https://www.youtube.com/watch?

v=QFNyTiNkN68
Δούλεψε στο εργαστήριο του Alferd Binet και ενδιαφέρθηκε για την
ψυχολογία και την ανάπτυξη της νοημοσύνης. Εκτός της ψυχολογίας
ενδιαφερόταν για τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, ιδίως τη μαθηματική
λογική.
 Η Γνωστική εξελικτική θεωρία
του Jean Piaget
 Το έργο του Piaget έχει τεράστιο αντίκτυπο όχι μόνο στη
διδακτική μεθοδολογία αλλά σ’ όλες τις επιστήμες που
ασχολούνται με την εξέλιξη του ανθρώπου και ιδιαίτερα με
τη γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου

 Κατατάσσεται στους αναπτυξιακούς ψυχολόγους αφού

κύριο έργο του υπήρξε η μελέτη της γνωστικής/νοητικής
εξέλιξης του παιδιού και του εφήβου

 Δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μάθηση αλλά οι θέσεις

που διατύπωσε έχουν σχέση με τις εσωτερικές
διαδικασίες της μάθησης
 Η νοητική ανάπτυξη κατά τον Piaget

 Νοητική ανάπτυξη σημαίνει απόκτηση από το άτομο νέων

γνωστικών ικανοτήτων που δεν υπήρχαν πριν

 Η απόκτηση των ικανοτήτων αυτών δε γίνεται με την ποσοτική

αύξηση προηγούμενων δεξιοτήτων, αλλά με την ποιοτική αλλαγή
της δομής της σκέψης

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ PIAGET

 Οι νοητικές δομές - οι οργανωμένες δηλαδή ιδιότητες της σκέψης -


σχηματίζονται στο άτομο στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασής του με το
περιβάλλον του

5/32
Το παιδί μέσα από την αλληλεπίδρασή του με
το σχολείο (=> μάθηση) αλλάζει την αντίληψή
του για το σχήμα της γης (από κάτω προς τα
πάνω)
 Η νοητική ανάπτυξη κατά τον Piaget
 Κεντρική θέση στη θεωρία του Piaget κατέχει η έννοια
σχήμα (schéma) που αποτελεί και το κύριο συστατικό
στοιχείο της νοητικής δομής

Σχήματα: Νοητικές δομές που προσαρμόζονται και

αλλάζουν με τη νοητική ανάπτυξη

Τα πρώτα σχήματα του ατόμου σχετίζονται με τα

αντανακλαστικά που υπάρχουν σ’ αυτό μόλις γεννηθεί
(θηλασμός, κίνηση ματιών και χεριών, αναπνοή κλπ.)

Αποτελούν:
 Βάση για την αρχική αλληλεπίδραση του ατόμου με το
περιβάλλον
 Τα πρώτα απλά γνωστικά σχήματα μετατρέπονται
προοδευτικά σε πολύπλοκους νοητικούς συλλογισμούς
7/32
 Αφομοίωση

Προσαρμογή ή
Συμμόρφωση
 Τα σχήματα είναι διαφορετικά σε κάθε ηλικία
και επομένως και ο τρόπος σκέψης του παιδιού
διαφέρει ριζικά από εκείνον του ενήλικα

• Η κατάκτηση ενός πλέγματος σχημάτων

υποδηλώνει ότι έχει πραγματοποιηθεί δομική
αλλαγή στη νοητική ανάπτυξη του παιδιού 
μετάβαση σε άλλο νοητικό στάδιο
 Σχήμα 5.1 Μεταβατικές περίοδοι

Τα άτομα δεν μετακινούνται ξαφνικά από το ένα στάδιο

γνωστικής ανάπτυξης στο επόμενο. Όπως υποστηρίζει ο
Piaget, υπάρχουν μεταβατικές περίοδοι, στις οποίες
ορισμένες συμπεριφορές ανήκουν στο ένα στάδιο, ενώ
άλλες αντικατοπτρίζουν το επόμενο, ανώτερο στάδιο 11
 Η Γνωστική εξελικτική θεωρία του Jean Piaget
 Καθόρισε τα 4 στάδια από τα οποία διέρχεται η νοητική ανάπτυξη
του ανθρώπου

