You are on page 1of 119

Bw;eko

(ejkDh ;zrqfj)
Bw;eko

doPB i'rk

ndph gotkI gqekPB


Namaskaar
(Short stories By)
Darshan Joga
Street No. o5, Link Road, Mansa-151505
Ph. - 01652-229067 Mob. 98720-01856
email - darshanjoga@yahoo.in

Published by :
Adbi Parwaaz Parkashan
Mansa (Punjab) -151502
Mob. 94177-17043, 88724-19011, 95016-94798
Email:- adbiparwaaz@gmail.com

2015
© Author

Printed at: Shiv Shakti Printers, Delhi


All right reserved
This book is sold subject to the condition that it shall not, by way of trade or otherwise, be lent, hired
out, or otherwise circulated without the publisher’sprior written consent in any form of binding or
cover other than that in which it is published and without similar condition including this condition
being iposed on the subsequent purchaser and without limitng the rights under copyright reserved
above, no part of this publication may be reoroduced, stored in or introduced into a retrieval system,
or transmitted in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or
otherwise), without the prior written permission of both the copyright owner and the above-
mentioned publisher of this book.
;wogD
ijMdgI nwl jUJdy pwqrW

Aqy
pwTkW nMU
soshp
Bw;eko 7
c/o eh 20
N?An 35
r[nkfunk j'fJnk xo 50
g"Vh 60
ikJ/ tZYh 75
Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n? 85
Sb 98
eZuhnK fJZNK 109

6 $ Bw;eko
XzBtkdh jKHHHH

w?B{z bZrd? gfjbh tko id feskp Sgdh n?,


b/ye dh ngDh th woih j[zdh n? ed Sg/. go T[;s'A pknd
rZb gkmeK d/ jZE j[zdh n?. Sgh feskp dhnK ouBktK B{z T[jBK
tZb'A fezBk e[ r"fbnk ik g;zd ehsk. w?B{z y[Ph j? fe gkmeK d/
j[zrko/ ;dek Bw;eko* ejkDh ;zrqfj dk d{;ok nvhPB ndph
gotkI gqekPB wkB;k tZb'A Skfgnk ik fojk j?. w?A gkmeK
d/ j[zrko/ ns/ ndph gotkI gqekPB wkB;k tZb'A d{;ok nvhPB
SkgD bJh XzBtkdh jK.

05 wkou, 2015 doPB i'rk

Bw;eko $ 7
Bw;eko
pkEo{w ftZu nk e/ th w/ok BjkT[D ƒ fuZs BjhA eo fojk.
dkdh wK d/ ej/ w?A s"bhnk ns/ eZgV/ b? e/ nzdo'A e[zvh brkJh
j?. wB ƒ oks tkbhnK rZbK B/ pj[s p/u?B eo oZfynk j?. ;'udh
jK pzd/ dh fIzdrh p; fJ;/ soQK jh j[zdh j?. ;'u^;'u e/ f;o ƒ
uZeo nk oj/ jB. wB p'Mb j'fJnk fgnk j?. gkDh tkbh N{Nh
y'bD ƒ fdb BjhA eodk. N[ZN/ gJ/ ;oho ƒ gkDh s'A th G?n nk
fojk j?. N{Nh ns/ gbk;fNe d/ NZp ƒ t/y e/ fezBk jh fgSKj ik
gj[zudh :kdK ftu y' iKdh jK. fJ;/ N{Nh e'b GZi^GZi nkTA[dh
j[zdh ;K. Go/ gJ/ NZp ftZu'A eZg Go^Go BjkT[Adh j[zdh ;K. go
nZi fJj' r[;b\kBk s/ gkDh tZY^tZY yk oj/ jB. wB fco T[¤Sb
fgnk j?. nZyK dk ;w[d z o tfj s[fonk j?. ;ko/ xo ƒ ;KGD tkbh,
fJZE'A sZe xo ƒ fbikD tkbh dh fJj dPk j'Jh gJh j?. gfotko
d/ wBkA ft¤u eh BeP/ pD/ gJ/ B/. eo eh oj/ B/ fJj. ;G ƒ
nkg'^nkgdh PkpkP/ b?D dh pDh gJh j?. fJjBK dhnK joeskA
t/y^t/y sV| ojh jK. nzdo'A x{oh fijh th T[mdh j?. fi; B/
;koh T[wo d/j t/b e/ b'eK *u fJ; xo dh fJZIs tXkJh n?, T[;
dk eh jPo eoB *s/ s[b/ yV/ B/ fJj. fJjBK ƒ T[j tZvh BjhA
brdh. i/ oks w?A fejk th G{nk wkoh w?ƒ G[Ve e/ gJh.
ny/, “s?B{z eh gs? e¤b dh i[nkeVh ƒ.”
fJjƒ g[ZSD tkbk j't/, j[D sZe i/ w?ƒ Bh gsk sK j'o ehjƒ
gsk j'T{ fijB/ nktd/ nZyhA j[D sZe fsDek^fsDek i'Ve/ xo pZMd/
ƒ t/fyn?.
“e[V/ GkJh jowB s{z nzdo Jh pfj rJh. S/sh pkjo nk ik.
w?A th jkb/ BjkT[D?. foPs/dko sK nkT[D th bZrg/ n?.”

8 $ Bw;eko
G{nk dh e[oZ\s nktkI w/o/ ezBK ftu tZi ojh j?. fyzv/ ;oho
ƒ ;KGdh fgzv/ *s/ uko eZg gkDh d/ v'b e/, eZgV/ gk pkjo nk rJh
jK. ;kjwD/ poKv/ tZb t/ydh jK, sK G{nk wzi/ s/ p?mh fco T[jh oks
tkbk T[gd/P dkdh wK s/ gkgk ih ƒ ;[Dk ojh j?. G{nk dk oNB ;[D
e/ nzdobk j'o jkb'A^p/jkb j'Jh ik fojk j?. oks e'Jh e;o ofj
rJh ;h, fijVh j[D c/o b¤rh gJh n? G{nk. f;o ƒ fJedw e[S
uVQB b¤r fgnk j?. ;kjwD/ gJh nbwkoh ns/ g/Nh x[zwD b¤r
gJhnK jB. nkgD/^nkg ƒ ;zGkbD dh e'fPP eodh, pkjh cVQ
wzi/ *s/ w;kA p?mdh jK. wzik th x[zw fojk j?. G{nk dk nfGwkBh
fujok w/o/ ;kjwD/ j?.j'o gsk Bh eh^eh p'bdh T[j r[;b\kB/
nzdo tV rJh j?.
w?A nZyK pzd eo bJhnK jB. wzwh w?ƒ tokT[Adh j?, “Bk w/oh
vZvh. fdb S'Nk Bk eo. sz{ sK db/o Xh n?A. e[M eoe/ ftykJhdk
j[zd?. t/y sz{ sK S'Nh j[zdh fezBh j[fPnko ;h. Bkb/ s/o/ pko/ sK w?
P[o{ s'A fJjBK ;kfonK d/ Gow^G[b/y/ d{o eodh ojh jK. j[D s{z
nkg Jh Y/oh Ykjh gJh n?A”.
n¤X^;[osh fijh *u wzwh Bkb rZbK eofdnK B"thA iwks t/b/
dh r¤b :kd eoe/, wB j'o th d[yh j' foj?. ;kv/ ;e{b *u ;bkBk
czePB ;h. w?A d' nkJhNwK ftu Gkr b?Dk ;h, fJZe eftsk rkfJB
ns/ d{;ok BkNe ft¤u. tZv/ tho B/ GkPB gqsh:'rsk ftu fjZ;k
b?Dk ;h. n;hA ;e{b'A nk j'w toe s'A ftjb/ j', eJh fdBK d/
nkg'^nkgDhnK nkJhNwK dh fsnkoh eoe/ fJZe^d{i/ ƒ ;[DkTA[d/
, ftykTA[d/ ofjzd/ ;K. BkNe ftu w/ok o'b fJZe d[fynkoh n"os dk
;h.
G{nk th nkJh j'Jh ;h. ;kƒ t/y e/ p'bh, “;[yw/b nkj
i[nkeK ƒ N'fenk eo, eh eoh iKd/ n? ;ko/ fdB d/.”
G{nk dh rZb ;[D e/ n;hA u[Zg eo rJ/.nrbh rZb ;[DB bJh
ezB ftjV/ t¤b eo bJ/.
“pZu/ B/, fJjBK d/ ;e{b *u g®'rokw n?.tZvhnK iwksK d/ ;ko/

Bw;eko $ 9
w[zv/^e[VhnK Jh bZr/ j'J/ B/. gVQB t/b/ gVQd/ th B/. fJjBK d/
T[;oB d/ fdB n?. wkV/ EK *s/ BhA yVQd/ nkgD/ itke G?D ih.”
wzwh p'bh ;h.
wzwh d/ p'bK B/ w/o/ nzdo j";bk Gfonk ;h.
go nZi fco fJ;/ G{nk dhnK rZbK ;[D e/ nzdo uhBk^uhBk
j'fJnk fgnk j?.
“jowB pkjo t/y s/oh wk;h j'ohnK nkJhnK B/.T[jBK e'b
pfj ik e/.@ gkgk B/ w?ƒ fejk j?.
gkgk dh nktkI ;[D e/ w?A nZyK wbfdnK pkoh ftZu'A dh pkjo
t/fynk ;h. wk;h j'ohnK ftjV/ ftu ftShnK dohnK s/ p?mhnK
j'o n"osK Bkb p?m e/ ftobkg eoB bZrhnK B/. w/ok wB T[jBK d/
dodhb/ p'b ;[D e/ j'o r/V/ ykD bZr fgnk j?.
wk;h d/ p'b, “Bh w/ohJ/ tZvhnK nebK tkbhJ/ f;nkDhJ/A G?D/
@ nzdo uho oj/ B/.
wk;h ƒ eh dZ;K fe s/oh f;nkDh dh f;nkDg sK G[Zbh gJh n?
fJE/ ;G ƒ. s{z fejV/ Gow *u fpoV/ gkJh iKdh n?A. w/ok T[jBK
e'b T[¤m e/ ikD ƒ th fdb eo fojk j?. go ;oho M{mk j'fJnk
fgn?. Bkb/ wB *u fynkb nkT[Ad? eh d¤;Krh wk;h ƒ. eh rZb
eoKrh wk;h Bkb. gkgk dh rZb dk th w?E'A e'Jh itkp BjhA fdZsk
frnk. T[j u[Zg eoe/ pkjo B{z ub/ rJ/ jB.
;'udh jK gkgk gVQ/^fby/ B/, gfVQnK^fbfynK ftZu o'I ftuod/
B/ fco th xo/ j[zdhnK fJ; soQK dhnK rZbK dh jkwh feTA[ God/ B/
. feT[A ;fjws j' iKd/ B/< fJj ;tkb fJ; t/b/ w?ƒ tZY^tZY yk oj/
B/. gkgk e'b/ i/ fes/ ;kv/ fgzv tkbk p{Nk f;zx ekwo/v rbh ftZu'A
bzxdk pfj ikt/, T[jd/ Bkb }doh pkfpnK, Pjhd eosko f;zx
;okGk, Pjhd/^nkIw Grs f;zx ns/ d[ork Gkph j'oK dhnK
e[opkBhnK d/ Bkb^Bkb B?PBb ekbi bkj"o dhnK rZbK dh gkgk
sko BjhA N[¤ND fdzd/ . go id xo ftZu |?;bk b?Dk j't/ sK fJjd/
fpbe[b T[bN.

10 $ Bw;eko
nZi th fJ;/ soK dh rZb ftZu jK fwbk e/ ;kv/ 's/ N[ZN/ d[ZyK d/
gjkV t/b/ fJZe gZEo j'o wkoe/ c/j ;[ZfNnk j?. w/oh nkswk e[obk
ojh j?. gkgk dhnK oks tkbhnK rZbK ;[D e/, dZ;' w?A eh eoK.
nkgDh gVQkJh s/ fbnkes ;G fg¤S/ gk S¤vh nk gkgk B/.;kv/
*s/ e'Jh |?;bk sK SZv e/ d/y b?Ad/. d't/A thfonK ƒ jh g[ZS e/ t/y
b?Ad/. Bkb/ ;kv/ BkbA' t¤X d[¤y sK Bh fJjBK ƒ, fijV/ u"Xo eod/
fcod/ n?. r¤bK ;'u^;'u e/ so/bhnK nk ojhnK B/ w?ƒ . wB ft¤u
fezB/ jh ;[gB/ ;h .;[gfBnK dh g{oh dh g{oh bVh fyZbo e/ o/s
ft¤u o[b rJh j? . wkVk w'Nk fiT{D dk ;jkok b¤G ojh jK. go
foPs/dkokA s/ gfotko dhnK r¤bK sK w?ƒ j'o fBtkDK t¤b X¤eD
s/ b¤rhnK gJhnK jB .gkgk ƒ fJjdh e'Jh \po feTA[ BjhA
gA?dh.
n;b *u gkgk ƒ sK w?A P[o{ s'A t/ydh nK ojh jK. wzwh B/ id
thed/ xo *u BthA uhI b? e/ nkT[D dh r¤b eoBh, gkgk B/ T[jd/
B[e;kB dZ;D/ P[o{ eo d/D/ . w/o/ :kd j? eJh ;kb j' rJ/, oftzdo
nzeb ;kv/ xo nkJ/, nKNh th Bkb ;B. gkgk ih d/ tXhnk d';s
B/, gkgk d/ Bkb dcso ftZu ezw eod/ B/ . wzwh dZ;d/, s/o/ gkgk
d/ Bkb jh gVQ/ n?. d'tK ƒ fpibh wfjew/ ftu fJeZfmnK B{z jh
B"eoh fwbh ;h. nzeb, nKNh, wzwh, gkgk rZbK eo oj/ ;B. w?A
th T[BQK e'b p?mh rZbK ;[D ojh ;h.
nzeb gkgk ƒ efjD b¤r/, “pJh nikfJp nkgK B/ sK s/b
dhnK ghghnK uZeDhnK pzd eoshnK, tZYsk i{V. T[; fdB th
nkgK rZbK eod/ ;h, pJh Pfjo *u r?; J/iz;h y[ZbQ rJh n?. w?A sK
BtK e[B?ePB b? e/ d/sk feoB ƒ.”
“jK G?D ih pVh w"i j' rJh n?. bZeVK s/ ;N't s'A yfjVk
S[ZN frnk. ykDk pDd/ ƒ d/o BjhA brdh, ukj sK fwzN *u pD
iKdh n?. Bk GKv/ ekb/ j[zd/ n?.@ feoB nKNh d¤; ojh ;h.
“c/o nkgK th b? bJhJ/”. wzwh B/ gkgk tZb t/yfdnK fejk.
“U GbhJ/ wkD;/ fJj sK Pfjoh B/. nkgK fgzv *u ofjzB/

Bw;eko $ 11
nK .;Z[y Bkb bZeV pkbD tE/o? nkgD/ xo dk. fJjƒ e"D tos{
c/o. n?t/A pkjb/ ;'jb Bh pDd/ nkgK .” gkgk B/ nkgD/ jh nzdkI
ftu uzrh uhI B{z foi?eN eo fdsk.
wzwh u[Zg j' rJh.
oftzdo nzeb jZ;d/ oj/, “ed/ ;[y th b? fbnk eo fe B'NK
dhnK s?jK jh bkJh ikJ/Ark.”
“nkj' GkJh E'ƒ nkT[AdhnK rZbK, d'w/A ihn ewkT[Ad/ UA.”
“b? s/oh IwhB Bkb'A sK x¤N Jh n?. i/ c/o th jkb/ E'VQh brdh
j? sK tZN/ tNk b? ;kvh sB\kj Bkb.”
go c/o th nkg;h B'e^M'e *u gkgk B/ g?oK *s/ gkDh BjhA g?D
fdZsk ;h.
fJzB/ ƒ wzwh d/ fJPko/ *s/ w?A o;'Jh 'u ik e/ ukj pDkT[D b¤rh.
ukj gh e/ rZbK eod/ nzeb nKNh ub/ rJ/.
T[jBK d/ ikD s'A pnkd th gkgk d/ nzdo r[G^r[GkN ofj frnk
brdk ;h. wzwh ƒ efjD bZr/, “nkT[Adhn?A rZbK, y¤soh ƒ. shthA
uko g?;/ ;e{b *u'A eh b? nkT[Adh n?, ;kbk ;kok fdB ;[¤eV fijh
dh g{S wkodk ofjzd?.”
“ub' , T[jB/ sK ;[GkfJe/ r¤b ehsh ;h. s[;hA jkb/ s¤e th
feT[A sV|h iKd/ UA. Bkb/ s[;hA fejVk fco b? nkJ/ r?;.” wzwh
B/ r¤b nkJh^rJh eoB dh e'fPP eofdnK, nzdo'A n"yh ;[o th
gkgk ƒ ftykTA[fdnK fejk.
gkgk dhnK fJj' fijhnK rZbK w?ƒ T[¤ek uzrhnK Bk brdhnK.
;'u e/ wB d[yh j[zdk. wB *u nkydh, wzwh ;koh T[wo fJ;/ soQK
fg;dh oj{rh.
nkj uko feb'whNo *s/ sK Pfjo s'A ;kvk fgzv n?. wzvh d/
pkDhnK B/ P?bo s/ e'bv ;N'o ;kvhnK fBnkJhnK *u nk bkJ/
B/. p¤uk^p¤uk fgzv dk Pfjo *u s[fonk fcod?. gkJhnk yzv
b?Dh j't/ sK Pfjo'A fbnkTA[d/ B/ b'e .dZ;' fgzv Bkb'A Pfjo jkb/

12 $ Bw;eko
d{o n?. r?; dh ;j{bs b?D t/b/ n;hA g/Av{ nK . gkgk dk ;kok
fdB Pfjo ft¤u B"eoh eofdnK dsoK u bzxd?. wB *u nkT[Ad?,
gkgk th nzeb tKr wzwh ƒ fes/ Bkb b? e/ ikD. i/ ed/ wzwh
efjzdh th gkgk dk fJZe' vkfJbkr j[zdk. T[¤ZE/ ;ko/ gV/Q^fby/
j'Dr/, sz{ eh eo/Arh <”
“G?D jowB n?A feT[A p/?mh n?A< w//o/ w'Y/ *s/ fNe/ jZE s/ v[;edh
j'Jh nktkI B/ w/oh fposh s'V fd¤sh j?. w?A fJedw s®Ge rJh
jK. fJj w/oh G{nk dk p/Nk j? nPhotkd. fezB/ fuo pknd j'fJnk
;h. fJ; dh iBw ejkDh fIjB *u :kd nkTA[fdnK G{nk *s/ ;r'A
j'o r[Z;k uVQd?. eJh ;kb gfjbK id G{nk d/ e'Jh p¤uk BjhA ;h,
T[j ;kXK wro s[oh fcodh ojh. okJ/;o tkb/ ;zsK d/ v/o/ sK p[js
;kb iKdh ojh ;h. T[;/ ƒ r[o{ Xkfonk j'fJnk ;h G{nk B/. fJ;
d/ r[o{ dh n?e;hv?AN ftZu w"s j' rJh. d' wjhfBnK wro'A G{nk
;kv/ fgzv nkJh ;h. wzwh Bkb rZbK eoB bZrh. wzwh B/ fejk,
“Xkr/ sthsK ftZu g? e/ tE/ok t/y fbnk. i/ w/oh wzB/ gfNnkb/ fJZe
pj[s tXhnk vkeNo dZ;d/ n?. w?A fgSb/ fdBhA wkB;k rJh ;h .
w/oh ;j/bh d/ th eJh to/Q p¤uk Bh ;h j'fJnk. T[jB/ dtkJh T[;
s'A bJh ;h . j[D ;[Zy Bkb fJZe w[zvk s/ fJ¤e e[Vh B/ T[jd/ e'b.
i/ ej/A sK uZb nkT[BhnK nkgK. n?vo?¤; w?A b? b{z.”
vkeNo B/ u?¤e ehsk. nzdobhnK fNT{pK ;kc eo fd¤shnK.
d' wjhB/ NohNw?AN uZfbnk sK fco nPhotkd j'fJnk. go G{nk
jkb/ th wzwh d/ s[o ikD wro'A th nkgDh neb x'Ndh fcodh
n? . fJjƒ jkb/ th b'eK dh PkpkP/ dh j'o b'V n?.w?A nPhotkd
dk jZE nkgD/ jZEK ft¤u b? e/ fejk, “tho/, w?A mhe nK.” go
w/o/ nzdo s[o rJh wzwh d/ ;dw/ dh vz{xh uh; tZi ojh j?. wzwh
w?ƒ ed/ th nBgVQ BjhA bZr/ ;h, ;r'A j? th BjhA ;h. fJj sK
f;oc gkgk B/ pDkJh j'Jh ;h . w/o/ :kd n? shih^u"Eh *u w/oh
feskp uZ[e e/ wzwh gVQdh ofjzdh. fco ekgh t/y e/ efjzdh,
“ ;'jDk fbfynk eo.”
rZbK fSVhnK *u wzwh dZ;dh, “w?A th gVQB iKdh j[zdh ;h.
Bw;eko $ 13
;kvk ;e{b izvK tkbk ;e{b t¤idk ;h. pj[s uzr/ ;h ;kv/ wk;No
ih. gkm gVQkTA[d,/ c¤NhnK fbykT[Ad/. n;hA gjkV/ th :kd eodhnK
j[zdhnK ;h. j'o fezBhnK rZbK eod/ ;h wzwh. nyho id BkBh dh
w"s tkbh rZb sZe nZgV iKd/ sK wzwh dk rbk Go nkT[Adk. ntkI
o[e iKdh. nrKj rZb Bk j[zdh. w/oh tZvh wkwh B/ th okJ/ d/
fd¤sh, “xo dk ;odk Bh. Bkb/ gzithA iwks s'A pknd e[Vh ƒ d{o
tZv/ ;e{b ftZu G/iDk mhe Bjh, tes wkV?.”
w?ƒ brd? wzwh d/ nzdob/ ;e{b B/ wzwh ƒ pj[s e[M f;ykfJnk.
d'tA/ thfonK ƒ th s/ w?ƒ ;[pQk djhA Bkb go"Am/ ytk e/ todhnK g[nk
e/ NkfJw s/ fsnko eo fdzd/. ;kv/ fNcB p;fsnK ftZu j[zd/. w?ƒ
gVQdh ƒ t/y e/ T[j nzsK dk y[P j[zd/ .
w/o/ dZ;thA ftZu'A c;N nkT[D s/ id ;e{b ftZu j?¤vwk;No
;kfjp B/ w/o/ wksk fgsk ƒ th wkD^;BwkB bJh p[bkfJnk. gkgk
fJeZb/ jh nkJ/ wzwh ƒ Bkb Bk d/y e/ w/ok o'Dk fBeb frnk .;e{b
dk ;kok ;Nkc s/ gzukfJs wzu s/ p?m/ ;B. gkgk ƒ ;kfonK B/ yVQ/
j' e/ tXkJh fdZsh. xo nk e/ id w?A g[¤fSnk, “;t/o/ w?A nkfynk
th ;h, gkgk wzwh ƒ feT[A Bk fbnkJ/.”
sK efjD bZr/, “GkJh s{z fBnkDh n?A ;ko/ fgzv d/ pzd/ p?m/
;h. dZ; s/oh wzwh uzrh bZrdh ;h T[¤E/. s/ok ;BwkB j' frnk,
tXhn?.”
w/ok nzdobk ftzfBQnK frnk. gkgk w{jo/ e[S p'b Bk ;eh w?A.
i/ wzwh n?Bh ;zGkb eod/ B/ ;kvh, sK jh n;hA fszB/ G?D^GkJh gVQ
oj/ jK. fJjh rZb sK dZ;D tkbh ;h T[¤E/. w/o/ wB ftZu ofj^ofj
e/ ;tkb T[Zm oj/ ;B. tZv/ tho/ ƒ id gbZ; N{ s'A pknd
fJzihBhnfozr d/ fvgb'w/ ftZu dkybk fwfbnk ;h, wzwh fezBk jh
fuo T[; dh gVQkJh s/ ekbi pko/ g[ZSd/ oj/ ;h. T[; ƒ pkjo ofj
e/ TZ[mD, p?mD , gVQB pko/ ;wMkTA[d/ oj/ ;h. T[; s'A nrb/ ;kb
id w?A gbZ;^N{ gk; ehsh sK gkgk ih dk fJjh fynkb ;h fe
B/V/^s/V/ e[Vhnk dk sK e'Jh ekbi j? Bh. g®kJht/N phHJ/H eo

14 $ Bw;eko
bt/rh.
wzwh B/ w/oh T[dk;h t/y e/ fJeZbh ƒ g[ZfSnk , “dZ; s{z eh eoBk
ukj[zBh n?A.”
;kv/ xo ftZu fezB/ fdB wzwh gkgk d/ seoko s'A pknd w?B{z
ykb;k t[w?B ekbi ftZu phH n?Z;H ;hH bJh dk\bk eotkfJnk
frnk.
w/ok ckJhBb dk foIbN t/y e/ gkgk y[P j'J/. wzwh ƒ efjD
b¤r/ , “t/y b? jowB ƒ phH nZ?;H ;hH eotksh.”
wzwh jZ;/ ;h .
fi; fdB w/ok foIbN nkfJnk ;h oth thok nkgD/ d';s dk
e?wok b? nkfJnk, efjzdk, “nZi c?fwbh roZ[g c'N' j't/rh jowB
dh rq?i{J/PB dh y[Ph ftu.
;G d/ ftueko dkdh wK, yZp/ gkgk s/ ;Zi/ wzwh wzi/ *s/ p?m
rJ/. d't/A tho s/ w?A T[jBK ftueko fgZS/ yV' rJ/. fvIhNb e?wo/
B/ nkg jh efbZe ehsk. c'N' t/y e/ ;G y[P j' rJ/. wzwh dk nzdo
fyV frnk ;h sK nzdo'A nkgDh pb?e n?Av tkJhN c'N' b? nkJ/.
ekb/ Pkj tkb, fsZy/ B?D BeP, BZe ftZu e'ek, ezBK ftZu tZv/^tZv/
fozr. c'N' fJzi fitA/ fe;/ fcbwh jho'fJB dh j't/. oth thok c'N'
b? e/ ftjV/ ftZu GZfink fco/. wzwh ;kjwD/ eo e/ efjD bZrk,
“wzwh ;Zuw[Zu s[;hA j'` gkgk Bkb'A fes/ ;'jD/.”
gkgk w[;eokJ/ ;h.
wzwh efjzdh, “tZvh eok b'.”
“j{z, j[D t¤vh eotkT/[D ƒ dZ; eh n?, n?t/A d' ;" ƒ EK eo/Arh.
S'Nh ƒ eh j[zd?, Bkb/ nN?uh *u ;KGh ofjzdh n?.” gkgk fJedw
GVe/ ;h.
wzwh u[Zg eo rJ/. T[j c'N' w[V wzwh d/ nN?uh *u'A pkjo Bk
nkJh.
“e[V/ GkJh ;{N j'o gk b? fcZek fijk t/y e/. eh efjDr/ b'e.

Bw;eko $ 15
eh T[wo ;h s/oh wK dh jkb/.” w/o/ e'b'A bzxD bZrh G{nk dh ntkI
B/ w/ok fXnkB fco s'fVnk j?. jo t/b/ rZbK *u'A ehV/ eZYD tkbh
G{nk ƒ eh gs? fJj ;{N t/y e/ wzwh fezBk y[P j[zdh ;h. fgZS/ fij/
id puBh skJh dk G'r ;h, wzwh efjzdh, “s?ƒ fezBK w'j eodh
jz[dh ;h. s{z th u¤b.”
w/o/ fJj' ;{N gkfJnk j'fJnk ;h. wzwh d/ th fJjd/ Bkb fij/
jh gfozN tkbk gkfJnk ;h. n;hA p?mhnK ;h. p[VhnK *u'A e'Jh
j"bh d/D/ wzwh ƒ g[ZSD bZrh, w? ;[Dh, “s/oh G?D n? Bkb nkJh<”
w[VfdnK tes o;s/ *u rZb eoe/ wzwh fezBk jZ;/. G{nk ƒ
w/ok fJj ;{N th G?Vk bZrd?. fJBQK ƒ eh dZ;K. w?A wzwh dh nkswk
dh y[Ph tk;s/ jh ;ko/ ezw eoB/ B/. sz{ eotk b? b'eK s'A pZb/^pZb/
. w/ohnK nZyK dk gkDh o[e BjhA fojk.
“b/? S'Nh fsnko eotk fbnKdh e?wo/ Bkb.” poKv/ ftZu'A uku/
oki dh ntkI w/o/ ezBhA gJh n?. w?ƒ wzi/ *s/ p?mh ƒ fco uZeo
nkfJnk j?. f;o ftZu fJedw e[S j'fJnk j?. bZrd? fit/A gkN
ikt/rk.
gkgk ns/ ukuk ;kjwD/ poKv/ ft¤u yVQ/ c'N' t/y oj/ jB.
G{nk th c'N' ƒ t/ydh j?.
“jK pZ; mhe n?. T[j sK GkJh p/rkB/ fgzv dk p/rkBk nkdwh
n?. T[; ƒ eh gs?. w[fNnko ijkB rJh n?. tZvhnK c'N'nK nkgK
G'r *s/ oZyd/ ;'jD/ brd/ nK. b'eK dh uouk wkVh j[zdh n? GkJh
'ip
? . feZE'A sZe sK j[D gj[zuks/ vkY/ B/.” G{nk nkgD/ |?;b/ ƒ g®tkB
uVQfdnK t/y, nkgDh v{zxh neb dk ;w[zdo foVe^foVe PpdK
dk g®Gkt SZv ojh j?. ;[Bfjoh |o/w tkbh d' tkJh fszB c[ZN dh
nkfJb ebo Bkb fsnko ehsh c'N', fijVh oftzdo nzeb fsnko
eotk e/ fbnkJ/ ;B, PhP/ tkbh nbwkoh ftZu g[Zmh eoe/ oZyh gJh
n?.
okshA oftzdo nzeb id'A wzwh dh s;tho b? e/ nkJ/, w?A gkgk
d/ e'b jh p?mh ;K. d'tK dh rZbK eoB dh nktkI w?ƒ ;[Ddh ojh.

16 $ Bw;eko
“nikfJp pZfunK e'b j'o j[D ofj th eh frn?. ;ohoe s"o
s/ ;[yw/b j[D ;kv/ e'b BjhA. fJj c'N' jh j? T[; dh. T[jdh fdZsh
f;Zfynk s/ ;z;ekoK *s/ ubd/ pZu/ T[; ƒ Bw;eko efonk eoBr/
. T[j tZvh ;h. s/o/ xo ƒ tZvk eoe/ rJh n? .sz{ T[; ƒ n?;
t/b/ S'Nh Bk eohA. S'Nh Bk ;wM. T[wo xZN fwbh, dZ[y n? nkgK
;kfonk B{z. T[woK Bkb wBZ[y tZv/ BhA jz[d/, ezwK ƒ tZvk frfDnk
iKd?, fco Grs f;zx dh fezBh e[ T[wo ;h. Gkt/A T[jBK Bkb s[bBk
Bk d/ go xo tk;s/ T[j th t¤vh n?. e'Jh n?;h r¤b BhA j";bk
oZyHHHH.” oftzdo nzeb B/ gkgk d/ bfji/ ƒ d/y dbhb fd¤sh ;h.
“ub' t/yd/ nK.” efj, gkgk B/ rZb dk ftPk pdb fd¤sk ;h.
r¤bK ;[D e/ w/ohnK G[ZpK fBeb rJhnK .gkgk B/ w/o/ o'D ƒ th
j'o jh soQK ;wM fbnk. nzeb ub/ rJ/ sK T[jBK r'dh ftu b? e/
w?ƒ Sksh Bkb bk fbnk. T[jBK dh nktkI th Gkoh j' rJh ;h.
fezBk fuo ftbedh ƒ w?ƒ BjhA gsk gkgk dh r'dh ftu ed'A BhAd
nk rJh ;h. go G{nk B/ c/o nkgDhnK rZbK dk s'Vk fJ;/ jh rZb
*s/ MkfVnk ;h, “i[nkeK ƒ eh gsk j[zd?.@
“fbnkT[ GkJh ;kc rd?bk s/ ukdo, pkjo wjkoki dh ;tkoh
tk;s/ ukjhd?.@ pkjo'A nk uku/ oki d/ p'b w/o/ ezBhA g?Ad/ jB. ;'uK
*u'A pkjo j' w?A T[¤m e/ g/Nh ftZu'A BtK rd?bk s/ BthA ukdo e¤Y
e/ uku/ oki ƒ cVkJh j?. fJj T[j' ukdo n? fijVh w?A s/ wzwh
B/ fgSb/ wjhB/ Pfjo'A yohdh ;h. g/Nh e'b yVQh dh w/oh fBrkj
tko tko ;[Bfjoh co/w tZb ik ojh j? s/ oftzdo nzeb dh rZb
:kd nk ojh j?. “r'b wkoehN e'b fJZe'^fJZe d[ekB j? fJjBK
co/wK dh. fiZE'A fJj co/w iVtkfJn? . nkw d[ekBdko BhA
oZydk fJzB/ tXhnk co/w. Bkb/ ;[ji nkofN;N sK wzfBnk
j'fJn?. efjzdk ;h NkJhw E'V?, c'N' pDBh Bh fJzBh ibdh. w;K
I'o Bkb pDtkJh. n;hA fejk Gkt/A oks bk, G'r t/b/ ukjhdhn?.”
;[Bfjoh co/w t/y e/ w/o/ nzdo v'p g? oj/ jB . wA? wzi/ s/ fco p?m
rJh jK. x[zwDx/ohnK ftu p?mh ƒ fe;/ B/ j"bh fijh BK b? e/

Bw;eko $ 17
p[bkfJnk j?. t/fynk w/ohnK phHn?;H;hH dhnK iwksDK g[Pfgzdo
s/ PPh g®Gk T[dk; fujo/ bJh yVQhnK ;B. w/o/ r+/ Bkb g[Pfgzdo
fuzpV e/ g[ZS ojh j?, “fJj fet/A j' frnk jowB . o¤p B/ vkYk
efjo ewk fd¤sk nkgD/ Bkb.”
eh dZ;K g[Pfgzdo s/ gqGk ƒ, pJh oZp B/ i' ehsk ;' ehsk, j[D
nkgD/ th feZE'A sZe fBZxo/ yV/Q B/ .
“jowB s{z sK ;kB{z j";b/ fdzdh j[zdh n?A. pjkdo n?A s{z. seVh
j'.”
go eh dZ;K gqGk ƒ eh^eh phsh iKdh n? w/o/ *s/.
“nkT[ phpk gkDh b? b', Bkb/ x[ZN^xZ[N ukj b? b', fejV/ t/b/
dhnK uZbhnK j'JhnK j't'ArhnK mzY *u.”
ukuk oki T[jBK ƒ pkjo b? frnk j?. w?A fJPkok ehsk , T[j
u[¤g^ukg ubhnK rJhnK.
;'udh jK eh dZ;K fJjBK ƒ pkjo Io{o pjkdo pD e/ ojh jK
go xo d/ w?ƒ i[nkeVh efje/ wzwh Bkb Xo'j eo oj/ B/, i' ;fjD
BjhA j' fojk.
“ub' p/Nk G'r dk tes j'D tkb?”, w?ƒ v{zxhnK ;'uK ftZu p?mh
ƒ w'Y/ s'A cVQ T[¤mD bJh dkdh wK efj ojh j?. “p/Nk u¤b pkjo
wjkoki dh skfpnk p?mhJ/. pkDh ;[D e/ wB j'o j'J/rk. dkdh wK
d/ ;jko/ w?A j"bh^j"bh gzvkb ftZu nk rJh jK. fuZNhnK ukdoK d{o
sZe ftShnK j'JhnK jB. GkJh ih, pkp/ dh d/j *s/ u"o eo fojk
j?. fJe gk;/ spb/ s/ jkow'Bhnw nkgD/ nZr/ oZyhA fszB okrh p?m/
jB. w?A dkdh wK d/ e'b p?m rJh jK. gkgk ih ewhI^gikw/ ftu,
g{Dh ehsh gZr pzBh, b'Jh dh p[Zeb wkoh p?m/ jB. d'tK thfonK d/
T[dk; fujo/ t/y e/ ekbi/ o[Zr Gfonk frnk j?. uku/ nkT[D
tkfbnK ƒ fwb^fwb e/ fpmk oj/ jB. G{nk ed/ gzvkb *u p?mhnK
n"osK tZb nkT[Adh j?, ed/ nzdo ubh iKdh j?. wzwh dh vZph e[
fizBh c'N' G{nk B/ wjkoki w{jo/ fNek fd¤sh j? nkg fco fgSKj
n"osK tZb ubh rJh j?.

18 $ Bw;eko
wzwh dk fujok w/o/ ;kjwD/ j?. fBZeh fijh c'N' ftZu'A T[j w/o/
tZb t/y ojh j?. fJT[A bZrd? fit/A ;kohnK rZbK T[; B/ th ;[D
bJhnK j'D wzwh T[dk;h ftu w?ƒ x{o ojh j?. fit/A efj ojh j't/
, “jowB w?A s?ƒ gfjbK th fej?, pJh e[M eoe/ ftykJhdk j[zd?.
go s{z sK e[S BjhA eo ojh. fJj sK ;ko/ j?D fJZe' fij/.” wzwh
dh x{o w?E'A t/yh BjhA ik ojh. fdwkr ƒ s/ih Bkb c/o e[S uVQ
foj?. wzwh bkjBsK gk ojh j?, “n?;/ eoe/ jowB efjzdh j[zdh ;h,
w?A vkeNoK tkbh gVQkJh ehsh j'Jh n?. c/o s?ƒ u/szB j'Dk ukjhd?.
ekbi ftZu s{z fJe tko BkNe ftZu Gkr fbnk ;h. w?ƒ j[Zp^jZ[p
dZ;dh ;h, “wzwh nfBnkJ/ d/ fybkc ;h ;kvk BkNe. n"osK d/
;BwkB dh rZb eod/ gkso dk o'b w?A ehsk ;h. j[D s/ok T[j gkso
s/ ;'u feZE/ n? XhJ/.@ wzwh dh nkswk tko^tko w?ƒ Mzi'V ojh j?.
o'^o' e/ e[M BhA pDdk XhJ/ okDhJ/.
“;/te eh UVfe fBpfj g®hs.” r[opkDh d/ Ppd Bkb w/oh
fposh N[¤N ikAdh j? . wB *u pV/ d[¤y Bkb fynkb Gko{ j' iKd/ B/
. fit/A eb/ik gZfSnk frnk j't/. wzwh Bkb sK nkgD/ gfotko B/
th g®hs BjhA fBGkJh, ;koh T[wo dh xkb ewkJh dh edo BjhA
gkJh. dorkj tkb/ Bkb g®hs fet/A fBG/rh. pyPDjko fJj sK
M{mhnK tfvnkJhnK d/ G[¤y/ p?m/ B/.
GkJh ih d/ PpdK Bkb w/o/ nzdobk s{|kB j'o M{bD bZr fgnk
j?. w?A yVQh j' rJh jK. dkdh wK B/ w/ok ewhI fyZu e/ p?mD dk
fJPkok ehsk j?. “nkJh dkdh wK”, efjzfdnK jh w?A ekjbh Bkb
nzdo tZb s[o gJh jK. nzdo nk PhP/ tkbh nbwkoh y'bQh j?.
;[Bfjoh co/w ftZu'A wzwh dk fujok w/o/ tZb t/ydk bZrdk j?.
nkgDh Sksh Bkb c'N' bk w?A fco pkjo nk fJeZm ƒ uhodh n¤r/
tX ojh jK. w/o/ nzdobk s{ckB j'o s/I j' frnk j?. b'eK dk fJeZm
tZv/ gZbV/ tKr fjZbdk fdykJh d/ fojk j?. nB/eK nZyK w/o/ t¤b
t/y ojhnK jB. w/o/ edw pkp/ dh phV t¤+ tX oj/ jB. f;idk
eo w? wzwh dh S'Nh s;tho ƒ u[Ze e/ ;[Bfjoh co/w tkbh c'N' fNek
e/ oZy fdzdh jK.wzwh dk fujok w[;eok fojk j?.

