤‚ÏÂ·» Ó· Û˘ÁηÙÔÈΛ Ì˘ÛÙÈο Ì ÙÔ ‚·ÛÈÏÈÎfi ڈ̷˚Îfi ˙‡-
ÁÔ˜ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ÛÙÔ «ıÚfiÓÔ» Ù˘, ÙÔ ·Ú¯fiÌÂÓÔ ‰ÂÈÏÈÓfi, Ë ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË Ï·-
ÌÚfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋˜ ÙÂÏÂÙ‹˜ Î·È ÛÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ
ÂÎÎÏËÛÈ·˙fiÌÂÓˆÓ, Ë ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ «™ˆÙËÚ¿ÎË ÙÔ˘ „¿ÏÙË», Ô ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ì ÙÔÓ ÊÚÂÛÎÔ-
Âı·Ì¤ÓÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ fiÛÔ Î·È ÚÔÛÊÈÏ‹ ÌÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ, Ë ÓÔÂÚ‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÔ˘ Î·È ÌÂ
Ù· ¿ÏÏ· ·ÓËÁ‡ÚÈ· Ô˘ ¤¯ˆ ‚ÈÒÛÂÈ Û ÈÂÚ¿ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘» Ù¤ÙÔÈ· ̤ڷ Î·È Û˘Ó¿Ì·
οÙÈ ¿ÏÏÔ ·ÚÔÛ‰ÈfiÚÈÛÙÔ, ¿È·ÛÙÔ, Û˘Ó¤ıÂÙ·Ó ÙÔ «ı·‡Ì·» Ô˘ Ì ̷ÁÁ¿Ó¢ ÂΛ ̤-
Û· ÛÙÔÓ ÈÂÚfi ¯ÒÚÔ.
∆Ô ›‰ÈÔ Ì·ÁÁ¿ÓÂÌ· ›¯Â ‚ÈÒÛÂÈ Â‰Ò, Ì ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È Ô ı·ÓÒÓ ∫ÂÊ·ÏÔ-

107. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 198.

PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·237

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 236 ñ 237

Ó›Ù˘ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹˜ ÌÔ˘, Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Â›ÛËÌÔ˜, Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎfi˜ Î·È ÙÂÏÂÛÙÈÎfi˜ Û˘-

Ó¿Ì· ÂÈÛΤÙ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ·˘Ùfi˜, ·ÊÔ‡ ¤„·ÏÏÂ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ÙfiÙÂ, ˆ˜ ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘
¯ÔÚÔ‡, ÚÔÂÍ¿Ú¯ÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, ÏËÓ ·Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜, fiˆ˜ Î·È ÙÔ Â-
ÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÌÔ˘ÛÈ΋ ÁÓÒÛË:
«....æ¿ÏÏÔ˘Ì ÙË ‰ÔÍÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÙÚ›ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ ÎÈ ÔÈ Î·Ì¿Ó˜, Ô˘ ¿Óˆ ÛÙÔÓ
ÙfiÓÔ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ì È¿ÛÂÈ ÙÔ ›ÛÔ, Ì·˜ ÎÚ·Ù¿Ó ·fi „ËÏ¿ ÙËÓ ÈÔ ·ÚÌÔÓÈ΋ ˘fi-
ÎÚÔ˘ÛË. æ¿ÏÏÔ˘Ì Ì ΤÊÈ Î·È Ì ÎÂϷˉ‹Ì·Ù·. ∏ ÂÎÎÏËÛÈ¿ Ì ÙËÓ ÏÔ‡ÛÈ·
·ÎÔ˘ÛÙÈ΋ Ù˘ ÁÂÌ›˙ÂÈ ·fi ÙȘ ʈӤ˜ Ì·˜, ÎÈ ÔÈ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔÈ ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó Ì ÙÚfi-
Ô ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ê‹ÓÔ˘ÌÂ. ™ÙË
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈÔ ‹¯Ô˜, Ô ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ˜ ÎÈ ·ÍÈÔ-
ÚfiÛ¯ÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ „·ÏÙ¿‰Â˜, Â›Ó·È ÙÔ ÎÔÓÙ¿ÎÈÔ Ù˘ Ë̤ڷ˜ ·˘Ù‹˜. ¶ÚÔÛ·ÚÌÔ-
Ṳ̂ÓÔ ¿Óˆ ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi ÎÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎÔ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∂˘¯·Ú›ÛÙÔȘ ¿ÛÌ·ÛÈ, „¿ÏÏÂÙ·È
ÛÙ›¯Ô Ì ÛÙ›¯Ô ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯ÔÚÔ‡˜. ∫¿ı ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ˆ˜
Ù¤ÛÛÂÚ· ÏÂÊÙ¿. ∆Ô ·Ú¯›Û·Ì ÚÒÙÔÈ ÂÌ›˜, Û’ ¤Ó·Ó ÙfiÓÔ ·ÚÎÂÙ¿ „ËÏfi Î·È ÁÂÌ¿ÙÔ,
fiˆ˜ Ì·˜ ÙÔÓ ¤‰ˆÎÂ Ô ÁÏ˘ÎfiʈÓÔ˜ ·¿˜ ÙÔ˘ ∫·Ú·‚¿‰Ô˘, Ô ··–¢·ÓÈ‹Ï. ∆·
Ì¿Û· Î·È Ù· ÛÂÎfiÓÙ· Á¤ÌÈÛ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜ Ì ÙÔÓ fiÁÎÔ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÚÒÙ˜ Û˘ÏÏ·‚¤˜ ÙÔ˘
·Ù¤Ú· ÌÔ˘: –∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Û‹ÌÂÚÔÓ Û˘Ó ÙË ÌËÙÚ› ÙË ∂ϤÓË.... ∫È ÔÈ ·ÚÈÛÙÂÚÔ›,
‡ÛÙÂÚ’ ·fi Ï›ÁÔ, Ì·˜ ·¿ÓÙËÛ·Ó Ì ÔÏ˘ÊˆÓÈ΋ ¿ÌÈÏÏ·. –∆ÔÓ ÛÙ·˘ÚfiÓ ÂÌÊ·›-
ÓÔ˘ÛÈ ÙÔ ·ÓÛ‚¿ÛÌÈÔÓ Í‡ÏÔÓ... µÂÏfiÓÈ, Ô˘ ϤÂÈ Ô ÏfiÁÔ˜, Ó¿ ’ÚȯÓ˜ ̤۷ ÛÙËÓ
ÂÎÎÏËÛÈ¿, ı’ ·ÎÔ˘ÁfiÙ·ÓÂ, fiÙ·Ó ÛÙ·Ì·ÙÔ‡ÛÂ Ô ¤Ó·˜ ¯ÔÚfi˜ ÁÈ· Ó’ ·Ú¯›ÛÂÈ Ô ¿ÏÏÔ˜.
∆fiÛÔ Û˘ÓÂ·Ṳ́ӷ ¿ÎÔ˘ÁÂ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ÙËÓ „·ÏÙÈ΋ Ì·˜! ...ÙÔ ÂÎÎÏËÛ›·ÛÌ· ÌfiÓÔ
Ô˘ ‰ÂÓ Í¤Û·Û Û ¯ÂÈÚÔÎÚÔÙ‹Ì·Ù· ·fi ÙÔÓ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi ÙÔ˘...»108.
¢ÂÓ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ù›ÔÙ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ̤۷
ÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ. ∞˘Ù‹ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ·›ÛıËÛË ¤ÁÈÓ ·fiÏ˘ÙË, fiÙ·Ó Û ÌÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÔÈ ‰‡Ô „·Ï-
ÙÈÎÔ› ¯ÔÚÔ› ¿ÊËÛ·Ó Ù· ÛÙ·Û›‰È· ÙÔ˘˜ ηÈ, ηÙ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ – ›-
Ûˆ ·fi ÙÔ «ÁÏ˘Ùfi» Û‡ÌÏÂÁÌ· Ì ÙÔ˘˜ ÂÔÚÙ¿˙ÔÓÙ˜ ∞Á›Ô˘˜ –, ¤ÁÈÓ·Ó ¤Ó·˜ ÂÓÈ·›Ô˜
¯ÔÚfi˜, Û ¤Ó·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ Î‡ÎÏÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ – fiˆ˜ ·ԉ›¯ÙËΠÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· – Ó·
„¿ÏÏÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ÔÏ˘ÊˆÓÈο ¿ÓÙ·, ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ϤÔÓ ·Á·Ë̤ÓÔ˘˜ ÌÔ˘
‡ÌÓÔ˘˜ («ÂÈχ¯ÓÈÔ Â˘¯·ÚÈÛÙ›·»): ÙÔ ºˆ˜ ÈÏ·ÚfiÓ... ŒÓÔȈı· ˆ˜ Ë ÏÔ‡ÛÈ· ÌÔ˘ÛÈ-
΋ ·ÚÌÔÓ›· Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ·ÓÙÚ›ÎȘ ÌÂψ‰ÈΤ˜ ʈӤ˜, ¯ˆÚ›˜ ÌÂÁ¿ÊˆÓ· ÙÒÚ·,
ÏËÌ̇ÚÈ˙·Ó ÙÔÓ Ó·fi, Ù· ÛÒÌ·Ù·, ÙȘ „˘¯¤˜, ÙÔ ‰ÂÈÏÈÓfi, ¤Î·Ó·Ó Ó· ¿ÏÏÂÙ·È ·ÎfiÌ·
Î·È ÙÔ ÛÒÌ· Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜, ηıÒ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÓ-
ıÔ˘ÛÈ·Ṳ̂ÓÔ˜ ÎÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜: «...Ô Â›ÙÚÔÔ˜ Ô ∞Á·ıfi˜ ÙÚ¤¯ÂÈ ¤Ú· ‰Òı ÁÂÌ¿ÙÔ˜

108. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 198–199. °›ÓÂÙ·È ÚÔÊ·Ó‹˜ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓÔ˘ ηْ ¤ÙÔ˜ –ÙÔ˘Ï¿¯È-
ÛÙÔÓ – ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÔ‡ ÎÔÓÙ¿ÎÈÔ˘, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Â‰Ò Î·È Ô §Ô˘Î¿ÙÔ˜, Ë ·ԉȉfiÌÂÓË Û˘ÓÂΉԯÈο ·fi ÙËÓ ∂ÎÎÏË-
Û›· ‡ÚÂÛË ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ∞Á›Ô˘˜ ÔÌÔ‡, ·Ú¿ Ù· «ÈÛÙÔÚÈο» ÛÙÔȯ›·. ∆Ô‡ÙÔ ‚‚·›ˆ˜ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙfiÛÔ
ÙȘ ÂÈÎÔÓÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚ¿ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ
ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ, ·ÊÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÔÈ „·ÏÌÔ› ·˘ÙÔ› Î·È ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙÔ˘˜ ·ÓËÁ˘ÚÈÎÔ‡˜
ÏfiÁÔ˘˜ (‚. Î·È ŒÊË °·˙‹, fi..) Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÌfiÓ˜ ËÁ¤˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó Î·È ÙÔ˘˜ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο. ∏
Û‡Á¯˘ÛË Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚ‹ ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ Ó·ÒÓ, fiÔ˘ Ô ª¤Á·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û˘¯Ó¿
(ÛÙËÓ Ù˘È΋ ¿ÓÙ· ÂÈÎfiÓ· Ì ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ∂ϤÓË Î·È ÙÔÓ ™Ù·˘Úfi ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜) ÂӉ‰˘Ì¤ÓÔ˜ ˆ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜
Â›ÛÎÔÔ˜ (·Ú·ÔÌ‹ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÛÙÔÓ πÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ ª·Î¿ÚÈÔ), ·ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ÂÈÁÚ·Ê‹ ¿Óˆı¤ ÙÔ˘ ‚‚·ÈÒÓÂÈ
fiÙÈ Â›Ó·È Ô ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·238

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi. ∫Ô˘Ó› Ì ÙÔ Î·Ï¿ÌÈ ÙÔ˘ ÙÔ˘˜ ÔÏ˘ÂÏ·›Ô˘˜, Î·È Ù’ ·Ó·Ì̤ӷ ÎÂÚÈ¿

ÙÔ˘˜ ÙÛÈÚ›˙Ô˘Ó Û· Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰¿Ó ÎÈ ·˘Ù¿ Ì·˙› Ì·˜...»109. ∆ËÓ ›‰È· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ΛÓËÛË
¤‰ÈÓ ÛÙÔ˘˜ Ï·ÌÚÔ‡˜ ÔÏ˘¤Ï·ÈÔ˘˜ Î·È Ô ÛËÌÂÚÈÓfi˜ Â›ÙÚÔÔ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡.
¶ÚÔÛˆÈο, ‹ÌÔ˘Ó Û›ÁÔ˘ÚË ˆ˜ fiÏ· ÙÔ‡Ù· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÌfiÓÔÓ
ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, «∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ», fiˆ˜ ¿ÎÔ˘Û· ÌÂÙ¿ ·fi Ï›ÁÔ Ó· Ϥ-
ÂÈ Ô ¢ÂÛfiÙ˘ ÛÙÔ ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ÙÔ˘ ΋ڢÁÌ·, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ
ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi, ̤ۈ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó·Î·Ù·Û΢¿˙ÂÙ·È Î·È Û˘ÓÙËÚÂ›Ù·È ÁÈ· ÙÔ ÂÎÎÏË-
Û›·ÛÌ· Ë «Î·ı·ÁÈ·Ṳ̂ÓË» ÈÛÙÔÚ›·–̇ıÔ˜ ÙÔ˘ ƒˆÌ·›Ô˘–‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
Î·È ·ÚÂÌÈÙfiÓÙˆ˜ Î·È Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ ·Á›·˜ ∂ϤÓ˘. ∞Ó·ÚˆÙÈfiÌÔ˘Ó (fiˆ˜ ηÈ
ÙÔÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ ÛÙËÓ ¶¿ÚÔ, fiÔ˘ ›¯· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ Û˘Ìو̷ÙÈο ȉȷ›ÙÂÚ·
Â›ÛË̘ fiÛÔ Î·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ) fiÛÔ Ù· «¿ÎÔ˘-
Á·Ó» fiÏ· ·˘Ù¿ ÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·˙fiÌÂÓÔÈ Î·È fiÛÔ ÂËÚ¤·˙·Ó ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘˜, fiÛÔ Ù·
Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ì ÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÈÂÚfi ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘˜, fiÛÔ Î·È ÙÔÓ Ê˘ÛÈÔ-
Ï·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ Ô˘ ÙÔ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ó. ∞Ó ¤ÎÚÈÓ· ·fi ÙËÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÂÌÂÈÚ›· ÌÔ˘ ‰Ò,
·ÏÏ¿ ȉȷ›ÙÂÚ· ·fi ·˘Ù‹Ó Ù˘ ¶¿ÚÔ˘, Ì¿ÏÏÔÓ ÂÚ‹ÌËÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Â›ÛËÌˆÓ ÏfiÁˆÓ
Ú·ÁÌ·ÙÒÓÂÙ·È Ë Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›·, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ηı’ ¤ÍÈÓ, ˆ˜ habitus, Ù· ·ÙÚÔ·-
Ú¿‰ÔÙ· ¤ıÈÌ·, ·ÊÔ‡ ÔÈ ÈÛÙÔ› Â·Ó·‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È ÂÌÂÈÚÈο Î·È ‚Ȉ̷ÙÈο
ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜, Û‡Ìʈӷ Î·È Ì ÙÔ ÂοÛÙÔÙ Â›ÛËÌÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ.
∏ ·ÚÙÔÎÏ·Û›· ÙÂÏ›ˆÛÂ, Ì·˙› Î·È Ô ÂÛÂÚÈÓfi˜. ™ÙÔ ‰È¿‚·ÛÌ· ÙˆÓ ÌÓËÌÔÓ¢fiÌÂ-
ÓˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ·ÚÙÔÎÏ·Û›·, Ì ÂÓÙ˘ˆÛ›·Û ÙÔ fiÛÔ Ôχ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹Ù·Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· «∂ϤÓË» (Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Î·È fiÙÈ Â›Ó·È ÚÔÛÊÈϤ˜ ÙÔ fiÓÔ-
Ì· ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi) ·fi ÙÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ ·Ó·ÊÔÚÈο Î·È Ì ·˘Ùfi Ô˘
ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ˆ˜ ·Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ô˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·Ó ÙÔ˘˜ ÂÔÚÙ¿-
˙ÔÓÙ˜: «...¢ÂÓ ÙÔÏÌÔ‡Û·Ì ӷ ·Ú·Ï›„Ô˘Ì ηӤӷ. ªÔÓ¿¯· ÙȘ ∂ϤÓ˜ ·Ê‹Ó·ÌÂ,
fiÛ˜ ‹Ù·Ó ¯ˆÚ›˜ ∫ˆÛÙ·ÓÙ‹...»110. §ÔÁÈο, ÔÈ ÌÓËÌÔÓ¢fiÌÂÓ˜, ·ÚÔ˘Û›· ÌÔ˘, ·fi
ÙÔÓ ÈÂÚ¤· Âı·Ì¤Ó˜ ∂ϤÓ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó ˙ˆÓÙ·Ó¤˜ Î·È ·ÚÔ‡Û˜ ÛÙÔ Ó·fi fiÙ·Ó
‹Ù·Ó ·ÚÒÓ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜. ∫·ıÒ˜ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· Â›Ó·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘˜, ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó ˆ˜ ÏfiÁˆ ÙˆÓ ¤ÌÊ˘ÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ – Î·È ÈÛÙÔ-
ÚÈÎÒÓ – ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ ¿ÊËÓ·Ó ÙȘ (ηْ Â̤, ·fi ÙË ÛÎÔÈ¿ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜) ΢ڛˆ˜ ÂÔÚ-
Ù¿˙Ô˘Û˜ ÙÔ‡ÙË ÙËÓ Ë̤ڷ, ÙȘ ∂ϤÓ˜, ·¤Íˆ!
µÁ·›ÓÔÓÙ·˜, ·fi ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÛÙ¿ıËη Ï›ÁÔ ÛÙÔÓ «£ÚfiÓÔ» ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ, Ó· ÚÔ-
ÛÎ˘Ó‹Ûˆ. ∫·ıÒ˜ ¤Û΢„·, ›‰· ÙÔ «ÛËÌ¿‰È»: οÔÈÔ˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ‹˜ – Á˘Ó·›Î· ηٿ
¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ· – ›¯Â ·ÊÈÂÚÒÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÁÏ·ÛÙÚ¿ÎÈ Ì ÓÈfiÊ˘ÙÔ ‚·-
ÛÈÏÈÎfi. √ ηÈÚfi˜, Ì ÙÔÓ ·Ú·ÙÂٷ̤ÓÔ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÎÚ‡Ô ¯ÂÈÌÒÓ· ÂʤÙÔ˜, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ
Ê·›ÓÂÙ·È ÂÈÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ ÛÙȘ ÁÏ¿ÛÙÚ˜, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ‰˘Ó·-
Ù‹ Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ÎψӷÚÈÒÓ ‹ Î·È ÓÙÂÓÂΤ‰ˆÓ Ì ‚·ÛÈÏÈο, ηٿ ÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ηÈ
ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘. ŸÔÈ· ÏÔÈfiÓ ·ÊȤڈÛ ·˘Ùfi Â‰Ò ÙÔÓ ÓÈfiÊ˘ÙÔ ‚·ÛÈÏÈÎfi ÛÙÔ ÁÏ·-
ÛÙÚ¿ÎÈ, Ú¤ÂÈ Ó· ¤ÓÔȈı ·fi Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Û˘Ó‹ıÂÈ· ˆ˜ «¿ÂÈ», ‰ËÏ·‰‹ ˆ˜ ‰ÂÓ

109. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.., Û. 198. ¶‚. ·˘ÙfiıÈ, Û. 83–114, ÁÈ· ÙÔ˘˜ «„·ÏÙ¿‰Â˜» ÛÙËÓ
∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿.
110. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 201–202.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·239

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 238 ñ 239

‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Ï›ÂÈ Ô ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ·’ ÙË ÁÈÔÚÙ‹, ¤ÛÙˆ Î·È ÙfiÛÔ Ï›ÁÔ˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜
›¯Â Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ̤ӷ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ˘fiıÂÛ‹˜ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ «∂ϤÓË»,
ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÙÔ ıÂÒÚËÛ· «ÛËÌ¿‰È»: Ô ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ‹Ù·Ó ıÚ˘ÏÈο, fiÛÔ Î·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ-
ο, ·ÚÒÓ ÛÙËÓ ·Ó‡ÚÂÛË ÙÔ˘ ∆ÈÌ›Ô˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ ÛÙ· πÂÚÔÛfiÏ˘Ì· ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋
·Á›· ∂ϤÓË.
∆Ô Ê˘Ùfi, ˆÛÙfiÛÔ, ÛÙÔ Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ˆ˜
¤Ó· ·fi Ù· ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο, Ì˘ÛÙÈο, ·Ó·‚Ï·ÛÙÈο Û˘Ì‚ÔÏÈο ÌÔÙ›‚· ÛÙÔÓ, Ô‡Ùˆ˜ ‹
¿Ïψ˜ «ÂÚ›ÂÚÁÔ», ‚›Ô Ù˘ ∞Á›·˜. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ ÁÈ·Ù› Ù· ·Ú·ÁˆÁÈο Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ·
ηٿ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ ÂıÈÌÈÎÒÓ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÒÓ Ï·ÙÚ¢ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ, Ô˘ ·Ú·ÙË-
Úԇ̠ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Û˘Ì‚ÔÏÈο Ô ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ
ÁÔÓÈÌÈΤ˜, ·Ó·‚Ï·ÛÙÈΤ˜ Î·È È·Ì·ÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Ù˘ «∞ÁȷϤÓ˘», ηıÒ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È
¿ÌÂÛ· Ì ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ Î·È ÙÔ „ˆÌ›, ˆ˜ ÙÔ ÈÂÚfi Ê˘Ùfi Ô˘ ÚÔηÏ› ÙË ˙‡ÌˆÛË111.
°È· Ó· Û˘Ì‚Â› Ë «Ì·ÁÈ΋», ηٿ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ, ·˘Ù‹ «·Ó¿ÛÙ·ÛË» Ù˘ ˙‡Ì˘, Ô ‚·-
ÛÈÏÈÎfi˜ (Ê˘Ùfi È·Ì·ÙÈÎfi Î·È Ì ¯ıfiÓÈÔ, ÏËÓ ÙÔ˘ ·Ó·ÛÙ¿ÛÈÌÔ˘, Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi, ·ÊÔ‡ ›-
Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ˜ Î·È ÛÙȘ ÂıÈÌÈΤ˜ ÓÂÎÚÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜) ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÂıÈÌÈο, fiÛÔ Î·È
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο, ÛÙÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∞ÁȷϤÓ˘: Ú¤ÂÈ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ Ó· ¢-
ÏÔÁËı› ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ηٿ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ù˘ ⁄„ˆÛ˘ ÙÔ˘ ∆ÈÌ›Ô˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ (ÛÙËÓ ·Ú¯‹
ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘, 14 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘), ÔfiÙ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÈÂÚ›˜ ÏËÌ-
Ì˘Ú›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ Ì ‚·ÛÈÏÈÎfi112. ŒÙÛÈ Ô ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ·ÁÈ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∆›ÌÈÔ
™Ù·˘Úfi ηٿ ÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÙÂÏÂÙ‹ ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ·ÏÏ¿ ηٿ ¤Ó· ÙÚfiÔ Î·È ·fi ÙËÓ
·Á›· ∂ϤÓË, ·ÊÔ‡ ·˘Ù‹ – ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ – Ì·ÚÙ˘Ú›-
Ù·È ˆ˜ ‡„ˆÛ ÙÔÓ ™Ù·˘Úfi, ¿Ú· Î·È ·˘Ù‹ Ë ›‰È· Û˘ÓÂÔÚÙ¿˙ÂÈ Ù¤ÙÔÈ· ̤ڷ. √È Á˘Ó·›-
Θ, Â›Û˘, Ì ÙÔ‡ÙÔ ÙÔÓ ·ÁÈ·Ṳ̂ÓÔ ‚·ÛÈÏÈÎfi οÓÔ˘Ó Î·Ù’ ¤ÙÔ˜ ÙËÓ ÚÒÙË ˙‡ÌË ÂÊ¿-
·Í Ó· ÊÔ˘ÛÎÒÛÂÈ, ·’ ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÚÔ·ÙÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Î·È ‰È·‰Ô¯Èο ·fi
οı ˙‡ÌˆÌ·, ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ÚÔ˙‡ÌÈ ÔÏÔ¯ÚÔÓ›˜. ∂›Û˘ ÙÔÓ ·ÎÔ˘ÌÔ‡Ó ÛÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿
ÙˆÓ ¤Á΢ˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ «ÁÈ· Ó· ÊÔ˘ÛÎÒÛÂÈ». ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ÛÙËÓ ›‰È· ·˘Ù‹ ÁÈÔÚÙ‹
ÚÔÛÎÔÌ›˙ÂÙ·È, Â›Û˘ ·fi ÙȘ Á˘Ó·›Î˜, Î·È Ô ÛfiÚÔ˜ ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ ÛÙÔ˘˜ Ó·-
Ô‡˜ ÁÈ· Ó· ¢ÏÔÁËı› ÁÈ· ÙËÓ ÂÈΛÌÂÓË ÛÔÚ¿. ∆ÂÏÂÙ‹ Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ¿Û¯ÂÙË Ì ÙÔ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙÔ «ÈÛÙÔÚÈÎfi» ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ù˘ ‡ÚÂÛ˘ ÙÔ˘
™Ù·˘ÚÔ‡. ŒÙÛÈ Ô ‚·ÛÈÏÈÎfi˜, fiÛÔ Î·È Ô ÛÙ·˘Úfi˜, Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Î·È ¿ÏÈ ‰Ô-
ÌÈο ÙËÓ ·Á›· ∂ϤÓË Ì ÙË °Ë Î·È Ù· ÛÈÙËÚ¿113.
ª¤Û· Û fiÏÔ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ, Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ ˆ˜ Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘

111. µÏ. °. ∞. ª¤Á·˜, ∂ÏÏËÓÈη› ÂÔÚÙ·› Î·È ¤ıÈÌ· Ù˘ Ï·˚΋˜ Ï·ÙÚ›·˜, ∞ı‹Ó·È 1957, Û. 236–247. ∏ «·Ó·ÛÙËÙÈ΋»
ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ÚÔ·ÙÂÈ Î·È ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ Á·Ì‹ÏȘ Ú·ÎÙÈΤ˜, fiÔ˘ ÙÔ Ê˘Ùfi ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¤ÌÊ˘ÏË
ÛËÌ·ÛÈÔ‰fiÙËÛË (·ÚÛÂÓÈ΋ Î·È ıËÏ˘Î‹, ·Ó¿ÏÔÁ· Î·È Ì ٷ ȉȷ›ÙÂÚ· Ê˘ÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ Î·È ÙȘ ¯Ú‹ÛÂȘ
ÙÔ˘), ··Ú·›ÙËÙÔ˜ Î·È ˆ˜ ·ÚÛÂÓÈÎfi, ÁÔÓÈÌÈο «·Ó˘„ˆÙÈÎfi» Ê˘Ùfi ÛÙ· Á·Ì‹ÏÈ· ÚÔ˙‡ÌÈ· Î·È Û ¿ÏϘ ÙÂÏÂÙÔ˘Ú-
ÁÈΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ.
112. ∞˘Ù‹ ÙËÓ Ë̤ڷ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ·ÓËÁ˘Ú›˙Ô˘Ó Î·È ·ÚÎÂÙÔ› Ó·Ô› ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ (fiˆ˜ ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ‡ıËÛ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ¯¿ÚË ÛÙȘ 14/9/2004 ÛÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ «¿ÁÈÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘» ÛÙÔ Â‡ÁψÙÙÔ ¯ˆÚÈfi °ÂÏ‹ÓÈ
– ‹ ™·ÚÙ·›Èη – •˘ÏÔοÛÙÚÔ˘, ÛÙËÓ ∫ÔÚÈÓı›·).
113. √ ÛÙ·˘Úfi˜ ÛÙË Ï·˚΋ Ï·ÙÚ›· Î·È Ù· ¤ıÈÌ· Ù˘ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ Î·È ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋
Û¯¤ÛË Ì ٷ ÛÈÙËÚ¿ Î·È ÙÔ „ˆÌ› Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË» (ÁÈ· Û¯ÂÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ ÛÂ
Û¯¤ÛË Î·È Ì ÙÔÓ ıÂÚÈÛÌfi, ‚Ï. °. ∞. ª¤Á·˜, fi.., Û. 236–247Ø ‚. Î·È ÕÁÁÂÏÔ˜ ¡. ¢Â˘ÙÂÚ·›Ô˜, √ ¿ÚÙÔ˜ ηٿ ÙËÓ Á¤ÓÓË-
ÛÈÓ Î·È ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù‹Ó, ∞ı‹Ó·È 1978).
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·240

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

™Ù·˘ÚÔ‡ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ï›Á˜ ̤Ú˜ ÌÂÙ¿ ÙË °¤ÓÓËÛË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ (8 ™ÂÙÂÌ‚Ú›-

Ô˘, «Ù˘ §¿ÌÈ·˜» ÛÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿), ¯ÚÔÓÈ΋ Î·È ÂÔÚÙ·ÛÙÈ΋ Û˘Á΢ڛ· Ô˘ ˘Ô-
‰ËÏÒÓÂÈ Î¿ÔÈ· Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜. √ ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ Â›Ó·È ¤Ó·
·fi Ù· Ï·ÙÚ¢ÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (¤Ú·Ó ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ) Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Î·È ÙÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁÈο ·˘Ù‹ ÙË Û¯¤ÛË, ·ÊÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÈ Û˘Ì‚ÔÏÈο ̤ۈ ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ Ú·-
ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ‡Ù˜ ÙȘ ‰‡Ô ÁÈÔÚÙ¤˜ (ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡ Î·È Ù˘ °¤ÓÓËÛ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ·Á›·
ÕÓÓ· Î·È ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Ì ÙËÓ «∞ÁȷϤÓË»). Ÿˆ˜ ¤¯ˆ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î·È ÂÈÙfiÈ·
Û ۯÂÙÈο ·ÓËÁ‡ÚÈ·, ÙËÓ Ë̤ڷ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ù˘ °¤ÓÓËÛ˘ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÙÔÔıÂ-
ÙÂ›Ù·È ··Ú·›ÙËÙ· ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ̤۷ ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÛÙË Û¯ÂÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Î·È ·ÏÏÔ‡,
Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ηٿ ηÓfiÓ· ˆ˜ Ê˘Ùfi Ì ÙË ÁÏ¿ÛÙÚ·, Û ÌÈ· ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋ fiÛÔ
Î·È ÌË Û˘ÓÂȉËÙ‹ ›Ûˆ˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ‡ – Î·È Ì·ÁÈÎÔ‡ – ÂÚȯfiÌÂÓÔ˘
Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜, ‹ÙÔÈ ÙËÓ ·¤Ó·Ë ·Ï˘Û›‰· Ù˘ ıËÏ˘Î‹˜ fiÛÔ Î·È Ù˘ Á‹ÈÓ˘ ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘
Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ (Ì¿Ó·–ÎfiÚË–Ì¿Ó·–ÎfiÚË...)114.

√ ¯ÔÚfi˜
ŸÙ·Ó ‚Á‹Î· ¤Íˆ, οˆ˜ ηı˘ÛÙÂÚË̤ӷ Ì ÙÔ‡Ù˜ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ, ›¯Â ¤ÛÂÈ Ë Ó‡-
¯Ù·. ∆Ô ÂÎÎÏËÛ›·ÛÌ· ‹Ù·Ó ÛÎÔÚÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ÙÔ ÔÔ›Ô ÊˆÙÈ˙fi-
Ù·Ó ˆÛÙfiÛÔ ·ÓËÁ˘ÚÈο ·fi ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡˜ ÚÔ‚ÔÏ›˜. ∆ÚÒÁÔÓÙ·˜ Ù· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙˆÓ
¿ÚÙˆÓ, Ì ÎÔ˘‚¤ÓÙ˜, ηÏËÓ˘¯Ù›ÛÌ·Ù· Î·È Â˘¯¤˜, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¤Ê¢Á·Ó ÚÔ˜ ÙÔ
∫.∞.¶.∏., fiÔ˘ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó Ô ¯ÔÚfi˜ Î·È ÙÔ Ê·ÁÔfiÙÈ. £˘Ì‹ıËη Ù· ÏÂÁfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ˘, Ô˘ ¿ÏÈ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ·Ó‹ÌÂÚ·, ·ÊÔ‡ ÙfiÙ ÁÈÓfiÙ·Ó ÛÙȘ ̤-
Ú˜ ÙÔ˘ Ô ¯ÔÚfi˜, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚˆÈÓ‹ ·ÓËÁ˘ÚÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·: «...’ŒÍˆ ·fi ÙÔ
¶·Ï¿ÙÈ, ¤Ó· ·Ï·Èfi „ËÏfi ¯Ù›ÚÈÔ, ÔÈ ∫·Ú·‚ÈÛÈ¿ÓÔÈ ¤ÛÙÚˆÓ·Ó Î¿ı ¯ÚfiÓÔ ÙÔ ÁϤÓÙÈ
ÙÔ˘˜. ∂›¯·Ó ηÏÂṲ̂ÓÔ Â›Ùˉ˜ ÙÔ ‚ÈÔÏÈÙ˙‹ ÙÔ §›ÁÎÔ ÎÈ ¤·ÈÚÓ·Ó ÎÈ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ı¤ÛË
Ï¿È ÙÔ˘ Ì ÙȘ ÎÈÙ¿Ú˜, Ô ∫fiÎÈ·˜ Ô ª·ÁÔ˘Ï¿˜ ÎÈ Ô °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜ Ô ªÈÁοډԘ ·fi ÙÔ
∫¿ÛÙÚÔ. ÃfiÚ¢·Ó ÓËÛÈÒÙÈÎÔ˘˜ ¯ÔÚÔ‡˜, Á‡Ú˜ Î·È ÎÔ˘ÙÛfi Î·È ÌÔÛÎÔԇϘ ηÈ
Ì¿ÏÔ, Ô˘ ÙÔ˘˜ ˙ˆÓÙ¿Ó¢·Ó Ì ÙȘ Ú›ÌÓ˜ ÙÔ˘˜ ÔÈ ¤Í˘ÓÔÈ ÚÈÌÓ·‰fiÚÔÈ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡:
Ô ¶ÂÙÚ‹˜ Ô ∞ÌfiÓÙ˜ ÎÈ Ô ™ÙÂÊ·Ó¿ÙÔ˜. ªÂ fiÛË Â˘ÎÔÏ›·, ·Ï‹ıÂÈ·, ÙȘ Ù·›ÚÈ·˙·Ó ¿-
Óˆ ÛÙ· ÚfiÛˆ· Ô˘ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÂÈÚ¿ÍÔ˘Ó!... ÃÔÚ‡·Ó ÌfiÓÔ ¿ÓÙÚ˜. ŸÏÔÈ Ì ÌÏÂ
·ÓÙÂÏfiÓÈ· Î·È Ì ÔοÌÈÛ· ¿ÛÚ· ÌÂٷ͈ٿ. √ ÈÔ Î·Ïfi˜ ¯ÔÚÂ˘Ù‹˜ ‹Ù·Ó ·Ó¿ÌÂÛ¿
ÙÔ˘˜ Ô ¶·ÌÂÈÓÒÓÙ·˜ Ô ∫ÒÛÙ·˜. √È ÎÔ¤Ï˜ ÙÔ˘˜ ÎÔ›Ù·˙·Ó ·’ ·ÓÙ›ÎÚ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ¯·-
ÌÔÁÂÏÔ‡Û·Ó, Ì˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ·. ∫È fiÙ·Ó ¤‚·Ï·Ó ÔÈ ÎÈı¿Ú˜ ÌÚÔÛÙ¿ ·Ï¤-
ÁÎÚÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜, fiÚΘ, ηÓÙÚ›ÏȘ Î·È ÊÔÍÙÚfiÙÈ·, Ì‹Î·Ó ÎÈ ·˘Ù¤˜ ÛÙÔ ¯ÔÚfi ÎÈ
¤‰ˆÛ·Ó ΤÊÈ ÛÙË Û‡Ó·ÍË...»115.
ÕÚ· Ô ¯ÔÚfi˜ ÁÈÓfiÙ·Ó ÙfiÙ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ·ÏÈÔ‡ ¯ˆÚÈÔ‡, fi¯È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔÓ
∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ÛÙÔ ¶·Ï¿ÙÈ, Ô˘ ›¯· ÂÓÙÔ›ÛÂÈ Î·È ÂÁÒ ÙÔ Úˆ›, ÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ ÙÒ-

