Professional Documents
Culture Documents
(ejkDh ;zrqfj)
Bw;eko
doPB i'rk
Published by :
Adbi Parwaaz Parkashan
Mansa (Punjab) -151502
Mob. 94177-17043, 88724-19011, 95016-94798
Email:- adbiparwaaz@gmail.com
2015
© Author
Aqy
pwTkW nMU
soshp
Bw;eko 7
c/o eh 20
N?An 35
r[nkfunk j'fJnk xo 50
g"Vh 60
ikJ/ tZYh 75
Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n? 85
Sb 98
eZuhnK fJZNK 109
6 $ Bw;eko
XzBtkdh jKHHHH
Bw;eko $ 7
Bw;eko
pkEo{w ftZu nk e/ th w/ok BjkT[D ƒ fuZs BjhA eo fojk.
dkdh wK d/ ej/ w?A s"bhnk ns/ eZgV/ b? e/ nzdo'A e[zvh brkJh
j?. wB ƒ oks tkbhnK rZbK B/ pj[s p/u?B eo oZfynk j?. ;'udh
jK pzd/ dh fIzdrh p; fJ;/ soQK jh j[zdh j?. ;'u^;'u e/ f;o ƒ
uZeo nk oj/ jB. wB p'Mb j'fJnk fgnk j?. gkDh tkbh N{Nh
y'bD ƒ fdb BjhA eodk. N[ZN/ gJ/ ;oho ƒ gkDh s'A th G?n nk
fojk j?. N{Nh ns/ gbk;fNe d/ NZp ƒ t/y e/ fezBk jh fgSKj ik
gj[zudh :kdK ftu y' iKdh jK. fJ;/ N{Nh e'b GZi^GZi nkTA[dh
j[zdh ;K. Go/ gJ/ NZp ftZu'A eZg Go^Go BjkT[Adh j[zdh ;K. go
nZi fJj' r[;b\kBk s/ gkDh tZY^tZY yk oj/ jB. wB fco T[¤Sb
fgnk j?. nZyK dk ;w[d z o tfj s[fonk j?. ;ko/ xo ƒ ;KGD tkbh,
fJZE'A sZe xo ƒ fbikD tkbh dh fJj dPk j'Jh gJh j?. gfotko
d/ wBkA ft¤u eh BeP/ pD/ gJ/ B/. eo eh oj/ B/ fJj. ;G ƒ
nkg'^nkgdh PkpkP/ b?D dh pDh gJh j?. fJjBK dhnK joeskA
t/y^t/y sV| ojh jK. nzdo'A x{oh fijh th T[mdh j?. fi; B/
;koh T[wo d/j t/b e/ b'eK *u fJ; xo dh fJZIs tXkJh n?, T[;
dk eh jPo eoB *s/ s[b/ yV/ B/ fJj. fJjBK ƒ T[j tZvh BjhA
brdh. i/ oks w?A fejk th G{nk wkoh w?ƒ G[Ve e/ gJh.
ny/, “s?B{z eh gs? e¤b dh i[nkeVh ƒ.”
fJjƒ g[ZSD tkbk j't/, j[D sZe i/ w?ƒ Bh gsk sK j'o ehjƒ
gsk j'T{ fijB/ nktd/ nZyhA j[D sZe fsDek^fsDek i'Ve/ xo pZMd/
ƒ t/fyn?.
“e[V/ GkJh jowB s{z nzdo Jh pfj rJh. S/sh pkjo nk ik.
w?A th jkb/ BjkT[D?. foPs/dko sK nkT[D th bZrg/ n?.”
8 $ Bw;eko
G{nk dh e[oZ\s nktkI w/o/ ezBK ftu tZi ojh j?. fyzv/ ;oho
ƒ ;KGdh fgzv/ *s/ uko eZg gkDh d/ v'b e/, eZgV/ gk pkjo nk rJh
jK. ;kjwD/ poKv/ tZb t/ydh jK, sK G{nk wzi/ s/ p?mh fco T[jh oks
tkbk T[gd/P dkdh wK s/ gkgk ih ƒ ;[Dk ojh j?. G{nk dk oNB ;[D
e/ nzdobk j'o jkb'A^p/jkb j'Jh ik fojk j?. oks e'Jh e;o ofj
rJh ;h, fijVh j[D c/o b¤rh gJh n? G{nk. f;o ƒ fJedw e[S
uVQB b¤r fgnk j?. ;kjwD/ gJh nbwkoh ns/ g/Nh x[zwD b¤r
gJhnK jB. nkgD/^nkg ƒ ;zGkbD dh e'fPP eodh, pkjh cVQ
wzi/ *s/ w;kA p?mdh jK. wzik th x[zw fojk j?. G{nk dk nfGwkBh
fujok w/o/ ;kjwD/ j?.j'o gsk Bh eh^eh p'bdh T[j r[;b\kB/
nzdo tV rJh j?.
w?A nZyK pzd eo bJhnK jB. wzwh w?ƒ tokT[Adh j?, “Bk w/oh
vZvh. fdb S'Nk Bk eo. sz{ sK db/o Xh n?A. e[M eoe/ ftykJhdk
j[zd?. t/y sz{ sK S'Nh j[zdh fezBh j[fPnko ;h. Bkb/ s/o/ pko/ sK w?
P[o{ s'A fJjBK ;kfonK d/ Gow^G[b/y/ d{o eodh ojh jK. j[D s{z
nkg Jh Y/oh Ykjh gJh n?A”.
n¤X^;[osh fijh *u wzwh Bkb rZbK eofdnK B"thA iwks t/b/
dh r¤b :kd eoe/, wB j'o th d[yh j' foj?. ;kv/ ;e{b *u ;bkBk
czePB ;h. w?A d' nkJhNwK ftu Gkr b?Dk ;h, fJZe eftsk rkfJB
ns/ d{;ok BkNe ft¤u. tZv/ tho B/ GkPB gqsh:'rsk ftu fjZ;k
b?Dk ;h. n;hA ;e{b'A nk j'w toe s'A ftjb/ j', eJh fdBK d/
nkg'^nkgDhnK nkJhNwK dh fsnkoh eoe/ fJZe^d{i/ ƒ ;[DkTA[d/
, ftykTA[d/ ofjzd/ ;K. BkNe ftu w/ok o'b fJZe d[fynkoh n"os dk
;h.
G{nk th nkJh j'Jh ;h. ;kƒ t/y e/ p'bh, “;[yw/b nkj
i[nkeK ƒ N'fenk eo, eh eoh iKd/ n? ;ko/ fdB d/.”
G{nk dh rZb ;[D e/ n;hA u[Zg eo rJ/.nrbh rZb ;[DB bJh
ezB ftjV/ t¤b eo bJ/.
“pZu/ B/, fJjBK d/ ;e{b *u g®'rokw n?.tZvhnK iwksK d/ ;ko/
Bw;eko $ 9
w[zv/^e[VhnK Jh bZr/ j'J/ B/. gVQB t/b/ gVQd/ th B/. fJjBK d/
T[;oB d/ fdB n?. wkV/ EK *s/ BhA yVQd/ nkgD/ itke G?D ih.”
wzwh p'bh ;h.
wzwh d/ p'bK B/ w/o/ nzdo j";bk Gfonk ;h.
go nZi fco fJ;/ G{nk dhnK rZbK ;[D e/ nzdo uhBk^uhBk
j'fJnk fgnk j?.
“jowB pkjo t/y s/oh wk;h j'ohnK nkJhnK B/.T[jBK e'b
pfj ik e/.@ gkgk B/ w?ƒ fejk j?.
gkgk dh nktkI ;[D e/ w?A nZyK wbfdnK pkoh ftZu'A dh pkjo
t/fynk ;h. wk;h j'ohnK ftjV/ ftu ftShnK dohnK s/ p?mhnK
j'o n"osK Bkb p?m e/ ftobkg eoB bZrhnK B/. w/ok wB T[jBK d/
dodhb/ p'b ;[D e/ j'o r/V/ ykD bZr fgnk j?.
wk;h d/ p'b, “Bh w/ohJ/ tZvhnK nebK tkbhJ/ f;nkDhJ/A G?D/
@ nzdo uho oj/ B/.
wk;h ƒ eh dZ;K fe s/oh f;nkDh dh f;nkDg sK G[Zbh gJh n?
fJE/ ;G ƒ. s{z fejV/ Gow *u fpoV/ gkJh iKdh n?A. w/ok T[jBK
e'b T[¤m e/ ikD ƒ th fdb eo fojk j?. go ;oho M{mk j'fJnk
fgn?. Bkb/ wB *u fynkb nkT[Ad? eh d¤;Krh wk;h ƒ. eh rZb
eoKrh wk;h Bkb. gkgk dh rZb dk th w?E'A e'Jh itkp BjhA fdZsk
frnk. T[j u[Zg eoe/ pkjo B{z ub/ rJ/ jB.
;'udh jK gkgk gVQ/^fby/ B/, gfVQnK^fbfynK ftZu o'I ftuod/
B/ fco th xo/ j[zdhnK fJ; soQK dhnK rZbK dh jkwh feTA[ God/ B/
. feT[A ;fjws j' iKd/ B/< fJj ;tkb fJ; t/b/ w?ƒ tZY^tZY yk oj/
B/. gkgk e'b/ i/ fes/ ;kv/ fgzv tkbk p{Nk f;zx ekwo/v rbh ftZu'A
bzxdk pfj ikt/, T[jd/ Bkb }doh pkfpnK, Pjhd eosko f;zx
;okGk, Pjhd/^nkIw Grs f;zx ns/ d[ork Gkph j'oK dhnK
e[opkBhnK d/ Bkb^Bkb B?PBb ekbi bkj"o dhnK rZbK dh gkgk
sko BjhA N[¤ND fdzd/ . go id xo ftZu |?;bk b?Dk j't/ sK fJjd/
fpbe[b T[bN.
10 $ Bw;eko
nZi th fJ;/ soK dh rZb ftZu jK fwbk e/ ;kv/ 's/ N[ZN/ d[ZyK d/
gjkV t/b/ fJZe gZEo j'o wkoe/ c/j ;[ZfNnk j?. w/oh nkswk e[obk
ojh j?. gkgk dhnK oks tkbhnK rZbK ;[D e/, dZ;' w?A eh eoK.
nkgDh gVQkJh s/ fbnkes ;G fg¤S/ gk S¤vh nk gkgk B/.;kv/
*s/ e'Jh |?;bk sK SZv e/ d/y b?Ad/. d't/A thfonK ƒ jh g[ZS e/ t/y
b?Ad/. Bkb/ ;kv/ BkbA' t¤X d[¤y sK Bh fJjBK ƒ, fijV/ u"Xo eod/
fcod/ n?. r¤bK ;'u^;'u e/ so/bhnK nk ojhnK B/ w?ƒ . wB ft¤u
fezB/ jh ;[gB/ ;h .;[gfBnK dh g{oh dh g{oh bVh fyZbo e/ o/s
ft¤u o[b rJh j? . wkVk w'Nk fiT{D dk ;jkok b¤G ojh jK. go
foPs/dkokA s/ gfotko dhnK r¤bK sK w?ƒ j'o fBtkDK t¤b X¤eD
s/ b¤rhnK gJhnK jB .gkgk ƒ fJjdh e'Jh \po feTA[ BjhA
gA?dh.
n;b *u gkgk ƒ sK w?A P[o{ s'A t/ydh nK ojh jK. wzwh B/ id
thed/ xo *u BthA uhI b? e/ nkT[D dh r¤b eoBh, gkgk B/ T[jd/
B[e;kB dZ;D/ P[o{ eo d/D/ . w/o/ :kd j? eJh ;kb j' rJ/, oftzdo
nzeb ;kv/ xo nkJ/, nKNh th Bkb ;B. gkgk ih d/ tXhnk d';s
B/, gkgk d/ Bkb dcso ftZu ezw eod/ B/ . wzwh dZ;d/, s/o/ gkgk
d/ Bkb jh gVQ/ n?. d'tK ƒ fpibh wfjew/ ftu fJeZfmnK B{z jh
B"eoh fwbh ;h. nzeb, nKNh, wzwh, gkgk rZbK eo oj/ ;B. w?A
th T[BQK e'b p?mh rZbK ;[D ojh ;h.
nzeb gkgk ƒ efjD b¤r/, “pJh nikfJp nkgK B/ sK s/b
dhnK ghghnK uZeDhnK pzd eoshnK, tZYsk i{V. T[; fdB th
nkgK rZbK eod/ ;h, pJh Pfjo *u r?; J/iz;h y[ZbQ rJh n?. w?A sK
BtK e[B?ePB b? e/ d/sk feoB ƒ.”
“jK G?D ih pVh w"i j' rJh n?. bZeVK s/ ;N't s'A yfjVk
S[ZN frnk. ykDk pDd/ ƒ d/o BjhA brdh, ukj sK fwzN *u pD
iKdh n?. Bk GKv/ ekb/ j[zd/ n?.@ feoB nKNh d¤; ojh ;h.
“c/o nkgK th b? bJhJ/”. wzwh B/ gkgk tZb t/yfdnK fejk.
“U GbhJ/ wkD;/ fJj sK Pfjoh B/. nkgK fgzv *u ofjzB/
Bw;eko $ 11
nK .;Z[y Bkb bZeV pkbD tE/o? nkgD/ xo dk. fJjƒ e"D tos{
c/o. n?t/A pkjb/ ;'jb Bh pDd/ nkgK .” gkgk B/ nkgD/ jh nzdkI
ftu uzrh uhI B{z foi?eN eo fdsk.
wzwh u[Zg j' rJh.
oftzdo nzeb jZ;d/ oj/, “ed/ ;[y th b? fbnk eo fe B'NK
dhnK s?jK jh bkJh ikJ/Ark.”
“nkj' GkJh E'ƒ nkT[AdhnK rZbK, d'w/A ihn ewkT[Ad/ UA.”
“b? s/oh IwhB Bkb'A sK x¤N Jh n?. i/ c/o th jkb/ E'VQh brdh
j? sK tZN/ tNk b? ;kvh sB\kj Bkb.”
go c/o th nkg;h B'e^M'e *u gkgk B/ g?oK *s/ gkDh BjhA g?D
fdZsk ;h.
fJzB/ ƒ wzwh d/ fJPko/ *s/ w?A o;'Jh 'u ik e/ ukj pDkT[D b¤rh.
ukj gh e/ rZbK eod/ nzeb nKNh ub/ rJ/.
T[jBK d/ ikD s'A pnkd th gkgk d/ nzdo r[G^r[GkN ofj frnk
brdk ;h. wzwh ƒ efjD bZr/, “nkT[Adhn?A rZbK, y¤soh ƒ. shthA
uko g?;/ ;e{b *u'A eh b? nkT[Adh n?, ;kbk ;kok fdB ;[¤eV fijh
dh g{S wkodk ofjzd?.”
“ub' , T[jB/ sK ;[GkfJe/ r¤b ehsh ;h. s[;hA jkb/ s¤e th
feT[A sV|h iKd/ UA. Bkb/ s[;hA fejVk fco b? nkJ/ r?;.” wzwh
B/ r¤b nkJh^rJh eoB dh e'fPP eofdnK, nzdo'A n"yh ;[o th
gkgk ƒ ftykTA[fdnK fejk.
gkgk dhnK fJj' fijhnK rZbK w?ƒ T[¤ek uzrhnK Bk brdhnK.
;'u e/ wB d[yh j[zdk. wB *u nkydh, wzwh ;koh T[wo fJ;/ soQK
fg;dh oj{rh.
nkj uko feb'whNo *s/ sK Pfjo s'A ;kvk fgzv n?. wzvh d/
pkDhnK B/ P?bo s/ e'bv ;N'o ;kvhnK fBnkJhnK *u nk bkJ/
B/. p¤uk^p¤uk fgzv dk Pfjo *u s[fonk fcod?. gkJhnk yzv
b?Dh j't/ sK Pfjo'A fbnkTA[d/ B/ b'e .dZ;' fgzv Bkb'A Pfjo jkb/
12 $ Bw;eko
d{o n?. r?; dh ;j{bs b?D t/b/ n;hA g/Av{ nK . gkgk dk ;kok
fdB Pfjo ft¤u B"eoh eofdnK dsoK u bzxd?. wB *u nkT[Ad?,
gkgk th nzeb tKr wzwh ƒ fes/ Bkb b? e/ ikD. i/ ed/ wzwh
efjzdh th gkgk dk fJZe' vkfJbkr j[zdk. T[¤ZE/ ;ko/ gV/Q^fby/
j'Dr/, sz{ eh eo/Arh <”
“G?D jowB n?A feT[A p/?mh n?A< w//o/ w'Y/ *s/ fNe/ jZE s/ v[;edh
j'Jh nktkI B/ w/oh fposh s'V fd¤sh j?. w?A fJedw s®Ge rJh
jK. fJj w/oh G{nk dk p/Nk j? nPhotkd. fezB/ fuo pknd j'fJnk
;h. fJ; dh iBw ejkDh fIjB *u :kd nkTA[fdnK G{nk *s/ ;r'A
j'o r[Z;k uVQd?. eJh ;kb gfjbK id G{nk d/ e'Jh p¤uk BjhA ;h,
T[j ;kXK wro s[oh fcodh ojh. okJ/;o tkb/ ;zsK d/ v/o/ sK p[js
;kb iKdh ojh ;h. T[;/ ƒ r[o{ Xkfonk j'fJnk ;h G{nk B/. fJ;
d/ r[o{ dh n?e;hv?AN ftZu w"s j' rJh. d' wjhfBnK wro'A G{nk
;kv/ fgzv nkJh ;h. wzwh Bkb rZbK eoB bZrh. wzwh B/ fejk,
“Xkr/ sthsK ftZu g? e/ tE/ok t/y fbnk. i/ w/oh wzB/ gfNnkb/ fJZe
pj[s tXhnk vkeNo dZ;d/ n?. w?A fgSb/ fdBhA wkB;k rJh ;h .
w/oh ;j/bh d/ th eJh to/Q p¤uk Bh ;h j'fJnk. T[jB/ dtkJh T[;
s'A bJh ;h . j[D ;[Zy Bkb fJZe w[zvk s/ fJ¤e e[Vh B/ T[jd/ e'b.
i/ ej/A sK uZb nkT[BhnK nkgK. n?vo?¤; w?A b? b{z.”
vkeNo B/ u?¤e ehsk. nzdobhnK fNT{pK ;kc eo fd¤shnK.
d' wjhB/ NohNw?AN uZfbnk sK fco nPhotkd j'fJnk. go G{nk
jkb/ th wzwh d/ s[o ikD wro'A th nkgDh neb x'Ndh fcodh
n? . fJjƒ jkb/ th b'eK dh PkpkP/ dh j'o b'V n?.w?A nPhotkd
dk jZE nkgD/ jZEK ft¤u b? e/ fejk, “tho/, w?A mhe nK.” go
w/o/ nzdo s[o rJh wzwh d/ ;dw/ dh vz{xh uh; tZi ojh j?. wzwh
w?ƒ ed/ th nBgVQ BjhA bZr/ ;h, ;r'A j? th BjhA ;h. fJj sK
f;oc gkgk B/ pDkJh j'Jh ;h . w/o/ :kd n? shih^u"Eh *u w/oh
feskp uZ[e e/ wzwh gVQdh ofjzdh. fco ekgh t/y e/ efjzdh,
“ ;'jDk fbfynk eo.”
rZbK fSVhnK *u wzwh dZ;dh, “w?A th gVQB iKdh j[zdh ;h.
Bw;eko $ 13
;kvk ;e{b izvK tkbk ;e{b t¤idk ;h. pj[s uzr/ ;h ;kv/ wk;No
ih. gkm gVQkTA[d,/ c¤NhnK fbykT[Ad/. n;hA gjkV/ th :kd eodhnK
j[zdhnK ;h. j'o fezBhnK rZbK eod/ ;h wzwh. nyho id BkBh dh
w"s tkbh rZb sZe nZgV iKd/ sK wzwh dk rbk Go nkT[Adk. ntkI
o[e iKdh. nrKj rZb Bk j[zdh. w/oh tZvh wkwh B/ th okJ/ d/
fd¤sh, “xo dk ;odk Bh. Bkb/ gzithA iwks s'A pknd e[Vh ƒ d{o
tZv/ ;e{b ftZu G/iDk mhe Bjh, tes wkV?.”
w?ƒ brd? wzwh d/ nzdob/ ;e{b B/ wzwh ƒ pj[s e[M f;ykfJnk.
d'tA/ thfonK ƒ th s/ w?ƒ ;[pQk djhA Bkb go"Am/ ytk e/ todhnK g[nk
e/ NkfJw s/ fsnko eo fdzd/. ;kv/ fNcB p;fsnK ftZu j[zd/. w?ƒ
gVQdh ƒ t/y e/ T[j nzsK dk y[P j[zd/ .
w/o/ dZ;thA ftZu'A c;N nkT[D s/ id ;e{b ftZu j?¤vwk;No
;kfjp B/ w/o/ wksk fgsk ƒ th wkD^;BwkB bJh p[bkfJnk. gkgk
fJeZb/ jh nkJ/ wzwh ƒ Bkb Bk d/y e/ w/ok o'Dk fBeb frnk .;e{b
dk ;kok ;Nkc s/ gzukfJs wzu s/ p?m/ ;B. gkgk ƒ ;kfonK B/ yVQ/
j' e/ tXkJh fdZsh. xo nk e/ id w?A g[¤fSnk, “;t/o/ w?A nkfynk
th ;h, gkgk wzwh ƒ feT[A Bk fbnkJ/.”
sK efjD bZr/, “GkJh s{z fBnkDh n?A ;ko/ fgzv d/ pzd/ p?m/
;h. dZ; s/oh wzwh uzrh bZrdh ;h T[¤E/. s/ok ;BwkB j' frnk,
tXhn?.”
w/ok nzdobk ftzfBQnK frnk. gkgk w{jo/ e[S p'b Bk ;eh w?A.
i/ wzwh n?Bh ;zGkb eod/ B/ ;kvh, sK jh n;hA fszB/ G?D^GkJh gVQ
oj/ jK. fJjh rZb sK dZ;D tkbh ;h T[¤E/. w/o/ wB ftZu ofj^ofj
e/ ;tkb T[Zm oj/ ;B. tZv/ tho/ ƒ id gbZ; N{ s'A pknd
fJzihBhnfozr d/ fvgb'w/ ftZu dkybk fwfbnk ;h, wzwh fezBk jh
fuo T[; dh gVQkJh s/ ekbi pko/ g[ZSd/ oj/ ;h. T[; ƒ pkjo ofj
e/ TZ[mD, p?mD , gVQB pko/ ;wMkTA[d/ oj/ ;h. T[; s'A nrb/ ;kb
id w?A gbZ;^N{ gk; ehsh sK gkgk ih dk fJjh fynkb ;h fe
B/V/^s/V/ e[Vhnk dk sK e'Jh ekbi j? Bh. g®kJht/N phHJ/H eo
14 $ Bw;eko
bt/rh.
wzwh B/ w/oh T[dk;h t/y e/ fJeZbh ƒ g[ZfSnk , “dZ; s{z eh eoBk
ukj[zBh n?A.”
;kv/ xo ftZu fezB/ fdB wzwh gkgk d/ seoko s'A pknd w?B{z
ykb;k t[w?B ekbi ftZu phH n?Z;H ;hH bJh dk\bk eotkfJnk
frnk.
w/ok ckJhBb dk foIbN t/y e/ gkgk y[P j'J/. wzwh ƒ efjD
b¤r/ , “t/y b? jowB ƒ phH nZ?;H ;hH eotksh.”
wzwh jZ;/ ;h .
fi; fdB w/ok foIbN nkfJnk ;h oth thok nkgD/ d';s dk
e?wok b? nkfJnk, efjzdk, “nZi c?fwbh roZ[g c'N' j't/rh jowB
dh rq?i{J/PB dh y[Ph ftu.
;G d/ ftueko dkdh wK, yZp/ gkgk s/ ;Zi/ wzwh wzi/ *s/ p?m
rJ/. d't/A tho s/ w?A T[jBK ftueko fgZS/ yV' rJ/. fvIhNb e?wo/
B/ nkg jh efbZe ehsk. c'N' t/y e/ ;G y[P j' rJ/. wzwh dk nzdo
fyV frnk ;h sK nzdo'A nkgDh pb?e n?Av tkJhN c'N' b? nkJ/.
ekb/ Pkj tkb, fsZy/ B?D BeP, BZe ftZu e'ek, ezBK ftZu tZv/^tZv/
fozr. c'N' fJzi fitA/ fe;/ fcbwh jho'fJB dh j't/. oth thok c'N'
b? e/ ftjV/ ftZu GZfink fco/. wzwh ;kjwD/ eo e/ efjD bZrk,
“wzwh ;Zuw[Zu s[;hA j'` gkgk Bkb'A fes/ ;'jD/.”
gkgk w[;eokJ/ ;h.
wzwh efjzdh, “tZvh eok b'.”
“j{z, j[D t¤vh eotkT/[D ƒ dZ; eh n?, n?t/A d' ;" ƒ EK eo/Arh.
S'Nh ƒ eh j[zd?, Bkb/ nN?uh *u ;KGh ofjzdh n?.” gkgk fJedw
GVe/ ;h.
wzwh u[Zg eo rJ/. T[j c'N' w[V wzwh d/ nN?uh *u'A pkjo Bk
nkJh.
“e[V/ GkJh ;{N j'o gk b? fcZek fijk t/y e/. eh efjDr/ b'e.
Bw;eko $ 15
eh T[wo ;h s/oh wK dh jkb/.” w/o/ e'b'A bzxD bZrh G{nk dh ntkI
B/ w/ok fXnkB fco s'fVnk j?. jo t/b/ rZbK *u'A ehV/ eZYD tkbh
G{nk ƒ eh gs? fJj ;{N t/y e/ wzwh fezBk y[P j[zdh ;h. fgZS/ fij/
id puBh skJh dk G'r ;h, wzwh efjzdh, “s?ƒ fezBK w'j eodh
jz[dh ;h. s{z th u¤b.”
w/o/ fJj' ;{N gkfJnk j'fJnk ;h. wzwh d/ th fJjd/ Bkb fij/
jh gfozN tkbk gkfJnk ;h. n;hA p?mhnK ;h. p[VhnK *u'A e'Jh
j"bh d/D/ wzwh ƒ g[ZSD bZrh, w? ;[Dh, “s/oh G?D n? Bkb nkJh<”
w[VfdnK tes o;s/ *u rZb eoe/ wzwh fezBk jZ;/. G{nk ƒ
w/ok fJj ;{N th G?Vk bZrd?. fJBQK ƒ eh dZ;K. w?A wzwh dh nkswk
dh y[Ph tk;s/ jh ;ko/ ezw eoB/ B/. sz{ eotk b? b'eK s'A pZb/^pZb/
. w/ohnK nZyK dk gkDh o[e BjhA fojk.
“b/? S'Nh fsnko eotk fbnKdh e?wo/ Bkb.” poKv/ ftZu'A uku/
oki dh ntkI w/o/ ezBhA gJh n?. w?ƒ wzi/ *s/ p?mh ƒ fco uZeo
nkfJnk j?. f;o ftZu fJedw e[S j'fJnk j?. bZrd? fit/A gkN
ikt/rk.
gkgk ns/ ukuk ;kjwD/ poKv/ ft¤u yVQ/ c'N' t/y oj/ jB.
G{nk th c'N' ƒ t/ydh j?.
“jK pZ; mhe n?. T[j sK GkJh p/rkB/ fgzv dk p/rkBk nkdwh
n?. T[; ƒ eh gs?. w[fNnko ijkB rJh n?. tZvhnK c'N'nK nkgK
G'r *s/ oZyd/ ;'jD/ brd/ nK. b'eK dh uouk wkVh j[zdh n? GkJh
'ip
? . feZE'A sZe sK j[D gj[zuks/ vkY/ B/.” G{nk nkgD/ |?;b/ ƒ g®tkB
uVQfdnK t/y, nkgDh v{zxh neb dk ;w[zdo foVe^foVe PpdK
dk g®Gkt SZv ojh j?. ;[Bfjoh |o/w tkbh d' tkJh fszB c[ZN dh
nkfJb ebo Bkb fsnko ehsh c'N', fijVh oftzdo nzeb fsnko
eotk e/ fbnkJ/ ;B, PhP/ tkbh nbwkoh ftZu g[Zmh eoe/ oZyh gJh
n?.
okshA oftzdo nzeb id'A wzwh dh s;tho b? e/ nkJ/, w?A gkgk
d/ e'b jh p?mh ;K. d'tK dh rZbK eoB dh nktkI w?ƒ ;[Ddh ojh.
16 $ Bw;eko
“nikfJp pZfunK e'b j'o j[D ofj th eh frn?. ;ohoe s"o
s/ ;[yw/b j[D ;kv/ e'b BjhA. fJj c'N' jh j? T[; dh. T[jdh fdZsh
f;Zfynk s/ ;z;ekoK *s/ ubd/ pZu/ T[; ƒ Bw;eko efonk eoBr/
. T[j tZvh ;h. s/o/ xo ƒ tZvk eoe/ rJh n? .sz{ T[; ƒ n?;
t/b/ S'Nh Bk eohA. S'Nh Bk ;wM. T[wo xZN fwbh, dZ[y n? nkgK
;kfonk B{z. T[woK Bkb wBZ[y tZv/ BhA jz[d/, ezwK ƒ tZvk frfDnk
iKd?, fco Grs f;zx dh fezBh e[ T[wo ;h. Gkt/A T[jBK Bkb s[bBk
Bk d/ go xo tk;s/ T[j th t¤vh n?. e'Jh n?;h r¤b BhA j";bk
oZyHHHH.” oftzdo nzeb B/ gkgk d/ bfji/ ƒ d/y dbhb fd¤sh ;h.
“ub' t/yd/ nK.” efj, gkgk B/ rZb dk ftPk pdb fd¤sk ;h.
r¤bK ;[D e/ w/ohnK G[ZpK fBeb rJhnK .gkgk B/ w/o/ o'D ƒ th
j'o jh soQK ;wM fbnk. nzeb ub/ rJ/ sK T[jBK r'dh ftu b? e/
w?ƒ Sksh Bkb bk fbnk. T[jBK dh nktkI th Gkoh j' rJh ;h.
fezBk fuo ftbedh ƒ w?ƒ BjhA gsk gkgk dh r'dh ftu ed'A BhAd
nk rJh ;h. go G{nk B/ c/o nkgDhnK rZbK dk s'Vk fJ;/ jh rZb
*s/ MkfVnk ;h, “i[nkeK ƒ eh gsk j[zd?.@
“fbnkT[ GkJh ;kc rd?bk s/ ukdo, pkjo wjkoki dh ;tkoh
tk;s/ ukjhd?.@ pkjo'A nk uku/ oki d/ p'b w/o/ ezBhA g?Ad/ jB. ;'uK
*u'A pkjo j' w?A T[¤m e/ g/Nh ftZu'A BtK rd?bk s/ BthA ukdo e¤Y
e/ uku/ oki ƒ cVkJh j?. fJj T[j' ukdo n? fijVh w?A s/ wzwh
B/ fgSb/ wjhB/ Pfjo'A yohdh ;h. g/Nh e'b yVQh dh w/oh fBrkj
tko tko ;[Bfjoh co/w tZb ik ojh j? s/ oftzdo nzeb dh rZb
:kd nk ojh j?. “r'b wkoehN e'b fJZe'^fJZe d[ekB j? fJjBK
co/wK dh. fiZE'A fJj co/w iVtkfJn? . nkw d[ekBdko BhA
oZydk fJzB/ tXhnk co/w. Bkb/ ;[ji nkofN;N sK wzfBnk
j'fJn?. efjzdk ;h NkJhw E'V?, c'N' pDBh Bh fJzBh ibdh. w;K
I'o Bkb pDtkJh. n;hA fejk Gkt/A oks bk, G'r t/b/ ukjhdhn?.”
;[Bfjoh co/w t/y e/ w/o/ nzdo v'p g? oj/ jB . wA? wzi/ s/ fco p?m
rJh jK. x[zwDx/ohnK ftu p?mh ƒ fe;/ B/ j"bh fijh BK b? e/
Bw;eko $ 17
p[bkfJnk j?. t/fynk w/ohnK phHn?;H;hH dhnK iwksDK g[Pfgzdo
s/ PPh g®Gk T[dk; fujo/ bJh yVQhnK ;B. w/o/ r+/ Bkb g[Pfgzdo
fuzpV e/ g[ZS ojh j?, “fJj fet/A j' frnk jowB . o¤p B/ vkYk
efjo ewk fd¤sk nkgD/ Bkb.”
eh dZ;K g[Pfgzdo s/ gqGk ƒ, pJh oZp B/ i' ehsk ;' ehsk, j[D
nkgD/ th feZE'A sZe fBZxo/ yV/Q B/ .
“jowB s{z sK ;kB{z j";b/ fdzdh j[zdh n?A. pjkdo n?A s{z. seVh
j'.”
go eh dZ;K gqGk ƒ eh^eh phsh iKdh n? w/o/ *s/.
“nkT[ phpk gkDh b? b', Bkb/ x[ZN^xZ[N ukj b? b', fejV/ t/b/
dhnK uZbhnK j'JhnK j't'ArhnK mzY *u.”
ukuk oki T[jBK ƒ pkjo b? frnk j?. w?A fJPkok ehsk , T[j
u[¤g^ukg ubhnK rJhnK.
;'udh jK eh dZ;K fJjBK ƒ pkjo Io{o pjkdo pD e/ ojh jK
go xo d/ w?ƒ i[nkeVh efje/ wzwh Bkb Xo'j eo oj/ B/, i' ;fjD
BjhA j' fojk.
“ub' p/Nk G'r dk tes j'D tkb?”, w?ƒ v{zxhnK ;'uK ftZu p?mh
ƒ w'Y/ s'A cVQ T[¤mD bJh dkdh wK efj ojh j?. “p/Nk u¤b pkjo
wjkoki dh skfpnk p?mhJ/. pkDh ;[D e/ wB j'o j'J/rk. dkdh wK
d/ ;jko/ w?A j"bh^j"bh gzvkb ftZu nk rJh jK. fuZNhnK ukdoK d{o
sZe ftShnK j'JhnK jB. GkJh ih, pkp/ dh d/j *s/ u"o eo fojk
j?. fJe gk;/ spb/ s/ jkow'Bhnw nkgD/ nZr/ oZyhA fszB okrh p?m/
jB. w?A dkdh wK d/ e'b p?m rJh jK. gkgk ih ewhI^gikw/ ftu,
g{Dh ehsh gZr pzBh, b'Jh dh p[Zeb wkoh p?m/ jB. d'tK thfonK d/
T[dk; fujo/ t/y e/ ekbi/ o[Zr Gfonk frnk j?. uku/ nkT[D
tkfbnK ƒ fwb^fwb e/ fpmk oj/ jB. G{nk ed/ gzvkb *u p?mhnK
n"osK tZb nkT[Adh j?, ed/ nzdo ubh iKdh j?. wzwh dh vZph e[
fizBh c'N' G{nk B/ wjkoki w{jo/ fNek fd¤sh j? nkg fco fgSKj
n"osK tZb ubh rJh j?.