Bw;eko $ 19
c/o eh
“pkg{ ih ub' c/o e[t/bk j'i{.”
g's/ r'bvh d/ p'b w/o/ ezBK *u g?Ad/ B/.
“nkfJnk p/N/, “w/o/ w{z[j'A fJedw fBebdk j?. wzi/ e'b gJ/
;N{b ƒ gk;/ eoe/ T[¤mD brdk jK. fsnko j' e/ th ikD ƒ wB
BjhA wzBdk. n?B/ *u w/o/ e'b nk e/ r'bvh ukj tkb/ e¤g u[Zedk
g[ZSdk j?^
“eh r¤bK eod/ ;h< gkgk Bkb pkg{ ih pj[s d/o bksh. w?A
;'udk ;K ed whfNzr w[Ze/. rZvh pkjo eZYK. pkg{ ih feT[A n?At/A
T[bM/ gJ/ U s[;hA. ;G nktdh nktdh eod/ n?. jo/e B/ wB
nkJh ehsh n?. fco id s[jkvh e'Jh gotkj Bk eo/, s[;h n?t/A
;kj ;[ekJh ikUA. eh rZb pDdh n??. s[;h w"i eo', ;G rZbK mhe
j[d
z hnK B/.jo/e nkgD/ nkgD/ n?Arb s'A i;NhckJh eod?.” r'bvh
ƒ gsk sK j? go r¤b f;o| rZb eoB tk;s/ jh g[ZSh j? T[;B/.
r'bvh dh rZb ;[D e/ wB fco T[bN^g[bN j'D b¤r fgnk j?.
fJ; pZu/ ƒ eh dZ;K , bytho fet/A b'j/ dk ED pfDnK nktdh gr"D
*'s/ nfVnk yV?. fJTA[ bkr/ d/r/ E'V' ysw j' iKd/ B/ fiTA[fdnk
ihnK d/. Bkb/ wBh d/ ekfonK B/ sK fe~E'A sZe gj[zukJ/ gJ/ nK.
jZd j'Jh gJh n? fJ; NZpo nkbh. ub' e'Jh t/bk j[zd?, sZsk mzYk
th j'fJnk iKdk. Bkb/ fJj' fijk eh T[gZdo yVQk eosk s/o/ GkJh
B/ , fijVk s{z ;j[fonk p[o/ d/ pko skJhA gjz[funk yfVn?A. bytho
dhnK j[D/ ;[DhnK rZbK Bkb sK d/j M{mh j'Jh gJh j? . ;[ytho
J/vk th wkVk Bjh j?, fizBK bytho s/ fJj bkDk pDkT[AD *s/ s[fbnk
yfVn?.
“u¤bhJ/ pkg{ ih.” r'bvh B/ fco nktkI wkoh. eko T[;B/

20 $ Bw;eko
r/N s'A pkjo eZY bJh j?.
“s/o/ gkgk s'A ;ko/ ezw eko g[¤S bJ/ B/ <” eko dh nrbh ;hN
*s/ p?mfdnK w?A ;[Gkfte jh T[;ƒ g[ZfSnk j?.
“jK ih, p; s[;h p?m'. ;G e[M ;wM fbn? .”
g's/ r'bvh d/ ftnkj dh fsnkoh bJh e[S ;wkB Pfjo'A b?Dk
j?. fJ; d/ Bkb ik fojk jK.
T[;/ Pfjo ;[ytho ofjD br fgn?. +ytho dhnK x[oehnK
:kd eoe/ fJjBK d'tK dk pugB w/ohnK nZZyK nZr'A bzxDk P[o{ j'
frn?.
d't/A nZrV^fgZSV d/ ;B. w;K v{Y e[ ;kb dk |oe ;h.
fJjBK dk nkg; ftZu. d'tA/ *eZm/ y/vd/. fJjBK dh wK d'jK d/ fJZe'
fij/ e[Vs/ gikw/A f;bke/ gtk fdzdh. i{V/ eoe/ fuZN/ o[wkb pzB
fdzdh.
e/;hA BtQk e/ id f;o ƒ s/b brkT[D brdh ;[ytho 'okw Bkb
s/b btkTA[dk go bytho nVe/ yVQ iKdk.
“jkb/ Bh^jkb/ Bh, n;h sK y/vd/ nkA.”
w;kA cVe/ fpmkTA[dh fJjBkA dh wK fJjƒ. ftjV/ ‘u GZi/
fcod/ yor'PkA tor/ bZrd/. r[nKY dh ib e[o p[VQh t/y e/ efjzdh,
“e[V/ ;[oihs e[o/, s/o/ d'tK g[ZsK dh sK w?ƒ f;nkD Jh BhA
nkTA[dh. fJZe' i/ B/.”
;e{b gVQB bkJ/. d't/A fJeZm/ iKd/. nke/ th fJeZm/ gVQd/ .
fJZe fdB fJjBK dh wK ch; d/D rJh. BthA nkJh G?D ih g[ZSD
bZrh, i"V/ B/ fJj<”
xo/ nk e/ fJjBK dh wK jZ;D' Bk jN/, “c'N i? ykD/ dh ƒ g[ZSD
tkbk j't/ iBw sohe fbyk e/ jh dkyb eokJ/ B/. sz{ d/y e/ sK rZb
eo.”
bytho xZN gVQdk ;h. ;[ytho sK xo/ nk e/ th feskpK

Bw;eko $ 21
ekghnK Bkb fuzpfVnk ofjdk . go d't/A tXhnk BzpoK Bkb gk;
j[zd/. d;thA gk; eoe/ ;[ytho efjzdk, “w?A sK ekbi *u bZrD?.”
bytho x/;b ih wko/. y/s dk tZX fgnkok ;h fJj. fJ;/
eoe/ y/sh *u g? frnk. T{A sK uzrk j'fJnk. w?E'A ezwK^ekoK *u
;hohnK ;KMhnK Bkb g{oh BjhA ;h g?Adh. fiZdD d/ B/ ezw
;zGkfbn?^;"y j' rJh ;h. ;[ytho B/ uzrh gVQkJh ehsh. fco p?Ae
'u B"eoh fwb rJh.
d'jK d/ ezwK ƒ t/ye/ fJjBK dh wK dh nZvh Bk brdh. tZv/
sVe/ T[¤m e/ Bjk e/ r[od[nko/ ik nkT[Adh. d[ZX foVe e/ XkoK
eZYdh. n?B/ ƒ ;[ytho BQk e/ gZr pzBQ e/ fsnko j'D bZr iKdk. T[;
ƒ go"Am/ gek e/ fvT{Nh *s/ s'odh. fco y/s tkfbnK d/ ezw tZb
j[zdh.fJzB/ tXhnk fdB ;B.
“fet/A pkg{ ih p?m/^p?m/ f;o fjbkJh iKd/ U.” r¤vh ubk oj/
r'bvh dh fBrQk nukBe w/o/ f;o fjZbD *s/ gJh n?.
“BjhA g[Zsok pZ; n?t/A fe;/ T[¤ybh *u eko dk NkfJo tZiD
eoe/ ;oho fjZfbnk j'T{.”
w?A r'bvh dk fXnkB pdbD bJh fejk j?.
“tkj pkg{ ih.gZeh ;Ve *s/ fejVh T[¤ybh nkrh, rZvh sK ;"
dh ;ghv *s/ ;[Zsh s[oh iKdh n?.”
“n¤Sk` n¤Sk` j"bh uZb fco.”
rZb dk ftPk pdbD bJh fJzBk jh efj u[Zg j' frnk jK w?A.
nktdh nkyh rZb Bkb jh wB feXo/ j'o xkNhJA/ g? frnk j?. wB
dhnK GzwhohnK j'o s/I x[zwD brdhnK jB.
;Ve *s/ GZidh eko d/ NkfJo sK BjhA, w/ohnK ;'uK Io{o
fIzdrh dhnK T[¤ybhnK ftZu tidhnK fvZe^v'b/ yKdhnK ik ojhnK
jB.
“g[¤sok s?ƒ eh dZ;K. fJjBK d'tK GoktK d/ ftnkj dhnK
o"DeK d/ eh ;w/A ;B. bytho ƒ g[ZfSnk, foPfsnK tkb/ nkT[Ad/

22 $ Bw;eko
n? dZ; GkJh eh okfJ n? s/oh, sK nkydk jkb/ Bh eotkT[Dk.
;[ytho dh B"eoh eoe/ sK e'Jh Bk e'Jh o'I yVQk jh ofjzdk. dZ;'
eh wzr n?. e[Vh gVQh^fbyh n?. B"eoh *s/ bZrh n?. id sbtzvh
nkfbnK B/ nk I'o gkfJnk sK fJjh bytho efjzdk, “c/o w/ok
ftnkj ed'A j'T{. fJjdk sK eoh iKd/ U.”
w?A fejk, “s{z jh bZs BjhA bkT[Adk n;hA sK s/o/ ftnkj bJh
fsnko p?m/ jK.”
d' t K d/ fJeZ f mnK d/ ftnj ehs/ . ƒjK Bkb ftjVk
Gfonk^Gfonk bZfrnk eo/. bytho d/ xo tkbh e[bdhg xo/
ofjzdh. ezw eoB dh g{oh ftTA[s n? T[;ƒ. ;[ytho d/ xotkbh
;[Zy Bkb wk;NoBh. e[M wjhB/ sK nkgD/ g/e/ fgzv gVQkTAD iKdh
ojh. c/o ;[ytho pdbh eotk fbnkfJnk fgzv dh. fe;/ gzukfJsh
ezw Xzd/ w?A ;e{b *u iKdk. e[o;h *s/ p?mh jowhs ƒ t/y e/ w/oh
Sksh u"Vh j' iKdh. uktK Bkb ftnkj e/ fbnKdh ;h Bz{j. ;e{b
d/ T[gofbnK u[pkfonK dh SZs g?Dh ;h. n;h ;ko/ gzukfJs w?Apo
;e{b d/ ftjV/ ‘u yVQ/ ;K. yfVQnK ƒ nk ;kfonK ƒ ;fs ;®h nekb
p[bkJh jowhs B/. e[o;hnK ftjV/ *u wzrtk e/ p?mD bJh efj e/
ubh rJh. ;ogzu d/ T[; fdB ej/ p'b :kd eoe/ nZi wB Go^Go
nkTA[d?, “puB f;nK GkrK tkb?A sz{ fijd/ n?Bh ;'jDh s/ f;nkDh
ƒj nkJh n?. n"bkd j't/ GkJh sK s/oh torh.”
go eh dZ;K fe;/ ƒ, j[D fJ;/ n"bkd eoe/ wB nzdo'A NZ[fNnk
fgn?. n;b dZ;K fe;/ d/ w¤E/ b¤rD ƒ ihn BjhA eodk.
w[V w[V fJ;/ eoe/ phfsnk :kd eoh iKdk. ftnkj d/ ;kb
wro'A bytho dh xo tkbh e'b e[Vh j'Jh. ;[ytho dh xotkbh dh
r'dh w[zvk. xo y[PhnK Bkb Go frnk. g'j ;Zs/A ƒ nyzv gkm j'Dk
;h. ;ko/ fgzv ftudh wjkoki dh ;tkoh Bkb No?eNo NokbhnK
d/ bko/ Bkb ib{; fBebDk ;h. fJjBK dh wK efjzdh fJ; w"e/ r[o{
xo ƒ e[S Io{o dkB eohJ/ . ib{; tkb/ fdB w?A fJZeh ;" o[gJhJ/
wZEk N/fenk . Nokbh *u yVQ/ YZv ;kozrh Bkb tkoK rkT[Ad/ ethPoh

Bw;eko $ 23
iE/ d/ w'Yh B/ s[os^c[os eftsk i'V e/ g's/ dhnK tXkJhnK
fdZshnK ;h ;ko/ gfotko ƒ. b'jVh tkbh oks xo/ g{ok iPB
uZfbnk. nrtkV d/ w[zv/ wzfinK 's/ p?m/ rbk; yVek oj/ ;B.
bytho T[jBK *u p?mk Go^Go frbk; nzdo f;ZNh iKdk ;h. w?ƒ
th wZb'^wZbh frbk; d/ frnk ;h Goe/. ;[ytho B/ T[d'A th BjhA
ghsh. j[D th BjhA ghAdk. bytho d/ nzdo T[;/ oks e'Jh y[zXe
gDgh bZrh. id BP/ d/ b'o *u w/o/ wro p?me *u nk e/ pfjeD
b¤frnk,
“rZb Jh e'Jh Bh pkg{ ih Gok d/ sK w[zvk j'fJn?. ;kvh e[Vh
ƒ w[zfvnK torh ;wMhA.”
nkj r'bvh T[; s'A v/Y d' ;kb wro'A j'fJnk ;h.
rZb ;[D e/ wB *u M[DM[Dh fijh T[Zmh ;h. “sz{ feT[A f|eo
eodA?. w[zfvnK torh jh oj{.”
“c/o mhe n?, c/o mhe n?.” efjzdk PokphnK tkbh ukb pkjo
ƒ fBeb frnk ;h. ftjV/ *u p?m/ fJe d' w[zv/ p'bhnK gkJh ikD.
w[V fJjBK d/ ftnkj tork wkj"b pfDnk fgnk ;h. t/yd/ jh
t/yd/ wBh r'dh uA' TZ[so e/ fBZe/^fBZe/ edw GoB bZr fgnk ;h.
r'Gb/ fij/ ƒ jowhs ;ik ;ztko e/ nkgD/ Bkb ;e{b b? iKdh.
ed/^ ed/ w?A ftjV/ *u p?mk j[zdk sK r'dhUA T[skodh nkgD/ w'Y/
gkfJnk go; mhe eodh efjzdh,
“b? w/oh sK pKj Eek fdZsh. nZi r'dhUA Jh BjhA T[sfonk.
ikj pkg{ ih e'b/. e[dkVhnK wkodk wBh w/o/ wzi/ 's/ p?mk y/vdk
ofjzdk. eJh tko y/vdk^y/vdk T[E/ jh ;"A iAkdk. jowhs u[Ze e/
nzdo p?¤v *s/ gkTA[dh. ;[ytho dk ;[Gkn P[o{ sA' ;zrkb{ fojk. wBh
Bkb nkED/ E'VQk pj[s bkv eodk. c/o N?bhftIB bk b?Adk ewo/ *u
ik e/. dkdh Bkb y{p uKpVK gkTA[dk tkjtk oks sZe wBh. uko e[
;kb d/ ƒ Pfjo nzro/ih ;e{b *u dk\b eotk fdZsk ;[ytho B/.
;t/o/ ;e{b dh pZ; b? iKdh, nkED/ SZv iKdh. tZvhnK iwksK *u
ubdhnK nkw pZ;K *s/ ikD bZr fgnk. f;nkbK *u T[E/ th ofj

24 $ Bw;eko
g?Adk. d;th d/ uzr/ Bzpo nkJ/. pkoQthA iwks bJh uzvhrVQ dk\b
eotk nkfJnk ;[ytho. ekbi 'u iKd/ ƒ jtk bZrDh P[o{ j' rJh.
gfjb/ ;kb *u jh wBh dhnK rZbK j'oz{^ j'oz{ bZrD bZrhnK. ;[ytho
Bkb rZb xZN eodk. jowhs jh youk fdzdh, T[;/ Bkb rZbK
eodk. ;kv/ Bkb wB j[zdk uzvhrVQ dhnK rZbK eodk Bjh sK
N?bhftIB bk e/ p?mk ofjzdk. fizB/ fdB wBh xo/ ofjzdk ;[ytho
ewo/ *u xZN jh yVQdk. i/ w?A efjzdk, “;[y pfj ik wBh e'b/ fezB/
fdBK wro'A nkfJn?.”
sK fJe' itkp j[zdk,
“itkeK *u pj[sk BhA p?mhdk pkg{ ih. fJjBK B/ e'Jh j'o u?Bb
t/yDk jz[d?. w?A ypoK tr?ok jh ;[DdK. Bkb/ fJj nktdh wzwh Bkb
jh rZbK eoe/ y[P ofjzd?.”
eJh fdBK dk jowhs ƒ p[yko BjhA T[so fojk ;h. fgzv'A
dtkJh b?Adh ojh. oks dod th p[js j'fJnk ;h. nrb/ fdB
;[ytho Pfjo j;gskb fdykT[D bJh b? e/ frnk. nkED/ nkfJnk,
T[dk; ;h.
“eh dZf;nk g[Zs vkeNo B/< gfjbK skA e[S Bk p'fbnk. fco
rbk ;kc eodk dZ;D bZfrnk,
“pkg{ ih vkeNo B/ sK wkVh fpwkoh dk PZe gkfJn?. dtkJh
fdZsh n?. gfNnkb/ fdykTA[D bJh fej?.”
;[D e/ w?A th fJZedw ;z[B j' frnk. go ;[ytho ƒ j";bk d/D
bJh fejk,
“f|eo Bk eo g[s
Z ;G fpwkohnK dk fJbki j?rk j[D. jowhs
sA' nkgK ƒ eh uzr?. gfNnkb/ tXhnk vkeNo ƒ ftyk e/ nkJhA.
mhe j'i{.”
T[; oks w?ƒ BhAd BjhA nkJh ;h. ;t/o/ ;[ytho, jowhs ƒ b?
e/ gfNnkb/ frnk ;h. fezB/ jh r/V/ gfNnkb/ d/ bZr u[Ze/ ;B. j[D
sK dod fJzBk jz[dk sVcdh jowhs ƒ t/fynk Bk iKdk. fpwkoh
tXdh ik ojh ;h. ;[ytho eJh^eJh fdB fvT{Nh *s/ Bk iKdk.
Bw;eko $ 25
pj[sk S[ZNh *s/ jh ofjzdk xo dtkJhnK Bkb Go frnk. go
jowhs ƒ e'Jh |oe Bjh g? fojk ;h. nyho phekB/o b? rJ/.
fezB/ fdB ftukoh T¤[E/ ojh. S/^;Zs wjhfBnK *u Peb j'o dh j'o
pD rJh. j[D sK f;o d/ tkb MVQ e/ y'gVh fBZeb nkJh ;h.
ftukoh wzi/ *s/ p?mh fBZe/ itke tKr{z brdh. fJe fdB sK ;[ytho
d/ jZE'A r'bhnkA dk gZsk s/ gkDh dk frbk; cV e/ ftjV/ *u trkj
e/ wkfonk.
“SZv' goQ/ fJjBK B/ sK E'B{z th n"yk eo SZfvn?. w?ƒ wo b?D
fdU. fJj sK w?ƒ ftZu/ jh bwekJh iKdhn?A.”
;[DfdnK jh ;[ytho d/ nzdobk pzBQ N[ZN frnk ;h. jowhs ƒ
p[e
Z b *u b? e/ ;[ytho pZfunK tKr j[peh^j[peh n¤yK dk gkDh tjk
fojk ;h.
w/o/ s'A nkg t/fynk BjhA ik fojk ;h. go fco th w;K
T[mkfJnk,
“ewbk j'fJn?A. j";b/ Bkb ;/tk eo. fJj sK n"yh n?, s{z
seVk ofj. mhe j'i{rh.”
go w/o/ ;G p'b M{m/ j' rJ/, fi; fdB ;kƒ ;G ƒ SZv e/ T[j
ubh rJh. fJjBK dh wK dk o[dB nZv t/fynk Bk iKdk. ƒj d/ }w
*u ;kb nzdo T[j th s[o rJh. jowhs d/ G'r sA' wroA' ;[ytho
nzdo/ fgnk fojk eo/. fJe fdB Bod/t nkfJnk T[; dk d';s i'
n?e;kfJi wfjew/ ‘u fJ;g?eNo ;h. Bkb T[jd/ xo tkbh.
efjzd/ , “i' j' frnk T[j sK w[Vdk BhA. n?A g? e/ fIzdrh Bh bzxDh.
fvT{Nh *s/ nkfJnk eo. pkjo fe;/ d/ w{zj wZE/ bZr/Ark wB j'o j't/
rk.@
nrb/ fdB ;[ytho fvT{Nh *s/ frnk. fvT{Nh s'A nk e/ u[Zg
ukg o'Nh yKdk nkgD/ ewo/ 'u g? iKdk. N?bhftIB pj[s xZN
t/ydk. i/ t/ydk ;[Ddk f;oc ypoK bkT[Adk. ed/^ed/ i/ bytho
;zd/jK y/sK s'A nkfJnk j[zdk T[j ;[ytho Bkb o'Nh yKdk. fJe fdB
e[bdhg B/ o'Nh gk e/ bytho ƒ cVkT[Afdnk fejk^ GkJh ;kfjp ƒ

26 $ Bw;eko
cVk fdU Bkb/ nkg th o'Nh yk bU .
;[ytho s/ bytho toKv/ *u gJ/ tZv/ w/I 's/ fJeZm/ o'Nh yk oj/
;h. Bkb/ fBZehnK^fBZehnK rZbK eo oj/ ;h. “:ko ;pIh *u b{D
xZN n?, u{zYh e[ j'o gkbhJ/<
“BjhA, Bjh B{D sK pj[s n?, s/o/ w{zj dk ;tkd Jh mhe Bh j'Dk
vkeNo s'A dtkJh^dt{Jh b? mhe j'i{rk.”
;[D e/ ;[ytho u[Zg j' frnk. w?ƒ Ugok fijk bZfrnk. n;b
'*u bytho e[bdhg dh pDkJh ;pIh ƒ wkVh BjhA efjDk ukj[zdk
;h.
o'Nh yKd/ ƒ w?ƒ th bZfrnk b{D tkfenk jh xZN ;h ;pIh *u.
d[y
Z K wko/ pzd/ Bkb fet/A j'D b¤r g?Adh n? NZpo *u th. ;[ytho
dk ;[Gkn sK gfjbK s'A jh xZN p'bD tkb?. pZu/ tZb T[; dk fXnkB
eh ikDk ;h. T[; ƒ sK nkgD/^nkg dh jh ;[X BjhA ;h. i/ ed/
efjDk, “ wBh dk fXnkB oZfynk eo .” sK n¤r' fJZe' itkp j[zdk,
“pkg{ ih e[dos d/ jZE n? ;G e[M, gfjbK w/oh fezBh e[ f;nkDg
uZbh n?.” w?A X[o nzdo sZe N[ZNdk mzvk j"Aek Go e/ u[Zg j' iKdk.
eko dh ocsko j"bh eoe/ r'bvh B/ rkfDnK dh ohb ubk fdZsh
j?.
“bU pkg{ ih ;zrhs dk wIk bU, xzN/ Go d/ u[Zg p?m/ UA.”
r[odk; wkB rk fojk j?. “d[X
Z T[pbd/, g[Zs ftrVd/… d[ZX g[Zs
r[odk; f;nK fBrokBh ukj[zd/ B/……. wB *u nkTA[d? r'bvh g[Zs
feZE/ IywK ƒ jo/ eoB bZr fgnA?. r'bvh rhs dhnK X[BK *s/
w;sh *u M{wdk eko ubk foj?. d{o d{o sZe y/sK *u eDe dh joh
ukdo ftSh BIo nkTA[dh j?.
“pkg{ ih s[;h ikDd/ U fJj r[odk; wkB n?.”
“jK fJe tko Bfjo{ ekbi ftu nkfJnk ;h. T[d'A fJj jkb/
rkT[D bZfrnk^bZfrnk ;h. s/o/ skfJnk ih gVQd/ ;h T[ZE/. T[jB/
dZf;nk ;h xo/ nk e/. vcbh *s/ rkT[Ad?. “r'bvh dh rZb dk itkp

Bw;eko $ 27
sK d/ fdZsk. go ;'udK^g[Zs s?ƒ eh gsk w/o/ nzdo eh tZi foj?.
u"dK eoe/ wBh xo/ ;h. e'Jh ezw^eko BjhA eodk ;h. fJZe
fdB ;[ytho efjD bZfrnk, “pkg{ ih foPfsnK tkb/ nkT[Ad/ n?,
fJjƒ ftnkj Bk bJhJ/ j[D. nZXh^nZXh oks xo/ tVd?. sVe/
X[g
Z K uV iKdhn? fJj oIkJh *u'A w{zj BjhA eZYdk. Bkb/ j[D ftnkj[D
f;o n?. nkg/ ezw eko eo{ fco.” “w? skA g[¤s gfjbkA Jh fJj
;'udK.” ;[ytho dh rZb dh w?A g{oh jkwh Goh ;h.
nkED/ w'No ;kJheb yVQk eoe/ wBh poKv/ *u'A w/o/ wzi/ e'b dh
bzx fojk ;h sK ;[ytho B/ nk e/ wBh ƒ p[bkfJnk. go T[j T[;
dh rZb ƒ nD;[fDnk eoe/ f;ZXk ewo/ *u ik tfVnk. fco ;[ytho
B/ w/o/ wzi/ 's/ p?mfdnK jh nktkI wkoh.T[j pkjo toKv/ *u nk
frnk.
“jK dZ;' gkgk eh r¤b n?< wBh dk fsZyk frDt/ b|iK dk ;tkb
;kv/ ;kjwD/ yVQk ;h.
p/N/ s/oh wzwh s'A pknd xo dk n"y?. s?ƒ th eZgV/^bhV/ dh
n"y ofjzdh n?. p/PZe s/oh ukuh ;zGkbdh n?, T[j ftukoh eZbh
n?. s{z dZ; s/ok ftnkj eo d/JhJ/<”
“BjhA jkb/ Bh, w?A nrKj j'o gVQB dh ;'ud?. ftnkj^ftT{j
dh e'Jh rZb Bh.”
“p/N/ gVQdk th ojhA.”
“n?A fetA/ gfVQn? ikT{, w?A sK :{Bhtof;Nh ikD pko/ ;'udK .”
T[j ;kvh j'o fe;/ rZb ƒ ;[DB s'A gfjbK jh nzdo ubk frnk.
;[ytho u[Zg j' frnk. wA? ;koh oks T[X/V^p[D *u bzxkJh. n\ho
T[; d/ wkfwnK ƒ ftu gk e/ T[; bJh foPsk b? fbnk. xo uzrk
seVk ;h. e[Vh ;'jDh ;[BZyh gVQh^fbyh ;h.
ftnkj d/ uko wjhB/ wro'A bytho B/ rZb ehsh , “pkg{ ih
;[ytho ƒ t/b/^e[t/b/ e'Jh itkp BjhA, id'A woih e'Jh bhVk^eZgVk
X'Dk j't/ o'Nh d/Dh j't/ e[bdhg G/i fdnk eo{. ;[Zy Bkb tj[Nh nk

28 $ Bw;eko
rJh n?. i/ fJj pkjobk xo ;KG b?D, wA? fJZE/ ojh ikTA{. Bkb/
fJzBk e[ fuo sK ;odk BjhA ;h.”
w?A d'tK ƒ fpmk e/ rZb ehsh. ;[ytho B/ e'Jh BKj^BZ[eo Bk
ehsh. ;[ytho s/ wBh tj[Nh ;w/s ;kjwD/ xo/ ub/ rJ/. wBh jkb/
th gfjbK tkb/ oZE BjhA SZv fojk ;h. ;r'A nZXh^nZXh oks T[;dh
eko yVedh. fizBk fuo Bk nkTA[dk ;[ytho s/ tj[Nh wBg®hs
ftN^ftN Mkeh iKd/. fJe fdB nkED/ fij/ w?A ;[ytho e'b/ ufbnk
frnk. rZbK eodk fojk tkjtk jB/ok j' frnk, Bk nkfJnk. id'A
;G b'e gek yk e/ g? rJ/ . n;h T[t/A poKv/ ftu p?m/ T[vheh ikJhJ/
. fes/ tZvh oks nkfJnk. r/N y'bQ e/ ;[ytho B/ rZvh nzdo
eotkJh. wBh d/ g?o fij/ fBZeb oj/ ;B. ewhI gA?N u'A pkjo
fBZefbnk fcodk ;h.
“NkfJw *s/ xo/ nk ikfJnk eo. e[Vh ftukoh *eZbh p?mh
ofjzdh j? ;kok fdB. s/oh wzwh j[zdh sK j'o rZb ;h wBh.”
“w?A nktd/ ezw Bk eoK. NkfJw Jh n? j[D dZ; eh j' frnk<
T[dA' ;zGkb b?Adk wzwh ƒ, j[D w?ƒ ;[DkTA[dk ofjzB?.” wBh dhnK
nZyK bkb, IpkB fEVQe ojh ;h. T[;d/ w{zjA' fBeb/ b|IK B/ w/ok
X[o nzdo uho e/ oZy fdZsk ;h. ;[ytho u[Zg^ukg p?¤v *s/ ik
fvZfrnk ;h. T[; d/ ;oho dh joes jh w?ƒ T[; d/ dodK dh
ejkDh dZ; ojh ;h. e[M gbK wro'A T[; B/ r+k ;k| eofdnK p?¤v
e'b jh E[Zfenk ;h. tj[Nh u[Zg^ukg o;'Jh *u ubh rJh. w?ƒ p?m/
ƒ t/y e/ wBh p'fbnk,
“pkg{ ih ikU s[;hA gU ik e/, nkokw eo'.” T[; d/ p'bK dk
j[ew tork bfjik wA? ;k| t/fynk. efjDk ukjz[dk ;K^nkokw sK
gfjbK vkY/ B/ y'j fbnk, ofjzdhnK e;oK s{z eZYh ikB?A.
“bT[ pkg{ ih nk rJh nkgD/ Pfjo dh fbze o'v. r'bvh B/
eko fpbe[b j"bh eo bJh n?. ;kjwD/ w/oh fBrkj ikAdh j?.
T[pV^ykpV okj pfDnk fgn?. ;Ve fejVh n? fJj. wjK BroK
dhnK fozr o'v j[d
z hnK B/ go fJj fbze o'v n?. Pfjo *u ikD bJh

Bw;eko $ 29
jo e'Jh fJE'A jh fJzNo eod?.
“tkj ih tkj` pkg{ ih j? fe;/ ƒ f|eo b'eK dk.” r'bvh
nkgDh r¤b ƒ n¤r/ s'odk efj foj?.
w/oh fposh NZ[N e/ fco T[E/ jh tZiD bZrh n?. f|eo sK
nkgfDnK ƒ nkgfDnK dk BhA. fe;/ dk fe;/ ƒ f|eo eh j'D? pZu/
. wA? r'bvh d/ r'o/^r'o/ jZEK s/ bzwhnK^bzwhnK T[[ArbK tZb t/ydk
jK. wBh d/ jZE th fes/ fJj'^fij/ j[zd/ ;h. yk *bh d/j ;j[o/ dh
BfPnK B/. eh d[odPk pDksh xo dh. i/ ;[Xo iKdk nkj fgSbh
T[wo j'o sK Bk G[Zidk. ;"yh ikB fBeb iKdh wksQV dh. o'i dk
ezIoykBk sK MZbd/ jh ;h. T[; fprkBh Xh dhnK uheK ;[DhnK Bk
iKdhnK. Ud/A tkbh oks :kd eoe/ sK so/bhnK nkTA[dhnK B/.
id'A e[Vh f;o'A^g?oA' Bzrh bytho pzBh xo dk e[zvk yVekTA[dh b/oK
wkodh ;h.
“fco nkUAr/ idA' wkosh w?A.”
dotkik y'fbQnk BP/ ftu X[s
Z nkg^nkgD/ dotki/ ftu T[bfMnk
yVQk ;h G?V/ w{zj nkbk. e[Vh ƒ nzdo eo fbnk. ;koh oks ;kv/
;ko/ NZpo ƒ rkbQkA eZYdk rzd pedk fojk. brksko nZm^B"A wjhB/
;j[o/ B/ fJe fdB th ;[y dk bzxD Bk fdZsk ;h. fezBk e[ fuo
t/yd/ GkJh nrb/, tkj ijkB dh bk bh, BjhA Nfbnk nktdhnK
pfjpsK s'A. Goh gzukfJs *u dkVh w[Bksh w/oh ezio B/, id'A b?r/
GkJh nktdh Xh ƒ Bkb/ fdZs/ j'J/ ;kwkB dhnk NokbhnK Go e/ .
fco th ;[ytho ;fjedk, fdB eZNdk fojk. go fJj ekb ezfrnkoh
feE/ fNeD tkbh ;h. oks ƒ ewo/ *u fes/ PhP/ ftudh bkN fijh
fBebdh fd;h. ;[ypho fpVe b?D bJh t/yD bZr fgnk. ;kb/ dh
fBrkj pkjo g? rJh. pkjo nk e/ fgT[ ƒ fuzpV frnk. wko fdzdk
i/ nKY^ r[nKY Bk S[vkT[Adk. fJj bytho f;T[A s/ e[bdhg e[o
nkyD ;[ytho youk BjhA fdzdk w[zv/ ƒ. fJjBK Bkb pE/ok fwZmk
fgnkok ofjzd?. ukuk ih ukuk ih eo{ fdB/. nkED/ Bk fJj wZE/
bZr/ Bk d't/A T[j gsk eoB feZE/ n?. fgT[ s'A nZX dh IwhB tzvk

30 $ Bw;eko
bJh. ukuk tkj[zdk phid?. woIh Bkb i' ukj/ fdzd?. uku/ ƒ sK
uzrk bZrDk Jh nkg/. j[D fwZv/ i/ BZe nkbk u[zBk fijk r'oyk fbnk
SZfvn?. ;ovko ih^;ovko ih efjzd? x'B f;o/ ƒ. n?A Bh gsk th
;odkohnK sK x'be/ gh frn? bzvo fes'A dk. o'Nh T[;/ s'A getkTAd
[ ,?
eZgV/ XtkTA[d?. fezBKQ e[ fuo uZb{ fJj e[S. t?b g[fDnK *u sK
;tksK GohnK o[gJhnK dhnK ykbh j' iKdhn?A. y[Zv IwhB dk BhA
pudk efjzd/ ejkT[AfdnK d/. fJj wkoQ ejkT{Ad? BkY{ yK.
n\ho ;[ytho fJZE/ Pfjo nk frn?. efjzd?, “pkg{ ih i/ w?ƒ
wkosk c/o eh eo/Ark. w?A fJZE/ ofj fbnk eo{z. sBykj fwb iKdh
n?. Bkb/ IwhB dk m/ek nkTA[d?. fdB bzxh ikDr/. bytho f;T[A
sK wBh dk uku?. w/oh th IwhB nZX Gkn *s/ Gkbd? m/e/ *s/. fJ;/
eoe/ n?Aseh B"ozr fenK ƒ fdZsh n?, b'Vtzd B/. pzfdnk nkb/ B/
, IwhB th ;zGkbe/ oZyDr/.
fJ; rZb dk id bytho ƒ gsk bZfrnk ;h nZXh oks sZe y"o{
gkfJnk ;h. “w?A fJjƒ g?;/ BjhA ;h fdzdk< T[jBK d/ g?;/ fInkdk
fwZm/ B/<
w;K fNekfJnk ;h. “;j[fonk w/o/ nkbh th s{z jh tkj[BA?
phid?A. T[j gfjbK Jh n"y? fitA/ T[jƒ mhe bZfrnk eo b?D d/.
Bkb/ id'A ;"yk ;h, s/oh Xh o'Ih d/ ftnkj t/b/ fgZS/ jfNnk ;h. tZX
sA' tZX eodk foj? s/ok, s/o/ gfotko dk.”
“b? eodk foj?, ;KMh ewkJh ;h.”
“uZb e[S ;h, T[jdh th IwhB ;h. go c/o nkB/^pjkB/ rZb
T[E/ fbnk e/ eb/P ftZY b?Adk. j'fJnk ;kok fJj wBh wko/ d/ g?oA'.
;[Xfonk ofjzdk sK mhe Bk ofjzdh ejkDh. e[dos B/ i' ehsh ;h
T[j sK ehsh ;h.
“pkg{ ih nZr/ u"e *u b?NK e'b/ o[eKr/. T[E/ ;Ve th mhe n?
yVQB ƒ . s[;hA i{; tr?ok gh fbU. wA? gZrK cVBhnK B/ f;zx
grVh jkT{; s'A.” r'bvh dh rZb B/ fco w?B{z ;'uK ftZu'A pkjo
eZfYnk j?. b'e fJZXo T[¤Xo s/ih Bkb nk ik oj/ B/. nZv/ *u'A

Bw;eko $ 31
fBebdhnK pZ;K d/ g®?Po jkoB ezB gkV oj/ B/. w?A eko dk PhPk
T[¤go eoB brdk jK sK r'bvh o'edk j?.
“pkg{ ih E'VQk fijk BhtK oZfyU. fgZS'A ntkI BhA ;[Ddh pzd
eoe/.”
n?j' fijk xVwZ; w/o/ nzdo th uZb foj?. |?;b/ dk ;wK th
B/V/ nk foj?. eh eoK<
;[ytho B/ e'Jh wkVh rZb BjhA ehsh. d' YkJh toQ/ j' rJ/ ;h,
nkJ/ ƒ. fe;/ B/ T[;dh ;ko BjhA bJh. wBh s/ bytho sK thj
tkoh efjzd/ ;[D/, “uzrk j'fJnk wh;D/ B/ xo T[ikfVn?, j[D e'Jh
b'V BjhA fJjƒ p[bkTD dh.”
w/o/ *s/ th fijVhnK pzdPK bkJhnK w?ƒ gs?. nZi jZd eoh
iKdk ;h, ny/ w?A sK w{zj jh BjhA d/yDk T[; e[bfjD/ dk. ;[ytho
dk d';s ;h Bod/t. d[Zy^;[Zy *u Bkb fojk ftukok. fdZbh dk
ofjD tkbk ;h. i[nke BjhA ;h ftuko/ d/ e'Jh. d't/A ihn id'A
fgzv nkT[Ad/ sK nzsK dk w'j eod/ ;h wBh dk. jowhs d/ ikD s'A
e[S wjhB/ wro'A ihAd e'b j'J/ o/b jkd;/ *u wkfonk frnk ;h.
ftukoh owB ftobkg eodh Bk t/yh ikt/. w?A frnk ;K . Ud/A
;ZEo *s/ jh rZbK j'JhnK, efjzdh, “wK fgT[ sK ftnkj s'A fszB ;kb
nzdo jh w[Ze rJ/ ;h. GkJh , GoikJh dk pfDnk j'fJn?.
Bod/t d/ ;;eko t/b/ th Bk gj[zfunk. “nkj fgSb/ ;kb id fgzv
;[ytho B/ ;[B/jk G/fink. w?ƒ ikD Bk fdZsk ;ko/ NZpo B/, owB ƒ
;[ytho nkgD/ xo b? nkfJnk ;h. pZ; fJ;/ rZb B/ xo *u T[j
GKpV wukJ/, ukuk Gshik efjD ^wkoKr/ w/o/ ;kb/ ƒ. ;kv/ xo dh
fJZIs fwZNh *u fwbksh. ;zr Bk nkJh f;ftnK *u bZsK B/. jkb/
th shthA Gkbd?. iwK jh Pow Bk wzBh u"o/ B/, eh y/j fyzvkJh n?.
jowhs ekjƒ woh fJj wo iKdk. i/ w?A rZb fNekT[D dh rZb ehsh
sK w/o/ rb ƒ nkTD. e[bdhg fejVk xZN n?, efjzdh, “ b? w?ƒ
sK ftubhnK rZbK dk gsk ;h. o'Nh sK eh fJj sK e[M j'o Gkbd?.
pdbh fBrQk t/y jh fejk ;h w?A, bytho fJjƒ go/Q G/i pkjob/ xo/

32 $ Bw;eko
. fJj' fij/ wh;fDnK d/ gZN/ xo edh b'N BjhA nkTA[d/. j[D uVQi/
fgzv nk e/ ;kvh d/jbh, i/ dkVQh gZN e/ jZE 'u Bk cVQk fdnK,” B{zj
dhnK rZbK ;[D e/ bZr fojk ;h fit/A ;[ytho dh BjhA w/oh dkVQh jZE
'*u cVk ojh j? w/o/. ;po dk x[ZN Go e/ p?mk ;K.
“bT[ pkg{ ih i{; ghU.” r'bvh d/ jZE *u bzpk eZu dk rbk; n?.
“ghU fco fg®fNzr g®?; *s/ ikD?A nkgK ekov cVQB/ B/.”
r'bvh nkgD/ jZ;w[y ;[Gkn w[skpe nkgDk nrbk g®'rokw dZ;
fojk j?. w?A ezpd/ jZEK Bkb i{; nzdo ;[ZN b?Adk jK. r'bvh eko dh
;hN *s/ p?m ;N/fozr *s/ jZE oZy ukph x[zwkT[Adk j?. eko j[D tZv/
pIko ftZu'A dh ik ojh j?. GKs GKs dhnK d[ekBK jB. b'e
nkg'^nkgD/ ezweko eoe/ nk ik oj/ jB. fit/A fe;/ dk e'Jh ;pzX
BjhA j[d
z k fe;/ Bkb. go i/ rZb eoe/ t/yhJ/ io{o e'Jh fe;/ ƒ fwb
e/ nkfJnk j't/rk.
bytho dh ;t/o tkbh rZb B/ wB ƒ pj[s s'fVnk fgn?. rZvh
gho ykB/ e'b o[eh j?. p?e eoe/ gho ykB/ tkb/ u"V/ gZe/ coP s/
fBzw e'b rZvh pzd ehsh j? r'bvh B/.
“bT[ pkg{ ih s[;hA ftZu/ p?m/ oj'. w?A ;kjwD/ rbh *u'A ik e/ g®?¤;
s'A ekov cVQ fbnktK fJZE/ EK y[ZbQh n?.” r'bvh ;Ve gko eoe/
d[ekB nzdo ubk frn?. y[ZbQ/ EK *s/ w?A eko nzdo fJeZbk p?mk jK.
w/oh fposh fco T[¤E/ jh bZr rJh n?, jowhs dk fJbkI eotkTA[d/
;h, T[j pu ikt/ nkgDh fIzdrh wkD/. wBh dk ftnkj ehsk fe
fgSbk PkfJd G[Zb ikt/ go T[jdhnK eos{sK B/ g[Zs ns/ g's B{zj
xo'A s'o s/ j[D i/ ;[ytho B/ fJZE/ nk e/ nkgD/ ofjzd/ fdB bzxkTD
bJh fe;/ dk ;jkok fbn?, fe;/ ƒ ;jkok fdZsk sK fJjd/ *u eh
wkVk ehs? T[jB/. i/ fJ;/ bytho ƒ xo s/ IwhB d/ nkTAdk sK
T[jƒ fJj rZb wkVh Bk brdh. roIK Bkb pZMh gJh J/ d[BhnK
wBK. s{z th fezBk e[ fuo JA/. feT[A gkgK dk Gkrh pDd?A. Bkb/
nkgD/ y{B ƒ d{o eoe/ feZE'A ;[Zy Gkbd?A. bytho dh i/ Bk wzBh sK
j'o th eb/P j'T{. wB edh fJZXo edh T[¤Xo fvZe^v'b/ yk foj?.

Bw;eko $ 33
e'Jh ;jkok BjhA bZG fojk. ih eod? eko *u'A T[¤so e/ feXo/ s[o
iktK fe;/ gk;/ dk T[bKGk Bk nkt/. r'bvh dk fgnko nkTA[d?,
f;jo/ pzBQh yVQ/ dk fujok ;kjwD/ nk iKd?. nZX y[ZbQh skeh ƒ fco
pzd eo b?Adk jK. wB T[dk; j?.
“pkg{ ih bT[ t/y' ekov fezBK ;'jDk Skfgnk j?.” uKdh ozrk
uwedko ekov ;D/ fbckck r'bvh w/o/ jZEK T[¤go oZydk efj fojk
j?. w?A ekov ƒ jZEK ftZu b? wZE/ Bkb bkTA[dk jK.
“ pkg{ ih ekov nkgK Pfjo *u th d/ e/ nkT[D/ n?A. go ;G
s'A gfjbK w?A s[jkv/ jZEK Bkb gfjbk ekov d/Dk ukj[zBk. dZ;' fe;dk
BK fbyK.”
w/ohnK nZyK *u'A sfog^sfog gkDh trD bZrdk j?.rbk Go
iKd?. r'bvh ƒ e[ZM BjhA fejk ik fojk. jzM{ t/y e/ r'bvh fJZedw
rzGho j' iKd?.
pkg{ ih J/B/ T[dk; feT[A j'Jh iKd/ U. s[jkvhnK nZyK feTA[ Go
nkJhnK B/< pkg{ ih, rZb dZ;'. ;koh T[wo s[;hA fJzB/ seV/ oj' U,
fezB/ d[Zy ;j/ B/. eh rZb J/ pkg{ ih< s[;hA fit/A ejA', T[t/A j't/rk.
gkgk ƒ n;hA ;ko/ nkg/ ;wMk btKr/. y[Ph d/ w"e/ s[jkvhnK nZyK
ftZu w?A gkDh BjhA t/y ;edk. n?Bk nky r'bvh B/ rZvh ;[ytho d/
xo tZb w'V bJh n?.
bZfrn? fit/A wB s'A wDK^w{zjhA Gko bfj frnk j't/.

34 $ Bw;eko
N? An
“j[D s[jkv/ tkb/ ;w/A BjhA oj/ tZv/ gkgk.” oth d/ ej/ p'b
w/o/ nzdo j[D th sho tKr tZi oj/ B/ .fJjB{z g[ZSD tkbk j't/ s{z eZbQ
dk i[nke n?A, s?A jkb/ t/fynk Jh eh n?< izw w[Zfenk BjhA NNfjDk
fijk w?B{z wZsK fdzd? . w?A efjBK fgU^pkjo?, ekjB{z fMVeD?A . go
fJj wK^g[Zs sK czB/ yK ejkT[Ad/ n? nkgD/^nkg B{z. fJjdh wK B{z
Pow BhA nkT[Adh, ph w?A nktd/ g[Zs d/ d[Zy dk wkfonk u[Zg p?mK .
w?E'A eh G[Zfbn? . xkN^xkN dk gkDh ghs? . xo dh fJZIs tk;s/
p?mK . go fJj ;wMd/ n? ph T[JhA tkX{ p'bh iKd? . jo/e rZb *s/
fiokj, jo/e rZb *s/ fiokj . f;ZXk itkp Jh BjhA fdzd/ . id'A
ikB ;h fe;/ dh eh wIkb ;h ;kbk UJ/ efjd/ . Bkb/ fgzv d/ ftrV/
^fsrV/ iZNK Bkb tkj g?Adk ;h . jZN *s/ nkT[Ad/ s[Ze/ tor/ oZyh d/
;h f;ZX/ eoe/ . efjzd/^ejkT[Ad/ xoK dhnK shthAnK nkT[AdhnK,
eJh tko nkg th u{VhnK, SkgK d/ w/u/ b?Ad/ B/, jZE cV b?Dk .
wIkb n? e'Jh e[;e i/ .iBe f;UA s'A e'Jh xZN BjhA ;h p'bdk.
tb/tk Gkt/A gkT[ADk sK jo/e B/ nktdh B{zj^Xh B{z j[zdk ;h go w/oh
okfJ s'A fJZe fJzu pkjo BhA ;h iKd/. fJj efjzd/ B/ s?B{z e[S gsk
Jh BhA n?. gsk sK ;G e[S n?. sK jh sK u[Zg p?mK. g[Zs dh fJZIs
dk vo tZY^tZY yKd?. itkB^ijkB B{zj n?. T[s'A ;wK fejV?< go
fJjB/ sK iwK Jh jZd eo oZyh n?. d' itkeK dh wK n?.T[s'A tyas
fgnk j'fJn?.wB *s/ e'Jh d[Zy Jh BhA brdk. fgSb/ wjhB/ id'A
;zsK dh e[Nhnk tzBhA frnk. fgSb/ gfjo xo/ w[fVnk sK N?bhthIB
dh ntkI B/ SZs uZe oZyh ;h. p?Zv *s/ gJh ow'N jZE *u. G?D^
d/D/ dhnK shwhnK BZuh ikD. w?A X[Zg *u'A nkfJnk ;h, s/j bZrh
;h. wfynk eh wzrD?A fJBQK s'A, gkDh b?D cafoZi ezBhA frnk. g?oK
dh fpVe ;[D e/ N?bhftIB pzd eo fdZsk.