114. °È· ÙÔ ÌËÙÚÔı˘Á·ÙÚÈÎfi Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi Ù˘ ÁÏ¿ÛÙÚ·˜ ‚Ï. Î·È ∂. æ˘¯ÔÁÈÔ‡, «ªÔÈÚÔÏÔ˝ÛÙÚ˜, ÓÂÎÚÔ› ...», fi..Ø
‚. Î·È ∂Ï. ¶. ∞ÏÂÍ¿Î˘, «°˘Ó·›Î˜, Á¿Ï·, Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ·: ∫ÔÈÓ¿ ·Ï·ÈÔ‚·ÏηÓÈο ÛÙÔȯ›· ÛÙÔ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi
ÙˆÓ µ·ÏηÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ», ÛÙÔ ∆·˘ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÂÙÂÚfiÙËÙ˜.., .fi.., Û. 102–125.
115. ¢. ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ∫ÂÊ·ÏÔÓ›ÙÈÎË Ï·ÙÚ›·..., fi.., Û. 202–203.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·241

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 240 ñ 241

Ú· ·fi ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜, fiˆ˜ Ì ›¯Â ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Û¯ÂÙÈο Ë Î˘Ú¿–ª.

∏ ÔÚ¯‹ÛÙÚ· ‹Ù·Ó ÛÙË̤ÓË Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ ˘ÂÚ˘„ˆÌ¤ÓÔ, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ·˘-
Ï‹, ˘fiÛÙÂÁÔ ÙÔ˘ ·ÏÈÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ–∫∞¶∏. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â ÙÒÚ· ‚ÈÔÏ› ·ÏÏ¿ ÎÈı¿-
Ú·, ·ÎÔÚÓÙÂfiÓ Î·È ÎÚÔ˘ÛÙ¿, ÂÓÈÛ¯˘fiÌÂÓ· Ì ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÓÈÛ¯˘Ù‹ ‹¯Ô˘. ŒÓ·˜,
fi¯È Ôχ Ó¤Ô˜, ¿ÓÙÚ·˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹˜, ÏÂÙfi˜ Î·È ÛÔ‚·Úfi˜, ÛÙÂÎfiÙ·Ó fiÚıÈÔ˜
ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙËÓ ÔÚ¯‹ÛÙÚ· Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Û Ì ÌÈÎÚfiʈÓÔ. ∏ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘
‹¯Ô˘ ‹Ù·Ó Û ÏÔÁÈο Â›‰·, η̛· Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ÂÎΈʷÓÙÈÎfi Û˘¯Ó¿ ‹¯Ô ÙˆÓ
·ÓËÁ˘ÚÈÒÓ Ù˘ ËÂÈÚˆÙÈ΋˜ ¯ÒÚ·˜. ŒÓ· ˙¢Á¿ÚÈ ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓˆÓ ¤ÊÂÚÓ ‚fiÏÙ˜
ÛÙËÓ ›ÛÙ· ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡ ·ÁηÏÈ·Ṳ̂ÓÔ, ηıÒ˜ ¯fiÚ¢ ¤Ó· ›‰Ô˜ ÁÚ‹ÁÔÚÔ˘ Û¯ÂÙÈ-
ο Ù·ÁÎfi. ∞’ fi,ÙÈ ¤‚ÏÂ·, fiÏÔÈ ÔÈ ·ÓËÁ˘ÚÈÒÙ˜, Ì ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ,
‹Ù·Ó ÌÂÛfiÎÔÔÈ Î·È ¿Óˆ. √‡Ù ·ÏÈοÚÈ·, Ô‡Ù ÎÔ¤Ï˜ ˘Ô„‹ÊÈÔÈ ¯ÔÚÂ˘Ù¤˜
‚ÚÈÛÎfiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÙ· ÙÚ·¤˙È·, fiˆ˜ ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ‰Â›ÁÌ· Ù˘ Á‹-
Ú·ÓÛ˘ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡, fiˆ˜ ·ԉ›ÎÓ˘Â Î·È Ô ¯ÒÚÔ˜ ¿ÏψÛÙÂ, Ô˘ ·fi Û¯Ô-
ÏÂ›Ô ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠ΤÓÙÚÔ ÊÚÔÓÙ›‰·˜ ËÏÈÎȈ̤ӈÓ. ∏ ÔÚ-
¯‹ÛÙÚ· ‰ÂÓ ‰Â¯fiÙ·Ó «·Ú·ÁÁÂÏȤ˜» ·ÏÏ¿ ¤·È˙ ÙÔ ÙÔÈÎfi ÌÔ˘ÛÈÎfi
ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ Ì ‰È΋ Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹ Î·È ÔÈ ¯ÔÚÂ˘Ù¤˜ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ ¤Ì·ÈÓ·Ó
ÛÙÔÓ ¯ÔÚfi ÂχıÂÚ·.
√ ¯ÔÚfi˜ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÙ·Ó: ÔÈ ¯ÔÚÂ˘Ù¤˜, ηٿ ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ¤·È˙·Ó ÔÈ
ÌÔ˘ÛÈÎÔ›, ·fi Ù· ˙¢Á·ÚˆÙ¿ Ù·ÁÎfi Î·È Ù· ÊÔÍ–ÙÚfiÙ ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÛÙÔ˘˜ ΢ÎÏÈ-
ÎÔ‡˜ ¯ÔÚÔ‡˜, fiÔ˘ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ‹Ù·Ó ÈÔ Ì·˙È΋ Î·È ÈÔ ÎÂÊ¿ÙË, ÂÓıÔ˘ÛÈ҉˘
ı· ¤ÏÂÁ·. π‰È·›ÙÂÚ· fiÙ·Ó Ë ÔÚ¯‹ÛÙÚ·, ¤Ú· ·fi Ù· ÓÙfiÈ· Û˘ÚÙ¿, ¤·È˙ ηÈ
ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜, ΢ڛˆ˜ ÙÔÓ «ÎÔ˘ÙÛfi», ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÌÂÚÈÎÔ› ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó Â›‰ÂÈÍË ‰ÂÍÈÔÙ¯ӛ·˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· Ù· η-
ٷʤÚÓÔ˘Ó Î·Ï¿, fiˆ˜ ¿ÎÔ˘Û· Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Û¯ÂÙÈο Ô ÂÂÈڷ̤ÓÔ˜ ÙÚ·ÁÔ˘-
‰ÈÛÙ‹˜.