18 $ Bw;eko
wzwh dk fujok w/o/ ;kjwD/ j?. fBZeh fijh c'N' ftZu'A T[j w/o/
tZb t/y ojh j?. fJT[A bZrd? fit/A ;kohnK rZbK T[; B/ th ;[D
bJhnK j'D wzwh T[dk;h ftu w?ƒ x{o ojh j?. fit/A efj ojh j't/
, “jowB w?A s?ƒ gfjbK th fej?, pJh e[M eoe/ ftykJhdk j[zd?.
go s{z sK e[S BjhA eo ojh. fJj sK ;ko/ j?D fJZe' fij/.” wzwh
dh x{o w?E'A t/yh BjhA ik ojh. fdwkr ƒ s/ih Bkb c/o e[S uVQ
foj?. wzwh bkjBsK gk ojh j?, “n?;/ eoe/ jowB efjzdh j[zdh ;h,
w?A vkeNoK tkbh gVQkJh ehsh j'Jh n?. c/o s?ƒ u/szB j'Dk ukjhd?.
ekbi ftZu s{z fJe tko BkNe ftZu Gkr fbnk ;h. w?ƒ j[Zp^jZ[p
dZ;dh ;h, “wzwh nfBnkJ/ d/ fybkc ;h ;kvk BkNe. n"osK d/
;BwkB dh rZb eod/ gkso dk o'b w?A ehsk ;h. j[D s/ok T[j gkso
s/ ;'u feZE/ n? XhJ/.@ wzwh dh nkswk tko^tko w?ƒ Mzi'V ojh j?.
o'^o' e/ e[M BhA pDdk XhJ/ okDhJ/.
“;/te eh UVfe fBpfj g®hs.” r[opkDh d/ Ppd Bkb w/oh
fposh N[¤N ikAdh j? . wB *u pV/ d[¤y Bkb fynkb Gko{ j' iKd/ B/
. fit/A eb/ik gZfSnk frnk j't/. wzwh Bkb sK nkgD/ gfotko B/
th g®hs BjhA fBGkJh, ;koh T[wo dh xkb ewkJh dh edo BjhA
gkJh. dorkj tkb/ Bkb g®hs fet/A fBG/rh. pyPDjko fJj sK
M{mhnK tfvnkJhnK d/ G[¤y/ p?m/ B/.
GkJh ih d/ PpdK Bkb w/o/ nzdobk s{|kB j'o M{bD bZr fgnk
j?. w?A yVQh j' rJh jK. dkdh wK B/ w/ok ewhI fyZu e/ p?mD dk
fJPkok ehsk j?. “nkJh dkdh wK”, efjzfdnK jh w?A ekjbh Bkb
nzdo tZb s[o gJh jK. nzdo nk PhP/ tkbh nbwkoh y'bQh j?.
;[Bfjoh co/w ftZu'A wzwh dk fujok w/o/ tZb t/ydk bZrdk j?.
nkgDh Sksh Bkb c'N' bk w?A fco pkjo nk fJeZm ƒ uhodh n¤r/
tX ojh jK. w/o/ nzdobk s{ckB j'o s/I j' frnk j?. b'eK dk fJeZm
tZv/ gZbV/ tKr fjZbdk fdykJh d/ fojk j?. nB/eK nZyK w/o/ t¤b
t/y ojhnK jB. w/o/ edw pkp/ dh phV t¤+ tX oj/ jB. f;idk
eo w? wzwh dh S'Nh s;tho ƒ u[Ze e/ ;[Bfjoh co/w tkbh c'N' fNek
e/ oZy fdzdh jK.wzwh dk fujok w[;eok fojk j?.
Bw;eko $ 19
c/o eh
“pkg{ ih ub' c/o e[t/bk j'i{.”
g's/ r'bvh d/ p'b w/o/ ezBK *u g?Ad/ B/.
“nkfJnk p/N/, “w/o/ w{z[j'A fJedw fBebdk j?. wzi/ e'b gJ/
;N{b ƒ gk;/ eoe/ T[¤mD brdk jK. fsnko j' e/ th ikD ƒ wB
BjhA wzBdk. n?B/ *u w/o/ e'b nk e/ r'bvh ukj tkb/ e¤g u[Zedk
g[ZSdk j?^
“eh r¤bK eod/ ;h< gkgk Bkb pkg{ ih pj[s d/o bksh. w?A
;'udk ;K ed whfNzr w[Ze/. rZvh pkjo eZYK. pkg{ ih feT[A n?At/A
T[bM/ gJ/ U s[;hA. ;G nktdh nktdh eod/ n?. jo/e B/ wB
nkJh ehsh n?. fco id s[jkvh e'Jh gotkj Bk eo/, s[;h n?t/A
;kj ;[ekJh ikUA. eh rZb pDdh n??. s[;h w"i eo', ;G rZbK mhe
j[d
z hnK B/.jo/e nkgD/ nkgD/ n?Arb s'A i;NhckJh eod?.” r'bvh
ƒ gsk sK j? go r¤b f;o| rZb eoB tk;s/ jh g[ZSh j? T[;B/.
r'bvh dh rZb ;[D e/ wB fco T[bN^g[bN j'D b¤r fgnk j?.
fJ; pZu/ ƒ eh dZ;K , bytho fet/A b'j/ dk ED pfDnK nktdh gr"D
*'s/ nfVnk yV?. fJTA[ bkr/ d/r/ E'V' ysw j' iKd/ B/ fiTA[fdnk
ihnK d/. Bkb/ wBh d/ ekfonK B/ sK fe~E'A sZe gj[zukJ/ gJ/ nK.
jZd j'Jh gJh n? fJ; NZpo nkbh. ub' e'Jh t/bk j[zd?, sZsk mzYk
th j'fJnk iKdk. Bkb/ fJj' fijk eh T[gZdo yVQk eosk s/o/ GkJh
B/ , fijVk s{z ;j[fonk p[o/ d/ pko skJhA gjz[funk yfVn?A. bytho
dhnK j[D/ ;[DhnK rZbK Bkb sK d/j M{mh j'Jh gJh j? . ;[ytho
J/vk th wkVk Bjh j?, fizBK bytho s/ fJj bkDk pDkT[AD *s/ s[fbnk
yfVn?.
“u¤bhJ/ pkg{ ih.” r'bvh B/ fco nktkI wkoh. eko T[;B/
20 $ Bw;eko
r/N s'A pkjo eZY bJh j?.
“s/o/ gkgk s'A ;ko/ ezw eko g[¤S bJ/ B/ <” eko dh nrbh ;hN
*s/ p?mfdnK w?A ;[Gkfte jh T[;ƒ g[ZfSnk j?.
“jK ih, p; s[;h p?m'. ;G e[M ;wM fbn? .”
g's/ r'bvh d/ ftnkj dh fsnkoh bJh e[S ;wkB Pfjo'A b?Dk
j?. fJ; d/ Bkb ik fojk jK.
T[;/ Pfjo ;[ytho ofjD br fgn?. +ytho dhnK x[oehnK
:kd eoe/ fJjBK d'tK dk pugB w/ohnK nZZyK nZr'A bzxDk P[o{ j'
frn?.
d't/A nZrV^fgZSV d/ ;B. w;K v{Y e[ ;kb dk |oe ;h.
fJjBK dk nkg; ftZu. d'tA/ *eZm/ y/vd/. fJjBK dh wK d'jK d/ fJZe'
fij/ e[Vs/ gikw/A f;bke/ gtk fdzdh. i{V/ eoe/ fuZN/ o[wkb pzB
fdzdh.
e/;hA BtQk e/ id f;o ƒ s/b brkT[D brdh ;[ytho 'okw Bkb
s/b btkTA[dk go bytho nVe/ yVQ iKdk.
“jkb/ Bh^jkb/ Bh, n;h sK y/vd/ nkA.”
w;kA cVe/ fpmkTA[dh fJjBkA dh wK fJjƒ. ftjV/ ‘u GZi/
fcod/ yor'PkA tor/ bZrd/. r[nKY dh ib e[o p[VQh t/y e/ efjzdh,
“e[V/ ;[oihs e[o/, s/o/ d'tK g[ZsK dh sK w?ƒ f;nkD Jh BhA
nkTA[dh. fJZe' i/ B/.”
;e{b gVQB bkJ/. d't/A fJeZm/ iKd/. nke/ th fJeZm/ gVQd/ .
fJZe fdB fJjBK dh wK ch; d/D rJh. BthA nkJh G?D ih g[ZSD
bZrh, i"V/ B/ fJj<”
xo/ nk e/ fJjBK dh wK jZ;D' Bk jN/, “c'N i? ykD/ dh ƒ g[ZSD
tkbk j't/ iBw sohe fbyk e/ jh dkyb eokJ/ B/. sz{ d/y e/ sK rZb
eo.”
bytho xZN gVQdk ;h. ;[ytho sK xo/ nk e/ th feskpK
Bw;eko $ 21
ekghnK Bkb fuzpfVnk ofjdk . go d't/A tXhnk BzpoK Bkb gk;
j[zd/. d;thA gk; eoe/ ;[ytho efjzdk, “w?A sK ekbi *u bZrD?.”
bytho x/;b ih wko/. y/s dk tZX fgnkok ;h fJj. fJ;/
eoe/ y/sh *u g? frnk. T{A sK uzrk j'fJnk. w?E'A ezwK^ekoK *u
;hohnK ;KMhnK Bkb g{oh BjhA ;h g?Adh. fiZdD d/ B/ ezw
;zGkfbn?^;"y j' rJh ;h. ;[ytho B/ uzrh gVQkJh ehsh. fco p?Ae
'u B"eoh fwb rJh.
d'jK d/ ezwK ƒ t/ye/ fJjBK dh wK dh nZvh Bk brdh. tZv/
sVe/ T[¤m e/ Bjk e/ r[od[nko/ ik nkT[Adh. d[ZX foVe e/ XkoK
eZYdh. n?B/ ƒ ;[ytho BQk e/ gZr pzBQ e/ fsnko j'D bZr iKdk. T[;
ƒ go"Am/ gek e/ fvT{Nh *s/ s'odh. fco y/s tkfbnK d/ ezw tZb
j[zdh.fJzB/ tXhnk fdB ;B.
“fet/A pkg{ ih p?m/^p?m/ f;o fjbkJh iKd/ U.” r¤vh ubk oj/
r'bvh dh fBrQk nukBe w/o/ f;o fjZbD *s/ gJh n?.
“BjhA g[Zsok pZ; n?t/A fe;/ T[¤ybh *u eko dk NkfJo tZiD
eoe/ ;oho fjZfbnk j'T{.”
w?A r'bvh dk fXnkB pdbD bJh fejk j?.
“tkj pkg{ ih.gZeh ;Ve *s/ fejVh T[¤ybh nkrh, rZvh sK ;"
dh ;ghv *s/ ;[Zsh s[oh iKdh n?.”
“n¤Sk` n¤Sk` j"bh uZb fco.”
rZb dk ftPk pdbD bJh fJzBk jh efj u[Zg j' frnk jK w?A.
nktdh nkyh rZb Bkb jh wB feXo/ j'o xkNhJA/ g? frnk j?. wB
dhnK GzwhohnK j'o s/I x[zwD brdhnK jB.
;Ve *s/ GZidh eko d/ NkfJo sK BjhA, w/ohnK ;'uK Io{o
fIzdrh dhnK T[¤ybhnK ftZu tidhnK fvZe^v'b/ yKdhnK ik ojhnK
jB.
“g[¤sok s?ƒ eh dZ;K. fJjBK d'tK GoktK d/ ftnkj dhnK
o"DeK d/ eh ;w/A ;B. bytho ƒ g[ZfSnk, foPfsnK tkb/ nkT[Ad/
22 $ Bw;eko
n? dZ; GkJh eh okfJ n? s/oh, sK nkydk jkb/ Bh eotkT[Dk.
;[ytho dh B"eoh eoe/ sK e'Jh Bk e'Jh o'I yVQk jh ofjzdk. dZ;'
eh wzr n?. e[Vh gVQh^fbyh n?. B"eoh *s/ bZrh n?. id sbtzvh
nkfbnK B/ nk I'o gkfJnk sK fJjh bytho efjzdk, “c/o w/ok
ftnkj ed'A j'T{. fJjdk sK eoh iKd/ U.”
w?A fejk, “s{z jh bZs BjhA bkT[Adk n;hA sK s/o/ ftnkj bJh
fsnko p?m/ jK.”
d' t K d/ fJeZ f mnK d/ ftnj ehs/ . ƒjK Bkb ftjVk
Gfonk^Gfonk bZfrnk eo/. bytho d/ xo tkbh e[bdhg xo/
ofjzdh. ezw eoB dh g{oh ftTA[s n? T[;ƒ. ;[ytho d/ xotkbh
;[Zy Bkb wk;NoBh. e[M wjhB/ sK nkgD/ g/e/ fgzv gVQkTAD iKdh
ojh. c/o ;[ytho pdbh eotk fbnkfJnk fgzv dh. fe;/ gzukfJsh
ezw Xzd/ w?A ;e{b *u iKdk. e[o;h *s/ p?mh jowhs ƒ t/y e/ w/oh
Sksh u"Vh j' iKdh. uktK Bkb ftnkj e/ fbnKdh ;h Bz{j. ;e{b
d/ T[gofbnK u[pkfonK dh SZs g?Dh ;h. n;h ;ko/ gzukfJs w?Apo
;e{b d/ ftjV/ ‘u yVQ/ ;K. yfVQnK ƒ nk ;kfonK ƒ ;fs ;®h nekb
p[bkJh jowhs B/. e[o;hnK ftjV/ *u wzrtk e/ p?mD bJh efj e/
ubh rJh. ;ogzu d/ T[; fdB ej/ p'b :kd eoe/ nZi wB Go^Go
nkTA[d?, “puB f;nK GkrK tkb?A sz{ fijd/ n?Bh ;'jDh s/ f;nkDh
ƒj nkJh n?. n"bkd j't/ GkJh sK s/oh torh.”
go eh dZ;K fe;/ ƒ, j[D fJ;/ n"bkd eoe/ wB nzdo'A NZ[fNnk
fgn?. n;b dZ;K fe;/ d/ w¤E/ b¤rD ƒ ihn BjhA eodk.
w[V w[V fJ;/ eoe/ phfsnk :kd eoh iKdk. ftnkj d/ ;kb
wro'A bytho dh xo tkbh e'b e[Vh j'Jh. ;[ytho dh xotkbh dh
r'dh w[zvk. xo y[PhnK Bkb Go frnk. g'j ;Zs/A ƒ nyzv gkm j'Dk
;h. ;ko/ fgzv ftudh wjkoki dh ;tkoh Bkb No?eNo NokbhnK
d/ bko/ Bkb ib{; fBebDk ;h. fJjBK dh wK efjzdh fJ; w"e/ r[o{
xo ƒ e[S Io{o dkB eohJ/ . ib{; tkb/ fdB w?A fJZeh ;" o[gJhJ/
wZEk N/fenk . Nokbh *u yVQ/ YZv ;kozrh Bkb tkoK rkT[Ad/ ethPoh
Bw;eko $ 23
iE/ d/ w'Yh B/ s[os^c[os eftsk i'V e/ g's/ dhnK tXkJhnK
fdZshnK ;h ;ko/ gfotko ƒ. b'jVh tkbh oks xo/ g{ok iPB
uZfbnk. nrtkV d/ w[zv/ wzfinK 's/ p?m/ rbk; yVek oj/ ;B.
bytho T[jBK *u p?mk Go^Go frbk; nzdo f;ZNh iKdk ;h. w?ƒ
th wZb'^wZbh frbk; d/ frnk ;h Goe/. ;[ytho B/ T[d'A th BjhA
ghsh. j[D th BjhA ghAdk. bytho d/ nzdo T[;/ oks e'Jh y[zXe
gDgh bZrh. id BP/ d/ b'o *u w/o/ wro p?me *u nk e/ pfjeD
b¤frnk,
“rZb Jh e'Jh Bh pkg{ ih Gok d/ sK w[zvk j'fJn?. ;kvh e[Vh
ƒ w[zfvnK torh ;wMhA.”
nkj r'bvh T[; s'A v/Y d' ;kb wro'A j'fJnk ;h.
rZb ;[D e/ wB *u M[DM[Dh fijh T[Zmh ;h. “sz{ feT[A f|eo
eodA?. w[zfvnK torh jh oj{.”
“c/o mhe n?, c/o mhe n?.” efjzdk PokphnK tkbh ukb pkjo
ƒ fBeb frnk ;h. ftjV/ *u p?m/ fJe d' w[zv/ p'bhnK gkJh ikD.
w[V fJjBK d/ ftnkj tork wkj"b pfDnk fgnk ;h. t/yd/ jh
t/yd/ wBh r'dh uA' TZ[so e/ fBZe/^fBZe/ edw GoB bZr fgnk ;h.
r'Gb/ fij/ ƒ jowhs ;ik ;ztko e/ nkgD/ Bkb ;e{b b? iKdh.
ed/^ ed/ w?A ftjV/ *u p?mk j[zdk sK r'dhUA T[skodh nkgD/ w'Y/
gkfJnk go; mhe eodh efjzdh,
“b? w/oh sK pKj Eek fdZsh. nZi r'dhUA Jh BjhA T[sfonk.
ikj pkg{ ih e'b/. e[dkVhnK wkodk wBh w/o/ wzi/ 's/ p?mk y/vdk
ofjzdk. eJh tko y/vdk^y/vdk T[E/ jh ;"A iAkdk. jowhs u[Ze e/
nzdo p?¤v *s/ gkTA[dh. ;[ytho dk ;[Gkn P[o{ sA' ;zrkb{ fojk. wBh
Bkb nkED/ E'VQk pj[s bkv eodk. c/o N?bhftIB bk b?Adk ewo/ *u
ik e/. dkdh Bkb y{p uKpVK gkTA[dk tkjtk oks sZe wBh. uko e[
;kb d/ ƒ Pfjo nzro/ih ;e{b *u dk\b eotk fdZsk ;[ytho B/.
;t/o/ ;e{b dh pZ; b? iKdh, nkED/ SZv iKdh. tZvhnK iwksK *u
ubdhnK nkw pZ;K *s/ ikD bZr fgnk. f;nkbK *u T[E/ th ofj
24 $ Bw;eko
g?Adk. d;th d/ uzr/ Bzpo nkJ/. pkoQthA iwks bJh uzvhrVQ dk\b
eotk nkfJnk ;[ytho. ekbi 'u iKd/ ƒ jtk bZrDh P[o{ j' rJh.
gfjb/ ;kb *u jh wBh dhnK rZbK j'oz{^ j'oz{ bZrD bZrhnK. ;[ytho
Bkb rZb xZN eodk. jowhs jh youk fdzdh, T[;/ Bkb rZbK
eodk. ;kv/ Bkb wB j[zdk uzvhrVQ dhnK rZbK eodk Bjh sK
N?bhftIB bk e/ p?mk ofjzdk. fizB/ fdB wBh xo/ ofjzdk ;[ytho
ewo/ *u xZN jh yVQdk. i/ w?A efjzdk, “;[y pfj ik wBh e'b/ fezB/
fdBK wro'A nkfJn?.”
sK fJe' itkp j[zdk,
“itkeK *u pj[sk BhA p?mhdk pkg{ ih. fJjBK B/ e'Jh j'o u?Bb
t/yDk jz[d?. w?A ypoK tr?ok jh ;[DdK. Bkb/ fJj nktdh wzwh Bkb
jh rZbK eoe/ y[P ofjzd?.”
eJh fdBK dk jowhs ƒ p[yko BjhA T[so fojk ;h. fgzv'A
dtkJh b?Adh ojh. oks dod th p[js j'fJnk ;h. nrb/ fdB
;[ytho Pfjo j;gskb fdykT[D bJh b? e/ frnk. nkED/ nkfJnk,
T[dk; ;h.
“eh dZf;nk g[Zs vkeNo B/< gfjbK skA e[S Bk p'fbnk. fco
rbk ;kc eodk dZ;D bZfrnk,
“pkg{ ih vkeNo B/ sK wkVh fpwkoh dk PZe gkfJn?. dtkJh
fdZsh n?. gfNnkb/ fdykTA[D bJh fej?.”
;[D e/ w?A th fJZedw ;z[B j' frnk. go ;[ytho ƒ j";bk d/D
bJh fejk,
“f|eo Bk eo g[s
Z ;G fpwkohnK dk fJbki j?rk j[D. jowhs
sA' nkgK ƒ eh uzr?. gfNnkb/ tXhnk vkeNo ƒ ftyk e/ nkJhA.
mhe j'i{.”
T[; oks w?ƒ BhAd BjhA nkJh ;h. ;t/o/ ;[ytho, jowhs ƒ b?
e/ gfNnkb/ frnk ;h. fezB/ jh r/V/ gfNnkb/ d/ bZr u[Ze/ ;B. j[D
sK dod fJzBk jz[dk sVcdh jowhs ƒ t/fynk Bk iKdk. fpwkoh
tXdh ik ojh ;h. ;[ytho eJh^eJh fdB fvT{Nh *s/ Bk iKdk.
Bw;eko $ 25
pj[sk S[ZNh *s/ jh ofjzdk xo dtkJhnK Bkb Go frnk. go
jowhs ƒ e'Jh |oe Bjh g? fojk ;h. nyho phekB/o b? rJ/.
fezB/ fdB ftukoh T¤[E/ ojh. S/^;Zs wjhfBnK *u Peb j'o dh j'o
pD rJh. j[D sK f;o d/ tkb MVQ e/ y'gVh fBZeb nkJh ;h.
ftukoh wzi/ *s/ p?mh fBZe/ itke tKr{z brdh. fJe fdB sK ;[ytho
d/ jZE'A r'bhnkA dk gZsk s/ gkDh dk frbk; cV e/ ftjV/ *u trkj
e/ wkfonk.
“SZv' goQ/ fJjBK B/ sK E'B{z th n"yk eo SZfvn?. w?ƒ wo b?D
fdU. fJj sK w?ƒ ftZu/ jh bwekJh iKdhn?A.”
;[DfdnK jh ;[ytho d/ nzdobk pzBQ N[ZN frnk ;h. jowhs ƒ
p[e
Z b *u b? e/ ;[ytho pZfunK tKr j[peh^j[peh n¤yK dk gkDh tjk
fojk ;h.
w/o/ s'A nkg t/fynk BjhA ik fojk ;h. go fco th w;K
T[mkfJnk,
“ewbk j'fJn?A. j";b/ Bkb ;/tk eo. fJj sK n"yh n?, s{z
seVk ofj. mhe j'i{rh.”
go w/o/ ;G p'b M{m/ j' rJ/, fi; fdB ;kƒ ;G ƒ SZv e/ T[j
ubh rJh. fJjBK dh wK dk o[dB nZv t/fynk Bk iKdk. ƒj d/ }w
*u ;kb nzdo T[j th s[o rJh. jowhs d/ G'r sA' wroA' ;[ytho
nzdo/ fgnk fojk eo/. fJe fdB Bod/t nkfJnk T[; dk d';s i'
n?e;kfJi wfjew/ ‘u fJ;g?eNo ;h. Bkb T[jd/ xo tkbh.
efjzd/ , “i' j' frnk T[j sK w[Vdk BhA. n?A g? e/ fIzdrh Bh bzxDh.
fvT{Nh *s/ nkfJnk eo. pkjo fe;/ d/ w{zj wZE/ bZr/Ark wB j'o j't/
rk.@
nrb/ fdB ;[ytho fvT{Nh *s/ frnk. fvT{Nh s'A nk e/ u[Zg
ukg o'Nh yKdk nkgD/ ewo/ 'u g? iKdk. N?bhftIB pj[s xZN
t/ydk. i/ t/ydk ;[Ddk f;oc ypoK bkT[Adk. ed/^ed/ i/ bytho
;zd/jK y/sK s'A nkfJnk j[zdk T[j ;[ytho Bkb o'Nh yKdk. fJe fdB
e[bdhg B/ o'Nh gk e/ bytho ƒ cVkT[Afdnk fejk^ GkJh ;kfjp ƒ
26 $ Bw;eko
cVk fdU Bkb/ nkg th o'Nh yk bU .
;[ytho s/ bytho toKv/ *u gJ/ tZv/ w/I 's/ fJeZm/ o'Nh yk oj/
;h. Bkb/ fBZehnK^fBZehnK rZbK eo oj/ ;h. “:ko ;pIh *u b{D
xZN n?, u{zYh e[ j'o gkbhJ/<
“BjhA, Bjh B{D sK pj[s n?, s/o/ w{zj dk ;tkd Jh mhe Bh j'Dk
vkeNo s'A dtkJh^dt{Jh b? mhe j'i{rk.”
;[D e/ ;[ytho u[Zg j' frnk. w?ƒ Ugok fijk bZfrnk. n;b
'*u bytho e[bdhg dh pDkJh ;pIh ƒ wkVh BjhA efjDk ukj[zdk
;h.
o'Nh yKd/ ƒ w?ƒ th bZfrnk b{D tkfenk jh xZN ;h ;pIh *u.
d[y
Z K wko/ pzd/ Bkb fet/A j'D b¤r g?Adh n? NZpo *u th. ;[ytho
dk ;[Gkn sK gfjbK s'A jh xZN p'bD tkb?. pZu/ tZb T[; dk fXnkB
eh ikDk ;h. T[; ƒ sK nkgD/^nkg dh jh ;[X BjhA ;h. i/ ed/
efjDk, “ wBh dk fXnkB oZfynk eo .” sK n¤r' fJZe' itkp j[zdk,
“pkg{ ih e[dos d/ jZE n? ;G e[M, gfjbK w/oh fezBh e[ f;nkDg
uZbh n?.” w?A X[o nzdo sZe N[ZNdk mzvk j"Aek Go e/ u[Zg j' iKdk.
eko dh ocsko j"bh eoe/ r'bvh B/ rkfDnK dh ohb ubk fdZsh
j?.
“bU pkg{ ih ;zrhs dk wIk bU, xzN/ Go d/ u[Zg p?m/ UA.”
r[odk; wkB rk fojk j?. “d[X
Z T[pbd/, g[Zs ftrVd/… d[ZX g[Zs
r[odk; f;nK fBrokBh ukj[zd/ B/……. wB *u nkTA[d? r'bvh g[Zs
feZE/ IywK ƒ jo/ eoB bZr fgnA?. r'bvh rhs dhnK X[BK *s/
w;sh *u M{wdk eko ubk foj?. d{o d{o sZe y/sK *u eDe dh joh
ukdo ftSh BIo nkTA[dh j?.
“pkg{ ih s[;h ikDd/ U fJj r[odk; wkB n?.”
“jK fJe tko Bfjo{ ekbi ftu nkfJnk ;h. T[d'A fJj jkb/
rkT[D bZfrnk^bZfrnk ;h. s/o/ skfJnk ih gVQd/ ;h T[ZE/. T[jB/
dZf;nk ;h xo/ nk e/. vcbh *s/ rkT[Ad?. “r'bvh dh rZb dk itkp
Bw;eko $ 27
sK d/ fdZsk. go ;'udK^g[Zs s?ƒ eh gsk w/o/ nzdo eh tZi foj?.
u"dK eoe/ wBh xo/ ;h. e'Jh ezw^eko BjhA eodk ;h. fJZe
fdB ;[ytho efjD bZfrnk, “pkg{ ih foPfsnK tkb/ nkT[Ad/ n?,
fJjƒ ftnkj Bk bJhJ/ j[D. nZXh^nZXh oks xo/ tVd?. sVe/
X[g
Z K uV iKdhn? fJj oIkJh *u'A w{zj BjhA eZYdk. Bkb/ j[D ftnkj[D
f;o n?. nkg/ ezw eko eo{ fco.” “w? skA g[¤s gfjbkA Jh fJj
;'udK.” ;[ytho dh rZb dh w?A g{oh jkwh Goh ;h.
nkED/ w'No ;kJheb yVQk eoe/ wBh poKv/ *u'A w/o/ wzi/ e'b dh
bzx fojk ;h sK ;[ytho B/ nk e/ wBh ƒ p[bkfJnk. go T[j T[;
dh rZb ƒ nD;[fDnk eoe/ f;ZXk ewo/ *u ik tfVnk. fco ;[ytho
B/ w/o/ wzi/ 's/ p?mfdnK jh nktkI wkoh.T[j pkjo toKv/ *u nk
frnk.
“jK dZ;' gkgk eh r¤b n?< wBh dk fsZyk frDt/ b|iK dk ;tkb
;kv/ ;kjwD/ yVQk ;h.
p/N/ s/oh wzwh s'A pknd xo dk n"y?. s?ƒ th eZgV/^bhV/ dh
n"y ofjzdh n?. p/PZe s/oh ukuh ;zGkbdh n?, T[j ftukoh eZbh
n?. s{z dZ; s/ok ftnkj eo d/JhJ/<”
“BjhA jkb/ Bh, w?A nrKj j'o gVQB dh ;'ud?. ftnkj^ftT{j
dh e'Jh rZb Bh.”
“p/N/ gVQdk th ojhA.”
“n?A fetA/ gfVQn? ikT{, w?A sK :{Bhtof;Nh ikD pko/ ;'udK .”
T[j ;kvh j'o fe;/ rZb ƒ ;[DB s'A gfjbK jh nzdo ubk frnk.
;[ytho u[Zg j' frnk. wA? ;koh oks T[X/V^p[D *u bzxkJh. n\ho
T[; d/ wkfwnK ƒ ftu gk e/ T[; bJh foPsk b? fbnk. xo uzrk
seVk ;h. e[Vh ;'jDh ;[BZyh gVQh^fbyh ;h.
ftnkj d/ uko wjhB/ wro'A bytho B/ rZb ehsh , “pkg{ ih
;[ytho ƒ t/b/^e[t/b/ e'Jh itkp BjhA, id'A woih e'Jh bhVk^eZgVk
X'Dk j't/ o'Nh d/Dh j't/ e[bdhg G/i fdnk eo{. ;[Zy Bkb tj[Nh nk
28 $ Bw;eko
rJh n?. i/ fJj pkjobk xo ;KG b?D, wA? fJZE/ ojh ikTA{. Bkb/
fJzBk e[ fuo sK ;odk BjhA ;h.”
w?A d'tK ƒ fpmk e/ rZb ehsh. ;[ytho B/ e'Jh BKj^BZ[eo Bk
ehsh. ;[ytho s/ wBh tj[Nh ;w/s ;kjwD/ xo/ ub/ rJ/. wBh jkb/
th gfjbK tkb/ oZE BjhA SZv fojk ;h. ;r'A nZXh^nZXh oks T[;dh
eko yVedh. fizBk fuo Bk nkTA[dk ;[ytho s/ tj[Nh wBg®hs
ftN^ftN Mkeh iKd/. fJe fdB nkED/ fij/ w?A ;[ytho e'b/ ufbnk
frnk. rZbK eodk fojk tkjtk jB/ok j' frnk, Bk nkfJnk. id'A
;G b'e gek yk e/ g? rJ/ . n;h T[t/A poKv/ ftu p?m/ T[vheh ikJhJ/
. fes/ tZvh oks nkfJnk. r/N y'bQ e/ ;[ytho B/ rZvh nzdo
eotkJh. wBh d/ g?o fij/ fBZeb oj/ ;B. ewhI gA?N u'A pkjo
fBZefbnk fcodk ;h.
“NkfJw *s/ xo/ nk ikfJnk eo. e[Vh ftukoh *eZbh p?mh
ofjzdh j? ;kok fdB. s/oh wzwh j[zdh sK j'o rZb ;h wBh.”
“w?A nktd/ ezw Bk eoK. NkfJw Jh n? j[D dZ; eh j' frnk<
T[dA' ;zGkb b?Adk wzwh ƒ, j[D w?ƒ ;[DkTA[dk ofjzB?.” wBh dhnK
nZyK bkb, IpkB fEVQe ojh ;h. T[;d/ w{zjA' fBeb/ b|IK B/ w/ok
X[o nzdo uho e/ oZy fdZsk ;h. ;[ytho u[Zg^ukg p?¤v *s/ ik
fvZfrnk ;h. T[; d/ ;oho dh joes jh w?ƒ T[; d/ dodK dh
ejkDh dZ; ojh ;h. e[M gbK wro'A T[; B/ r+k ;k| eofdnK p?¤v
e'b jh E[Zfenk ;h. tj[Nh u[Zg^ukg o;'Jh *u ubh rJh. w?ƒ p?m/
ƒ t/y e/ wBh p'fbnk,
“pkg{ ih ikU s[;hA gU ik e/, nkokw eo'.” T[; d/ p'bK dk
j[ew tork bfjik wA? ;k| t/fynk. efjDk ukjz[dk ;K^nkokw sK
gfjbK vkY/ B/ y'j fbnk, ofjzdhnK e;oK s{z eZYh ikB?A.
“bT[ pkg{ ih nk rJh nkgD/ Pfjo dh fbze o'v. r'bvh B/
eko fpbe[b j"bh eo bJh n?. ;kjwD/ w/oh fBrkj ikAdh j?.
T[pV^ykpV okj pfDnk fgn?. ;Ve fejVh n? fJj. wjK BroK
dhnK fozr o'v j[d
z hnK B/ go fJj fbze o'v n?. Pfjo *u ikD bJh
Bw;eko $ 29
jo e'Jh fJE'A jh fJzNo eod?.
“tkj ih tkj` pkg{ ih j? fe;/ ƒ f|eo b'eK dk.” r'bvh
nkgDh r¤b ƒ n¤r/ s'odk efj foj?.
w/oh fposh NZ[N e/ fco T[E/ jh tZiD bZrh n?. f|eo sK
nkgfDnK ƒ nkgfDnK dk BhA. fe;/ dk fe;/ ƒ f|eo eh j'D? pZu/
. wA? r'bvh d/ r'o/^r'o/ jZEK s/ bzwhnK^bzwhnK T[[ArbK tZb t/ydk
jK. wBh d/ jZE th fes/ fJj'^fij/ j[zd/ ;h. yk *bh d/j ;j[o/ dh
BfPnK B/. eh d[odPk pDksh xo dh. i/ ;[Xo iKdk nkj fgSbh
T[wo j'o sK Bk G[Zidk. ;"yh ikB fBeb iKdh wksQV dh. o'i dk
ezIoykBk sK MZbd/ jh ;h. T[; fprkBh Xh dhnK uheK ;[DhnK Bk
iKdhnK. Ud/A tkbh oks :kd eoe/ sK so/bhnK nkTA[dhnK B/.
id'A e[Vh f;o'A^g?oA' Bzrh bytho pzBh xo dk e[zvk yVekTA[dh b/oK
wkodh ;h.