Bw;eko $ 35
T[bNk efjzdh, ‘‘gkgk ih, d[gfjo/ sK nokw eo b?D fdnk
eo'.Bkb/ nkg fNe ikfJnk eo'.**
goSkt/ Ybr/. fJBQK d/ Gkn dh d[gfjok Jh n?. pkjo'A nkJ/
B{z nkg sK eh g[ZSDk ;h, uZe e/ gkDh ghAd/ B{z th n?A p'bh. s{z i'
t/ydh n?A t/yh ikj.fJjB{z t/ye/ itke th T[j' i/ j'r/.fcabwK t/y{
Bkb e[Vh B{z po'po fpmkb b{. nkED/ pIko ikT[A sK e[Vh Bkb ikT{A
g?AN iQhA gk e/.dZ; s{z ikBh n?A, e[Vh dk eh ezw o'I pIkok *u.
e'Jh uhI ukjhdh n? s{z nkg fbnk d/ . wK n?A fJjdh . eh ejK
fe;/ B{z . d'j/A jZEK *u x[ZrhnK ihnK cV b?DrhnK . dZ; eh eoB/
B/ . xo'A sK uZbhUA. c/o fJe iDh b?i'. d'jK d/ nZv'^nZvh B/.
ehjd/ Bkb n?j' ijhnK rZbK eoBhnK B/. itkeK dk vo uZfenk
iKd?. wro'A nZyK *u x;[zB d/ e/ p{edhnK j[zdhnK B/ fJj' ihnK.
nkj wz[vk nZXh^nZXh oks sZe vZp/ i/ w{jo/ p?mk ofjzd/?. nky{.
gkgk ih, fwT{Ie Bkb sDkn xNd?. g[ZSD nkbk j't/ ph s?B{z eZbQ
d/ izw/ B{z ekjdk sDkn j' frnk UJ/< fJe ;[D b?Ad/ B/ fe;/ s'A pZ;.
c/o Ujh oNhnK^oNkJhnK rZbk eoh iKd/ B/. neb p[ZXh dh sK
rZb e'Jh j?Bh . j'o gsk BhA feZE'A fbnk^fbnk e/ dZ;{ nk e/.
fJjd/ *u gqc'N tZX n?. fJjd/ Bkb pzdk fdBK *u fes/ dh fes/
fBeb iKd/. ? efjzdk^Bedh dk ezw eo'. T[Xko dk ezw BhA eoBk.dZ;
eko'pko T[Xko s'A fpBK few/A uZb{, Bkb/ i/ T[Xko Bk fdUAr/ sK
;kwhnK yVQBrhnK few/A< uko g?;/ c/ao Jh i[Vd/ n?. w/o/ e'b
fijVk woIh nkT[Adk nrb/ B{z gfjbK y'bQ e/ rZb eohdh ;h. s'b/
wro n?Bk sKpk iK fwbktN. id'A ukj/ w'V fiU. w?A p?mK.
u[oZshnK ekN bZr{. nrbk eh wPhB uZeh fcaod/? fijd/ Bkb y'N
t/yb{. wjhB/ sZe e'Jh ftnkI BhA, eZsht/A fdB wro'A d' o[gJ/
;?AeVk bZr{. nrb/ B/ id'A xo'A e[Vh s'oBh j[zdh iK B{zj fbnkT[D
dk ukn j[zdk, jZ; e/ fdzdk ;h. i/ nNed/ dhAjd/ fSwkjh wro'A
ca;b nkJh s'A vzvk b? e/ nrb/ d/ pko w{jo// ik yVQh dk ;h.nZpbh
sK gfjb/ r/V/ Jh so iKdh ;h ;kwh, BjhA nrbh fdB jZN * s/ caVk
e/ iKdk ;h. i/ e'Jh iwK Jh ephbdkoh *u N[ZfNnk nk yVQdk

36 $ Bw;eko
eKNk^SKg b? e/ c/o Uj/ ik j;kp bk bJhdk ;h.
tkjtk toQ/ j'r/ fJe fNZvk iQk T[fmnk ;h, ny/ w?A dZ;dk N{wK *u
fezBk f;T[Bk s/ fezBk y'N n?. bfjo/ pzBhA o"bk ik tZX th frnk ;h.
eJh Bzr i/ T[jd/ wro bZr e/ jZNK nkfbnK B{z fmZm iQk eoB brg/
. n;hA rJ/ fJZE'A eJh iD/, c/o GikfJnk. eJh vo'eb w'e th
wkor/.wfynk ;kvh wz v h *u y' b Q d[ekB dZ ; hJ/ eh
Gkn ftedh n?. wzvh *u wVQe Bkb ojhdk ;h. nkj wzvh d/ nkb/
d[nkb/ IwhBK ;kv/ ;'Bh GrsK dhnK T[BQK t/fbnK dhnk pDkJhnK
gJhnK B/. w/oh yZNh ykJh iKd/ n?. c/o th dVekT[Ad? n?. Nkbk
tZNhd? th T[j ikD/ fBnkDk n?A. eoB d/ e[S ezw^feZsk. go fJBQK
B/ sK iwQK ;zr bkjh nkfbnK tkbhnK rZbK eoshnK. iwK Jh ;zr
Bh pZr/ i/ B{z. pkjo ed/ fBefbnk BQhA. eh gs? fJjB{z d[BhnK dk.
J/jdh gVQkJh t//b/ w?A y[ZbQk you fdzdk ;h, ph uzrk gVQ^fby i/.
nkj uko iwksK gVQ e/ fijVhnK rZbK eod? w?B{z sK X/b/ dhnK BQhA
bZrdhnK.
‘‘gkgk T[Zm e/ Bjk bt'. fsnko j' ikU. n?A p?m/ eh ;'jD/ bZrd/
U. e'Jh rbh *u'A f;ZXk xo/ th nk iKd?. **B{zj fwBkePh p'bdh ;[D
e/ T[; tZb fXnkB iKd?.
t/ydK Bjk e/ s"bhnk sko T[s/ ;[ZeDk gk ojh n?. T[jd/ tzBhA
Mke e/ nzdo ezpDh fijh fSV iKdh n?. w{zj Bkb p'fbnk e[S BhA
iKdk. ewb dk fujok w/o/ ;kjwD/ nk iKd?.
ewb B{z t/yD tkb/ fezB/ nkT[Ad//. w/ok bkvbk ;h. r'ok BP'j
ozr. fuZN/ e[Vs/^gikw/ Bkb uKdh dh Ioh tkbh eZYthA i[Zsh gk e/
yVQk okie[wko bZrdk ;h. w/o/ th wB *u ;h fe fJe g[Zs n?. e[Vh
bwKr/ T[jdh torh U ;'jDh^;[BZyh.
oZp dk fdZsk xo/ ;G e[[S n?. e'Jh xkN BhA. g?;/ sK ;kb/
o[bd/ fcod/ ;h. thj w'V/ ;h foPs/ nkb/ pJh e[Vh w[zv/ torh n?
sK t/y b', c/o ubkwKr/ rZb.iroktK tkb/ nkJ/.rZb uZbh. e[Vh
t/ybh. ewb B/ g;zd eo bh. w?B{z th t/ye/ BPk fijk j' frnk ph

Bw;eko $ 37
i'Vh pDrh. ftnkj ehsk ;h rZi^tZi e/. wzvh d/ uzr/^uzr/
XVZbd/ ko ubd/ g[oI/ ;ko/ poksh ;h. B/Vb/ fgzvK d/ yZphykB iZNK
Bkb tkj ;h w/ok. ;Zd/ ;ko//. wfynk g[Zs fejVk o'I^o'I ftnkjhd/
n?.
irdhg f;T[A mkD/dko jZN* s/ p?mk e[S fdB gfjbK rZbK eo/.
‘‘iBe f;nK.fit/A *eZm d;d?A dko{ tkjtk bZr{. fgzvK nkb/ iZN
pkp/ j'Dr/. T{mK B{z r[VQshnK Bkb e[S BhA j'Dk.**
‘‘wfynk w?B{z ;G gs?. fJBQK Bkb Jh fojK.** BoziD ukdo/
nkb/ B[{ efj oZfynk ;h. ph ;wkB b?ihA s/b{ gz;koh fdU. uhI
pDkJhA nZpb doIk. izB uVQd/ t/b/ d' Y'bhnK oykbhnK eko *u
xodh dhnK. PfjohnK tk;s/ nZv ft;eh d/ vZp/. fbNd/ fcod/
;h poksh. e'Jh u{fenk Bh iroktK *u . nPspkIh nkfbnK B{z
nkfynk j'fJnk ;h, fdB uVQk fdU. GVke/ n?A uZbD fit/A pzp
ubd/ n?. b'eK B{z iroktK dh o"PBh :kd eoksh ;h. ftnkj e/
nkfJnK s'A d{i/ fdB tkj^tk;s/ tkb/ fgzvK d/ ofjzd/ b'eK dk ykD
^ghD ehsk. wko frZXk fgnk. ftjVk Gfonk fgnk ;h pzd/
^shthnK dk.
e'Nbh nkbh r[oBkw'A efjzdh, “t/ iBfenk s/oh, B{zj t/y e/
nkJh nK nzdo'A. r?; nKr[{z irdh n?. s/o/ g[Zs B/ Nh;h nkbk
p/o bkfjn?. s/oh sK pkD gfjbK s'A j?rh U ;h.”
w?E'A th b'o *u nkJ/ s'A T[jd/ w'Y/ *s/ jZE tZi frnk. jZ; e/ w{zj
*u u[B
z h ih fdzdh rjK B{z s[orh. r[oBkw'A e'Nbh nkb/ s/i/ dh shthA
;h. uzrh frZb nkbk pzdk ;h s/ik go Grs Jh ;h ftukok. nkg
sK g{oh nZr dh Bkb ;h P[ehBD iZNh. shi/ fdB jZN *uVQh ofjzdh
t/ iBe u{VhnK pDk e/ rio/ Gkoh B/. ed/ rb;oh pDk d/. j'o BhA
sK BZe ezBhA T[Arb eoe/ efjzdh, t/ nkj BhA uzrk brdk w?B{z, Br
tkbk e'ek pDk d/ . ed/ SKg GhVh j'rh. fJjB{z y[ZbQh eod/. fJe
fdB u{VhnK dk w/uk b?D bZfrnk sK T[jdh pKj B{z jZE *u cV
fbnk. w/ohnK T[ArbK g'bh g'bh pKj u n?A XZ; rhnK fit/A r[Zd u
jZE oZfynk j't/. ;kbk ;ko/ ;oho *u eozN ik fco frnk. nZy
38 $ Bw;eko
fwbk e/ jZ; gJh. T[;/ jk;/ eoe/ d{i/^u"E/ fdB jZN nkb/ u[pko/
dhnK g"VhnK uVQ nkT[Adh ;h. pE/o/ p[Zb/ b[ZN/ B/ . go j'Dh B/
gNekn e/ wkfonk.ewb s?B{z ekjB{z fdb dk d"ok g?Dk ;h. w?A s[o
iKdk nDy sK ofjzdh w/oh. f;T[B/ tork g[Zs y'j fbnk Ikbw oZp
B/. ed/ w{jo/ BhA ;h p'fbnk. d[ekBdkoh *u g{ok fXnkB oZydk
;h. w?A sK pZ; j[D n?A p?mdk ;h, ph b'eK dk G/s ;h w?B{z. w/oh nZy
d/ fJPko/ Bkb Jh ;wM iKdk ;h fe rkje fezB/ e[ gkDh nkb?.
g[okD/ :ko^p/bh nk iKd/. rZbK wkoh iKd/. ;kvhnK rZbK
nD^;[DhnK eoe/ ezw *u fXnkB oZydk ;h. rkje Bkb rZb eodk
pzBQ e/ pmk b?Adk ;h. Pfjoh b'eK Bkb ftjko T[BK tork eodk.
wzvh d/ uzr/ yKd/^ghAd/ xoK d/ w[fz vnKB/ ebZp ik pDkfJnk. T[jdk
w?Apo pD frnk. w??A fejk wfynk ik nkfJnk eo nkED/ xzNk.
b'eK Bkb tkj^tk;sk j'o tXd?. eJh wfjefwnK d/ nca;oK,
w[bkIwK Bkb p?mD^T[mD pD iKd?.go nkj eh gsk ;h n?JhA
s[oI{ u[Zg eoe/ w/o/ jZv o'bD B{z.
fJe fdB fes/ iroktK s'A c'B nkfJnk fwBkePh dh B"eoh dh
fuZmh nkJh n?. G/iKr/ E'v/ e'b/. B{zj B/ ckow^c{ow Go/ jDr/
ftnkj s'A gfjbK. oks B{z jZN s'A nke/ o'NhnK yKfdnK B{z dZf;nk.
ewb B/ T[/;/ tes BKj eosh.
pj{ B{z efjzdk, fizBh s?Bz{ sBykj fwb{ wjhB/ dh, UB/ sK w?A
nkED B[{z ewk b?BK. xo dk ezw ;zGkb xo/ ofj. n;hA pkjo BhA
nkT[D^ikD fdzd/. Bkb/ eh gs? feZE/ B"eoh fwb{. ;[Zsh rzrk tfjzdh
;h xo/. g's/ B{z eh gs?. pzfdnk nkb/ ezw pzd/ Jh eoB. shthnK
sK xo/ ofjzdhnK Jh ;'AjdhnK. w?A Pze[sbk dh uhuh Bh fdyD
fdZsh ;h gokJ/ wod B{z . go j[D nkj w/o/ e'b wzi/ s/ gJh n?.
fJjdh n"y w?Bz{ nZv n"yk eodh n?. Gkt/A vkeNo B{z fejk th
j'fJn? xo'A nke/ dtkJh d// fink eo'. fiZd/ fes/ iKd/ n"yh j[zdh
n?, T[d'A fbikDh th g?Adh n? vkeNo e'b. oth b? iKd? eko *u.
“ikj T[Zm yVQ. pj{ B/ th efjsk. fsnko j'ik. w[V nk
nktdhnK ehshnK s'A.” xo tkbh d/ p'bK Bkb w?A fJZedw sqGe
Bw;eko $ 39
fijk ikBK,
“s?B{z w?A fezB/ fuo dk efjBk th, fJBQK wK^g[ZsK B{z toi d/.
e'Jh uzrh rZb fJBQK d/ fYZv * u gkT[Adh. ;{s Bk ofjzd/. w?A ;koh
T[wo rkbsh eko'pkoK *u . s{z t/ydh ojh n?A.ed/ tofink^jNfenk
;h s?B{z xo d/ ezwK *u. jkb/ j[D s{z c/o w/o/ ezBhA Jh j[bhnK b?^b?
nkT[ABh n?. fJBQK B{z sK eh efjDk ;h w'V e/ .”
“feT[A s{z w/o/ ezB ykJh ikB?A. s/ohnK s{z eobhnK nktd/ t/b/
. pE/o/ SZb/, wz[dohnK, BZEbhnK, pDk^pDk fdZshnK.j[D w?A th
wzI/ * u gk sh. j'o feT[A fmZm eodA?. w?A Jh ;h fijVh B/ s/o/ Bkb
eZfNnk.
“Pze[sbk w?A e'Jh xo B{z xkNk gk sk iK T[bKGk d[nk sk. jZd
eoh ikBh n? s{z th**
“fijVh eJh fdB j'r/ xo/ nkJh p?mh ;h, ny/ g'sh dk ftnkj
n?. shj e[ jIko dhnK N{wK pDtk iK ftnki *s/ d/ d/. fiZE'A
woIh eo iBfenk. d' ;kb j'r/ s?E'A ezw BhA j[zdk. pwkohnK d/
GzB/ gJ/ nK. fJj bkvbhnK jkb/ yfjVk BhA SZvdhnK nktd/ iBe/
dk. BKT[A sK t/y fet/A b?Adh ;h fit/A i[nke j't/ iBek` nyho w?B{z
efjD Jh fgnk ph GkJh ikj j[D fJj s'A ezw BhA j[zdk. ;oho mhe
BhA. b?D d/D th c/o j'T{ i/ B?D^gqkD s[od/ j'Dr/. fJj sK nkg xo/
p?m?. i/ b? iKdh s?B[{z w'Vh yVQh ;h Ykw/A d[ZrD/ eoe/. pZ; u[Zg eoe/
nktdh okw^okw eo. p'bfdnK B{z nzdo pj{ iK itkeK B/ ;[D
fbnk j'o w/ok th MkNk g[NtkJ/Ark.”
“b? g[PsK dk tkj foj? fJBQK Bkb, ed/ g?;/ BhA w/o/ wo/ fJBQK
d/ xo'A. w?A d/y^goy e/ Jh rZb eodK. uzrk xo ;h fgzv * u.
eJh tkoh j' iKdh n? c;b^tkVh Bow^row. I[pkB gZeh ojh n?
fJ; shthA dh, fijdh s[{z rZb eodh n?A”
xo tkbh Pe[zsbk d/ p'b ;[De/ nzdo s{cakB j'o wZuD bZr g?Ad?.
w?A th j[D fJjB{z rbs bZrdK. xo/ p?mh B{z okDhnK tKr{z oki
eotkfJn?. T[d'A BhA efjzdh ;h th cbkD/ B{z feT[A fdzB?A. fYwekD/

40 $ Bw;eko
A s'A feT[A b?B?A. id'A fJjd/ jZEK ftudh ;/o^;/o f;T[Bk cVkJhdk
;h fBnkoh/J/ B{z goyD^;'XD tk;s/. Bkb/ oZshnK^wkf;nK Bkb
dZ; eh xo T[ZiV iKd?.XVZb/ Bkb ubkJ/ n? eko'pko. w/ok fij/ i/
woIh pzfdnK Bkb tkj fojk go xo dh d/jbh BhA uVQB fdZsk ;h
fe;/ B{z fiZE/ fJj p?mh j[zdh ;h.wodK tkr{z oj/ nK. go nZi e[dos
nZr/ r'v/ N/Y/ j'r/ iBe f;nK. e[o;h s'A T[m e/ nzdo ubk iKdk
jK. oth d/ ewo/ *u'A nso^cb/b dhnK bgNk wkodhnK B/. T[j
Bjk e/ fsnko j'Jh ik foj?. N?bhftIB d/ ubd/ rkD/ Bkb nkg th
rkJh iKd/?.
“gkgk, cNk^cN fsnko j' ikU. ;kv/ Bkb jh eko *u ub/
ikfJU.” ewo/ nzdo nkdweZd PhP/ nZr/ yVQ/ B/ dotkI/ *u'A w?B{z
bzxd/ t/y e/ oth B/ fejk j?.
fJ; dh rZb Bkb wB B{z e'Jh ya[Ph BjhA j' ojh. wB *u nkT[Ad?
iBe f;nK d/DhnK g?rhnK.G?D u'HHHw?A N?An BhA ;h wzBh fe;/ dh.
Go/ pIko*u eh w{zj ftykT[{Ark.
id fgzv ofjzd/ ;h w/ok pkg gjko/ ezw eodk ;h. S'N/^S'N/
;h. fJe fdB phjh *u o"bk fijk g?Adk ;[fDnk. GZi e/ pkjo nk
e/ t/yD bZrg/. w/ok ukuk, uoBh t?bh B{z i{V/ s'A cV e/ Xosh s/
w;bh ikt/. uoBh dk nVkN fgnk ;[D/ rtkV *eZmk j' frnk gbK
*u. pkg{ w/ok nzdo'A fBeb e/ GZi e/ S[vkT[D frnk. uku/ B/ T[jd/
ezB *u njh ih c{e wkoh. pkg{ T[jd/ th T[s'A dh frnk. efjzdk,
fbnk w/o/ gfsUo/ Bz[{ xVh; e/ gjko/ *u. nzdo w{Xk gk fbnk.
sZsk eoe/ ekthnk eZS bkj e/ fuZsVK *s/ bk sk. uheK wko/. fe;/
dh eh fjzws ph ej/ pyaPhP f;nK pZ; eo.
p[VQhnK *u yVh ukuh ej/,“;kv/ fJBQK dk sK y'w Jh wkV?.
T[{AJh GVe/ iKd/ n?. T[j nkg jZE pzBQh iKd?.**
;kv/ fgU^uku/ B/ shthnK dh tkn ezBhA BhA MkeD fdZsk ;h
fe;/ Bz[{. nkj j[D BthA n"bkd izw gh. fJ; b'bQ/ NZpo dk eh eoK<
Pfjo *u nkJ/ ;h ph oZp dk fdZsk pE/ok e[S n?. itke gVQBr/

Bw;eko $ 41
^fbyDr/. ;[Zy^;j{bsK b?Dr/, w"iK eoBr/. eh gsk ;h ph n?j/ i/
izwDr/. gVQ^fbye/ fgU^dkd/ dh pDh^pDkJh *u y/j gkT[Dr/.
xo B{z xkNk sK xkNk, wzvh *u pdBkwh nZv.pokdoh Bkb t?o g?
frnk. fijV/ iBe f;T[A s'A g[ZS e/ rZb eod/ ;h. ;kwQD/ nZy BQhA
uZed/ ;h. upo^upo rZbK efonk eoBr/.
fJ;/ rZb s'A Ghwk pkDhnk :kd nkT[Ad?. w/oh jZN s'A d' jZNK SZv
e/ r[V^PZeo dh jZNh iQh eodk ;h. eodk eh ;h j[D th UE? Jh
p?m? . Bkb/ Ud'A fezBhnK e[ jZNK ;h. y[ZbQk EK fgnk j[zdk ;h
uko^u[c/o/. rkjeK B/ nkT[Dk jh j[zd? fij' ezw^eko j[zd?. fgzvK
dhnK shthnK th nkT[AdhnK ;h jZN* s/, s/ pzd/ th.
fJj Bkb dhnK jZNK nkfbnK B{z nkfynk eo/ e/ iBe/ dh jZN
s'A N{wK b?D nkT[Adhn?A shthnK fe Bkb pDtkT[D bZr g?AdhnA?<
sVe/ dhnK nzdo tVhnK eJh sK fgSb/ gfjo fBebdhn?A jZN*u'A.
w?B{z th dZ;D tkb/ B/ dZ; sk. fJe fdB nkED/ i/ w?A jZN
tXk e/ s[oB bZfrnk ;h. x[ZN e[ w/oh bZrh j'Jh ;h. wfynK dZ;
UJ/ r[V, B{D sK BhA ph nrb/ d/ ;/o gZb/ *u gk e/ yVQ/^yVQ/ B{z s'o
d/Ark< nrb/ dk xo N/Yk j' iKd/?. N{wK nJhA BhA pDdhnK. w?A
rbkt/A *u jZE gk fbnk. ezp/ fco. Bkb/ fe;/ iZN B{z dZ; sk ph
bzxdhnK^tVdhnK shthnK Bz{ n?A p'bd?A rkNk bkj d{. jZE pzBQ e/
yVQ frnk. efjzdk, nkj t/y, fJZe d' fszB, nZi s'A wro'A Bh s?Bz[{
nfijh rZb fwb{. nZi sJhA pzdk pDk e/ oZfyn?.
j[D T[;/ Ghw/ dhnK tkSK fyV ikDrhnK. j'fJnk fJj ;G tkb
eNh d/ g?o'A. Bkb pZrV i' g's/ eoe//. nJhA BhA ;'funk ph w/o/
;j[o/ dh n?Bh fJIs n?. b'e okj SZv e/ yVQd/ B/. nZi T[BQK b'eK
B{z eh w{zj ftykT{A. wfjbK tkb/ ;aohe sK gfjbK Jh wkD Bh ;h.
pE/ohnK nkoK bkT[Ad/ ;h ewb d/ ikD fgZS'A. fJj p/^wZsh shthA
d/ ykB/ * u fJe Bk tVh. Bk nkj v"o{ i/ g's/ d/. uVQ wZuhnK b'eK
dhnK. Bkb/ ykDr/. Bkb/ w[S Z K u jZ;Dr/. fJj efjzd? fsnko j'ik.
j'ik fsnko iBe f;nK BZe tYkT[D B{z.

42 $ Bw;eko
w/ok sk wZEk T[d'A jh mDe frnk ;h. fiZd/A ebZp nkfbnK d/
gq'rokw *u ikDk ;h. wz[fvnK dk fwZso ;h. w'j j[zd?. ewb dh
:kd *u T[BQK y{BdkB e?Ag bkfJnk ;h. NZpo B[z nrfbnK B/ efjDk
Jh j[zd? ph P[o{ j'D t/b/ nkfJU.w?A fejk w?A ik nkT[ABk Bkb/ uko
fSZbVK dh wZds eo nkT{A, ebZp nkb/ nrb/ Mke oZyd/ n?A.
fJj efjzdh, “gkgk ih, w?B{z T[BQK B/ yk; s"o s/ p[bkfJn?. w?A
Io{o ikT[{Arh.”
wz[vk T[d'A g/go^g{go d/D frnk ;h. w?A rZbhA^pkshA pE/ok
;wMkT[D dh tkj bkJh. Bk wzBh. T[bNk efjzdh, “ebZp nkb/ eh
;'uDr/. n;hA n?Bk *eZm ehs?, e?Ag bkfJn?. xo tkbh Ujdh d'
g[bKxK s'A BhA nkJh.”
n?A Bh ;'funk th d' g[bKxK tZvhnK pD iKdhn?. GKs'^GKs dh
wz[vho *eZmh j'Jh j[zdh n?. nZi eZbQ e"D t/yd? th eh eh j'Jh n?
fe;/ Bkb. fsnko j'rh. Bkb e[Vh B{z fsnko eo fbnk.
e[Vh efjzdh, “wzwh B/ fej? gkgk ;kv/ Bkb uZb'.”
eko eYkn bh pkjo. ;'funk i/ Bk frnk sK th mhe BhA. j?
sK nktd/ g[Zs dh :kd *u wfynK, “ub iBe f;nK.”
eko *u p?m/ B/ fco nktdh rZb d[jok e/ i/ w?A ;wMkfJnk,
“g[Zs tys wkV?. T[{A mhe n? ikDk sK ukjhd?.”
“gkgk ih, ;kv/ * s/ J/; s'A wkVk eh tyas j'T{rk. Go itkBh
*u w?B{z s/ pZfunK B{z o'Ad/^e[obkT[Ad/ SZv rJ/ B/. pZfunK dk wB j'o
gk;/ bkT[D s/ T[BQK dh nkswk d/ ;[Zy tk;s/ Jh ik ojh nK.;kB{z
nkdo Bkb p[bkfJn? T[BQK b'eK B/.”w?A u[Zg j' frnk.
eko*u'A T[Zso e/ jZ;dh fwbdh e[o;h *s/ po'po ik p?mh T[BQK
d/. w?A th p?m frnk. nkT[Ad/^iKd/ oj/ pE/o/ w?B{z fe;/ dh yk;
f;nkD BhA nkJh. csfj dk itkp d/ e/ u[Zg eo iKdk. fJj
pE/ok rZbK eodh ojh.eJh ;bkjK ihnK fdzdh th ;[Dh. c/o
w[zfvnK Bkb J/Xo^T[Xo th s[oh fcodh ojh. nkT[D t/b/ tkSV dh

Bw;eko $ 43
tkSV eko sZe SZvD nkJh.fgSbh ;hN * s/ w?A u[Zg eoe/ p?m
frnk. nkg th e[S Bk p'bh. o[wkb Bkb BZe iQk ;[Vedh ojh.
e[Vh pbkT[Adh sK “ jK p/N/ jK p/N” efj e/ u[Zg eo iKdh. c/o eh
ejhJ/ fit/A fJjB{z mhe brd? eodh n?. g?o pkjo fBefbnk ekjB[[{z
b'N nkT[Ad?.
w[zv/ B{z ej{, “P/o pD. w?A s/o/ Bkb nK. dZ; eh ukjz[B?A.T[tA/
j'T{. fjwzs Bkb jo/e ezw f;o/ uVQd?.”;[D e/ w/o/ ezB jZ;d/ n?.
vo th bZrd/. ? fJBQK dhnK rZbK :kd eoe/ so/bhnK nkT[D bZrdhn?A.
“gkgk, nzdo nk e/ g? r/.”g'sh fgzeh Bjk^X'e/ fsnko j'Jh
w/o/ e'b nk yVQh n?.
“jK g[Zs” efj e/ u[Zg eo frnK.
nkgD/ jZE *u cV/ w'pkfJb B{z w/o/ tzBhA f;ZXk iQk eoe/. nktd/
jZE B{z E'VQk T[s/^EZb/ eodh n?.
“bT[ gkgk ih s[jkvh c'N' ftyktK . fet/A brd/ UA<” T[Zuh^T[Zuh
jZ;dh j?.
“gkgk ih nZi w?A nkgDk w'pkfJb e?wok y{p c'e; eoBk s[jkv/
s/. s[jkvhnK c'N' fyZuKrh. w/ohnK co?AvI th nkT[DrhnK.”
T[; dhnK eJh rZbK dh sK w/?B{z ;wM brdh n?. eJhnK dk
gsk Jh BhA brdk eh ihG iQh T[bNk rh. g{ok w'j b?Adh n?
w/ok.“uzrk g[Zs gfVQnk eo tXhnk.”efj e/ w?A u[Zg j' iKdk jK.
T[j th ewo/ u'A s[o iKdh n?.
“gkgk ih T[m'. n;hA sK s[od/ nK. s[;hA fsnko th BjhA j'J/
.uzrk s[jkv/ bJh n;hA rZvh ik e/ tkg; G/i fdnKr/. ibdh gj[zu
ikfJU. dkdh e'b okw{ j?rk. fizd/ Bk bkfJU nzdo'A.”efjzdk oth
s[fonk iKd/?.T[jd/ wro/ nktdh wK Bkb fgzeh j[D w'Y/ bzwh sDh
tkbk vZpk iQk bewekJh s[oh iKdh n?.
fJ;/ vZp/ iQ/ Bkb G?D^GkJh fezBk^fezBk fuo bNk^ghAx j'Jh
iKd/ ofjzd/ n?. ed/ T[j j"bah^j"bah T[ArbK ihnK wkoB bZr iKd?.
ed/ fgzeh pNB i/ dZpD bZr iKdh n?. nky{ “d[BhnK Go dhnK
44 $ Bw;eko
rZbK B/ fJjd/ *u.”
“nZSk. f;T[B/ uKdh dk Gkn th dZ;d{< w/oh rZb ;[D e/ d'tA/
jZ;D bZr g?Ad/ .c/o fgzeh efjzdh, “gkgk ih jK dZ;{rk. Bkb/ fJj
sK e'Jh tZvh rZb BhA, N?bhftIB s/ jo o'I nkT[Ad/ ofjzd/ n? Gkn.
s[;hA t/y/ BhA<”
“;[fDnk sK j?”, efj e/ w?A u[Zg eo frnk ;K. pkoQthA eoe/
fJ;/ dk e'o; eodh n? ezfgT[No dk. ed/^ed/ fJ;/ B[{ b?e/ pfj
iKdh n?. fbgN'g^fbgN'g efjzdh n?. go vo brd? fBnkDh
n?.nZbVQ T[wo *u itke fsbed/ dk gsk BhA brdk. wK B{z fcaeo
j't/ sK. fgS/ i/ id'A ;e{b *u gVQdh ;h. nkj wK f;nkDh efjzdh
w? wk;NoBhnK Bz[{ efj e/ nkJh nK, fJjB{z frZX/ *u bkU.
w?B{z gsk bZfrnk sK fejk, “gVQB G/Idh n?A fe ;N/iK *s/ BZuD
G/idh n?A GkJh.”;[D e/ w/o/ rb g? rh ny/ “fe;/ t/b/ th f;ZXk Bh
;'ud/ s[;hA. gkgk ih pZu/ gVd/ th B/. BZud/^rkT[Ad/ th B/ ;e{bK
*u.” “wfynk uzr/ xoK dhnK e[VhnK sK gVdhnK B/ soZeh
eodhnK B/.”
p[Vp[V eodh goQ/ B{z s[orh ;h. wK Xh d/ gkJ/ T[Zuh nZvh tkb/
;?AvbK Bkb coP *s/ s[odhnK dh PVZg^PVZg jkb/ th w/o/ X[o
nzdo ekbi/ tZi ojh j?. Pze[sbk efjzdh, ny/, “okw okw eo.@
“d[BhnK d/ ;G uZi t/y/ B/ sK jh p'bdK. okw okw eoB B{z wzdo
dk g[ikoh nK w?A< id'A xo/ nk e/ b'eK B/ w{zj *u jZE fdZs/ c/o neb
nkT[{ J/; shthA B{z. gsk bZr{ pzfdnK dhnK rZbK eh j[zdhnK B/
nebK eh j[d z hnK B/. jkb/ sK ;"D d/ nzBQ/ tKr[{z jok^jok Jh ftykJh
fdzd?. fJBQK ;kfonK B{z. iBe f;nK j[D sK gkDh f;o T[s'A dh bzx
frn?. nkgDh xo/ fJZIs ukj[B z A? sK eko d/ w[V e/ nkT[AD s'A gfjbK
gk b? eZgV/.” r[;bykB/ *u'A Bjk pkjo nk e/ eZgV/ gk fojk jK.
Pe[zsbk dh ntkI c/o nkT[Adh n?. “okw{ B{z ejhA gkDh dk
frbk; d/ i/. Bkb/ ikj tr ik. itke fejV/ t/fbnK d/ rJ/. ;[Zy
wBkJhdhA j[zdh n? itkeK dh. n?t/A ;kok fdB g[Zmk ;'udk ofjzB?A.

Bw;eko $ 45
wz[zvk gfVQnK fbfyn?. fJjd/ torh gVQkJh fezfBnK e[ B/ ehsh n?,
s/fonK u'A< i/ ;oekoh B"eoh eo/ sK n?Z;HvhHU bZr/. Bkb/ pj{ th
i/ w{jo/ BhA p'bdh s{z sK jh feZd/A dk p[VQeh ikB?A. s{z sK n?A eohA
ikB?A fit/A gsk BhA eh yBkwh yZNsh B{zj^g's/ B/. i/ fe;/ ezw^Xzd/
nzdo^pkjo p?m{ sK eh n?. Bkb/ r[V dh o'Vh BhA th e'Jh w{zj *u
gkb{. gVQh fbyh n?. uzrk fusftnk eo.”
“b? j'o w?A wkVk ;'udK< gsk sK T[d'A brd/? id'A r[V dh G/bh
c[ZNh *eZmh BhA j[zdh. Ujh shthnK nkbh wZs.”
n?B/ Bz[{ eko dk jkoB tZiD brd?. w?A j'+h^j"+h s[o e/ r/N *s/
ik eko *u p?m d[ekB tzBhA ik fojK. eJh wjhB/ j'r/ d[ekB tzBhA
BjhA nkfJnk w?A. nZi Jh ik fojK. wB ;'uK *u x[zwdk ik foj?,
id'A dh fJZE/ nk e/ jZN ehsh n?. eh ;h pIko *u, n?t/A uko e[ jZNK
;B. w/o/ Bkb s/b{ gz;koh dh jZN ;h. uzrk pzdk ;h s/b{. fgZS'A
fes/ o'jse tzBhA dk ;h. fJZE/ nk frnk g?o izw r/. j[D w[zfvnK
B/ j'o tXhnK ezw ubkfJnk j'fJn?. jZ;w[Zy ;h. id'A ed/ ftjb/
j[zd/ jZ;dk^jZ;dk efjzdk, “iBe f;nK, r[V pVk tXhnK nkfJn?
b/Nh tork s"V/ *u T{JhA T[bN i{.” T[jd/ Bkb eZgV/ nkb/ okwg[ohnK
dh jZN ;h. j/mK gZeh rZdh pDkJh j'Jh. bZm/ dhnK ukdoK B{z
bkito d/ e/ ftSkfJnk j[zdk. wro r'b f;oQkD/ . p?m/^p?m/ EkB
ftykJh iKd/. Gb/ t/fbnK d/ Gb/ pzd/ shthnK j//mK p?m/ eZgV/ yohd
e/ b? iKd/. nkj j[D t/y b? w[zfvnK B/ PhfPnK nkbh d[ekB pDk
bh. yVQ e/ eZgVk t/ud/ n?. yVQ e/ b'e yohdd/ n?. d[ekB w{jo/
jkb/ th T[t/A fbfyn?^okwg[ohnK dh eZgV/ dh jZNh. j[D sK g{ok
pIko ;zxDk j' frn?. ;kjwD/ dkDk wzvh nkbk dbkB T[t/A y[ZbQk
fgnk wzdo skJhA.id'A |;b nkT[Adh T{m^ rZvhnK nk yV'AdhnK
fBzwK j/m,iK No?eNo j[zdk NktK^NktK. j[D sK g?o XoB Bz[{ EK BhA
fEnkT[Adk Bow/ egkj t/b/. eDe M'B/ tk;s/ sK Gkt/A fgzv^fgzv
;?ANo y[ZbQ/ j'J/ B/.
eko *u'A T[sod/ B{z t/y oth GZi e/ w/o/ e'b nkfJnk, “tZv/ gkgk
pj[s b/N j'r/. s[jkB{z jh T[vhed/ ;h. cNkcN uZb' nodk; eoBh
j?.”
46 $ Bw;eko
s[odk^s[odk fBrkj wkodK *eZm *s/. w/o/ Bkb fdnK u'A sK xZN
Jh fd;d? e'Jh. BthA gBhoh n?. o;r[Zb/ s/ pocah dhnK gb/NK
jZEK *u uZeh yVQ/. rZbK wkoh iKd/ n?.eJh nzdo B{z ik oj/ n?.
d[ekB tzBh MkedK u[[pko/ dh Peb Jh pdbh gJh n?. gfjbK
tkbhnK r' b^ ;ohnK nkbhnK d't / A Jh skehnK j? BhA.
tZvhnK^tZvhnK PhfPnK nkbhnK pkohnK jB. PhfPnK ftZu'A dh
bzw/ bzw/ god/ bZr/ B/. iBe dh jZNh tkbk tZvk cZNk< j?A fes/
dhAjdk Jh BhA. nkj j'o Jh Bhb/^ghb/ nZyoK *u e[S fbfynk
fgn?.;wM BhA nkT[Adh.gfjbk tXhnk w'Nh r[ow[yh *u fbfynk
;h. tXhnk gfVQnk iKdk ;h. gfVQnk fejk fe pVk fejk o'I
nkT[AfdnK Bz[{ fbfynk iBe f;T[A wZE/ bZrdk o{j fyV iKdh ;h.
“tZv/ gkgk nk i' p'u e/ nk i' nzdo.” PhP/ tkbk dotkIk
y'bQd/ oth d/ p'bK B/ fposh fJedw s'V fdZsh j?. nzdo tkjtk eZm
j?.GhwK p?m? u"eVh wkoh ekb/ w{zj tkbk. t/y e/ fuVQ uVQdh n?.w?B{z
t/y e/ jZE i'Vd? w[;eVhJ/ i/Q jZ;d?. w?A p/fXnkBk fijk j' e/ T[;
Bkb rZb BjhA eodk. wjkoki dh skfpnk *u p?m frnK. rqzEh B/
nodk; P[o{ eo fdZsh n?. yVQk j' e/ th b'eK Bkb fBrQk BjhA
fwbkT[Adk. jZE i'V nzso^fXnkB j'D dk ftyktk eodk jK. nodk;
ftZu fXnkB BjhA bZr fojk. “;opZs ;zrs dh nodk;HHH. ;odko
iBe f;zx d/ g'so/ ewbgqhs d/ ;g[Zso oftzdo oth B/ fiT{boh
rfjfDnK dk BtK P'n^o{w y'bQfdnK r[o{ dk UN^nk;ok sZefdnK
nodk; eotkJh n?.dksk Gog{o pyPPK pyaP/.” efjzfdnK GkJh
ih B/ nodk; dh ;wkgsh ehsh j?. d/r tos ojh j?. w?A th
gqPkd b? e/ e[M fuo p?mK. ;tkoh ikD wro'A PhPk y'bQ e/ pkjo nk
e/ jZN w{jo/ vjh e[o;h *s/ nk p?fmnK. t/ydK e[o;h e'b tkjtk
ekrI fyZbo/ gJ/ B/. nktdh c'N' t/y e/ MZN ekrI MkV e/ uZedK.
t/ydK fJZe gk;/ oth ns/ fwBkePh dh c'N' j?. fbfynk gVQB
brdK, w'Nh r[ow[yh *u fbfynk j? “fJziBhno fiT{bo^nkg d/
Pfjo ftZu BthA seBhe Bkb rfjD/ fsnko eoB dk P'n^o{w y[ZbQ
frnk j?. fsnko ehs/ rfjD/ th fwbd/ jB. nkovo *s/ fsnko

Bw;eko $ 47
ehs/ iKd/ B/.f;oca n;b ;'B/ dh ehws bJh ikt/rh. gkbP dk
e'Jh Gko BjhA frfDnk ikt/rk. w'V^w[VkJh t/b/ e'Jh ekN BjhA
eZNh ikt/rh, f;oca pDtkJh d/ g?;/ t;{b ehs/ ikDr/. T[vhetkB
iBe f;zx, fJziBhno oftzdo oth s/ w?vw fwBkePh.” gVQ e/
wB sK eh ;oho ezpD bZr fgn?.
pj[s^pj[s w[pkoe` oth, fJj s{z tXhnk ehs?, nkgD/ Pfjo
*u fJj' i/ P'n^o{w dh b'V ;h.” fyzv/ ij/ tkbK nkbk ekjbh Bkb
jZE fwbkT[Adk pkjo ikD bZfrnk oth B{z efj foj?.
“w?vw s[;hA pj[s tXhnk ezw ehs?. eke/ d/ Bkb ya[d p?fmnk
eo'Ar/. b/vhI dh g;zd dk b/vhI B{z j'o fInkdk gsk j[zd?.”
fwBkePh Bkb s[oh nkT[Adh Bhbh ;kVQh tkbh p'bdh ;[Ddh n? .
“Bkb/ fJZeb/ iD/ B{z fJzBk tZvk P'n^o{w fprkB/ jZEK *u SZv e/
pkjo^nzdo ikDk nZieZbQ d/ IwkB/ *u tZvk fo;e n? w?vw
fwBkePh.’ e'b yVQh rdokJ/ i/ ;oho tkbh iBkBh pfjo/ e'b'A e"ch
dk eZg cVdh tfvnkJhnK fijhnK eodh ;[Ddh n?.
“jK w?vw, fJ;/ eoe/ fJj c?;bk fbn?. ewb j[zdk j'o rZb
;h. J/v/ tZv/ eko'pko B{z ;zGkbDk fJZe pzd/ dk ezw BhA. gkgk th
mhe ij/ BhA.” gb/N T[; shthA tzBhA eodh fwBkePh nkydh n?.
“nZSk w?vw. Bkb/ pE/ok ;koh fIzdrh fJBQK B/ ezw ehs?, j[D
nokw eoBr/.”
“jK, fJj sK j?A”
“tXkJhnK w?vw . Bt/A P'n^o{w dhnK .”
“E?Ae i{ foPt.”
“fJj fejV? uVQ/ ij/ bZe nkbk< w?vw B{z tXkJhnK d/D nkbk<
fJj' i/Q Jh nkfJnk eoBr/ j[D fJjd/ e'b.” fJBKQ dhnK rZbK ;[D
e/ nzdo uhj fijh uVQdh n? .
;kjwD/ wbp/ dk Y/o fgn?. u[pko/ *u'A bkjhnK g[okDhnK
u[rkmK s/ j'o fBZe^;[Ze d/ Bkb iBe f;zx dh jZNh tkbk cZNk fgnk

48 $ Bw;eko
t/y e/ wB nzdo'A N[ZN iKd?. rbk Go nkT[Ad?. e'Jh g/P BjhA iKdh.
;koh T[wo dh w/oh eoh^eZsoh wK^g[Zs B/ wbp/ d/ Y/o *s/ ;[ZN fdZsh
n? .
“gkgk ih bU s[jkvh wBg;zd, rowk^row r[bkp ikwB s/
fg;sk pocah.”
oth B/ gb/N w/o/ jZE cVk fdZsh n? .
pocah dk fBZek fijk N[eVk s'V sK fbn? go w{zj *u gkT[D B{z
T[FZek Jh wB BjhA wzBdk .