 Κάθε στάδιο χαρακτηρίζεται από ορισμένες δυνατότητες οι οποίες

και καθορίζουν το τι μπορεί να μάθει σε κάθε φάση της ζωής του ο
άνθρωπος

Σε κάθε στάδιο επιτελούνται ορισμένες νοητικές διεργασίες,

η ολοκλήρωση των οποίων οριοθετεί το τέλος του σταδίου αυτού,
το οποίο παραχωρεί τη θέση του στο επόμενο

• Κάθε στάδιο οικοδομείται πάνω στο προηγούμενο, του οποίου οι

νοητικές δομές ενσωματώνονται στις δομές του σταδίου που τις
διαδέχεται

• Οι ηλικίες μπορούν να παρουσιάζουν διακυμάνσεις από άτομο σε

άτομο, αλλά όλα τα άτομα περνούν υποχρεωτικά από κάθε στάδιο
 Τα στάδια ανάπτυξης της σκέψης
https://www.youtube.com/watch?v=IhcgYg
x7aAA&t=32s
1. Αισθησιοκινητικό (ως 2 ετών)

2. Προεννοιολογικό (2 ως 7 ετών)

3. Συγκεκριμένης λογικής σκέψης (7 ως 12 ετών)

4. Τυπικής (αφηρημένης) λογικής σκέψης (12 ετών και

άνω)
 Το πρώτο στάδιο γνωστικής
ανάπτυξης
• Αισθησιοκινητική περίοδος
– Σταθερή ακολουθία υποσταδίων
– Έξι υποστάδια
– Ατομικές διαφορές στον ρυθμό ανάπτυξης
– Η μετάβαση από το ένα υποστάδιο στο άλλο
ενέχει χαρακτηριστικά των προηγούμενων και
των επόμενων υποσταδίων

14
 1. Η αισθησιοκινητική περίοδος
(0-2 ετών)
 Απουσία χρήσης συμβόλων  Η νοημοσύνη στηρίζεται σε καθαρά
αισθησιοκινητικές δραστηριότητες

 Το βρέφος αρχίζει τη ζωή του με έμφυτα αντανακλαστικά τα οποία

δημιουργούν τα πρώτα αισθησιοκινητικά σχήματα που
τροποποιούνται στη συνέχεια και συνδυάζονται για να σχηματίσουν
πιο πολύπλοκες μορφές λογικής συμπεριφοράς

Στο τέλος αυτού του σταδίου, το βρέφος κατακτά την έννοια

της μονιμότητας των αντικειμένων (δηλ. ότι τα πράγματα συνεχίζουν να
υπάρχουν ακόμη κι όταν δεν είναι παρόντα). https://www.youtube.com/watch?v=rVqJacvywAQ
Το βρέφος-νήπιο μαθαίνει να διαφοροποιεί τον εαυτό του από τους άλλους.

 Βασικές έννοιες όπως ο χρόνος και ο χώρος αναπτύσσονται σιγά-

σιγά και ενσωματώνονται στα σχήματα συμπεριφοράς του παιδιού

 Οι έννοιες αυτές δημιουργούν το κατάλληλο υπόστρωμα για τη

μελλοντική ανάπτυξη ανώτερων νοητικών δομών
 Μονιμότητα αντικειμένου
https://www.youtube.com/watch?v=rVqJacvywAQ

• Η επίγνωση ότι τα αντικείμενα και οι

άνθρωποι συνεχίζουν να υπάρχουν, ακόμη
και όταν δεν φαίνονται
• Δεν περιορίζεται στα αντικείμενα αλλά
εκτείνεται και στους ανθρώπους
– Έτσι, προσφέρει στο βρέφος την ασφάλεια ότι
η μητέρα του και ο πατέρας του συνεχίζουν να
υπάρχουν ακόμη κι αν δεν βρίσκονται στον ίδιο
χώρο
– Σημασία για την ανάπτυξη κοινωνικών
17 δεσμών
• Examples of All Four of Piaget's Stages
of Cognitive Development
• http://www.youtube.com/watch?v=l1hElrW
b72M&feature=fvwrel