“fco nkUAr/ idA' wkosh w?A.”
dotkik y'fbQnk BP/ ftu X[s
Z nkg^nkgD/ dotki/ ftu T[bfMnk
yVQk ;h G?V/ w{zj nkbk. e[Vh ƒ nzdo eo fbnk. ;koh oks ;kv/
;ko/ NZpo ƒ rkbQkA eZYdk rzd pedk fojk. brksko nZm^B"A wjhB/
;j[o/ B/ fJe fdB th ;[y dk bzxD Bk fdZsk ;h. fezBk e[ fuo
t/yd/ GkJh nrb/, tkj ijkB dh bk bh, BjhA Nfbnk nktdhnK
pfjpsK s'A. Goh gzukfJs *u dkVh w[Bksh w/oh ezio B/, id'A b?r/
GkJh nktdh Xh ƒ Bkb/ fdZs/ j'J/ ;kwkB dhnk NokbhnK Go e/ .
fco th ;[ytho ;fjedk, fdB eZNdk fojk. go fJj ekb ezfrnkoh
feE/ fNeD tkbh ;h. oks ƒ ewo/ *u fes/ PhP/ ftudh bkN fijh
fBebdh fd;h. ;[ypho fpVe b?D bJh t/yD bZr fgnk. ;kb/ dh
fBrkj pkjo g? rJh. pkjo nk e/ fgT[ ƒ fuzpV frnk. wko fdzdk
i/ nKY^ r[nKY Bk S[vkT[Adk. fJj bytho f;T[A s/ e[bdhg e[o
nkyD ;[ytho youk BjhA fdzdk w[zv/ ƒ. fJjBK Bkb pE/ok fwZmk
fgnkok ofjzd?. ukuk ih ukuk ih eo{ fdB/. nkED/ Bk fJj wZE/
bZr/ Bk d't/A T[j gsk eoB feZE/ n?. fgT[ s'A nZX dh IwhB tzvk
30 $ Bw;eko
bJh. ukuk tkj[zdk phid?. woIh Bkb i' ukj/ fdzd?. uku/ ƒ sK
uzrk bZrDk Jh nkg/. j[D fwZv/ i/ BZe nkbk u[zBk fijk r'oyk fbnk
SZfvn?. ;ovko ih^;ovko ih efjzd? x'B f;o/ ƒ. n?A Bh gsk th
;odkohnK sK x'be/ gh frn? bzvo fes'A dk. o'Nh T[;/ s'A getkTAd
[ ,?
eZgV/ XtkTA[d?. fezBKQ e[ fuo uZb{ fJj e[S. t?b g[fDnK *u sK
;tksK GohnK o[gJhnK dhnK ykbh j' iKdhn?A. y[Zv IwhB dk BhA
pudk efjzd/ ejkT[AfdnK d/. fJj wkoQ ejkT{Ad? BkY{ yK.
n\ho ;[ytho fJZE/ Pfjo nk frn?. efjzd?, “pkg{ ih i/ w?ƒ
wkosk c/o eh eo/Ark. w?A fJZE/ ofj fbnk eo{z. sBykj fwb iKdh
n?. Bkb/ IwhB dk m/ek nkTA[d?. fdB bzxh ikDr/. bytho f;T[A
sK wBh dk uku?. w/oh th IwhB nZX Gkn *s/ Gkbd? m/e/ *s/. fJ;/
eoe/ n?Aseh B"ozr fenK ƒ fdZsh n?, b'Vtzd B/. pzfdnk nkb/ B/
, IwhB th ;zGkbe/ oZyDr/.
fJ; rZb dk id bytho ƒ gsk bZfrnk ;h nZXh oks sZe y"o{
gkfJnk ;h. “w?A fJjƒ g?;/ BjhA ;h fdzdk< T[jBK d/ g?;/ fInkdk
fwZm/ B/<
w;K fNekfJnk ;h. “;j[fonk w/o/ nkbh th s{z jh tkj[BA?
phid?A. T[j gfjbK Jh n"y? fitA/ T[jƒ mhe bZfrnk eo b?D d/.
Bkb/ id'A ;"yk ;h, s/oh Xh o'Ih d/ ftnkj t/b/ fgZS/ jfNnk ;h. tZX
sA' tZX eodk foj? s/ok, s/o/ gfotko dk.”
“b? eodk foj?, ;KMh ewkJh ;h.”
“uZb e[S ;h, T[jdh th IwhB ;h. go c/o nkB/^pjkB/ rZb
T[E/ fbnk e/ eb/P ftZY b?Adk. j'fJnk ;kok fJj wBh wko/ d/ g?oA'.
;[Xfonk ofjzdk sK mhe Bk ofjzdh ejkDh. e[dos B/ i' ehsh ;h
T[j sK ehsh ;h.
“pkg{ ih nZr/ u"e *u b?NK e'b/ o[eKr/. T[E/ ;Ve th mhe n?
yVQB ƒ . s[;hA i{; tr?ok gh fbU. wA? gZrK cVBhnK B/ f;zx
grVh jkT{; s'A.” r'bvh dh rZb B/ fco w?B{z ;'uK ftZu'A pkjo
eZfYnk j?. b'e fJZXo T[¤Xo s/ih Bkb nk ik oj/ B/. nZv/ *u'A
Bw;eko $ 31
fBebdhnK pZ;K d/ g®?Po jkoB ezB gkV oj/ B/. w?A eko dk PhPk
T[¤go eoB brdk jK sK r'bvh o'edk j?.
“pkg{ ih E'VQk fijk BhtK oZfyU. fgZS'A ntkI BhA ;[Ddh pzd
eoe/.”
n?j' fijk xVwZ; w/o/ nzdo th uZb foj?. |?;b/ dk ;wK th
B/V/ nk foj?. eh eoK<
;[ytho B/ e'Jh wkVh rZb BjhA ehsh. d' YkJh toQ/ j' rJ/ ;h,
nkJ/ ƒ. fe;/ B/ T[;dh ;ko BjhA bJh. wBh s/ bytho sK thj
tkoh efjzd/ ;[D/, “uzrk j'fJnk wh;D/ B/ xo T[ikfVn?, j[D e'Jh
b'V BjhA fJjƒ p[bkTD dh.”
w/o/ *s/ th fijVhnK pzdPK bkJhnK w?ƒ gs?. nZi jZd eoh
iKdk ;h, ny/ w?A sK w{zj jh BjhA d/yDk T[; e[bfjD/ dk. ;[ytho
dk d';s ;h Bod/t. d[Zy^;[Zy *u Bkb fojk ftukok. fdZbh dk
ofjD tkbk ;h. i[nke BjhA ;h ftuko/ d/ e'Jh. d't/A ihn id'A
fgzv nkT[Ad/ sK nzsK dk w'j eod/ ;h wBh dk. jowhs d/ ikD s'A
e[S wjhB/ wro'A ihAd e'b j'J/ o/b jkd;/ *u wkfonk frnk ;h.
ftukoh owB ftobkg eodh Bk t/yh ikt/. w?A frnk ;K . Ud/A
;ZEo *s/ jh rZbK j'JhnK, efjzdh, “wK fgT[ sK ftnkj s'A fszB ;kb
nzdo jh w[Ze rJ/ ;h. GkJh , GoikJh dk pfDnk j'fJn?.
Bod/t d/ ;;eko t/b/ th Bk gj[zfunk. “nkj fgSb/ ;kb id fgzv
;[ytho B/ ;[B/jk G/fink. w?ƒ ikD Bk fdZsk ;ko/ NZpo B/, owB ƒ
;[ytho nkgD/ xo b? nkfJnk ;h. pZ; fJ;/ rZb B/ xo *u T[j
GKpV wukJ/, ukuk Gshik efjD ^wkoKr/ w/o/ ;kb/ ƒ. ;kv/ xo dh
fJZIs fwZNh *u fwbksh. ;zr Bk nkJh f;ftnK *u bZsK B/. jkb/
th shthA Gkbd?. iwK jh Pow Bk wzBh u"o/ B/, eh y/j fyzvkJh n?.
jowhs ekjƒ woh fJj wo iKdk. i/ w?A rZb fNekT[D dh rZb ehsh
sK w/o/ rb ƒ nkTD. e[bdhg fejVk xZN n?, efjzdh, “ b? w?ƒ
sK ftubhnK rZbK dk gsk ;h. o'Nh sK eh fJj sK e[M j'o Gkbd?.
pdbh fBrQk t/y jh fejk ;h w?A, bytho fJjƒ go/Q G/i pkjob/ xo/
32 $ Bw;eko
. fJj' fij/ wh;fDnK d/ gZN/ xo edh b'N BjhA nkTA[d/. j[D uVQi/
fgzv nk e/ ;kvh d/jbh, i/ dkVQh gZN e/ jZE 'u Bk cVQk fdnK,” B{zj
dhnK rZbK ;[D e/ bZr fojk ;h fit/A ;[ytho dh BjhA w/oh dkVQh jZE
'*u cVk ojh j? w/o/. ;po dk x[ZN Go e/ p?mk ;K.
“bT[ pkg{ ih i{; ghU.” r'bvh d/ jZE *u bzpk eZu dk rbk; n?.
“ghU fco fg®fNzr g®?; *s/ ikD?A nkgK ekov cVQB/ B/.”
r'bvh nkgD/ jZ;w[y ;[Gkn w[skpe nkgDk nrbk g®'rokw dZ;
fojk j?. w?A ezpd/ jZEK Bkb i{; nzdo ;[ZN b?Adk jK. r'bvh eko dh
;hN *s/ p?m ;N/fozr *s/ jZE oZy ukph x[zwkT[Adk j?. eko j[D tZv/
pIko ftZu'A dh ik ojh j?. GKs GKs dhnK d[ekBK jB. b'e
nkg'^nkgD/ ezweko eoe/ nk ik oj/ jB. fit/A fe;/ dk e'Jh ;pzX
BjhA j[d
z k fe;/ Bkb. go i/ rZb eoe/ t/yhJ/ io{o e'Jh fe;/ ƒ fwb
e/ nkfJnk j't/rk.
bytho dh ;t/o tkbh rZb B/ wB ƒ pj[s s'fVnk fgn?. rZvh
gho ykB/ e'b o[eh j?. p?e eoe/ gho ykB/ tkb/ u"V/ gZe/ coP s/
fBzw e'b rZvh pzd ehsh j? r'bvh B/.
“bT[ pkg{ ih s[;hA ftZu/ p?m/ oj'. w?A ;kjwD/ rbh *u'A ik e/ g®?¤;
s'A ekov cVQ fbnktK fJZE/ EK y[ZbQh n?.” r'bvh ;Ve gko eoe/
d[ekB nzdo ubk frn?. y[ZbQ/ EK *s/ w?A eko nzdo fJeZbk p?mk jK.
w/oh fposh fco T[¤E/ jh bZr rJh n?, jowhs dk fJbkI eotkTA[d/
;h, T[j pu ikt/ nkgDh fIzdrh wkD/. wBh dk ftnkj ehsk fe
fgSbk PkfJd G[Zb ikt/ go T[jdhnK eos{sK B/ g[Zs ns/ g's B{zj
xo'A s'o s/ j[D i/ ;[ytho B/ fJZE/ nk e/ nkgD/ ofjzd/ fdB bzxkTD
bJh fe;/ dk ;jkok fbn?, fe;/ ƒ ;jkok fdZsk sK fJjd/ *u eh
wkVk ehs? T[jB/. i/ fJ;/ bytho ƒ xo s/ IwhB d/ nkTAdk sK
T[jƒ fJj rZb wkVh Bk brdh. roIK Bkb pZMh gJh J/ d[BhnK
wBK. s{z th fezBk e[ fuo JA/. feT[A gkgK dk Gkrh pDd?A. Bkb/
nkgD/ y{B ƒ d{o eoe/ feZE'A ;[Zy Gkbd?A. bytho dh i/ Bk wzBh sK
j'o th eb/P j'T{. wB edh fJZXo edh T[¤Xo fvZe^v'b/ yk foj?.
Bw;eko $ 33
e'Jh ;jkok BjhA bZG fojk. ih eod? eko *u'A T[¤so e/ feXo/ s[o
iktK fe;/ gk;/ dk T[bKGk Bk nkt/. r'bvh dk fgnko nkTA[d?,
f;jo/ pzBQh yVQ/ dk fujok ;kjwD/ nk iKd?. nZX y[ZbQh skeh ƒ fco
pzd eo b?Adk jK. wB T[dk; j?.
“pkg{ ih bT[ t/y' ekov fezBK ;'jDk Skfgnk j?.” uKdh ozrk
uwedko ekov ;D/ fbckck r'bvh w/o/ jZEK T[¤go oZydk efj fojk
j?. w?A ekov ƒ jZEK ftZu b? wZE/ Bkb bkTA[dk jK.
“ pkg{ ih ekov nkgK Pfjo *u th d/ e/ nkT[D/ n?A. go ;G
s'A gfjbK w?A s[jkv/ jZEK Bkb gfjbk ekov d/Dk ukj[zBk. dZ;' fe;dk
BK fbyK.”
w/ohnK nZyK *u'A sfog^sfog gkDh trD bZrdk j?.rbk Go
iKd?. r'bvh ƒ e[ZM BjhA fejk ik fojk. jzM{ t/y e/ r'bvh fJZedw
rzGho j' iKd?.
pkg{ ih J/B/ T[dk; feT[A j'Jh iKd/ U. s[jkvhnK nZyK feTA[ Go
nkJhnK B/< pkg{ ih, rZb dZ;'. ;koh T[wo s[;hA fJzB/ seV/ oj' U,
fezB/ d[Zy ;j/ B/. eh rZb J/ pkg{ ih< s[;hA fit/A ejA', T[t/A j't/rk.
gkgk ƒ n;hA ;ko/ nkg/ ;wMk btKr/. y[Ph d/ w"e/ s[jkvhnK nZyK
ftZu w?A gkDh BjhA t/y ;edk. n?Bk nky r'bvh B/ rZvh ;[ytho d/
xo tZb w'V bJh n?.
bZfrn? fit/A wB s'A wDK^w{zjhA Gko bfj frnk j't/.
34 $ Bw;eko
N? An
“j[D s[jkv/ tkb/ ;w/A BjhA oj/ tZv/ gkgk.” oth d/ ej/ p'b
w/o/ nzdo j[D th sho tKr tZi oj/ B/ .fJjB{z g[ZSD tkbk j't/ s{z eZbQ
dk i[nke n?A, s?A jkb/ t/fynk Jh eh n?< izw w[Zfenk BjhA NNfjDk
fijk w?B{z wZsK fdzd? . w?A efjBK fgU^pkjo?, ekjB{z fMVeD?A . go
fJj wK^g[Zs sK czB/ yK ejkT[Ad/ n? nkgD/^nkg B{z. fJjdh wK B{z
Pow BhA nkT[Adh, ph w?A nktd/ g[Zs d/ d[Zy dk wkfonk u[Zg p?mK .
w?E'A eh G[Zfbn? . xkN^xkN dk gkDh ghs? . xo dh fJZIs tk;s/
p?mK . go fJj ;wMd/ n? ph T[JhA tkX{ p'bh iKd? . jo/e rZb *s/
fiokj, jo/e rZb *s/ fiokj . f;ZXk itkp Jh BjhA fdzd/ . id'A
ikB ;h fe;/ dh eh wIkb ;h ;kbk UJ/ efjd/ . Bkb/ fgzv d/ ftrV/
^fsrV/ iZNK Bkb tkj g?Adk ;h . jZN *s/ nkT[Ad/ s[Ze/ tor/ oZyh d/
;h f;ZX/ eoe/ . efjzd/^ejkT[Ad/ xoK dhnK shthAnK nkT[AdhnK,
eJh tko nkg th u{VhnK, SkgK d/ w/u/ b?Ad/ B/, jZE cV b?Dk .
wIkb n? e'Jh e[;e i/ .iBe f;UA s'A e'Jh xZN BjhA ;h p'bdk.
tb/tk Gkt/A gkT[ADk sK jo/e B/ nktdh B{zj^Xh B{z j[zdk ;h go w/oh
okfJ s'A fJZe fJzu pkjo BhA ;h iKd/. fJj efjzd/ B/ s?B{z e[S gsk
Jh BhA n?. gsk sK ;G e[S n?. sK jh sK u[Zg p?mK. g[Zs dh fJZIs
dk vo tZY^tZY yKd?. itkB^ijkB B{zj n?. T[s'A ;wK fejV?< go
fJjB/ sK iwK Jh jZd eo oZyh n?. d' itkeK dh wK n?.T[s'A tyas
fgnk j'fJn?.wB *s/ e'Jh d[Zy Jh BhA brdk. fgSb/ wjhB/ id'A
;zsK dh e[Nhnk tzBhA frnk. fgSb/ gfjo xo/ w[fVnk sK N?bhthIB
dh ntkI B/ SZs uZe oZyh ;h. p?Zv *s/ gJh ow'N jZE *u. G?D^
d/D/ dhnK shwhnK BZuh ikD. w?A X[Zg *u'A nkfJnk ;h, s/j bZrh
;h. wfynk eh wzrD?A fJBQK s'A, gkDh b?D cafoZi ezBhA frnk. g?oK
dh fpVe ;[D e/ N?bhftIB pzd eo fdZsk.
Bw;eko $ 35
T[bNk efjzdh, ‘‘gkgk ih, d[gfjo/ sK nokw eo b?D fdnk
eo'.Bkb/ nkg fNe ikfJnk eo'.**
goSkt/ Ybr/. fJBQK d/ Gkn dh d[gfjok Jh n?. pkjo'A nkJ/
B{z nkg sK eh g[ZSDk ;h, uZe e/ gkDh ghAd/ B{z th n?A p'bh. s{z i'
t/ydh n?A t/yh ikj.fJjB{z t/ye/ itke th T[j' i/ j'r/.fcabwK t/y{
Bkb e[Vh B{z po'po fpmkb b{. nkED/ pIko ikT[A sK e[Vh Bkb ikT{A
g?AN iQhA gk e/.dZ; s{z ikBh n?A, e[Vh dk eh ezw o'I pIkok *u.
e'Jh uhI ukjhdh n? s{z nkg fbnk d/ . wK n?A fJjdh . eh ejK
fe;/ B{z . d'j/A jZEK *u x[ZrhnK ihnK cV b?DrhnK . dZ; eh eoB/
B/ . xo'A sK uZbhUA. c/o fJe iDh b?i'. d'jK d/ nZv'^nZvh B/.
ehjd/ Bkb n?j' ijhnK rZbK eoBhnK B/. itkeK dk vo uZfenk
iKd?. wro'A nZyK *u x;[zB d/ e/ p{edhnK j[zdhnK B/ fJj' ihnK.
nkj wz[vk nZXh^nZXh oks sZe vZp/ i/ w{jo/ p?mk ofjzd/?. nky{.
gkgk ih, fwT{Ie Bkb sDkn xNd?. g[ZSD nkbk j't/ ph s?B{z eZbQ
d/ izw/ B{z ekjdk sDkn j' frnk UJ/< fJe ;[D b?Ad/ B/ fe;/ s'A pZ;.
c/o Ujh oNhnK^oNkJhnK rZbk eoh iKd/ B/. neb p[ZXh dh sK
rZb e'Jh j?Bh . j'o gsk BhA feZE'A fbnk^fbnk e/ dZ;{ nk e/.
fJjd/ *u gqc'N tZX n?. fJjd/ Bkb pzdk fdBK *u fes/ dh fes/
fBeb iKd/. ? efjzdk^Bedh dk ezw eo'. T[Xko dk ezw BhA eoBk.dZ;
eko'pko T[Xko s'A fpBK few/A uZb{, Bkb/ i/ T[Xko Bk fdUAr/ sK
;kwhnK yVQBrhnK few/A< uko g?;/ c/ao Jh i[Vd/ n?. w/o/ e'b
fijVk woIh nkT[Adk nrb/ B{z gfjbK y'bQ e/ rZb eohdh ;h. s'b/
wro n?Bk sKpk iK fwbktN. id'A ukj/ w'V fiU. w?A p?mK.
u[oZshnK ekN bZr{. nrbk eh wPhB uZeh fcaod/? fijd/ Bkb y'N
t/yb{. wjhB/ sZe e'Jh ftnkI BhA, eZsht/A fdB wro'A d' o[gJ/
;?AeVk bZr{. nrb/ B/ id'A xo'A e[Vh s'oBh j[zdh iK B{zj fbnkT[D
dk ukn j[zdk, jZ; e/ fdzdk ;h. i/ nNed/ dhAjd/ fSwkjh wro'A
ca;b nkJh s'A vzvk b? e/ nrb/ d/ pko w{jo// ik yVQh dk ;h.nZpbh
sK gfjb/ r/V/ Jh so iKdh ;h ;kwh, BjhA nrbh fdB jZN * s/ caVk
e/ iKdk ;h. i/ e'Jh iwK Jh ephbdkoh *u N[ZfNnk nk yVQdk
36 $ Bw;eko
eKNk^SKg b? e/ c/o Uj/ ik j;kp bk bJhdk ;h.
tkjtk toQ/ j'r/ fJe fNZvk iQk T[fmnk ;h, ny/ w?A dZ;dk N{wK *u
fezBk f;T[Bk s/ fezBk y'N n?. bfjo/ pzBhA o"bk ik tZX th frnk ;h.
eJh Bzr i/ T[jd/ wro bZr e/ jZNK nkfbnK B{z fmZm iQk eoB brg/
. n;hA rJ/ fJZE'A eJh iD/, c/o GikfJnk. eJh vo'eb w'e th
wkor/.wfynk ;kvh wz v h *u y' b Q d[ekB dZ ; hJ/ eh
Gkn ftedh n?. wzvh *u wVQe Bkb ojhdk ;h. nkj wzvh d/ nkb/
d[nkb/ IwhBK ;kv/ ;'Bh GrsK dhnK T[BQK t/fbnK dhnk pDkJhnK
gJhnK B/. w/oh yZNh ykJh iKd/ n?. c/o th dVekT[Ad? n?. Nkbk
tZNhd? th T[j ikD/ fBnkDk n?A. eoB d/ e[S ezw^feZsk. go fJBQK
B/ sK iwQK ;zr bkjh nkfbnK tkbhnK rZbK eoshnK. iwK Jh ;zr
Bh pZr/ i/ B{z. pkjo ed/ fBefbnk BQhA. eh gs? fJjB{z d[BhnK dk.
J/jdh gVQkJh t//b/ w?A y[ZbQk you fdzdk ;h, ph uzrk gVQ^fby i/.
nkj uko iwksK gVQ e/ fijVhnK rZbK eod? w?B{z sK X/b/ dhnK BQhA
bZrdhnK.
‘‘gkgk T[Zm e/ Bjk bt'. fsnko j' ikU. n?A p?m/ eh ;'jD/ bZrd/
U. e'Jh rbh *u'A f;ZXk xo/ th nk iKd?. **B{zj fwBkePh p'bdh ;[D
e/ T[; tZb fXnkB iKd?.
t/ydK Bjk e/ s"bhnk sko T[s/ ;[ZeDk gk ojh n?. T[jd/ tzBhA
Mke e/ nzdo ezpDh fijh fSV iKdh n?. w{zj Bkb p'fbnk e[S BhA
iKdk. ewb dk fujok w/o/ ;kjwD/ nk iKd?.
ewb B{z t/yD tkb/ fezB/ nkT[Ad//. w/ok bkvbk ;h. r'ok BP'j
ozr. fuZN/ e[Vs/^gikw/ Bkb uKdh dh Ioh tkbh eZYthA i[Zsh gk e/
yVQk okie[wko bZrdk ;h. w/o/ th wB *u ;h fe fJe g[Zs n?. e[Vh
bwKr/ T[jdh torh U ;'jDh^;[BZyh.
oZp dk fdZsk xo/ ;G e[[S n?. e'Jh xkN BhA. g?;/ sK ;kb/
o[bd/ fcod/ ;h. thj w'V/ ;h foPs/ nkb/ pJh e[Vh w[zv/ torh n?
sK t/y b', c/o ubkwKr/ rZb.iroktK tkb/ nkJ/.rZb uZbh. e[Vh
t/ybh. ewb B/ g;zd eo bh. w?B{z th t/ye/ BPk fijk j' frnk ph
Bw;eko $ 37
i'Vh pDrh. ftnkj ehsk ;h rZi^tZi e/. wzvh d/ uzr/^uzr/
XVZbd/ ko ubd/ g[oI/ ;ko/ poksh ;h. B/Vb/ fgzvK d/ yZphykB iZNK
Bkb tkj ;h w/ok. ;Zd/ ;ko//. wfynk g[Zs fejVk o'I^o'I ftnkjhd/
n?.
irdhg f;T[A mkD/dko jZN* s/ p?mk e[S fdB gfjbK rZbK eo/.
‘‘iBe f;nK.fit/A *eZm d;d?A dko{ tkjtk bZr{. fgzvK nkb/ iZN
pkp/ j'Dr/. T{mK B{z r[VQshnK Bkb e[S BhA j'Dk.**
‘‘wfynk w?B{z ;G gs?. fJBQK Bkb Jh fojK.** BoziD ukdo/
nkb/ B[{ efj oZfynk ;h. ph ;wkB b?ihA s/b{ gz;koh fdU. uhI
pDkJhA nZpb doIk. izB uVQd/ t/b/ d' Y'bhnK oykbhnK eko *u
xodh dhnK. PfjohnK tk;s/ nZv ft;eh d/ vZp/. fbNd/ fcod/
;h poksh. e'Jh u{fenk Bh iroktK *u . nPspkIh nkfbnK B{z
nkfynk j'fJnk ;h, fdB uVQk fdU. GVke/ n?A uZbD fit/A pzp
ubd/ n?. b'eK B{z iroktK dh o"PBh :kd eoksh ;h. ftnkj e/
nkfJnK s'A d{i/ fdB tkj^tk;s/ tkb/ fgzvK d/ ofjzd/ b'eK dk ykD
^ghD ehsk. wko frZXk fgnk. ftjVk Gfonk fgnk ;h pzd/
^shthnK dk.
e'Nbh nkbh r[oBkw'A efjzdh, “t/ iBfenk s/oh, B{zj t/y e/
nkJh nK nzdo'A. r?; nKr[{z irdh n?. s/o/ g[Zs B/ Nh;h nkbk
p/o bkfjn?. s/oh sK pkD gfjbK s'A j?rh U ;h.”
w?E'A th b'o *u nkJ/ s'A T[jd/ w'Y/ *s/ jZE tZi frnk. jZ; e/ w{zj
*u u[B
z h ih fdzdh rjK B{z s[orh. r[oBkw'A e'Nbh nkb/ s/i/ dh shthA
;h. uzrh frZb nkbk pzdk ;h s/ik go Grs Jh ;h ftukok. nkg
sK g{oh nZr dh Bkb ;h P[ehBD iZNh. shi/ fdB jZN *uVQh ofjzdh
t/ iBe u{VhnK pDk e/ rio/ Gkoh B/. ed/ rb;oh pDk d/. j'o BhA
sK BZe ezBhA T[Arb eoe/ efjzdh, t/ nkj BhA uzrk brdk w?B{z, Br
tkbk e'ek pDk d/ . ed/ SKg GhVh j'rh. fJjB{z y[ZbQh eod/. fJe
fdB u{VhnK dk w/uk b?D bZfrnk sK T[jdh pKj B{z jZE *u cV
fbnk. w/ohnK T[ArbK g'bh g'bh pKj u n?A XZ; rhnK fit/A r[Zd u
jZE oZfynk j't/. ;kbk ;ko/ ;oho *u eozN ik fco frnk. nZy
38 $ Bw;eko
fwbk e/ jZ; gJh. T[;/ jk;/ eoe/ d{i/^u"E/ fdB jZN nkb/ u[pko/
dhnK g"VhnK uVQ nkT[Adh ;h. pE/o/ p[Zb/ b[ZN/ B/ . go j'Dh B/
gNekn e/ wkfonk.ewb s?B{z ekjB{z fdb dk d"ok g?Dk ;h. w?A s[o
iKdk nDy sK ofjzdh w/oh. f;T[B/ tork g[Zs y'j fbnk Ikbw oZp
B/. ed/ w{jo/ BhA ;h p'fbnk. d[ekBdkoh *u g{ok fXnkB oZydk
;h. w?A sK pZ; j[D n?A p?mdk ;h, ph b'eK dk G/s ;h w?B{z. w/oh nZy
d/ fJPko/ Bkb Jh ;wM iKdk ;h fe rkje fezB/ e[ gkDh nkb?.
g[okD/ :ko^p/bh nk iKd/. rZbK wkoh iKd/. ;kvhnK rZbK
nD^;[DhnK eoe/ ezw *u fXnkB oZydk ;h. rkje Bkb rZb eodk
pzBQ e/ pmk b?Adk ;h. Pfjoh b'eK Bkb ftjko T[BK tork eodk.
wzvh d/ uzr/ yKd/^ghAd/ xoK d/ w[fz vnKB/ ebZp ik pDkfJnk. T[jdk
w?Apo pD frnk. w??A fejk wfynk ik nkfJnk eo nkED/ xzNk.
b'eK Bkb tkj^tk;sk j'o tXd?. eJh wfjefwnK d/ nca;oK,
w[bkIwK Bkb p?mD^T[mD pD iKd?.go nkj eh gsk ;h n?JhA
s[oI{ u[Zg eoe/ w/o/ jZv o'bD B{z.
fJe fdB fes/ iroktK s'A c'B nkfJnk fwBkePh dh B"eoh dh
fuZmh nkJh n?. G/iKr/ E'v/ e'b/. B{zj B/ ckow^c{ow Go/ jDr/
ftnkj s'A gfjbK. oks B{z jZN s'A nke/ o'NhnK yKfdnK B{z dZf;nk.
ewb B/ T[/;/ tes BKj eosh.
pj{ B{z efjzdk, fizBh s?Bz{ sBykj fwb{ wjhB/ dh, UB/ sK w?A
nkED B[{z ewk b?BK. xo dk ezw ;zGkb xo/ ofj. n;hA pkjo BhA
nkT[D^ikD fdzd/. Bkb/ eh gs? feZE/ B"eoh fwb{. ;[Zsh rzrk tfjzdh
;h xo/. g's/ B{z eh gs?. pzfdnk nkb/ ezw pzd/ Jh eoB. shthnK
sK xo/ ofjzdhnK Jh ;'AjdhnK. w?A Pze[sbk dh uhuh Bh fdyD
fdZsh ;h gokJ/ wod B{z . go j[D nkj w/o/ e'b wzi/ s/ gJh n?.
fJjdh n"y w?Bz{ nZv n"yk eodh n?. Gkt/A vkeNo B{z fejk th
j'fJn? xo'A nke/ dtkJh d// fink eo'. fiZd/ fes/ iKd/ n"yh j[zdh
n?, T[d'A fbikDh th g?Adh n? vkeNo e'b. oth b? iKd? eko *u.
“ikj T[Zm yVQ. pj{ B/ th efjsk. fsnko j'ik. w[V nk
nktdhnK ehshnK s'A.” xo tkbh d/ p'bK Bkb w?A fJZedw sqGe
Bw;eko $ 39
fijk ikBK,
“s?B{z w?A fezB/ fuo dk efjBk th, fJBQK wK^g[ZsK B{z toi d/.
e'Jh uzrh rZb fJBQK d/ fYZv * u gkT[Adh. ;{s Bk ofjzd/. w?A ;koh
T[wo rkbsh eko'pkoK *u . s{z t/ydh ojh n?A.ed/ tofink^jNfenk
;h s?B{z xo d/ ezwK *u. jkb/ j[D s{z c/o w/o/ ezBhA Jh j[bhnK b?^b?
nkT[ABh n?. fJBQK B{z sK eh efjDk ;h w'V e/ .”
“feT[A s{z w/o/ ezB ykJh ikB?A. s/ohnK s{z eobhnK nktd/ t/b/
. pE/o/ SZb/, wz[dohnK, BZEbhnK, pDk^pDk fdZshnK.j[D w?A th
wzI/ * u gk sh. j'o feT[A fmZm eodA?. w?A Jh ;h fijVh B/ s/o/ Bkb
eZfNnk.
“Pze[sbk w?A e'Jh xo B{z xkNk gk sk iK T[bKGk d[nk sk. jZd
eoh ikBh n? s{z th**
“fijVh eJh fdB j'r/ xo/ nkJh p?mh ;h, ny/ g'sh dk ftnkj
n?. shj e[ jIko dhnK N{wK pDtk iK ftnki *s/ d/ d/. fiZE'A
woIh eo iBfenk. d' ;kb j'r/ s?E'A ezw BhA j[zdk. pwkohnK d/
GzB/ gJ/ nK. fJj bkvbhnK jkb/ yfjVk BhA SZvdhnK nktd/ iBe/
dk. BKT[A sK t/y fet/A b?Adh ;h fit/A i[nke j't/ iBek` nyho w?B{z
efjD Jh fgnk ph GkJh ikj j[D fJj s'A ezw BhA j[zdk. ;oho mhe
BhA. b?D d/D th c/o j'T{ i/ B?D^gqkD s[od/ j'Dr/. fJj sK nkg xo/
p?m?. i/ b? iKdh s?B[{z w'Vh yVQh ;h Ykw/A d[ZrD/ eoe/. pZ; u[Zg eoe/
nktdh okw^okw eo. p'bfdnK B{z nzdo pj{ iK itkeK B/ ;[D
fbnk j'o w/ok th MkNk g[NtkJ/Ark.”
“b? g[PsK dk tkj foj? fJBQK Bkb, ed/ g?;/ BhA w/o/ wo/ fJBQK
d/ xo'A. w?A d/y^goy e/ Jh rZb eodK. uzrk xo ;h fgzv * u.
eJh tkoh j' iKdh n? c;b^tkVh Bow^row. I[pkB gZeh ojh n?
fJ; shthA dh, fijdh s[{z rZb eodh n?A”
xo tkbh Pe[zsbk d/ p'b ;[De/ nzdo s{cakB j'o wZuD bZr g?Ad?.
w?A th j[D fJjB{z rbs bZrdK. xo/ p?mh B{z okDhnK tKr{z oki
eotkfJn?. T[d'A BhA efjzdh ;h th cbkD/ B{z feT[A fdzB?A. fYwekD/
40 $ Bw;eko
A s'A feT[A b?B?A. id'A fJjd/ jZEK ftudh ;/o^;/o f;T[Bk cVkJhdk
;h fBnkoh/J/ B{z goyD^;'XD tk;s/. Bkb/ oZshnK^wkf;nK Bkb
dZ; eh xo T[ZiV iKd?.XVZb/ Bkb ubkJ/ n? eko'pko. w/ok fij/ i/
woIh pzfdnK Bkb tkj fojk go xo dh d/jbh BhA uVQB fdZsk ;h
fe;/ B{z fiZE/ fJj p?mh j[zdh ;h.wodK tkr{z oj/ nK. go nZi e[dos
nZr/ r'v/ N/Y/ j'r/ iBe f;nK. e[o;h s'A T[m e/ nzdo ubk iKdk
jK. oth d/ ewo/ *u'A nso^cb/b dhnK bgNk wkodhnK B/. T[j
Bjk e/ fsnko j'Jh ik foj?. N?bhftIB d/ ubd/ rkD/ Bkb nkg th
rkJh iKd/?.
“gkgk, cNk^cN fsnko j' ikU. ;kv/ Bkb jh eko *u ub/
ikfJU.” ewo/ nzdo nkdweZd PhP/ nZr/ yVQ/ B/ dotkI/ *u'A w?B{z
bzxd/ t/y e/ oth B/ fejk j?.
fJ; dh rZb Bkb wB B{z e'Jh ya[Ph BjhA j' ojh. wB *u nkT[Ad?
iBe f;nK d/DhnK g?rhnK.G?D u'HHHw?A N?An BhA ;h wzBh fe;/ dh.
Go/ pIko*u eh w{zj ftykT[{Ark.
id fgzv ofjzd/ ;h w/ok pkg gjko/ ezw eodk ;h. S'N/^S'N/
;h. fJe fdB phjh *u o"bk fijk g?Adk ;[fDnk. GZi e/ pkjo nk
e/ t/yD bZrg/. w/ok ukuk, uoBh t?bh B{z i{V/ s'A cV e/ Xosh s/
w;bh ikt/. uoBh dk nVkN fgnk ;[D/ rtkV *eZmk j' frnk gbK
*u. pkg{ w/ok nzdo'A fBeb e/ GZi e/ S[vkT[D frnk. uku/ B/ T[jd/
ezB *u njh ih c{e wkoh. pkg{ T[jd/ th T[s'A dh frnk. efjzdk,
fbnk w/o/ gfsUo/ Bz[{ xVh; e/ gjko/ *u. nzdo w{Xk gk fbnk.
sZsk eoe/ ekthnk eZS bkj e/ fuZsVK *s/ bk sk. uheK wko/. fe;/
dh eh fjzws ph ej/ pyaPhP f;nK pZ; eo.
p[VQhnK *u yVh ukuh ej/,“;kv/ fJBQK dk sK y'w Jh wkV?.