Bw;eko $ 49
r[nkfunk j'fJnk xo
b'eK B{z efjzd/ ;[Ddh j[zdh, gsk BhA ed/ nktdh SZs j/m p?mKr/
. nktdk xo j't/rk. J/vh tZvh e'mh *u p?mh th ;'udh nK w/ok
e'Jh xo BjhA fojk. fJZIs BjhA. nktd/ jZEhA uktK Bkb T[;koh
e'mh Ugoh bZrdh j?. ezXK th vok ojhnK B/ fJjdhnK. w'j th
nkT[Ad?. nzdo j'o Jh fynkb T[m oj/ B/. eZbQ dk id'A nktd/ ezBhA
;[fDn?. u?B BQha nk fojk. vokfJzr o{w d/ nkdw eZd PhP/ nZrA' dh
bzxD s'A th vo bZfrn?. nktdk fujok th t/yD s'A vodh nK.
;koh oks BhAd BjhA nkJh. fJ;/ eoe/ fszB ti/ dh T[Zmh fcodh
nK. ;{J/ tkb/ wzdo d/ xfVnkb dh nktkI ukj ghAdh d/ ezBhA g?
ojh j?. ihn eod/ s'A th ;oho *u j"A;bk BhA g?Adk th ik e/ wZEk
N/e nktK. doPB eo nktK GrtkB d/. j[D sK wzi/ s'A T[ZmDk th
d[ZGo bZrd?. go ;oho dh p/u?Bh j'Jh gJh n?. fJ;/ eoe/ r/V/
yKdh fcodh nK. ow/P j[d z / MZN T[Zm yVQdh ;K. o;'Jh *u GKfvnK
dk yVek ;[D e/ T[j th T[Zm p?Ajdk. ntkI wkodk, “Phsb d' eZgK
*u ukj gk fbnk. fJZE/ p?Zv *s/ fJeZm/ ghtKr/.” ukj dhnK
u[;ehnK b?AfdnK N?bhftIB nkB eo b?Adk. okwd/t pkpk :'r
nk;D eodk fd;dk. ow/P T[;/ soQK Bkb'^Bkb nk;D eoB bZr
g?Adk.
p?mk^p?mk egkb Gksh eodk. c[zeko/ i/ wkod/ B{z t/ye/
gfjbK^gfjbK w/oh jk;h fBeb iKdh.
o[Ze e/ efjzdk, “;hsb s{z th efonk eo. fezBhnK fpwkohnK
s'A pukn j[zd? :'r eoe/. dtkJhnK BhA ykDhnK g?AdhnK. ;oho
u[;s c[os ofjzd?.
“;kok fdB sK xodk ezw eohd?. T[j ;ko/ fdB dh e;os Jh
n?. Bkb/ w??A sK B"A po B" nK. s[;hA eo fbnk eo'.” w?A nktdk
50 $ Bw;eko
soe fdzdh.
T[j jZ; g?Adk. w?A th jZ;dh. j[D jk;/ feZE/ ofj rJ/.b? frnk
Bkb Jh. gbQK *u b?rh w"s y'j e/ w/o/ jZEK *u. uzdoh jkoN nN?e
dh fpwkoh B/ e'Jh rZb th Bk j'D fdZsh. nzdo/ Jh b? frnk ;G
e[M. s[o frnk u[gZ eoe/. w?Bz{ SZv frnk dzv G'rD B{.z wB p[fMnk
fgn?. j'o Jh g[Zm/^g[Zm/ fynkb nkT[Ad/ B/. wzdo ikD pko/ ;'udh
nK. sK wB efjzd,? “eh yZN fbn? gfjbK wzdo ik e/. J/Bk GrtkB
dk BK b? e/ i/ fJjh j'Dk ;h sK eh fdZsk GrtkB B/.* n"yh j'Jh
GrtkB Bz{ T[bKG/ d/Jh ikBh nK.
‘Uw i? irdhP jo/* dh nktkI Bkb nkosh dh X[B tZiD
bZrdhA j?. bkph ftZu bZrh ;zrhse xzNh dh ntkI j?. d[ZX tkbk
j't/rk. fJj jh ;zd/jK nk e/ xzNh tikT[Ad?. fezBh fwZmh bZrdh ;h
fJj ;zrhse X[B. ow/P B/ fi; fdB xzNh brtkJh ;h sk efjzdk,
‘;ahsb NoB^NoB tkbhnK xzNhnK sK nzdo fjbke/ oZy
fdzdhn?.* ;[Zsk fgnk pzdk sqGe e/ T[md?. fit/A gsk BhA eh j'
frn?.;kv/ p?AeK ftu sK fJ; soQK dhnK xzNhnK yaso/ dk ;kfJoB
j[zdhn?A/. b'e gsk BQhA fet/A xoK *u btkJh p?m/ n?. nkT[D tkbk
id'A r/N s'A xzNh dk pNB dpkT{ oZp dk BK sK ezB *u fgnk eo{.
;zrhs Bkb xpokjN BjhA j[zdh ;r'A wB ya[P j' iKd?.*
T[; fdB fezBk fuo r/N e'b ik e/ tko^tko pNB dpkT[Adk
fojk, fit/A T[; B{z yk; Jh nBzd nk fojk j't/.
nD;od/ B{z T[mdh nK. gs? fJjBk B/ sK T[ZmDk BhA. d[ZX sK
gtke/ Xo Jh d/tK. o;'Jh *u d[ZX tkbk posB b?, g'ou j/m nk
pkjob/ pbp dk pNB dpkT[Adh jK.rbh ukBD Bkb Go iKdh j?.
r/N y'bdh nK. Pzeo d[ZX tkb/ Y'b ftu fwDsh eoB tkb/ wZr Bkb
d[ZX *u th jZE gk foj?. d[ZX *u fJ; soQK jZE gkT[ADk w?B{z fpbe[b
uzrk BjhA bZrdk. ;r'A nbes nkT[Adh n?. fezB/ tkoh fJ; B{z
N'fen?. go fJjdh nkds BQhA ;[Xodh. d[ZX v'b{ *u gk e/ Pzeo
i/p ftu'A gouh eZYd?.

Bw;eko $ 51
“b' phph ih fJ; wjhB/ ek fj;kp.B" ;" gzuk;h o[gJ/ pB/A j?.@
“nZSk GkJh, id d[X
Z ghs? sK pDB/ Jh B/.* w/ok T[Zso jkb/ w{zj'A
fBefbnk Jh n?. T[j fco p'bd?,
“phph ih fdB e/ NkfJw nkfJnk BjhA iksk. Io{os ;h j?.
ekek eJh fdB'A ek wro gV?, efjsk p{N b/Bk j?. i/ j?B s' d/ d'.@
d[ZX s/ gouh b? nzdo nkT[ABhnK. g?;/ frDe/ rbh *u nk,
Pzeo B{z cVk efjzBhnK, “b? GkJh n?seh d/ s/o/ g?;/.nZr/ fit/A j'T[
T[tA/ ;jh.
T[j jZ;dk j?, “BjhA phph ih n?;h e'Jh pks BjhA.@
T[;B[{z eh gs/? w/o/ Bkb eh phsh iKdh n?. tkg; nzdo tZb w[V
ojh jK. fynkbK dh bVh j'o fgSKj B{z s[o g?Adh j?. S'N/ j[zd/ okiB
dk fujok ;kjwD/ nk iKd?. fJjd/ p{N, todh cNk^cN efje/
fJjd/ gkgk s'A wzrtkT'[Adh j[zdh ;K. ed/ fwzN b/N BhA j'D fdZ/s/ ;h.
ekbi gVQB bZfrnk ;ikn^;ikn e/ s'odh. tXhnk s'A tXhnk
ihBK gkT[Adk . wfjzr/^wfjzr/ p{N. w/o/ th Xosh s/ g?o Bk brd/
. id'A okiB dh fe;/ th iwks dk Bshik nkT[Adk jo tkoh c;N
nkT[Adk. n?wHn?;H;hH u'A tXhnK Bzpo bJ/. fJjd/ gkgk c[Zb/ Bk
;wkT[D.
w?B{z efjzdk fJ;/ ya[Ph *u w;{oh dk N[{o bktKr/. ow/P B/ p?Ae s'A
jcs/ dh S[ZNh b? bJh. w?B{z ;e{bK dhnK S[ZNhnK ;h. wwsk B{z
dZf;nk T[j y[Ph *u ufje T[Zmh. ;kjwD/ P'n e/; *u d't/A
G?D^GoktK dh c'N' gJh fd;dh n?.w;{oh fyZuh ;h gjkVh *s/
yfVQnK dh fJZe c'N'rokco B/.
j[D T[;/ G?D B{z p[bkT[Dk th BQhA ukj[zdk uzdo/ w{zj nkbk. nkB/
^pjkB/ T[;s/ fuVQd?. jkbKfe T[j nktd/ xo^pko dh n?. fJjd/
pokpo dh n?. B"eoh eodh n?. fJjs'A eh XokT[Adh n? < go
nktdh w/w B{z y[P eoB tk;s/ fezBk e[S T[rbd? wwsk B{z. id
T[jdh rZb eodh nK, fsT[Vh wZE/ g? iKdh n?. w/o/ tk;s/ sK d/

52 $ Bw;eko
th o{g n? w/oh Xh. pkoK ;kb j'r/ ;h w/oh e[Zy ;[zBh gJh ;h. fezBk
T[dk; ofjzdh ;K w?A. Pkw B{z id'A ow/P xo/ nkT[Adk. w/ok fujok
t/y e/ u[g
Z j' iKdk. nzdo/^nzdo T[j th sof;nk fgnk ;h pZu/ dh
febekoh B{z. ;Z; tko^tko u'Gk fdzdh ofjzdh. fJjdk S'Nk GkJh
Pth nZv w/o/ nZr/ fgZS/ fcodk ofjzdk. fJj sK fvT{Nh *s/ j[zdk.
T[j ekbi'A nk w?B{z Gkph^Gkph eodk eJh r[ZMhnK owIk wkodk.
jZ;e/ Nkb fdzdh. T[jdhnK joesk s'A bZrdk fit/A xo'A Jh gkD
fdZsh j'Jh ;h T[;B{z. ow/P B{z vodh w?/ ;kca Bk d;dh. xo *u rZb
tX ikT{. nkB/^pjkB/ w?A nzdobk dod nZyK d/ gkDh okjhA pkjo
eZYdh.
ow/P dk fJjh fdbk;k j[zdk, “y[P fojk eo ;G mhe j'I{.**
“s[;hA sK pkjo ik e/ d';sK^fwZsoK *u e[S fuo bJh rZb
G[Zb^G[bkn iKd/ j't'Ar/. w/oh sK ;kok fdB sko fJZE/ Jh tZidh
ofjzdh n?.;kok fdB fJ;/ fcaeo *u Jh bzxd?. ;e[{b *u w/ohnK
e[bhrI nkg'^nkgD/ pZfunk dhnK rZbK eoBrhnK. w?A u[Zg p?mh
ofjzdh jK. eh rZb eoK T[jBK Bkb. fwf;I f;ZX{ sK pVh Byao/ Bkb
rZb eo{, “Phsb w?vw nkgK ewkT[Ad/ ekjd/ bJh nK. u?enZg
eotkU fe;/ uzr/ vkeNo s'A.* eh dZ;K T[jBz{ ;kv/ d'jK ihnK dh
;koh sBykj sK veNoK d/ xoK *u ubh iKdh j?. fJjd/ Gkn dh
th jkb/ u?enZg pkeh n?. xo/ nk iKdh j'o tE/ok e[S ;[DB B[[{z
fwbdk. Pth wko/ Bz{ sK w?A fJe fdB ;yas PpdK Bkb nkgD/ s'A
goQ/ ehsk, “nktd/ Gok dh fJZIs pzBh Jh t/y.”
ezB i/ MkVdk s[o frnk. fezB/ ;kbK d/ e'mh gk e/ fJZE/ ofjzB/
nK. go i/ fes/ nkT{ nZi sZe th oVe oZyd/ w/o/ ej/ dh. w?A
fejVk gotkj eodh nK. fiT[Adh oj/ w/oh ohBk G?D. ihjB/ w/ok
nzdobk d[Zy gfjukfDnK. ohBk w/oh wk;h dh Xh n?. n;h vhHJ/
Hth ekbi *u fJeZmhnK gVQhnK. j';Nb *u fJe' ewok ;h. d't/
A fJZe d{i/ dhnK fBZehnK^fBZehnK nkdsK s'A ikD{ ;h. ftnkjK s'A
wro' th n;hA fJZe d{ih B{z T[t/A jh fwbdhnK ofjzdhnK. ohBk d/
xo tkb/ dk ow/P Bkb ;[Gkn fwbdk ;h. id ed/ n;hA ohBk e'b
Bw;eko $ 53
iKd/ nktd/ ihi/ Bkb g{o/ wy"b eodh. fdb dh ;kca ;h ohBk fit/
A pkjo T[t/A nzdo'A. ow/P ohBk e'bk ik e/ y[P j[zdk ;h .
fJe fdB rZbK ubdhnK *u ohBk B/ fejk, “feT[A ihik ih
T[dk; p?m/ UA. w/o/ g/N ftubk pZuk s[jkv/ ftjV/ *u y/fvnk eo{.
w/o/ e'b j?r/ B/ rhs{ s/ ftPtk;.” e[S wjhfBnK pknd ohBk d/
gsh dk c'B ;h fe ohBk e'b bVeh j'Jh n?. w?A s/ ow/P B/ g?o i[Zsh
Bk gkJh. e[S fdBK dh jh wwsk B{z n;hA M'bh *u g[nk fbnkJ/
;K.fJzM brdk fit/A w/oh ;[Zeh gJh prhuh ftZu pjko nk rJh.
wwsk B{z ;zGkbdh B{z gsk Jh Bk bZrdk ed'A fdB ufVQnk, ed'A fSg
frnk. ed/ d[ZX row eoe/ fgbk fdZsk, ed/ B[jk fdZsh. c/o wwsk
dhnK s'sbhnK rZbK sK ;kfonK B{z y[P eoh oZydhnK .
GrtkB B/ w/o/ *s/ fwjo dk tZvk jZE oZye/ w/ok nzdo mko fdZsk
;h. fszB ;kb pknd fJj okiB w/o/ g/N fgnk . fJjd/ iBw Bkb
sK ;" ;tor fwbr/ ;h. g{o/ gzdoK tfoQnK pknd id'A pzdk nk;
th SZv iKd? fJe soKQ. fJjB{z gkfbnk, gVQkfJnk go eh edo
gkJh n? w/oh <
j[D efjzd?, “wK sK n?t/A s[oh fcodh n?.’
T[bNk j'o gZEo u[Ze^u[Ze wkod?. i' fJjdh okDh ej/ Ujh ;Zs
n?. fJjB{z g[ZSD tkbk j't/ fprkBh Xh B{z eh dod n? id s{z fYZv'A
eZFfYnk th Ifjo T[rbd?A wK B{z. fJj Ifjo oks dk szr eohA
iKd?.wB fJjh efj foj? fe xo SZve/ n?Bh d{o ubh iktK, fiZE/
w[V j'o rZbK Bk ;[DBhnK g?D. Bkb d/ ewo/ *u'A w'pkfJb d/
nbkow dh nktkI ;[Ddh j?. fJ; tko g'sk okj[b j';Nb s'A BjhA
nkfJnk. i/ T[j j't/ T[mD;ko w/ok dotkIk y'bQe/ g?ohA jZE bkT[Adk
j?. n;h;K b?Adk j?. w?A nkgD/ ewo/ dk dotkIk gfjbK jh Y'n
oZfyn?. w?B{z gs? T[mD;ko i/ ;kjwD/ fd; iktK, e[S Bk e[S Io{o
p'bd? g[Zmk f;ZXk. BhBk g'sh dh nktkI th ;[Ddh n?. ikr T[FZmh
j?. pj[s fgnkoh pZuh j?. id d't/A ihn fvT{Nh *s/ s[o iKd/ B/ sK
w/o/ e'b y/vdh fezBhnK rZbK eodh j?. w'j eodh n? nzsK dk go
fJjBK B{z nzdo'A^nzdo nZr bZr iKdh n?. i/ fes/ w/o/ Bkb y/vdh,
54 $ Bw;eko
rZbK eodh B{z t/y b?D. ;e{b dh t?B nkT[Adh j?, fJj th ftukoh ;e{b
ubh iKdh n?. wIp{oh *u w;K thj^gZuh fwzN w/o/ e'b SZvd/ B/.
fJjBK dhnK p;K d/ ;w/A gfjbK B/. d{ik pZ; ;N?Av ikDk g?Ad?
d'jK ihnK B{z. d/yD tkbk j[zd? fet/A nZr bZrh tkfbnK tKr ;e{No
GikT[Ad? xo'A. ;zd/jK NkfJw *s/ ed/ T[FZmd/ BhA. b'e th ;e{bK
dhnK B"eohnK eod/ n?. fJj nbfjdk Jh B/. eJh tko nkJ/
^rJ/ w{jo/ rZbK^rZbK *u g?AjN pDkT[Dr/. n;hA ‘gq'c?;o nK.’ b'e
f;nkD/ sK ;wMd/ Jh B/, th ;e{bK *u fejV/ g'qc?;o j[zd/ n?. gbZ;
N{ d/ pZfunK B{z gVQkT[D tkfbnK B{z b?euoko pDksk ;oeko B/. w?A
th B"eoh ehsh n?. uZb SZv go/Q. BhBk dh rZb eodh ;K. n?Bh
f;nkDh j? i/ fes/ w/o/ ewo/ *u Pokos eodh B{z ;kjwD/ P'n
e/; ftZu gJh ow/P dh c'N' tZb fJPkok eoe/ efj fdzdh, “dkdk
ih BokI j' ikDr/”
fJedw rzGho j' iKdh. gfjbK^gfjbK sK eJh ;tkb th
eodh, “dkdk ih ep nkJ/Ar/.’ go j[D ;wMdh n?. c'N' nZr/ jZE
i'V Bw;eko eodh n?. fJj ;wMd/ n? e[Vh fJjd/ e'b ofj rJh
gsk BhA eh j'i{.
eZgfVnK tkbh rZb fes/ G[bdh n?. fJe fdB w?A wzdo ikD
bZrh. g'sh t/y e/ efjD bZrh, “dkdh wK w?A th ikT{Arh nkge/ ;kE’
w?A tE/ok Nkbh. w?B{z gsk ;h fJjBK dk . pZuk sK pZuk Jh j[zd?. Bk
Nbh . w?A b? rJh. T[E/ y/vdh B/ fes/ N{Nh fJedw SZv bJh.
coke frZbh j'rh. xo tVB dh d/o ;h. pZ; j'rh P[o{ w/w.
“wzwh i/ s[jkB{z nktdk fcaeo BhQA, fJ; pZuh dk sK fcaeo eo'.
eh n? T[E/ wzdo *u. ;ko/ eZgV/ frZb/ eo fbnkJh n?. i/ s[jkvk
fdwkra fJzBk th ezw BjhA eodk fe pZu/ dh ;zGkb fet/A eoBh j[zdh
n? . s[;hA b? e/ fe; tk;s/ rJ/ ;h fJ;B{z< ”
;[De/ u[Zg yVQh ;K. ;'udh ;K nkyK ihjd/ f;o *s/ f;nkDh
pDh fcodh n?A fJj th w/ok Jh gkfbn?. s?B{z ftnkje/ fbnKdk
fJj th w/oh f;nkDg iK p/;wMh n?. go eh eoK tes wIp{o

Bw;eko $ 55
eohA yVQ?. e'Jh I'o BhA ubdk. fJ; xo *u ofjD B{z T[FZek wB BhA
wzBdk. go p?mhA nK p[Zs pDh .
;'udh nK b'e eh efjDr/. gfVQnK^fbfynK dk NZpo n?.
eohA eh iKd/ B/. go nZi ca?;bk eoBk Jh n?.
p?FZv s'A T[FZme/ pkjo r[;bykB/ tZb ikD dh ;'udh jK. n?B/ B{z
w/o/ w'pkfJb dh xzNh tZiD bZrdh n?. n?Be bke/ Bzpo ;eohB
t/ydh jK. wwsk dk c'B j?. wB ezp fijk iKd? nzdo'A. rZbK ;[De/
j'o ;VBr/. nkB eoe/ j"bh fijh g[ZSdh jK. ‘p/Nk mhe j'<’
‘jK wzwh ih, s[;hA mhe j'< w?A sK t?;/ Jh fwbk fbnk, s[jkvh
f;js dk gsk eoB bJh. oks c'B BhA j'fJnk. e[M nzfes B{z yzx
i[ekw fijk ;h. T[bMh ojh ezw *u. w?A ;'funk j[D g[ZS btK.’
‘w?A mhe nK p/Nh, fJj T[Fm
Z / fcod/ B/ d't/A. nZXk xzNk mfjoe/
eoKrh s?B{z c'B.’ efj c'B eZN fdZsk j? .
c'B w/I *s/ oZydh jK. wB j'o n"yk j[zd?. wwsk pko/ ;'ue/.
fezBh fgnkoh p/Nh n? w/oh. pVh ;zxoP dh fIzdrh n? fJ;dh.
B'fJvk tor/ s/I ocasko Pfjo dh fIzdrh ftZu nkgD/ ;Z;^;[jo/
dh ;zGkb eodh ed/ BjhA nedh^Eedh. ;Z; sK ftukoh uko ;kb
j'r/ wzi/ *u gJh n?. n?;h fpwkoh B/ T[bMkJh n? Bk fJZXo dh Bk
T[FZXo dh. gJh^gJh dh fefonk ;'XDh g?Adh j?. wwsk dk xo
tkbk oth dtkJhnK dh ezgBh *u bZrk j'fJn?. GZi^BZm dh fIzdrh
n? ftuko/ dh. gsk Jh n? nZi eZbQ dhnK gokJht/N B"eohnK dk
eh jkb j?. ;[Gk S/ ti/ xo'A fBeb iKd?. nZXh oks xo/ w[Vd?. oZp
dk P[eo j? wwsk dk dcaso d; ti/ bZrd?. gzi ti/ xo/ nk iKdh
j?. PBh^n?stko S[N Z h jz[dh n? T[;B{z. fdB/A T[jdk ;j[ok ;KGd? ;Z;
B{z Xh ;[gqh:k pzrb"o n?wHphHJ/ eodh n?. bkfJe n? N?;N gk;
eorh ;h fgSb/ ;kb. w[zvk nzfes jkb/ S'N? T[E/ Jh u"Eh *u gVQd?.
wwsk c'B eo fdzdh n?, ‘wzwh e[S fdB tk;s/ nki'.’
w?A ubh iKdh jK. ftukoh dk wB j'o j' iKd?. ezw sK w?E'A th
fejVk j[zd? pj[sk. fJZe pzdk p?mk ofjzd?. xo *u pzdk jo t/b/

56 $ Bw;eko
fpwko fgnk j't/ ;kok xo Jh fpwko bZrd?. Xh dh n"y th t/yDh
n"yh n?.
fJjBK d/ fYZvK *u j'o Jh rZbK GohnK gJhn?A. nzdo ;kca j't/
sK ;fji j'D. uzrk ewkT[Ad/ n? uzrk yKd/ n?. nzdo gsk BhA eh
x[bdk ofjzd? d'BK d/. okj[b g's/ B/ gbZ; N{ ehsh j? BkB w?vheb
Bkb. T[;B{z fJzihBhnfozr *u dkybk fwfbn?. nkJhHnkJhHNh
o[Veh dkyabk Goe/ nkfJnk. bkph *u ;ko/ fJZem/ p?m/ ;h. w?B{z
ukn g{ok ;h. wfynK, ‘gZ[s gfVQnk eohA tXhnk fdb bk e/. fizB/
g?;/ s/o/ wzwh gkgk d/D T[j th mhe n?. i/ j'o b'V j't/ w?B{z c'B eo
fdnk eohA. w?A nkg/ G/fink eo{z. n"y Bk eZNhA. ;ko/ y[P p?m/ ;K.
sK okiB p'bd?, ‘wzwh uzrk j'fJnk s[;hA rZb :kd eotk fdZsh.
w?A oks th ;'udK fojK. okj[b bJh jkfJo n?i{e/PB b'B ngbkJh
eo fdnK. e'mh dh ofi;No/PB w/o/ BKn j' ikt/. nuZb ikfJdkd
dh rozNh d/Dh g?Dh n?A w?B{z. pZuk gVQdk oj{. Bkb/ nkgK ;"y/ ojKr/
.’
‘p/N/ s/o/ BKn u/Ai eoB dh eh rZb n?. w?A f;ZXh wkoNr/I
eotk fdzBh nK.’
‘b? w/o/ *s/ :ehB BhA s?B{z. w?A Jh ;KGrK s?B{z, e'mh B/ Bh
;zGkbBk.’
“;KG ;zGkb dk w"ek nkT{ p/N/ ;zGkb bJhA. jkb/ w?A s[oh
fcodh nK dtkJhnK p{NhnK d/ ;jko/. pZu/ B{z gVQk.@ pZ; fJ;/ rZb
*s/ sfVzr j' frnk.
“wwsk dk c'B nki/ jo/e uhI T[;B{z jkIo eodh n?A. g?BPB
fwb{ sK fdZbh tkbh rZvh cVQb{. w/oh fe;/ rZb dh e'Jh edo BQhA.@
w?B{z p'fbnk.
pZu/ dh ;koh y[Ph eb/P *u o'bsh fJjB/A. w?A ;[De/ c/o th
u[Zg. nky{, “shi/ fdB wwsk e'b eh b?D ikBhA n?. oth ezgBh
ubk iKd?. wwsk fvT[{Nh *s/ s[o iKdh n?, s{z d; fJeZbh ehjd/
e'b ikBh n?<@

Bw;eko $ 57
w?A tE/ok ;wMkfJn?, Xh dh n"y eoe/ ikBh nK. ;kok fdB
ftukoh o[bh ofjzdh n? e[Vh pkjo n? T[jdk fcaeo eodh n?. wz[vk
nkg S'Nk n?BK u[;s BhA. xo *u fpwkoh dh jo t/b/ dh n"y Bkb
pzdk N[N
Z iKd?. Bkb/ fejVk o'I ikBhA nK wjhB/ d' wjhfBnK wro'A
ik nkT[ABh nK. j'o T[E/ ik e/ w?A T[;B[{z eh d/ nkT[Bh nK.*
go w/oh fJe th ;[DB B{z fsnko BQhA. s[b *s/ uZeh oZyd?
nkBhA^pjkBhA.*
nky{, “;kv/ pZfunK dk th fyankb eo. id'A rZb eohJ/ ykbh
jZE ftyk fdzBhA n?.@
“s/oh o;'Jh dk you, d[XZ d/ g?;/, fpibh dk fpZb ;G w?A fdzBh
nK. s[;h d't/A ihnK B/ ed/ g[ZfSnk th feE'A nkT[Ad/ n?. jkb/ s{z
ykbh jZE goyd/?A.@
n"yh j'Jh fJZXo^T[ZXo p?mh fdB eNdh nK. g's/^g'sh dk w'j
n?. w/ok nzdo g[ZfSnk ikDd/?.
go;'A wwsk e'b'A nkJh. oks B{z g?r/ o'Nh yk e/. eZbQ ;t/o/
okiB efjzdk, ‘wzwh rowhnK nk ojhnK B/ g[okDk J/H;hH mhe
Bh uZb fojk. pdbDk j?. g?BPB fwbrh j'T{.*
‘wfynk w/oh f;js ih mhe BhA. e[SsK w?A dtkJhnK b? nkJh,
d{o dk g?Avk eoe/ feokfJnk GkfVnK *u bZr rJ/ n?sehA.* n?Bk
Jh fejk w?A.
pZ; c/o eh ;h. T[j p'fbnk i' BjhA p'bDk ;h.
‘T[E/ ikD tk;s/ tE/o/ g?;/ nk iKd/ B/. nktd/ xo tk;s/ e[S
BhA s/o/ e'b/. T[j fprkB/ \{B B[{z gkb fdZsk, gVQk fdZsk ftnkj
fdZsh. jkb/ j'o eh ofj frnk T[jdk. u[edh n?A nN?uh rzih wk;h
m{z ;bkw, fdZbh.*
fezBk fuo p'fbnk. w?A c/o th u[Zg ojh.
n?B/ B{z w//w ;kfjp th nzdo'A p'b T[Zmh, “feT[A nktdk phHghH
tXkfJn?. fJj dk eh ikT[{ vkeNoK e'b/ s[;hA s[o/ fco'r/A.nzdo

58 $ Bw;eko
nk ikU.*
wB *u nkt/ ph ejK phHgh sK s{z tXkT[Adh n?A. fijVh oks dh
bZrh gJh n?A fJjdk fdwk} uZeD. fJj v"o{ B{z n?BhnK feZE/
n"Vdhn?A/.wro'A nk e/ ;Zuh pDdh n?A ny/ u[Zg oj'A. w?A u[Zg ojh
i/ p'bh sK rZb j'o tX{. fBYkb j' e/ nktd/ ewo/* u nk gJh.
tkjtk fuo pknd r[;byakB/ pzBh rJh sK bZr/ gJ/ d't/A. gZy/ dh
nktkI *u w/o/ pkjo nkT[D dk gsk BhA bZfrnk fJjBK B{z.
‘s[;hA w{zj BhA t/fynk fet/A Bhb gkJ/ gJ/ B/. pkjK s/ Bkb/ rb
e'b/ w'fYnK *s/ th MohNk B/.*
‘nkj'.* w?A ;G ;wMdK w?A fejVk fBnkDk. Uj G?D u'nHHHHHuzrk
jZNk eZNk fgn?. shtha gzi ;kb j'r/ wzi/ *u gJh n?. fJj fEnkrh
T[;B{z w[cas *u.
‘nkjh sK rZb w?A efjzBh nK, j'o ;KGd/ B/ fJj wohI B[z{. Xh
B{z uVQ/ wjhB/ g?BPB cVk nkT[Adh n?. T[jB[{z eh b'V n? p'bD dh.
T[j feT[A e[;edh n?.*
;[De/ ;oho ezp frnk. edw T[E/ Jh o[e rJ/. bZsK dk Gko
wDK w{zjhA j' frnk. bZfrnk fdwk} dh BkVh cN{rh. w;K r[;bykB/
ftu rJh. tkg; nk wzi/ *s/ XVZw d/D/ fvZrh. gsk BhA bZfrnk
fejV/ t/b/ B/oQk j' frnk. Bk fJjBK B/ p[bkfJnk Bk w?A p'bh.
p?r ftu eZgV/ T[t/A gkJ/ gJ/ B/. j[D fJ; xo dk w{zj BhA
d/y{zrh. nkgDk p?r s/ nN?uh u[Ze s[oB bZrdh nK. fgZS'A BhBk dh
nktkI j?,
‘dkdh wK nki fco ejK ub/. BjhA ikBk. w[M/ ne/b/ ofjBk
gVsk j?, t?B nkB/ sZe. w[M/ n?;/ BjhA nZSk brsk. w?A BjhA ikB/
d[{zrh.* BhBk w/ok p?r cVe/ nzdo tZb fyZu ojh j?.
‘Bk p/N/ ofjD d/HHHH.*
‘t' d/y' dkdk ih t/y oj/ j?A, BokI j'Ar/.*
g'sh d/ p'b ;[D e/ ewo/ nzdo ezX *s/ Nzrh ow/P dh c'N' pzBh
t/y e/ sK ;kj ;{s/ iKd/ B/. p?r jZE'A S[ZN iKd/?. ;[zB j'Jh dk d/jbh
d/ fJZe g?o pkjo s/ d{ik nzdo j?. Bw;eko $ 59
g"Vh
fJedw nZGVtkj/ T[m p?fmnk jK. T[FZgo bJh ukdo bkje/
goQK trkj wkoh j?. GwZsfonK tKr nZyK wbdk, fJXo^T[FZXo
t/y fojk jK. ;oho w[Ve'^w[Veh j'fJnk fgnk j? . j'P *u
nkfJnK sK e[M ;zGbD dh e'fPP eo fojk jK, go fdb dh XVeD
jkb/ th s/I uZb ojh j? . fJT[A bZrd? fit/A nzdo uZeh d/ g[V fJZe
d{i/ Bkb tZi^tZie/ yVek eo oj/ j'D . ;oho B{z ezNo'b eoB dh
e'fPP eo fojk jK go j' BjhA fojk . r[opkDh dhnK s[eK nzdo/
^nzdo fXnk e/, nzdob/ B{z Bkowb eoB dh e'fPP eo fojk jK .
bZrd? fit/A pj[s tZv/ s{cakB *u'A pu fBefbnk jK .
“bU! ukj gh bU, nZi tkjtk ;d/jK T[FZm/ p?m/ j'.” gsBh dh
nktkI B/ fNe fNeh s'V fdZsh j? . T[; dh nktkI ;[D T[; tZb u[Zg
ukg t/yD bZrdk jK .
“eh rZb fuZs mhe BjhA . n?A u[Zg fij/ feT[A p?m/ j' . fe; rZb
dh fuzsk j? . oks th ;[Zs/ gJ/ poVkJh iKd/ ;h . w?A ;'funk e'Jh
;[gBk nkfJnk j'T{ . n?tA/ fcaeo Bk efonk eo' . tXhnk fIzdrh
n? nkgDh . uzrh B"eoh eod/ jK, uzrk ewkT[Ad/ jK . pZu/ ;?FZN B/
. j'o dZ;' eh ukjhd? s[jkB{z. b'eK *u s[jkvh g{oh fJZIs n?. fe;
rZb dk fcaeo eoh iKd/ U<”
gsBh nkgD/ ;[Gkn w[skfpe rZbK eodh^eodh ukj dk eZg
w/I *s/ oZy, o;'Jh tZb ubh rJh j? . ezpd/ jZEK Bkb eZg u[Ze e/
ukj dh x[ZN GoB bZrdk jK sK gsBh dh rZb ;{Jh dh u'G tKr
nzdo tZiD bZrdh n? . i/ b'eK *u w/oh g{oh fJZIs n?, J/;/ eoe/
sK fezBhnK oksK dh BhAd T[Fv
Z h gJh n? . ed/ r'bh BjhA bJh ;h.
eZbQ id f;o B{z pj[s fInkdk x[w/ohnK nk ojhnK ;h, vkH tow/
e'b'A phHghH u?FZe eotkfJnk . fJe ;" nZ;h *s/ gj[zfunk fgnk
60 $ Bw;eko
;h. phHgh ns/ N?BPB xNkT[D dhnK r'bhnK b? e/ xo/ nk frnk
;K. fJj r'bhnK th n;o BjhA eo ojhnK . gsBh wBgqhs s'A
r'bhnK d/ gZs/ b[e'n e/ oZy/ B/ . fJ;B{z dtkJhnK dk gsk bZfrnk,
ftukoh j'o n"yh j't/rh . w/ok fujok t/y e/ Jh fezBk T[dk; j'
iKdh j?. ykbh eZg w[Ve/ w/I *s/ oZyfdnK, ;wkrw tkbh ohb
fdwkr ftZu uZbD bZr g?Adh j?. nwBdhg dk jZ;dk fujok nZyK
;kjwD/ nk iKdk j?. T[;dh fyZb fpbhnK j[zdh nktkI ezBK ftZu
N[DeD bZr g?Adh j?. c'B *s/ rZbk eodk nwBdhg efj fojk ;h,
“gq'c?;o ;kfjp, ;kvk ;Zdk Io{o ep{b efoU.fJ; y[Pe izrb
tor/ fJbke/ ftZu nkg nkUAr/ sK pjko nkJ/rh. ;kfjs o;hnK
B{z ;kfjs dk o; fwb/rk. BthnK ebwK B{z ;/X fwb/rh. nkgd/
fezB/ ;N{v?AN n;hA p[bkJ/ B/. nwBdhg y[P w{v *u rZbK eodk
w/oh tfvnkJh eo fojk ;h. ;wkrw d/ ekovK *s/ ftP/P BkT[A ;h/
w/ok. ekov w?B{z gfjbK jh fwb u[Zfenk ;h.
;wkrw tkb/ fdB ;d/jK jh T[m fsnko j'fJnk ;K. fezBk
uzrk^uzrk bZr fojk ;h. o;s/ ftZu iKd/ tes eko d/ PhfPnK
ftu'A pkjo tZb fBrkj iKfdnK w/o/ nwBdhg dh rZb u/s/ nkT[D
bZrh. tkfenk Jh izrb phnkpkB tork ;h fJj fJbkek . wJh
i{B dh fsZyV rowh. e[M gb th pkjo fBZeb' w{zj ;[ZeD bZr
iKdk.jkVh dh ca;b dh eNkJh j' u[Zeh ;h. egkj^BowK jkb/
f;nkVK d/ nzdo jh ;kj b? fojk ;h. fes/^fes/ e'Jh jo/ uko/ dh
d"rh BIo gJh ;h. okj *u iKfdnK fIndk y/s yakbh gJ/ ;h.
fJ;/ eoe/ fBrkj d{o^d{o sZe ikdh ;h. sZsh jtk *u o/s T[Zvdh
th fes/ BIoh g?Adh.
fes/^fes/ e"Jh NktK^NktK doZys BIoh g?Adk ;h.
izv dk doZys t/yd/ wB *u pugB dhnK :kdK u/s/ nkT[D
bZrhnK. Pfjo *u ofje/ sK fJjBk doZysK B{z G[Zb jh frnk ;K.
;e{b gVQd/. ;zdbh eh Ykp *s/ nk e/ o[e ikDk. v{zxh Ykp *u
gkDh *u fNwfNwkT[aAd/ sko/ fij/ fd;d/. cVB B{z ihn eodk go
jtk Bkb Mbe'oK fijhnK j'o gk;/ s[o iKdhnK. Ykp feBko/ o'VK
Bw;eko $ 61
tkbh Xosh *u fJ;/ soQK dk izv dk doZys ;h. i/m jkVQ d/ wjhB/
izv s/ bZr/ y'y/ j/mK fvZr/ gJ/ j[zd/. cZNh p;sk oZye/ y/vD bZr iKd/
Bkb/ y'y/ u[r e/ ykD br iKd/. b'n *u ;[Ze/ y'fynK dh yV^yV
;[Ddh fJj pVk fgnkok ;zrhs ;h. jtk Bkb N[ZNe/ fvZrd/ y'fynK
B{z GZi^GZi e/ fJeZmk eod/.
xo/ rJ/ B{z wK efjzdh, “T[E/ Bk g[Zs o[fenk eo'. d[gfjo t/b/
izvK d/ doZysK *s/ pbktK j[zdhnK B//. i[nkeK d/ wro bZr iKdhnK
B/.”
nZi th T[j' fijh pbkn wro bZrh j'Jh n?. j[D sK p/p/ th
BjhA i' dZ;/ pbktK G?VhnK j[zdhnK B/. i[nkeK d/ wro g? iKdhnK
B/. Bkb/ T[E/ sK e'Jh N'nk^fNZpk th BjhA ;h fiZE'A fJj pbkn
w/o/ wro g?rh. e'Jh izv BhA ;h B/V/^s/V/. gsk BhA fJj pbkn
fejV/ y/s *u'A w/o/ wro bZr gJh.T[E/ sK ;wkrw ;h tXhnK Pfjo
dh fszB wzIbh ;kca ;[Eoh fJwkos. ;wkrw tkb/ yZ[bQ/ ftjV/ ftu
tXhnk N?AN bZrk j'fJnk . gzvkb *u gbk;fNe dhnK e[o;hnK
dhnK eskoK.wzu T[Zgo ;'ca/ d/ w{jo/ eZu dk w/I s/ r[bd;sk
;fink j'fJnk ;h.w?A sK ;Zs ikfDnK d/ ftueko p?mk ;K. fit/
A ;Zs fizdfonK nzdo e'Jh uhI ;zGkbh gJh j't/, T[E/ e'Jh pbkn
fet/A gj[zu ;edh ;h. w/o/ yZp/ jZE p[bko/ wkJhe T[ZsA' nkgD/^nkgD/
ftuko g/P eo oj/ ;B. ;kjwD/ rzGho fujfonK tkb/ u/szB ;o's/
. c[ZbK tKr Nfjed/ go I'pB dh uwe tkb/ w[yfVnK *u fynkbK
dh skIrh v[Zb^v[[Zb g? ojh ;h. wB y[Ph Bkb M{w fojk ;h.
“n;hA fizBK dhnK fbysK B{z gVQe/ fIzdrh fiT[Dh f;Zyh.
fbyDk gVQBk f;Zfynk nZi ;kv/ dofwnkB B/HHHHHHHHHHHHHH.”
w/o/ pko/ p'bD tkfbnK d/ w{zj'A feod/ p'b, wB B{z j'o th s;Zbh
s/ wkD d/ oj/ ;B.
wB nzdo'A^nzdo rd^rd j' fojk ;h. n?B/ tXhnK ;wkrw
ftu'A b'eK d/ Go/ fJeZm/ *u fezB/ jh jZE w/o/ tZb ;fseko Bkb T[Zm
oj/ ;B.