•
 Νοητική ανάπτυξη στην
προσχολική ηλικία
• Η γνώση είναι αποτέλεσμα της δράσης
– Όλα τα παιδιά περνούν μια σειρά σταδίων
• Καθολικά
• Σταθερή ακολουθία
– Το στάδιο της προσχολικής ηλικίας διαρκεί
από τα 2 μέχρι τα 6-7 έτη

21
 Προεννοιολογική περίοδος/σκέψη
(2 ως 7 ετών)

• Περίοδος σταθερότητας και αλλαγών

• Χρήση λογικών πράξεων στο τέλος αυτού
του σταδίου

22
 Η σχέση γλώσσας και σκέψης
• Συμβολική λειτουργία:
– Η ικανότητα για χρήση συμβόλων, λέξεων ή
αντικειμένων για να αναπαρασταθεί κάτι που
δεν είναι υλικά παρόν
• Η γλώσσα επιτρέπει στο παιδί να:
– Αναπαριστά τις πράξεις συμβολικά
– Επεκτείνει τη σκέψη του πέραν του παρόντος
στο μέλλον
– Σκέπτεται περισσότερες μελλοντικές
23 πιθανότητες ταυτόχρονα
 Επικέντρωση της αντίληψης
• Κεντρικό στοιχείο –και περιορισμός– της
σκέψης στην προσχολική ηλικία
• Το παιδί εστιάζει την προσοχή του σε μία
μόνον πλευρά του ερεθίσματος
• Επικεντρώνεται στα επιφανειακά,
προφανή στοιχεία που μπορεί να
παρατηρήσει άμεσα

24
 Σχήμα 7.6 Ποια σειρά περιέχει περισσότερα κουμπιά;

Όταν οι ερευνητές δείχνουν στα παιδιά προσχολικής ηλικίας αυτές τις δύο
σειρές με κουμπιά και τα ρωτούν ποια από τις δύο περιέχει τα περισσότερα,
τα παιδιά συνήθως απαντούν ότι η κάτω σειρά περιέχει τα περισσότερα
κουμπιά, διότι δείχνει μακρύτερη. Απαντούν έτσι, παρόλο που μπορεί να
γνωρίζουν ότι το 10 είναι μεγαλύτερο από το 8
25
 Σχήμα 7.7 Ποιο ποτήρι περιέχει περισσότερο χυμό;

Τα περισσότερα παιδιά 4 ετών πιστεύουν ότι η ποσότητα χυμού σε

αυτά τα δύο ποτήρια διαφέρει, διότι διαφέρει το σχήμα των
ποτηριών, παρόλο που πιθανώς έχουν δει ότι και στα δύο ποτήρια
μπήκε η ίδια ποσότητα υγρού
26
 Σχήμα 7.9 Το μολύβι που πέφτει

Τα παιδιά που βρίσκονται στην προεννοιολογική περίοδο δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι το μολύβι
που πέφτει στο έδαφος (από την κατακόρυφη στην οριζόντια θέση) περνάει από μια σειρά
ενδιάμεσων θέσεων στον χώρο. Αντίθετα, θεωρούν ότι δεν υπάρχουν ενδιάμεσες θέσεις από την
κατακόρυφη στην οριζόντια θέση

28
Λάθη στην ταξινόμηση
αντικειμένων
 Αντιμετωπίζουν τα
προβλήματα των
κατηγοριοποιήσεων
κάνοντας μορφολογικά
αθροίσματα
 Εργασία για το σπίτι:

Επαναλάβετε 3 από τα πειράματα του Πιαζέ σε ένα γνωστό σας παιδί

προσχολικής ηλικίας (2-7 ετών). Γράψτε την αναφορά σας σύμφωνα με το
παρακάτω πλάνο:
Θεωρητικό υπόβαθρο εννοιών
Τι λέει η θεωρία του Πιαζέ για την ανάπτυξη των συγκεκριμένων
νοητικών ικανοτήτων στην ηλικία του παιδιού που θα εξετάσετε; (ως 300
λέξεις)
Ερευνητικός στόχος και Μέθοδος
Τι ηλικίας είναι το παιδί που εξετάζετε; Ποιες είναι οι νοητικές ικανότητες
που θα ελέγξετε; Με ποια πειράματα θα εξετάσετε την καθεμιά; (ως 100
λέξεις)
Αποτελέσματα
Οι επιδόσεις του παιδιού σε καθεμιά από τις νοητικές ικανότητες που
εξετάστηκαν ήταν σύμφωνες με αυτά που προβλέπει η θεωρία; Αναφέρετε
τυχόν αποκλίσεις (πάνω ή κάτω) από τα αναφερόμενα στο θεωρητικό
μέρος (ως 300 λέξεις)
 Περιορισμοί της σκέψης του νηπίου