T[{AJh GVe/ iKd/ n?. T[j nkg jZE pzBQh iKd?.**
;kv/ fgU^uku/ B/ shthnK dh tkn ezBhA BhA MkeD fdZsk ;h
fe;/ Bz[{. nkj j[D BthA n"bkd izw gh. fJ; b'bQ/ NZpo dk eh eoK<
Pfjo *u nkJ/ ;h ph oZp dk fdZsk pE/ok e[S n?. itke gVQBr/
Bw;eko $ 41
^fbyDr/. ;[Zy^;j{bsK b?Dr/, w"iK eoBr/. eh gsk ;h ph n?j/ i/
izwDr/. gVQ^fbye/ fgU^dkd/ dh pDh^pDkJh *u y/j gkT[Dr/.
xo B{z xkNk sK xkNk, wzvh *u pdBkwh nZv.pokdoh Bkb t?o g?
frnk. fijV/ iBe f;T[A s'A g[ZS e/ rZb eod/ ;h. ;kwQD/ nZy BQhA
uZed/ ;h. upo^upo rZbK efonk eoBr/.
fJ;/ rZb s'A Ghwk pkDhnk :kd nkT[Ad?. w/oh jZN s'A d' jZNK SZv
e/ r[V^PZeo dh jZNh iQh eodk ;h. eodk eh ;h j[D th UE? Jh
p?m? . Bkb/ Ud'A fezBhnK e[ jZNK ;h. y[ZbQk EK fgnk j[zdk ;h
uko^u[c/o/. rkjeK B/ nkT[Dk jh j[zd? fij' ezw^eko j[zd?. fgzvK
dhnK shthnK th nkT[AdhnK ;h jZN* s/, s/ pzd/ th.
fJj Bkb dhnK jZNK nkfbnK B{z nkfynk eo/ e/ iBe/ dh jZN
s'A N{wK b?D nkT[Adhn?A shthnK fe Bkb pDtkT[D bZr g?AdhnA?<
sVe/ dhnK nzdo tVhnK eJh sK fgSb/ gfjo fBebdhn?A jZN*u'A.
w?B{z th dZ;D tkb/ B/ dZ; sk. fJe fdB nkED/ i/ w?A jZN
tXk e/ s[oB bZfrnk ;h. x[ZN e[ w/oh bZrh j'Jh ;h. wfynK dZ;
UJ/ r[V, B{D sK BhA ph nrb/ d/ ;/o gZb/ *u gk e/ yVQ/^yVQ/ B{z s'o
d/Ark< nrb/ dk xo N/Yk j' iKd/?. N{wK nJhA BhA pDdhnK. w?A
rbkt/A *u jZE gk fbnk. ezp/ fco. Bkb/ fe;/ iZN B{z dZ; sk ph
bzxdhnK^tVdhnK shthnK Bz{ n?A p'bd?A rkNk bkj d{. jZE pzBQ e/
yVQ frnk. efjzdk, nkj t/y, fJZe d' fszB, nZi s'A wro'A Bh s?Bz[{
nfijh rZb fwb{. nZi sJhA pzdk pDk e/ oZfyn?.
j[D T[;/ Ghw/ dhnK tkSK fyV ikDrhnK. j'fJnk fJj ;G tkb
eNh d/ g?o'A. Bkb pZrV i' g's/ eoe//. nJhA BhA ;'funk ph w/o/
;j[o/ dh n?Bh fJIs n?. b'e okj SZv e/ yVQd/ B/. nZi T[BQK b'eK
B{z eh w{zj ftykT{A. wfjbK tkb/ ;aohe sK gfjbK Jh wkD Bh ;h.
pE/ohnK nkoK bkT[Ad/ ;h ewb d/ ikD fgZS'A. fJj p/^wZsh shthA
d/ ykB/ * u fJe Bk tVh. Bk nkj v"o{ i/ g's/ d/. uVQ wZuhnK b'eK
dhnK. Bkb/ ykDr/. Bkb/ w[S Z K u jZ;Dr/. fJj efjzd? fsnko j'ik.
j'ik fsnko iBe f;nK BZe tYkT[D B{z.
42 $ Bw;eko
w/ok sk wZEk T[d'A jh mDe frnk ;h. fiZd/A ebZp nkfbnK d/
gq'rokw *u ikDk ;h. wz[fvnK dk fwZso ;h. w'j j[zd?. ewb dh
:kd *u T[BQK y{BdkB e?Ag bkfJnk ;h. NZpo B[z nrfbnK B/ efjDk
Jh j[zd? ph P[o{ j'D t/b/ nkfJU.w?A fejk w?A ik nkT[ABk Bkb/ uko
fSZbVK dh wZds eo nkT{A, ebZp nkb/ nrb/ Mke oZyd/ n?A.
fJj efjzdh, “gkgk ih, w?B{z T[BQK B/ yk; s"o s/ p[bkfJn?. w?A
Io{o ikT[{Arh.”
wz[vk T[d'A g/go^g{go d/D frnk ;h. w?A rZbhA^pkshA pE/ok
;wMkT[D dh tkj bkJh. Bk wzBh. T[bNk efjzdh, “ebZp nkb/ eh
;'uDr/. n;hA n?Bk *eZm ehs?, e?Ag bkfJn?. xo tkbh Ujdh d'
g[bKxK s'A BhA nkJh.”
n?A Bh ;'funk th d' g[bKxK tZvhnK pD iKdhn?. GKs'^GKs dh
wz[vho *eZmh j'Jh j[zdh n?. nZi eZbQ e"D t/yd? th eh eh j'Jh n?
fe;/ Bkb. fsnko j'rh. Bkb e[Vh B{z fsnko eo fbnk.
e[Vh efjzdh, “wzwh B/ fej? gkgk ;kv/ Bkb uZb'.”
eko eYkn bh pkjo. ;'funk i/ Bk frnk sK th mhe BhA. j?
sK nktd/ g[Zs dh :kd *u wfynK, “ub iBe f;nK.”
eko *u p?m/ B/ fco nktdh rZb d[jok e/ i/ w?A ;wMkfJnk,
“g[Zs tys wkV?. T[{A mhe n? ikDk sK ukjhd?.”
“gkgk ih, ;kv/ * s/ J/; s'A wkVk eh tyas j'T{rk. Go itkBh
*u w?B{z s/ pZfunK B{z o'Ad/^e[obkT[Ad/ SZv rJ/ B/. pZfunK dk wB j'o
gk;/ bkT[D s/ T[BQK dh nkswk d/ ;[Zy tk;s/ Jh ik ojh nK.;kB{z
nkdo Bkb p[bkfJn? T[BQK b'eK B/.”w?A u[Zg j' frnk.
eko*u'A T[Zso e/ jZ;dh fwbdh e[o;h *s/ po'po ik p?mh T[BQK
d/. w?A th p?m frnk. nkT[Ad/^iKd/ oj/ pE/o/ w?B{z fe;/ dh yk;
f;nkD BhA nkJh. csfj dk itkp d/ e/ u[Zg eo iKdk. fJj
pE/ok rZbK eodh ojh.eJh ;bkjK ihnK fdzdh th ;[Dh. c/o
w[zfvnK Bkb J/Xo^T[Xo th s[oh fcodh ojh. nkT[D t/b/ tkSV dh
Bw;eko $ 43
tkSV eko sZe SZvD nkJh.fgSbh ;hN * s/ w?A u[Zg eoe/ p?m
frnk. nkg th e[S Bk p'bh. o[wkb Bkb BZe iQk ;[Vedh ojh.
e[Vh pbkT[Adh sK “ jK p/N/ jK p/N” efj e/ u[Zg eo iKdh. c/o eh
ejhJ/ fit/A fJjB{z mhe brd? eodh n?. g?o pkjo fBefbnk ekjB[[{z
b'N nkT[Ad?.
w[zv/ B{z ej{, “P/o pD. w?A s/o/ Bkb nK. dZ; eh ukjz[B?A.T[tA/
j'T{. fjwzs Bkb jo/e ezw f;o/ uVQd?.”;[D e/ w/o/ ezB jZ;d/ n?.
vo th bZrd/. ? fJBQK dhnK rZbK :kd eoe/ so/bhnK nkT[D bZrdhn?A.
“gkgk, nzdo nk e/ g? r/.”g'sh fgzeh Bjk^X'e/ fsnko j'Jh
w/o/ e'b nk yVQh n?.
“jK g[Zs” efj e/ u[Zg eo frnK.
nkgD/ jZE *u cV/ w'pkfJb B{z w/o/ tzBhA f;ZXk iQk eoe/. nktd/
jZE B{z E'VQk T[s/^EZb/ eodh n?.
“bT[ gkgk ih s[jkvh c'N' ftyktK . fet/A brd/ UA<” T[Zuh^T[Zuh
jZ;dh j?.
“gkgk ih nZi w?A nkgDk w'pkfJb e?wok y{p c'e; eoBk s[jkv/
s/. s[jkvhnK c'N' fyZuKrh. w/ohnK co?AvI th nkT[DrhnK.”
T[; dhnK eJh rZbK dh sK w/?B{z ;wM brdh n?. eJhnK dk
gsk Jh BhA brdk eh ihG iQh T[bNk rh. g{ok w'j b?Adh n?
w/ok.“uzrk g[Zs gfVQnk eo tXhnk.”efj e/ w?A u[Zg j' iKdk jK.
T[j th ewo/ u'A s[o iKdh n?.
“gkgk ih T[m'. n;hA sK s[od/ nK. s[;hA fsnko th BjhA j'J/
.uzrk s[jkv/ bJh n;hA rZvh ik e/ tkg; G/i fdnKr/. ibdh gj[zu
ikfJU. dkdh e'b okw{ j?rk. fizd/ Bk bkfJU nzdo'A.”efjzdk oth
s[fonk iKd/?.T[jd/ wro/ nktdh wK Bkb fgzeh j[D w'Y/ bzwh sDh
tkbk vZpk iQk bewekJh s[oh iKdh n?.
fJ;/ vZp/ iQ/ Bkb G?D^GkJh fezBk^fezBk fuo bNk^ghAx j'Jh
iKd/ ofjzd/ n?. ed/ T[j j"bah^j"bah T[ArbK ihnK wkoB bZr iKd?.
ed/ fgzeh pNB i/ dZpD bZr iKdh n?. nky{ “d[BhnK Go dhnK
44 $ Bw;eko
rZbK B/ fJjd/ *u.”
“nZSk. f;T[B/ uKdh dk Gkn th dZ;d{< w/oh rZb ;[D e/ d'tA/
jZ;D bZr g?Ad/ .c/o fgzeh efjzdh, “gkgk ih jK dZ;{rk. Bkb/ fJj
sK e'Jh tZvh rZb BhA, N?bhftIB s/ jo o'I nkT[Ad/ ofjzd/ n? Gkn.
s[;hA t/y/ BhA<”
“;[fDnk sK j?”, efj e/ w?A u[Zg eo frnk ;K. pkoQthA eoe/
fJ;/ dk e'o; eodh n? ezfgT[No dk. ed/^ed/ fJ;/ B[{ b?e/ pfj
iKdh n?. fbgN'g^fbgN'g efjzdh n?. go vo brd? fBnkDh
n?.nZbVQ T[wo *u itke fsbed/ dk gsk BhA brdk. wK B{z fcaeo
j't/ sK. fgS/ i/ id'A ;e{b *u gVQdh ;h. nkj wK f;nkDh efjzdh
w? wk;NoBhnK Bz[{ efj e/ nkJh nK, fJjB{z frZX/ *u bkU.
w?B{z gsk bZfrnk sK fejk, “gVQB G/Idh n?A fe ;N/iK *s/ BZuD
G/idh n?A GkJh.”;[D e/ w/o/ rb g? rh ny/ “fe;/ t/b/ th f;ZXk Bh
;'ud/ s[;hA. gkgk ih pZu/ gVd/ th B/. BZud/^rkT[Ad/ th B/ ;e{bK
*u.” “wfynk uzr/ xoK dhnK e[VhnK sK gVdhnK B/ soZeh
eodhnK B/.”
p[Vp[V eodh goQ/ B{z s[orh ;h. wK Xh d/ gkJ/ T[Zuh nZvh tkb/
;?AvbK Bkb coP *s/ s[odhnK dh PVZg^PVZg jkb/ th w/o/ X[o
nzdo ekbi/ tZi ojh j?. Pze[sbk efjzdh, ny/, “okw okw eo.@
“d[BhnK d/ ;G uZi t/y/ B/ sK jh p'bdK. okw okw eoB B{z wzdo
dk g[ikoh nK w?A< id'A xo/ nk e/ b'eK B/ w{zj *u jZE fdZs/ c/o neb
nkT[{ J/; shthA B{z. gsk bZr{ pzfdnK dhnK rZbK eh j[zdhnK B/
nebK eh j[d z hnK B/. jkb/ sK ;"D d/ nzBQ/ tKr[{z jok^jok Jh ftykJh
fdzd?. fJBQK ;kfonK B{z. iBe f;nK j[D sK gkDh f;o T[s'A dh bzx
frn?. nkgDh xo/ fJZIs ukj[B z A? sK eko d/ w[V e/ nkT[AD s'A gfjbK
gk b? eZgV/.” r[;bykB/ *u'A Bjk pkjo nk e/ eZgV/ gk fojk jK.
Pe[zsbk dh ntkI c/o nkT[Adh n?. “okw{ B{z ejhA gkDh dk
frbk; d/ i/. Bkb/ ikj tr ik. itke fejV/ t/fbnK d/ rJ/. ;[Zy
wBkJhdhA j[zdh n? itkeK dh. n?t/A ;kok fdB g[Zmk ;'udk ofjzB?A.
Bw;eko $ 45
wz[zvk gfVQnK fbfyn?. fJjd/ torh gVQkJh fezfBnK e[ B/ ehsh n?,
s/fonK u'A< i/ ;oekoh B"eoh eo/ sK n?Z;HvhHU bZr/. Bkb/ pj{ th
i/ w{jo/ BhA p'bdh s{z sK jh feZd/A dk p[VQeh ikB?A. s{z sK n?A eohA
ikB?A fit/A gsk BhA eh yBkwh yZNsh B{zj^g's/ B/. i/ fe;/ ezw^Xzd/
nzdo^pkjo p?m{ sK eh n?. Bkb/ r[V dh o'Vh BhA th e'Jh w{zj *u
gkb{. gVQh fbyh n?. uzrk fusftnk eo.”
“b? j'o w?A wkVk ;'udK< gsk sK T[d'A brd/? id'A r[V dh G/bh
c[ZNh *eZmh BhA j[zdh. Ujh shthnK nkbh wZs.”
n?B/ Bz[{ eko dk jkoB tZiD brd?. w?A j'+h^j"+h s[o e/ r/N *s/
ik eko *u p?m d[ekB tzBhA ik fojK. eJh wjhB/ j'r/ d[ekB tzBhA
BjhA nkfJnk w?A. nZi Jh ik fojK. wB ;'uK *u x[zwdk ik foj?,
id'A dh fJZE/ nk e/ jZN ehsh n?. eh ;h pIko *u, n?t/A uko e[ jZNK
;B. w/o/ Bkb s/b{ gz;koh dh jZN ;h. uzrk pzdk ;h s/b{. fgZS'A
fes/ o'jse tzBhA dk ;h. fJZE/ nk frnk g?o izw r/. j[D w[zfvnK
B/ j'o tXhnK ezw ubkfJnk j'fJn?. jZ;w[Zy ;h. id'A ed/ ftjb/
j[zd/ jZ;dk^jZ;dk efjzdk, “iBe f;nK, r[V pVk tXhnK nkfJn?
b/Nh tork s"V/ *u T{JhA T[bN i{.” T[jd/ Bkb eZgV/ nkb/ okwg[ohnK
dh jZN ;h. j/mK gZeh rZdh pDkJh j'Jh. bZm/ dhnK ukdoK B{z
bkito d/ e/ ftSkfJnk j[zdk. wro r'b f;oQkD/ . p?m/^p?m/ EkB
ftykJh iKd/. Gb/ t/fbnK d/ Gb/ pzd/ shthnK j//mK p?m/ eZgV/ yohd
e/ b? iKd/. nkj j[D t/y b? w[zfvnK B/ PhfPnK nkbh d[ekB pDk
bh. yVQ e/ eZgVk t/ud/ n?. yVQ e/ b'e yohdd/ n?. d[ekB w{jo/
jkb/ th T[t/A fbfyn?^okwg[ohnK dh eZgV/ dh jZNh. j[D sK g{ok
pIko ;zxDk j' frn?. ;kjwD/ dkDk wzvh nkbk dbkB T[t/A y[ZbQk
fgnk wzdo skJhA.id'A |;b nkT[Adh T{m^ rZvhnK nk yV'AdhnK
fBzwK j/m,iK No?eNo j[zdk NktK^NktK. j[D sK g?o XoB Bz[{ EK BhA
fEnkT[Adk Bow/ egkj t/b/. eDe M'B/ tk;s/ sK Gkt/A fgzv^fgzv
;?ANo y[ZbQ/ j'J/ B/.
eko *u'A T[sod/ B{z t/y oth GZi e/ w/o/ e'b nkfJnk, “tZv/ gkgk
pj[s b/N j'r/. s[jkB{z jh T[vhed/ ;h. cNkcN uZb' nodk; eoBh
j?.”
46 $ Bw;eko
s[odk^s[odk fBrkj wkodK *eZm *s/. w/o/ Bkb fdnK u'A sK xZN
Jh fd;d? e'Jh. BthA gBhoh n?. o;r[Zb/ s/ pocah dhnK gb/NK
jZEK *u uZeh yVQ/. rZbK wkoh iKd/ n?.eJh nzdo B{z ik oj/ n?.
d[ekB tzBh MkedK u[[pko/ dh Peb Jh pdbh gJh n?. gfjbK
tkbhnK r' b^ ;ohnK nkbhnK d't / A Jh skehnK j? BhA.
tZvhnK^tZvhnK PhfPnK nkbhnK pkohnK jB. PhfPnK ftZu'A dh
bzw/ bzw/ god/ bZr/ B/. iBe dh jZNh tkbk tZvk cZNk< j?A fes/
dhAjdk Jh BhA. nkj j'o Jh Bhb/^ghb/ nZyoK *u e[S fbfynk
fgn?.;wM BhA nkT[Adh.gfjbk tXhnk w'Nh r[ow[yh *u fbfynk
;h. tXhnk gfVQnk iKdk ;h. gfVQnk fejk fe pVk fejk o'I
nkT[AfdnK Bz[{ fbfynk iBe f;T[A wZE/ bZrdk o{j fyV iKdh ;h.
“tZv/ gkgk nk i' p'u e/ nk i' nzdo.” PhP/ tkbk dotkIk
y'bQd/ oth d/ p'bK B/ fposh fJedw s'V fdZsh j?. nzdo tkjtk eZm
j?.GhwK p?m? u"eVh wkoh ekb/ w{zj tkbk. t/y e/ fuVQ uVQdh n?.w?B{z
t/y e/ jZE i'Vd? w[;eVhJ/ i/Q jZ;d?. w?A p/fXnkBk fijk j' e/ T[;
Bkb rZb BjhA eodk. wjkoki dh skfpnk *u p?m frnK. rqzEh B/
nodk; P[o{ eo fdZsh n?. yVQk j' e/ th b'eK Bkb fBrQk BjhA
fwbkT[Adk. jZE i'V nzso^fXnkB j'D dk ftyktk eodk jK. nodk;
ftZu fXnkB BjhA bZr fojk. “;opZs ;zrs dh nodk;HHH. ;odko
iBe f;zx d/ g'so/ ewbgqhs d/ ;g[Zso oftzdo oth B/ fiT{boh
rfjfDnK dk BtK P'n^o{w y'bQfdnK r[o{ dk UN^nk;ok sZefdnK
nodk; eotkJh n?.dksk Gog{o pyPPK pyaP/.” efjzfdnK GkJh
ih B/ nodk; dh ;wkgsh ehsh j?. d/r tos ojh j?. w?A th
gqPkd b? e/ e[M fuo p?mK. ;tkoh ikD wro'A PhPk y'bQ e/ pkjo nk
e/ jZN w{jo/ vjh e[o;h *s/ nk p?fmnK. t/ydK e[o;h e'b tkjtk
ekrI fyZbo/ gJ/ B/. nktdh c'N' t/y e/ MZN ekrI MkV e/ uZedK.
t/ydK fJZe gk;/ oth ns/ fwBkePh dh c'N' j?. fbfynk gVQB
brdK, w'Nh r[ow[yh *u fbfynk j? “fJziBhno fiT{bo^nkg d/
Pfjo ftZu BthA seBhe Bkb rfjD/ fsnko eoB dk P'n^o{w y[ZbQ
frnk j?. fsnko ehs/ rfjD/ th fwbd/ jB. nkovo *s/ fsnko
Bw;eko $ 47
ehs/ iKd/ B/.f;oca n;b ;'B/ dh ehws bJh ikt/rh. gkbP dk
e'Jh Gko BjhA frfDnk ikt/rk. w'V^w[VkJh t/b/ e'Jh ekN BjhA
eZNh ikt/rh, f;oca pDtkJh d/ g?;/ t;{b ehs/ ikDr/. T[vhetkB
iBe f;zx, fJziBhno oftzdo oth s/ w?vw fwBkePh.” gVQ e/
wB sK eh ;oho ezpD bZr fgn?.
pj[s^pj[s w[pkoe` oth, fJj s{z tXhnk ehs?, nkgD/ Pfjo
*u fJj' i/ P'n^o{w dh b'V ;h.” fyzv/ ij/ tkbK nkbk ekjbh Bkb
jZE fwbkT[Adk pkjo ikD bZfrnk oth B{z efj foj?.
“w?vw s[;hA pj[s tXhnk ezw ehs?. eke/ d/ Bkb ya[d p?fmnk
eo'Ar/. b/vhI dh g;zd dk b/vhI B{z j'o fInkdk gsk j[zd?.”
fwBkePh Bkb s[oh nkT[Adh Bhbh ;kVQh tkbh p'bdh ;[Ddh n? .
“Bkb/ fJZeb/ iD/ B{z fJzBk tZvk P'n^o{w fprkB/ jZEK *u SZv e/
pkjo^nzdo ikDk nZieZbQ d/ IwkB/ *u tZvk fo;e n? w?vw
fwBkePh.’ e'b yVQh rdokJ/ i/ ;oho tkbh iBkBh pfjo/ e'b'A e"ch
dk eZg cVdh tfvnkJhnK fijhnK eodh ;[Ddh n?.
“jK w?vw, fJ;/ eoe/ fJj c?;bk fbn?. ewb j[zdk j'o rZb
;h. J/v/ tZv/ eko'pko B{z ;zGkbDk fJZe pzd/ dk ezw BhA. gkgk th
mhe ij/ BhA.” gb/N T[; shthA tzBhA eodh fwBkePh nkydh n?.
“nZSk w?vw. Bkb/ pE/ok ;koh fIzdrh fJBQK B/ ezw ehs?, j[D
nokw eoBr/.”
“jK, fJj sK j?A”
“tXkJhnK w?vw . Bt/A P'n^o{w dhnK .”
“E?Ae i{ foPt.”
“fJj fejV? uVQ/ ij/ bZe nkbk< w?vw B{z tXkJhnK d/D nkbk<
fJj' i/Q Jh nkfJnk eoBr/ j[D fJjd/ e'b.” fJBKQ dhnK rZbK ;[D
e/ nzdo uhj fijh uVQdh n? .
;kjwD/ wbp/ dk Y/o fgn?. u[pko/ *u'A bkjhnK g[okDhnK
u[rkmK s/ j'o fBZe^;[Ze d/ Bkb iBe f;zx dh jZNh tkbk cZNk fgnk
48 $ Bw;eko
t/y e/ wB nzdo'A N[ZN iKd?. rbk Go nkT[Ad?. e'Jh g/P BjhA iKdh.
;koh T[wo dh w/oh eoh^eZsoh wK^g[Zs B/ wbp/ d/ Y/o *s/ ;[ZN fdZsh
n? .
“gkgk ih bU s[jkvh wBg;zd, rowk^row r[bkp ikwB s/
fg;sk pocah.”
oth B/ gb/N w/o/ jZE cVk fdZsh n? .
pocah dk fBZek fijk N[eVk s'V sK fbn? go w{zj *u gkT[D B{z
T[FZek Jh wB BjhA wzBdk .
Bw;eko $ 49
r[nkfunk j'fJnk xo
b'eK B{z efjzd/ ;[Ddh j[zdh, gsk BhA ed/ nktdh SZs j/m p?mKr/
. nktdk xo j't/rk. J/vh tZvh e'mh *u p?mh th ;'udh nK w/ok
e'Jh xo BjhA fojk. fJZIs BjhA. nktd/ jZEhA uktK Bkb T[;koh
e'mh Ugoh bZrdh j?. ezXK th vok ojhnK B/ fJjdhnK. w'j th
nkT[Ad?. nzdo j'o Jh fynkb T[m oj/ B/. eZbQ dk id'A nktd/ ezBhA
;[fDn?. u?B BQha nk fojk. vokfJzr o{w d/ nkdw eZd PhP/ nZrA' dh
bzxD s'A th vo bZfrn?. nktdk fujok th t/yD s'A vodh nK.
;koh oks BhAd BjhA nkJh. fJ;/ eoe/ fszB ti/ dh T[Zmh fcodh
nK. ;{J/ tkb/ wzdo d/ xfVnkb dh nktkI ukj ghAdh d/ ezBhA g?
ojh j?. ihn eod/ s'A th ;oho *u j"A;bk BhA g?Adk th ik e/ wZEk
N/e nktK. doPB eo nktK GrtkB d/. j[D sK wzi/ s'A T[ZmDk th
d[ZGo bZrd?. go ;oho dh p/u?Bh j'Jh gJh n?. fJ;/ eoe/ r/V/
yKdh fcodh nK. ow/P j[d z / MZN T[Zm yVQdh ;K. o;'Jh *u GKfvnK
dk yVek ;[D e/ T[j th T[Zm p?Ajdk. ntkI wkodk, “Phsb d' eZgK
*u ukj gk fbnk. fJZE/ p?Zv *s/ fJeZm/ ghtKr/.” ukj dhnK
u[;ehnK b?AfdnK N?bhftIB nkB eo b?Adk. okwd/t pkpk :'r
nk;D eodk fd;dk. ow/P T[;/ soQK Bkb'^Bkb nk;D eoB bZr
g?Adk.
p?mk^p?mk egkb Gksh eodk. c[zeko/ i/ wkod/ B{z t/ye/
gfjbK^gfjbK w/oh jk;h fBeb iKdh.
o[Ze e/ efjzdk, “;hsb s{z th efonk eo. fezBhnK fpwkohnK
s'A pukn j[zd? :'r eoe/. dtkJhnK BhA ykDhnK g?AdhnK. ;oho
u[;s c[os ofjzd?.
“;kok fdB sK xodk ezw eohd?. T[j ;ko/ fdB dh e;os Jh
n?. Bkb/ w??A sK B"A po B" nK. s[;hA eo fbnk eo'.” w?A nktdk
50 $ Bw;eko
soe fdzdh.
T[j jZ; g?Adk. w?A th jZ;dh. j[D jk;/ feZE/ ofj rJ/.b? frnk
Bkb Jh. gbQK *u b?rh w"s y'j e/ w/o/ jZEK *u. uzdoh jkoN nN?e
dh fpwkoh B/ e'Jh rZb th Bk j'D fdZsh. nzdo/ Jh b? frnk ;G
e[M. s[o frnk u[gZ eoe/. w?Bz{ SZv frnk dzv G'rD B{.z wB p[fMnk
fgn?. j'o Jh g[Zm/^g[Zm/ fynkb nkT[Ad/ B/. wzdo ikD pko/ ;'udh
nK. sK wB efjzd,? “eh yZN fbn? gfjbK wzdo ik e/. J/Bk GrtkB
dk BK b? e/ i/ fJjh j'Dk ;h sK eh fdZsk GrtkB B/.* n"yh j'Jh
GrtkB Bz{ T[bKG/ d/Jh ikBh nK.
‘Uw i? irdhP jo/* dh nktkI Bkb nkosh dh X[B tZiD
bZrdhA j?. bkph ftZu bZrh ;zrhse xzNh dh ntkI j?. d[ZX tkbk
j't/rk. fJj jh ;zd/jK nk e/ xzNh tikT[Ad?. fezBh fwZmh bZrdh ;h
fJj ;zrhse X[B. ow/P B/ fi; fdB xzNh brtkJh ;h sk efjzdk,
‘;ahsb NoB^NoB tkbhnK xzNhnK sK nzdo fjbke/ oZy
fdzdhn?.* ;[Zsk fgnk pzdk sqGe e/ T[md?. fit/A gsk BhA eh j'
frn?.;kv/ p?AeK ftu sK fJ; soQK dhnK xzNhnK yaso/ dk ;kfJoB
j[zdhn?A/. b'e gsk BQhA fet/A xoK *u btkJh p?m/ n?. nkT[D tkbk
id'A r/N s'A xzNh dk pNB dpkT{ oZp dk BK sK ezB *u fgnk eo{.
;zrhs Bkb xpokjN BjhA j[zdh ;r'A wB ya[P j' iKd?.*
T[; fdB fezBk fuo r/N e'b ik e/ tko^tko pNB dpkT[Adk
fojk, fit/A T[; B{z yk; Jh nBzd nk fojk j't/.
nD;od/ B{z T[mdh nK. gs? fJjBk B/ sK T[ZmDk BhA. d[ZX sK
gtke/ Xo Jh d/tK. o;'Jh *u d[ZX tkbk posB b?, g'ou j/m nk
pkjob/ pbp dk pNB dpkT[Adh jK.rbh ukBD Bkb Go iKdh j?.
r/N y'bdh nK. Pzeo d[ZX tkb/ Y'b ftu fwDsh eoB tkb/ wZr Bkb
d[ZX *u th jZE gk foj?. d[ZX *u fJ; soQK jZE gkT[ADk w?B{z fpbe[b
uzrk BjhA bZrdk. ;r'A nbes nkT[Adh n?. fezB/ tkoh fJ; B{z
N'fen?. go fJjdh nkds BQhA ;[Xodh. d[ZX v'b{ *u gk e/ Pzeo
i/p ftu'A gouh eZYd?.
Bw;eko $ 51
“b' phph ih fJ; wjhB/ ek fj;kp.B" ;" gzuk;h o[gJ/ pB/A j?.@
“nZSk GkJh, id d[X
Z ghs? sK pDB/ Jh B/.* w/ok T[Zso jkb/ w{zj'A
fBefbnk Jh n?. T[j fco p'bd?,
“phph ih fdB e/ NkfJw nkfJnk BjhA iksk. Io{os ;h j?.
ekek eJh fdB'A ek wro gV?, efjsk p{N b/Bk j?. i/ j?B s' d/ d'.@
d[ZX s/ gouh b? nzdo nkT[ABhnK. g?;/ frDe/ rbh *u nk,
Pzeo B{z cVk efjzBhnK, “b? GkJh n?seh d/ s/o/ g?;/.nZr/ fit/A j'T[
T[tA/ ;jh.
T[j jZ;dk j?, “BjhA phph ih n?;h e'Jh pks BjhA.@
T[;B[{z eh gs/? w/o/ Bkb eh phsh iKdh n?. tkg; nzdo tZb w[V
ojh jK. fynkbK dh bVh j'o fgSKj B{z s[o g?Adh j?. S'N/ j[zd/ okiB
dk fujok ;kjwD/ nk iKd?. fJjd/ p{N, todh cNk^cN efje/
fJjd/ gkgk s'A wzrtkT'[Adh j[zdh ;K. ed/ fwzN b/N BhA j'D fdZ/s/ ;h.
ekbi gVQB bZfrnk ;ikn^;ikn e/ s'odh. tXhnk s'A tXhnk
ihBK gkT[Adk . wfjzr/^wfjzr/ p{N. w/o/ th Xosh s/ g?o Bk brd/
. id'A okiB dh fe;/ th iwks dk Bshik nkT[Adk jo tkoh c;N
nkT[Adk. n?wHn?;H;hH u'A tXhnK Bzpo bJ/. fJjd/ gkgk c[Zb/ Bk
;wkT[D.
w?B{z efjzdk fJ;/ ya[Ph *u w;{oh dk N[{o bktKr/. ow/P B/ p?Ae s'A
jcs/ dh S[ZNh b? bJh. w?B{z ;e{bK dhnK S[ZNhnK ;h. wwsk B{z
dZf;nk T[j y[Ph *u ufje T[Zmh. ;kjwD/ P'n e/; *u d't/A
G?D^GoktK dh c'N' gJh fd;dh n?.w;{oh fyZuh ;h gjkVh *s/
yfVQnK dh fJZe c'N'rokco B/.
j[D T[;/ G?D B{z p[bkT[Dk th BQhA ukj[zdk uzdo/ w{zj nkbk. nkB/
^pjkB/ T[;s/ fuVQd?. jkbKfe T[j nktd/ xo^pko dh n?. fJjd/
pokpo dh n?. B"eoh eodh n?. fJjs'A eh XokT[Adh n? < go
nktdh w/w B{z y[P eoB tk;s/ fezBk e[S T[rbd? wwsk B{z. id
T[jdh rZb eodh nK, fsT[Vh wZE/ g? iKdh n?. w/o/ tk;s/ sK d/
52 $ Bw;eko
th o{g n? w/oh Xh. pkoK ;kb j'r/ ;h w/oh e[Zy ;[zBh gJh ;h. fezBk
T[dk; ofjzdh ;K w?A. Pkw B{z id'A ow/P xo/ nkT[Adk. w/ok fujok
t/y e/ u[g
Z j' iKdk. nzdo/^nzdo T[j th sof;nk fgnk ;h pZu/ dh
febekoh B{z. ;Z; tko^tko u'Gk fdzdh ofjzdh. fJjdk S'Nk GkJh
Pth nZv w/o/ nZr/ fgZS/ fcodk ofjzdk. fJj sK fvT{Nh *s/ j[zdk.