¶·ÓËÁ˘ÚÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
¶·Ú·Û΢‹, 21 ª·˝Ô˘ 2004. ∞Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
Î·È ∂ϤÓ˘. √‡Ù ۋÌÂÚ·, ·Ó‹ÌÂÚ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜, ˘‹Ú¯·Ó ¿ÁÎÔÈ Ì ÂÌÔÚ‡̷ٷ
Î·È ÙÔÈο ÁˆÚÁÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ÂÔ¯‹˜, fiˆ˜ ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÙÔ˘ ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ·ÏÏ¿
Û fiÏ· ۯ‰fiÓ Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· Î·È Û‹ÌÂÚ·. √ ¯ÒÚÔ˜ ¤Íˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ, fiˆ˜ Î·È ÙÔ ¯ˆÚÈfi, ‹Ù·Ó ۯ‰fiÓ ¤ÚËÌÔ˜. ∂›¯Â ‹‰Ë ·Ú¯›ÛÂÈ ‹‰Ë Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ηÈ
Ì‹Î· ÛÙÔÓ Ó·fi.
∏ ÂÔÚÙ·ÛÙÈ΋ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÌÔ˘ Ê¿ÓËΠοˆ˜ ÌÂȈ̤ÓË Û‹ÌÂÚ·, Û ۯ¤ÛË ÌÂ
ÙÔÓ ∂ÛÂÚÈÓfi Ù˘ ·Ú·ÌÔÓ‹˜, ·ÊÔ‡ Ô ¢ÂÛfiÙ˘ ¤ÏÂÈÂ, ÔÈ ·¿‰Â˜ ‹Ù·Ó ÂÌÊ·-
ÓÒ˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔÈ, ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·˙fiÌÂÓÔÈ, ÁÈ·Ù› ·Ô˘Û›·˙·Ó Î·È ÔÈ ÂÈÛΤ-
Ù˜ ·fi Ù· ¿ÏÏ· ¯ˆÚÈ¿, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ‹Ù·Ó Úˆ› Î·È Ë Ì¤Ú· ÂÚÁ¿ÛÈÌË.
∞˘Ù‹ Ë ·ÓٛʷÛË Ì ¤‚·Ï ¿ÏÈ Û ÛΤ„ÂȘ Î·È ÌÔ‡ ’ÊÂÚ ÛÙÔ ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ ÛÙ›-
¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ Ô˘ ¤„·ÏÏ· Ì·˙› Ì ÙÔÓ ÓÙ·Ô˘ÏȤÚË, ‰È·ÎÔÓÒÓÙ·˜ ÛÙ’ ∞Ó·-
ÛÙÂÓ¿ÚÈ· ÛÙË ª·˘ÚÔχÎË, Î·È Ì ›¯·Ó ÙfiÙ ٷڿÍÂÈ (ηıÒ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÌÔ˘ ÙÔ˘˜
˘¤‰ÂÈÍ ÌÈ· ·ÚÔ‡Û· ÂΛ ÁÂÚfiÓÙÈÛÛ·), fiÛÔ Î·È ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›ÛÂÈ: ...¶·ÓËÁ˘Ú¿ÎÈ
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·242

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ‹Ù·Ó Ôχ ÎÈ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ‹Ù·Ó Ï›ÁÔ˜....
∫·È ÙÔ‡ÙÔ ÁÈ·Ù›, ÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛÂ Î·È ÛÙÔ Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜,
¤¯ˆ ·Ó·ÚˆÙËı› Ì‹ˆ˜ ¤Ó· ·fi Ù· ÛËÌ·ÈÓfiÌÂÓ· ÙˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ
fiÛÔ ·Ó¤ÊÈÎÙÔ (fiÛÔ Î·È ·Ó›ÂÚÔ ›Ûˆ˜) Â›Ó·È Ó· «ÛËÎÒÓÂÈ» ÌfiÓÔ˜ Ô – ηٿ ¤Ó· ÙÚfi-
Ô «ÛÊÂÙÂÚÈÛÙ‹˜» – ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¿ÁÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Î·È Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ ÙÔ ‚·Ú‡ ÙÂ-
ÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi, Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ‰Ú¿Ì· Ô˘ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÎÔ˘-
‚·Ï¿ÂÈ ‰È·¯ÚÔÓÈο ·˘Ùfi ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ…
¡¤ÔÈ ·ÓıÔÛÙÔÏÈṲ̂ÓÔÈ ¿ÚÙÔÈ ‹Ù·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·Â˙¿ÎÈ ÁÈ· ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ·Ú-
ÙÔÎÏ·Û›·, Ì¿ÏÏÔÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ì¿ÏÈÛÙ·. ∞ÏÏ¿ Î·È Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ‹Ù·Ó ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ·, ηıÒ˜ ÚÔÛÎfiÌÈ˙·Ó Î·È ¿ÏÏ· Û‹ÌÂÚ· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÔÈ ·ÓËÁ˘ÚÈÛÙ¤˜.
∂ΛÓÔ Ô˘ Â›Û˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ηıfiÏÔ˘ ÌÂȈı›, ‹Ù·Ó Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ „·Ï̈‰›·˜.
√È „¿ÏÙ˜ ‹Ù·Ó fiÏÔÈ ·ÚfiÓÙ˜ Î·È ¤„·ÏÏ·Ó Ì ÙËÓ ›‰È· ÔÏ˘ÊˆÓÈ΋ ÌÂψ‰ÈÎfi-
ÙËÙ· Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ¿ÌÈÏÏ· Î·È ÙÔ ÂÎÎÏËÛ›·ÛÌ· ¿ÎÔ˘ÁÂ Î·È ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó
Ì ÙËÓ ›‰È· ÚÔۋψÛË, ·ÎÔ‡Ú·ÛÙ·, ηıÒ˜ Û‹ÌÂÚ· Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÎÚ·ÙÔ‡Û Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. ™Ù· ÙÚÔ¿ÚÈ· ÙˆÓ ∂Ù·Ó‹ÛÈˆÓ ∞Á›ˆÓ – ÚÔÛÙ·ÙÒÓ (™˘Ú›‰ˆÓ·,
¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘, °ÂÚ·Û›ÌÔ˘) fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ÂÔÚÙ·˙fiÓÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ηÈ
∂ϤÓ˘ ¤‚·Ï·Ó fiÏË ÙÔ˘˜ ÙËÓ Ù¤¯ÓË, fiˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜.
™ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ °ÂÚ·Û›ÌÔ˘ Ì¿ÏÈÛÙ·, Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜, ¤Î·Ó·Ó ¿ÏÈ ¤Ó·Ó ÂÓÈ·›Ô ·-
ÎÏÔ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Î·È ¤„·ÏÏ·Ó Ì·˙› Î·È ÔÈ ‰‡Ô ¯ÔÚÔ›.
ªÂÙ¿ ÙË ı›· ÎÔÈÓˆÓ›· (ÌÂÙ¿Ï·‚·Ó ÌfiÓÔ ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Î·È Ï›ÁÔÈ Á¤ÚÔÓÙ˜)
Î·È ÙËÓ ·ÓËÁ˘ÚÈ΋ ·ÚÙÔÎÏ·Û›·, Ô˘ Û‹ÌÂÚ· ¤Î·ÓÂ Ô ¶ÚˆÙÔÛ‡ÁÎÂÏÔ˜ Ù˘ ªË-
ÙÚfiÔÏ˘ ·ÓÙ› ÙÔ˘ ¢ÂÛfiÙË, ¿ÎÔ˘Û· ·ÎfiÌ· ÌÈ· ÊÔÚ¿, ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘ ÚÒ-
ÙÔ˘ Î·È Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙÔ˘, ÙÔ Î‹Ú˘ÁÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÁÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ. ∞ÎÔ‡ÁÔÓÙ¿˜
ÙÔ ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó ¿ÏÈ ÙÔ fiÛÔ ¤ÓÔ¯Ë Î·È ·Ì‹¯·ÓË Ê·›ÓÂÙ·È Ë Â›ÛËÌË ÂÎÎÏËÛ›·
ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Î¿ÔÈ· ·‰ÈηÈÔÏfi-
ÁËÙ·. √ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ¶ÚˆÙÔÛ‡ÁÎÂÏÔ˜, Ì¿ÏÈÛÙ·, ¤Î·Ó ÏfiÁÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Êfi-
ÓÔ˘˜ Ô˘ ‰È¤Ú·ÍÂ Ô ÕÁÈÔ˜, ‰ÈηÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ıÂfiÎÏËÙ˘
·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË ÛÙÂÚ¤ˆÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÛÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÌÂÙ¿ÓÔÈ¿
ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ·Û·ÛÌfi Ù˘ ·ÏËıÈÓ‹˜ ›ÛÙ˘, ·Ú·ÏÏËÏ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ·Ì·ÚÙˆÏfi ηÈ
ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÂÙ·ÓÔË̤ÓÔ Î·È ·ÔÛÙÔÏÈÎfi ‚›Ô ÙÔ˘, Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔ˘ ·ÔÛÙfiÏÔ˘
¶·‡ÏÔ˘.
∆fiÙ ηٿϷ‚· ÁÈ·Ù› ÛÙËÓ ÂÎÊÒÓËÛË ÙˆÓ ·ÔÛÙÔÏÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘ Ë̤-
Ú·˜ ·˘Ù‹˜ ‰È·‚¿˙ÂÙ·È Ô ‚›Ô˜ ÙÔ˘ ∞ÔÛÙfiÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘, fiˆ˜ ›¯· ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÚÈÓ
Ï›ÁÔ Î·È ÙÔÓ Î˘Ú–™ˆÙ‹ÚË Ó· „¿ÏÏÂÈ, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ¤‰ˆÛ ÚÂÛÈÙ¿Ï ˆ˜ ÚÔ˜
ÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ „·ÏÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ «·fiÛÙÔÏÔ˘». ∂›Û˘, ˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô
·Ú·ÏÏËÏÈÛÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÍËÁ› Ù˘Èο Î·È ÙË «‰›‰˘ÌË» ÂÈÎÔÓÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·
ÙˆÓ ·Á›ˆÓ ∞ÔÛÙfiÏˆÓ ¶¤ÙÚÔ˘ Î·È ¶·‡ÏÔ˘ ‰›Ï· ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ ÙˆÓ
Î·È πÛ·ÔÛÙfiÏˆÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ∂ϤÓ˘ ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜, fiÏˆÓ ÔÌÔ‡ ˆ˜ ÛÙ˘-
ÏÔ‚·ÙÒÓ Ù˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∆Ô˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ «‰›‰˘ÌÔ˘˜» fï˜ Ù› ÙÔ˘˜
‰ÈηÈÔÏÔÁ›; ™˘ÏÏÔÁÈ˙fiÌÔ˘Ó fiÏ’ ·˘Ù¿ ηıÒ˜ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÔ‡Û·, ·ÊÔ‡ ÙÔ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· Ì ··Û¯ÔÏ›, ηıÒ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙÔ
Û˘Ó–Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·243