62 $ Bw;eko
eJh B"itkB w[zfvnK B/ nkgDh rZb eofdnK pko^pko w/ohnK
ouBktK dk fIeo ehsk. fJe fdb fyZut/A gfjokt/ tkbh e[Vh B/
eftsk^efjzfdnK pV/ jh tZyo/ nzdkI *u w/ohnK eftsktK dh
skohca ehsh. T[; dk fJj nzdkI wB B{z y[P eo frnk. wzu s/
nkT[D tkbk jo ;yP f;o M[ekn w/?B{z Bw;eko eo fojk ;h. pVk
fgnkok wkj"b, w/ok th f;o T[jBK nZr/ M[e iKdk.
“gkgk ih fe;B{z jZE i'V f;o M[ekJhA iKd/ j'. jkb/ sK BQks/ th
BhA s[;hA. fejV/ r[o{ B{z ;h; fBtke/ p/Bsh eo oj/ j'<@ p/Nh
btgqhs d/ p'bK Bkb w/oh fposh N[ZN iKdh j?.
;'udK fJjB{z eh dZ;K fe p/N/, fe;B{z f;o M[ek fojK. f;o wZEk
sK w/ok j[D gsk BhA ehjd/^ehjd/ w{jo/ orVBk gT[. w/o/ nzdobh
jkbs eh pDh gJh n?< s?Bz{ eh gs? fgnkoh pZuh.
yK;h c/o T[Zm yVh j?. nZyK *u gkDh fBebD bZrd/?.
“gkgk eh rZb n? s[jkvh yzx mhe feT[A BhA j'Jh< ”p/Nh
btgqhs d/ ;tkb B/ nzdobh ohb c/o o'e fdZsh.
“BjhA p/N/ nZr/ Bkb'A ekcah mhe n?.”
“gkgk oks th s[;hA yzxd/ oj/ j'. wjhB/ s'A T[go j' frn?.
nzdo e'Jh fJzBc?ePB fInkdk Bk j't/ vkeNo B[{z uzrh soQK u?e
eotkU.
eZb T[ZmD t/b/ p[oP eod/ th fezBk j' oj/ ;h yzx Bkb.”
“p/N/ s{z f|eo Bk eo nZi fco iktKrk vkeNo e'b. mhe j'
ikt/rh.”
btgqhs dh rZb ;[D e/ T[;B{z itkp d/ e/ p/fcaeo eoB dh e'fPP
ehsh j? go nkgD/ nzdob/ vo B{z fet/A th fgZS/ BjhA gk fojk jK.
n;b *u fJj yzx th w/o/ T[; nzdob/ fcaeo eoe/ mhe BjhA j'
ojh. ;r'A vo Bkb j'o tZX ojh j?. id ed/ ;'uK dhnK v{zxkDK
ftZu pj[s BhtK ubk iKdk j? sK yzx d/ pjkB/ pkjo fBebD dh
e'fPP eodk jK.
eZb id gsBh B/ w?B{z p?Zv *s/ p/;[ofsnK tKr fgnk t/fynK sK
Bw;eko $ 63
fejk, “eh rZb ykDk sK yk b?Dk ;h. s[jkB{z gs? w?A sK b/N nktKrh.
btgqhs th Pkw B{z w[V/rh. s[;hA T[t/A gJ/ U fit/A SZve/ rJh ;K.
nZi ekbi th BjhA rJ/. S[ZNh wkoh p?m/ UA. Bk BQks/ U/A. eh eod/
oj/ j[D sZe<@
gsBh dh rZb dk itkp BjhA n"V fojk. e[M gb ;zGbD bJh
Sksh *s/ jZE oZy e/ yzxD bZr fgnk ;K. yzx th w?B{z eJh tko
nkgD/^nkg B{z fvc?A; *s/ eoB *u ;jkJh jz[dh j?. go jNdh feT[A
BjhA< fJj :kd eoe/ ;oho B{z so/bhnK nkT[D bZr g?AdhnK B/.
gsBh pkjo'A rowhA *u'A nkJh j?. p[V^p[V eodh gb/N *u o'Nh s/
;pIh, djhA tkbhnK e"bhnK w/I s/ oZy e/ ubh iKdh j?.
o'Nh dh p[oeh s'Vdk jK. sK fposh fco izvK tkbh ejkDh tZb
ubh iKdh j?.;'udK i/ Bk iKdk. fJe gb dh sK rZb ;h s/ ubk
th frnk ;h, ;wkrw yasw j'D ;ko xo w[V nkT[Adk. go ubk
frnk sK nZi fJj jkbs j'Jh gJh n?.e[M th mhe Bk ehsk. fJzBk
f;nkDk s/ ;wMdko ;wMd/ B/ ;ko/ d';s go id fe;/ B[z{ fJ; rZb
dk gZsk bZr frnk. eh ej/rk jo e'Jh< eh itkp d/tKrk.pkjo
fBebD B[{z fdb BjhA eodk. fe;/ d/ wZE/ bZrD s'A Gidk jK. fe;/
;wkrw d/ BK s'A G?n nkT[Ad? j[D sK.
gsBh dh ;j/bh ewbihs d/ bVe/ dh Pkdh ;h. n?jh rZb
fdwkra B{z uVQh j'Jh ;h. w?foI g?b/; ftZu'A gsBh B{z b? e/ T[m
s[fonK ;K. jkbK fe ;ko/ b'e tXhnK jZ;^jZ;e/ fwb oj/ ;h.
gsBh wBgqhs dhnk fezBhnK jh ;j/bhnK nkJhnK j'JhnK ;B.
wBgqhs B{z fwb ojhnK ;B. eJh sK wBgqhs B{z iZch gk e/
fwbhnK. w?B[{z jZE i'V e/ ;fs Pqh nekb p[bkJh T[jBK B/. jkb
ukb g[ZfSnk. c[ZbK tKr fyVhnK co{N ukN ykD bZrhnK. wBgqhs
th T[jBK BKb rZbK eodh T[Sb ojh ;h. fwor tKr fJXo^UXo
uz[rhnK Godh w?B{z T[Zek jh uzrh BjhA bZr ojh ;h.;kjwfDUA d'A
fszB iD/ fJeZm/ nkT[aAd/ fd;d/ jB sK w/?B{z vo bZrD bZr g?Adk j?.
brd? fJjBK Bz{ w/oh rZb dk gsk j? s/ fJjBK B/ rZbK^rZbK ftZu
w/oh y[p
z mZgDh n?A. fijV/ w/o/ tZb f;ZX/ j'J/ nkT[Ad/ B/. go T[j sK
64 $ Bw;eko
d{oA' jh jZE fjbke/ j?b'^j?b' eod/, nkgDhnK rZbK *u w;s goQ/ bZr/
r'b N/pb e'b vjhnK e[o;hnK *s/ ik p?m/ jB. w?A fSZEk fijk g?Adk
nkgD/ nkg B{z ;zGkbdk p{NK dh fbPe tZb t/ye/, ed/ gZr dh u[zM
fijh mhe eodk Jhih w{v *u j'D dk :sB eodk iK fdyktk eoB
dh e'fPP eodk jK. pZ; fJe yVk Io{o jK.
e[M gbK wro'A fJeZm B{z t/y e/ wB jh wB fco voB bZrdk jK.
;kjwfDUA s/fizdo s/ wbehs nk oj/ B/. w/o/ tXhnK fwZso
B/. t/y e/ go/ B{z fy;eD dh e'fPP eodk jK.
wB *u nkT[Ad? i/ fJjBK B{z fGDe g?rh. fco eh pD{< s/fizdo
sK w{zj cZN pV?. w[fBnkdh tkb/ B{z g/?;/ d/D dh b'V BhA, xo^xo
rZb gj[uz kT[D bJh. fJ;B{z i/ rZb dk gsk bZri/. fezBhnK jh j'o
ozrdko gZrK w/ohnK ikD{ B/. go w?A T[jBK s'A b[edk fcodK.
“nkU s[jkB{z wBhPk B[{z fwbktK, T[;dk gsh tehb th Bkb
nkfJnk j'fJn?.”.
gsBh dh rZb ;[DB;ko fJedw ;[zB fijk j' frnk jK. go
GZiK th feXo. ;kjwD/ yfVQnK Bz{ t/ydK. fJj tehb sK T[; fdB
w?B{z T[; czePB ftZu th fwfbnk ;h. t/yD;ko bZsK ezpD bZr
g?AdhnK jB go wBgqhs dk fejk th w'V BjhA ;edk. ;fjw Bkb
Go/ wB Bkb T[jBK e'b ik o[edk jK.
gsBh s/ wBhPK x[ZN e/ iZch gk e/ fwbdhnK, w[;eokT[AdhnK
;kv/ tZb j[zdhnK B/.
“w/o/ gsh oftzdoHHHHH.” w/o/ tZb t/ydh wBhPk p'bh j?.
jK, jK n;hA fwb/ ;h e[M fdB j'J/ fJe czePB s/. ikDdk w?A
gq'c?;o ;kfjp B[{z.
don;b T[; ekbi dh wB?iw?AN ftZu w/o/ eJh d';s B/. w?B[{z
ne;o p[bkT[Ad? ofjzd/ n?. bhrb nvtkJhio th jK w?A ekbi
dk. ed/^edkJh id b'V g?Adh n?, ;/tk eohAdh n? T[jBk dh.
s[jkv/ pko/ TE/ ik e/ gsk bZfrnk ;kv/ Pfjo dh n?Bh tXhnk

Bw;eko $ 65
;kfjse j;sh. n;hA gfjbk ed/ fwb/ th Bjh/A. s[jkv/ fby/ dhnK
skohcak ;[D e/ wB y[P j'Jh iKdk ;h.
go nca;'; fJj fojk e'oN *u e'Jh Io{oh ezw j'D s/ w?B{z
c'B ubk frnk. ;wkrw d/ ftZu'A jh w/?B{z nkT[Dk g? frnk. s[jkv/
P[G ftuko th BjhA ;[D ;fenk ;K.ya?o id ed/ fcao w"ek fwfbnK
Io{o ;[DKr//.”
wBhPk dk tehb gsh fJedw fpBQK o[e/ fezBhnK jh rZbK w/o/
pko/ eo fojk ;h. ;[De/ wB B{z e[S Yko; fijh fwbh.
go nzdo'A fe;/ vo dh sko jkb/ th tZi ojh ;h. rZbK th eo
fojk ;K. go fdwkr *u j'o th jB/ohnK tr ojhnK ;B. jhDsk
tkb/ Gkt *u d'PhnK tKr wBhPk ns/ T[;d/ gsh d/ ;kjwD/ yVk j{z
jK eo fojK. go nZy BjhA fwbk fojk.
“wBgqhs` Gkn ih sk pV/ ;kT{ B/. s[;hA n?t/A ;kB{z efjzd/
ofjz/d/ j'.;yas ;[Gkn d/ B/. nkgD/ jh w{v d/.”
T[jdh rZb ;[De/ fdb dh XVeD e[M mhe sK j[zdh go T[jBK
Bkb d' uko rZbK j'o w[Pfeb Bkb eodk jK.
“nZSk ;o` s[jkB{z fwb e/ \[Ph j'Jh j?. nkT[Dk ed/ xo.”
wBgqhs w/o/ jZE d/ fJPko/ Bkb w/o/ Bkb nZr/ B{z s[o g?Adh j?.
fezB/ jh b'e bknB ftZu bZr/ r'b N/pbK d[nkb/ p?m/ rZbK wkod/
jZ; oj/ B/ . e[S Bk e[S yk^gh th oj/ B/ .
;kjwD/ N/pb *s/ fBrkj iKdh j? . eJh frbk; No/n ftZu oZyhA
t/No M[ee/ p?fmnK nZr/ oZy fojk j? . fJZe u[bp[bh fijh n"os
frbk; wodK d/ nZr/ eodh fB;zr jZ; ojh j? . N/pb d[nkb/ p?m/
d{;o/ wod^n"osK th jZ; oj/ B/ .
t/yD;ko fdwkr dhnK BkVK e;hnK iKdhnK B/ . fJ;/ soKQ dk
jh iPB ;h T[; fdB id n;hA uko' d';s fJeZm/ wfjfcab ;ikJh
p?m/ ;K . b'eK dh GhV ik u[Zeh ;h . ;wkrw th ed'A dk yasw j'
u[Zfenk ;h . e[M gqpzXe ;kvh wfjwkB fBtkih *u i[N/ j'J/ ;B .

66 $ Bw;eko
tXhnk rZbK s/ u[Neb/ uZb oj/ ;h . wB w"i ftZu ;h . j'Nb d/
ewo/ ftZu bZr/ J/H;hH B/ rowh dk w";w G[bkn oZfynk ;h .
PhfPnK nZr/ bZr/ gofdnK ns/ ewo/ nzdo ir ojhnK d' fNT{pK
B/ ;{oi dh o"PBh Bkb'A ;kB{z s'V oZfynk ;h .Pkw Ybh s/ oks g?D
dk th gsk BjhA bZfrnk ;h . ;[jktDk w";w pfDnk j'fJnk ;h
nzdo .
j[D ;kEhnK Bkb ;kEDK th ;kvk ;kE eoB bJh gsk BhA feZE'A
gj[zu rJhnK . wfjfcab j'o th ozrhB pD rJh ;h .
“;o fet/A bZfrnk fJE/ nk e/ nZi dk czePB.” w/o/ Bkb p?mh
fdb fyZut/A gfjokt/ *u BhbhnK nZyK tkbh B/ fejk .
T[; d/ w{zj'A fBeb/ PpdK B/ w?B{z j'o BfPnk fdZsk .
“pj[s tXhnk bZfrnk.”
“;o t?;/ sK ;wkrw *u p'bD t/b/ th w?A fejk ;h, w?A pj[s
gfVQnk j? s[jkB{z. s[jkvhnK ouBktK w?B{z pj[s gqGkts eodhnK B/
. fJ; eoe/ ;ko/ o[M/tA/ SZve/ okig[o/ s'A s[jkv/ eoe/ jh nkJh nK.
id ;Zdk gZso ftZu s[jkvk BK gfVQnk . BjhA sK PkfJd d';sK d/
;Zd/ *s/ Bk th gj[zfunk iKdk .
“PpdK d/ ikd{ro j' ;o s[;hA.”
p'bdh^p'bdh B/ T[; nkgDh e[o;h w/o/ j'o B/V/ ehsh. w?B{z
uzrh^uzrh bZrh .
“BjhA n?;h rZb BhA. pZ; n?t/A i' nj[Vd? MohN SZvhd?. s[jkB{z
uzrk bZrd? tXhnK rZb.”
“;o w?A :{Bhtof;Nh ftu ik e/ t/fyn?. ftdtkB sK pj[s p?m/
B/.
go eohJ/fNt b/ye pj[s xZN B/ E'v/ tor/.”
“jK, fJj sK j?HHHH.”
n;hA fJe d{i/ ftu fJzB/ y' rJ/. ;kvhnK rZbK ubdhnK
ojhnK. d';s th gsk BjhA bZfrnk j'oK Bkb rZbK eod/ feXo B{z
Bw;eko $ 67
ub/ rJ/.
rZbK eofdnk T[; B/ g[ZfSnk,
“;o s[jkvk oks dk eh gq'rokw n?<”
“nZi sK fJE/ jh ojKrk. 22 Bzpo ewok j? w/ok. ukph d/ rJ/
B/ w[zv/.”
“ub' uzrk w?A th gfjbK fe;/ nkgD/ o?b/fNt B[z{ c'B ehsk ;h.
go i/ s[;hA fJE/ UA sK w/? th s[jkv/ e'b s[jkvh ;/tk ftu jh
ojKrh.”
“BjhAHHHHBjhA.”
“BjhA feT[A ;o. w?A sK ;g?Pb s[jkv/ bJh okig[o/ s'A nkJh
jK. eh rZb s[jkB{z w/o/ Bkb e'Jh Boki}h n?<”
T[j w/o/ jZE *u jZE gkT[Adh. w/o/ ewo/ tZb b? rJh.
w/ok ;oho BP/ d/ d[{jo/ b'o *u bVyVk fojk ;h.
fiT[A^fiT[A oks ns/ BPk rfjo/ j' oj/ ;h fdwkra ftu ;G e[M
obrZv j' fojk ;h s/ c/o gsk jh BhA bZfrnk fet/A fgnk, eh^eh
j'fJnk.
;t/o/ T[; B/ w?Bz{ jb{De/ irkfJnk,
nkg T[j gfjbK ;kMo/ jh pkEo{w *u Bjke/ pkjo nk
tkb ;ztko ojh ;h.
w?A th fsnko j'fJnk. T[; Bkb e[M rZbK eo. j'Nb wkbe B{z
dZ; rZvh b? xo/ nk gj[zfunk ;K .
“;o e'bv vfoze; bUAr/ < “pfjo/ dh nktkI B/ w/oh fposh
B{z s'V fdZsk j? .
fJedw fynkb nkfJnk fe w?A sK N/pbK tZb t/ydk feZE/ dh
feZE/ gj[zu frnk ;K .
fJj th gsk BhA bZrk fe wBgqhs fejV/ t/b/ w/o/ e'b'A feXo
ubh rJh j? . w[Vh nkT[Adh B{z t/y fojK .
68 $ Bw;eko
“s[;hA sK gsk BhA feZE/ r[nku/ ofjzd/ U . n?B/ fJeZm *u'A w;K
ewbihs pkjo nkJh ;h w?A PrB d/ nkJh nK .
w?A p[bkfJnk th s[;hA nkj e[o;hnK pzBh fNefNeh bkJh yVQ/
;h.”
“nZSk cVk nkJh PrB, uZbhJ/ c/o. w/ok rowh Bkb fdb ikj
th xpokJh iKd?. w?E'A yfVnk BhA iKdk. ”
“s[;hA sK jo EK nJhA eod/ UA . fJzi[nkJ/ eo'. gsk BhA fet/
A w"ek fwbd? coh j' e/ fwbD frbD dk, ykD ghD dk .”
“BjhA pZ; uZbhJ/ HHHH.”
gsBh B{z fJe fe;w Bkb xVh;e/ w?A xo/ b? nkfJnk ;K .
rZvh r?oi ftZu bk e/ g? frnk ;K go BhAd BjhA nkJh .
nZi th T[;/ soKQ xopokjN tXh gJh n? . e[M gsk BhA bZrdk
eh eoK . ed/ tehb ;kjwD/ nk iKd? . ed/ s/fizdo s/ wbehs
T[FZuh^T[Zuh jZ;d/ skVhnK wkod/ ;[Dd/ B/ . p/pZ; j'fJnk fgnK .
“eh p'bK”
“d' tko w'pkfJb dh xzNh tZi e/ pzd j' rJh. feE/ n? s[jkvh
;[osh.” gsBh dh ntkI Bkb fJedw v"o^G"o fijk j' e/ w'pkfJb
t/yD bJh p?Zv *s/ jZE wkodk jK. w'pkfJb sK P'n gh; ftu PhP/
fgZS/ fgnk j?.
u[Zee/ t/ydK. d' fw;v ekbi nkJhnK gJhnK B/. Bzpo eZYD
s'A gfjbK jh fdwkra ftu j'o vo Gko{ j' iKd/?. ;kbh T[;/ dk c'B
j't/rk. T[; fdB th fJ; soQK w'pkfJb dh xzNh tZih ;h. ebk;
ftZu gVQk fojk ;K.
pkjo poKv/ *u ;[DB bJh frnk.
j?b' ehsh e'Jh Bk p'fbnk. fJ;/ soQK d{ih tko j'fJnk ;h.
shih p?Zb s/ j?b' ehsh, sK T[; dh ntkI ;h,
“w?A ;[ywB p'bdh jK, ;fs Phq nekb ;o.”

Bw;eko $ 69
“;fs Pqh nekHHH @ w?A vod/^vod/ B/ nZXk e[ itkp fdZsk ;h.
“ekbi *u Jh UA ;o<”
“jK HHHHHdZ;'A<”
“;o dZ;K eh pVh e;{sh c; rJh jK. jcask T[go'A dh bzx
frn? v/N Bjh nkJh. eh eoK pVk vo bZr foj?.”
;[De/ f;o s'A g?oK sze ezp frnk ;K. Xosh nekP x[zwD bZr
gJ/ ;h. nZyK nZr/ jB/ok nk frnk ;h. e[M ;zGbe/ ebk; *u S[ZNh
eo bkfJpo/oh ftu nk p?fmnk ;K. T[E/ p?m/ Bkb d/ gq'c?a;o fJT[A
bZr oj/ ;B, fit/ w/ohnK rZbK eo oj/ j'D. fit/A fJjBK B/ w/ok ca'B
;[D fbnk j't/.
fe;/ Bkb e'Jh rZb BjhA j' ojh. dcaso *u nk bht d/ e/
okig[o/ tkbh pZ; cV bJh. wBgqhs B{z c'B eo fdZsk :{Bhtof;Nh
Io{oh ezw j?, fJ; bJh ik fojK. okshA d/o Bkb nktKrk. i/eo
b/N j' frnk PkfJd ofjDk th g? ;ed?. efj c'B pzd eo fdzdk
jK.
o;sk w[ZeD ftu BjhA nk fojk. ;'udK f;ZXk fe;/ Bof;zr j'w
iktKrk. nZi eZb g?;/ Bkb ;G e[M j' iKd/?. nkED B[z{ T[;dk c;sk
tYkn e/ w[V nktKrk. i/eo Bk wzBhHHHH< pVh e;{sh ;fEsh ftu
c; frnk jK. Bkb/ nZi eZbQ jo/e fo;e BhA b?Adk. pkjob/ pzd/ *s/
fejVk vkeNo fJspko eo{. ;r'A nrbk nfijh rZb ;[De/ g[fb;
B{z c'B eoe/ nzdo eotk fdT{.
nZyK nZr/ ykeh todh, jtkbks dhnK ;hyK ;kjwD/ nk iKdhnK
B/. rkbQK, e[oZys bcaI ezBK ftu r{zid/ ;[DkJh d/D bZrd/ B/.
w[Ve'^w[Veh j'fJnk fgn? ;oho. fynkb pdbdk jK gfjbK f;ZXk
T[;/ e'b iktKrk eh efjzdh n?, T[jdh rZb ;[De/ eo btKr/ fit/A
j'T.
{ T[; B/ c'B ehsk j?, e[S Bk e[S sK ;'ue/ p[bkfJn?. fJ; soQK
dh T[X/V p[D ftu gsk jh BhA bZfrnk ed okig[o/ d/ nZv/ *s/ pZ;
w/B o'v T[go nk o[Zeh.
w'pkfJb *s/ T[;dk Bzpo fwbkfJnk j?.
70 $ Bw;eko
“j?b'” T[;dh nktkI j?.
“gj[zu rJ/ s[;hA”
“jKHHHHH.”
“nZSk` w?A pZ; ;N?Av d/ B/V/ jh jK d'^uko fwzNK *u jh sjkv/
e'b gj[zuh.
w/o/ e[M ;kj fNe/ ub' nk sK ojh j?. fes/ j'o Bh ikDk fgnk.
pkeh fit/A j'T{ d/yh ikT{.
;kjwD/ pkfJe o[eh j?.
t/fynk, Ujh j?.
w?A w[odk ;oho Bkb bZsK xVh;dk T[jd/ tZb ik fojK.
“;fs Pqh nekb ;o.”
“;fs Pqh nekHHH” Ppd fit/A w/o/ ;zx ftu jh nV rJ/ jB.
“nkU ;kjwD/ j'Nb *u eZg ukj dk ghB/ nK. Bkb/ rZbK eod/
jK.”
T[; B/ p/fMie w?B{z nkfynk j?.
w[Iow tKr T[;d/ fgZS/ p?m frnk jK. pkfJe yVh eoe/ nzdo
p?m T[; B/ ukj d/ d' eZg dk nkovo fdZsk j?.
J/H;hH dh mzve Bkb ;oho e[S nkokw sK wfj;{; eo fojk
bZrd/?. go fdb s/Ih Bkb XVe foj?.
“eh rZb n?< d'PhnK tKr vo/ B/ w?A f;ZXk jh ;tkb ehsk.
“;o rZb sK s[jkB{z dZ; Jh fdZsh j?.”
“c/o vkeNo e'b ub/ ikDk ;h.”
“T[E/ |kdo dk BK g[ZSd/ B/. eh dZ;dh<@
;[De/ XVzw eoe/ e[o;hA s'A fvrdk^fvrdk w;K nkgD/ nkg B{z
pukT[Adk jK.
wZE/ B[z{ so/bhnK nk ojhnK B/.

Bw;eko $ 71
“c/o j'o dZ; fet/A eohJ/<”
“w?A j[D/ fJe ;j/bh e'b ik e/ nkJh jK. T[;dh fJe vkeNo
d';s j?. T[;B{z ;koh ejkDh dZ;h. T[j efjzdh f|eo Bk eo' w?A
s[jkvh g{oh wZdd eoKrh. ;G mhe j' ikt/rk. w?A j'o th dZf;nk
nrb/ jcas/ w/oh fJzNoftT{ n? b?euoko dh. T[; s'A gfjbK fJj
mhe j'i/.Bkb/ wkBf;e s"o s/ th w?A mhe j'tK sK jh e[S dZ; ;eKrh
fJzNoftT{ *s/.youk th mhe jh bt/rh vkeNo.”
“w?A d/tK b? e/ nkfJnk jK.”
“BjhA BjhA ;o s[jkv/ s'A E'V' b?D/ B/. w?B{z gsk bZfrn?, ;pi?eN
n?e;goN d/ s"o *s/ s[jkB{z BkwIkd ehs? :{Bhtof;Nh tZbA'A. w/oh
fsnkoh^fsT{oh sK j[D s[jkB{z fd;dh n?. pZ; s[;h fJzNoftT{ *s/
fXnkB oZfyU w/ok.w/oh fJj' fofeT[;N j?.
“s{z f|eo Bk eo, fJj w/oh fvT{Nh j?. f;js mhe eo.”
“f;js th s[jkv/ nogB ehsh n? ;o.” nZyK Godh p'bdh B/
fejk.
;[De/ uZ[g ;K.
“t?;/ s[jkv/ Pfjo jh ofjzd/ n? n?vt'e/N oftzdo ih. T[jBK
Bkb th w/oh rZb j'Jh ;h. efjzd/ wB?iw?AN tkfbnK Bkb T[jBK d/
th uzr/ ;zpX
z B/. T[j th efjDr/ w/o/ bJh. s[jkB{z uzrh soQK ikDd/
B/, dZ;d/ ;h.”
tehb dk fujok fJedw nZyK nZr'A dh x[zw iKdk j?. i/ fes/
tehb B{z gsk bZr frnk. ;ko/ Pfjo *u fes/ yVB i'rk Bh ofjDk
w?A.
“nZSk` nZSk` jK j?r/ B/.” nkgD/^nkg B{z ;zGkbd/ B/ T[;B[z{
itkp fdZsk ;h.
T[; s'A yfjVk S[vkn tkfg; nk frnk ;K. xo/ nk e/ p/Nh
btgqhs B{z t/y e/ wB j'o Go^Go nkT[Adk fojk. ;'udk ;K i/ fes/
fJ;B{z gsk bZr{, eh ;'u{ nkgD/ v?vh pko/.

72 $ Bw;eko
fJzNoftT{ tkb/ fdB rZvh ekbi d/ d|so w{jo/ yVh eo
u[Zg^ukg nzdo nk frnk ;K. pkeh ew/Nh w?Apo p?m/ ;B.fszB
T[whdtko ;B. fJe bVek gfjbK N?Ago/oh s"o s/ ezw eo fojk
;h, f;oca n?wHJ/H ;h.d{ik bVek ghHn?uHvhH ;h . gzi ;kb d/
sIop/ Bkb j'o eJh tXhnk ;BwkB th gqkgs ehs/ j'J/ ;h .
T[;dh fJe feskp th Sgh ;h eftsktK dh . w/ok ftfdnkoEh th
fojk ;h . shih fJj ;h . fJzNoftT{ t/b/ ;tkb itkp ehs/ ;[D/
;G ek;/ B{z nZy'A go/ eofdnK, wB gZEo eoe/ . fJ;/ d/ BKn
;kjwD/ ;G s'A tZX Bzpo fbye/ f;ckoP :{Bhtof;Nh B{z G/i nkfJnk
;K . go wB *u T[; ghHn?uHvh w[zv/ dk T[dk; fujok T[;d/
;kfjse ;BwkB ns/ N/pb s/ gJ/ T[;d/ ekft ;zrqfj dk NkfJNb
fit/A ;kok e[S jh w/ok w{zj fuVk fojk j't/. w'pkfJb dh xzNh B/ c/
o fposh s'Vh j? .
“j?b'.”
“jK ih, gq'c?;o ;kfjp< w?A ;[ywB.”
“jK ih p'b fojK .”
“gsk bZfrnk e[S ;b?ePB pko/.”
“w?A g{oh e'fPP eo fojK . gZek j't/rk ezw, d'^uko fdBK *u
b?No fJP{ j'D dh T[whd j? . pkeh j'o ;[Dk s/ok fet/A j? <”
“jK, w?A rJh ;h vkeNo e'b. T[j fe;/ Io{oh o[M/t/A *u pkjo
rJh j'Jh j?, fJe d' fdBK *u j' ikt/rk mhe .”
“i/ f;js mhe BjhA sK nZi S[ZNh G/i fdU . nky'A sK f;o x[ZNK
. nZi btgqhs dh ;j/bh dh nr/iw?AN j? . fJj eZb dh ejh iKdh
j?, Bkb uZb' .” gsBh d{;o/ ewo/ ftZu'A nk w?B{z g[ZSdh j? .
“BjhA BjhA w?A mhe nK e'Jh n?;h rZb Bh . s[;hA ikT[ fsnko
j'JhnK yVhUA.@
d'tK d/ ikD Bkb E'Vh okjs wfj;{; j'Jh n? . go g{oh okjs
sK T[; d/ c'B Bkb jh nkt/rh .

Bw;eko $ 73
“s{z w/ok okyk ;GBhA EkJhAHHH.” w'pkfJb dh fozr N'B fco
tZiD bZrdh j? .
fJe nfdZy fij/ vo Bkb w/ok jZE w'pkfJb d/ pNB B{z S'Ajd?.
“j?b' ;o . E?Ae :{ t?oh wZu . w/oh Pb?ePB j'rh . c'B *s/
gsk bZfrn? . b?No th fJP{ j' frnk .”
“;o w?A s[jkvk ed/ nfj;kB BjhA G[bktKrh.”
“nZSk ! nZSk ! pj[s uzrk j'fJnk. go s{z fet/A n?A<”
“T[j' ;o w?A sK fJ;/ y[Ph *u G[Zb Jh rJh ;K oKsh p?FZv B{z ewo/
*u fjbk e/ mhe eodh dk I'o fijk bZfrnk fJj ezw th oks mhe
j' frnk .”
w'pkfJb oZyfdnK wB *u nkT[Ad? uzrk pbkn Nbh .
go nzdobk jkb/ th xkNhJ/A fgnk fcodk j? .

74 $ Bw;eko
ikJ/ tZYh
nZi ;ZstK fdB n? rJh B{z e'Jh c'B BhA nkfJnk . Bk ;[B/jk.
w?B{z Jh gs? w/ok eh jkb j'fJnk fgn? . fJjB/ fJe th Bk ;'uh.
gsk j[zdk n?Bk gVQke/ th i/ fJj' j'Dh ;h sK ekjB{z gVQkT[Bh ;h .
fJjB{z fe;/ rZb s'A BhA tofink ;h . b'e pE/ok efjzd/ e[Vh pZ;K
*u s[oh fcodh n? . Bk f;o *s/ fgU Bk GkJh n? . w?A ed/ fe;/
dh Bk ;[Ddh . b'eK dh gotkj BhA ehsh . w/o/ wB *u ;h i/
fIzdrh pDkT[Dh n? fJjdh, fco pZ;K sK eh ;[zBhnK ;VeK s'A th
ikDk gT{ db/o j' e/ . nkj BhA ;h gsk ph n?A fpBK dZ;/ feXo/
s[oi{. w/ohnK jZvhnK dk X{znK fBefbnk fgn? . eh dZ;K fe;/ B{z
. eh g[ZSK< b'e nZv fpVQeK b?Ad/ n? . e[S BhA ;[Mdk . j[D feXo
B{z iktK . ;'udh nK gsk BhA fejV/ pfxnkVK *u ik c;h fizBK B/
nZi skJhA Gkc BhA fBebD fdZsh. ykr/ j'Dr/ wk; B'ue/ . go gsk
sK bZri/ . j[D sK Bk wfonk *u Bk fiT{AfdnK *u . fJe p?mh nK
ezX pDh. oZp B/ sK w/o/ gfjbK th pdb/ b? oZy/ ;h. J/; e[Vh B/ sK
j'o BoeK tZb B{z XZe fdZsk .
w?A sK fJjdhnK tfvnkJhnK eodh BhA EZedh ;h . ;ko/ Jh
efjzd/ ;h,“GkJh e[Vh pVh bkfJe n? . s/o/ d[ZyK s/ wZbQw bZri{,
tZvh j' e/ s/oh pKj pD{.” fJ;/ eoe/ b'eK *u p?mh j[Zp e/ rZbK
eodh. nkj fijVh pZ;K *u nkT[D ikD tkbh rZb wB *u nkT[Adh
n?, ekbi iKdh B/ ed/ fJe fdB BhA nk e/ nkfynk ;h fe e'Jh
szrh n? . \[Ph Bkb iKdh \[Ph Bkb nkT[Adh . fJe fwzN Bk b/N
j[zdh g{o/ tes *s/ xo/ w[Vdh . wB *u ed/ e'Jh n?;k ykp'^fynkb
Jh BhA nkT[Adk ;h . w?A sK ;r'A b'ek B{z B;hjsK fdzdh ;h . n?A eh
gsk ;h ph nktd/ *s/ Jh nk gT{ . fYZv'A eZYh Jh e;oK eZY{ .
fJjdhnK y[PhnK tk;s/ Jh fiT{Adh ;h. nktdh sK fijVh

Bw;eko $ 75
Pokph^epkph Bkb itkBh o[bh, T[jdk sK gSsktk SZvsk ;h . i'
phfsnk ;' phfsnk. pZ; fJjd/ ftZu'A Jh d[BhnK dk ukBD t/ydh
;h. go j[D T[j g[okD/ I\w j'o jo/ j' e/ fo;d/ B/ . eh dZ;K id'A
BP/ *u X[s
Z xo/ tVdk fJj nzdobhnK ;pksK *u y{zi/ *u ik b[edh
. T[jB/ id nktdk y"o{ gk e/ fbN ikDk c/o fJjB{z ;zGkbdh .
fgnko fdzdh . T[jB/ sK i' eos{sK eoBhnK ;h eodk go fJjB{z
fpZbh d/ pb{zrV/ tKr{z rb Bkb bk e/ oZfynk ;h . j[D fJjB/ w/oh
nkj edo gkJh n?. w?A frZb/ g?Adh, s?B{z ;[Ze/ ;ztkfJnk s{z G'ok th
BhA ;'funk .
xZN'^xZN wK B{z dZ; sK iKdh ph w?A cbkD/ EK uZbh nK. w?A p?mh
ofjzd h . j[D Bk p?fmnk iKd? BK yfVQnk iKd? . gjkVK
fiZvhnK^fiZvhnK oksK fet/A nZyK ftudh bzxdhn?A.fJj sK w?B{z
Jh gs/. fdwk} gkND s/ nkfJnk fgn? . uzdohJ/ gsk BhA
fejVhnK jkbsK *u p?mh n?A w[Zy w'Vh. w/o/ e'b s/o/ f;tkn j'o
j?Jh eh ;h< fijd/ ;jko/ w?B{z SZvrh. o'be/ Xorh . id T[j
fBodJh dh sgkJh w?A e'NV/ tr iKdh .wK wD^wD o'Adh. efjzdh,
“eh c{eDh ;h IwhB s/ B"eoh. Xh sK nk f|odhn? d[yhJ/ jKbh.”
T[jdk fdb w?A XokT[Adh. fJj th tkjtk j'rh ;h. Bkb b? iKdh.
fJe fdB o'Nh yKdh, ej/ “BkBh B/ o'NhnK w'NhnK^w'NhnK
gekshnK wzBK torhnK.” w?A fejk g[Zs wK dhnK gZehnK Bz{ n?A BhA
fBzdd/ j[zd/.”
wK B{z ;[D frnk.efjzdh, Xh ehjd/ n?, T[;/ w/b/ Pokph dh n?.
fit/A T[j gZehnK gekJhnK trKj wkodk ed/ w'NhnK, ed/ mzYhnK
goydk. T[;/ dk y{aB n? fJj th.”
wK w?B{z p[oh bZrh. i/ itkeVh d/ w{zj'A fBebrh sK eh n?. “s{z
sK T{JhA wro g?rh fBnkDh d/.”
wK u[Zg eo rJh. oks B{z fJjB{z oikJh *u Bkb bJh gJh d/
nkED tkbh rZb pko^pko fdwk} *u x[zwh rJh. nZyK dk gkDh
oikJh frZbh eodk fojk. i/ T[j G?V/ uZiK tkbk fe;/ ftx f;o dk
j't/ feU o'tK. wK th ;Zu nkydh ;h.id'A w/ok ftnkj j'fJnK d{ih
76 $ Bw;eko
tko w?Bz{ b?D nkfJnK . gfjbK sK pZ;'A T[soe/ nZv/ s/ pfj frnk
;kjwfDUA m/e/ s'A p'sb b?bh. ukj nkb/ jz;/ s'A rbk; b? fbnk.jz;K
;kv/ fgzv d/ ;ko/ b'eK dk f;nkD{ ;h. T[jB/ f;nkD fbnK ph
ftoeK dk gokj[D?. fJe d' j'o obr/. fJjsK gb *u owI fwbk
b?Ad/ n?. vZfenk vekfJnk xo/ nkfJnk. fgzv d/ w[zv/ SZve/ rJ/
. w?A o'Nh gk fejk “ykb'.”. ny/, jb/ Bh ykDh.j'o fbnke/
fdU.”w?A fejk, “s/o/ e'b gJh sK j?.” p?m/^p?m/ d/ gsk BhA eh wB
*u nkJh uZee/ Ekbh ftjV/ *u wkoh/. w?A xofdnK w{jo/ T[jB{z eh
ejK. gsk sK T[jdK T[dA' Jh bZr frnk ;h. c/o sK ;koh T[wo fit/
A MZbhnK w?B{z gs?. T[jh rZbK wK w/oh d/ w{jo/ x[zwdhnK ojhnK.
fJjd/ *u wK B{z jo t/b/ jow/b fd;dk ofjzdk. w/?B{z efjzdh , “s{z
e[Vh B[z{ pj[sk w'YhA Bk uVQkfJnk eo. itke B{z okj f;o dk fgnko
d/JhAd?. Xh dk XB n?, x{o th ukjhdh n? t/b/ f;o.@
w?A ;[Dh, nD;[Dh eo fdzdh. wB *u ;'udh wK jkb/ th g[okD/
ftukoK *u ieVh p?mh n?. w[zv/ e[VhnK ;G pokpo B/. ;r'A wB Jh
wB wK Bkb r[Z;/ j[zdh. fJjB[z{ i[nkeVh Bkb fuVQ ofjzdh n?. j[D
i/ fgU wkV/ uZi eod?, e[Vh dk eh e;{o n?. T[jd/ uZiK dh fuVQ
fJ; pb{o s/ wK feT[A eZYdh n?. go nZi T[;/ wK dhnK rZbK :Kd
nkT[Adhn?. rJh T[;/ fgU nkb/ bZSDK *s/. fe;/ dh gotkj Bh
ehsh. i/ nktd/ fYZv *u ;h Ujh eoe/ ftykrh//. fiT{Adh B{z wkoe/
f;ZNrh. w??A ed/ e'Jh rZb dk Ujbk BhA oZydh ;h fJjs'A. w?B[z{ dZ[yh
j[zdh B{z nZyhA /t/ydh th ojh n?. gfjbK fet/A wo^wo e/ fiT{Adh
ojh nK. J/;/ d[ZyK dh wkoh d/ nZi c/o T[j uzvkbDh shwhA nZyK
w{jo/ s[oh fcodh n?/.T[jdk N?bhc'B nk iKdk. xzNk^xzNk GekJh
wkoh iKdk ofjzdk T[jd/ Bkb/ i/ ed/ w?A uZe b?Adh, efjzdh,
“jow/b B{z p[bke/ rZb eokn.” xo dh fJZIs dh wkoh nzdo/ Ifjo
gh iKdh . eJh pkoh n?A p'bdh fit/A nkg jow/b dh ozB j't/ w?A
nkg e'Jh Ugoh gokJh. fJe fdB sK xo/ nk e/ w/o/ jZE'A sBykj
th y'j e/ b?rh ;h.nky/,“fJjB/ sK w/o/ Bkb eo/tk GokfJn?. cVk
g?;/.”

Bw;eko $ 77
fJj iwK BhA p'fbnK. fJjBk d/ wfjefwnK d/ ezw th nj/ i/
j[zd/ B//. g[fb; tkfbnK dk jo/e bZ[u/^bczr/ Bkb tkj j[zd/?. fe;/ th
wfjew/ ftu ik yVQB nrb/ fMgd/ B/. nZieZb b'e th vzv/ nkb/
dh ;[Dd/ n?. g[fb; e'b vzv?. Bkb/ ;ko/ ekD/ B/. T[jdk t?bD dk
y;w wo frnk ;h. fdT[AoK^i/mK Bkb nkY/ bkJh p?mh ;h IwhB
tk;s/. fJjB{z efjzdh, “w/oh IwhB dh se;hw eotkd/. s{z fit/
A ej/A w?A fsnko jK.” fJjB/ gNtkoh, ekB{zr' Bkb fwb fwbke/
T[jdh rZb f;o/ bksh. wro'A fJj sK fJjkik frfMnk Ujd/ xo/ Jh
vZee/ fbfNnk ofjzdk. frZfMnk eh T[jB{z p??Zuo B[z w"I pDrh IwhB
*s/ epIk j' frnk Bkb/ pzdk fwb frnk tosD B{z. ;kok fgzv nky/
fJjB/ sK j"bdko B[z{ gZek Jh oZy fbnk. w?B{z dZ;D tkb/ b'e nk e/
dZ;d/ . w?A tE/ok fgNdh, fJe Bk ;[Ddk. id'A jfonkD/ nkb/
p?ohno *s/ bZfrnk jz[dk nzBh ewkJh ;h. ;koh T[;d/ fYZv iKdh.
xo/ sK w[zdoh g?;K BhA fdykT[Adk ;h. i/ efjzdh T[bNk nZyK
fdykT[Adk. fJe fdB Pokph j'fJnk B'NK d/ EZp/ i/ fyvkT[D bZr
fgnk. w/ok sK nzdo wZfunk fgnk ;h. nZeh B/ w?A ;[Dksh, “w?A
eh c{eD/ B/ fJj jokw d/ ekrI. U;/ pzd/ ykDh B{z d/ ike/ fijd/ *s/
bZN{ j'fJnk fcod?A Bkb/ xo ytkT[B?. pZ; c/o eh ;h. wZu T[fmnk
GKpV pDe/ . nZr pp{bk j''fJnk nky/, “nkj e[Vh w/oh BhA, gsk
BhA ehjdh izwh n?A sz{z.@
s?Bz{ sK ;'Xz{ Jh ;'Xz{ . SZvdk fJjB[{az th BhA. w??A sK T[; Bkb e'oN
w?foi eotkJh n?. s{z fBeb w/o/ xo'A.”
wfynK s{z tkVe/ sK t/y t?bD B{z xo/. eh pDdh n? c/o. i/
nkj s/ohnK MZbh iKBh n? Bk ;wMh th w?A iwK Jh woh j'Jh nK.
w/o/ th j?r/ B/ fgZS/.fJj th ftvfonK tKr{ syas/ Bkb bZrh yVh.
w?A r'dh *u b?bh wfynk, “bk jZE. w/ok sK eh n? e[Vh B{z i/ e[S
j' frnk SZvDk s?B{z th BhA.”
go c/o th w?B[{z fwZNh tKr e[ZN Xodk. w/o/ jZv u;ed/ ofzjz/d/
.go nktd/ izwD nkfbnK dh fJZIs pDkJh oZyD B{z ojh fJ;/ xo/
. Bkb/ fJjB{z gkfbnk uzdoh B{z. i/ nktd/ wzd/ ezwhA T[j s[o frnk
78 $ Bw;eko
sK eh eoK. go fJj fYZv'A izwh B/ w/oh fJZe nkj BK ;[Dh p?mh B{z
gb^gb G[b/y/ g?Ad/ B/. fBZeh j[zdh T{A sK pkjo iKdh jh xZN ;h.
i/ fes/ ;j/bhnK *u tr iKdh fwzN e[ wro'A nk yVQdh w/o/ r'v/ e'b/
. w?A efjzdh , “y/v b?.” p'bdh e[S Bk pZ; w'Y/ i/ uVQke/ Bhth gk
b?Adh. w?B{z w/b/ *s/ uQh uVQdh. itkeVh d/ nzdo fezBk ;fjw Gosk
fJjd/ fBZs d/ ezIo ykB/ B/. ed/^ed/ ;'uD bZr iKdh itke
fuVkT[Ad/ j'Dr/ sK pkjo Bh fBebdh. oZp nj/ i/ pzfdnK B[{az th
fgU pDk fdzd? fijV/ itkeK dk jZ;Dk y/vDk th y'j b?Ad/ n?. go
j[D fijVh y/v J/j y/vrh fJj sK ed/ fuZs u/s/ th Bh ;h. fjZe
Bkb bk e/ gkbh gVQkJh ;h.;kjwD/ ;a'n e/; ftZu gJh c'N' t/ye/
gVQkJh nkbh rZb :kd nkT[Adh n?, nkgDhnK ;j/bhnK *u p?mh n?
ftukb/. fezBh y[P a j'Jh iKdhn?. fJjdk ekbi tZb'A e/?Ag bZrDk ;h
fjwkub *u.w?B[{z nk e/ dZf;nk, efjzdh ;Zs fdB bZrDr/. ;kB{z
gjkVK *u . poca *s/ s[oBk f;ykT[Dr/ gjkVh fJbkfenK *u
T[xV/^d[xV/ okjK *u fet/A ikJhAd/? fJjdh f;ybkJh d/Dr/. Bkb
;kv/ ;o ikDr/. ;kv/ ekbi dhnK n;hA fszB e[VhnK. pkeh j'o
pkjob/ ekbIK dhnK e[VhnK j'DrhnK.”
w?A fejk, “p/N/ ik sK nk go fXnkB oZyhA.”
nrb/ fdB ekbi'A nkJh B/ dZf;nk, “d{ihnK d't/A e[VhnK sK
wK fgU B/ o'eshnK. efjzd/ e'Jh b/vh Nhuo sK Bkb ik BjhA ojh.
w?A *eZbh ofjrh, j[D dZ;'A wzwh <”
w?A fco th fejk, p/N/ w?B[{z sK s/o/ s/ Go';/?. i/ s/ok nktdk
ftPtk; gZe? sK Io{o ikj.”
“BjhA wzwh n?;h rZb BhA ;o ;kv/ fJ; rZb'A pV/ ;yas B/.
wIkb n? iwks *u e'Jh e[Vh u{z eo i/.”
;r'A w?A d{ihnK e[VhnK d/ xo th efjD rJh. ub'A nrfbnK
d/ xoK dh rZb jz[dh n?. Bk rJhnK. fJj u[Zg fijh p?mh.
w?A c/o fejk, “p/N/ s?Bz{ e'Jh o[ektN BhA. nktdk wB pDk.Io{o
ikj. e[S f;Zye/ Jh nkJ/Arh .”w?A s'oh j";b/A Bkb .