T[j ekbi'A nk w?B{z Gkph^Gkph eodk eJh r[ZMhnK owIk wkodk.
jZ;e/ Nkb fdzdh. T[jdhnK joesk s'A bZrdk fit/A xo'A Jh gkD
fdZsh j'Jh ;h T[;B{z. ow/P B{z vodh w?/ ;kca Bk d;dh. xo *u rZb
tX ikT{. nkB/^pjkB/ w?A nzdobk dod nZyK d/ gkDh okjhA pkjo
eZYdh.
ow/P dk fJjh fdbk;k j[zdk, “y[P fojk eo ;G mhe j'I{.**
“s[;hA sK pkjo ik e/ d';sK^fwZsoK *u e[S fuo bJh rZb
G[Zb^G[bkn iKd/ j't'Ar/. w/oh sK ;kok fdB sko fJZE/ Jh tZidh
ofjzdh n?.;kok fdB fJ;/ fcaeo *u Jh bzxd?. ;e[{b *u w/ohnK
e[bhrI nkg'^nkgD/ pZfunk dhnK rZbK eoBrhnK. w?A u[Zg p?mh
ofjzdh jK. eh rZb eoK T[jBK Bkb. fwf;I f;ZX{ sK pVh Byao/ Bkb
rZb eo{, “Phsb w?vw nkgK ewkT[Ad/ ekjd/ bJh nK. u?enZg
eotkU fe;/ uzr/ vkeNo s'A.* eh dZ;K T[jBz{ ;kv/ d'jK ihnK dh
;koh sBykj sK veNoK d/ xoK *u ubh iKdh j?. fJjd/ Gkn dh
th jkb/ u?enZg pkeh n?. xo/ nk iKdh j'o tE/ok e[S ;[DB B[[{z
fwbdk. Pth wko/ Bz{ sK w?A fJe fdB ;yas PpdK Bkb nkgD/ s'A
goQ/ ehsk, “nktd/ Gok dh fJZIs pzBh Jh t/y.”
ezB i/ MkVdk s[o frnk. fezB/ ;kbK d/ e'mh gk e/ fJZE/ ofjzB/
nK. go i/ fes/ nkT{ nZi sZe th oVe oZyd/ w/o/ ej/ dh. w?A
fejVk gotkj eodh nK. fiT[Adh oj/ w/oh ohBk G?D. ihjB/ w/ok
nzdobk d[Zy gfjukfDnK. ohBk w/oh wk;h dh Xh n?. n;h vhHJ/
Hth ekbi *u fJeZmhnK gVQhnK. j';Nb *u fJe' ewok ;h. d't/
A fJZe d{i/ dhnK fBZehnK^fBZehnK nkdsK s'A ikD{ ;h. ftnkjK s'A
wro' th n;hA fJZe d{ih B{z T[t/A jh fwbdhnK ofjzdhnK. ohBk d/
xo tkb/ dk ow/P Bkb ;[Gkn fwbdk ;h. id ed/ n;hA ohBk e'b
Bw;eko $ 53
iKd/ nktd/ ihi/ Bkb g{o/ wy"b eodh. fdb dh ;kca ;h ohBk fit/
A pkjo T[t/A nzdo'A. ow/P ohBk e'bk ik e/ y[P j[zdk ;h .
fJe fdB rZbK ubdhnK *u ohBk B/ fejk, “feT[A ihik ih
T[dk; p?m/ UA. w/o/ g/N ftubk pZuk s[jkv/ ftjV/ *u y/fvnk eo{.
w/o/ e'b j?r/ B/ rhs{ s/ ftPtk;.” e[S wjhfBnK pknd ohBk d/
gsh dk c'B ;h fe ohBk e'b bVeh j'Jh n?. w?A s/ ow/P B/ g?o i[Zsh
Bk gkJh. e[S fdBK dh jh wwsk B{z n;hA M'bh *u g[nk fbnkJ/
;K.fJzM brdk fit/A w/oh ;[Zeh gJh prhuh ftZu pjko nk rJh.
wwsk B{z ;zGkbdh B{z gsk Jh Bk bZrdk ed'A fdB ufVQnk, ed'A fSg
frnk. ed/ d[ZX row eoe/ fgbk fdZsk, ed/ B[jk fdZsh. c/o wwsk
dhnK s'sbhnK rZbK sK ;kfonK B{z y[P eoh oZydhnK .
GrtkB B/ w/o/ *s/ fwjo dk tZvk jZE oZye/ w/ok nzdo mko fdZsk
;h. fszB ;kb pknd fJj okiB w/o/ g/N fgnk . fJjd/ iBw Bkb
sK ;" ;tor fwbr/ ;h. g{o/ gzdoK tfoQnK pknd id'A pzdk nk;
th SZv iKd? fJe soKQ. fJjB{z gkfbnk, gVQkfJnk go eh edo
gkJh n? w/oh <
j[D efjzd?, “wK sK n?t/A s[oh fcodh n?.’
T[bNk j'o gZEo u[Ze^u[Ze wkod?. i' fJjdh okDh ej/ Ujh ;Zs
n?. fJjB{z g[ZSD tkbk j't/ fprkBh Xh B{z eh dod n? id s{z fYZv'A
eZFfYnk th Ifjo T[rbd?A wK B{z. fJj Ifjo oks dk szr eohA
iKd?.wB fJjh efj foj? fe xo SZve/ n?Bh d{o ubh iktK, fiZE/
w[V j'o rZbK Bk ;[DBhnK g?D. Bkb d/ ewo/ *u'A w'pkfJb d/
nbkow dh nktkI ;[Ddh j?. fJ; tko g'sk okj[b j';Nb s'A BjhA
nkfJnk. i/ T[j j't/ T[mD;ko w/ok dotkIk y'bQe/ g?ohA jZE bkT[Adk
j?. n;h;K b?Adk j?. w?A nkgD/ ewo/ dk dotkIk gfjbK jh Y'n
oZfyn?. w?B{z gs? T[mD;ko i/ ;kjwD/ fd; iktK, e[S Bk e[S Io{o
p'bd? g[Zmk f;ZXk. BhBk g'sh dh nktkI th ;[Ddh n?. ikr T[FZmh
j?. pj[s fgnkoh pZuh j?. id d't/A ihn fvT{Nh *s/ s[o iKd/ B/ sK
w/o/ e'b y/vdh fezBhnK rZbK eodh j?. w'j eodh n? nzsK dk go
fJjBK B{z nzdo'A^nzdo nZr bZr iKdh n?. i/ fes/ w/o/ Bkb y/vdh,
54 $ Bw;eko
rZbK eodh B{z t/y b?D. ;e{b dh t?B nkT[Adh j?, fJj th ftukoh ;e{b
ubh iKdh n?. wIp{oh *u w;K thj^gZuh fwzN w/o/ e'b SZvd/ B/.
fJjBK dhnK p;K d/ ;w/A gfjbK B/. d{ik pZ; ;N?Av ikDk g?Ad?
d'jK ihnK B{z. d/yD tkbk j[zd? fet/A nZr bZrh tkfbnK tKr ;e{No
GikT[Ad? xo'A. ;zd/jK NkfJw *s/ ed/ T[FZmd/ BhA. b'e th ;e{bK
dhnK B"eohnK eod/ n?. fJj nbfjdk Jh B/. eJh tko nkJ/
^rJ/ w{jo/ rZbK^rZbK *u g?AjN pDkT[Dr/. n;hA ‘gq'c?;o nK.’ b'e
f;nkD/ sK ;wMd/ Jh B/, th ;e{bK *u fejV/ g'qc?;o j[zd/ n?. gbZ;
N{ d/ pZfunK B{z gVQkT[D tkfbnK B{z b?euoko pDksk ;oeko B/. w?A
th B"eoh ehsh n?. uZb SZv go/Q. BhBk dh rZb eodh ;K. n?Bh
f;nkDh j? i/ fes/ w/o/ ewo/ *u Pokos eodh B{z ;kjwD/ P'n
e/; ftZu gJh ow/P dh c'N' tZb fJPkok eoe/ efj fdzdh, “dkdk
ih BokI j' ikDr/”
fJedw rzGho j' iKdh. gfjbK^gfjbK sK eJh ;tkb th
eodh, “dkdk ih ep nkJ/Ar/.’ go j[D ;wMdh n?. c'N' nZr/ jZE
i'V Bw;eko eodh n?. fJj ;wMd/ n? e[Vh fJjd/ e'b ofj rJh
gsk BhA eh j'i{.
eZgfVnK tkbh rZb fes/ G[bdh n?. fJe fdB w?A wzdo ikD
bZrh. g'sh t/y e/ efjD bZrh, “dkdh wK w?A th ikT{Arh nkge/ ;kE’
w?A tE/ok Nkbh. w?B{z gsk ;h fJjBK dk . pZuk sK pZuk Jh j[zd?. Bk
Nbh . w?A b? rJh. T[E/ y/vdh B/ fes/ N{Nh fJedw SZv bJh.
coke frZbh j'rh. xo tVB dh d/o ;h. pZ; j'rh P[o{ w/w.
“wzwh i/ s[jkB{z nktdk fcaeo BhQA, fJ; pZuh dk sK fcaeo eo'.
eh n? T[E/ wzdo *u. ;ko/ eZgV/ frZb/ eo fbnkJh n?. i/ s[jkvk
fdwkra fJzBk th ezw BjhA eodk fe pZu/ dh ;zGkb fet/A eoBh j[zdh
n? . s[;hA b? e/ fe; tk;s/ rJ/ ;h fJ;B{z< ”
;[De/ u[Zg yVQh ;K. ;'udh ;K nkyK ihjd/ f;o *s/ f;nkDh
pDh fcodh n?A fJj th w/ok Jh gkfbn?. s?B{z ftnkje/ fbnKdk
fJj th w/oh f;nkDg iK p/;wMh n?. go eh eoK tes wIp{o
Bw;eko $ 55
eohA yVQ?. e'Jh I'o BhA ubdk. fJ; xo *u ofjD B{z T[FZek wB BhA
wzBdk. go p?mhA nK p[Zs pDh .
;'udh nK b'e eh efjDr/. gfVQnK^fbfynK dk NZpo n?.
eohA eh iKd/ B/. go nZi ca?;bk eoBk Jh n?.
p?FZv s'A T[FZme/ pkjo r[;bykB/ tZb ikD dh ;'udh jK. n?B/ B{z
w/o/ w'pkfJb dh xzNh tZiD bZrdh n?. n?Be bke/ Bzpo ;eohB
t/ydh jK. wwsk dk c'B j?. wB ezp fijk iKd? nzdo'A. rZbK ;[De/
j'o ;VBr/. nkB eoe/ j"bh fijh g[ZSdh jK. ‘p/Nk mhe j'<’
‘jK wzwh ih, s[;hA mhe j'< w?A sK t?;/ Jh fwbk fbnk, s[jkvh
f;js dk gsk eoB bJh. oks c'B BhA j'fJnk. e[M nzfes B{z yzx
i[ekw fijk ;h. T[bMh ojh ezw *u. w?A ;'funk j[D g[ZS btK.’
‘w?A mhe nK p/Nh, fJj T[Fm
Z / fcod/ B/ d't/A. nZXk xzNk mfjoe/
eoKrh s?B{z c'B.’ efj c'B eZN fdZsk j? .
c'B w/I *s/ oZydh jK. wB j'o n"yk j[zd?. wwsk pko/ ;'ue/.
fezBh fgnkoh p/Nh n? w/oh. pVh ;zxoP dh fIzdrh n? fJ;dh.
B'fJvk tor/ s/I ocasko Pfjo dh fIzdrh ftZu nkgD/ ;Z;^;[jo/
dh ;zGkb eodh ed/ BjhA nedh^Eedh. ;Z; sK ftukoh uko ;kb
j'r/ wzi/ *u gJh n?. n?;h fpwkoh B/ T[bMkJh n? Bk fJZXo dh Bk
T[FZXo dh. gJh^gJh dh fefonk ;'XDh g?Adh j?. wwsk dk xo
tkbk oth dtkJhnK dh ezgBh *u bZrk j'fJn?. GZi^BZm dh fIzdrh
n? ftuko/ dh. gsk Jh n? nZi eZbQ dhnK gokJht/N B"eohnK dk
eh jkb j?. ;[Gk S/ ti/ xo'A fBeb iKd?. nZXh oks xo/ w[Vd?. oZp
dk P[eo j? wwsk dk dcaso d; ti/ bZrd?. gzi ti/ xo/ nk iKdh
j?. PBh^n?stko S[N Z h jz[dh n? T[;B{z. fdB/A T[jdk ;j[ok ;KGd? ;Z;
B{z Xh ;[gqh:k pzrb"o n?wHphHJ/ eodh n?. bkfJe n? N?;N gk;
eorh ;h fgSb/ ;kb. w[zvk nzfes jkb/ S'N? T[E/ Jh u"Eh *u gVQd?.
wwsk c'B eo fdzdh n?, ‘wzwh e[S fdB tk;s/ nki'.’
w?A ubh iKdh jK. ftukoh dk wB j'o j' iKd?. ezw sK w?E'A th
fejVk j[zd? pj[sk. fJZe pzdk p?mk ofjzd?. xo *u pzdk jo t/b/
56 $ Bw;eko
fpwko fgnk j't/ ;kok xo Jh fpwko bZrd?. Xh dh n"y th t/yDh
n"yh n?.
fJjBK d/ fYZvK *u j'o Jh rZbK GohnK gJhn?A. nzdo ;kca j't/
sK ;fji j'D. uzrk ewkT[Ad/ n? uzrk yKd/ n?. nzdo gsk BhA eh
x[bdk ofjzd? d'BK d/. okj[b g's/ B/ gbZ; N{ ehsh j? BkB w?vheb
Bkb. T[;B{z fJzihBhnfozr *u dkybk fwfbn?. nkJhHnkJhHNh
o[Veh dkyabk Goe/ nkfJnk. bkph *u ;ko/ fJZem/ p?m/ ;h. w?B{z
ukn g{ok ;h. wfynK, ‘gZ[s gfVQnk eohA tXhnk fdb bk e/. fizB/
g?;/ s/o/ wzwh gkgk d/D T[j th mhe n?. i/ j'o b'V j't/ w?B{z c'B eo
fdnk eohA. w?A nkg/ G/fink eo{z. n"y Bk eZNhA. ;ko/ y[P p?m/ ;K.
sK okiB p'bd?, ‘wzwh uzrk j'fJnk s[;hA rZb :kd eotk fdZsh.
w?A oks th ;'udK fojK. okj[b bJh jkfJo n?i{e/PB b'B ngbkJh
eo fdnK. e'mh dh ofi;No/PB w/o/ BKn j' ikt/. nuZb ikfJdkd
dh rozNh d/Dh g?Dh n?A w?B{z. pZuk gVQdk oj{. Bkb/ nkgK ;"y/ ojKr/
.’
‘p/N/ s/o/ BKn u/Ai eoB dh eh rZb n?. w?A f;ZXh wkoNr/I
eotk fdzBh nK.’
‘b? w/o/ *s/ :ehB BhA s?B{z. w?A Jh ;KGrK s?B{z, e'mh B/ Bh
;zGkbBk.’
“;KG ;zGkb dk w"ek nkT{ p/N/ ;zGkb bJhA. jkb/ w?A s[oh
fcodh nK dtkJhnK p{NhnK d/ ;jko/. pZu/ B{z gVQk.@ pZ; fJ;/ rZb
*s/ sfVzr j' frnk.
“wwsk dk c'B nki/ jo/e uhI T[;B{z jkIo eodh n?A. g?BPB
fwb{ sK fdZbh tkbh rZvh cVQb{. w/oh fe;/ rZb dh e'Jh edo BQhA.@
w?B{z p'fbnk.
pZu/ dh ;koh y[Ph eb/P *u o'bsh fJjB/A. w?A ;[De/ c/o th
u[Zg. nky{, “shi/ fdB wwsk e'b eh b?D ikBhA n?. oth ezgBh
ubk iKd?. wwsk fvT[{Nh *s/ s[o iKdh n?, s{z d; fJeZbh ehjd/
e'b ikBh n?<@
Bw;eko $ 57
w?A tE/ok ;wMkfJn?, Xh dh n"y eoe/ ikBh nK. ;kok fdB
ftukoh o[bh ofjzdh n? e[Vh pkjo n? T[jdk fcaeo eodh n?. wz[vk
nkg S'Nk n?BK u[;s BhA. xo *u fpwkoh dh jo t/b/ dh n"y Bkb
pzdk N[N
Z iKd?. Bkb/ fejVk o'I ikBhA nK wjhB/ d' wjhfBnK wro'A
ik nkT[ABh nK. j'o T[E/ ik e/ w?A T[;B[{z eh d/ nkT[Bh nK.*
go w/oh fJe th ;[DB B{z fsnko BQhA. s[b *s/ uZeh oZyd?
nkBhA^pjkBhA.*
nky{, “;kv/ pZfunK dk th fyankb eo. id'A rZb eohJ/ ykbh
jZE ftyk fdzBhA n?.@
“s/oh o;'Jh dk you, d[XZ d/ g?;/, fpibh dk fpZb ;G w?A fdzBh
nK. s[;h d't/A ihnK B/ ed/ g[ZfSnk th feE'A nkT[Ad/ n?. jkb/ s{z
ykbh jZE goyd/?A.@
n"yh j'Jh fJZXo^T[ZXo p?mh fdB eNdh nK. g's/^g'sh dk w'j
n?. w/ok nzdo g[ZfSnk ikDd/?.
go;'A wwsk e'b'A nkJh. oks B{z g?r/ o'Nh yk e/. eZbQ ;t/o/
okiB efjzdk, ‘wzwh rowhnK nk ojhnK B/ g[okDk J/H;hH mhe
Bh uZb fojk. pdbDk j?. g?BPB fwbrh j'T{.*
‘wfynk w/oh f;js ih mhe BhA. e[SsK w?A dtkJhnK b? nkJh,
d{o dk g?Avk eoe/ feokfJnk GkfVnK *u bZr rJ/ n?sehA.* n?Bk
Jh fejk w?A.
pZ; c/o eh ;h. T[j p'fbnk i' BjhA p'bDk ;h.
‘T[E/ ikD tk;s/ tE/o/ g?;/ nk iKd/ B/. nktd/ xo tk;s/ e[S
BhA s/o/ e'b/. T[j fprkB/ \{B B[{z gkb fdZsk, gVQk fdZsk ftnkj
fdZsh. jkb/ j'o eh ofj frnk T[jdk. u[edh n?A nN?uh rzih wk;h
m{z ;bkw, fdZbh.*
fezBk fuo p'fbnk. w?A c/o th u[Zg ojh.
n?B/ B{z w//w ;kfjp th nzdo'A p'b T[Zmh, “feT[A nktdk phHghH
tXkfJn?. fJj dk eh ikT[{ vkeNoK e'b/ s[;hA s[o/ fco'r/A.nzdo
58 $ Bw;eko
nk ikU.*
wB *u nkt/ ph ejK phHgh sK s{z tXkT[Adh n?A. fijVh oks dh
bZrh gJh n?A fJjdk fdwk} uZeD. fJj v"o{ B{z n?BhnK feZE/
n"Vdhn?A/.wro'A nk e/ ;Zuh pDdh n?A ny/ u[Zg oj'A. w?A u[Zg ojh
i/ p'bh sK rZb j'o tX{. fBYkb j' e/ nktd/ ewo/* u nk gJh.
tkjtk fuo pknd r[;byakB/ pzBh rJh sK bZr/ gJ/ d't/A. gZy/ dh
nktkI *u w/o/ pkjo nkT[D dk gsk BhA bZfrnk fJjBK B{z.
‘s[;hA w{zj BhA t/fynk fet/A Bhb gkJ/ gJ/ B/. pkjK s/ Bkb/ rb
e'b/ w'fYnK *s/ th MohNk B/.*
‘nkj'.* w?A ;G ;wMdK w?A fejVk fBnkDk. Uj G?D u'nHHHHHuzrk
jZNk eZNk fgn?. shtha gzi ;kb j'r/ wzi/ *u gJh n?. fJj fEnkrh
T[;B{z w[cas *u.
‘nkjh sK rZb w?A efjzBh nK, j'o ;KGd/ B/ fJj wohI B[z{. Xh
B{z uVQ/ wjhB/ g?BPB cVk nkT[Adh n?. T[jB[{z eh b'V n? p'bD dh.
T[j feT[A e[;edh n?.*
;[De/ ;oho ezp frnk. edw T[E/ Jh o[e rJ/. bZsK dk Gko
wDK w{zjhA j' frnk. bZfrnk fdwk} dh BkVh cN{rh. w;K r[;bykB/
ftu rJh. tkg; nk wzi/ *s/ XVZw d/D/ fvZrh. gsk BhA bZfrnk
fejV/ t/b/ B/oQk j' frnk. Bk fJjBK B/ p[bkfJnk Bk w?A p'bh.
p?r ftu eZgV/ T[t/A gkJ/ gJ/ B/. j[D fJ; xo dk w{zj BhA
d/y{zrh. nkgDk p?r s/ nN?uh u[Ze s[oB bZrdh nK. fgZS'A BhBk dh
nktkI j?,
‘dkdh wK nki fco ejK ub/. BjhA ikBk. w[M/ ne/b/ ofjBk
gVsk j?, t?B nkB/ sZe. w[M/ n?;/ BjhA nZSk brsk. w?A BjhA ikB/
d[{zrh.* BhBk w/ok p?r cVe/ nzdo tZb fyZu ojh j?.
‘Bk p/N/ ofjD d/HHHH.*
‘t' d/y' dkdk ih t/y oj/ j?A, BokI j'Ar/.*
g'sh d/ p'b ;[D e/ ewo/ nzdo ezX *s/ Nzrh ow/P dh c'N' pzBh
t/y e/ sK ;kj ;{s/ iKd/ B/. p?r jZE'A S[ZN iKd/?. ;[zB j'Jh dk d/jbh
d/ fJZe g?o pkjo s/ d{ik nzdo j?. Bw;eko $ 59
g"Vh
fJedw nZGVtkj/ T[m p?fmnk jK. T[FZgo bJh ukdo bkje/
goQK trkj wkoh j?. GwZsfonK tKr nZyK wbdk, fJXo^T[FZXo
t/y fojk jK. ;oho w[Ve'^w[Veh j'fJnk fgnk j? . j'P *u
nkfJnK sK e[M ;zGbD dh e'fPP eo fojk jK, go fdb dh XVeD
jkb/ th s/I uZb ojh j? . fJT[A bZrd? fit/A nzdo uZeh d/ g[V fJZe
d{i/ Bkb tZi^tZie/ yVek eo oj/ j'D . ;oho B{z ezNo'b eoB dh
e'fPP eo fojk jK go j' BjhA fojk . r[opkDh dhnK s[eK nzdo/
^nzdo fXnk e/, nzdob/ B{z Bkowb eoB dh e'fPP eo fojk jK .
bZrd? fit/A pj[s tZv/ s{cakB *u'A pu fBefbnk jK .
“bU! ukj gh bU, nZi tkjtk ;d/jK T[FZm/ p?m/ j'.” gsBh dh
nktkI B/ fNe fNeh s'V fdZsh j? . T[; dh nktkI ;[D T[; tZb u[Zg
ukg t/yD bZrdk jK .
“eh rZb fuZs mhe BjhA . n?A u[Zg fij/ feT[A p?m/ j' . fe; rZb
dh fuzsk j? . oks th ;[Zs/ gJ/ poVkJh iKd/ ;h . w?A ;'funk e'Jh
;[gBk nkfJnk j'T{ . n?tA/ fcaeo Bk efonk eo' . tXhnk fIzdrh
n? nkgDh . uzrh B"eoh eod/ jK, uzrk ewkT[Ad/ jK . pZu/ ;?FZN B/
. j'o dZ;' eh ukjhd? s[jkB{z. b'eK *u s[jkvh g{oh fJZIs n?. fe;
rZb dk fcaeo eoh iKd/ U<”
gsBh nkgD/ ;[Gkn w[skfpe rZbK eodh^eodh ukj dk eZg
w/I *s/ oZy, o;'Jh tZb ubh rJh j? . ezpd/ jZEK Bkb eZg u[Ze e/
ukj dh x[ZN GoB bZrdk jK sK gsBh dh rZb ;{Jh dh u'G tKr
nzdo tZiD bZrdh n? . i/ b'eK *u w/oh g{oh fJZIs n?, J/;/ eoe/
sK fezBhnK oksK dh BhAd T[Fv
Z h gJh n? . ed/ r'bh BjhA bJh ;h.
eZbQ id f;o B{z pj[s fInkdk x[w/ohnK nk ojhnK ;h, vkH tow/
e'b'A phHghH u?FZe eotkfJnk . fJe ;" nZ;h *s/ gj[zfunk fgnk
60 $ Bw;eko
;h. phHgh ns/ N?BPB xNkT[D dhnK r'bhnK b? e/ xo/ nk frnk
;K. fJj r'bhnK th n;o BjhA eo ojhnK . gsBh wBgqhs s'A
r'bhnK d/ gZs/ b[e'n e/ oZy/ B/ . fJ;B{z dtkJhnK dk gsk bZfrnk,
ftukoh j'o n"yh j't/rh . w/ok fujok t/y e/ Jh fezBk T[dk; j'
iKdh j?. ykbh eZg w[Ve/ w/I *s/ oZyfdnK, ;wkrw tkbh ohb
fdwkr ftZu uZbD bZr g?Adh j?. nwBdhg dk jZ;dk fujok nZyK
;kjwD/ nk iKdk j?. T[;dh fyZb fpbhnK j[zdh nktkI ezBK ftZu
N[DeD bZr g?Adh j?. c'B *s/ rZbk eodk nwBdhg efj fojk ;h,
“gq'c?;o ;kfjp, ;kvk ;Zdk Io{o ep{b efoU.fJ; y[Pe izrb
tor/ fJbke/ ftZu nkg nkUAr/ sK pjko nkJ/rh. ;kfjs o;hnK
B{z ;kfjs dk o; fwb/rk. BthnK ebwK B{z ;/X fwb/rh. nkgd/
fezB/ ;N{v?AN n;hA p[bkJ/ B/. nwBdhg y[P w{v *u rZbK eodk
w/oh tfvnkJh eo fojk ;h. ;wkrw d/ ekovK *s/ ftP/P BkT[A ;h/
w/ok. ekov w?B{z gfjbK jh fwb u[Zfenk ;h.
;wkrw tkb/ fdB ;d/jK jh T[m fsnko j'fJnk ;K. fezBk
uzrk^uzrk bZr fojk ;h. o;s/ ftZu iKd/ tes eko d/ PhfPnK
ftu'A pkjo tZb fBrkj iKfdnK w/o/ nwBdhg dh rZb u/s/ nkT[D
bZrh. tkfenk Jh izrb phnkpkB tork ;h fJj fJbkek . wJh
i{B dh fsZyV rowh. e[M gb th pkjo fBZeb' w{zj ;[ZeD bZr
iKdk.jkVh dh ca;b dh eNkJh j' u[Zeh ;h. egkj^BowK jkb/
f;nkVK d/ nzdo jh ;kj b? fojk ;h. fes/^fes/ e'Jh jo/ uko/ dh
d"rh BIo gJh ;h. okj *u iKfdnK fIndk y/s yakbh gJ/ ;h.
fJ;/ eoe/ fBrkj d{o^d{o sZe ikdh ;h. sZsh jtk *u o/s T[Zvdh
th fes/ BIoh g?Adh.
fes/^fes/ e"Jh NktK^NktK doZys BIoh g?Adk ;h.
izv dk doZys t/yd/ wB *u pugB dhnK :kdK u/s/ nkT[D
bZrhnK. Pfjo *u ofje/ sK fJjBk doZysK B{z G[Zb jh frnk ;K.
;e{b gVQd/. ;zdbh eh Ykp *s/ nk e/ o[e ikDk. v{zxh Ykp *u
gkDh *u fNwfNwkT[aAd/ sko/ fij/ fd;d/. cVB B{z ihn eodk go
jtk Bkb Mbe'oK fijhnK j'o gk;/ s[o iKdhnK. Ykp feBko/ o'VK
Bw;eko $ 61
tkbh Xosh *u fJ;/ soQK dk izv dk doZys ;h. i/m jkVQ d/ wjhB/
izv s/ bZr/ y'y/ j/mK fvZr/ gJ/ j[zd/. cZNh p;sk oZye/ y/vD bZr iKd/
Bkb/ y'y/ u[r e/ ykD br iKd/. b'n *u ;[Ze/ y'fynK dh yV^yV
;[Ddh fJj pVk fgnkok ;zrhs ;h. jtk Bkb N[ZNe/ fvZrd/ y'fynK
B{z GZi^GZi e/ fJeZmk eod/.
xo/ rJ/ B{z wK efjzdh, “T[E/ Bk g[Zs o[fenk eo'. d[gfjo t/b/
izvK d/ doZysK *s/ pbktK j[zdhnK B//. i[nkeK d/ wro bZr iKdhnK
B/.”
nZi th T[j' fijh pbkn wro bZrh j'Jh n?. j[D sK p/p/ th
BjhA i' dZ;/ pbktK G?VhnK j[zdhnK B/. i[nkeK d/ wro g? iKdhnK
B/. Bkb/ T[E/ sK e'Jh N'nk^fNZpk th BjhA ;h fiZE'A fJj pbkn
w/o/ wro g?rh. e'Jh izv BhA ;h B/V/^s/V/. gsk BhA fJj pbkn
fejV/ y/s *u'A w/o/ wro bZr gJh.T[E/ sK ;wkrw ;h tXhnK Pfjo
dh fszB wzIbh ;kca ;[Eoh fJwkos. ;wkrw tkb/ yZ[bQ/ ftjV/ ftu
tXhnk N?AN bZrk j'fJnk . gzvkb *u gbk;fNe dhnK e[o;hnK
dhnK eskoK.wzu T[Zgo ;'ca/ d/ w{jo/ eZu dk w/I s/ r[bd;sk
;fink j'fJnk ;h.w?A sK ;Zs ikfDnK d/ ftueko p?mk ;K. fit/
A ;Zs fizdfonK nzdo e'Jh uhI ;zGkbh gJh j't/, T[E/ e'Jh pbkn
fet/A gj[zu ;edh ;h. w/o/ yZp/ jZE p[bko/ wkJhe T[ZsA' nkgD/^nkgD/
ftuko g/P eo oj/ ;B. ;kjwD/ rzGho fujfonK tkb/ u/szB ;o's/
. c[ZbK tKr Nfjed/ go I'pB dh uwe tkb/ w[yfVnK *u fynkbK
dh skIrh v[Zb^v[[Zb g? ojh ;h. wB y[Ph Bkb M{w fojk ;h.
“n;hA fizBK dhnK fbysK B{z gVQe/ fIzdrh fiT[Dh f;Zyh.
fbyDk gVQBk f;Zfynk nZi ;kv/ dofwnkB B/HHHHHHHHHHHHHH.”
w/o/ pko/ p'bD tkfbnK d/ w{zj'A feod/ p'b, wB B{z j'o th s;Zbh
s/ wkD d/ oj/ ;B.
wB nzdo'A^nzdo rd^rd j' fojk ;h. n?B/ tXhnK ;wkrw
ftu'A b'eK d/ Go/ fJeZm/ *u fezB/ jh jZE w/o/ tZb ;fseko Bkb T[Zm
oj/ ;B.
62 $ Bw;eko
eJh B"itkB w[zfvnK B/ nkgDh rZb eofdnK pko^pko w/ohnK
ouBktK dk fIeo ehsk. fJe fdb fyZut/A gfjokt/ tkbh e[Vh B/
eftsk^efjzfdnK pV/ jh tZyo/ nzdkI *u w/ohnK eftsktK dh
skohca ehsh. T[; dk fJj nzdkI wB B{z y[P eo frnk. wzu s/
nkT[D tkbk jo ;yP f;o M[ekn w/?B{z Bw;eko eo fojk ;h. pVk
fgnkok wkj"b, w/ok th f;o T[jBK nZr/ M[e iKdk.
“gkgk ih fe;B{z jZE i'V f;o M[ekJhA iKd/ j'. jkb/ sK BQks/ th
BhA s[;hA. fejV/ r[o{ B{z ;h; fBtke/ p/Bsh eo oj/ j'<@ p/Nh
btgqhs d/ p'bK Bkb w/oh fposh N[ZN iKdh j?.
;'udK fJjB{z eh dZ;K fe p/N/, fe;B{z f;o M[ek fojK. f;o wZEk
sK w/ok j[D gsk BhA ehjd/^ehjd/ w{jo/ orVBk gT[. w/o/ nzdobh
jkbs eh pDh gJh n?< s?Bz{ eh gs? fgnkoh pZuh.
yK;h c/o T[Zm yVh j?. nZyK *u gkDh fBebD bZrd/?.
“gkgk eh rZb n? s[jkvh yzx mhe feT[A BhA j'Jh< ”p/Nh
btgqhs d/ ;tkb B/ nzdobh ohb c/o o'e fdZsh.
“BjhA p/N/ nZr/ Bkb'A ekcah mhe n?.”
“gkgk oks th s[;hA yzxd/ oj/ j'. wjhB/ s'A T[go j' frn?.
nzdo e'Jh fJzBc?ePB fInkdk Bk j't/ vkeNo B[{z uzrh soQK u?e
eotkU.
eZb T[ZmD t/b/ p[oP eod/ th fezBk j' oj/ ;h yzx Bkb.”
“p/N/ s{z f|eo Bk eo nZi fco iktKrk vkeNo e'b. mhe j'
ikt/rh.”
btgqhs dh rZb ;[D e/ T[;B{z itkp d/ e/ p/fcaeo eoB dh e'fPP
ehsh j? go nkgD/ nzdob/ vo B{z fet/A th fgZS/ BjhA gk fojk jK.
n;b *u fJj yzx th w/o/ T[; nzdob/ fcaeo eoe/ mhe BjhA j'
ojh. ;r'A vo Bkb j'o tZX ojh j?. id ed/ ;'uK dhnK v{zxkDK
ftZu pj[s BhtK ubk iKdk j? sK yzx d/ pjkB/ pkjo fBebD dh
e'fPP eodk jK.
eZb id gsBh B/ w?B{z p?Zv *s/ p/;[ofsnK tKr fgnk t/fynK sK
Bw;eko $ 63
fejk, “eh rZb ykDk sK yk b?Dk ;h. s[jkB{z gs? w?A sK b/N nktKrh.
btgqhs th Pkw B{z w[V/rh. s[;hA T[t/A gJ/ U fit/A SZve/ rJh ;K.
nZi ekbi th BjhA rJ/. S[ZNh wkoh p?m/ UA. Bk BQks/ U/A. eh eod/
oj/ j[D sZe<@
gsBh dh rZb dk itkp BjhA n"V fojk. e[M gb ;zGbD bJh
Sksh *s/ jZE oZy e/ yzxD bZr fgnk ;K. yzx th w?B{z eJh tko
nkgD/^nkg B{z fvc?A; *s/ eoB *u ;jkJh jz[dh j?. go jNdh feT[A
BjhA< fJj :kd eoe/ ;oho B{z so/bhnK nkT[D bZr g?AdhnK B/.
gsBh pkjo'A rowhA *u'A nkJh j?. p[V^p[V eodh gb/N *u o'Nh s/
;pIh, djhA tkbhnK e"bhnK w/I s/ oZy e/ ubh iKdh j?.
o'Nh dh p[oeh s'Vdk jK. sK fposh fco izvK tkbh ejkDh tZb
ubh iKdh j?.;'udK i/ Bk iKdk. fJe gb dh sK rZb ;h s/ ubk
th frnk ;h, ;wkrw yasw j'D ;ko xo w[V nkT[Adk. go ubk
frnk sK nZi fJj jkbs j'Jh gJh n?.e[M th mhe Bk ehsk. fJzBk
f;nkDk s/ ;wMdko ;wMd/ B/ ;ko/ d';s go id fe;/ B[z{ fJ; rZb
dk gZsk bZr frnk. eh ej/rk jo e'Jh< eh itkp d/tKrk.pkjo
fBebD B[{z fdb BjhA eodk. fe;/ d/ wZE/ bZrD s'A Gidk jK. fe;/
;wkrw d/ BK s'A G?n nkT[Ad? j[D sK.
gsBh dh ;j/bh ewbihs d/ bVe/ dh Pkdh ;h. n?jh rZb
fdwkra B{z uVQh j'Jh ;h. w?foI g?b/; ftZu'A gsBh B{z b? e/ T[m
s[fonK ;K. jkbK fe ;ko/ b'e tXhnK jZ;^jZ;e/ fwb oj/ ;h.
gsBh wBgqhs dhnk fezBhnK jh ;j/bhnK nkJhnK j'JhnK ;B.
wBgqhs B{z fwb ojhnK ;B. eJh sK wBgqhs B{z iZch gk e/
fwbhnK. w?B[{z jZE i'V e/ ;fs Pqh nekb p[bkJh T[jBK B/. jkb
ukb g[ZfSnk. c[ZbK tKr fyVhnK co{N ukN ykD bZrhnK. wBgqhs
th T[jBK BKb rZbK eodh T[Sb ojh ;h. fwor tKr fJXo^UXo
uz[rhnK Godh w?B{z T[Zek jh uzrh BjhA bZr ojh ;h.;kjwfDUA d'A
fszB iD/ fJeZm/ nkT[aAd/ fd;d/ jB sK w/?B{z vo bZrD bZr g?Adk j?.
brd? fJjBK Bz{ w/oh rZb dk gsk j? s/ fJjBK B/ rZbK^rZbK ftZu
w/oh y[p
z mZgDh n?A. fijV/ w/o/ tZb f;ZX/ j'J/ nkT[Ad/ B/. go T[j sK
64 $ Bw;eko
d{oA' jh jZE fjbke/ j?b'^j?b' eod/, nkgDhnK rZbK *u w;s goQ/ bZr/
r'b N/pb e'b vjhnK e[o;hnK *s/ ik p?m/ jB. w?A fSZEk fijk g?Adk
nkgD/ nkg B{z ;zGkbdk p{NK dh fbPe tZb t/ye/, ed/ gZr dh u[zM
fijh mhe eodk Jhih w{v *u j'D dk :sB eodk iK fdyktk eoB
dh e'fPP eodk jK. pZ; fJe yVk Io{o jK.
e[M gbK wro'A fJeZm B{z t/y e/ wB jh wB fco voB bZrdk jK.