• Η σκέψη του είναι μονόπλευρη, μονοδιάστατη, επικεντρωμένη

σε μια μόνο πλευρά ή διάσταση.

• Η σκέψη του είναι ακόμα «εγωκεντρική»: έχει δυσκολία να

λάβει υπόψη την άποψη των άλλων.
- έλλειψη προοπτικής στο χώρο
– εγωκεντρικός (  κοινωνικοποιημένος) λόγος
– αδυναμία κατανόησης της σκέψης των άλλων
 Εγωκεντρισμός
• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν
αντιλαμβάνονται ότι οι άλλοι έχουν
διαφορετικές απόψεις από τις δικές τους
• Η εγωκεντρική σκέψη έχει δύο μορφές
– Αδυναμία επίγνωσης ότι οι άλλοι βλέπουν τα
πράγματα από μια διαφορετική προοπτική
– Αδυναμία επίγνωσης ότι οι άλλοι μπορεί να
έχουν σκέψεις, συναισθήματα και απόψεις
που διαφέρουν από τις δικές του

32
 Εγωκεντρισμός
αδυναμία κατανόησης της σκέψης των άλλων

α) Εγωκεντρισμός και ανθρωπομορφισμός (Λεκτικά έργα)

Ε: Έχεις αδελφό;
Π: Ναι, έχω.
Ε: Πως τον λένε;
Π: Γιώργο
Ε: Ο Γιώργος έχει αδελφό;
Π: Όχι, δεν έχει αδελφό. Εγώ έχω.

β) Πείραμα με βουνά
εγωκεντρικός (  κοινωνικοποιημένος) λόγος
 Χαρακτηριστικό της
σκέψης είναι ο
μεταγωγικός
συλλογισμός
δηλαδή με βάση την
αναλογία προχωρεί
από το μερικό προς
το μερικό χωρίς
αυστηρά λογικά
κριτήρια.

•
• Το λεξιλόγιο του παιδιού είναι φτωχό
και εμπλουτίζεται σταδιακά
 Οι λέξεις δεν έχουν σαφή και
συγκεκριμένη έννοια (προέννοια)
π.χ. αποκαλεί μπαμπά τον κάθε άνδρα
 Η εμφάνιση της διαισθητικής
σκέψης
• Το παιδί γίνεται περίεργο και επιζητεί
απαντήσεις σε ένα μεγάλο εύρος
ερωτήσεων
• Συχνά ενεργεί ως ειδήμων σε
συγκεκριμένα θέματα
• Η διαισθητική σκέψη κάνει το παιδί να
πιστεύει ότι γνωρίζει την απάντηση σε όλες
τις ερωτήσεις, παρόλο που δεν υπάρχει
λογική βάση σ’ αυτή του την
40
αυτοπεποίθηση
 Τελευταία στάδια της
διαισθητικής σκέψης
• Ορισμένα χαρακτηριστικά βαθμιαία
προετοιμάζουν το παιδί για πιο βελτιωμένες
μορφές σκέψης
• Αρχίζει να κατανοεί την έννοια της
λειτουργικότητας
• Αρχίζει να αποκτά επίγνωση της έννοιας
της ταυτότητας

41
• Examples of All Four of Piaget's Stages
of Cognitive Development
• http://www.youtube.com/watch?v=l1hElrW
b72M&feature=fvwrel

•
 Τα στάδια ανάπτυξης της σκέψης
1. Αισθησιοκινητικό (ως 2 ετών)
Το βρέφος-νήπιο μαθαίνει να διαφοροποιεί τον εαυτό του από τους άλλους.
Επιτυγχάνει τη «μονιμότητα του αντικειμένου»: αντιλαμβάνεται ότι τα
πράγματα συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη κι όταν δεν είναι παρόντα.
2. Προεννοιολογικό (2 ως 7 ετών)
Το νήπιο μαθαίνει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα και να αναπαριστάνει τα
αντικείμενα με εικόνες και λέξεις. Η σκέψη του είναι ακόμα
«εγωκεντρική»: έχει δυσκολία να λάβει υπόψη την άποψη των άλλων.