Bw;eko $ 79
jcas/ wro'A xo/ w[Vh . fezBh y[P. EZpk c'N'nK dk fbnkJh.
pkjob/ ekbiK dhnK e[VhnK Bkb poca s/ p?mhnK jZ;h ikD ftukb/
fJj. fJe c'N' *u fgZm s/ fgZm{ pzBQh ;kohnK e[VhnK s'A w{jo/ s[oh
ikt/. d{ih c'N' ftykt/ ny/ ;t/o/ Mzv/ EZb/ gokEBk eodhnK ;h .
j'o fezBk e[ dZ;K fe;/ B{z, T[j c'N' t/ye/ sK w?A u"Vh j'Jh p?mh ;K id'A
wkfJe e'b/ yVh p'bh ikt/ pkeh e[VhnK j/mK w{jo/ p?mhnK . g'qc?;o
e[o;hnK *s/ p?m/ . j[D T[jh c'N' pzBhA t/y^t/ye/ o'Bh nK . t/yh BhA
iKdh . s?B{z ed/ tofink Bk, N'fenk Bk. c/o ekjdk T[jbk
oZyrh. jo tkn^jB/oh s'A puke/ oZfynk . go eh gsk ;h fJjd/
nzdobhnK jB/ohnK feXo B{z T[vke/ b? ikDrhnK fJjB{z . Bkb/
w/ok nzdo wukT[DrhnK. rZb ;wM s'A pkjo j'Jh gJh n? .
T{A g{oh \[ddko ojh n? . ekbi t/b/ dhnK rZbK fit/A gfjbK
th :kd nkT[Adhn?A . fJjd/ uku/ d/ xo/ nyzv gkm dk G'r ;h.
eJh fdB gfjbK d/ efj oj/ ;h, “nkfJU Io{o.” fJj th S[ZNhnK
eoe/ nkJh j'Jh ;h . w?A fejk, “uZb ;wkXh p/N/ s{z th uZb tXhnk
w"e/ f;o xo/ n?A. Bkb/ s/o/ nzeb j'ohA y[P j'Dr/ . ;ko/ foPs/dko
nkJ/ j'Dr/ fwb nkJhA . e'Jh pjkBk Jh j[zd? fwbD dk . “e'Jh
BKj^B[Zeo BhA ehsh . T[FZme/ fsnko j'rh . n;hA ubhnK rJhnK
. y[Ph dk gkm ;h rfjwb^rfjwb j'Jh gJh ;h . w/oh dokDh d/
Gshi/ ezto B/ }[;bykB/ *u'A pkjo nkT[Adh dh fgZm *s/ jZE c/oe/
GZdk wIke ehsk. T[;/ t/b/ }b g?rh . r[Z;/ *u mkj d/D/A T[jd/ w{zj
s/ gzi/ T[ArbhnK Skge/ efjzdh, “gsk bZr frnk, n;hA j[D few/
A brd/ nK.” fJe dw o"bk g? frnk. g{o/ ;wkrw *u sDkn Go
frnk. dokDh w{zj *u'A nZr T[Fr Z b/ nky/”, itkB w[zv/ *s/ jZE
u[Zfen?. w/o/ Gshi/ B{z nkED B{z fJj' ihnK ;" ‘eZmhnK eo fdnK.
n?v/ Bow w[zv/ Bkb e[Vh B/ pdswhIh ehsh n?. pkjo fcodh dh
eh rozNh n?< ;kv/ ;ko/ czePB B{z yaokp ehs? eh ;'uDr/ nkJ/^rJ/
gZNh w/; eosh ;kvh sK. n?Bh GbhwkD; fgU pzBh t/ydh eh uZi
eodk ;h. j[D s[jwsK bkT[Adh n? w[zfvnK *s/.”
w?A T[;/ tes fJjB{z b? e/ xo w[V nkJh . nZi sZe dokDh dh

80 $ Bw;eko
d/jbh BhA uVQh.go j[D ;'udhnK fJjBK b'eK dhnK uVQ wZuhnK.
id'A nktd/ xo'A Jh jB/oh T[FZm yVQh . T[; fdB sK wB *s/ e'Jh BhA
bkJh ;h . ;r'A nkgDh n"bkd d/ ;t?wkB s/ u"Vh j'Jh p?mh ;h.nZi
fJjBK PoheK e'b fejV/ w{zj Bkb rZb eoK <
Bkb/ i/ eo{z sK uko j'D ;[DkT[Dkr/. id'A phHn?vH eoe/ jNh
w?A T[d'A Jh fejk, “g[Zsok B"eohnK sK nkg/ fwbdhnK ofjDrhnK.
j[D s/ok ftnkj eo d/JhJ/. ;[De/ u[Zg eo rJh . fJjdh wk;h
nkJh j'Jh ;h. T[jd/ Bkb rZbK eohA ikt/ . T[;B{z w?A fejk, “s{z g[ZS
w?B{z fcaeo bZfrnk ofjzd? fJjd/ ftnkj dk. w[zvk Gkbd/ t/yfdnK
B{z th NkfJw bZr iKd? .
“fJj th rZb n?, w?A eodh nK fJjdk fJzsIkw. Bkb/ w[zvk
fJjdh g;zd dk j'T{.” ;[yB efjzdh. eJh fdBK wro'A w/o/ e'b
nkJh B/ T[; fJe tZvk fbcakcak w/o/ jZE cVk fdZsk . jZ;dh j'Jh
nky/, “b? t/yb? g{o/ gZuh ikD/ fsnko p?m/ B/ nkgDh Xh Bkb ftnkj
eokT[D tk;s/.” ;[yB B/ w?B{z fpBK dZ;/ jh nyapko ftZu fJjdk
t/otk d/ e/ ftnkj dk fJPfsjko Sgtk fdZsk . n?vo?; T[jB/
nkgDk d/ fdZsk. n\pko tkfbnK B/ fJj fbcack T[;B{z G/fink ;h
. w?A t/yD bZrh fezB/ jh ;'jD/^;'jD/, gVQ/^fby/ w[zfvnK dhnK
c'N'nK . fe;/ dh g'uthA gZr, dkVh eZNh j'Jh, e'Jh ebhB P/t,
fe;/ dh gkoe ftZu yVQ/ dh c'N', fe;/ dh p?m/ dh c'N' HHH e'Jh n?wHJ/
H, e'Jh fJziBhno, GKs^GKs dk pIko w/o/ ;kjwD/ fgnk ;h . d'
fszB pkjob/ d/;K d/ w[zfvnK B/ th fbye/ G/fink ;h. w?A fejk,
“;wkXh t/y s/oh wk;h B/ fezB/ w[zv/ s/o/ bJh fbnKd/ B/.” fJe j'o
pj[s jh ;'jDk go w?A T[;dk fbfynk gVQe/ j?okB j'rh, sbkeP[dk.
w?A ;[yB B{z g[ZfSnk, e[V/ fJj th s??A fbfynk ;h<
“BKj, fJjsK nkg/ Jh G/i fdzd/ n?.” T[j efjzdh .
“jZd j'rh e[V/. w?A nktdh Xh djki{ B{z ftnkj[z. wB *u pVk
r[;
Z k nkt/ . fJj' ik th eohA iKd/ n? b'e. fJj ftrV/ j[zd/ B/. nkj
nkgD/ o/bt/ gkoe e'b XkbhtkbK dk w[zvk t/y b? . Bkb/ Xkbhtkb
th ekjd/ n?, j?r/ sK Ujh iZNK dhnK y[obhnK *u jZE wkoB tkb/
Bw;eko $ 81
. fgU fvZrdk^g?Adk nca;o gsk BhA fet/A pD frnk, b'eK dh fSZb
bkj e/ IwhB pDkbh sK wkoe/ nkg B{z Xkbhtkb ejkT[D bZr g/.
ofjDr/ sK Ujh, iks sK Bh pdbdh. Bkb/ uZi th Ujh B/. gzi^S/
;kb j'r/ ftnkj/ B{z. T[jd/ fJe e[Vh th n? d' ;kb dh. j[D efjzd?,
“w/o/ sK g;zd BhA Uj.” sbke tk;s/ e/; eohA fcod? . o"bk ikj
sK d' ;kb wro'A Jh g? frnk ;h. gfjbK gzukfJsK th nkT[AdhnK
ojhnK . e[Vh nkb/ nkyD d; bZy bkfJn? ftnkj *s/, n?A fet/A
b? ikJhJ/ e[Vh B{z. Bkb/ e;{o dZ;' . wK fgU sK u[Zg j'r/ . w[zvk
p'bd?, “pkoQK bZy w'VB B{z fsnko nK go oZydk BhA.” nyaho ;KM/
pzfdnK B/ ftu g? e/ fBp/V th fdZsk ;h. c/o gsk BhA wB *u j'o
eh nkJh. efjzdk ndkbs *u'A sbke bT{A . ;[Db? fJjBK s[bkeP[dk
nkfbnK dhnK rZbK.
“eh gsk bZrd? G?D/ .”
“BjhA wk;h Ujdh xo tkbh U mhe BhA. fgZS/ s'A n?AJhA n?A
dZ;d/ B/.” e'b p?mh ;wkXh p'bh ;h .
“Bh e[VhnK dk eh wkVk j[d z ? . fe;/ dh Xh B{z T[ikV e/ wkfgnK
d/ pko fpmke/ fijVh j'o fbnkT{ T[j fInkdk uzrh j'T{. pZ; j?Bh
vo^v[Zeo fJjBK B{z. Bkb/ nktd/ ezBh sK t/y/ e[S BhA nZr ;tkj
SZvdk . ub' nkgK eh b?D/ . feXo dh feXo b?rhnK rZb nkgK
. n;hA fBZehnK^fBZehnK rZbK eodhnK jZ;dhnK ojhnK.
“t/y i/ s?B{z e'Jh fJjBKQ *u'A g;zd n?<” w?A c/o g[ZfSnk .
“wzwh s{z feT[A fcaeo eodh n?A, jkb/ w/ok xZN'^xZN d' ;kb
ftnkj eotkT[D dk fJokdk BjhA. s[;hA n?t/A cI{b d/ ezwK *u Bk
T[bM' . Bkb/ id'A B"eoh fwbrh w?A nkg/ s[jkB{z dZ;{z.” jZ;dh B/
w/o/ jZE'A fbcakcak cV, fpBK t/y/ Jh nbwkoh ftu ;[ZN fdZsk. n;hA
d't/A G?DK j?okB j'Jh ikJhJ/ . ;[yB nky/, “s{z Jh ekjbh eodh
n?A. fJjB/ sK ftnkj pko/ jkb/ ;'funk th BhA . fJj sK B"eoh pko/
rZbK eodhn? . fJj dh rZb th mhe n? . Bkb/ n?j' ihnK ;'jDhnK
gVQhnK^fbyhnK e[VhnK B{z b'e nkg wzrd/ n?, s{z fuzsk Bk eo.
Bkb/ nkgDh ;wkXh e'b sK ;[Zy Bkb d; feZb/ th nkT[Ad/ nk.”
82 $ Bw;eko
;[yB dh rZb ;[De/ w?A th ;'funk mhe n?. fit/A fJjdh woIh n?
Ut/A Jh mhe oj{ . T[;s'A wro'A fJjd/ gkgk dh EK B"eoh d/ ekrI
nkr/ . fJjB/ wfjewk pdbe/ ;e{bK tkb/ wfjew/ *u B"eoh pko/
fbyk gVQh ehsh sK ;e{b *u B"eoh fwb rJh. c/o th id'A ftnkj
dh rZb w?A S/Vdh u[Zg eo iKdh . pZ; fJZe' rZb, “s[jkB{z wzwh w?A
nkg/ dZ;{z. s[;hA o'I Bk fJe' rZb d/ wro fgnk eo' .” j[D fJj'
;'udh nK w?A fJjB{z ed/ fe;/ rZb'A Bh o'fenk N'fenk ;h. ;r'A w?A
nkg efjzdh, “dZ;dhA fit/A ej/ w?A fsnko nK.”
jkb/ nkj gzdoK e[ fdBK dh rZb n? fJjd/ ;e{b nkbk frnkBh
wk;No puB f;UA fJjd/ e'Jh ekrI cVkT[D xo/ nk frnk. fJj
o;'Jh *u ukj pDkT[D bZr gJh.w?A rZbK eodh B/ fejk, “tho ih
w?B{z sK j[D pZ; fJe' fJjd/ ftnkj dk fcaeo ofjzd?. i/ fJj fes/
jK ej/ sK nkgDk coI g{ok eofdnK . nktd/ xo/ ikt/ Xh^g[Zs
uzrk j[zd? . go e[S dZ;dh BhA.”
;[De/ frnkBh wk;No efjzdk, “G?D ih, n?;h e'Jh rZb BhA
pVh f;nkDh e[Vh n? . ckbs{ e'Jh rZb BhA eodh. pZ; nktd/ ezw
*u wrB ofjzdh j? . i' bVehnK wkfgnK dh ;bkj s'A fpBK ca?;b/
b?AdhnK B/ T[jh n"yhnK j[zdhn?A. nkgDh Xh sK jo rZb dZ;dh
g[ZSdh n? . b? Bkb/ E'B{z j'o rZb ;[DktK, ;kv/ ;e{b d/ fJe
foNkfJov wk;No B/ nkgDh g?BPB pko/ wfjew/ *s/ e/; efonk
j'fJn?. j?vwk;No tZb'A ndkbs *u e[S ekrI d/D/ ;h ;oekoh
tehb okjhA. fJj th e'b p?mh ;h efjzdh fbnkU ih w?A cVkd{z Bkb/
w?A nkgDh wzwh dh g?BPB pko/ gsk eoB?, fezBh tXh n? n?; wjhB/
. nkT[Adh^nkT[Adh ekrI cVk nkJh. BjhA sK b/vhI d/ sK T[JhA
ezw t/ye/ ;kj ;[ZeD bZr iKd/ B/ . j"A;b/ tkbh e[Vh n?.” wk;No
dh rZb ;[De/ w?A y[P j'rh. go ;'uK g?BPB sK w?A nkg Jh b? e/
nkT[BhA nK. fJjd/ Bkb sK ed/ rZb BjhA j'Jh . i/ rJh ;h nke/
w?B{z dZf;nk th BhA. eufjoh eh eoB rJh ;h< n?B/ *u fJj ukj
Xorh rZbK *u bZr rJ/ ;'funk gVQh^fbyh n? gsk eoe/ u[Zg eorh
g?BPB mhe j'T{rh.

Bw;eko $ 83
j[D :kd eoe/ fJjh sK ;'uh ikBh nK. fJjdh jo y[Ph ukj[zdh
;h w?A sK . go fJjB/ eh ehsk . fJj rZbK ;'u^;'u gkrb j'Jh
gJh nK . c/o eh rZb n?< fJjd/ pko/ fJzBk T[bN ;'uh ikBh nK.
e'Jh j'o Jh GkDk Bk phs frnk j't/ . nZieZbQ eh e[S BhA j'Jh
iKd/. e[VhnK B{z s[ohnK iKdhnK B{z u[Ze e/ b? iKd/ B/. eJh^eJh
fdBK wro'A bkPK fwbdhnK B/ . izrbh G/VhJ/ T[jBK dhnK d/jK
uz{vd/ ofjzd/ n?. id'A ikB s'A iKdh ojh e'Jh Bfjo, ;Ve, izrb
T[jBK ftukohnK d/ nkyaoh fmekD/ pD iKd/ n?. ;'ue/ nzdo sZe
ezpDh fSV gJh n?. oZp w{jo/ nodk;K eodh, “j/ dksk fJjkik
fdB Bk fdykJhA.” wkV/ s'A wkV/ ;hB nzdobh ohb *s/ uZb oj/ B/
. go e'Jh n;b f;ok jZE BjhA nk fojk. jZE sK T[;dk ;[B/jk ik
p'b ;[De/ jh nkt/rk. ;Zs fdB j'r/ jo tes c'B pzBh fXnkB
ofjzd? . eJh tkoh sK bZr{ ftjV/ *u fit/A e'Jh p'bdk j't/. go
wB c/o j'o n"yk j[zd? id'A ;kjwD/ e[S BhA fdZ;dk. w/o/ Gok B/ mkD/
th ;{uBk d/ fdZsh j?. g[fb; efjzdh, “id'A th gsk fwb frnk E'B{z
dZ;Kr/ . gVskb ikoh j?.”jK fJj rZb Io{o mkD/dko B/ ejh w/o/
GkJh B{z. efjzdk, “e'Jh g[okDh ozI; iK bVkJh MrVk j'fJnk j't/
sK T[; pzd/ dk BK dZ;' . g[fb; B{z T[; w[skfpe ekotkJh eoB *u
wZdd fwb{rh .” GkJh dh rZb ;[De/, dokDh d/ Gshi/ *s/ fXnkB
iKd?, go gsk BhA feT[A w?E'A GkJh B{z dZf;nk BjhA frnk. go fco
fJedw fXnkB *u nkT[Ad?. T[jdk sK ftnkj pkjob/ d/P *u fe;/
e[Vh Bkb ;kb wro'A Jh j' frnk ;h. nkT[Adk Io{o ofjzd? fJzvhnk
go ;odhnK *u nkT[Adk j[d z ? . jo tko epZvh N{oBkw?AN eotkT[Ad/
B/ T[j gotk;h y/v ebZp tZbA' . nyapkoK dhnK yapoK *u gVQdh j[zdh
nK. go n?sehA e'Jh fJj' fijh yapo BjhA gVQh. T[jd/ ;j[o/
gfjbK Jh pkjo ;h nkgD/ wK^fgU B{z Bkb Jh b? frnk ;h . go
c/o th pzd/ dk eh gsk j[zd? . ;kv/ sK efjzd/ j[zd/ B/ T{m s/ iZN dk
y'o BhA nzdo'A iKdk j[zdk. eh gs? fe;/ B{z d/sk j't/ bZy d' bZy
tE/o/ r?Ar fcod/ n? . o'I sK gVQd/ ;[Dd/ nK . go wB jkwhA BhA
Godk. Bkb/ i/ fJjkik j[zdk sK T[;/ fdB Jh e[S j'o eodk. pkeh
rbsh U;/ dh ;h . pzd/ B{z nzdo'A nkgD/ nkg *s/ th
84 $ Bw;eko
Pofwzdrh sK nkT[Adh n? nkgDh rbsh eoe/ . T[jd/ tZb'A th
ekok ehsk bZrdk BhA. rZb e'Jh j'o Jh tkgoh n? .
“rZb sK G?D/ j'o Jh tkgorh.”;'uK *u'A pkjo j' t/ydhnK
r[opz; yVQ? . gsk Jh BhA bZfrnk fejV/ t/b/ nk frnk Bk pkjobk
r/N yVedk ;[fDnk .
“bZfrnk gsk e[S thok<“ g[ZS sK fbnk go wB *u jkb/
th p[o/ fynkb Gko{ B/ .
“jK UjB/ sK Ujh rZb eosh fijVh BjhA eoBh ;h. mkD/
ekrI nkr/. T[j sK uzvhrVQ p?mh n? ftnkj eotkJh . ndkbs
B/ gf[b; B{z T[jBK dh fjcakis oZyD bJh j[ew ehs/ B/ fJZE'A nkbh
g[fb; B{z fej? xo tkb/ iK foPs/dko fJjBK B{z e[S Bk efjD. w?B{z
p[bk fbnk ;h mkD/dko B/.”
“ftnkj ehjd/ Bkb eotk fbnk<”
“Ujh gkoe e'b nkg/ pD/ XkbhtkbK dk w[zvk fijdk d;
e[ fdB gfjbK sbke j'fJn?.” ;[De/ f;o fJedw ueokn
frn?. bZrd? ofjzdh e;o th vkY/ B/ eZY bJh .

Bw;eko $ 85
Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n?
id'A dk fJjB{z gsk bZfrn? fJe' oN bkJh j'Jh n?, ‘w?B{z fiT[Ad/
Bz{ Jh wkosk.” n?A BhA gsk th ehjB/ ehjB{z wkosk. wkosk,
wkosk eod?A, fiT[AfdnK nkb/ ezw th eo e'Jh .;'uK *u jo t/b/
ikB ;[Zedh ofjzdh n? . fJj jkb/ nkj rZbK eod? . ;j[fonk e[S
bzph ;'u . nktd/ fYZv dk Jh pfDnk fcod?A . pkeh ;kok NZpo
th p?m? < itkeK^iZfbnK nkb?A. Bkb/ j[D sK itke th po'po d/ j'J/
gJ/ B/ . w/oh sK j[D bzxh gJh n? . T[wo'A gfjbK e[Zpk eosk w?B{z.
o'I w?B{z eh XDd?A .
w?A sK ;'udK pJh tZfvnK dk BkT[A pfDn?, pfDnk oj/. pDk e/
oZfynk th n?. go fJj fe;/ bhj *s/ BhA nkfJnk. T[bNk
shArVQ^shrAVQ gT{ w/?Bz{. wfynK fit/A woIh GekJh wkoh ikj, j[D
t/bk d{o bzx frnk. tE/ok s?B{z N?w fdZsk. ;wMkfJnk. BjhA p?mh
fJe th ykB/ *u. c/o eh eohJ/. nyaho e'Jh sK jZb eZYDk g?Ad/
fe;/ rZb dk. xo dk sK T[ikVk j'Jh iKd?. fJjB{z eh.e'Jh wo/,
e'Jh iht/, ;[Eok x'b gsk;/ ght/. j[D sK f;o'A gkDh bzfxnk
fgn?. gskf;nk s'A rjK th j'o gsk BhA, eh^eh nZr ;[nkj
vzwd?A. gZNh^w/; eosh nrfbnK^fgSfbnK dh.
“pkpk ih o'Nh gZerh. fbnktK< g'sh dh nktkI n?. gZr
pzBQdk^pzBQdk o[e ikBK, w[{zj *u cV// gZr d/ bV B{z pkjo eZY e/
efjBK, “b? nk g[Zs.”
p?me *u'A pkjo fBeb e/ ftjV/ *u'A o;'Jh pzBh s[oh iKdh g'sh
pzBh t/ydK. wB j'o fcaeoK *u g? r/V/ ykD bZr g?Ad?. fezBh ;'jDh
n"bkd fdZsh n? oZp B/. fJjd/ e'Jh :kd BhA. eh jkb pDk oZfyn?.
nktdk, e[zdB torh d/j ;h. b'e th t/yd/ n? fJjdhnK eos{sK,
Bkb/ jZ;d/ n?. eJh f;nkD/ efj th fdzd/ n?, ;ZE yVQ/ r[ofdnkb

86 $ Bw;eko
f;UA Bzpodko dh rZb :kd nkT[aAdh n?. ny/, “;[oiB f;nK
feZvk BkT[A^EK E'vk, eohj eosh J/; w[zv/ B/.”
“wfynk eosh torh eosh, iwK Jh gZN e/ trkj s/. b[Nkn
j'Jh ikB/ nK Bkb/ iZr swkPk pfDnk fgn?.” gZr dk n\hobk bV
Nzr e/ wzi/ s/ p?m frnK. wB *u nkTAdh n? nZi nyhoh rZb th
f;o/ bk d/Dh n?. fgU dkd/ dh e[S sK ofji/. ;'uhd? feZE/ w/ok
pkg{, w{zj BQ/o/ T[m e/ gfjbK r[od[nko/ wZEk N/e e/ nkT[Adk. c/o
s[odk ;h y/s B{z. i/ fes/ ezw dh sZdh j[zdh r[od[nko/ w{jfoU
iKdk^iKdk i'V/ bkj e/ dopko ;kfjp pzBh f;o fBtk e/
bzxdk.pI[orK dk EZBk tZvk ;h. tZv/ EkT[A bZrd/ j'D eoe/ tZfvnk
dk xo tid/?.j[D i/ e'Jh tZfvnk dk ;[oiB efjzd? nkg B{z ;zr
nkTA[dh n?. ;'uhAd?, ekjd/ tZv/ ofjr/. tZfvnK nkb/ i/ ezw eo/
n"bkd sK jh tZv/ nytkJhJ/. nkg Gkt/A ed/ frZb/ r'j/ *s/ g?o BhA
Xfonk, fe;/ s'A UJ/ BhA nytkJh. Bkb/ tvko{ tZv/ ezw eod/ ;h sK
jh tZv/ ;h. p?m/^p?m/ dhnK skoK feZE/ dhnK feE/ i[Vh iKdhn?.
pkg{ dk fujok w{jo/ s[fonk fcod?. fJe tkoh ;[caB/ *u nky/ ,
“;[oiDK` w?A ;G t/yh ikBK. n"bkd s?E'A ;zGkbh BhA rJh.”
eh ejK. pE/oh ;zGkbh ;h go c/o th pZ;'A pkjo j'rh.
fJ;/ eoe/ sK nkj fdBK B{z nk gj[zfunK pkg{.
fijVh ed/ wB B/ ;'uh th BhA ;h, T[jBK ezfvnK T[s'A
bzxDk g? frnk. sK jh sK j[{bK cZfen?, i/ ofjzdh e[S ofji/. pkg{
dh fgzv *u g{oh Xke ;h. XkeV ;ZiD tZfvnK dk efjzd/ ;h b'e.
;koh T[wo nZX foVfenk ghAdk foj?. ukj w{zj *s/ sK eh XoBh
;h, Mkfenk th BhA ;koh T[wo. w[Xeo uZedk j[zdk. T[d'A p'o
bZrD^bZrD bZr/ ;h. shj ukbh c[NZ *s/ tXhnk gkDh fBZeb nkT[Adk.
Xosh d/ po'po Jh gZyk oZy b?Ad/, d?An^d?An gkDh g?Adk. gzi
jko; gkto dk fJziD tkX{ ;h. ghNo fJziD T{A sK bZeV d/
pkfbnK T[s/ g/uK Bkb ef;nK j[zdk. ubd/ s'A bZeV p[VeD bZr
g?Adh. d'jh gk;hA ;hfwzN pioh d/ pD/ w[Xeo oZyd/ iK fwZNh Bkb
Go e/ p'ohnK oZy fdzd/. Gko Bkb c/o ghNo p[Vedk BhA ;h.
Bw;eko $ 87
wIkb n? ed/ fe;/ B{z jke wkoh j't/ oZyD B{z. ftjb/ t/b/ U;/
Bkb I'o eoB bZr iKdk. p'oh B{z jM'ek wkodk, p'oh w'Y/ s/
fd;dh. w[Xeo B{z u[ZeD dh ftT[As j'o ;h.
v"fbnK d/ I'o Bkb u[eD?. fjZe Bkb w[Xeo Bk bZr i/. w?B{z th
Bkb bk b?Adk. ;oho nktdk pDdk. dkfDnK Bkb ;pksK Go
iKdhnK. b'ek dh tfvnkJh w[cas *u fwbdh. “pkpk ih o'Nh
ykb'” g'sh B/ Ekbh s/ bZ;h dk rbk; w//I s/ oZyfdnK fejk j?.
;[DfdnK bVh N[ZN iKdh n?. w/I s/ gJh rVth u'A gkDh Bkb jZE
;[u
Z / eoe/ p[oeh s'VdK . o'Nh ykD B{z ihn BjhA eodk. c/o th rZb
wB s'A goQ/ eoe/ o'Nh ykD bZrdK. o'Nh yk e/ nZuth fijh bZrh gJh
n?. fgnk th BhA iKdk ;[osh r[od[nko/ nkb/ ;gheo *u gJh n?.
u"ehdko efj e/ frnk ;h, “skfJnk T{A sK w?A nk e/ th dZ; i{z go
nkfJnK s'A ;gheo *u th p'bDr/. gJ/^gJ/ dh fposh c/o g'sh
pzBh j' iKdh n?. fezBh f;nkDh n?. gVQkJh *u th j[fPnko
n?.j[D d;whA *u n?. fJjd/ ;e{b nkbhnK G?DihnK pZ;'A T[so e/
nZv/ ezBhUA nkT[AdhnK iK S[ZNh j'Jh s'A ;e{b'A w[VhnK iKdhnK
fwbDrhnK. w?A eJh tko T[jBK B{z yVQk b?BK. fJjdh gVQkJh pko/
g[ZSD brdK, nkyDrhnK, “pkg{ ih o'Ih torh sK e[Vh BhA iwks
*u, n?seh d"VK *u nkgD/ fIbQ/ *u' gfjb/ Bzpo *s/ nkJh n?. ;kv/
;e{b s/ fgzv dk BkUA T[Zuk ehs?. gVQkJhA uZbhA pkg{ ih fJjB[z{.
“wfynK tkj sk g{oh bkT{Ark, GkJh nZr/ T[j T[sb/ dh fwjo
ukjhdh n?.”
i/ fJj fe;/ eow dk j[zdk, nktd/ i[nkeK Bz[{ ;KGdk . gfjbK
fJjB{z gkfbnk. j[D g's/^g'sh dk fcaeo n?. itke d't/A f;nkD/
n?. g'sk sK ;zrbh nkbk r'bk ;G s'A w{jo/ wkod?. ekbi nkfbnK
B/ GZi e/ dkyb ehs? id'A ;oNhfce/N t/fynk. efjzd/ fJjs'A ch;
th xZN bwKr/.
itkeK ezBh t/y e/ sK t/yD nkb/ th efjzd/ n?, “GkJh c/o th
tZfvnK dk nzP n?. n;o sK j[zdk Jh n?. n?t/A E'VkQ efjzd/ n? b'e.
;kv/ pkp/ dh X[w
z ;h fonk;sK t/b/, gfNnkb/ nkb/ oki/ dk wZb ;h.
88 $ Bw;eko
Sh c[ZN s'A T[Zuk eZd. ;odb Bkb f;o bZrdk, BhtK j'e/ tVBk
g?Adk ;h ;pks *u. pkg dZ;dk, “id'A s[odk, Xosh fjbdh ;h.
ozr bkb Mozr, wkVk XhVk wZb sK t/y e/ ezpD bZr iKdk. joBkw
;{zn, joBkw ;{zn j[zdh ;h. eJh^eJh fonk;sK d/ *eZm/ x'bK d/
dzrb j[zd/ . fJe tkoh cohde'NhJ/ dZwD GbtkB Bz{ fuZs eoe/
r[oi fiZsh. okik y[aP j' frnk. efjzdk, “wzr eh wzrd?”
pkpk ;kvk oZih o{j ;h. efjzdk, w?B{z e[S BhA ukjhdk.” oki/
B/ frnkoK v'fvnK nkbk f;T[B/ dk ezmk nkg T[m e/ rb *u
gkfJnk. d;/o gZe/ dk d;d/ ;h. ezmk gk e/ id'A fBebdk, b'e
yVQ^yVQ e/ t/yd/ ;h. nkw pzd/ dh sK X"D BhA MZbdh n?B/ tiB B{z.
go ikB ;h. g{oK BK ewkfJnk pkp/ B/. go fJjB/ sK fe;/ pkp/
dh gqtkj BhA wzBhA. ;G o'bshnK tfvnkJhnK. eh :kd eoK
fJjBK rZbK B{z. j[D sK G{sBh G[bkJhnk gJh n?. n?t/A nkyK
nZmwh^B"Ath sZe tXhnk foj?. gVQB *E'VQk ik fYZbk Io{o ;h.
c/o th o[fVQnk ikdk ;h. id'A d;whA *u'A ofj frnk. ;e{b Bk
frnk. fJe d' wjhB/ tfvnkJh th rJ/. eh n? tri/ go Bk, n?jh
ih p[ZXh fcoh fJe BhA ;[Dh.w[V e/ BhA frnk.” efjzdk, “pkjh
eo{z.” w? fejk, “gVQ b? ;"yk oj/Ark. X[Zg/ Skt/A, eZeo torhnK
oksK *u fcodk n"yk j'JA/rK.” efjzdk, “e[S BhA j[zdk.” iwK Jh
f;o c/o frnk. c/o w/?A th ;'funk, eZbk itke n?.fit/A efjzd?
T[t/A ;jh. fe;/ b'N nki/.” y/s iKdk. fiZd/ ihn Bk jz[zdk, Bk
iKdk. s[fonk fcodk fojk. id'A e'Jh wkVk fbfynk T[xVBk j't/
. nkj fwb frnk fw;sohnK dk, ;kohnK pfjpsK dh iVQ. pZ;
ukVQ fbnk T[Arb *s/ . T[jd/ Bkb wzvh T[m fink eo/ . w?A pE/ok
fejk eoK . n?A ftjb/ s[o/ fcod/ dk e[S Bh pDBk . j[D s{z nkg
fej?, “y/s ikfJnk eo.” Bk fJjB/ fJe BhA ;[Dh . sVe/ fBZeb
iKdk. nkED/ xo/ tVdk. j'o Jh g?ANK gkT[D bZr fgnk
GhVhnK^GhVhnK ihnK . w?A fejk, “fJj ezw nkfbnK d/ b'N BhA
nkT[AdhnK. Bkb/ w'NhnK sK t/y fbUV torhnK B/.” fJe fdB sK
jZd Jh eosh ;kbk bkbK nkb/ gho d/ u/b/ wKr{z ekbk e[Vsk gikwk

Bw;eko $ 89
gkJhA fco/.Uj' fijk rb *u w{ek ekbh wbwb dk. ezBK *u
w[zdo ih gsk BhA feZE'A gtk nkfJnk. nkJ/ B{z w?A x{fonk. T{A
BZshnK w?B{z ;'jDhnK th bZrdhnK B/ w/o/ pkg d/ d'jK ezBK *u
gkJhnK j[zdhnK . jkb/ fBPkBh th oZyhnK j'JhnK B/. nkj fijVh
fJe ezB i/ *u gkT[Ad?, J/;/ s'A bzvog[D/ dk gsk bZrd? . oh; eod?
fcabwK nkfbnK dh. fJj BhA gsk th T[j sK bZyK ewkT[Ad/ n?.
s[;hA T[vkT[B/ UA. e'Jh w/b fwbkU th, e'Jh rZb pD/. nyaho oZE
ik t/fynk, wfynk, “ftnkj b'.@
pzrh nkfbnK Bkb rZb s[ogh. ;skoQt/A ;kb *u ftnkj fbnk
;h. B{zj nkJh ftukoh rT{ n? . j[D skJhA th ed/ w{zj'A fJe tkoh
BhA fejk e[S. J/; e[bSD/ d/ bZSD t/y e/. w[zvk e[Vh j'r/. nJhA
X{nk xVh;h *u gbd/ oj/. nkED/ vZe e/ nkT[Adk, nZXh^nZXh oks
skJhA MZi{ gkJh iKdk. Bk nkg fNedk, Bk fNeD fdzdk. sVe/
X[ZgK uVQhnK sZe fbfNnk fgnk ofjzdk iK T[m e/ pkjo B{z fBZeb
iKdk.
n?A Gbk fet/A ubd?. wfynk, “iZN dk g[Zs n?A, ezw eo, ezw
eow j[zd? pzd/ dk. Bkb/ nkgD/ jZEK *u sK feos fbyh n?.@ go
Bk fejVh feos^e[os pZ; T[;/ ekb/ fw;soh d/ nZv/ *u tfVnk
ofjzd?. gKn nkb/ eZ[s/ wkr{z. b'e t/y e/ efjzd/ th B/ pE/ok, “fJj
fw;soh B/ nktdk pkg wkfonk fgn? o'b e/ UJ/.@ ftukok fdjkVh
eodk ;h. gsk BhA eh ;[caB/ b?Ad/ B/ gfNnkb/ G/isk gVQB. T[E/ j'o
Jh xfsZsK *u g? frnk. fejVh gVQkJh. fJe fdB fNZeh uVQdh
Bkb g[fb; dh ihg yVQh nZv/ *s/.g[ZSh iKD, “eowihs g[Zso pkp{
f;zx dk xo fejV?.@ gsk bZfrnk T[EA' fe;/ dk w'pb? uZe fbnkfJnk.
wro'A nk e/ nkg ubkT[D bZr fgnk . nktdk ekov ik gk e/.
efjzd/ e'Jh r[gs Bzpo B[zpo j[zd? w'p?b *u T[js'A gsk bZr frnk.
nk cfVnk. pkp{ ftuko/ B/ b'eK w{jo/ jZE g?o pzB/Q. d/ b? e/ w;K
g[fb; s'A ikB S[vkJh . Ud{z wro'A efjsk, “i/ eo/Ark sK yk b/Ark,
w/o/ e'b e[S BhA. nkj d' jZE B/.@ fejVk jNd? fgU B{z c/o Ykj
b?Ad/ efjzd?, d/.@

90 $ Bw;eko
fejVh jkbs B{z gj[zukfJnk fgn? ftukok pkp{. nj/ i/ j'o
pE/o/ B/ fJjd/ ;kEh.fJj sK fJe dh dZ;h n? . fJ;/ eoe/ pE/ok
I'o bkfJnk. s{z Nb Ujs'A. f;ZX/ okj g? . tkj ijkB dh bk bh,
BjhA ;[Xfonk. w?B{z efjzdk, “i/ w?E'A y/sh eotkT[Dh n?, ;ko/ ek;/
dh eko^w[\fsnkoh d/. c/o y/s ikT{A. w{jo/ sK nkg ofjB?A.@
w?B{z dhAjdk sK ;h, ;'funk d/y b? nkyaoh jfEnko ubk e/ th.
‘wfynk, mhe n?. B"eo obkn nktdh woIh dk s/ ikj y/s.@
pZ; tr iKdk. B"eo y/s p?mk j[zdk Y'bh bJhA, fJjB/ fejVh
fbnkT[Dh ;h w'Be ' o'N', nkED skJhA w[Vdk Bk. Bowk nJhA ofj
frnk. fijV/ uko NhAv/ fyV/, bZr brk e/ *eZm/ eob/ . fJjh jkb
eDe t/b/ ;h. nkVQshJ/ B{z g[ZfSnk ‘;kp, efjzdk, “E'v/ pzBhA
guk;h jIko N[ZNd?.@ ;[D e/ w?A sK ;[zB j' frnk . nrb/ ;kb m/
e/ *s/ bksh u[Zg eoe/. j[D nkg s'A th BhA jz[dh. Bkb/ b'e sK
wro^wro fcod/ n?. M'N/ d/ f;o torh IwhB n?. w'No ftu n?
.
fJj Gkb/ gfjbK nkb/ rVZg/. T[j feE/ fwbD/ ;h. c/o th
fes'A Bk fes'A jZE wko iKdk. B{zj Bkb eb/P eodk. fJe fdB vZe/
B/ w/I s/ ;'ck ;?FZN GzB s/. B{zj efjzdh, “Pow eo pDkT[Dk sK eh
n?. pfDnK B{z Jh SZv d/.@ T[jd/ rb g? frnk. efjzdk, “fBZeb
xo'A.@ c/o B{zj th row j'rh. efjzdh, “nk c/o, s?B{z dZ;K gsk.
T[d'A sK f;jo/ pzBQ e/ Y[Zfenk ;h. w?A e'Jh :{gh ;hgh *u'A sK BhA
fbnKdh. b'e sK T[jBK B{z th fbnk e/ xo pzBQd/ n?. w?A sK fBZeb
i{z go nktd/ izfwnK B{z ;zGkb. ;kB{z pdhB eod?A.@ fpbedh B{z w?
fejk, “GkJh s{z nktdk fuZs ;{s eo, njhnK ihnK wo'VhnK Bkb
fJjB{z eh j[zd?. fJj sK vzv/ d/ gho B/.@ g's/ B/ th fJe fdB
efjsk, efjzdk, “;kB{z sK eh gVQkTDk ;h, n;hA fJjB{z uZeh fcod/
nK vkeNoK e'b'A p'sbK btkT[Ad/.@
fJe fdB T[jh yo{d c/o, nky/, “d' jIko ukjhd?, w?A sK B?Dk
d/th ik e/ nkT[D?.@ wfynK, “nkgK sK ed/ rJ/ BhA.@
efjzdk, “w?Bz{ ;[|Bk nkfJn?, w?A mhe j'i{z, B/w gk e/ nkT[A.@
Bw;eko $ 91
pj{ ftukoh c/o nky/ efjzdh,“d/yb' pkg{ ih, eh n? w[Vg/ .@
w?A d/s/. fejVk B?Dk d/th, jpsk nZy BhA gZNh, fizBk fuo w[Ze/
BhA. pj{ nky/, “nkjh B?Dk d/th ;h. e[S Pow wzB.@ “fejVh
Pow, J/jB/ sK x'b e/ gh bh.@ w?A gSsktK, pJh f;nkDk fpnkD?,
s?B{z n? BhA gsk th fJj sK ;" y/vK y/vd/ j[zd/ B/.
“pkg{ ih ed'A e[ ikUAr/. nktdk fynkb oZfyU, sVe/ G{;fonk
yVQk ;h.@ p'b ;[D e/ d/ydK, pko *u yVQh B{zj fcaeo eodh efj
ojh n? .
“s{z GkJh fuzsk Bk eo, w?B{z ;G fpVe n?. j? eh fJjd/ *u
eozr sK pfDnk fgn?.@ efj sK fdzBK go nzdo'A fuZs j'o{z ik j'
iKd?. wzi/ s'A TZ[mD bZrdK c/o pfj ikBK. B{zj j"bh^j"bh s[odh,
d[fpXk fijh *u nzdo B{z w[V rJh n? .
wfynk d/y b? fJjB{z rko *u'A eZYD d/ fezB/ jhb/ tjkT[Ad/ oj/
nK. wB c/o J/; wkV/ d/ wkV/ uZiK dh ubdh ohbQ *u T[bM iKd?.
id'A ;wK Jh phs frnk ;h, fe;/ B/ dZ; gkJh, “ph w[jkbh b?i'.
Sh wjhB/ oZyDr/. fe;/ B{z fwbD BhA fdzd/. iwK mhe eoe/ G/id/
n?.b?r/. Sh jIko wjhB/ d/ ;kpQ Bkb SZsh jIko Gok fbnk.
Gosk.ftudh gsk th b?Ad/ oj/. tXhnk y[oke ykD bZr fgnk.
uzrhnK rZbK efonk eo/. xo/ fbnKdk. whBkQ e[ tXhnk fojk.
N?w *s/ T[mdk, N?w *s/ o'Nh yKdk. y/s r/Vk wko nkT[Adk. Gkt/A
m/e/ *s/ Jh fdZsh ;h. pZ; gsk BhA eh c/Nk fgnk. T[;/ uzvkb
u"AeVh d/ w'joJh fw;soh e'b/ c/o ik gj[zfunk. nkED/ j'o dk j'o
Jh e[M pD e/ nk frnk. fdB Ybd/ Bkb w/o/ ;kb/ nktd// pDkJ/ nZv/
*s/ wZyhnK wkr{z *eZm/ j'J/ p?m/ j[zd/ n? . nzB/Q j' e/ BQ/o/ j'J/ xo/ fvrd/
n? nk e/ .
fJe fdB T[mD ;ko xo'A fBeb frnk, feT[A w[VBk ;h. gkbah
B{z skg ufVQnk fgnk ;h. w?;QK ;kok fdB feZfbnK *s/ pZMhnK
yVQhnK ojhnK . vheh rJ/ . w?E'A th j[D j[zdk BhA fJe s[fonk
fcodK. y[obhnK ykbh. nkED/ gP{ ;zrb sVkT[D G[ZyD GkD/. nk