;kjwfDUA s/fizdo s/ wbehs nk oj/ B/. w/o/ tXhnK fwZso
B/. t/y e/ go/ B{z fy;eD dh e'fPP eodk jK.
wB *u nkT[Ad? i/ fJjBK B{z fGDe g?rh. fco eh pD{< s/fizdo
sK w{zj cZN pV?. w[fBnkdh tkb/ B{z g/?;/ d/D dh b'V BhA, xo^xo
rZb gj[uz kT[D bJh. fJ;B{z i/ rZb dk gsk bZri/. fezBhnK jh j'o
ozrdko gZrK w/ohnK ikD{ B/. go w?A T[jBK s'A b[edk fcodK.
“nkU s[jkB{z wBhPk B[{z fwbktK, T[;dk gsh tehb th Bkb
nkfJnk j'fJn?.”.
gsBh dh rZb ;[DB;ko fJedw ;[zB fijk j' frnk jK. go
GZiK th feXo. ;kjwD/ yfVQnK Bz{ t/ydK. fJj tehb sK T[; fdB
w?B{z T[; czePB ftZu th fwfbnk ;h. t/yD;ko bZsK ezpD bZr
g?AdhnK jB go wBgqhs dk fejk th w'V BjhA ;edk. ;fjw Bkb
Go/ wB Bkb T[jBK e'b ik o[edk jK.
gsBh s/ wBhPK x[ZN e/ iZch gk e/ fwbdhnK, w[;eokT[AdhnK
;kv/ tZb j[zdhnK B/.
“w/o/ gsh oftzdoHHHHH.” w/o/ tZb t/ydh wBhPk p'bh j?.
jK, jK n;hA fwb/ ;h e[M fdB j'J/ fJe czePB s/. ikDdk w?A
gq'c?;o ;kfjp B[{z.
don;b T[; ekbi dh wB?iw?AN ftZu w/o/ eJh d';s B/. w?B[{z
ne;o p[bkT[Ad? ofjzd/ n?. bhrb nvtkJhio th jK w?A ekbi
dk. ed/^edkJh id b'V g?Adh n?, ;/tk eohAdh n? T[jBk dh.
s[jkv/ pko/ TE/ ik e/ gsk bZfrnk ;kv/ Pfjo dh n?Bh tXhnk
Bw;eko $ 65
;kfjse j;sh. n;hA gfjbk ed/ fwb/ th Bjh/A. s[jkv/ fby/ dhnK
skohcak ;[D e/ wB y[P j'Jh iKdk ;h.
go nca;'; fJj fojk e'oN *u e'Jh Io{oh ezw j'D s/ w?B{z
c'B ubk frnk. ;wkrw d/ ftZu'A jh w/?B{z nkT[Dk g? frnk. s[jkv/
P[G ftuko th BjhA ;[D ;fenk ;K.ya?o id ed/ fcao w"ek fwfbnK
Io{o ;[DKr//.”
wBhPk dk tehb gsh fJedw fpBQK o[e/ fezBhnK jh rZbK w/o/
pko/ eo fojk ;h. ;[De/ wB B{z e[S Yko; fijh fwbh.
go nzdo'A fe;/ vo dh sko jkb/ th tZi ojh ;h. rZbK th eo
fojk ;K. go fdwkr *u j'o th jB/ohnK tr ojhnK ;B. jhDsk
tkb/ Gkt *u d'PhnK tKr wBhPk ns/ T[;d/ gsh d/ ;kjwD/ yVk j{z
jK eo fojK. go nZy BjhA fwbk fojk.
“wBgqhs` Gkn ih sk pV/ ;kT{ B/. s[;hA n?t/A ;kB{z efjzd/
ofjz/d/ j'.;yas ;[Gkn d/ B/. nkgD/ jh w{v d/.”
T[jdh rZb ;[De/ fdb dh XVeD e[M mhe sK j[zdh go T[jBK
Bkb d' uko rZbK j'o w[Pfeb Bkb eodk jK.
“nZSk ;o` s[jkB{z fwb e/ \[Ph j'Jh j?. nkT[Dk ed/ xo.”
wBgqhs w/o/ jZE d/ fJPko/ Bkb w/o/ Bkb nZr/ B{z s[o g?Adh j?.
fezB/ jh b'e bknB ftZu bZr/ r'b N/pbK d[nkb/ p?m/ rZbK wkod/
jZ; oj/ B/ . e[S Bk e[S yk^gh th oj/ B/ .
;kjwD/ N/pb *s/ fBrkj iKdh j? . eJh frbk; No/n ftZu oZyhA
t/No M[ee/ p?fmnK nZr/ oZy fojk j? . fJZe u[bp[bh fijh n"os
frbk; wodK d/ nZr/ eodh fB;zr jZ; ojh j? . N/pb d[nkb/ p?m/
d{;o/ wod^n"osK th jZ; oj/ B/ .
t/yD;ko fdwkr dhnK BkVK e;hnK iKdhnK B/ . fJ;/ soKQ dk
jh iPB ;h T[; fdB id n;hA uko' d';s fJeZm/ wfjfcab ;ikJh
p?m/ ;K . b'eK dh GhV ik u[Zeh ;h . ;wkrw th ed'A dk yasw j'
u[Zfenk ;h . e[M gqpzXe ;kvh wfjwkB fBtkih *u i[N/ j'J/ ;B .
66 $ Bw;eko
tXhnk rZbK s/ u[Neb/ uZb oj/ ;h . wB w"i ftZu ;h . j'Nb d/
ewo/ ftZu bZr/ J/H;hH B/ rowh dk w";w G[bkn oZfynk ;h .
PhfPnK nZr/ bZr/ gofdnK ns/ ewo/ nzdo ir ojhnK d' fNT{pK
B/ ;{oi dh o"PBh Bkb'A ;kB{z s'V oZfynk ;h .Pkw Ybh s/ oks g?D
dk th gsk BjhA bZfrnk ;h . ;[jktDk w";w pfDnk j'fJnk ;h
nzdo .
j[D ;kEhnK Bkb ;kEDK th ;kvk ;kE eoB bJh gsk BhA feZE'A
gj[zu rJhnK . wfjfcab j'o th ozrhB pD rJh ;h .
“;o fet/A bZfrnk fJE/ nk e/ nZi dk czePB.” w/o/ Bkb p?mh
fdb fyZut/A gfjokt/ *u BhbhnK nZyK tkbh B/ fejk .
T[; d/ w{zj'A fBeb/ PpdK B/ w?B{z j'o BfPnk fdZsk .
“pj[s tXhnk bZfrnk.”
“;o t?;/ sK ;wkrw *u p'bD t/b/ th w?A fejk ;h, w?A pj[s
gfVQnk j? s[jkB{z. s[jkvhnK ouBktK w?B{z pj[s gqGkts eodhnK B/
. fJ; eoe/ ;ko/ o[M/tA/ SZve/ okig[o/ s'A s[jkv/ eoe/ jh nkJh nK.
id ;Zdk gZso ftZu s[jkvk BK gfVQnk . BjhA sK PkfJd d';sK d/
;Zd/ *s/ Bk th gj[zfunk iKdk .
“PpdK d/ ikd{ro j' ;o s[;hA.”
p'bdh^p'bdh B/ T[; nkgDh e[o;h w/o/ j'o B/V/ ehsh. w?B{z
uzrh^uzrh bZrh .
“BjhA n?;h rZb BhA. pZ; n?t/A i' nj[Vd? MohN SZvhd?. s[jkB{z
uzrk bZrd? tXhnK rZb.”
“;o w?A :{Bhtof;Nh ftu ik e/ t/fyn?. ftdtkB sK pj[s p?m/
B/.
go eohJ/fNt b/ye pj[s xZN B/ E'v/ tor/.”
“jK, fJj sK j?HHHH.”
n;hA fJe d{i/ ftu fJzB/ y' rJ/. ;kvhnK rZbK ubdhnK
ojhnK. d';s th gsk BjhA bZfrnk j'oK Bkb rZbK eod/ feXo B{z
Bw;eko $ 67
ub/ rJ/.
rZbK eofdnk T[; B/ g[ZfSnk,
“;o s[jkvk oks dk eh gq'rokw n?<”
“nZi sK fJE/ jh ojKrk. 22 Bzpo ewok j? w/ok. ukph d/ rJ/
B/ w[zv/.”
“ub' uzrk w?A th gfjbK fe;/ nkgD/ o?b/fNt B[z{ c'B ehsk ;h.
go i/ s[;hA fJE/ UA sK w/? th s[jkv/ e'b s[jkvh ;/tk ftu jh
ojKrh.”
“BjhAHHHHBjhA.”
“BjhA feT[A ;o. w?A sK ;g?Pb s[jkv/ bJh okig[o/ s'A nkJh
jK. eh rZb s[jkB{z w/o/ Bkb e'Jh Boki}h n?<”
T[j w/o/ jZE *u jZE gkT[Adh. w/o/ ewo/ tZb b? rJh.
w/ok ;oho BP/ d/ d[{jo/ b'o *u bVyVk fojk ;h.
fiT[A^fiT[A oks ns/ BPk rfjo/ j' oj/ ;h fdwkra ftu ;G e[M
obrZv j' fojk ;h s/ c/o gsk jh BhA bZfrnk fet/A fgnk, eh^eh
j'fJnk.
;t/o/ T[; B/ w?Bz{ jb{De/ irkfJnk,
nkg T[j gfjbK ;kMo/ jh pkEo{w *u Bjke/ pkjo nk
tkb ;ztko ojh ;h.
w?A th fsnko j'fJnk. T[; Bkb e[M rZbK eo. j'Nb wkbe B{z
dZ; rZvh b? xo/ nk gj[zfunk ;K .
“;o e'bv vfoze; bUAr/ < “pfjo/ dh nktkI B/ w/oh fposh
B{z s'V fdZsk j? .
fJedw fynkb nkfJnk fe w?A sK N/pbK tZb t/ydk feZE/ dh
feZE/ gj[zu frnk ;K .
fJj th gsk BhA bZrk fe wBgqhs fejV/ t/b/ w/o/ e'b'A feXo
ubh rJh j? . w[Vh nkT[Adh B{z t/y fojK .
68 $ Bw;eko
“s[;hA sK gsk BhA feZE/ r[nku/ ofjzd/ U . n?B/ fJeZm *u'A w;K
ewbihs pkjo nkJh ;h w?A PrB d/ nkJh nK .
w?A p[bkfJnk th s[;hA nkj e[o;hnK pzBh fNefNeh bkJh yVQ/
;h.”
“nZSk cVk nkJh PrB, uZbhJ/ c/o. w/ok rowh Bkb fdb ikj
th xpokJh iKd?. w?E'A yfVnk BhA iKdk. ”
“s[;hA sK jo EK nJhA eod/ UA . fJzi[nkJ/ eo'. gsk BhA fet/
A w"ek fwbd? coh j' e/ fwbD frbD dk, ykD ghD dk .”
“BjhA pZ; uZbhJ/ HHHH.”
gsBh B{z fJe fe;w Bkb xVh;e/ w?A xo/ b? nkfJnk ;K .
rZvh r?oi ftZu bk e/ g? frnk ;K go BhAd BjhA nkJh .
nZi th T[;/ soKQ xopokjN tXh gJh n? . e[M gsk BhA bZrdk
eh eoK . ed/ tehb ;kjwD/ nk iKd? . ed/ s/fizdo s/ wbehs
T[FZuh^T[Zuh jZ;d/ skVhnK wkod/ ;[Dd/ B/ . p/pZ; j'fJnk fgnK .
“eh p'bK”
“d' tko w'pkfJb dh xzNh tZi e/ pzd j' rJh. feE/ n? s[jkvh
;[osh.” gsBh dh ntkI Bkb fJedw v"o^G"o fijk j' e/ w'pkfJb
t/yD bJh p?Zv *s/ jZE wkodk jK. w'pkfJb sK P'n gh; ftu PhP/
fgZS/ fgnk j?.
u[Zee/ t/ydK. d' fw;v ekbi nkJhnK gJhnK B/. Bzpo eZYD
s'A gfjbK jh fdwkra ftu j'o vo Gko{ j' iKd/?. ;kbh T[;/ dk c'B
j't/rk. T[; fdB th fJ; soQK w'pkfJb dh xzNh tZih ;h. ebk;
ftZu gVQk fojk ;K.
pkjo poKv/ *u ;[DB bJh frnk.
j?b' ehsh e'Jh Bk p'fbnk. fJ;/ soQK d{ih tko j'fJnk ;h.
shih p?Zb s/ j?b' ehsh, sK T[; dh ntkI ;h,
“w?A ;[ywB p'bdh jK, ;fs Phq nekb ;o.”
Bw;eko $ 69
“;fs Pqh nekHHH @ w?A vod/^vod/ B/ nZXk e[ itkp fdZsk ;h.
“ekbi *u Jh UA ;o<”
“jK HHHHHdZ;'A<”
“;o dZ;K eh pVh e;{sh c; rJh jK. jcask T[go'A dh bzx
frn? v/N Bjh nkJh. eh eoK pVk vo bZr foj?.”
;[De/ f;o s'A g?oK sze ezp frnk ;K. Xosh nekP x[zwD bZr
gJ/ ;h. nZyK nZr/ jB/ok nk frnk ;h. e[M ;zGbe/ ebk; *u S[ZNh
eo bkfJpo/oh ftu nk p?fmnk ;K. T[E/ p?m/ Bkb d/ gq'c?a;o fJT[A
bZr oj/ ;B, fit/ w/ohnK rZbK eo oj/ j'D. fit/A fJjBK B/ w/ok ca'B
;[D fbnk j't/.
fe;/ Bkb e'Jh rZb BjhA j' ojh. dcaso *u nk bht d/ e/
okig[o/ tkbh pZ; cV bJh. wBgqhs B{z c'B eo fdZsk :{Bhtof;Nh
Io{oh ezw j?, fJ; bJh ik fojK. okshA d/o Bkb nktKrk. i/eo
b/N j' frnk PkfJd ofjDk th g? ;ed?. efj c'B pzd eo fdzdk
jK.
o;sk w[ZeD ftu BjhA nk fojk. ;'udK f;ZXk fe;/ Bof;zr j'w
iktKrk. nZi eZb g?;/ Bkb ;G e[M j' iKd/?. nkED B[z{ T[;dk c;sk
tYkn e/ w[V nktKrk. i/eo Bk wzBhHHHH< pVh e;{sh ;fEsh ftu
c; frnk jK. Bkb/ nZi eZbQ jo/e fo;e BhA b?Adk. pkjob/ pzd/ *s/
fejVk vkeNo fJspko eo{. ;r'A nrbk nfijh rZb ;[De/ g[fb;
B{z c'B eoe/ nzdo eotk fdT{.
nZyK nZr/ ykeh todh, jtkbks dhnK ;hyK ;kjwD/ nk iKdhnK
B/. rkbQK, e[oZys bcaI ezBK ftu r{zid/ ;[DkJh d/D bZrd/ B/.
w[Ve'^w[Veh j'fJnk fgn? ;oho. fynkb pdbdk jK gfjbK f;ZXk
T[;/ e'b iktKrk eh efjzdh n?, T[jdh rZb ;[De/ eo btKr/ fit/A
j'T.
{ T[; B/ c'B ehsk j?, e[S Bk e[S sK ;'ue/ p[bkfJn?. fJ; soQK
dh T[X/V p[D ftu gsk jh BhA bZfrnk ed okig[o/ d/ nZv/ *s/ pZ;
w/B o'v T[go nk o[Zeh.
w'pkfJb *s/ T[;dk Bzpo fwbkfJnk j?.
70 $ Bw;eko
“j?b'” T[;dh nktkI j?.
“gj[zu rJ/ s[;hA”
“jKHHHHH.”
“nZSk` w?A pZ; ;N?Av d/ B/V/ jh jK d'^uko fwzNK *u jh sjkv/
e'b gj[zuh.
w/o/ e[M ;kj fNe/ ub' nk sK ojh j?. fes/ j'o Bh ikDk fgnk.
pkeh fit/A j'T{ d/yh ikT{.
;kjwD/ pkfJe o[eh j?.
t/fynk, Ujh j?.
w?A w[odk ;oho Bkb bZsK xVh;dk T[jd/ tZb ik fojK.
“;fs Pqh nekb ;o.”
“;fs Pqh nekHHH” Ppd fit/A w/o/ ;zx ftu jh nV rJ/ jB.
“nkU ;kjwD/ j'Nb *u eZg ukj dk ghB/ nK. Bkb/ rZbK eod/
jK.”
T[; B/ p/fMie w?B{z nkfynk j?.
w[Iow tKr T[;d/ fgZS/ p?m frnk jK. pkfJe yVh eoe/ nzdo
p?m T[; B/ ukj d/ d' eZg dk nkovo fdZsk j?.
J/H;hH dh mzve Bkb ;oho e[S nkokw sK wfj;{; eo fojk
bZrd/?. go fdb s/Ih Bkb XVe foj?.
“eh rZb n?< d'PhnK tKr vo/ B/ w?A f;ZXk jh ;tkb ehsk.
“;o rZb sK s[jkB{z dZ; Jh fdZsh j?.”
“c/o vkeNo e'b ub/ ikDk ;h.”
“T[E/ |kdo dk BK g[ZSd/ B/. eh dZ;dh<@
;[De/ XVzw eoe/ e[o;hA s'A fvrdk^fvrdk w;K nkgD/ nkg B{z
pukT[Adk jK.
wZE/ B[z{ so/bhnK nk ojhnK B/.
Bw;eko $ 71
“c/o j'o dZ; fet/A eohJ/<”
“w?A j[D/ fJe ;j/bh e'b ik e/ nkJh jK. T[;dh fJe vkeNo
d';s j?. T[;B{z ;koh ejkDh dZ;h. T[j efjzdh f|eo Bk eo' w?A
s[jkvh g{oh wZdd eoKrh. ;G mhe j' ikt/rk. w?A j'o th dZf;nk
nrb/ jcas/ w/oh fJzNoftT{ n? b?euoko dh. T[; s'A gfjbK fJj
mhe j'i/.Bkb/ wkBf;e s"o s/ th w?A mhe j'tK sK jh e[S dZ; ;eKrh
fJzNoftT{ *s/.youk th mhe jh bt/rh vkeNo.”
“w?A d/tK b? e/ nkfJnk jK.”
“BjhA BjhA ;o s[jkv/ s'A E'V' b?D/ B/. w?B{z gsk bZfrn?, ;pi?eN
n?e;goN d/ s"o *s/ s[jkB{z BkwIkd ehs? :{Bhtof;Nh tZbA'A. w/oh
fsnkoh^fsT{oh sK j[D s[jkB{z fd;dh n?. pZ; s[;h fJzNoftT{ *s/
fXnkB oZfyU w/ok.w/oh fJj' fofeT[;N j?.
“s{z f|eo Bk eo, fJj w/oh fvT{Nh j?. f;js mhe eo.”
“f;js th s[jkv/ nogB ehsh n? ;o.” nZyK Godh p'bdh B/
fejk.
;[De/ uZ[g ;K.
“t?;/ s[jkv/ Pfjo jh ofjzd/ n? n?vt'e/N oftzdo ih. T[jBK
Bkb th w/oh rZb j'Jh ;h. efjzd/ wB?iw?AN tkfbnK Bkb T[jBK d/
th uzr/ ;zpX
z B/. T[j th efjDr/ w/o/ bJh. s[jkB{z uzrh soQK ikDd/
B/, dZ;d/ ;h.”
tehb dk fujok fJedw nZyK nZr'A dh x[zw iKdk j?. i/ fes/
tehb B{z gsk bZr frnk. ;ko/ Pfjo *u fes/ yVB i'rk Bh ofjDk
w?A.
“nZSk` nZSk` jK j?r/ B/.” nkgD/^nkg B{z ;zGkbd/ B/ T[;B[z{
itkp fdZsk ;h.
T[; s'A yfjVk S[vkn tkfg; nk frnk ;K. xo/ nk e/ p/Nh
btgqhs B{z t/y e/ wB j'o Go^Go nkT[Adk fojk. ;'udk ;K i/ fes/
fJ;B{z gsk bZr{, eh ;'u{ nkgD/ v?vh pko/.
72 $ Bw;eko
fJzNoftT{ tkb/ fdB rZvh ekbi d/ d|so w{jo/ yVh eo
u[Zg^ukg nzdo nk frnk ;K. pkeh ew/Nh w?Apo p?m/ ;B.fszB
T[whdtko ;B. fJe bVek gfjbK N?Ago/oh s"o s/ ezw eo fojk
;h, f;oca n?wHJ/H ;h.d{ik bVek ghHn?uHvhH ;h . gzi ;kb d/
sIop/ Bkb j'o eJh tXhnk ;BwkB th gqkgs ehs/ j'J/ ;h .
T[;dh fJe feskp th Sgh ;h eftsktK dh . w/ok ftfdnkoEh th
fojk ;h . shih fJj ;h . fJzNoftT{ t/b/ ;tkb itkp ehs/ ;[D/
;G ek;/ B{z nZy'A go/ eofdnK, wB gZEo eoe/ . fJ;/ d/ BKn
;kjwD/ ;G s'A tZX Bzpo fbye/ f;ckoP :{Bhtof;Nh B{z G/i nkfJnk
;K . go wB *u T[; ghHn?uHvh w[zv/ dk T[dk; fujok T[;d/
;kfjse ;BwkB ns/ N/pb s/ gJ/ T[;d/ ekft ;zrqfj dk NkfJNb
fit/A ;kok e[S jh w/ok w{zj fuVk fojk j't/. w'pkfJb dh xzNh B/ c/
o fposh s'Vh j? .
“j?b'.”
“jK ih, gq'c?;o ;kfjp< w?A ;[ywB.”
“jK ih p'b fojK .”
“gsk bZfrnk e[S ;b?ePB pko/.”
“w?A g{oh e'fPP eo fojK . gZek j't/rk ezw, d'^uko fdBK *u
b?No fJP{ j'D dh T[whd j? . pkeh j'o ;[Dk s/ok fet/A j? <”
“jK, w?A rJh ;h vkeNo e'b. T[j fe;/ Io{oh o[M/t/A *u pkjo
rJh j'Jh j?, fJe d' fdBK *u j' ikt/rk mhe .”
“i/ f;js mhe BjhA sK nZi S[ZNh G/i fdU . nky'A sK f;o x[ZNK
. nZi btgqhs dh ;j/bh dh nr/iw?AN j? . fJj eZb dh ejh iKdh
j?, Bkb uZb' .” gsBh d{;o/ ewo/ ftZu'A nk w?B{z g[ZSdh j? .
“BjhA BjhA w?A mhe nK e'Jh n?;h rZb Bh . s[;hA ikT[ fsnko
j'JhnK yVhUA.@
d'tK d/ ikD Bkb E'Vh okjs wfj;{; j'Jh n? . go g{oh okjs
sK T[; d/ c'B Bkb jh nkt/rh .
Bw;eko $ 73
“s{z w/ok okyk ;GBhA EkJhAHHH.” w'pkfJb dh fozr N'B fco
tZiD bZrdh j? .
fJe nfdZy fij/ vo Bkb w/ok jZE w'pkfJb d/ pNB B{z S'Ajd?.
“j?b' ;o . E?Ae :{ t?oh wZu . w/oh Pb?ePB j'rh . c'B *s/
gsk bZfrn? . b?No th fJP{ j' frnk .”
“;o w?A s[jkvk ed/ nfj;kB BjhA G[bktKrh.”
“nZSk ! nZSk ! pj[s uzrk j'fJnk. go s{z fet/A n?A<”
“T[j' ;o w?A sK fJ;/ y[Ph *u G[Zb Jh rJh ;K oKsh p?FZv B{z ewo/
*u fjbk e/ mhe eodh dk I'o fijk bZfrnk fJj ezw th oks mhe
j' frnk .”
w'pkfJb oZyfdnK wB *u nkT[Ad? uzrk pbkn Nbh .
go nzdobk jkb/ th xkNhJ/A fgnk fcodk j? .
74 $ Bw;eko
ikJ/ tZYh
nZi ;ZstK fdB n? rJh B{z e'Jh c'B BhA nkfJnk . Bk ;[B/jk.
w?B{z Jh gs? w/ok eh jkb j'fJnk fgn? . fJjB/ fJe th Bk ;'uh.
gsk j[zdk n?Bk gVQke/ th i/ fJj' j'Dh ;h sK ekjB{z gVQkT[Bh ;h .
fJjB{z fe;/ rZb s'A BhA tofink ;h . b'e pE/ok efjzd/ e[Vh pZ;K
*u s[oh fcodh n? . Bk f;o *s/ fgU Bk GkJh n? . w?A ed/ fe;/
dh Bk ;[Ddh . b'eK dh gotkj BhA ehsh . w/o/ wB *u ;h i/
fIzdrh pDkT[Dh n? fJjdh, fco pZ;K sK eh ;[zBhnK ;VeK s'A th
ikDk gT{ db/o j' e/ . nkj BhA ;h gsk ph n?A fpBK dZ;/ feXo/
s[oi{. w/ohnK jZvhnK dk X{znK fBefbnk fgn? . eh dZ;K fe;/ B{z
. eh g[ZSK< b'e nZv fpVQeK b?Ad/ n? . e[S BhA ;[Mdk . j[D feXo
B{z iktK . ;'udh nK gsk BhA fejV/ pfxnkVK *u ik c;h fizBK B/
nZi skJhA Gkc BhA fBebD fdZsh. ykr/ j'Dr/ wk; B'ue/ . go gsk
sK bZri/ . j[D sK Bk wfonk *u Bk fiT{AfdnK *u . fJe p?mh nK
ezX pDh. oZp B/ sK w/o/ gfjbK th pdb/ b? oZy/ ;h. J/; e[Vh B/ sK
j'o BoeK tZb B{z XZe fdZsk .
w?A sK fJjdhnK tfvnkJhnK eodh BhA EZedh ;h . ;ko/ Jh
efjzd/ ;h,“GkJh e[Vh pVh bkfJe n? . s/o/ d[ZyK s/ wZbQw bZri{,
tZvh j' e/ s/oh pKj pD{.” fJ;/ eoe/ b'eK *u p?mh j[Zp e/ rZbK
eodh. nkj fijVh pZ;K *u nkT[D ikD tkbh rZb wB *u nkT[Adh
n?, ekbi iKdh B/ ed/ fJe fdB BhA nk e/ nkfynk ;h fe e'Jh
szrh n? . \[Ph Bkb iKdh \[Ph Bkb nkT[Adh . fJe fwzN Bk b/N
j[zdh g{o/ tes *s/ xo/ w[Vdh . wB *u ed/ e'Jh n?;k ykp'^fynkb
Jh BhA nkT[Adk ;h . w?A sK ;r'A b'ek B{z B;hjsK fdzdh ;h . n?A eh
gsk ;h ph nktd/ *s/ Jh nk gT{ . fYZv'A eZYh Jh e;oK eZY{ .
fJjdhnK y[PhnK tk;s/ Jh fiT{Adh ;h. nktdh sK fijVh
Bw;eko $ 75
Pokph^epkph Bkb itkBh o[bh, T[jdk sK gSsktk SZvsk ;h . i'
phfsnk ;' phfsnk. pZ; fJjd/ ftZu'A Jh d[BhnK dk ukBD t/ydh
;h. go j[D T[j g[okD/ I\w j'o jo/ j' e/ fo;d/ B/ . eh dZ;K id'A
BP/ *u X[s
Z xo/ tVdk fJj nzdobhnK ;pksK *u y{zi/ *u ik b[edh
. T[jB/ id nktdk y"o{ gk e/ fbN ikDk c/o fJjB{z ;zGkbdh .
fgnko fdzdh . T[jB/ sK i' eos{sK eoBhnK ;h eodk go fJjB{z
fpZbh d/ pb{zrV/ tKr{z rb Bkb bk e/ oZfynk ;h . j[D fJjB/ w/oh
nkj edo gkJh n?. w?A frZb/ g?Adh, s?B{z ;[Ze/ ;ztkfJnk s{z G'ok th
BhA ;'funk .
xZN'^xZN wK B{z dZ; sK iKdh ph w?A cbkD/ EK uZbh nK. w?A p?mh
ofjzd h . j[D Bk p?fmnk iKd? BK yfVQnk iKd? . gjkVK
fiZvhnK^fiZvhnK oksK fet/A nZyK ftudh bzxdhn?A.fJj sK w?B{z
Jh gs/. fdwk} gkND s/ nkfJnk fgn? . uzdohJ/ gsk BhA
fejVhnK jkbsK *u p?mh n?A w[Zy w'Vh. w/o/ e'b s/o/ f;tkn j'o
j?Jh eh ;h< fijd/ ;jko/ w?B{z SZvrh. o'be/ Xorh . id T[j
fBodJh dh sgkJh w?A e'NV/ tr iKdh .wK wD^wD o'Adh. efjzdh,
“eh c{eDh ;h IwhB s/ B"eoh. Xh sK nk f|odhn? d[yhJ/ jKbh.”
T[jdk fdb w?A XokT[Adh. fJj th tkjtk j'rh ;h. Bkb b? iKdh.
fJe fdB o'Nh yKdh, ej/ “BkBh B/ o'NhnK w'NhnK^w'NhnK
gekshnK wzBK torhnK.” w?A fejk g[Zs wK dhnK gZehnK Bz{ n?A BhA
fBzdd/ j[zd/.”
wK B{z ;[D frnk.efjzdh, Xh ehjd/ n?, T[;/ w/b/ Pokph dh n?.
fit/A T[j gZehnK gekJhnK trKj wkodk ed/ w'NhnK, ed/ mzYhnK
goydk. T[;/ dk y{aB n? fJj th.”
wK w?B{z p[oh bZrh. i/ itkeVh d/ w{zj'A fBebrh sK eh n?. “s{z
sK T{JhA wro g?rh fBnkDh d/.”
wK u[Zg eo rJh. oks B{z fJjB{z oikJh *u Bkb bJh gJh d/
nkED tkbh rZb pko^pko fdwk} *u x[zwh rJh. nZyK dk gkDh
oikJh frZbh eodk fojk. i/ T[j G?V/ uZiK tkbk fe;/ ftx f;o dk
j't/ feU o'tK. wK th ;Zu nkydh ;h.id'A w/ok ftnkj j'fJnK d{ih
76 $ Bw;eko
tko w?Bz{ b?D nkfJnK . gfjbK sK pZ;'A T[soe/ nZv/ s/ pfj frnk
;kjwfDUA m/e/ s'A p'sb b?bh. ukj nkb/ jz;/ s'A rbk; b? fbnk.jz;K
;kv/ fgzv d/ ;ko/ b'eK dk f;nkD{ ;h. T[jB/ f;nkD fbnK ph
ftoeK dk gokj[D?. fJe d' j'o obr/. fJjsK gb *u owI fwbk
b?Ad/ n?. vZfenk vekfJnk xo/ nkfJnk. fgzv d/ w[zv/ SZve/ rJ/
. w?A o'Nh gk fejk “ykb'.”. ny/, jb/ Bh ykDh.j'o fbnke/
fdU.”w?A fejk, “s/o/ e'b gJh sK j?.” p?m/^p?m/ d/ gsk BhA eh wB
*u nkJh uZee/ Ekbh ftjV/ *u wkoh/. w?A xofdnK w{jo/ T[jB{z eh
ejK. gsk sK T[jdK T[dA' Jh bZr frnk ;h. c/o sK ;koh T[wo fit/
A MZbhnK w?B{z gs?. T[jh rZbK wK w/oh d/ w{jo/ x[zwdhnK ojhnK.
fJjd/ *u wK B{z jo t/b/ jow/b fd;dk ofjzdk. w/?B{z efjzdh , “s{z
e[Vh B[z{ pj[sk w'YhA Bk uVQkfJnk eo. itke B{z okj f;o dk fgnko
d/JhAd?. Xh dk XB n?, x{o th ukjhdh n? t/b/ f;o.@
w?A ;[Dh, nD;[Dh eo fdzdh. wB *u ;'udh wK jkb/ th g[okD/
ftukoK *u ieVh p?mh n?. w[zv/ e[VhnK ;G pokpo B/. ;r'A wB Jh
wB wK Bkb r[Z;/ j[zdh. fJjB[z{ i[nkeVh Bkb fuVQ ofjzdh n?. j[D
i/ fgU wkV/ uZi eod?, e[Vh dk eh e;{o n?. T[jd/ uZiK dh fuVQ
fJ; pb{o s/ wK feT[A eZYdh n?. go nZi T[;/ wK dhnK rZbK :Kd
nkT[Adhn?. rJh T[;/ fgU nkb/ bZSDK *s/. fe;/ dh gotkj Bh
ehsh. i/ nktd/ fYZv *u ;h Ujh eoe/ ftykrh//. fiT{Adh B{z wkoe/
f;ZNrh. w??A ed/ e'Jh rZb dk Ujbk BhA oZydh ;h fJjs'A. w?B[z{ dZ[yh
j[zdh B{z nZyhA /t/ydh th ojh n?. gfjbK fet/A wo^wo e/ fiT{Adh
ojh nK. J/;/ d[ZyK dh wkoh d/ nZi c/o T[j uzvkbDh shwhA nZyK
w{jo/ s[oh fcodh n?/.T[jdk N?bhc'B nk iKdk. xzNk^xzNk GekJh
wkoh iKdk ofjzdk T[jd/ Bkb/ i/ ed/ w?A uZe b?Adh, efjzdh,
“jow/b B{z p[bke/ rZb eokn.” xo dh fJZIs dh wkoh nzdo/ Ifjo
gh iKdh . eJh pkoh n?A p'bdh fit/A nkg jow/b dh ozB j't/ w?A
nkg e'Jh Ugoh gokJh. fJe fdB sK xo/ nk e/ w/o/ jZE'A sBykj
th y'j e/ b?rh ;h.nky/,“fJjB/ sK w/o/ Bkb eo/tk GokfJn?. cVk
g?;/.”