3. Συγκεκριμένης λογικής σκέψης (7 ως 12 ετών)

Το παιδί μπορεί να σκέφτεται λογικά για τα αντικείμενα και τα γεγονότα.
– Κατάκτηση γνωστικής διατήρησης του αριθμού (6 ετών), της μάζας
(7 ετών) και του βάρους (9 ετών).
– Αντιστρεψιμότητα
– Αποκέντρωση της αντίληψης
3. Το στάδιο της συγκεκριμένης λογικής σκέψης
(7 ως 12 ετών)

Ολοκλήρωση συγκεκριμένων λογικών

πράξεων
 Νοητικές πράξεις (ή ενέργειες):
μια νέα μορφή σκέψης

• εσωτερικευμένες νοητικές ενέργειες

• μετασχηματισμός πληροφοριών (συνδυάζει,

διακρίνει, ταξινομεί πληροφορίες ή αντικείμενα)

• συντονίζονται με άλλες λογικές νοητικές

ενέργειες στο πλαίσιο ενός λογικού συστήματος

ΑΛΛΑ
στο στάδιο αυτό, η σκέψη του παιδιού περιορίζεται
στη σύλληψη συγκεκριμένων εννοιών
 Η ανάδυση της συγκεκριμένης
λογικής σκέψης
• Η μετάβαση από την προεννοιολογική στη
συγκεκριμένη λογική σκέψη δεν συμβαίνει
«εν μια νυκτί»
– Το παιδί, τα τελευταία δύο έτη (5-7), κινείται
μεταξύ των δύο ειδών σκέψης
– Με την είσοδο στη νέα περίοδο, το παιδί
εμφανίζει σημαντικές γνωστικές προόδους

46
 Σχήμα 9.6 Δρόμοι που οδηγούν στην κατάκτηση της γνωστικής
διατήρησης

Στο πρόβλημα αυτό υπάρχουν δύο αυτοκίνητα που κινούνται στους δρόμους 1 και 2, αντίστοιχα. Το παιδί γνωρίζει
ότι τα αυτοκίνητα ξεκινούν και τερματίζουν ταυτόχρονα. Τα παιδιά που μόλις εισέρχονται στην περίοδο των
συγκεκριμένων λογικών πράξεων θεωρούν ότι τα δύο αυτοκίνητα ταξιδεύουν με την ίδια ταχύτητα. Αργότερα, όμως,
καταλήγουν στο σωστό συμπέρασμα, ότι δηλαδή το αυτοκίνητο που ακολουθεί το μακρύτερο δρόμο πρέπει να
κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα, αφού αρχίζει και τελειώνει το ταξίδι του ταυτόχρονα με το αυτοκίνητο που
ακολουθεί το συντομότερο δρόμο.

47
• Η εκπαίδευση μπορεί να επιταχύνει τη
νοητική ανάπτυξη του παιδιού;
(παράδειγμα: η άσκηση στην κατάκτηση της
αρχής της διατήρησης)
 Σχήμα 9.7 Άσκηση στην αρχή της διατήρησης

Τα παιδιά αυτόχθονων Αβοριγίνων Αυστραλών υστερούν έναντι των Αυστραλών

συνομηλίκων τους από αστικές περιοχές στην κατανόηση της αρχής της διατήρησης.
Έπειτα από εκπαίδευση μπορούν να καλύψουν την αναπτυξιακή διαφορά. Χωρίς
άσκηση, περίπου το 50% των παιδιών των Αβοριγίνων ηλικίας 14 ετών δεν έχουν
κατακτήσει την έννοια της διατήρησης 49
 ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΝΟΗΤΙΚΕΣ
ΠΡΑΞΕΙΣ
 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ: Η ικανότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται
ότι οι φυσικές ιδιότητες ενός αντικειμένου, όγκος, βάρος,
μάζα παραμένουν σταθερές παρά τις αλλαγές στην
εξωτερική εμφάνιση.