92 $ Bw;eko
yfVQnk fdB fSg/ i/. uoQh gJh ;h e[soB nkbh. w?A fejk,
“fJjBK B{z GkmK B{z d/ d/ UJ/. feT[A gkg b?s? oZp dhnK ikJhnK dk.
s{z sK fJjh e[S eoB?.@ ik e/ wPhB *s/ gNk uVQkT[D bZr fgnk.
wB *u nkt/, T{A Bk ftu nki/. fJziD ;NkN eoe/ wPhB *u o[Zr
bkT[D bZr fgnk. N'ek eosk. ftZu/ jo/ tk;s/ p'ohnK dh pDkJh
gZbh e[sosh. e[dosh w/oh fBrkj g?rh, wfynK “ofjD d/ UJ/.
feT[A w?;KQ wkoBhnK B/. fJj gP{ d/ nzdo ik e/ rbDh th BhA.
jIw feE'A j'i{.@ njhnK ihnK nDj'JhnK eod? . dZ; feXo B{z
ikJhJ/.
“pkpk ih s[;hA sK fJZE/ Jh gJ/ U Bkb/ efjzd/ ;h o'Nh yk e/ ik
e/ nkT[D?. w/oh phph efjzdh, ikj g[ZS e/ nk pkp/ B{z fezBk fuo j'
frnk nzdo/ fgn?.@ t/ydK, g'sh o'Nh nkb/ GKv/ b?D nkJh w?Bz{ gJ/
B{z t/y e/ p'b ojh n?.
“g[Zs w?A ikD?. puB/ u"ehdko B{z fej? th ;[B/jk d/ihA. jkb/
nkfJnk BhA. T[;/ B{z T[vheh ikBK. iK id'A r[od[nko/ nkbk
;gheo p'fbnk T[d'A gsk bZr{ .c/o ikT{A.@ w/oh rZb ;[D e/ o'Ih
GKv/ b? e/ tr iKdh n?. ;'udK fJjd/ i[nkeVh d/ wB *u th fezBk
fcaeo ofjzd? w/ok. pzdk fezBk e[ ;fj ;ed? fJj e[S. nyaho B{z uzr/
Gb/ B{z th ewbk efjD bZr iKd/ B/. b? jkb/ e;o n?. nktd/ Bkb
j'Jh iKdh n? .
T[d'A Bh t/fynk, “nkj tZv/ fgzv ekoykBk bZrd? tkjtk tZvk.
bfjo/ nkbh o/bt/ b?B *u'A BthA b?B fBeb{rh, ekoykB/ tk;s/ IwhBK
o'edh n? ezgBh. fgzv dk *eZm ehsk, ezgBh nkb/ th nkJ/ BePk
d/fynk eJh fgzvK dh IwhB nkT[Adh n? T[jd/ *u. b?B fBebD Bkb
sK IwhBK dhnK ckeVK j' ikDrhnK. gZe/ s/ eZu/ ykb pzd j' ikDr/
. eJhnK B/ uzr/ gkDh nkb/ EK p'o bk e/ Xosh j/mdh g?gK gk e/
nktd/ y/sK sZe gkDh fbnKd? . b?B j/m dh e'Jh uhI ezgBh nkb/
efjzd/ bzxD Bh d/Dh. wktik b?b'.fizBk s[;h efjzB/ U . id'A uzrk
gkDh IwhB Bz{ Bk bZfrnk pzio j'i{. wfynK IwhBK dhnK eksoK
eoshnK. j?; wkti/ Bkb eh j'i{. ykD B{z dkD/ BhA j'D/ b'e G[Zy/
Bw;eko $ 93
woBr/. ;kv/ fgzv nkbk gkDh T{A wkV?. ezgBh nkb/ nca;o B{z
w?A fejk, “s{z jpsk fJj gkDh gh e/ t/y i/ Bk jZvhnK th y[o ikD.
s[;hA efjB/ UA T[o/ go/ s'A gkDh b? fbU. n;hA BhA fdzd/ IwhBK.
rZvh dh b?B *s/ p?mKr/ ;D/ NZpo. fJjd/ Bkb'A sK wo/ uzr/ iK ;kvk
e'Jh jZb eo'.@ ;ko/ fJe tkoh u[Zg eor/. Uj cotkjh nkfbnK
dk ekDk ik p'bd?, UjB{z go/ i/ fbik e/. “r[Z;k Bk efoU ih, J/;
p[VQ/ d/ sK nktd/ w[zv/ dk p'M n?. T[j BPk gZsk tZX eod?.@ ;[D e/
\{B sK pE/ok y"b/, wB *u nkt/ gfjbK E'v/ tZv/ fijV/ czB/ yK
;odkoN/ nytkT[Ad/ ;h, T[j okfinK d/ fgZm{ pD e/ IwhBk bJh p?m/
;h b'eK dhnK. id'A b'e *eZm/ j'r/, ubkJh w[fjzw, vzv/ Bkb IwhBk
y'jhnK. tkj[D nkfbnK B/ wkbeh b? bh. g{S ueksh. nZX s'A tZX
gfNnkb/ gN{b/ GZir/ ;h. w[V e/ BhA tV/ . g'b/ j' rJ/ ;h. go
nzdo'A Ifjo Bh iKdh. jkb/ th iVQK *u dksh c/od?, go J/jd/ sK
jkb/ th nZr bkJh BhA bZrdh. J/;/ eoe/ b'ek *u BhA obdk. “ny/
IwhBK dhnK ehwsK tXDrhnK.@ “fijVh d' y[Zv b'eK e'b j?rh,
ftei{. c/o/ d/fDnK id'A IwhBk Jh Bk ojhnK, pkjh e'fmnK *s/
eo'Ar/<@ w?A efjsh nktdh rZb.
nyaho B{z wzBr/ nca;o. i/ nkj ;[DBhnk gJhnK sK fJ;/
ew{s eoe/ jkb/ w?B{z efjzd? s{z w?B{z wkosk. wko sK s{z fdZsk ;kB{z,
fijB/ Ne/^Ne/ d/ pzfdnK w{jo/ Bht/A eosk. uzrk ej/ B{z sK b'e th
uzrk Jh wzBd/ n?. rzvk ekwo/v yVQk rZbK eo/ . “;[oiD f;nK jZv
*s/ wkoh s{z sK.” Bkb/ nrbh rZb dZ;/ “ny/ nkgD/ sK fJZe ekoykB/
B/ X;w'b gkfJnk fgn? . UXo gNBk ;kjp s'A *rjK e'Jh ;{p?, T[E'A
d/ b'eK B{z jkb/ nkgD/ nkbh jtk th BhA bZrh . T[E/ fJjh ezgBhnK
tZv/^tZv/ gjkV s/ fgzvK d/ fgzv IwhBK yohdh iKdhn? . fiE/ b'jk
s/ f;T[Bk fBebd?. b'eK B{z T[ikVh iKdhn?A. b'e ftuko/ nkj
fijV/ GJhJ/ nkgD/ nkT[Ad/ n?, fJjBK s'A th rohp B/. pkjbh rZb
eh eZgV/ bhV/ dh th ;'Mh BhA. T[jBK *u'A Jh GkJh T[m yVQ/ b'e,
fBZs wko^wokJh j[zdh n?. efjzd/ nktdh fwZNh BhA SZvd/.” ;[D e/
wB T[Sb/, “nfjnk ik w'j j[zd? Xosh dk . fijV/ ;wMd/ B/. fJj

94 $ Bw;eko
;kv/ nkb/ B/ sK ;G dk w'j fsnkr e/ pZ; PhPhnK gZfsnK Bkb
w'j gk fbnk . c/o fJjs'A yfjVk S[vkT[Dk Jh n?. i[nke b'eK d/
jZEK pzBQhA t/yDr/ . w?A ;ko/ gkf;UA g/u e;s/. j[D id'A t/y fbnk
pJh y[ZbkQ Gzvkok sK pzd j' frnk. fco/ b{zjdk. fJe fdB nkfJnk
oZfink oikfJnk. pkjo'A uZe ;h U;/ ;Ze bkj{ dh. Bkb j'o th p?m/
j[zd/ n?. w?Bz{ p'bd?, “w?B{z iwK Jh ;hoh ;wM fbnk. ;koh IwhB
dk m/ek nkg bJh p?mA? . w?A G[Zyk wodK.” wfynK, “G[Zyk feT[A wod?A
. ;G e[S n? s/o/. m/ek fejVk w?A fes/ pkjo f;ZNsk. s/o/ i[nkeK
*s/ bkT[BK. ed/ bkfJn? ;kpQ gVQkJh fbykJh *s/ fezB/ bZrd/ n?.
eZgV/ bhV/ dk you nZv wkB BhA. ;koh ephbdkoh J/;/ Bkb s[odh
n?.@ T[bNk fJjkik gZEo wkfonk, ;kbk nky/, “itkeK *s/ bkt/A
Bk, itkeK nkbh B{z th s{z Jh ;KGh p?m?A.@ ;[D e/ w/o/ sK nZyK *u'A
bj{ T[so nkfJnk. wfynk, “trik, d[PNk w/ohnK nZyK s'A go/
Q. fJj rT{ *s/ gZEo Xod?A. wo/Ark e[Zs/ dh w"s.@ w?A vKr uZe bh.
pj{ B/ o'esk. efjzdh, “pkg{ ih fJjs'A i' woIh ejkb'. ikj iKdh
j'i{.@
jkb/ nky/, “s{z ubkn nktdh ephbdkoh, w/oh nZX dh tzv d/
.@
wfynk, “fdzBK s?Bz{ woZp.
/ fizBk fuo w?A p?mK, y[Zv BhA fwbdh.@
uzvkb fes'A dk w/o/ ezBh nkt/ . w?A ;zGb frnk. cV e/ rbw/ s'A
go/Q wkfonk. Bkb/ ftZu th eh n? ykXk fgn? ;kbk BP/ dk. fJe
I[pkB ubdh n?. wzi/ *s/ fgnk T[ob T[ob eo/.
wfynk, “T{A Bk w/o/ jZE'A woi/, w?A T[m e/ J/;/ p?me *u nk
fgnk. go T[; fdB dk wB *u fJjh oj/ fJjdk eh gs? BP/Vh dk.
Bkb/ o'I ;[DhAd? fes/ nj? i/ B/ ;[Zs/ gJ/ fgT{ B{z wkosk. ed/ ;[DhAd?
BP/Vh, ftXtk wK s'A eko wzr/. feZE'A d/t/< gJh^gJh dk rb
x'Nsk. j? sK fJj th T[jBK *u'A Jh. w[Vdk BhA pE/ok tfjD
ftjkb/. w/ok sK eh n?. Bkb/ fJjB{z sK fpb/ bkd{z. i/ bZfrnk fszB
gzi eoB. go c/o th HHH fes/ ikj^iKdh Bk eoi/. i[nke o[b
ikDr/. yki{ t/u e/ ;koh. fJjh ;'u e/ ehs? ezw gZe/ g?ohA.
Bw;eko $ 95
wfynk, “fcodk oj{ G"Aedk.@
fJjdh wK efjzdh j[zdh, “fJjB{z ;{z xZN n?.@ go nkj wkV/
ezwk dh pfjps sK g{oh n?. j'o Gkt/A fe;/ rZb dk gsk j't/, Gkt/
A Bk. ;kfbnk ;kok sK xo o'be/ oZysk jkb/ IwhB Gkbd?A. s{z sK
uko fdBK *u g{DhnK tZNd/Ark. IwhB ;KGDh ;"yh n? . w?B{z gs?
fet/A p'o w'NoK brtkJhnK, eokj/ bk^bk fNZp/ Ykb/ B/. nJhA
fwbi{ s?B{z. Bkb/ i/ bkfJe j'tA/ ;G e[S n? s/o/. “skfJnk xo/ Jh
n?A.@ p?me dh skeh *u'A dh t/ydK, u"ehdko n?.“nkj' u"ehdkok.@
“skfJnk s;hbdko s/ gNtkoh j[ohA gj[zur/ tD nkbh EkJh *u p?m/
B/ .nkik.@ u"ehdko w/ok p'b ;[D e/ c/o p'fbn? .
“nkik ukj gh e/ ikJhA.@
“BjhA skfJnk j'o eJhnK d/ ;[B/j/ d/D/ n?, s{z gj[zu ikj
e/oK.@ efj e/ u"ehdko pko w{jfoUA dh w[V iKd? . wzi/ s'A T[mdK,
p'b wko e/ nzdo dZ; e/ EkJh pzBh B{z s[o g?BK. ;'udK, “BkUA ofj
iKd? fe;/ th uhI dk. fe;/ t/b/ EkJh *u tD j[zdk ;h. b'e tD dh
Skt/A pfjzd/ j[zd/, *rtkV d/ b'e d[gfjok T[E/ eZNd/, Ud'A fejVhnK
fpibhnK ;h. nkj fgZgb s/ fBzw sK fezBk fuo wro'A w/oh ;[os
*u bZr/ B/. tD sK gsk BhA ed'A dk gZfNnk^g[ZfNnk frnk go EkJh
jkb/ th tD nkbh tZidh n?. fiBQK pzfdnK *u doZysK torh ioKd
j[zdh n?, T[jBK d/ Jh BkUA ofjzd/ n? . fJE/ fejVh ioKd, fiT[DK
d[ZGo ehsk fgn?. s[o/ iKd/ B{z Jh r[od[nko/ nkbk ;gheo ;[Dd?.
“GkJh wkb nca;o s/ gNtkoh tD nkbh XowPkbk *u gj[zu rJ/
B/. fi; th tho GkJh B{z sohe fdZsh n?, ;[DB ;ko XowPkbk *u
gj[zuD dh y/ub eoB. nZi fJzsekb j'Dr/. tkfjr[o{ ih ek
ykb;k, tkfjr[o{ ih eh cfsj.” ;[D e/ j'o ekjb/ edwhA s[oB
bZrdk. wB *u nkT[Adh n? fes/ Nzvbh T[E/ Bk yVQh j't/. j'o BtK
S/Vk S/V d/D. c/o ;'udK j'o j[D w?B{z eh efj d/Dr/. ndkbsh
ekotkJh sK eotk fdZsh. fpnkB ofjzd?, d/ nkT[A.nzdo fJe
T[Eb^g[Eb Io{o uZb ojh j?. bZrd/ fit/A nkT[Ad/ iKd/ b'e w/o/ pzBh
d/y oj/ j'D. d{oA' nkT[Adk n?A bZrd/? th e[S g[ZS{rk go u[Zg eoe/ e'b
96 $ Bw;eko
dh bzx iKd?.
EkJh d/ pko w{jo/ ihg yVQh n?. T[jd/ e'b dh nzdo bzx e/
t/ydK. ;kjwD/ fszB e[o;hnK s/ gNtkoh, wkb nca;o s/ fJe
e'Jh j'o pkp{ p?m/ B/. j/mK dohnK s/ e[S b'e p?m/ n?. eJh M[[owN
wkN/ i/ *u yVQ/ B/. r[ofdnkb Bzpodko s/ rzvk ekwo/v th e'b vj/
wzi/ s/ p?m/ B/. j'o eJh iD/ yVQ/ B/ go w?A fe;/ Bkb pj[sh rZb BhA
ehsh. f;ZXk e[o;hnK wzfink e'b gj[zu frnK.
“pfjik ;[oiD f;nK. t/yD ;ko Bzpodko efjzd?.
wzi/ *s/ p?m d/ fBrkj goQ/ fBzwK j/m yfVQnK s/ ik g?Adh n?.
t/ydK e[bSDK T[jBK *u yVQ?. wB *u nkT[Adh n?, fSV{ e'Jh
f;zrVh. fXnkB j'o gk;/ eoB bJh Bzpodko Bkb rZbK eoB bZr
g?Bk.
Bzpodko efjzdk, “GkJh ;[oiD f;nK, tkjtk p[VQed?. fyankb
oZyhA.”
wfynk, “Bzpodko e'Jh tkj BhA. nktdh fIzdrh bkd{z, go
fJ; d[PN s'A fMgdk BhA w?A.” ofi;No i/ *u'A BkUA gVQ e/ gNtkoh
p'bh iKd?. s;hbdko fJzsekb eoh iKd/?. wfjew/ nkb/ nktd/
ezw *u bZr/ gJ/ B/. Bzpodko th nktdh rtkjh fdzd?. fiE/ fes/
b'V n?. n?B/ Bz{ n?BeK *u'A Mked/ gNtkoh B/ w/o/ pzBh t/ye/ fej?,
;[oiD f;zx g[Zso ;ZiD f;zx, fJzsekb bJh jkIo j't/.”
w??A s;hbdko d/ e'b j 'e/ p'bD Jh bZrdK. tkSV dh tkSV nk
yVQdh n? bczfrnK dh .
“s;hbdko ;kjp w/ok pkg n? ih fJj, ;koh IwhB fJjd/
BkT[A n?. j[D f;ZXh g's/^g'sh d/ BK eotkT[Ad?. id'A w?/A fJjdk g[Zs
fiT[Adk yVQK, w/o/ BkUA eokt/.
“jK ih fJjB{z fwb/ fJjdk fjZ;k sK xZN'^xZN.”fw;soh p'bd?
wfynk, “s;hbdko ;kjp nZi nkj ;kok fgzv p?m?. w?A sK y[v
Z
th Bkb BhA fbikDh. fJjdhnK eos{sK B{z ;kok fgzv ikDd?.

Bw;eko $ 97
pE/o/ tfjD ftjkJ/ B/. fe;/ bhj s/ BhA nkfJnk. J/;/ d/ g[Zs
Xh B/, fiBQK B{z fdZsh n?. w?Bz{ th wkoB g? frnk ;h. ;'funK gZek
i{V tZY fdnK, sfj;hb *u ik e/ nPNkw b? e/ ofi;Noh d'tK
i[nkek d/ BK eotkJh j'Jh n?. o'Ih g[Zsoh fdbpko f;zx, y[Pdhg
f;zx g[Zso fdbpko f;zx d/ BK fJzsekb ehsk ikt/ w/ok fpnkB
n?.”
“feT[A Bzpodko ;kjp” s;hbdko B/ r[ofdnkb ;{zj ezBhA t/ye/
g[ZfSnk j?.
“jK ih mhe n? ;[oiD ;{zj d/ fpnkB w[skfpe fJzsekb eo
fdU. fJjB/ mhe ehs?, ;kB{z gs? ;kok.”
“s?B{z sK gs? Bzpodkok, ;kB{z th gs? fiT[Ad/? B{z Jh wotkJh ikB?,
fJj feE/ dk fBnK n?.”
“c/o GkJh s{z fiT[AfdnK nkb/ ezw eodk. s/o/ fgU B/ IwhB
t/uh n?. ftok;s th BhA eokJh. j[D dZ; s{z JhA n?E'A sZe
gj[zukfJn?.”
“c/o w[zv/ d/ BK eotkd/. e[Vh nkbh sK w/o/ Bk j't/. e[Vh sK
ftnkjh ikT{.”
“b? w[zvk sK ;KGb{ nktdh. i/ e[Vh Bz{ *rjK fJjd/ tork fwb
frnk. N[eVk sK ykb{ Bkb/ J/;/ xo *u izwh n?. T[jdk th jZe n?
ih.” s;bhdko B{z w?A fejk. sK TjB/ ebw ubk sh.
fJj G?V/ w{zj tkbk p'bd?, uzrk c/o d[Zy gkJ/Ark. T[; dh rZb
;[Dh^nD;[Dh eoe/ goQ/ j' ;'udK, “j[[D fejVk ;[Zy G'rdK. nkj
g[zB eoe/ th i/ j'o d[Zy nkT[{ sK MZb{zrk.”
gNtkoh B/ nrb/ fJzsekb tkb/ dk BkUA p'fbn?, w?A T[jB{z bzxD
tk;s/ okj d/ goQ/ j[zBK, sK s[od/ d/ ezB *u g?Adh n?.
“tkj UJ/ ;[oiD f;nK tZfvnK fdnk. nZi j'o th tZvk ezw
eo frnk, g'sh s/ g's/ B[{z po'po oZy e/. i/ b'e th ;'uD.”
fJjBK p'bK B{z ;[Ddk u[Zg eoe/ xo B{z s[o fgnK. ;ko/ fcaeo
vo wB *u'A d{o B/. Gkt/A Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n?.
98 $ Bw;eko
Sb
nZv sK w?B{z Ujh eo rJh id nkg Jh BhA ojh. d{ik nZv
fJjBK B/ eosk id'A G'r nkbk ekov cVk rJ/. oks B{z BhAd BhA
nkT[Adh fiZdD dh rJh n?. T[jd/ Bkb Jh ijkB tZ;dk ;h. j[D e[S
BhA pfunk. ;G nkg'^nkgD/ wsbp d/ n?. X[o sZe grkT[D tkbk
sK e'Jh fwbd? fe;/ eowK nkb/ B{z. fwb sK rJh ;h go ftr'uk
d/rh. tE/ok e[S t/fyn?.t/fynk, fejk pVk fejk, jZvK ftudh
bzzxkfJn?. fJe fJjh ;ZfsnktkB ;h, fijVh efjzdh j[zdh,
“G[Zb ik ;ko/ ek;/ B{z n?t/A sVcdk ofjzB?, d[BhnK sK j'o
sVckT[Adh n? sVcfdnK B{z.
G[Zb th frnk ;h. go fiZdD dh rJh n? G[Zfbnk G[bkfJnk j[D
fco d[ZrDk^u"rDk j' e/ :kd nkT[Ad/?.
w?A poKv/ *u p?mk nktd/ ws/ s/i' dhnK dZ;hnK ;[DhnK :kd
eoh ikBk.
“ukuk eZbQ B[z{ wekDk nkT[ADrhnK ;wkB ;hXk b? nkU.”
doh *s/ p?m/ dh fposh fJedw N[ZNdh n?. t/ydK uoB/ dh pj{
yVQh p[ZbQ i/ coekJh ikt/.
“e'Jh BhA tr ikB/ nK GkJh.” efj e/ w?A u[Zg eo frnk.
go wB *u nkt/, j[D id'A eZbQ tk;s/ ;wkB B{z o[gJhJ/ ukjhAd/
n? sK tbK finK nkbh ;[EBh x[wz kT[Adh w/o/ w{jo/ nk yVQh n?. rZbK
s[;hA eh eod/ UA. roi t/b/ ukuk^ukuk T[{A czB/ yK pDd/ B/. Bkb/
c/o uku/ s'A fpBK e'Jh MZbdk th BhA. fJjBK B{z sK n?A ph fJjB{z
fejVk ;wM nkT[Adhn? ;kvhnK ubkehnK dh.
“ukuk ikj fco uoB/ Bkb, Bkb/ fdB/ e'Jh j'o nk iKd/ B/ p?mD
nkb/.”

Bw;eko $ 99
uoBk ;kck ikj b'N eodk nkt/ nzdo'A. w?A T[me/ Bkb s[o
fgnk. s[fonk iKdk ;'udK, “fizB/ Ujd/ fefonk eow *s/ bZr
ikDr/ UB/ Jh uzr/ B/. fizBK nkfJnk frnk d/ w{zj *u gT{ uzrk Jh
uzr?.
go fijVhnK ftT[{AsK fJj xVh iKd? n? T[j th w/?B{z gs?. w?A
sK nkg Jh BhA fJjBK d/ w{zj bZrD nkbk. Bkb/ pE/ok fJjBK B{z
fdZs?.
e[Vh tk;s/ w[zvk t/yD w?A Bkb frnk. rZb gZeh j'rh. s/i'
efjzdh, “w[zvk B"eoh nkbk tXhn? fwfbnk.T[;/ fj;kp d/ ftjko
eoKr/.
wfynk, “fcaeo Bk eo. ;e{No fdZsk. j'o p?Zv fp;so/,
g/Nh, nbwkoh Bkb eZgVk bhVk sK d/Dk Jh ;h. j[D T[;/ dhnK
rZbK w{jo/ nkT[Adhn?A.”
fiZd/ w?A fgzv'A IwhB t/uh, pj{ s/ w[zv/ B{z th gsk ;h. nZXh oks
sKJh ;kv/ nkb/ xo/ p?m/ oj/. fJZXobhnK^T[~XobhnK ihnK wkoh
ikD. frnK wro'A s/i' efjzdh, “j?D sK w/o/ B{zj^g[Zs Jh go ;ko/
Bk fes/ fJjBK B{z cVk dh . nktd/ p[Ykg/ tk;s/ th oZybhA. eh gs?
jkb/ fej/ i/ fdB nkT[D/ B/. c/o e'Jh BhA g[ZSdk j[zdk. fpzd *u nkN/
d/ PhAj pD iKd/ j[zd/ B/. fJj ueu{zdo ihj pj[s G?Vh n?.
w'w'mZrDh. nzdo'A Ifjo dh rzdb j?. fJjdh sK tkj BhA uZbdh.
gfjbK sK sByakj ;h w/oh. j[D g?BPB n?. g?f;nK dh wkoh e[S
ihG pzd oZydh n?. nKY^r[nKY *u pE/oh Ifjo T[rbdh ofjzdh
n?.
“ne/ po'po iZN B{z oZyh p?mh n?. ;Zso ;kb dh j'e/ jkb/ BhA
;kodh.@
fJe fdB fpmke/ w?A g[ZSh, “s/oh wK d/ th jkb/ j?rk fiT{Adk
p?mk. T[jB{z g[ZS J/jh ezw eodh ofjzdh n? T[jd/ Bkb. ftrVhJ/
j'JhJ/ n;hA sK fJe d{i/ dk ;jkok j?r/ nK. w?A fpwko j[zBh nK fJj
;KGd?. fJj fYZbk^wZmk j't/ w?A dtkJh p{Nh d[nkT[BhnK. s{z go/Q

100 $ Bw;eko
ikj g?Bh n?A nktd/ y;w Bkb. ;[De/ g'bh j'rh. c/o fbg^fbg
eo/.@
“Bk phph, uku/ tork fejVk pDi{. ;kv/ sK fgUnK tor?.
Bkb/ wK^fgU sK fe;/ t/b/ ;Zd/ p[bkJ/ s'A nkT[Dr/ . fJj sK jo
t/b/ ;kv/ e'b n? d[Zy^;[Zy *u .
“j[D t/yb' fgU tor/ B{z yzv gkT[Ad/. ;zr Bh wzBd/. yKd/^ghAd/
th NhND/ wkod/ n? .
pIko *u w?B{z g[ZS/, “ukuk fejVh d[ekB s/ uZbhJ/.@
“wfynK fijVh *s/ woIh tr uZb, nkgK sK Bed d/D/ B/.@
pIko Gfonk fgn? nkT[D ikD tkb/ b'eK dk. Go/ pIko *u th w?B{z
n?A bZr/ fit/A *eZbk s[fonk ikBK, w'Y/ oZy/ goB/ Bkb jZE nZyK
g{zMdk.
fJT[A bZrd? fit/A w?B{z b[ZN oj/ j'D. ph b?b' bkjk c/o fejVk
fJjB/ b'N nkT[D?. fJjBK dhnK ukbK sK ;wM nkT[AdhnK B/ go
u[Zg efonk s[fonk fcodK .
;"dk b? e/ w[V/ nkT[Ad/ d/ wB *u nkt/, “E'v/ eoe/ sK BhA eoBk
fJj sK T[;/ ftukoh eoe/ Jh eoh ikBK. bkT{Ark fizB/ bZrDr/.
fJjd/ *u e'Jh d' okJ/ BhA .
eos{sK sK pE/ohnK :kd nkT[Adhn? fJjBK dhnK, j;gskb
*u id T[j wzi/ *s/ gJh ;h . fJjsK T[d'A BhA jNh ;h. s/i' B{z
efjzdh, “phph vkeNo t/yD nkfJnk efjzdk ;h fpwkoh tXh iKdh
n? . i/ ;kB{z uZeDh g?rh gfNnkb/, b[fdnkD/ s{z. s/o/ g[Zs e'b/ sK
nkJh ubkJh i'ro/ th w[er/. uku/ B{z efjd/ thj^shj jIko ;kB{z
cVkd/. n?A tkoh^tkoh sK wzrD/ th n"y/ bZrd/ n? .@ Bkb p?m/ B{z
x[;o^w[;o ih w?B{z th ;[Drh .
w?A fejk, “GkJh e'Jh rZb BhA. w?A p?mK. w?A bkT{A fJjd/ *s/ fizB/
bZr/ . s[;hA fcaeo Bk eo' . gfNnkb/^b[fdnkD/ uZeDh g?rh,
uZeKr/.@
“ukuk fJjd/ g[Zs dh th fJZIs n? . ;kfonK ;kjwD/ s?B{z
Bw;eko $ 101
efjzdk uzrk bZr{.@
“wfynK fJjB{z g[ZSD nkbk j't/ fijd/ pjkB/ g?;/ wzrdh n?A
T[jB/ ;koh d[BhnK dh gotkj BhA ehsh. Bkb/ xo gkT[D t/b/ fiZd/
d'j/A ihn r/Vk pzBhA fcod/ ;h ne/ ;odk BhA j'o d/j. T[d'A sK ejh
Bk ed/ fJj rZb. j[D fJjB{z j'o BthnK^BthnK ;[ZMdhnK B/. tZv/
fcaeo nkbh ;{oi fSgd/ Bkb xo/ ik tVdh n? . ;koh^;koh oks
w?A p?me/ bzxkT[Bk. nkg sK pVh fJZIs tXkT[ABh n?A. Bkb/ w[zvk sK
wko pVk f;nkD?. ;kbk b'b{ gqPkd sK j?rk.@
s/i' rZbK eodh dZ;/, “fJe fdB w?A j;gskb'A gfjbK nkrh xo/
. fJjB{z sK fJjh ;h ph nkED/ nkT{rh. fJj v"o{ fes/ pkjo
s'fonk j'T{. r[nKYhnK dk w[zvk nzdo d/ye/ w?A sK jZeh^pZeh ofj
rJh. w?B{z t/ye/ GwZsorh. w"e/ s/ j'o e'Jh rZb Bk n"Vh, efjzdh,
“uoB/ B{z g[ZSD nkfJnk ;h.@
w?A fejk, “nzdobh ;pks *u tVe/ dZ;dh ;h ph uoBk xo/
BhA. njh ih eos{s dh sK wkbe n?.@
w?B{z s/i' nky/ skok f;nK fpVe oZfynk eo.
T{A nky{, “;kv/ xoK *u BhA fJjhih rZb g[Zrdh. fJj sK phph
U n? iK fJjBK dk bkDk fijVk uku/ B{z xo/ bJh p?m?.@
fJjB{z g[ZS/ e'Jh “ukuk fejVk E'v/ xo *u p?m?. nktdk gkfJn?.
jkb/ E'Bz{ th wZds fdzBK jo t\s. s[;hA nkj fijVk ozrVT{ iK
ftykT[B/ U w?B{z fJjdk e'Jh vo Bh. wz[v/ B{z tikj f;o eJh tkoh
owI Bkb ezB *u gkT[D dh e'PN th ehsh n?.@
w{jo'A p'bd?, “ukuk njh ih rZb BhA. fwzdo' B{z ;G gs?.
pE/oh f;nkDh n?. s{z n?t/A Bk njhnK^fijhnK rZbK efonk eo.@
“wfynk uzrk GkJh.@ fJjB{z fit/A pj{ ej/ T[w/A ;Zs n?. G?D
wokt/ e'Jh j'o ezw feZsk . fdB/ ezw s/ tr iKd?. nkED/ x[ZN bk
e/ yke/ o'NhnK fbN iKd?. fiXo B{z s'odh n? s[fonk fcod?. bkb
i/ pzp{ekN s'A bZs BhA bkT[Adk. ed/ fJXo b?i{ ed/ UXo. i/ j'o BhA
sK fJjB{z ;[ZeV ih B{z wro Nzrb{ pIko ezBh B{z.
102 $ Bw;eko
ekoykB/ nkb/ pkDhJ? dh nZy th w?Bz{ ;{s BhA bZrdh. w/ok ;kbk
efonkV pko w{jo/ nk yVkT{ eko. d'^d' xzN/ wzi/ s'A BhA T[mdk.
fJj t?jV wKr{z ed/ fJXo ed/ T[Xo r/V/ eZYdh fco{. ukj Xo{ T[jd/
w{jo/ nkg ik e/. pkDhnK feT[A jbd? . w?A fpVe b? e/ tr ikBK.
w/o/ *s/ e"Vd?. ekbk X{s ikj. fJj ;kv/ nkbk x'r{ u"Vk j'^j' p?m{,
th ;kv/ xo/ ;/m nkfJn?. c/o/ d/fDnK B"eoh eod?A fJjd/ ekoykB/
*u, r[bkwh sK BhA eodk .
fJe fdB dzd i/ eZYdk pj{ B{z nky/, “poca dh f;Zbh G/i fdnK
j[D nkgK poca nkbk ekoykBk th ukb{ eo fbnk.@
“wfynk ;/mk fJZE/ dZ; eh Sphb bkT[Dh n?.@ jhA^jhA eodk
ikj T[FZme/ s[o frnk. gsk j[zd? pkjob/ b'eK B{z th. go eh eohJ/
. fJj sK w/o/ Bkb eoB' BhA jNdh. nkj T[jd/ woh s'A fijVh rZb
ehsh n? J/;/ dh ekY n?. nkg sK pZ; fJj w'No ;kfJeb dh
Gzphoh pDkT[D ikDd?. j'o e'Jh rZb dk gsk BhA.
fJj BhA ;wMdk ph uku? w/ok. fit/A ubkT[Adh n? fJj T[w/A
ubd? .
nkT[AdhnK j'o th pE/ohnK B/ wB *u, Bkb UAd/ sK p'b/ BhA
s/oh wK Bkb/ fgU, fiZd/A ftu'bD B{z Bkb b? e/ xo/ nkJ/ p?m/ ;h.
fJjdh wK wo'V^wo'V rZbK ihnK eo/, “w/o/ sK fJZe Xh n?.
g[ZsK d/ po'po gkbh n?. s/i' B/ f;o/ dh fJe ;[Dksh ;h, efjzdh,
“nkj p?m? w/ok sK fJjh n? . ozv/gk eZNDk fejVk ;"y?. fJjB/
w/o/ fdB eNkJ/ B/. e[Vh ftnkjh n?. w[zv/ B{z th fJ;/ B/ ftnkj[D?
rZi^tZie/. i/ E'Bz{ wBI{o j? sK jK fej' . pkeh e[Vh oki eo{.
w/o/ fejVk gzi uko B/. *eZbk w[zv?.@
“b? fJjsK eh rZb n? ih. Bkb/ fJjd/ *u ;kB{z eh *sokI
n?. ;[Zy Bkb itkeK d/ f;o s/ jZE oj{ . fJ;/ dk ;jkok oj{.
pzfdnK fpBK eh pDd? xo dk. id'A fJj fJjdk g[Zs n? ;kvh e[Vh
fJjdh B{zj j'T{rh. Bkb/ G?D ih fJj sK E'v/ xo dh nktdh rZb
n?.n;hA sK y[P nK.@

Bw;eko $ 103
sK s/i' B/ jK ehsh ;h.
j[D fJj f;bs ih w;K Jh pDdh n? w[o?QbD.
rZbK sK w?B{z s/i' d/ j[zd/ th oVeD bZrghnK ;h.fiZd/A uoB/ d/
wz[v/ dh ;[Zy d/D ikDk ;h. xo *u y[Ph nkJh ;h d/jbh tXh ;h.
g's/ dh y[Ph fejVk E'Vh j[zdh n?. Bt/A ;zws B{z pkpk fXnkB dk;
d/ ;[ZyK bfjzdhnK B/.
nkED/ i/ pj{ efjzdh, “ukuk nkj b? v'b{, d[ZX fbnk. fgzv'A
tXhnk fwbi{ Bkb/ ;;sk. sVe/ yho pDkT[Dh j'T{.@
wA? fgzv'A fszB feb' d[ZX fbnkfJnk. uoB/ B/ ihg eotk oZyh
;h. efjzd/ ;"y/ ik nktKr/. sVe/ ;zd/jK jh ;ko/ ikD/ fsnko j'r/
. w?A th Bjk e/, eZgV// gk e/, ;kcak^;{cak pzBQ e/ fsnko j' frnk.
T[Xo'A fJj nkrh ;j/Vh j'Jh yZN.
w?Bz{ t/y e/ efjzdh, “ukuk sz{ th uZb/Ark< xo/ e"D oj{<@
wro/ T[j p'bd? b'b{, “ukuk fJe ikDk sK fgZS/ oj' xo/.@
“wfynK oks dZ;d/ w?A Bk fsnko jz[dk.@
s/i' B/ ;[D fbnk T[jB/ fejk c/o, “feXo/ BhA xo Gidk wro'A
fJZE'A. ;ko/ uZbKr/ ihg *u Jh p?mD?.
wz[vk x{o^x{o e/ Mke/.
wK B{z ftzrk iK w{zj eoe/ efjzdk, “wfjzdo' efjzdh T[ZE/ fJjd/
fgzv d/ ;ko/ fcod/ j'Dr/. p[VQk Bkb iKdk eh ;'jDk bZrd?.@
“;'jD/ B[{z dZ; fJjB/ eh bkj b?D? fe;/ dk e[P. s[;hA u[Zg eoe/
uZb'.@ Ujd/ x[{o/ d't/A f;ZX/ j'r/.
wro'A fJj w/w nky/, “Bk w?A sK xo ;[zBk eoe/ efjzdh ;h.@
wB *u nkTAdh n? wBK fezBK Jh fe;/ dk eobK. w/ok i; BhA
j?rk. fgzv'A fJ;/ d[y
Z dk wkfonk fBefbnk. tZvk GkJh wo frnk.
foPs/dkoK s/ wK^pkg B/ I'o gk e/ uzd e[o w/o/ bV bksh.
uko tb/N/ ;k|/ d/ wjkoki w{jo/ p?me/ wko/. fdUo s'A yktzd s/

104 $ Bw;eko
uzd e[o d/ w[zfvnK dk fgU pD frnk. Bkdo nkb/ j[ew Bkb
ukn feXo/ rJ/. ;'funk ub' fit/A dks/ B{z wBI{o. w/oh gfjb/
fdB'A Jh uzd e[o Bkb whuk BhA fwbdh ;h. c/o th s'oh frnk
s'o{nk. gZ[s d/ do/r *u fgU s[o frnk ;kb *u jz{ro wkodk. wK
ofj rJh ;h ;kfonK Bkb bN'^ghAx j'D B{z. uzd e[oHHHHH w/o/ wB
Bk izwh, Bk w?Bz{ uzd e[o nzdo'A ukj[d
z h ;h. Ujd/ bZSDK B/ sK ;[zdo
Bzz{ b? fbnk ;h. wz[fvnK B{z w?A ;e{b *u gVQD bkfJnk. go feZE/.
wK sK jo tes T[jBK B{z fsZy/ eodh ofjzdh “i/ uku/ fgU pDd/ j'D
iZr feT[A fgUnK B{z o't/.@
Bk jNh wz[fvnK B{z g[ZmhnK gZNhnK gVQkT[[D'A. d't/A f;o/ d/ bzvo
fBebr/. ;kb/ y/s Jh eZYD bZrg/. ghe/ nkED/ xo/ nkT[Ad/. y"o{
gkT[Ad/. e/oK Jh ekb/fenK nkb/ t?bh ejkT[Ad/. nyho w/oh wK th
d[ZyK *u G[idh s[orh. w?A pE/ok efjzdk ofjD fdU pzd/ pD'. fe;/
B/ BhA yVQDk gJh s'A. ;[Xo i'. b'eK dk e[P BhA ikDk. Bk fJe Bk
;[Dh. T[bNk w?B{z x{ohnK fdzd/.
wK d/ uZe/^uekJ/ efjzd/,
“nktd/ nkbh IwhB ;kv/ BKn eotk, ;kvh wK Bz{ tj{zB?.”
“wfynk Pow eo' UJ/ ezio'.”
go ekjB{z. feE/ ;[XkoB nkbk y'w ;h. BP/ *u fijVh wB *u
nkT[Adh eod/. w?A IwhB s'A itkp d/sk.
T[j oks feE/ G[Zbdh n?. w?B{z ;[Zs/ gJ/ B{z nk Ykfjnk.
efjzd/, “j[D dZ;.@
“nktd/ iD/ sK wko e/ f;ZNr/ ;h. go fiT[Adk oj/ nKY^r[nKY
ihjB/ fJZE/ wzvh fbnke/ j;gskb *u dkyb eotksk. i/ d' o[gJhJ/
j?r/ ;h vkeNoK B/ jZE gk fbnk. nbki ubdk fojk. pur/. wK
u'HHHuzd e[o sK fJe fdB gsk b?D th Bk nkJh.”
T[bNk b'eK B{z ej/, “w[fz vnK B{z g[Zmk f;ZXk p'bdk ;h. i[nkB w[zv/
feZE/ MZbd/ n?. sK jZE uZeDk fgnk T[jBK B{z.”