™À¡√ªπ§ø¡∆∞™ ª∂ ∆√¡ ¢∏ª∏∆ƒ∏ §√À∫∞∆√ ™∆√ §∞√°ƒ∞ºπ∫√ Ãøƒ√ ∫∞π Ã√¡√:

∆√ ¶∞¡∏°Àƒπ ∆√À «∞°π√À ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À» [∫∞π ∂§∂¡∏™] ™∆√¡ ∫∞ƒ∞µ∞¢√ 242 ñ 243

∞Ó·¯ÒÚËÛË
ª¤Û· ·fi ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙÔ˘ ∞ÚÁÔÛÙÔÏÈÔ‡, ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ ÙÔ›Ô ÚÈÓ Û·Ï¿-
ÚÂÈ ÙÔ ÏÔ›Ô Ô˘ ı· Ì ÂÚÓÔ‡Û ÛÙËÓ ∫˘ÏÏ‹ÓË, ›‰· Ó· ÚÔÂͤ¯ÂÈ Ï›ÁÔ ÈÔ ›Ûˆ
·fi ÙÔÓ ÏfiÊÔ Ô˘ ÎÏ›ÓÂÈ ÙÔÓ Ì˘¯fi Ù˘ ÂÓÂÙÈ΋˜ Ù¯ÓËÙ‹˜ ÏÈÌÓÔı¿Ï·ÛÛ·˜, ÛÙ·
¡.∞., ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÏfiÊÔ˜, ÛÙÂʷӈ̤ÓÔ˜ Ì Ù›¯Ë. ∫·Ù¿Ï·‚· ÂÓ Ù¤ÏÂÈ, ÎÔÈÙÒÓÙ·˜
Î·È ÙÔÓ ¯¿ÚÙË, ˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È Ô ÏfiÊÔ˜ Ì ÙÔ ÂÓÂÙÈÎfi ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘
·˚-°ÈÒÚÁË. ∆Ô‡ÙË Ë ı¤· ÌÔ˘ ¤‰ˆÛ ӷ ηٷÓÔ‹Ûˆ Ôχ ηχÙÂÚ· ÙËÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο
ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘, ·ÊÔ‡ ¤‚ÏÂ· fiÙÈ ‚›ÁÏÈ˙ fi¯È ÌfiÓÔÓ ÙÔ πfiÓÈÔ,
ÙÔÓ ∫˘ÏÏ‹ÓÈÔ Î·È ÙÔÓ ¶·ÙÚ·˚Îfi ÎfiÏÔ, ÙË ™ÙÂÚ¿, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÎfiÏÔ ÙÔ˘
∞ÚÁÔÛÙÔÏÈÔ‡, Ì fiÏË ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∫Ú¿Ó˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ
ÎfiÏÔ ÙÔ˘ §ËÍÔ˘ÚÈÔ‡. ∫·ıfiÏÔ˘ Ù˘¯·›Ô ÏÔÈfiÓ Ô˘ Û ·˘Ùfi ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ‹Ù·Ó,
ÚÈÓ ·fi ÙÔ ∞ÚÁÔÛÙfiÏÈ, Ë ÂÓÂÙÈ΋ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. ¶¤Ú· ·fi ·˘Ùfi fï˜,
ÙÔ‡ÙË Ë ‰È·›ÛÙˆÛË ÂÓ›Û¯˘Â ÈÔ Ôχ ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋
ÛËÌ·Û›· Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘ ∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô, ÓfiÙÈÔ˘ ›Ûˆ˜ Â›ÓÂÈÔ˘
ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘ ÛÙÔÓ ‚·Ùfi ÎfiÏÔ ÙˆÓ §Ô˘Ú‰¿ÙˆÓ (‹ §Ô‡Ú‰ˆÓ ‹ §Ô˘Ú‰¿), ›Ûˆ˜ ηÈ
ÙËÓ ˘fiıÂÛ‹ ÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ÔÈ· ·Ú¯·˚΋ ÈÂÚ‹ ÌÔÚÊ‹ ·Ó·ÎÚ·Ù¿ÂÈ Î·È ÙÔ‡ÙÔ˜ Ô ÔÌË-
ÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜.
ŸÙ·Ó ÙÔ ÏÔ›Ô ÍÂΛÓËÛÂ, ·ÎÔ˘ÌÒÓÙ·˜ Î·È ÙÔÓ ¯¿ÚÙË ÛÙËÓ ÎÔ˘·ÛÙ‹, ÌfiÚÂ-
Û· Ó· ÂÓÙÔ›Ûˆ ÙËÓ «·Ú·Ï›· ÙÔ˘ ∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘» ÛÙ· µ.∞. ÙÔ˘ ÎfiÏÔ˘ ÙÔ˘
∞ÚÁÔÛÙÔÏÈÔ‡, Ï›ÁÔ ‚fiÚÂÈ· ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ∫Ú¿ÓË, Î·È Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛˆ Ì ٷ Ì¿-
ÙÈ· ÌÔ˘ ˆ˜ fiÓÙˆ˜ Ë «§¿ÌÈ·» ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ‰›Ï· ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ¢ÂÈÏÈÓ¿Ù·, ÛÙËÓ ÎÔÚ˘-
Ê‹ ÂÓfi˜ Ï·Áη‰ÈÔ‡ ÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ú·Ï›·. ŒÙÛÈ ‚‚·ÈÒıËη,
ˆ˜ Ô «ÚÔ‰fiÙ˘» ∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ‰‹ÏˆÓ ̿ÏÏÔÓ Î·È Â‰Ò ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘
«∞ÁȷϤÓ˘», Û˘Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ¤ÌÌÂÛ· Ì ÙË «§¿ÌÈ·»–¶·Ó·Á›· Î·È ÙËÓ ∞ÁÈ¿Ó-
Ó· (·ÊÔ‡ Ô Ó·fi˜ ·ÊÔÚ¿ Î·È ÙȘ ‰‡Ô, ÏfiÁˆ Ù˘ ·ÊȤڈۋ˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÈÂÚfi ÙÔÎÂÙfi).
ŸÙ·Ó ·Ú·Î¿Ì„·Ì ÙÔ ÓÔÙÈÔ‰˘ÙÈÎfi ¿ÎÚÔ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÚÁÔÛÙÔÏÈÔ‡,
‚Á‹Î·Ì ÛÙË «marae nostrum» ηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓÔÈ ÚÔ˜ Ù· ¡.∞., ÛÙËÓ ∫˘ÏÏ‹ÓË. ∫·-
ıÒ˜ ÙÔ ÏÔ›Ô ·Ú¤Ï ÙÔ ÓfiÙÈÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜, ÌfiÚÂÛ· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹Ûˆ
Î·È Ó· ʈÙÔÁڷʛۈ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÎÏÈÌ·ÎÔ‡ÌÂÓË ˆ˜ ÙȘ ˘ÒÚÂȘ ÙÔ˘ ∞›ÓÔ˘
(ÏÈfiÊ˘ÙË Û‹ÌÂÚ·) §È‚·ıÒ, Ì ÚÔÛٷ٢ÙÈÎfi ÊfiÓÙÔ Ù˘ ÙÔÓ Ì·ÎÚ‡ ·Ó‡„ËÏÔ
fiÁÎÔ ÙÔ˘ ÂÈ‚ÏËÙÈÎÔ‡ ‚Ô˘ÓÔ‡. Œ‚ÏÂ·, fi¯È ÌfiÓÔÓ ÙÔ ÂÓÂÙÈÎfi ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ·˚-
°ÈÒÚÁË Ó· ÂÔÙ‡ÂÈ ÔÏfiÎÏËÚË ÙË §È‚·ıÒ ˆ˜ ÙÔ ∫·ÙÂÏÂÈfi ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ∫Ô˘ÚÎÔ˘-
ÏfiÓÈ, ÙÔÓ ∫·Ú·‚¿‰Ô, ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ ∞ÁÈÔΈÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ·ÊÔ‡ Ô Á·Ï¿˙ÈÔ˜
ÙÚÔ‡ÏÔ˜ ÙÔ˘ ηÌ·Ó·ÚÈÔ‡ ÙÔ˘ ·¯ÓÔÊ·ÈÓfiÙ·Ó Ì ÊfiÓÙÔ ÙËÓ Ï·ÁÈ¿. ∂›Û˘, ‰È¤-
ÎÚÈÓ· ÙËÓ «¶·Ó·Á›· ÙˆÓ ™ÈÛ›ˆÓ» Î·È ÙÔÓ ÔÚÂÈÓfi ‰ÚfiÌÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Ë ÏÈÙ·Ó›·
Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ Ù˘ ˆ˜ ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ Î·È ›Ûˆ. ∆¤ÏÔ˜, ÂÓÙfiÈÛ· Î·È ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Ú¤-
ÂÈ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ª·ÚÎfiÔ˘ÏÔ, ʈÏÈ·Ṳ̂ÓÔ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ∫·ÙÂ-
ÏÂÈfi, Ô˘ Ù· ÈÂÚ¿ Êȉ¿ÎÈ· ÙÔ˘ ÚÔ‰›ÓÔ˘Ó ¿ÏÏÔ «ÛËÌ¿‰È» Ù˘ «ı¿˜» Î·È Ù˘ ¤Ù·-
Í· Ó· Â·Ó¤Ïıˆ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÔÓ ¢ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ, ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ù˘ «¶·Ó·Á›·˜
Ù˘ §ÔÁÁÔ˘‚¿Ú‰·˜».
∂Ȃ‚·›ˆÓ· Â›Û˘ ·fi ‰Ò, ηıÒ˜ ÙÔ ÏÔ›Ô ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ Î·È ·Ú·ÙËÚÔ‡-
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·244