 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Η ικανότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται

ότι μια αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση δεν αλλάζει και τις
ποσότητες.

 ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ: Η ικανότητα του παιδιού να

αντιλαμβάνεται ότι οι αλλαγές σε μια όψη του προβλήματος
συνδέονται με αλλαγές σε μία άλλη του όψη.

 ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΙΜΟΤΗΤΑ: Η ικανότητα του παιδιού να

σκέφτεται μια νοητική πράξη και μετά να την αντιστρέφει.
Παραδείγματα νοητικών πράξεων

Ταυτότητα (α = α)

Συνένωση: Α+Β=Γ (π.χ όλοι οι άνδρες + όλες οι γυναίκες

= όλοι οι άνθρωποι)

Αντιστάθμιση (Α+Β=Γ) = (Α-Γ=Β)

Αντιστρεψιμότητα: (ακολουθεί πορεία αντίστροφη από

εκείνη που ακολούθησε για να καταλήξει σε κάποιο
λογικό συμπέρασμα)

Συνδιαστικότητα ή προσαιτεριστικότητα: αν Α+(Β+Γ)=Δ

τότε και (Α+Β)+Γ=Δ
Χάρη στις παραπάνω λογικές λειτουργίες το άτομο μπορεί να
αντιληφθεί καλύτερα:
 α. τις στοιχειώδεις μαθηματικές έννοιες,
 β. το χώρο,
 γ. το χρόνο,
 δ. την αιτιότητα

Το παιδί μπορεί να σκέφτεται λογικά για τα αντικείμενα και

τα γεγονότα.

Επιτυγχάνει τη διατήρηση
– του αριθμού (6 ετών),
– της ποσότητας - μάζας (7 ετών) και
– του βάρους (9 ετών).
 Κατά τη φάση αυτή το παιδί είναι σε θέση:

● Να ακολουθεί πορεία αντίστροφη από εκείνη που

ακολούθησε για να καταλήξει σε κάποιο λογικό
συμπέρασμα.

●Να συνδυάζει, ξεχωρίζει, κατατάσσει αντικείμενα

=> κάνει συλλογές αντικειμένων.
 Περιορισμοί του σταδίου αυτού

• Στην ηλικιακή φάση των συγκεκριμένων λειτουργιών οι

συλλογισμοί του ατόμου εξακολουθούν να έχουν
αποσπασματικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν τμήμα ενός
ενιαίου συνόλου

• Κατά συνέπεια, στην φάση αυτή δεν μπορούν να διδαχθούν

μαθήματα που η κατανόησή τους απαιτεί αφηρημένη σκέψη

Ωστόσο:
• Το παιδί γίνεται λιγότερο εγωκεντρικό και κάνει προσπάθειες
να κατανοήσει τα άλλα άτομα και να καταστήσει γνωστά
στους άλλους τα αισθήματα και τις ιδέες του
 4. Το στάδιο της τυπικής (αφηρημένης) λογικής
σκέψης (12 ετών και άνω)

• Το άτομο μπορεί να σκέφτεται λογικά για αφηρημένες

έννοιες και να ελέγχει υποθέσεις συστηματικά. Αρχίζει να
ενδιαφέρεται για υποθετικά, μελλοντικά και ιδεολογικά
προβλήματα.

– Σκέψεις για τις δυνατότητες

– Σκέψεις για το μέλλον
– Σκέψεις μέσω υποθέσεων
– Σκέψεις για τη σκέψη
– Σκέψεις πέρα από τα συμβατικά όρια
• Examples of All Four of Piaget's Stages
of Cognitive Development
• http://www.youtube.com/watch?v=l1hElrW
b72M&feature=fvwrel

•
 4. Το στάδιο της τυπικής (αφηρημένης) λογικής
σκέψης (12 ετών και άνω)

• Το άτομο μπορεί να σκέφτεται λογικά για αφηρημένες

έννοιες και να ελέγχει υποθέσεις συστηματικά. Αρχίζει να
ενδιαφέρεται για υποθετικά, μελλοντικά και ιδεολογικά
προβλήματα.