Bw;eko $ 77
fJj iwK BhA p'fbnK. fJjBk d/ wfjefwnK d/ ezw th nj/ i/
j[zd/ B//. g[fb; tkfbnK dk jo/e bZ[u/^bczr/ Bkb tkj j[zd/?. fe;/ th
wfjew/ ftu ik yVQB nrb/ fMgd/ B/. nZieZb b'e th vzv/ nkb/
dh ;[Dd/ n?. g[fb; e'b vzv?. Bkb/ ;ko/ ekD/ B/. T[jdk t?bD dk
y;w wo frnk ;h. fdT[AoK^i/mK Bkb nkY/ bkJh p?mh ;h IwhB
tk;s/. fJjB{z efjzdh, “w/oh IwhB dh se;hw eotkd/. s{z fit/
A ej/A w?A fsnko jK.” fJjB/ gNtkoh, ekB{zr' Bkb fwb fwbke/
T[jdh rZb f;o/ bksh. wro'A fJj sK fJjkik frfMnk Ujd/ xo/ Jh
vZee/ fbfNnk ofjzdk. frZfMnk eh T[jB{z p??Zuo B[z w"I pDrh IwhB
*s/ epIk j' frnk Bkb/ pzdk fwb frnk tosD B{z. ;kok fgzv nky/
fJjB/ sK j"bdko B[z{ gZek Jh oZy fbnk. w?B{z dZ;D tkb/ b'e nk e/
dZ;d/ . w?A tE/ok fgNdh, fJe Bk ;[Ddk. id'A jfonkD/ nkb/
p?ohno *s/ bZfrnk jz[dk nzBh ewkJh ;h. ;koh T[;d/ fYZv iKdh.
xo/ sK w[zdoh g?;K BhA fdykT[Adk ;h. i/ efjzdh T[bNk nZyK
fdykT[Adk. fJe fdB Pokph j'fJnk B'NK d/ EZp/ i/ fyvkT[D bZr
fgnk. w/ok sK nzdo wZfunk fgnk ;h. nZeh B/ w?A ;[Dksh, “w?A
eh c{eD/ B/ fJj jokw d/ ekrI. U;/ pzd/ ykDh B{z d/ ike/ fijd/ *s/
bZN{ j'fJnk fcod?A Bkb/ xo ytkT[B?. pZ; c/o eh ;h. wZu T[fmnk
GKpV pDe/ . nZr pp{bk j''fJnk nky/, “nkj e[Vh w/oh BhA, gsk
BhA ehjdh izwh n?A sz{z.@
s?Bz{ sK ;'Xz{ Jh ;'Xz{ . SZvdk fJjB[{az th BhA. w??A sK T[; Bkb e'oN
w?foi eotkJh n?. s{z fBeb w/o/ xo'A.”
wfynK s{z tkVe/ sK t/y t?bD B{z xo/. eh pDdh n? c/o. i/
nkj s/ohnK MZbh iKBh n? Bk ;wMh th w?A iwK Jh woh j'Jh nK.
w/o/ th j?r/ B/ fgZS/.fJj th ftvfonK tKr{ syas/ Bkb bZrh yVh.
w?A r'dh *u b?bh wfynk, “bk jZE. w/ok sK eh n? e[Vh B{z i/ e[S
j' frnk SZvDk s?B{z th BhA.”
go c/o th w?B[{z fwZNh tKr e[ZN Xodk. w/o/ jZv u;ed/ ofzjz/d/
.go nktd/ izwD nkfbnK dh fJZIs pDkJh oZyD B{z ojh fJ;/ xo/
. Bkb/ fJjB{z gkfbnk uzdoh B{z. i/ nktd/ wzd/ ezwhA T[j s[o frnk
78 $ Bw;eko
sK eh eoK. go fJj fYZv'A izwh B/ w/oh fJZe nkj BK ;[Dh p?mh B{z
gb^gb G[b/y/ g?Ad/ B/. fBZeh j[zdh T{A sK pkjo iKdh jh xZN ;h.
i/ fes/ ;j/bhnK *u tr iKdh fwzN e[ wro'A nk yVQdh w/o/ r'v/ e'b/
. w?A efjzdh , “y/v b?.” p'bdh e[S Bk pZ; w'Y/ i/ uVQke/ Bhth gk
b?Adh. w?B{z w/b/ *s/ uQh uVQdh. itkeVh d/ nzdo fezBk ;fjw Gosk
fJjd/ fBZs d/ ezIo ykB/ B/. ed/^ed/ ;'uD bZr iKdh itke
fuVkT[Ad/ j'Dr/ sK pkjo Bh fBebdh. oZp nj/ i/ pzfdnK B[{az th
fgU pDk fdzd? fijV/ itkeK dk jZ;Dk y/vDk th y'j b?Ad/ n?. go
j[D fijVh y/v J/j y/vrh fJj sK ed/ fuZs u/s/ th Bh ;h. fjZe
Bkb bk e/ gkbh gVQkJh ;h.;kjwD/ ;a'n e/; ftZu gJh c'N' t/ye/
gVQkJh nkbh rZb :kd nkT[Adh n?, nkgDhnK ;j/bhnK *u p?mh n?
ftukb/. fezBh y[P a j'Jh iKdhn?. fJjdk ekbi tZb'A e/?Ag bZrDk ;h
fjwkub *u.w?B[{z nk e/ dZf;nk, efjzdh ;Zs fdB bZrDr/. ;kB{z
gjkVK *u . poca *s/ s[oBk f;ykT[Dr/ gjkVh fJbkfenK *u
T[xV/^d[xV/ okjK *u fet/A ikJhAd/? fJjdh f;ybkJh d/Dr/. Bkb
;kv/ ;o ikDr/. ;kv/ ekbi dhnK n;hA fszB e[VhnK. pkeh j'o
pkjob/ ekbIK dhnK e[VhnK j'DrhnK.”
w?A fejk, “p/N/ ik sK nk go fXnkB oZyhA.”
nrb/ fdB ekbi'A nkJh B/ dZf;nk, “d{ihnK d't/A e[VhnK sK
wK fgU B/ o'eshnK. efjzd/ e'Jh b/vh Nhuo sK Bkb ik BjhA ojh.
w?A *eZbh ofjrh, j[D dZ;'A wzwh <”
w?A fco th fejk, p/N/ w?B[{z sK s/o/ s/ Go';/?. i/ s/ok nktdk
ftPtk; gZe? sK Io{o ikj.”
“BjhA wzwh n?;h rZb BhA ;o ;kv/ fJ; rZb'A pV/ ;yas B/.
wIkb n? iwks *u e'Jh e[Vh u{z eo i/.”
;r'A w?A d{ihnK e[VhnK d/ xo th efjD rJh. ub'A nrfbnK
d/ xoK dh rZb jz[dh n?. Bk rJhnK. fJj u[Zg fijh p?mh.
w?A c/o fejk, “p/N/ s?Bz{ e'Jh o[ektN BhA. nktdk wB pDk.Io{o
ikj. e[S f;Zye/ Jh nkJ/Arh .”w?A s'oh j";b/A Bkb .
Bw;eko $ 79
jcas/ wro'A xo/ w[Vh . fezBh y[P. EZpk c'N'nK dk fbnkJh.
pkjob/ ekbiK dhnK e[VhnK Bkb poca s/ p?mhnK jZ;h ikD ftukb/
fJj. fJe c'N' *u fgZm s/ fgZm{ pzBQh ;kohnK e[VhnK s'A w{jo/ s[oh
ikt/. d{ih c'N' ftykt/ ny/ ;t/o/ Mzv/ EZb/ gokEBk eodhnK ;h .
j'o fezBk e[ dZ;K fe;/ B{z, T[j c'N' t/ye/ sK w?A u"Vh j'Jh p?mh ;K id'A
wkfJe e'b/ yVh p'bh ikt/ pkeh e[VhnK j/mK w{jo/ p?mhnK . g'qc?;o
e[o;hnK *s/ p?m/ . j[D T[jh c'N' pzBhA t/y^t/ye/ o'Bh nK . t/yh BhA
iKdh . s?B{z ed/ tofink Bk, N'fenk Bk. c/o ekjdk T[jbk
oZyrh. jo tkn^jB/oh s'A puke/ oZfynk . go eh gsk ;h fJjd/
nzdobhnK jB/ohnK feXo B{z T[vke/ b? ikDrhnK fJjB{z . Bkb/
w/ok nzdo wukT[DrhnK. rZb ;wM s'A pkjo j'Jh gJh n? .
T{A g{oh \[ddko ojh n? . ekbi t/b/ dhnK rZbK fit/A gfjbK
th :kd nkT[Adhn?A . fJjd/ uku/ d/ xo/ nyzv gkm dk G'r ;h.
eJh fdB gfjbK d/ efj oj/ ;h, “nkfJU Io{o.” fJj th S[ZNhnK
eoe/ nkJh j'Jh ;h . w?A fejk, “uZb ;wkXh p/N/ s{z th uZb tXhnk
w"e/ f;o xo/ n?A. Bkb/ s/o/ nzeb j'ohA y[P j'Dr/ . ;ko/ foPs/dko
nkJ/ j'Dr/ fwb nkJhA . e'Jh pjkBk Jh j[zd? fwbD dk . “e'Jh
BKj^B[Zeo BhA ehsh . T[FZme/ fsnko j'rh . n;hA ubhnK rJhnK
. y[Ph dk gkm ;h rfjwb^rfjwb j'Jh gJh ;h . w/oh dokDh d/
Gshi/ ezto B/ }[;bykB/ *u'A pkjo nkT[Adh dh fgZm *s/ jZE c/oe/
GZdk wIke ehsk. T[;/ t/b/ }b g?rh . r[Z;/ *u mkj d/D/A T[jd/ w{zj
s/ gzi/ T[ArbhnK Skge/ efjzdh, “gsk bZr frnk, n;hA j[D few/
A brd/ nK.” fJe dw o"bk g? frnk. g{o/ ;wkrw *u sDkn Go
frnk. dokDh w{zj *u'A nZr T[Fr Z b/ nky/”, itkB w[zv/ *s/ jZE
u[Zfen?. w/o/ Gshi/ B{z nkED B{z fJj' ihnK ;" ‘eZmhnK eo fdnK.
n?v/ Bow w[zv/ Bkb e[Vh B/ pdswhIh ehsh n?. pkjo fcodh dh
eh rozNh n?< ;kv/ ;ko/ czePB B{z yaokp ehs? eh ;'uDr/ nkJ/^rJ/
gZNh w/; eosh ;kvh sK. n?Bh GbhwkD; fgU pzBh t/ydh eh uZi
eodk ;h. j[D s[jwsK bkT[Adh n? w[zfvnK *s/.”
w?A T[;/ tes fJjB{z b? e/ xo w[V nkJh . nZi sZe dokDh dh
80 $ Bw;eko
d/jbh BhA uVQh.go j[D ;'udhnK fJjBK b'eK dhnK uVQ wZuhnK.
id'A nktd/ xo'A Jh jB/oh T[FZm yVQh . T[; fdB sK wB *s/ e'Jh BhA
bkJh ;h . ;r'A nkgDh n"bkd d/ ;t?wkB s/ u"Vh j'Jh p?mh ;h.nZi
fJjBK PoheK e'b fejV/ w{zj Bkb rZb eoK <
Bkb/ i/ eo{z sK uko j'D ;[DkT[Dkr/. id'A phHn?vH eoe/ jNh
w?A T[d'A Jh fejk, “g[Zsok B"eohnK sK nkg/ fwbdhnK ofjDrhnK.
j[D s/ok ftnkj eo d/JhJ/. ;[De/ u[Zg eo rJh . fJjdh wk;h
nkJh j'Jh ;h. T[jd/ Bkb rZbK eohA ikt/ . T[;B{z w?A fejk, “s{z g[ZS
w?B{z fcaeo bZfrnk ofjzd? fJjd/ ftnkj dk. w[zvk Gkbd/ t/yfdnK
B{z th NkfJw bZr iKd? .
“fJj th rZb n?, w?A eodh nK fJjdk fJzsIkw. Bkb/ w[zvk
fJjdh g;zd dk j'T{.” ;[yB efjzdh. eJh fdBK wro'A w/o/ e'b
nkJh B/ T[; fJe tZvk fbcakcak w/o/ jZE cVk fdZsk . jZ;dh j'Jh
nky/, “b? t/yb? g{o/ gZuh ikD/ fsnko p?m/ B/ nkgDh Xh Bkb ftnkj
eokT[D tk;s/.” ;[yB B/ w?B{z fpBK dZ;/ jh nyapko ftZu fJjdk
t/otk d/ e/ ftnkj dk fJPfsjko Sgtk fdZsk . n?vo?; T[jB/
nkgDk d/ fdZsk. n\pko tkfbnK B/ fJj fbcack T[;B{z G/fink ;h
. w?A t/yD bZrh fezB/ jh ;'jD/^;'jD/, gVQ/^fby/ w[zfvnK dhnK
c'N'nK . fe;/ dh g'uthA gZr, dkVh eZNh j'Jh, e'Jh ebhB P/t,
fe;/ dh gkoe ftZu yVQ/ dh c'N', fe;/ dh p?m/ dh c'N' HHH e'Jh n?wHJ/
H, e'Jh fJziBhno, GKs^GKs dk pIko w/o/ ;kjwD/ fgnk ;h . d'
fszB pkjob/ d/;K d/ w[zfvnK B/ th fbye/ G/fink ;h. w?A fejk,
“;wkXh t/y s/oh wk;h B/ fezB/ w[zv/ s/o/ bJh fbnKd/ B/.” fJe j'o
pj[s jh ;'jDk go w?A T[;dk fbfynk gVQe/ j?okB j'rh, sbkeP[dk.
w?A ;[yB B{z g[ZfSnk, e[V/ fJj th s??A fbfynk ;h<
“BKj, fJjsK nkg/ Jh G/i fdzd/ n?.” T[j efjzdh .
“jZd j'rh e[V/. w?A nktdh Xh djki{ B{z ftnkj[z. wB *u pVk
r[;
Z k nkt/ . fJj' ik th eohA iKd/ n? b'e. fJj ftrV/ j[zd/ B/. nkj
nkgD/ o/bt/ gkoe e'b XkbhtkbK dk w[zvk t/y b? . Bkb/ Xkbhtkb
th ekjd/ n?, j?r/ sK Ujh iZNK dhnK y[obhnK *u jZE wkoB tkb/
Bw;eko $ 81
. fgU fvZrdk^g?Adk nca;o gsk BhA fet/A pD frnk, b'eK dh fSZb
bkj e/ IwhB pDkbh sK wkoe/ nkg B{z Xkbhtkb ejkT[D bZr g/.
ofjDr/ sK Ujh, iks sK Bh pdbdh. Bkb/ uZi th Ujh B/. gzi^S/
;kb j'r/ ftnkj/ B{z. T[jd/ fJe e[Vh th n? d' ;kb dh. j[D efjzd?,
“w/o/ sK g;zd BhA Uj.” sbke tk;s/ e/; eohA fcod? . o"bk ikj
sK d' ;kb wro'A Jh g? frnk ;h. gfjbK gzukfJsK th nkT[AdhnK
ojhnK . e[Vh nkb/ nkyD d; bZy bkfJn? ftnkj *s/, n?A fet/A
b? ikJhJ/ e[Vh B{z. Bkb/ e;{o dZ;' . wK fgU sK u[Zg j'r/ . w[zvk
p'bd?, “pkoQK bZy w'VB B{z fsnko nK go oZydk BhA.” nyaho ;KM/
pzfdnK B/ ftu g? e/ fBp/V th fdZsk ;h. c/o gsk BhA wB *u j'o
eh nkJh. efjzdk ndkbs *u'A sbke bT{A . ;[Db? fJjBK s[bkeP[dk
nkfbnK dhnK rZbK.
“eh gsk bZrd? G?D/ .”
“BjhA wk;h Ujdh xo tkbh U mhe BhA. fgZS/ s'A n?AJhA n?A
dZ;d/ B/.” e'b p?mh ;wkXh p'bh ;h .
“Bh e[VhnK dk eh wkVk j[d z ? . fe;/ dh Xh B{z T[ikV e/ wkfgnK
d/ pko fpmke/ fijVh j'o fbnkT{ T[j fInkdk uzrh j'T{. pZ; j?Bh
vo^v[Zeo fJjBK B{z. Bkb/ nktd/ ezBh sK t/y/ e[S BhA nZr ;tkj
SZvdk . ub' nkgK eh b?D/ . feXo dh feXo b?rhnK rZb nkgK
. n;hA fBZehnK^fBZehnK rZbK eodhnK jZ;dhnK ojhnK.
“t/y i/ s?B{z e'Jh fJjBKQ *u'A g;zd n?<” w?A c/o g[ZfSnk .
“wzwh s{z feT[A fcaeo eodh n?A, jkb/ w/ok xZN'^xZN d' ;kb
ftnkj eotkT[D dk fJokdk BjhA. s[;hA n?t/A cI{b d/ ezwK *u Bk
T[bM' . Bkb/ id'A B"eoh fwbrh w?A nkg/ s[jkB{z dZ;{z.” jZ;dh B/
w/o/ jZE'A fbcakcak cV, fpBK t/y/ Jh nbwkoh ftu ;[ZN fdZsk. n;hA
d't/A G?DK j?okB j'Jh ikJhJ/ . ;[yB nky/, “s{z Jh ekjbh eodh
n?A. fJjB/ sK ftnkj pko/ jkb/ ;'funk th BhA . fJj sK B"eoh pko/
rZbK eodhn? . fJj dh rZb th mhe n? . Bkb/ n?j' ihnK ;'jDhnK
gVQhnK^fbyhnK e[VhnK B{z b'e nkg wzrd/ n?, s{z fuzsk Bk eo.
Bkb/ nkgDh ;wkXh e'b sK ;[Zy Bkb d; feZb/ th nkT[Ad/ nk.”
82 $ Bw;eko
;[yB dh rZb ;[De/ w?A th ;'funk mhe n?. fit/A fJjdh woIh n?
Ut/A Jh mhe oj{ . T[;s'A wro'A fJjd/ gkgk dh EK B"eoh d/ ekrI
nkr/ . fJjB/ wfjewk pdbe/ ;e{bK tkb/ wfjew/ *u B"eoh pko/
fbyk gVQh ehsh sK ;e{b *u B"eoh fwb rJh. c/o th id'A ftnkj
dh rZb w?A S/Vdh u[Zg eo iKdh . pZ; fJZe' rZb, “s[jkB{z wzwh w?A
nkg/ dZ;{z. s[;hA o'I Bk fJe' rZb d/ wro fgnk eo' .” j[D fJj'
;'udh nK w?A fJjB{z ed/ fe;/ rZb'A Bh o'fenk N'fenk ;h. ;r'A w?A
nkg efjzdh, “dZ;dhA fit/A ej/ w?A fsnko nK.”
jkb/ nkj gzdoK e[ fdBK dh rZb n? fJjd/ ;e{b nkbk frnkBh
wk;No puB f;UA fJjd/ e'Jh ekrI cVkT[D xo/ nk frnk. fJj
o;'Jh *u ukj pDkT[D bZr gJh.w?A rZbK eodh B/ fejk, “tho ih
w?B{z sK j[D pZ; fJe' fJjd/ ftnkj dk fcaeo ofjzd?. i/ fJj fes/
jK ej/ sK nkgDk coI g{ok eofdnK . nktd/ xo/ ikt/ Xh^g[Zs
uzrk j[zd? . go e[S dZ;dh BhA.”
;[De/ frnkBh wk;No efjzdk, “G?D ih, n?;h e'Jh rZb BhA
pVh f;nkDh e[Vh n? . ckbs{ e'Jh rZb BhA eodh. pZ; nktd/ ezw
*u wrB ofjzdh j? . i' bVehnK wkfgnK dh ;bkj s'A fpBK ca?;b/
b?AdhnK B/ T[jh n"yhnK j[zdhn?A. nkgDh Xh sK jo rZb dZ;dh
g[ZSdh n? . b? Bkb/ E'B{z j'o rZb ;[DktK, ;kv/ ;e{b d/ fJe
foNkfJov wk;No B/ nkgDh g?BPB pko/ wfjew/ *s/ e/; efonk
j'fJn?. j?vwk;No tZb'A ndkbs *u e[S ekrI d/D/ ;h ;oekoh
tehb okjhA. fJj th e'b p?mh ;h efjzdh fbnkU ih w?A cVkd{z Bkb/
w?A nkgDh wzwh dh g?BPB pko/ gsk eoB?, fezBh tXh n? n?; wjhB/
. nkT[Adh^nkT[Adh ekrI cVk nkJh. BjhA sK b/vhI d/ sK T[JhA
ezw t/ye/ ;kj ;[ZeD bZr iKd/ B/ . j"A;b/ tkbh e[Vh n?.” wk;No
dh rZb ;[De/ w?A y[P j'rh. go ;'uK g?BPB sK w?A nkg Jh b? e/
nkT[BhA nK. fJjd/ Bkb sK ed/ rZb BjhA j'Jh . i/ rJh ;h nke/
w?B{z dZf;nk th BhA. eufjoh eh eoB rJh ;h< n?B/ *u fJj ukj
Xorh rZbK *u bZr rJ/ ;'funk gVQh^fbyh n? gsk eoe/ u[Zg eorh
g?BPB mhe j'T{rh.
Bw;eko $ 83
j[D :kd eoe/ fJjh sK ;'uh ikBh nK. fJjdh jo y[Ph ukj[zdh
;h w?A sK . go fJjB/ eh ehsk . fJj rZbK ;'u^;'u gkrb j'Jh
gJh nK . c/o eh rZb n?< fJjd/ pko/ fJzBk T[bN ;'uh ikBh nK.
e'Jh j'o Jh GkDk Bk phs frnk j't/ . nZieZbQ eh e[S BhA j'Jh
iKd/. e[VhnK B{z s[ohnK iKdhnK B{z u[Ze e/ b? iKd/ B/. eJh^eJh
fdBK wro'A bkPK fwbdhnK B/ . izrbh G/VhJ/ T[jBK dhnK d/jK
uz{vd/ ofjzd/ n?. id'A ikB s'A iKdh ojh e'Jh Bfjo, ;Ve, izrb
T[jBK ftukohnK d/ nkyaoh fmekD/ pD iKd/ n?. ;'ue/ nzdo sZe
ezpDh fSV gJh n?. oZp w{jo/ nodk;K eodh, “j/ dksk fJjkik
fdB Bk fdykJhA.” wkV/ s'A wkV/ ;hB nzdobh ohb *s/ uZb oj/ B/
. go e'Jh n;b f;ok jZE BjhA nk fojk. jZE sK T[;dk ;[B/jk ik
p'b ;[De/ jh nkt/rk. ;Zs fdB j'r/ jo tes c'B pzBh fXnkB
ofjzd? . eJh tkoh sK bZr{ ftjV/ *u fit/A e'Jh p'bdk j't/. go
wB c/o j'o n"yk j[zd? id'A ;kjwD/ e[S BhA fdZ;dk. w/o/ Gok B/ mkD/
th ;{uBk d/ fdZsh j?. g[fb; efjzdh, “id'A th gsk fwb frnk E'B{z
dZ;Kr/ . gVskb ikoh j?.”jK fJj rZb Io{o mkD/dko B/ ejh w/o/
GkJh B{z. efjzdk, “e'Jh g[okDh ozI; iK bVkJh MrVk j'fJnk j't/
sK T[; pzd/ dk BK dZ;' . g[fb; B{z T[; w[skfpe ekotkJh eoB *u
wZdd fwb{rh .” GkJh dh rZb ;[De/, dokDh d/ Gshi/ *s/ fXnkB
iKd?, go gsk BhA feT[A w?E'A GkJh B{z dZf;nk BjhA frnk. go fco
fJedw fXnkB *u nkT[Ad?. T[jdk sK ftnkj pkjob/ d/P *u fe;/
e[Vh Bkb ;kb wro'A Jh j' frnk ;h. nkT[Adk Io{o ofjzd? fJzvhnk
go ;odhnK *u nkT[Adk j[d z ? . jo tko epZvh N{oBkw?AN eotkT[Ad/
B/ T[j gotk;h y/v ebZp tZbA' . nyapkoK dhnK yapoK *u gVQdh j[zdh
nK. go n?sehA e'Jh fJj' fijh yapo BjhA gVQh. T[jd/ ;j[o/
gfjbK Jh pkjo ;h nkgD/ wK^fgU B{z Bkb Jh b? frnk ;h . go
c/o th pzd/ dk eh gsk j[zd? . ;kv/ sK efjzd/ j[zd/ B/ T{m s/ iZN dk
y'o BhA nzdo'A iKdk j[zdk. eh gs? fe;/ B{z d/sk j't/ bZy d' bZy
tE/o/ r?Ar fcod/ n? . o'I sK gVQd/ ;[Dd/ nK . go wB jkwhA BhA
Godk. Bkb/ i/ fJjkik j[zdk sK T[;/ fdB Jh e[S j'o eodk. pkeh
rbsh U;/ dh ;h . pzd/ B{z nzdo'A nkgD/ nkg *s/ th
84 $ Bw;eko
Pofwzdrh sK nkT[Adh n? nkgDh rbsh eoe/ . T[jd/ tZb'A th
ekok ehsk bZrdk BhA. rZb e'Jh j'o Jh tkgoh n? .
“rZb sK G?D/ j'o Jh tkgorh.”;'uK *u'A pkjo j' t/ydhnK
r[opz; yVQ? . gsk Jh BhA bZfrnk fejV/ t/b/ nk frnk Bk pkjobk
r/N yVedk ;[fDnk .
“bZfrnk gsk e[S thok<“ g[ZS sK fbnk go wB *u jkb/
th p[o/ fynkb Gko{ B/ .
“jK UjB/ sK Ujh rZb eosh fijVh BjhA eoBh ;h. mkD/
ekrI nkr/. T[j sK uzvhrVQ p?mh n? ftnkj eotkJh . ndkbs
B/ gf[b; B{z T[jBK dh fjcakis oZyD bJh j[ew ehs/ B/ fJZE'A nkbh
g[fb; B{z fej? xo tkb/ iK foPs/dko fJjBK B{z e[S Bk efjD. w?B{z
p[bk fbnk ;h mkD/dko B/.”
“ftnkj ehjd/ Bkb eotk fbnk<”
“Ujh gkoe e'b nkg/ pD/ XkbhtkbK dk w[zvk fijdk d;
e[ fdB gfjbK sbke j'fJn?.” ;[De/ f;o fJedw ueokn
frn?. bZrd? ofjzdh e;o th vkY/ B/ eZY bJh .
Bw;eko $ 85
Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n?
id'A dk fJjB{z gsk bZfrn? fJe' oN bkJh j'Jh n?, ‘w?B{z fiT[Ad/
Bz{ Jh wkosk.” n?A BhA gsk th ehjB/ ehjB{z wkosk. wkosk,
wkosk eod?A, fiT[AfdnK nkb/ ezw th eo e'Jh .;'uK *u jo t/b/
ikB ;[Zedh ofjzdh n? . fJj jkb/ nkj rZbK eod? . ;j[fonk e[S
bzph ;'u . nktd/ fYZv dk Jh pfDnk fcod?A . pkeh ;kok NZpo
th p?m? < itkeK^iZfbnK nkb?A. Bkb/ j[D sK itke th po'po d/ j'J/
gJ/ B/ . w/oh sK j[D bzxh gJh n? . T[wo'A gfjbK e[Zpk eosk w?B{z.
o'I w?B{z eh XDd?A .
w?A sK ;'udK pJh tZfvnK dk BkT[A pfDn?, pfDnk oj/. pDk e/
oZfynk th n?. go fJj fe;/ bhj *s/ BhA nkfJnk. T[bNk
shArVQ^shrAVQ gT{ w/?Bz{. wfynK fit/A woIh GekJh wkoh ikj, j[D
t/bk d{o bzx frnk. tE/ok s?B{z N?w fdZsk. ;wMkfJnk. BjhA p?mh
fJe th ykB/ *u. c/o eh eohJ/. nyaho e'Jh sK jZb eZYDk g?Ad/
fe;/ rZb dk. xo dk sK T[ikVk j'Jh iKd?. fJjB{z eh.e'Jh wo/,
e'Jh iht/, ;[Eok x'b gsk;/ ght/. j[D sK f;o'A gkDh bzfxnk
fgn?. gskf;nk s'A rjK th j'o gsk BhA, eh^eh nZr ;[nkj
vzwd?A. gZNh^w/; eosh nrfbnK^fgSfbnK dh.
“pkpk ih o'Nh gZerh. fbnktK< g'sh dh nktkI n?. gZr
pzBQdk^pzBQdk o[e ikBK, w[{zj *u cV// gZr d/ bV B{z pkjo eZY e/
efjBK, “b? nk g[Zs.”
p?me *u'A pkjo fBeb e/ ftjV/ *u'A o;'Jh pzBh s[oh iKdh g'sh
pzBh t/ydK. wB j'o fcaeoK *u g? r/V/ ykD bZr g?Ad?. fezBh ;'jDh
n"bkd fdZsh n? oZp B/. fJjd/ e'Jh :kd BhA. eh jkb pDk oZfyn?.
nktdk, e[zdB torh d/j ;h. b'e th t/yd/ n? fJjdhnK eos{sK,
Bkb/ jZ;d/ n?. eJh f;nkD/ efj th fdzd/ n?, ;ZE yVQ/ r[ofdnkb
86 $ Bw;eko
f;UA Bzpodko dh rZb :kd nkT[aAdh n?. ny/, “;[oiB f;nK
feZvk BkT[A^EK E'vk, eohj eosh J/; w[zv/ B/.”
“wfynk eosh torh eosh, iwK Jh gZN e/ trkj s/. b[Nkn
j'Jh ikB/ nK Bkb/ iZr swkPk pfDnk fgn?.” gZr dk n\hobk bV
Nzr e/ wzi/ s/ p?m frnK. wB *u nkTAdh n? nZi nyhoh rZb th
f;o/ bk d/Dh n?. fgU dkd/ dh e[S sK ofji/. ;'uhd? feZE/ w/ok
pkg{, w{zj BQ/o/ T[m e/ gfjbK r[od[nko/ wZEk N/e e/ nkT[Adk. c/o
s[odk ;h y/s B{z. i/ fes/ ezw dh sZdh j[zdh r[od[nko/ w{jfoU
iKdk^iKdk i'V/ bkj e/ dopko ;kfjp pzBh f;o fBtk e/
bzxdk.pI[orK dk EZBk tZvk ;h. tZv/ EkT[A bZrd/ j'D eoe/ tZfvnk
dk xo tid/?.j[D i/ e'Jh tZfvnk dk ;[oiB efjzd? nkg B{z ;zr
nkTA[dh n?. ;'uhAd?, ekjd/ tZv/ ofjr/. tZfvnK nkb/ i/ ezw eo/
n"bkd sK jh tZv/ nytkJhJ/. nkg Gkt/A ed/ frZb/ r'j/ *s/ g?o BhA
Xfonk, fe;/ s'A UJ/ BhA nytkJh. Bkb/ tvko{ tZv/ ezw eod/ ;h sK
jh tZv/ ;h. p?m/^p?m/ dhnK skoK feZE/ dhnK feE/ i[Vh iKdhn?.
pkg{ dk fujok w{jo/ s[fonk fcod?. fJe tkoh ;[caB/ *u nky/ ,
“;[oiDK` w?A ;G t/yh ikBK. n"bkd s?E'A ;zGkbh BhA rJh.”
eh ejK. pE/oh ;zGkbh ;h go c/o th pZ;'A pkjo j'rh.
fJ;/ eoe/ sK nkj fdBK B{z nk gj[zfunK pkg{.
fijVh ed/ wB B/ ;'uh th BhA ;h, T[jBK ezfvnK T[s'A
bzxDk g? frnk. sK jh sK j[{bK cZfen?, i/ ofjzdh e[S ofji/. pkg{
dh fgzv *u g{oh Xke ;h. XkeV ;ZiD tZfvnK dk efjzd/ ;h b'e.
;koh T[wo nZX foVfenk ghAdk foj?. ukj w{zj *s/ sK eh XoBh
;h, Mkfenk th BhA ;koh T[wo. w[Xeo uZedk j[zdk. T[d'A p'o
bZrD^bZrD bZr/ ;h. shj ukbh c[NZ *s/ tXhnk gkDh fBZeb nkT[Adk.
Xosh d/ po'po Jh gZyk oZy b?Ad/, d?An^d?An gkDh g?Adk. gzi
jko; gkto dk fJziD tkX{ ;h. ghNo fJziD T{A sK bZeV d/
pkfbnK T[s/ g/uK Bkb ef;nK j[zdk. ubd/ s'A bZeV p[VeD bZr
g?Adh. d'jh gk;hA ;hfwzN pioh d/ pD/ w[Xeo oZyd/ iK fwZNh Bkb
Go e/ p'ohnK oZy fdzd/. Gko Bkb c/o ghNo p[Vedk BhA ;h.
Bw;eko $ 87
wIkb n? ed/ fe;/ B{z jke wkoh j't/ oZyD B{z. ftjb/ t/b/ U;/
Bkb I'o eoB bZr iKdk. p'oh B{z jM'ek wkodk, p'oh w'Y/ s/
fd;dh. w[Xeo B{z u[ZeD dh ftT[As j'o ;h.
v"fbnK d/ I'o Bkb u[eD?. fjZe Bkb w[Xeo Bk bZr i/. w?B{z th
Bkb bk b?Adk. ;oho nktdk pDdk. dkfDnK Bkb ;pksK Go
iKdhnK. b'ek dh tfvnkJh w[cas *u fwbdh. “pkpk ih o'Nh
ykb'” g'sh B/ Ekbh s/ bZ;h dk rbk; w//I s/ oZyfdnK fejk j?.
;[DfdnK bVh N[ZN iKdh n?. w/I s/ gJh rVth u'A gkDh Bkb jZE
;[u
Z / eoe/ p[oeh s'VdK . o'Nh ykD B{z ihn BjhA eodk. c/o th rZb
wB s'A goQ/ eoe/ o'Nh ykD bZrdK. o'Nh yk e/ nZuth fijh bZrh gJh
n?. fgnk th BhA iKdk ;[osh r[od[nko/ nkb/ ;gheo *u gJh n?.
u"ehdko efj e/ frnk ;h, “skfJnk T{A sK w?A nk e/ th dZ; i{z go
nkfJnK s'A ;gheo *u th p'bDr/. gJ/^gJ/ dh fposh c/o g'sh
pzBh j' iKdh n?. fezBh f;nkDh n?. gVQkJh *u th j[fPnko
n?.j[D d;whA *u n?. fJjd/ ;e{b nkbhnK G?DihnK pZ;'A T[so e/
nZv/ ezBhUA nkT[AdhnK iK S[ZNh j'Jh s'A ;e{b'A w[VhnK iKdhnK
fwbDrhnK. w?A eJh tko T[jBK B{z yVQk b?BK. fJjdh gVQkJh pko/
g[ZSD brdK, nkyDrhnK, “pkg{ ih o'Ih torh sK e[Vh BhA iwks
*u, n?seh d"VK *u nkgD/ fIbQ/ *u' gfjb/ Bzpo *s/ nkJh n?. ;kv/
;e{b s/ fgzv dk BkUA T[Zuk ehs?. gVQkJhA uZbhA pkg{ ih fJjB[z{.
“wfynK tkj sk g{oh bkT{Ark, GkJh nZr/ T[j T[sb/ dh fwjo
ukjhdh n?.”
i/ fJj fe;/ eow dk j[zdk, nktd/ i[nkeK Bz[{ ;KGdk . gfjbK
fJjB{z gkfbnk. j[D g's/^g'sh dk fcaeo n?. itke d't/A f;nkD/
n?. g'sk sK ;zrbh nkbk r'bk ;G s'A w{jo/ wkod?. ekbi nkfbnK
B/ GZi e/ dkyb ehs? id'A ;oNhfce/N t/fynk. efjzd/ fJjs'A ch;
th xZN bwKr/.
itkeK ezBh t/y e/ sK t/yD nkb/ th efjzd/ n?, “GkJh c/o th
tZfvnK dk nzP n?. n;o sK j[zdk Jh n?. n?t/A E'VkQ efjzd/ n? b'e.