E§∂¡∏ æÀÃ√°π√À

Û· ÙȘ ·fiÙÔ̘, ‚Ú·¯Ò‰ÂȘ ·ÎÙ¤˜, ˆ˜ Ô ·ÓÔȯÙfi˜ ÎfiÏÔ˜ ÙˆÓ §Ô˘Ú‰¿ÙˆÓ ‹Ù·Ó
Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ÚÔÛ‚¿ÛÈÌÔ˜ ·fi ÏÔ›· ÛÙË ÓfiÙÈ· ·Ú·Ï›· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÂÎÙfi˜ ·fi
ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ™Î¿Ï·˜ ÛÙÔ ¡.∞. ¿ÎÚÔ Ù˘. ÕÚ· Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÙÔÔıÂÛ›·˜ ÙÔ˘ ∫·-
Ú·‚¿‰Ô˘ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ·ÊÔ‡ ‹Ù·Ó Î·È ÙÔ ÈÔ ÎÔÓÙÈÓfi ÛÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘
·˚-°ÈÒÚÁË ÂÏÏÈÌÂÓÈ˙fiÌÂÓÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ÓfiÙÈ·˜ ·Ú·Ï›·˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. Œ‰ÈÓÂ, ¤ÙÛÈ,
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘ ·fi Î·È ÚÔ˜ ÙË ™ÙÂÚ¿, ÙË ∑¿Î˘ÓıÔ, ÙËÓ
¶¿ÙÚ·, ÙËÓ ∫˘ÏÏ‹ÓË. ∞ÏÏ¿ Î·È ÚÔ˜ ÙË ™ÈÎÂÏ›·, ÙËÓ µÂÓÂÙÈ¿, ÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÙË
¢‡ÛË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, fiÛÔ Î·È ÚÔ˜ ÙÔÓ ÓfiÙÔ, ÚÔ˜ ÙËÓ ∫Ú‹ÙË Î·È ÙË ‚fiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋,
ÛÎÂÊÙfiÌÔ˘Ó, ηıÒ˜ ¤‚ÏÂ· Ó’ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È Á‡Úˆ ÌÔ˘ ·ÓÔȯÙÔ› ÔÈ ÔÚ›˙ÔÓÙ˜ Î·È ÔÈ
ı·Ï·ÛÛÈÓÔ› ‰ÚfiÌÔÈ.
ºÙ¿ÓÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ∫˘ÏÏ‹ÓË ·Ô¯·ÈÚ¤ÙÈÛ· ÙÔÓ ·Â›ÌÓËÛÙÔ, ÚÔÛÊÈÏ‹ ÌÔ˘ ¢.
§Ô˘Î¿ÙÔ, «Ï‡ÓÔÓÙ·˜» ϤÔÓ Î·Ù¿ ¤Ó· ÙÚfiÔ ÙÔ «·Ó·Î¿ÏËÌ¿» ÌÔ˘. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·
ÙÔÓ Ì·Î¿ÚÈ˙·, ¢¯·ÚÈÛÙÒÓÙ·˜ Ô˘ Ì ›¯Â Û‡ÚÂÈ «ÎÔ˘‚ÂÓÙÈ·ÛÙ¿» (‰È΋ ÙÔ˘ ϤÍË)
ˆ˜ ÙËÓ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿ Ì ÙÔÓ Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈο Û˘Ó–·Ú·ÛÙÈÎfi «Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi» ÏfiÁÔ
ÙÔ˘... ™˘ÏÏÔÁÈ˙fiÌÔ˘Ó, ÂÚÈ̤ÓÔÓÙ·˜ Ó· «‰¤ÛÂÈ» ÙÔ ÏÔ›Ô, fiÙÈ Ë ‚·ÏÏfiÌÂÓË Û‹ÌÂ-
Ú· §·ÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÙfiÛÔ ˘ÂÚ·Û›ÛÙËÎÂ Ô ›‰ÈÔ˜ ÂÓ ˙ˆ‹, fiÙ·Ó Â›Ó·È ÎÚÈÙÈ΋ Î·È Û˘-
ÁÎÚÈÙÈ΋, fiˆ˜ Î·È ÙËÓ ˘ËÚ¤ÙËÛ ÈÛÙ‡ˆ Ì ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi, ÙÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi ηÈ
ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Ô ¢. §Ô˘Î¿ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ËÏÈÎȷ΋ ·ÎÌ‹ ÙÔ˘,
Â›Ó·È ÂÈÛÙ‹ÌË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋. ∂› ϤÔÓ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È – ·ÓÙ›ıÂÙ· Ì fiÛ· Ù˘ η-
Ù·Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó, ‚‚·›ˆ˜ fi¯È ¿ÓÙ· ¿‰Èη – Î·È ÂÈÛÙ‹ÌË ·Ó·ÙÚÂÙÈ΋. °È·Ù› ÓÔÌ›-
˙ˆ ˆ˜ Ë §·ÔÁÚ·Ê›· ̤ۈ ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ Û˘Á-
¯ÚÔÓÈÎfiÙËÙ·˜ Á›ÓÂÙ·È ÎÈ‚ˆÙfi˜ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋˜ ÌÓ‹Ì˘ Î·È ÁÓÒÛ˘ Ô˘
ÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·. √ Έ‰ÈÎÔÔÈË̤ÓÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi˜ ıËÛ·˘Úfi˜ ÙȘ
‰›ÓÂÈ Ù· ÎÏÂȉȿ Ó· ÌÔÚ›, ˘fi fiÚÔ˘˜, Ó· ·Ô‰ÔÌ› «Î·Ù·Û΢·Ṳ̂ӷ» ÚfiÙ˘·
ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ (·ÎfiÌ· Î·È Ù· ‰Èο Ù˘) Î·È ÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙȘ Ï·Óı¿ÓÔ˘Û˜ Ú·Á-
Ì·ÙÈÎfiÙËÙ˜ ÛÙË Û˘Á¯ÚÔÓ›· Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓ›·, Ó· Û˘Ó‰È·Ï¤ÁÂÙ·È Ì ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·245
PSYHOGIOU197_246 2/10/2008 14:55 ™ÂÏ›‰·246