– Σκέψεις για τις δυνατότητες

– Σκέψεις για το μέλλον
– Σκέψεις μέσω υποθέσεων
– Σκέψεις για τη σκέψη
– Σκέψεις πέρα από τα συμβατικά όρια
• Το άτομο αποκτά την ικανότητα να στοχάζεται και να
συλλαμβάνει έννοιες των φυσικών επιστημών και των
ανώτερων μαθηματικών

• Κάνει αναφορές στο μέλλον και είναι ικανό να σχεδιάζει

ποικίλες μελλοντικές ανακατατάξεις και κοινωνικές
αλλαγές, δημιουργεί θεωρίες

• Ξεκινώντας από δεδομένα της καθημερινής του εμπειρίας

προσπαθεί να εξηγήσει λογικά όσα συμβαίνουν γύρω του
και τα οποία βλέπει συνήθως με κριτική διάθεση
• Παραγωγικός συλλογισμός
Γενική πρόταση: Όλα τα τρένα που πηγαίνουν στην
Αθήνα σταματούν στο Πλατύ
Ειδική πρόταση: Το τρένο 502 πάει στην Αθήνα
Συμπέρασμα:………….

• Προτασιακή Λογική
– «Η Σούζαν είναι πιο ξανθιά από την Ελένη,
αλλά πιο μελαχρινή από την Μαρία. Ποια είναι
η πιο σκούρα»
 Σχηματισμός και έλεγχος υποθέσεων

Έναρξη της επιστημονικής σκέψης

Τι θα κάνω για να εξετάσω αν η μέθοδος διδασκαλίας Α
είναι καλύτερη από τη μέθοδο διδασκαλίας Β?

Επιστημονική-Πειραματική Μέθοδος
Για να αναλυθεί ένα φαινόμενο και να καθοριστούν οι
σχέσεις μεταξύ των παραγόντων που το
προσδιορίζουν, χρησιμοποιείται η επιστημονική-
πειραματική μέθοδος η οποία περιλαμβάνει τρία
βασικά στάδια:
1. Διατύπωση υποθέσεων
2. Πειραματισμός
3. Διατύπωση του γενικού κανόνα
 Τι συμφέρει περισσότερο να
αγοράσει κανείς?
• Τη μικρή συσκευασία του σαμπουάν
(250 ml) προς 1,36 ευρώ

• Τη μεγάλη συσκευασία του σαμπουάν

(340 ml) προς 2,11 ευρώ
• Examples of All Four of Piaget's Stages
of Cognitive Development
• http://www.youtube.com/watch?v=l1hElrW
b72M&feature=fvwrel

•
 Εφηβικός εγωκεντρισμός
• Οι νέες ικανότητες καθιστούν τον έφηβο
ιδιαιτέρως εσωστρεφή και αυξάνουν την
αυτεπίγνωσή του
• Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ πιθανό να
προκαλέσουν εγωκεντρισμό
• Ο εφηβικός εγωκεντρισμός είναι μια κατάσταση
αυτο-απορρόφησης/επικέντρωσης στον εαυτό,
κατά την οποία ο έφηβος αντιλαμβάνεται τον
κόσμο από τη δική του μόνον οπτική γωνία

67
 Δύο είδη εγωκεντρισμού
• Φανταστικό ακροατήριο: Ο έφηβος θεωρεί ότι
οι άλλοι είναι ακροατές του, οι οποίοι παρατηρούν
και προσέχουν τη συμπεριφορά του, ακριβώς
όπως κάνει ο ίδιος για τον εαυτό του