Bw;eko $ 105
gsk b?D nkJ/ b'eK B{z w?A th efjzdk, “T[jB{z g[ZS' ftrVh shthA
B{z ed/ nkg fJZe fdB th w?B{z f;ZX/ w{zj p'bh n?. Bkb/ E'vh^nktdh
sK w?A ed/ goyh U BhA ;h. ;koh tZNs T[jBK d/ fYZvK *u iKdh ;h.
nkED sVe/ vkeNo r/Vk bkT[Adk w?B{z t/ye/, g[ZSe/ dtkJh fby
iKdk. Bo; nkT[Adh Nhek bk e/ r'bhnK dZ; iKdh ykD Bz{ Bo; d/
Bkb s/i' nkT[Adh wzi/ nkbh ukdo pdbdh.”
w/oh jkbs t/y e/ efjzdh, “e'Jh rZb BhA mhe j'i/rk.”
fJe fdB gJ/^gJ/ B/ w?A nktdh ;koh ftZfEnk T[;B{z ;[DkJh.
;[De/ efjzdh, “j";bk oZy ;dk fJe' i/ fdB BhA ofjzd/ j[zd/
nktdk ;oho mhe eo.”
ed/^ed/ e'b dh bzxh iKdh efj iKdh, “oZb/ nkfbnk iZNk \[P
fojk eo.@
“nkJhA E'vhnK *;h;K Bkb mhe j'iKr/.@ w?A jZ; g?Adk.
;[De/ *rkjK B{z s[o iKdh.
wjhB/ wro'A w?B{z S[ZNh j'rh. vkeNo B/ dtkJhnK fbye/ fgzv
B{z s'osk. gzdoK fdBK wro'A d[pko/ c/o j;gskb fdykT[D nkfJnk.
s/i' w{jo/ fwbrh. efjzdh, “feT[A few/A mhe n?A.@
“wfynK NZbh tor/ . s?B{z t/ye/ sK j'o th.@
“uzrk w?A nkT[Bh nK fwbe/ ikJhA, Bkb/ ukj ghihA.@
vkeNo B{z ftyke/ pkjo fBebd/ B{z s/i' w{jo/ yVQh ;h .
ukj nkb/ y'y/ e'b go/Q i/ fbike/ w?B{z efjzdh, “s/o/ Bkb pZ; d'
rZbK Jh eoBhnK B/, t/y w/o/ xo tkbk c"ih ;h. w?AE'A T[wo *u d;
;kb tZvk. ub' fit/A th wkfgnK B/ ehsk. T[j th s[o frnk
ftukok, w[zvk s/ e[Vh n?. T[jBK dk s?B{z e'Jh fcaeo BhA. nktd/ *s/
T[jBK d/ you/ i'r/ j?r/ B/ w/o/ e'b. w?B{z fe;/ uhI dh G[Zy BhA.
itkeK d/ f;o *s/ jZE oj{ .@
w?A sK fJe gb j?okB fijk j' frnk .

106 $ Bw;eko
w/o/ w{j
z 'A fJjh fBefbnk, “s{z w?B{z okih ehs?. T[jBK ezioK Bkb
ofjDk sK d{o dh rZb. w?A d[PNK B{z wZE/ th bkT[Dk BhA ukj[zdk. i/
s{z fJj rZb efjzBh n? w?B{z j'o eh ukjhd?. s/i e[o/ fiw/A s{z ej/A w?A
fsnko nK.@
fgzv nk e/ nktd/ nkbh IwhB w?A bkbh fenK B{z m/e/ *s/
fbyksh. seVk bkD? fgzv *u. j;gskb *u th w/oh g{oh fjcakIs
eod/ oj/ B/. Bkb/ wfynK u{eD eh d/Dr/ tZv/ pdwkPK B{.
z nrfbnK
B/ d{i/ fdB Jh fjZe d/ I'o *s/ No?eNo c/osk w/o/ nkbh *u . w?A
nktdh fNzv^c"Vh fJE/ wzvh uZe fbnkfJnk. Bkb/ fgzv torh sK
wzvh n?, wko fejVk tZvk Pfjo n?. m/e/ d/ g?;/ jkVh^;kT[Dh
nZX/^nZX/ eoe/ w?B{z d/ iKd/.
pZ; Uj fdB s/ nkj fdB s/i' ftukoh B/ ed/ e'Jh wB dh rZb
be'Jh Bh ;h w/o/ e'b'A go nkj fijVh j[D fJj eoh iKdh n?. fJ;/
eoe/ Jh wB d[yh j'fJnk fgn?.
fJjh f;bs ih ;;eko tkb/ fdB ej/, “uku/ B{z fgZS/ oZfyU,
w/o/ g/fenK d/ ;ko/ foPs/dko nkJ/ j'J/ B/. w{jo/ p?m/ n?. i/ nrbk
g[ZSb/ eh dZ;Kr/ th eh bZrd?.
“fJjB/ n? th BhA ;'funk th w?A p?mK. p?m/ dh e'Jh Pow BhA
wzBh. wfynK s{z sK eh s/oh wK dZ;{rh fijVh ftnkj t/b/ efjzdh
;h. w/oh Xh d/ f;o *s/ jZE oj{. ;jkok oj{. T[;/ B{z g[ZS w/o/ ;jko/
dk eh foPs? s/o/ s/ s/o/ g/fenK Bkb.
j[D s{z bkj b? ukn nktfdnK B{z w{jo/ eoe/. id'A T[j jh fgZS/
SZvrh, s/o/ w{jo/ fgZS/ eoB Bkb eh caoe g?Ad?.
go id fJj caoe gkT[D *s/ s[b/ j'J/ B/ sK caoe g? th iKd? wB
*u. ;kok e[S eo eZsoe/ th id e'Jh nktdk Bk wzB/ pzd/ B{z, nzdo
sK n"yk j[zd? Jh n? .
UAd/ gkmh d/ ikD wro'A fgSb/ i/ gfjo uoBk p'bd?, “ukuk uZb
N?AN nkfbnK e'b uZb nkJhJ/. Bkb/ jbtkJh dk ;wkB b? nktKr/
. ekov th fdZs/ j'J/ n? SgD/ b/N j'Jh ikB/ nK. cV fbnkJhJ/

Bw;eko $ 107
c/o N?Aw *s/ tzvD/ th j'Dr/ .
“wfynk s[o GkJh.@
;kok ezw eoe/ w[Vd/ B/ go?; s/ w'No;kJheb o'e fbnk.
ekov cVe/ M'b/ *u gkb/. xo/ nkr/ . go;'A G'r s'A gfjbK w?A
nktd/ nkb/ xo/ p?mk ;h. nkED/ i/ itke nk frnk ;/te. jZE *u
ekov. w?B{z efjzdk, “pkpk nkj b? ekov w/o/ Gkg/ B/ fej? i/ n?E/
B/V/ s/V/ j'o fe;/ B{z sz{ d/D? sK cVkdhA.@ w?A ekov cVe/ t/yD bZr
fgnk. ekb/ r[ow[yh *u fby/ ;tortk;h s/i e"o dh nzfsw
nodk; ftZu Pkfwb j'D bJh p/Bsh tkb/ nZyo gVQe/ wB T[Sb
nkfJnk. nZyK B{z g{zMdk nZr/ fbfynk t/ydK, d[yh fjod/^r[ouoB
f;zx ,g[Zso, wfjzdo e"o, B{zj, ;[oihs e"o, g[Zsoh ns/ r[o;/te
f;zx, g'sk gVQe/ fJe'dw ;ko/ ;oho B{z XZek tZid? . f;o ueokT[D
bZrd?. Uj ihjB/ ;kok d[Zy^;[Zy Ujd/ Bkb jzYkfJn?. T[jdk d[yh
fjofdnK *u BK Jh j?Bh. skok f;nK fJjBK B{z gkfbnk, ftnkfjnk
tfonk, xo pko d/ ehs?. i/ n?Bk e[P eoe/ th s{z fJjBK dk e[S
BhA bZrdk j[D fJZE/ ofjD dk e'Jh fXor BhA. w;K oks bzxkJh.
fJ;/ eoe/ G'r g?D ;ko u[g Z eoe/ T[FZm nkfJnk jK. fJjBK d/ ;ko/
;ke ;pzXh p?m/ ;h. w?B{z fJj G[b/yk ;h th e'Jh Bk e'Jh wro
nkT{rk. w/ok o';k d[Zy g[ZS[{rk. go BjhA nkfJnk e'Jh. S'N/ wz[v/
;/te B{z th BhA G/fink. nktd/ d[ZyK dh ejkDh *u wzi/ s/ fgnK.
pko yVed?. t/ydK e[Vh n? ;hs'.
“ukuk n?A fgn?A uZb UXob/ xo/. s{z sK u[Zg eoe/ nk frnk.”
“BjhA GkJh w/ok fizBKQ e[ ;pzX ;h T[jd/ Bkb g{ok j' frnk. G'r
g? frnk.”
“ukuk w?B{z gsk bZr frn?. uoB/ s'A.@ UjB/ dZf;n?.
“ekov SgtkT[D t/b/ th rZb j'Jh ;h. ph uku/ d/ BKT[ dk fet/
A eohJ/.@
pj{ e/ efjsk, “ph ukuk sK ftukok Xow eod?. phph Bkb
fejVk Ujdk e[ZS j'fJnk ;h. phph Bkb fejVk e'Jh foPsk ;h.

108 $ Bw;eko
eh fbyKr/. fJ;/ eoe/ s/ok BK BhA fbfynk ekov *u.@
“wfynK uzrk, uku/ dk s/oh wK Bkb e'Jh foPsk BhA ;h. fiZd/
A d/ s[;hA izw/A UA ukuk^ukuk efjzB/ UA.@ ekov *s/ fbykT[AfdnK B{z
eh Sb g?Adk ;h. ikj GkJh nktd/ GkJh^GoikJh e'b/ E'vk fszBK
dk sK foPsk j?rk nkg *u.@
rZbK ;[De/ nzdobk d[yZ nZyK EkDh wZb^
' wZbh tfj s[od?. ;kjwD/
gJh s/i' dh c'N' *s/ fBrkQ iKdh n?. bZrd? ekB; *s/ gJh c'N' th
efjzdh n?, “uzdfoU e[S sK ;'ud/.@

Bw;eko $ 109
eZ u hnK fJZ N K
fgzv dh fcoBh *s/ gJ/ fBZe/ ij/ xo *u uhe^fujkVk fgnk
j'fJnk ;h. d' e'fmnK d/ w{jo/ ftjV/ *u bZr/ fBzw e'b/ G[zi/ shthnK
s/ pzd/ fJeZm/ j'J/ p?m/ ;B. e'b ukdo j/m rmVh tKr e[S fgnk
;h. “fJj eh b'jVk g? frnk<@
nzdo tVd/ nkdwh s/ shthnK j"Ae/ God/ nkg; ftZu g[ZS oj/
;B.
i?b{ d/ xotkbh dh e[obkT[Adh nktkI ;ko/ ftjV/ B{z ;z[B eoh
iKdh ;h. d'tK e[VhnK dk ftobkg nZv MZfbnk BjhA iKdk ;h.
;e{b gVQB rJ/ w[v z / B{z p[bk fbnKdk ;h. feskpK tkbk M'bk oZy
e/ w[zv/ B/ ukdo j/m gJh rmVh fijh t/yh sK T[; dh b/o fBeb rJh
L “jkHHHJ/, GkHHHgk, jkHHHJ/HHHUHHHJ/.@ w[zv/ dhnK nZyK *u'A
gob^gob gkDh tfj fojk ;h .
“n?A eh rZb j'rh<” e'Jh j"bh ijh g[ZSD bZrk.
“e?Ajd/ uzrk Gbk frn? xo'A fsnko j' e/ ;?Aeb *s/ c?eNoh B{z.
pkp{ e/ e'fmnK e'b iKd/ B{z e'Jh uhI c/N wkorh. X[zd pkjbh ;h.
gsk Jh BQhA bZfrnk e'"D ;h. yfVQnk e'Jh j?Bh. oikdk nkgD/ fgzv'A
w'dB f;UA j'oh iKd/ ;h ihg *u. T[BQK B/ fgnk f;nkD fbnk.
u"Aeh nkfbnK B{z fJsbkj fdZsh.j;gskb th b? e/ rJ/.go jZE^gZb/
e[S BhA nkfJnk. nyaho xo/ b? nkJ/. Bkb/ eh pDd/ rohp dk<
fJeZm *u e'Jh iDk dZ; fojk ;h.
“Uj'` pVk nBoE j' frnk. *eZbk iDk ;h ftukok ewkT[D
tkbk. i[nke S'N/ B/, eZuk nktk fgn? ni/ ;kok. eh pD{z xo dk<
d' XhnK dk pkg ;h, w[zvk th jkb/ S'Nk Jh n?. e'Jh j'o ;[De/
j"fenK Goh nktkI *u efj fojk ;h.

110 $ Bw;eko
i?b{ nkg th d' G?DK dk eZbk GkJh ;h. pkg ;ho eodk ;h.
e[VhnK tZvhnK ;B, nZrV^fgZSV dhnK. i/b{ dh wK B{z ;kj dh
e;o ;h. e[VhnK b'eK d/ xohA r'jk^e{Vk eoe/ iK ;ho tkb/ iZNK
d/ y/shA egkj BowK u[r e/ pkg dh ephbdkoh s/ xo dh o'Nh dk
s'o{nk s'odhnK. pkg B/ ftukohnK e[VhnK B{z w;K p-ko'A T[mkfbnk.
n?Bk uzrk j'fJnk fe e[VhnK bJh d't/A ;e/ GkJh fwb rJ/ . fBZe/
w'N/ N{zw SZb? s/ fBZeV^;[ZeV d/ youa B/ i?b{ d/ pkg{ f;o eoI/ dh
oew yVQh eo fdZsh. T[;/ ;kb jh nkTA[dh jkVh t/b/ i?b{ B{z
w'dB^fenK Bkb ;kb Go bJh uko ;" o[gJ/ *s/ d't/A t/b/ dh o'Nh
s/ gkbh obk fdZsk. y/vD e[ZdD dh T[wo B{z eoI/ d/ eo{o gzi/ B/
ieV fbnk. eJh toQ/ T[j fJ;/ xo/ fojk. jo ;kb fbys BthA j'
iKdh. T[; d/ w{jo/ bkJhnK eZNhnK, bt/ohnK pD e/ d[ZX d/D bZr
gJhnK ;B. fJZe d' sK uzrk w[b Z t/y e/ w'dB B/ t/u fdZshnK ;B.
pZrk tZSk th pbd pD e/ uzr/ g?;/ tNk frnk ;h. go i?b{ d/ pkg
f;o e[VhnK d/ ftnkjK t/b/ eosko/^fenK s'A bJ/ eoI/ *u'A jkb/ th
oew f;o yVQh ;h.
j[D i?b{ d/ w{zj *s/ b{zJh c[ZN nkJh ;h. w'dB^fenK d/ y/sK s'A
fszB e'j goQ/ g?Ad/ B/Vb/ fgzv Gzd/oh jh i?b{ B{z ftnkj fbnk
frnk.i?b{ dh izB w'dB e/ N?Ag{ *u jh rJh, i' fgSb/ ;kb jh
Pfjo :{BhnB *u gkfJnk ;h.
j[D i?b{ e[S fdB uVQ/ w'dB d/ xo iKdk, nkED/ th fNZeh
fSgdh Bkb xo iKdk. i?b{ d/ pkg dh fBrkj pj[s xN rJh ;h.
;oho th g{ok ;kE BjhA ;h fdzdk. nrb/ ;kb eosko/ B/ ;kca efj
fdZsk fe “i?b{ dk ;ho fbyD?A sk mhe n? dkfonk, go s/ok sK
w[Pfeb j?. s{z th n"yk j[zB?A. Bkb/ ;kv/ tk;s/ th fJj gkg tkbh
rZb n?.
dko/ B/ th ;'funk w[v
z k rZGo{ j' frn? . gkbh obk e/ w?Q;K wro
fcodk th mhe BjhA. iZN ezw sK T[js'A g{ok b?Ad/ n?. ;ho eo{rk
uko dkD/ th uzr/ nkfink eoBr/. w?E'A fizBk e[ j'T[{ fdjkVh^dZgk
eo fbnk eo{z. n?B/ Bkb ephbdkoh B{z th e[S ;t/sk bZr{. iZNk dk
Bw;eko $ 111
b?D d/D i/ bfj i/ sK uzr?.
nkT[Adh jkVh t/b/ i?b{ dh eosko^fenK Bkb ;ho dh fbys
j'rh. w'dB dk fj;kp^feskp eosko/ B/ UN e/ u[esk eosk. i?b{
dh xotkbh fIwhAdkoK dhnK shthnK Bkb y/s pzB/ dk ezw eokT[Adh,
egkjK t/b/ egkj u[rkT[D iKdh . i?b{ dh wK th eZs/ d/ wjhB/,
ewI'o ;oho B{z ;zGkbdh, T[jBk d/ BKb jh Nokbh s/ uVQ iKdh .
T[j nkgDh rK bJh eZy^ezvK th eosko/ e/ y/s'A tZY e/ ghNo s/
e[so e/ nkED/ nkT[D bZfrnK xo/ b? nkT[Adk. eosko/ dh IwhB
seVh ;h. Bfjoh gkDh bZrdk ;h. v{zxk p'o ehsk ;h. Bfjo s/
p'o d/ gkDh Bkb ca;b tXhnK j' iKdh ;h. eJh ;kb uzrK ;wK
bzfxnk . ;ho d/ fszB uko ;kbK *u i?b{ B/ G?DK d/ ftnkj dk
b?D^d/D n"yK^;"yk j'e/ bkj fdZsk.
T[go'EZbh dhnK e[VhnK i?b{ d/ nk rJhnK. u"E/ ;kb w[zvk
j'fJnk. i?b{ tKr T[; dh xotkbh dk ;[Gkn th fwbkgVk ;h.eosko
ehnK shthnK Bkb T[j fJ;/ eoe/ ou^fwu rJh ;h.i[nke j''D
t/b/ ;/o^d' ;/o Ezdk jo tko eosko dh xotkbh T[; B[z{ Io{o
gj[zukT[Adh. eosko dhnK B{zjK th fwzd' Bkb jZ;^y/v b?AdhnK.
fJ; eoe/ d;^pkoQk ;kbK s'A T[BQK dh nkg; ftu tXhnK fBGdh
nk ojh ;h. d't/A shthA nkdwh iZNK d/ y/sK *u g{oh d/jh t/bd/.
Gkd'A dk wjhBk ;h. whAj g?Ad/, wro'A X[Zg fBeb nkT[Adh. i?b{
s/ eosko/ d/ d't/A w[v
z / BowK ;hbd/. d[gfjo/ fco e[S fuo nkokw
eoB bJh fNT{pt?b e'b NkjbhnK j/m nk pfjzd. / n?B/ *u i?b{ uoQh
tZY ghNo tkbh wPhB s/ e[so fdzdk. nZi th T[j T[';/ soQK g{oh
sZdh Bkb uoQh tZYe/ ghNo s/ e[soB bZr fgnk. tZv/^tZv/ EZp/ T[j
wPhB *u XZeh ik fojk ;h. bzwhnK rokohnK B/ uoQhA d/ gZfsnk
B{z fJedw nZr/ B{z fyZu fbnk.i?b{ dk yZpk jZE th nZy d/ c'o ftu
Bkb jh nzdo ubk frnk. uko/ T[ArbK rokohnK B/ c/j fdZshnK.
i?b{ dh uhe ;[D e/ eosko/ d/ w[zv/ B/ GZi/ e/ ghNo pzd eoe/ wPhB
dk gNk bkj e/ goQK wkfonk. bj{ dhnK sshohnK tr ojhnK
;B. w/io B/ i?b{ d/ jZE s/ I'o Bkb eZgVk pzB fdZsk. bj{ e[S
112 $ Bw;eko
xfNnk. i?b{ B[z{ No?eNo s/ fpmk e/ T[j fgzv b? nkfJnk.oki
ezg'vo dh d[ekB w{jo/ No?eNo o'e e/ T[; B/ i?b{ B[z{ nzdo fbik e/
ftykfJnk. jZE s/ gZNh eoe/ T[; B/ fejk,“J/jB{z wzvh b?i'.”
eosko/ d/ w[zv/ B/ No?eNo wzvh B[z{ s'o fbnk. Pfjo j;gskb
tkb/ vkeNo B/ ngo/PB eo e/ gZNhnK pzBQ fdZshnK. gzdoK fdB
dtkJh fdzdk fojk. gzdoK fdBK wro'A gZNhnK y'bQhnK sK i?b{
dhnK t/y e/ G[p
Z K fBeb rJhnK. T[; dk jZE o[zv pfDnK fgnk ;h.
T[Arbk sK fe;/ gk;/ th BIo BjhA nk ojhnK ;B. T[; dhnK nZyK
w{jo/ jB/ok nk frnk ;h. E'VQ/ fuo wro'A p/;[osh fijh *u'A fcao
j'P *u nkfJnk. go jkb/ th T[; dk fuZs ;fEo BjhA j' fojk ;h,
s/ BhthA gk e/ ;'uhA g? frnk.
vkeNo B/ gZNh eofdnK T[; dk fdb XokfJnk, xpokJhdk
BQhA j[zdk. P[eo eo s/oh ;koh pKj ;jh ;bkws ofj rJh . i/ E'Vk
fijk th j'o nZr/ bzx iKdh sK r[ZN iK e{jDh tkbk i'V tZYDk
g?Adk.pkeh s/ok ;kok ;oho mhe n?. “j"A;bk oZy”
i?b{ B/ u[Zg^ughfsnK vkeNo tZb t/y e/ BhthA gk bJh. nkED/
T[; B{z fgzv b? nkJ/. xo nkJ/ i?b{ dk nKY^r[nKY gsk b?D
nkfJnk. ;ko/ ftjV/ dh i?b{ Bkb jwdodh ;h.
fgzv *u r[ow[y f;zx B[z{ gsk bZr frnk. T[j th i?b{ dk gsk
b?D nkfJnk. r[ow[y f;zx g[okDk goikwzvbhnk ;h, rohpK dk
jwdod . }[bkwh t/b/ nzro/IK s/ okfinK Bkb bVdk fojk. i/bQK
eZNdk fojk. nkIkdh s'A pknd tkbhnK ;oekok Bkb th T[; dh
yVQedh ojh, go b'eK ftZu T[;dk g{ok ;fseko ;h. fJbke/ ftZu
nkT[D tkb/ nca;o T[; dk g{ok G?n wzBd/ ;B. T[; dh rZb BjhA
w'Vd/ ;h. i?b{ B[z{ T[j g{ok j"A;bk d/ e/ frnk.
i?b{ fizB/ fdB j;gskb fojk, eosko f;U T[jd/ e'b o'I
r/Vk wkodk. d'^fszB xzN/ p?mk th ofjzdk. vkeNo dh ch; s/
ngo/PB d/ g?;/ eosko f;T[ B/ fdZs/. dtkJhnK tkbh d[ekB d/ g?;/
th o'I T[j g[ZSe/ fdzdk fojk. Bowk w[zfvnK B/ ;hfbnk. ;go/n

Bw;eko $ 113
tk;s/ eosko fdjkVhJ/ G/i fdzdk. w[zfvnK s'A ;go/n eotk
e/ T[j okIh BjhA ;h. j;gskb'A nk e/ th wjhBk Go i?b{ y/s Bk
ik ;fenk. i?b{ s'A wro'A eosko/ B{z tktk fdjkVhJ/ gkT[D/ gJ/.
egkj BowK fyV fgnk ;h. i?b{ d/ xotkbh Bowk u[rkT[D
eosko^fenK Bkb iKdh.j[D i?b{ th y/s tr iKdk. fJe jZE Bkb
fizBk e[ j[zdk fBZek w'Nk ezw Xzdk eo b?Adk. n?B/ Bkb T[jdk ihn
bZfrnk ofjzdk. Bkb/ fdB th bzx iKdk. jkVh se T[j fJ;/ soQK
y/s pzB/A ezw eodk fojk. jkVh^;TA[Dh dh ca;b *u'A fJbki s/
fdjkVhnK d/ yaou dh e[S S'N eoe/ eosko/ B/ i?b{ d/ pDd/ fjZ;/
w{ip dkD/ s/ s{Vh^szd dk fj;kp eo fdZsk.eosko/ B/ Gkt/A i?b{ dh
g[{oh ;KG^;zGkb ehsh ;h go nkT[Ad/ ;kb tk;s/ ;ho fbyD dh rZb
T[jB/ e'Jh BjhA ;h ehsh. i?b{ th fJ; rZb B[{z ;wMdk ;h. nkT[D
tkb/ ;w/A dk fcaeo i?b{ B{z ykD bZfrnk. Gkt/A nkg T[j fJe gb
ftjbk p?mD tkbk nkdwh BjhA ;h. go e[dos dh eo'gh nZr/
p/tZ; j'fJnk fgnk ;h. fJe jZE'A nkjM/ B[{z e'Jh th iZN ;hoh sK
eh y/s dh okyh oZyD tk;s/ th fsnko BjhA ;h. i?b{ dk wB
p[fMnk^p[fMnk ofjzdk. fJe fdB nkgDh ;koh ftfEnk T[jB/
r[ow[y f;zx B[z{ ;[DkJh rZb ;[D e/ r[ow[y f;zx p'fbnk, “e'Jh rZb
BjhA s{z ikj , fizBh j' ;eh s/oh wZdd Io{o eoKr/.” T[; B[{z j"A;bk
d/ e/ r[ow[Zy f;zx B/ xo G/i fdZsk. nkgD/ ;[Gkn w[skfpe T[jd/
ezw dk r[ow[y f;zx B{z g{ok fXnkB ;h.
E'V/ fdBK pknd r[ow[y f;zx B/ T[;B{z fejk, s{z Pfjo ubdh yzv
fwZb ftu ufbnk ikj. w?A s/o/ pko/ ;koh rZb ehsh j'Jh n?.
j[D i?b{ o'I ;kJheb *s/ Pfjo fwZb *u ikD bZr fgnk. i?b{
d/ xotkbh fIwhdkoK d/ xoK *u ezw^Xzdk eo b?Adh. d't/A e[VhnK
th fit/A wK ;wMkT[Adh xoK *u ezw^Xzdk eo nkT[AdhnK. i?b{ B/
w[zv/ B{z ;e{b *u gVQB gk fdZsk ;h. fi; fdB i?b{ w[zv/ B{z ;e{b
dkyab eotkT[D frnk sK wk;No B/ fejk, “d/y dk\b sK eokJhA
i/ o'I ;e{b G/i/Ark. feskpK^ekghnK sK ;oeko E'B{z w[cas fdzdh
n?. tihcak th fwfbnk eo{.@ j/woki wk;No B/ fJe fe;w Bkb

114 $ Bw;eko
gZek eofdnK ns/ ;j{bsK dZ;fdnK fejk.
“d/y' ih wk;No ;kfjp, n;hA sK fij/ i/ j?r/ nK j?r/ nK. fJj
i/ d' nZyo gVQi{, e[S ;[ykbk oj{. n;hA ;koh T[wo iZNK d/ xohA
y/shA o[bd/ oj/ nK, j[D c?eNoh *u NZeoK wkod/ fcod/ nK.
G/fink eoKr/ Io{o, s[;hA dkyab eob' ih.@
w[v
z / B{z ;e{b dkyab eotk e/ T[j xo/ w[V nkfJnk. c?eNoh *u'A
uVQ/ wjhB/ fwbd/ g?f;nK Bkb fdB eZNh tkjtk j' iKdh ;h. fwbd/
Gkt/A fdjkVhnK d/ fj;kp Bkb jh ;B .
ed/^ed/ e[VhnK tZb d/y e/ T[j T[dk; j' iKdk. wK ns/ pkg
th ;kb d/ caoe Bkb s[o rJ/ ;B. d' G?DK d/ eoI/ B/ gfjbK pkg{
B{z ;koh T[wo eoIkJh oZfynk. j[D XhnK dk p'M T[; B{z tZY^tZY
ykJh iKdk. w[v z / B{z ftjV/ *u y/vdk t/y e/ T[; dk wB c/o Xotk;
cV b?Adk.u[Zb/Q w{jo/ p?mh fwzd' B{z T[j efjD bZrdk, “nkgK fpzdo
B{z gNtkoh pDkwKr/. d/yhA c/o fgzv tkb/ fet/A wro^wro fcfonk
eoBr/.@ rZb efj e/ ;Zi/ jZE *s/ yZp/ tkbk N[zv wko e/ T[j y[P j'
iKdk.
eJh nkdwh s/ shthnK ftZu'A^ftZu'A j"bh^j"bh ftjV/ *u
fJXo^T[Xo j'Jh iKd/ ;B. i?b{ dhnK d't/A G?DK dh T[vhe ;h.
;[B/jk d/D rJ/ nkdwh B{z efj e/ s'fonk ;h fe e[VhnK B{z Bkb jh
b? e/ nkJ/. o[e/ fpbe[b Bk. d'^uko iD/ pkjo fcoBh *s/ y/;K
dhnK p[ZebK wkoh nkg; *u rZbK eod/ o[ZM/ yV/ ;B. mzv d/ fdB
j'D eoe/ d[gfjok sK eh j'Dk ;h, ;{oi j[D gZSw tZb B{z
S/sh^S/sh ik fojk ;h. T[dk;h GohnK rZbK s/ jT[fenK *u i?b{ dh
fwZNh feT[AND dk fcaeo ;G d/ fujfonK *s/ ;h .
n?B/ *u jh fcoBh *s/ d{o'A dod Goh nktkI B/ ;kfonK dk
fXnkB nkgD/ tZb fyZu fbnk. rzGho fujo/ j'o T[dk; j' rJ/.
ftjV/ *u G?DK dk ftobkg ;hBk S/eh ik fojk ;h. ftjV/ dhnK e[M
f;nkDhnK shthnK e[VhnK B{z ;zGkb ojhnK ;B., “pZ; GkJh
pZ;. J/jdk n?Bk Jh ;pzX ;h. pE/ok E'vk eodk foj?. eh I'o n?

Bw;eko $ 115
c/o vkY/ w{jo/. j[D ;zGb'.@
GkJhuko/ d/ nkdwh i?b{ B{z fbikD dh fsnkoh eoB bZr/.
ukdo *u bg/N/ B{z u[Ze ezX d/ e'b go/Q wzik N/Yk eoe/ nkyaoh
fJPBkB eotkfJnk. w?b/ bZm/ ftZu fbgfNnk T[j nfjZb fgnk
;h. uko ifDnK B/ nkyaoh wzfIb bJh i?b{ B{z w'Yk fdZsk .
PwPkBxkN d/ ;kjwD/ tkNo toe; tkb/ w'V e'b gjz[u e/
u[okj/ ftu xVk N[ZfNnk. fgZS/^fgZS/ nkT[AdhnK shthnK dh
p{^e[obkjN c/o T[FuZ h j' rJh. Bkb s[o/ nkT[Ad/ eJhnK d/ w{zj'A
j/^okw, tkyo{^tkyo{, d/ bzw/ j"e/ ;[DkJh fdZs/. f;ftnK *u T[mhnK
T[FZuhnK^T[FZuhnK bkNK ftZu t/yd/^t/yd/ rmVh nb'g j' rJh.
;{oi B/ th nkgDk w{zj be'n fbnk ;h .
xo B{z tkg; w[V oj/ foPs/dko s/ jwdod fcaeo GohnK rZbK
eo oj/ ;B, “eh pD{z< gfjbK ftuko/ dk jZE frnk, go c/o th
fJZe jZE Bkb i[nke gkbdk fojk. fJe jZE Bkb gzi e'j ;kfJeb
ubkT[Dk fejVk ;"y?. fiT[Adk oj/ r[ow[y f;UA fijB/ w{jo/ j' e/
pZio
' Zs/ B{z o[Irko *s/ btksk ;h. go vkY/ B/ nkj sK iwK Jh gjkV
v/rsk, Bk T[j gk;k Bk nkj gk;k. e[VhnK w[fNnkoK j'JhnK
gJhnK B/. w[zvk th jkb/ S'Nk Jh n?.@
;;eko s'A d;t/A fdB G'r g? frnk. G'r s/ i?b{ Bkb ezw eod/
toeoK B/ :Ek:'r wkbh wZdd ehsh. c?eNoh tZb'A th e[S wdd
ehsh rJh go pj[sh BjhA. ekB{zB woB tkb/ dk jwdod BjhA ;h.
feT[Afe T[j fdjkVhdko ekwk ;h, jkb/ gZek BjhA j'fJnk ;h.
G?DK *s/ foPs/dko o'^e[obk fwzd' B{z fdbk;k d/ e/ ub/ rJ/. j[D
fwzd' tk;s/ uko/ gk;/ jB/o g? frnk ;h. ;kok fdB T[j nzdo wzi/
*s/ gJh ofjzdh. e[VhnK *u'A fJe iDh r[nKYh Bkio feUA rVth
d[ZX dh fbnkT[Adh, ukj dh x[ZN pDk e/ T[; B{z d/ fdzdhnK.
pkg^dkdk fiBKQ iZNK d/ xohA ;hoh ;h iK fe;/ d/ B/Vb/ y/s'A d't/A
iDhnK eZy y's e/, fbnk e/ xo/ yVh rK B{z gk fdzdhnK. xo dk
j'o ezw^Xzdk th e[VhnK eodhnK. fwzdA' B{z fdB uVQB s/ fSgD *u

116 $ Bw;eko
e'Jh caoe BjhA ;h bZrdk .
wjhB/ Go s'A T[s/ th id w[zvk ;e[{b Bk nkfJnk sK ;[B/jk d/
e/ ;e{b *u p[bk e/ T[; B[z{ j?vw;No efjD bZfrnk, “p/N/ s/o/ pkg
pko/ w?B{[z gsk bZfrn?. wkVh rZb j'Jh. s{z ;e{b nkfJnk eo.
s/ohnK r?o a ^jkIohnK pj[s j' rJhnK B/. go s/ok BK BjhA eZfNnk.
jkb/ NkfJw j?rk. s/o/ fj;kp s/ vokfJzr tkb/ NhuoK B/ w?B{z
dZf;n?, fe gVQB *u s{z j[fPnko n?A. gk; j'i/Ark Io{o. nkj
ghHNhH ;kfjp th s/oh tXhnK epZvh pko/ j[D rZbK eoe/ jN/ n?.”
wz[zvk u[Zg BhthA gkJh yVQk ;h.
“eh rZb p'bdk feT[A BQhA< ” e'b p?m/ ghHNhA nkJhH B/ g[ZfSnk.
“nk sK iktK ih go j[D w?B{z fdjkVh s/ th ikDk g?Adk. w/oh
wK s'A e[S j[zdk BQhA ih.”
“ekek n;h sK ukj[zB/A nK pJh s{z gVQ/. fe;/ j'o feskp^ekgh
dh i/ Io{os j'tr
/ h sK s/oh ;e{b *u'A ;jkfJsk eo d/tKr/. e'fPP
eo i/ ;e{b nk fink eo/A” j?vwk;No B/ fejk.
dcaso'A fBeb e/ wz[zvk BhthA gkJh pkjo B[[z{ s[fonk nk fojk
;h.Bbe/ *s/ gkDh ghD yV's/ T[; dh iwks d/ d' w[zfvnK B/ bzx/
iKd/ B[z{ p[bkfJnk, “nkfJnk eo/Ark j[D fpzdok<”
“t/y{zrk” efj e/ T[j ;e{b s'A pkjo B{z s[o fgnk.
xo/ nk e/ wK B{z T[; B/ ;koh rZb dZ;h.
“d/y b? g[Zs.” efj e/ T[j v{zxh uh; tZN e/ u[Zg eo rJh.
;kok fdB T[j u[Zg ijh tZNh xo/ p?mk fojk. T[; d/ wB ftu
d';sK^fwZsoK Bkb y/vD s/ gVQB dhnK :kdK dh ohb x[zwdh ojh.
go T[; fdB s'A pknd T[j ;e{b Bk frnk.
fwzd'A d/ r[nKY dhnK shthnK nkT[AdhnK, fwzd'A Bkb rZbK
eodhnK,“fwzd'A fdb eoVk eo, gjkV fiZvh T[wo gJh n?. n?A
few/A bzx{< s{z i[nkek ezBhA d/y, i' Bk j''Dh ;h Uj j'rh. wkVk^w'Nk
nkg T[m Bkb/ i[nkeK dk fdb fNekn. i/ e[S eo/rhA sK Jh

Bw;eko $ 117
i[nkeK d/ w{zj *u gkJ/Arh. e[M fdBK B[z{ j'fJnk s/ok P/o po'po
dk.”
id'A dk fwzdA' *s/ tyas fgnk ;h, T[; dhnK d't/A BDdK ftudh
T[jd/ e'b r/Vk oZydhnK. ed/^ed/ tZvh BDd Bkb T[jdk w[zvk ekbk
th nk iKdk. ekbk ozr^o'rB dk tXhnk ekohro ;h. gfjbK^gfjb
T[j wzvhA *u xoK dh ;c?adh dk ezw eodk ;h. j"bh ^j"bh T[j ozrK
dk g{ok ikD{ j' frnk. j[D Pfjo *u pDdhnk BthnK e'mhnK B{z
ozr^o'rB dh wId{oh dk ezw m/e/ s/ b?e/ eoB bZr fgnk ;h.;wkB
;kok wkbe dk j[zdk. gzi^;Zs w[zv/ T[j Bkb nkgD/ fdjkVh *s/
oZydk.
fJe fdB nkED/ T[j fgzv nkfJnk. rZbK eofdnK fwzd'A B[z{
efjD bZfrnk, wkwh, wkw/ nkbh c?eNoh sK nkg pzd j'D s/ nkJh
yVQh n?.j[D Bt/A wId{oK Bzz{ ehjB/ oZyD?< gfjfbnK B[{z th eZYh iKd/
n?. fpzdo B{z ;e[b { G/iDk dk th j[D nkgK B{z dhAjd? ph w[Pfeb Jh
n?. *rjK gVQ e/ c/o fejVk gZek gs? ph ;oekoh B"eoh fwbI{.
Bkb/ o'Nh dk sK j[D n"yk j'fJnk fgn?. i/ w?A J/jB{z nktd/ Bkb
b?iK. xoK *u ezw eoB?A, e'Jh n"yk ezw ph BQhA. ezw ;[Zy Bkb wzvh
*u pE/o?/, s{z t/fynk j'T{ e?AuhnK ezBh fet/A tZvhnK^tZvhnK e'mhnK
T[;oh iKdhn?. eufjohnK tkb/ gk;/ nZv tehb s/ vkeNo wfjb
T[;koh iKdhn?. g[okDh wzvh *u jZNK Ykj e/ Pkj{ekoK B/ P'n o{w
pDk s/. w[bkIw pE/o/ fgzvK *u'A nk e/ Bt/A vI?B d/ xo gkJh iKd/
n?. nZr/ b'e eZbh dhtkbh B[z{ ebh^e[{uh eotkT[Ad/ jz[zd/ ;h. j[D
gfjbK tkbh rZb BQhA. pkoQK wjhB/ shj fdB g{ok ezw ofjzd?. wQhB/
s'A T[s/ j' frnk BzdrVQ nkb/ vkeNo d/ ezw ubd/ B{z. d'^fszB j'o
wro^wro fcod? n?. Bkb/ c?eNohnK^c[eNohnK dk j[D wkVk
jkb j'fJnk fgn?. tZfvnk d/ sK nktd/ fYZv BQhA God/. rohp^r[opk
woi/ sK e'Jh BQhA g[ZSdk. N[ZNh th J/;/ eoe/ iKdhn?A. i/ uzrk ezw
eodk fojk S/sh jh tXhnK ekohro pDi{. Bkb/ d' g?;/ nkED B[{z
xo/ fbnkfJnk eo{. J/jBz{ w?A g[ZS fbn?. ikD B{z okih n?.”
“s/oh rZb sK mhe n? ekfbnk. nkgD/ tk;s/ sK g[Zs c?eNoh
118 $ Bw;eko
uzrh ;h. id'A s//o/ wkw/ dk jZE tZfYnk frnk. n?t/A ejK
fizwhdkoK B/ th g{oh wZdd ehsh. go okih j'D wro'A nrb/ ;kb
tk;s/ ;ho fbykT[D B{z nkBK^ekBh eod/ ;h. T[j nktdh EK ;jh
j'Dr/. sK Ud'A ftuko/ r[ow[Zy f;UA B/ pKj cVh nkgDh. BjhA nkM/
pzzd/ B{z fejVk yVQB fdzd?. n?B/ Bkb i{B^r[ikok j'Jh iKdk ;h.
nkj eh gsk ;h.j[D i? ykD/ dh s{z d;d?A pJh fJj th pzd j'D Bz{
fcaodh n?. c?eNoh Bkb wzvh *u sK eh fgzvK d/ nkgD/ tor/ pE/
o/ b'eK d/ u[Zb/ nZr pbdh ;h. fJjdhnK fuwBhnK dk X{znK
fBebDK ekjdk jfNn?, ;kv/ xoK d/ u[ZfbnK dk X{znk th pzd j'
frn?. d/y b? GkJh fiw/A s/oh ;wM *u n?.fJjBz{ pkjo^nzdo th
xZN G/fin?. wzvh sK fJZe tkoh frn?, T[j th s/o/ wkw/ Bkb. eZbk
itke n?. Ujh vo c/o w{jo/ nk yVQd/?. w/ok th s?B{z fd;h iKd/?.
“Bjh wkwh, s{z fcaeo Bk eo. s/o/ efjD tKr{z c?eNoh th GKt/
nkgD/ tk;s/ b'N ;h. go eh eohJ/< Bkb/ fijV/ uzr/^uzr/ xoK d/
ezw eohd?. g{ok fJZIs wkD eod/ n?. seV/^seV/ xoK *u nkT[D
^ikD j' iKd?. fw;soh ih^fw;soh ih eod? jo/e. g?;/^Ne/ dh
id'A b'V gJ/ sK cV bJhd? n?. w?A sK t/fynk fe ;kv/ fgzvK ezBh
d/ fezB/ doihnK d/ w[zv/ N/bo wk;No pD/ p?m/ n?. J/;/ soQK
fw;sohnK d/ fezB/ xo wzvh tr rJ/. eJh sK e'mhnK pDkT[D
nkb/ seV/ m/e/dko ejkT[Ad/ n?. s{z fcaeo Bk eo, s?B[{z n?t/A brd?,
n? sK *fPnko n? g{ok. nkj j[D w/o/ Bkb rZbK eodk foj?, efjzdk
;e{b *u vo?r nkbk wk;No wzB iKdk ;h w/oh ekgh t/y e/. jZE
th fJjdk ;kca bZZrd? w?B[{z. ezw *u g? e/ j'o f;nkDk j'I{. Bkb/ xo/
p?m e/ sK ;oBk BQhA. w?A j?rK. s{z e'Jh fuzsk Bk eo.”
d{ih ;t/o fwzd'A fNZeh uVQB s'A gfjbK jh nkgD/ fyzv/^yZgo/
fij/ ;oho B{z pVh w[Pfeb Bkb *eZmk eodh ikr T[mh. T[; B{z ikrh
t/y e/ e[Vh B/ T[; B{z ukj dh pkNh fbnk cVkJh. J/B/ B{z wz[v/ B/ Bjk
e/ gZr pzBhQ . ekbk th Bjk X' e/ e[Vsk^gikwk gkJh fsnko j'fJnk
p?mk ;h. e[Vh B/ u[Zb/Q s/ S/^;Zs o'NhnK bkj e/ ftZu nzp s/ fwouK
dk nkuko oZy e/ g'D/ *u tb/QN e/ vZp/ *u gk fdZshnK. w[zvk fNZeh

Bw;eko $ 119
uVQdh Bkb ;kfJeb d/ j?Avb *s/ vZp/ tkbk M'bk Nzr e/ ekb/ d/
;kfJeb d/ wro^wro dpkdp g?vb wkodk ik fojk ;h. d't/A d{o
fd;d/ ;e{b d/ tZv/ r/N w{jo'A bzx u[Ze/ ;h sK fe t/b/^f;o ezw *s/
gj[zu ikD.
;t/o d/ ;{oi dhnK feoBK ;pks ftu X[o nzdo sZe nk
gj[zuhnK ;B. fwzd'A wzi/ s'A yVQh j' rJh. T[; dh fBrkj fBzw tZb
gJh. cZrD dh jbeh^jbeh mzv ftZu fBzw d/ Bt/A gZs/ eZY/ j'J/
;B. j/mK ;[e Z / gZfsnk dk Y/j fijk bZfrnk fgnk ;h, i' eJh fdBK
s'A ;kca BjhA ehs/ rJ/ ;B. fwzd'A B/ pZmb u[Zfenk s/ ghb/^ghb/ ;[Ze/
gZfsnK B{z fJeZmk eo e/ pZmb *u gk e/ j"bh^j"bh pkjo B{z s[o
gJh.

Ô Ô

120 $ Bw;eko

You might also like