• Προσωπικός μύθος: Ο έφηβος αναπτύσσει την

πεποίθηση ότι αυτό που συμβαίνει σε αυτόν είναι
μοναδικό, εξαιρετικό και δεν συμβαίνει σε
κανέναν άλλον
– Εφηβική αίσθηση ατρωσίας
68
Φτάνουν όλοι οι έφηβοι στο στάδιο της
τυπικής λογικής σκέψης;
 Φτάνουν όλοι οι έφηβοι στο στάδιο της
τυπικής λογικής σκέψης;
Παιδιά προεφηβικής ηλικίας δείχνουν ικανά για το
λογικό χειρισμό των μεταβλητών (=> ένδειξη
τυπικής λογικής σκέψης) όταν:
– δέχονται κατάλληλη καθοδήγηση
– αν τα οφέλη του συστηματικού χειρισμού είναι άμεσα
και σαφή
ΑΛΛΑ
αυτό δεν αποτελεί ένδειξη αυθόρμητης
ανάπτυξης ενός τρόπου ανώτερης λογικής
σκέψης
Δυσκολίες με την τυπική σκέψη έχουν
βρεθεί

• και σε ενήλικες
• τόσο σε εργαστηριακά όσο και σε
καθημερινά πρακτικά προβλήματα

=> Αμφιβολίες για το κατά πόσο οι τυπικές

νοητικές πράξεις είναι οικουμενικές
 Η ανάπτυξη της τυπικής λογικής σκέψης
επηρεάζεται από

• το φύλο (?)
• πολιτισμικές διαφορές, όπως
– το επίπεδο εκπαίδευσης
– η επαγγελματική εξειδίκευση
 Αξιολόγηση θεωρίας του Piaget
Υπέρ: Κατά:
•Η περιγραφή της •Σημαντικές αμφισβητήσεις
γνωστικής ανάπτυξης για την εγκυρότητα της
του παιδιού υπήρξε θεωρίας και για αρκετές
επιμέρους πλευρές της
ακριβής - Αμφισβήτηση έννοιας σταδίου
- Ο Piaget υπήρξε - Στη βρεφική ηλικία:
πρωτοπόρος στο πεδίο της Υπερβολική σύνδεση της
ανθρώπινης ανάπτυξης κινητικής ανάπτυξης με τη
- Το παιδί μαθαίνει μέσω γνωστική ανάπτυξη
δράσεων στο περιβάλλον - Η μονιμότητα αντικειμένου
- Η γενική περιγραφή των μπορεί να εμφανιστεί
νωρίτερα υπό προϋποθέσεις
φάσεων της ανάπτυξης και
των αυξανόμενων - Η χρονική στιγμή εμφάνισης
της μίμησης αμφισβητείται
γνωστικών επιτευγμάτων
είναι γενικώς αποδεκτή - Δεν λαμβάνονται υπόψη
πολιτισμικές διαφορές 74
 Αξιολόγηση θεωρίας Piaget
Υπέρ Κατά
• Υπο-εκτίμησε τις δυνατότητες
•Δεξιοτέχνης στην του παιδιού, πιθανώς λόγω του
παρατήρηση παιδιών περιορισμένου εύρους των
πειραμάτων του
•Πολλές θεωρητικές
και εκπαιδευτικές
• Λανθασμένος υπολογισμός της
εφαρμογές ηλικίας στην οποία το παιδί
εμφανίζει τις γνωστικές του
ικανότητες

• Δεν έλαβε υπόψη πιθανές

πολιτισμικές διαφορές
75
• Κριτική για θέματα, όπως:
– Δεν παρέχει επαρκείς αποδείξεις για:
• Την πορεία της ανάπτυξης σε στάδια
• Τις τυπικές πράξεις ως μοναδικό στάδιο εφηβικής
γνωστικής ανάπτυξης (μετατυπική σκέψη)

– Δεν εξηγεί τις διαφορές

• Μεταξύ παιδιών (ατομικές διαφορές)
• Μεταξύ ικανοτήτων μέσα στο ίδιο παιδί
(ενδοατομικές διαφορές)

76
 Επίδραση της θεωρίας του Piaget
στην εκπαιδευτική πράξη
• Έμφαση στη διαδικασία σκέψης του παιδιού και όχι
στα προϊόντα της

• Αναγνώριση του κεντρικού ρόλου της άμεσης και

ενεργητικής εμπλοκής του παιδιού στις
δραστηριότητες μάθησης

• Τα παιδιά δεν σκέφτονται όπως οι ενήλικες

• Αποδοχή των ατομικών διαφορών στην πορεία της

ανάπτυξης