;kv/ pkp/ dh X[w
z ;h fonk;sK t/b/, gfNnkb/ nkb/ oki/ dk wZb ;h.
88 $ Bw;eko
Sh c[ZN s'A T[Zuk eZd. ;odb Bkb f;o bZrdk, BhtK j'e/ tVBk
g?Adk ;h ;pks *u. pkg dZ;dk, “id'A s[odk, Xosh fjbdh ;h.
ozr bkb Mozr, wkVk XhVk wZb sK t/y e/ ezpD bZr iKdk. joBkw
;{zn, joBkw ;{zn j[zdh ;h. eJh^eJh fonk;sK d/ *eZm/ x'bK d/
dzrb j[zd/ . fJe tkoh cohde'NhJ/ dZwD GbtkB Bz{ fuZs eoe/
r[oi fiZsh. okik y[aP j' frnk. efjzdk, “wzr eh wzrd?”
pkpk ;kvk oZih o{j ;h. efjzdk, w?B{z e[S BhA ukjhdk.” oki/
B/ frnkoK v'fvnK nkbk f;T[B/ dk ezmk nkg T[m e/ rb *u
gkfJnk. d;/o gZe/ dk d;d/ ;h. ezmk gk e/ id'A fBebdk, b'e
yVQ^yVQ e/ t/yd/ ;h. nkw pzd/ dh sK X"D BhA MZbdh n?B/ tiB B{z.
go ikB ;h. g{oK BK ewkfJnk pkp/ B/. go fJjB/ sK fe;/ pkp/
dh gqtkj BhA wzBhA. ;G o'bshnK tfvnkJhnK. eh :kd eoK
fJjBK rZbK B{z. j[D sK G{sBh G[bkJhnk gJh n?. n?t/A nkyK
nZmwh^B"Ath sZe tXhnk foj?. gVQB *E'VQk ik fYZbk Io{o ;h.
c/o th o[fVQnk ikdk ;h. id'A d;whA *u'A ofj frnk. ;e{b Bk
frnk. fJe d' wjhB/ tfvnkJh th rJ/. eh n? tri/ go Bk, n?jh
ih p[ZXh fcoh fJe BhA ;[Dh.w[V e/ BhA frnk.” efjzdk, “pkjh
eo{z.” w? fejk, “gVQ b? ;"yk oj/Ark. X[Zg/ Skt/A, eZeo torhnK
oksK *u fcodk n"yk j'JA/rK.” efjzdk, “e[S BhA j[zdk.” iwK Jh
f;o c/o frnk. c/o w/?A th ;'funk, eZbk itke n?.fit/A efjzd?
T[t/A ;jh. fe;/ b'N nki/.” y/s iKdk. fiZd/ ihn Bk jz[zdk, Bk
iKdk. s[fonk fcodk fojk. id'A e'Jh wkVk fbfynk T[xVBk j't/
. nkj fwb frnk fw;sohnK dk, ;kohnK pfjpsK dh iVQ. pZ;
ukVQ fbnk T[Arb *s/ . T[jd/ Bkb wzvh T[m fink eo/ . w?A pE/ok
fejk eoK . n?A ftjb/ s[o/ fcod/ dk e[S Bh pDBk . j[D s{z nkg
fej?, “y/s ikfJnk eo.” Bk fJjB/ fJe BhA ;[Dh . sVe/ fBZeb
iKdk. nkED/ xo/ tVdk. j'o Jh g?ANK gkT[D bZr fgnk
GhVhnK^GhVhnK ihnK . w?A fejk, “fJj ezw nkfbnK d/ b'N BhA
nkT[AdhnK. Bkb/ w'NhnK sK t/y fbUV torhnK B/.” fJe fdB sK
jZd Jh eosh ;kbk bkbK nkb/ gho d/ u/b/ wKr{z ekbk e[Vsk gikwk
Bw;eko $ 89
gkJhA fco/.Uj' fijk rb *u w{ek ekbh wbwb dk. ezBK *u
w[zdo ih gsk BhA feZE'A gtk nkfJnk. nkJ/ B{z w?A x{fonk. T{A
BZshnK w?B{z ;'jDhnK th bZrdhnK B/ w/o/ pkg d/ d'jK ezBK *u
gkJhnK j[zdhnK . jkb/ fBPkBh th oZyhnK j'JhnK B/. nkj fijVh
fJe ezB i/ *u gkT[Ad?, J/;/ s'A bzvog[D/ dk gsk bZrd? . oh; eod?
fcabwK nkfbnK dh. fJj BhA gsk th T[j sK bZyK ewkT[Ad/ n?.
s[;hA T[vkT[B/ UA. e'Jh w/b fwbkU th, e'Jh rZb pD/. nyaho oZE
ik t/fynk, wfynk, “ftnkj b'.@
pzrh nkfbnK Bkb rZb s[ogh. ;skoQt/A ;kb *u ftnkj fbnk
;h. B{zj nkJh ftukoh rT{ n? . j[D skJhA th ed/ w{zj'A fJe tkoh
BhA fejk e[S. J/; e[bSD/ d/ bZSD t/y e/. w[zvk e[Vh j'r/. nJhA
X{nk xVh;h *u gbd/ oj/. nkED/ vZe e/ nkT[Adk, nZXh^nZXh oks
skJhA MZi{ gkJh iKdk. Bk nkg fNedk, Bk fNeD fdzdk. sVe/
X[ZgK uVQhnK sZe fbfNnk fgnk ofjzdk iK T[m e/ pkjo B{z fBZeb
iKdk.
n?A Gbk fet/A ubd?. wfynk, “iZN dk g[Zs n?A, ezw eo, ezw
eow j[zd? pzd/ dk. Bkb/ nkgD/ jZEK *u sK feos fbyh n?.@ go
Bk fejVh feos^e[os pZ; T[;/ ekb/ fw;soh d/ nZv/ *u tfVnk
ofjzd?. gKn nkb/ eZ[s/ wkr{z. b'e t/y e/ efjzd/ th B/ pE/ok, “fJj
fw;soh B/ nktdk pkg wkfonk fgn? o'b e/ UJ/.@ ftukok fdjkVh
eodk ;h. gsk BhA eh ;[caB/ b?Ad/ B/ gfNnkb/ G/isk gVQB. T[E/ j'o
Jh xfsZsK *u g? frnk. fejVh gVQkJh. fJe fdB fNZeh uVQdh
Bkb g[fb; dh ihg yVQh nZv/ *s/.g[ZSh iKD, “eowihs g[Zso pkp{
f;zx dk xo fejV?.@ gsk bZfrnk T[EA' fe;/ dk w'pb? uZe fbnkfJnk.
wro'A nk e/ nkg ubkT[D bZr fgnk . nktdk ekov ik gk e/.
efjzd/ e'Jh r[gs Bzpo B[zpo j[zd? w'p?b *u T[js'A gsk bZr frnk.
nk cfVnk. pkp{ ftuko/ B/ b'eK w{jo/ jZE g?o pzB/Q. d/ b? e/ w;K
g[fb; s'A ikB S[vkJh . Ud{z wro'A efjsk, “i/ eo/Ark sK yk b/Ark,
w/o/ e'b e[S BhA. nkj d' jZE B/.@ fejVk jNd? fgU B{z c/o Ykj
b?Ad/ efjzd?, d/.@
90 $ Bw;eko
fejVh jkbs B{z gj[zukfJnk fgn? ftukok pkp{. nj/ i/ j'o
pE/o/ B/ fJjd/ ;kEh.fJj sK fJe dh dZ;h n? . fJ;/ eoe/ pE/ok
I'o bkfJnk. s{z Nb Ujs'A. f;ZX/ okj g? . tkj ijkB dh bk bh,
BjhA ;[Xfonk. w?B{z efjzdk, “i/ w?E'A y/sh eotkT[Dh n?, ;ko/ ek;/
dh eko^w[\fsnkoh d/. c/o y/s ikT{A. w{jo/ sK nkg ofjB?A.@
w?B{z dhAjdk sK ;h, ;'funk d/y b? nkyaoh jfEnko ubk e/ th.
‘wfynk, mhe n?. B"eo obkn nktdh woIh dk s/ ikj y/s.@
pZ; tr iKdk. B"eo y/s p?mk j[zdk Y'bh bJhA, fJjB/ fejVh
fbnkT[Dh ;h w'Be ' o'N', nkED skJhA w[Vdk Bk. Bowk nJhA ofj
frnk. fijV/ uko NhAv/ fyV/, bZr brk e/ *eZm/ eob/ . fJjh jkb
eDe t/b/ ;h. nkVQshJ/ B{z g[ZfSnk ‘;kp, efjzdk, “E'v/ pzBhA
guk;h jIko N[ZNd?.@ ;[D e/ w?A sK ;[zB j' frnk . nrb/ ;kb m/
e/ *s/ bksh u[Zg eoe/. j[D nkg s'A th BhA jz[dh. Bkb/ b'e sK
wro^wro fcod/ n?. M'N/ d/ f;o torh IwhB n?. w'No ftu n?
.
fJj Gkb/ gfjbK nkb/ rVZg/. T[j feE/ fwbD/ ;h. c/o th
fes'A Bk fes'A jZE wko iKdk. B{zj Bkb eb/P eodk. fJe fdB vZe/
B/ w/I s/ ;'ck ;?FZN GzB s/. B{zj efjzdh, “Pow eo pDkT[Dk sK eh
n?. pfDnK B{z Jh SZv d/.@ T[jd/ rb g? frnk. efjzdk, “fBZeb
xo'A.@ c/o B{zj th row j'rh. efjzdh, “nk c/o, s?B{z dZ;K gsk.
T[d'A sK f;jo/ pzBQ e/ Y[Zfenk ;h. w?A e'Jh :{gh ;hgh *u'A sK BhA
fbnKdh. b'e sK T[jBK B{z th fbnk e/ xo pzBQd/ n?. w?A sK fBZeb
i{z go nktd/ izfwnK B{z ;zGkb. ;kB{z pdhB eod?A.@ fpbedh B{z w?
fejk, “GkJh s{z nktdk fuZs ;{s eo, njhnK ihnK wo'VhnK Bkb
fJjB{z eh j[zd?. fJj sK vzv/ d/ gho B/.@ g's/ B/ th fJe fdB
efjsk, efjzdk, “;kB{z sK eh gVQkTDk ;h, n;hA fJjB{z uZeh fcod/
nK vkeNoK e'b'A p'sbK btkT[Ad/.@
fJe fdB T[jh yo{d c/o, nky/, “d' jIko ukjhd?, w?A sK B?Dk
d/th ik e/ nkT[D?.@ wfynK, “nkgK sK ed/ rJ/ BhA.@
efjzdk, “w?Bz{ ;[|Bk nkfJn?, w?A mhe j'i{z, B/w gk e/ nkT[A.@
Bw;eko $ 91
pj{ ftukoh c/o nky/ efjzdh,“d/yb' pkg{ ih, eh n? w[Vg/ .@
w?A d/s/. fejVk B?Dk d/th, jpsk nZy BhA gZNh, fizBk fuo w[Ze/
BhA. pj{ nky/, “nkjh B?Dk d/th ;h. e[S Pow wzB.@ “fejVh
Pow, J/jB/ sK x'b e/ gh bh.@ w?A gSsktK, pJh f;nkDk fpnkD?,
s?B{z n? BhA gsk th fJj sK ;" y/vK y/vd/ j[zd/ B/.
“pkg{ ih ed'A e[ ikUAr/. nktdk fynkb oZfyU, sVe/ G{;fonk
yVQk ;h.@ p'b ;[D e/ d/ydK, pko *u yVQh B{zj fcaeo eodh efj
ojh n? .
“s{z GkJh fuzsk Bk eo, w?B{z ;G fpVe n?. j? eh fJjd/ *u
eozr sK pfDnk fgn?.@ efj sK fdzBK go nzdo'A fuZs j'o{z ik j'
iKd?. wzi/ s'A TZ[mD bZrdK c/o pfj ikBK. B{zj j"bh^j"bh s[odh,
d[fpXk fijh *u nzdo B{z w[V rJh n? .
wfynk d/y b? fJjB{z rko *u'A eZYD d/ fezB/ jhb/ tjkT[Ad/ oj/
nK. wB c/o J/; wkV/ d/ wkV/ uZiK dh ubdh ohbQ *u T[bM iKd?.
id'A ;wK Jh phs frnk ;h, fe;/ B/ dZ; gkJh, “ph w[jkbh b?i'.
Sh wjhB/ oZyDr/. fe;/ B{z fwbD BhA fdzd/. iwK mhe eoe/ G/id/
n?.b?r/. Sh jIko wjhB/ d/ ;kpQ Bkb SZsh jIko Gok fbnk.
Gosk.ftudh gsk th b?Ad/ oj/. tXhnk y[oke ykD bZr fgnk.
uzrhnK rZbK efonk eo/. xo/ fbnKdk. whBkQ e[ tXhnk fojk.
N?w *s/ T[mdk, N?w *s/ o'Nh yKdk. y/s r/Vk wko nkT[Adk. Gkt/A
m/e/ *s/ Jh fdZsh ;h. pZ; gsk BhA eh c/Nk fgnk. T[;/ uzvkb
u"AeVh d/ w'joJh fw;soh e'b/ c/o ik gj[zfunk. nkED/ j'o dk j'o
Jh e[M pD e/ nk frnk. fdB Ybd/ Bkb w/o/ ;kb/ nktd// pDkJ/ nZv/
*s/ wZyhnK wkr{z *eZm/ j'J/ p?m/ j[zd/ n? . nzB/Q j' e/ BQ/o/ j'J/ xo/ fvrd/
n? nk e/ .
fJe fdB T[mD ;ko xo'A fBeb frnk, feT[A w[VBk ;h. gkbah
B{z skg ufVQnk fgnk ;h. w?;QK ;kok fdB feZfbnK *s/ pZMhnK
yVQhnK ojhnK . vheh rJ/ . w?E'A th j[D j[zdk BhA fJe s[fonk
fcodK. y[obhnK ykbh. nkED/ gP{ ;zrb sVkT[D G[ZyD GkD/. nk
92 $ Bw;eko
yfVQnk fdB fSg/ i/. uoQh gJh ;h e[soB nkbh. w?A fejk,
“fJjBK B{z GkmK B{z d/ d/ UJ/. feT[A gkg b?s? oZp dhnK ikJhnK dk.
s{z sK fJjh e[S eoB?.@ ik e/ wPhB *s/ gNk uVQkT[D bZr fgnk.
wB *u nkt/, T{A Bk ftu nki/. fJziD ;NkN eoe/ wPhB *u o[Zr
bkT[D bZr fgnk. N'ek eosk. ftZu/ jo/ tk;s/ p'ohnK dh pDkJh
gZbh e[sosh. e[dosh w/oh fBrkj g?rh, wfynK “ofjD d/ UJ/.
feT[A w?;KQ wkoBhnK B/. fJj gP{ d/ nzdo ik e/ rbDh th BhA.
jIw feE'A j'i{.@ njhnK ihnK nDj'JhnK eod? . dZ; feXo B{z
ikJhJ/.
“pkpk ih s[;hA sK fJZE/ Jh gJ/ U Bkb/ efjzd/ ;h o'Nh yk e/ ik
e/ nkT[D?. w/oh phph efjzdh, ikj g[ZS e/ nk pkp/ B{z fezBk fuo j'
frnk nzdo/ fgn?.@ t/ydK, g'sh o'Nh nkb/ GKv/ b?D nkJh w?Bz{ gJ/
B{z t/y e/ p'b ojh n?.
“g[Zs w?A ikD?. puB/ u"ehdko B{z fej? th ;[B/jk d/ihA. jkb/
nkfJnk BhA. T[;/ B{z T[vheh ikBK. iK id'A r[od[nko/ nkbk
;gheo p'fbnk T[d'A gsk bZr{ .c/o ikT{A.@ w/oh rZb ;[D e/ o'Ih
GKv/ b? e/ tr iKdh n?. ;'udK fJjd/ i[nkeVh d/ wB *u th fezBk
fcaeo ofjzd? w/ok. pzdk fezBk e[ ;fj ;ed? fJj e[S. nyaho B{z uzr/
Gb/ B{z th ewbk efjD bZr iKd/ B/. b? jkb/ e;o n?. nktd/ Bkb
j'Jh iKdh n? .
T[d'A Bh t/fynk, “nkj tZv/ fgzv ekoykBk bZrd? tkjtk tZvk.
bfjo/ nkbh o/bt/ b?B *u'A BthA b?B fBeb{rh, ekoykB/ tk;s/ IwhBK
o'edh n? ezgBh. fgzv dk *eZm ehsk, ezgBh nkb/ th nkJ/ BePk
d/fynk eJh fgzvK dh IwhB nkT[Adh n? T[jd/ *u. b?B fBebD Bkb
sK IwhBK dhnK ckeVK j' ikDrhnK. gZe/ s/ eZu/ ykb pzd j' ikDr/
. eJhnK B/ uzr/ gkDh nkb/ EK p'o bk e/ Xosh j/mdh g?gK gk e/
nktd/ y/sK sZe gkDh fbnKd? . b?B j/m dh e'Jh uhI ezgBh nkb/
efjzd/ bzxD Bh d/Dh. wktik b?b'.fizBk s[;h efjzB/ U . id'A uzrk
gkDh IwhB Bz{ Bk bZfrnk pzio j'i{. wfynK IwhBK dhnK eksoK
eoshnK. j?; wkti/ Bkb eh j'i{. ykD B{z dkD/ BhA j'D/ b'e G[Zy/
Bw;eko $ 93
woBr/. ;kv/ fgzv nkbk gkDh T{A wkV?. ezgBh nkb/ nca;o B{z
w?A fejk, “s{z jpsk fJj gkDh gh e/ t/y i/ Bk jZvhnK th y[o ikD.
s[;hA efjB/ UA T[o/ go/ s'A gkDh b? fbU. n;hA BhA fdzd/ IwhBK.
rZvh dh b?B *s/ p?mKr/ ;D/ NZpo. fJjd/ Bkb'A sK wo/ uzr/ iK ;kvk
e'Jh jZb eo'.@ ;ko/ fJe tkoh u[Zg eor/. Uj cotkjh nkfbnK
dk ekDk ik p'bd?, UjB{z go/ i/ fbik e/. “r[Z;k Bk efoU ih, J/;
p[VQ/ d/ sK nktd/ w[zv/ dk p'M n?. T[j BPk gZsk tZX eod?.@ ;[D e/
\{B sK pE/ok y"b/, wB *u nkt/ gfjbK E'v/ tZv/ fijV/ czB/ yK
;odkoN/ nytkT[Ad/ ;h, T[j okfinK d/ fgZm{ pD e/ IwhBk bJh p?m/
;h b'eK dhnK. id'A b'e *eZm/ j'r/, ubkJh w[fjzw, vzv/ Bkb IwhBk
y'jhnK. tkj[D nkfbnK B/ wkbeh b? bh. g{S ueksh. nZX s'A tZX
gfNnkb/ gN{b/ GZir/ ;h. w[V e/ BhA tV/ . g'b/ j' rJ/ ;h. go
nzdo'A Ifjo Bh iKdh. jkb/ th iVQK *u dksh c/od?, go J/jd/ sK
jkb/ th nZr bkJh BhA bZrdh. J/;/ eoe/ b'ek *u BhA obdk. “ny/
IwhBK dhnK ehwsK tXDrhnK.@ “fijVh d' y[Zv b'eK e'b j?rh,
ftei{. c/o/ d/fDnK id'A IwhBk Jh Bk ojhnK, pkjh e'fmnK *s/
eo'Ar/<@ w?A efjsh nktdh rZb.
nyaho B{z wzBr/ nca;o. i/ nkj ;[DBhnk gJhnK sK fJ;/
ew{s eoe/ jkb/ w?B{z efjzd? s{z w?B{z wkosk. wko sK s{z fdZsk ;kB{z,
fijB/ Ne/^Ne/ d/ pzfdnK w{jo/ Bht/A eosk. uzrk ej/ B{z sK b'e th
uzrk Jh wzBd/ n?. rzvk ekwo/v yVQk rZbK eo/ . “;[oiD f;nK jZv
*s/ wkoh s{z sK.” Bkb/ nrbh rZb dZ;/ “ny/ nkgD/ sK fJZe ekoykB/
B/ X;w'b gkfJnk fgn? . UXo gNBk ;kjp s'A *rjK e'Jh ;{p?, T[E'A
d/ b'eK B{z jkb/ nkgD/ nkbh jtk th BhA bZrh . T[E/ fJjh ezgBhnK
tZv/^tZv/ gjkV s/ fgzvK d/ fgzv IwhBK yohdh iKdhn? . fiE/ b'jk
s/ f;T[Bk fBebd?. b'eK B{z T[ikVh iKdhn?A. b'e ftuko/ nkj
fijV/ GJhJ/ nkgD/ nkT[Ad/ n?, fJjBK s'A th rohp B/. pkjbh rZb
eh eZgV/ bhV/ dh th ;'Mh BhA. T[jBK *u'A Jh GkJh T[m yVQ/ b'e,
fBZs wko^wokJh j[zdh n?. efjzd/ nktdh fwZNh BhA SZvd/.” ;[D e/
wB T[Sb/, “nfjnk ik w'j j[zd? Xosh dk . fijV/ ;wMd/ B/. fJj
94 $ Bw;eko
;kv/ nkb/ B/ sK ;G dk w'j fsnkr e/ pZ; PhPhnK gZfsnK Bkb
w'j gk fbnk . c/o fJjs'A yfjVk S[vkT[Dk Jh n?. i[nke b'eK d/
jZEK pzBQhA t/yDr/ . w?A ;ko/ gkf;UA g/u e;s/. j[D id'A t/y fbnk
pJh y[ZbkQ Gzvkok sK pzd j' frnk. fco/ b{zjdk. fJe fdB nkfJnk
oZfink oikfJnk. pkjo'A uZe ;h U;/ ;Ze bkj{ dh. Bkb j'o th p?m/
j[zd/ n?. w?Bz{ p'bd?, “w?B{z iwK Jh ;hoh ;wM fbnk. ;koh IwhB
dk m/ek nkg bJh p?mA? . w?A G[Zyk wodK.” wfynK, “G[Zyk feT[A wod?A
. ;G e[S n? s/o/. m/ek fejVk w?A fes/ pkjo f;ZNsk. s/o/ i[nkeK
*s/ bkT[BK. ed/ bkfJn? ;kpQ gVQkJh fbykJh *s/ fezB/ bZrd/ n?.
eZgV/ bhV/ dk you nZv wkB BhA. ;koh ephbdkoh J/;/ Bkb s[odh
n?.@ T[bNk fJjkik gZEo wkfonk, ;kbk nky/, “itkeK *s/ bkt/A
Bk, itkeK nkbh B{z th s{z Jh ;KGh p?m?A.@ ;[D e/ w/o/ sK nZyK *u'A
bj{ T[so nkfJnk. wfynk, “trik, d[PNk w/ohnK nZyK s'A go/
Q. fJj rT{ *s/ gZEo Xod?A. wo/Ark e[Zs/ dh w"s.@ w?A vKr uZe bh.
pj{ B/ o'esk. efjzdh, “pkg{ ih fJjs'A i' woIh ejkb'. ikj iKdh
j'i{.@
jkb/ nky/, “s{z ubkn nktdh ephbdkoh, w/oh nZX dh tzv d/
.@
wfynk, “fdzBK s?Bz{ woZp.
/ fizBk fuo w?A p?mK, y[Zv BhA fwbdh.@
uzvkb fes'A dk w/o/ ezBh nkt/ . w?A ;zGb frnk. cV e/ rbw/ s'A
go/Q wkfonk. Bkb/ ftZu th eh n? ykXk fgn? ;kbk BP/ dk. fJe
I[pkB ubdh n?. wzi/ *s/ fgnk T[ob T[ob eo/.
wfynk, “T{A Bk w/o/ jZE'A woi/, w?A T[m e/ J/;/ p?me *u nk
fgnk. go T[; fdB dk wB *u fJjh oj/ fJjdk eh gs? BP/Vh dk.
Bkb/ o'I ;[DhAd? fes/ nj? i/ B/ ;[Zs/ gJ/ fgT{ B{z wkosk. ed/ ;[DhAd?
BP/Vh, ftXtk wK s'A eko wzr/. feZE'A d/t/< gJh^gJh dk rb
x'Nsk. j? sK fJj th T[jBK *u'A Jh. w[Vdk BhA pE/ok tfjD
ftjkb/. w/ok sK eh n?. Bkb/ fJjB{z sK fpb/ bkd{z. i/ bZfrnk fszB
gzi eoB. go c/o th HHH fes/ ikj^iKdh Bk eoi/. i[nke o[b
ikDr/. yki{ t/u e/ ;koh. fJjh ;'u e/ ehs? ezw gZe/ g?ohA.
Bw;eko $ 95
wfynk, “fcodk oj{ G"Aedk.@
fJjdh wK efjzdh j[zdh, “fJjB{z ;{z xZN n?.@ go nkj wkV/
ezwk dh pfjps sK g{oh n?. j'o Gkt/A fe;/ rZb dk gsk j't/, Gkt/
A Bk. ;kfbnk ;kok sK xo o'be/ oZysk jkb/ IwhB Gkbd?A. s{z sK
uko fdBK *u g{DhnK tZNd/Ark. IwhB ;KGDh ;"yh n? . w?B{z gs?
fet/A p'o w'NoK brtkJhnK, eokj/ bk^bk fNZp/ Ykb/ B/. nJhA
fwbi{ s?B{z. Bkb/ i/ bkfJe j'tA/ ;G e[S n? s/o/. “skfJnk xo/ Jh
n?A.@ p?me dh skeh *u'A dh t/ydK, u"ehdko n?.“nkj' u"ehdkok.@
“skfJnk s;hbdko s/ gNtkoh j[ohA gj[zur/ tD nkbh EkJh *u p?m/
B/ .nkik.@ u"ehdko w/ok p'b ;[D e/ c/o p'fbn? .
“nkik ukj gh e/ ikJhA.@
“BjhA skfJnk j'o eJhnK d/ ;[B/j/ d/D/ n?, s{z gj[zu ikj
e/oK.@ efj e/ u"ehdko pko w{jfoUA dh w[V iKd? . wzi/ s'A T[mdK,
p'b wko e/ nzdo dZ; e/ EkJh pzBh B{z s[o g?BK. ;'udK, “BkUA ofj
iKd? fe;/ th uhI dk. fe;/ t/b/ EkJh *u tD j[zdk ;h. b'e tD dh
Skt/A pfjzd/ j[zd/, *rtkV d/ b'e d[gfjok T[E/ eZNd/, Ud'A fejVhnK
fpibhnK ;h. nkj fgZgb s/ fBzw sK fezBk fuo wro'A w/oh ;[os
*u bZr/ B/. tD sK gsk BhA ed'A dk gZfNnk^g[ZfNnk frnk go EkJh
jkb/ th tD nkbh tZidh n?. fiBQK pzfdnK *u doZysK torh ioKd
j[zdh n?, T[jBK d/ Jh BkUA ofjzd/ n? . fJE/ fejVh ioKd, fiT[DK
d[ZGo ehsk fgn?. s[o/ iKd/ B{z Jh r[od[nko/ nkbk ;gheo ;[Dd?.
“GkJh wkb nca;o s/ gNtkoh tD nkbh XowPkbk *u gj[zu rJ/
B/. fi; th tho GkJh B{z sohe fdZsh n?, ;[DB ;ko XowPkbk *u
gj[zuD dh y/ub eoB. nZi fJzsekb j'Dr/. tkfjr[o{ ih ek
ykb;k, tkfjr[o{ ih eh cfsj.” ;[D e/ j'o ekjb/ edwhA s[oB
bZrdk. wB *u nkT[Adh n? fes/ Nzvbh T[E/ Bk yVQh j't/. j'o BtK
S/Vk S/V d/D. c/o ;'udK j'o j[D w?B{z eh efj d/Dr/. ndkbsh
ekotkJh sK eotk fdZsh. fpnkB ofjzd?, d/ nkT[A.nzdo fJe
T[Eb^g[Eb Io{o uZb ojh j?. bZrd/ fit/A nkT[Ad/ iKd/ b'e w/o/ pzBh
d/y oj/ j'D. d{oA' nkT[Adk n?A bZrd/? th e[S g[ZS{rk go u[Zg eoe/ e'b
96 $ Bw;eko
dh bzx iKd?.
EkJh d/ pko w{jo/ ihg yVQh n?. T[jd/ e'b dh nzdo bzx e/
t/ydK. ;kjwD/ fszB e[o;hnK s/ gNtkoh, wkb nca;o s/ fJe
e'Jh j'o pkp{ p?m/ B/. j/mK dohnK s/ e[S b'e p?m/ n?. eJh M[[owN
wkN/ i/ *u yVQ/ B/. r[ofdnkb Bzpodko s/ rzvk ekwo/v th e'b vj/
wzi/ s/ p?m/ B/. j'o eJh iD/ yVQ/ B/ go w?A fe;/ Bkb pj[sh rZb BhA
ehsh. f;ZXk e[o;hnK wzfink e'b gj[zu frnK.
“pfjik ;[oiD f;nK. t/yD ;ko Bzpodko efjzd?.
wzi/ *s/ p?m d/ fBrkj goQ/ fBzwK j/m yfVQnK s/ ik g?Adh n?.
t/ydK e[bSDK T[jBK *u yVQ?. wB *u nkT[Adh n?, fSV{ e'Jh
f;zrVh. fXnkB j'o gk;/ eoB bJh Bzpodko Bkb rZbK eoB bZr
g?Bk.
Bzpodko efjzdk, “GkJh ;[oiD f;nK, tkjtk p[VQed?. fyankb
oZyhA.”
wfynk, “Bzpodko e'Jh tkj BhA. nktdh fIzdrh bkd{z, go
fJ; d[PN s'A fMgdk BhA w?A.” ofi;No i/ *u'A BkUA gVQ e/ gNtkoh
p'bh iKd?. s;hbdko fJzsekb eoh iKd/?. wfjew/ nkb/ nktd/
ezw *u bZr/ gJ/ B/. Bzpodko th nktdh rtkjh fdzd?. fiE/ fes/
b'V n?. n?B/ Bz{ n?BeK *u'A Mked/ gNtkoh B/ w/o/ pzBh t/ye/ fej?,
;[oiD f;zx g[Zso ;ZiD f;zx, fJzsekb bJh jkIo j't/.”
w??A s;hbdko d/ e'b j 'e/ p'bD Jh bZrdK. tkSV dh tkSV nk
yVQdh n? bczfrnK dh .
“s;hbdko ;kjp w/ok pkg n? ih fJj, ;koh IwhB fJjd/
BkT[A n?. j[D f;ZXh g's/^g'sh d/ BK eotkT[Ad?. id'A w?/A fJjdk g[Zs
fiT[Adk yVQK, w/o/ BkUA eokt/.
“jK ih fJjB{z fwb/ fJjdk fjZ;k sK xZN'^xZN.”fw;soh p'bd?
wfynk, “s;hbdko ;kjp nZi nkj ;kok fgzv p?m?. w?A sK y[v
Z
th Bkb BhA fbikDh. fJjdhnK eos{sK B{z ;kok fgzv ikDd?.
Bw;eko $ 97
pE/o/ tfjD ftjkJ/ B/. fe;/ bhj s/ BhA nkfJnk. J/;/ d/ g[Zs
Xh B/, fiBQK B{z fdZsh n?. w?Bz{ th wkoB g? frnk ;h. ;'funK gZek
i{V tZY fdnK, sfj;hb *u ik e/ nPNkw b? e/ ofi;Noh d'tK
i[nkek d/ BK eotkJh j'Jh n?. o'Ih g[Zsoh fdbpko f;zx, y[Pdhg
f;zx g[Zso fdbpko f;zx d/ BK fJzsekb ehsk ikt/ w/ok fpnkB
n?.”
“feT[A Bzpodko ;kjp” s;hbdko B/ r[ofdnkb ;{zj ezBhA t/ye/
g[ZfSnk j?.
“jK ih mhe n? ;[oiD ;{zj d/ fpnkB w[skfpe fJzsekb eo
fdU. fJjB/ mhe ehs?, ;kB{z gs? ;kok.”
“s?B{z sK gs? Bzpodkok, ;kB{z th gs? fiT[Ad/? B{z Jh wotkJh ikB?,
fJj feE/ dk fBnK n?.”
“c/o GkJh s{z fiT[AfdnK nkb/ ezw eodk. s/o/ fgU B/ IwhB
t/uh n?. ftok;s th BhA eokJh. j[D dZ; s{z JhA n?E'A sZe
gj[zukfJn?.”
“c/o w[zv/ d/ BK eotkd/. e[Vh nkbh sK w/o/ Bk j't/. e[Vh sK
ftnkjh ikT{.”
“b? w[zvk sK ;KGb{ nktdh. i/ e[Vh Bz{ *rjK fJjd/ tork fwb
frnk. N[eVk sK ykb{ Bkb/ J/;/ xo *u izwh n?. T[jdk th jZe n?
ih.” s;bhdko B{z w?A fejk. sK TjB/ ebw ubk sh.
fJj G?V/ w{zj tkbk p'bd?, uzrk c/o d[Zy gkJ/Ark. T[; dh rZb
;[Dh^nD;[Dh eoe/ goQ/ j' ;'udK, “j[[D fejVk ;[Zy G'rdK. nkj
g[zB eoe/ th i/ j'o d[Zy nkT[{ sK MZb{zrk.”
gNtkoh B/ nrb/ fJzsekb tkb/ dk BkUA p'fbn?, w?A T[jB{z bzxD
tk;s/ okj d/ goQ/ j[zBK, sK s[od/ d/ ezB *u g?Adh n?.
“tkj UJ/ ;[oiD f;nK tZfvnK fdnk. nZi j'o th tZvk ezw
eo frnk, g'sh s/ g's/ B[{z po'po oZy e/. i/ b'e th ;'uD.”
fJjBK p'bK B{z ;[Ddk u[Zg eoe/ xo B{z s[o fgnK. ;ko/ fcaeo
vo wB *u'A d{o B/. Gkt/A Nzvbh ni/ th ;kjwD/ yVQh n?.
98 $ Bw;eko
Sb
nZv sK w?B{z Ujh eo rJh id nkg Jh BhA ojh. d{ik nZv
fJjBK B/ eosk id'A G'r nkbk ekov cVk rJ/. oks B{z BhAd BhA
nkT[Adh fiZdD dh rJh n?. T[jd/ Bkb Jh ijkB tZ;dk ;h. j[D e[S
BhA pfunk. ;G nkg'^nkgD/ wsbp d/ n?. X[o sZe grkT[D tkbk
sK e'Jh fwbd? fe;/ eowK nkb/ B{z. fwb sK rJh ;h go ftr'uk
d/rh. tE/ok e[S t/fyn?.t/fynk, fejk pVk fejk, jZvK ftudh
bzzxkfJn?. fJe fJjh ;ZfsnktkB ;h, fijVh efjzdh j[zdh,
“G[Zb ik ;ko/ ek;/ B{z n?t/A sVcdk ofjzB?, d[BhnK sK j'o
sVckT[Adh n? sVcfdnK B{z.
G[Zb th frnk ;h. go fiZdD dh rJh n? G[Zfbnk G[bkfJnk j[D
fco d[ZrDk^u"rDk j' e/ :kd nkT[Ad/?.
w?A poKv/ *u p?mk nktd/ ws/ s/i' dhnK dZ;hnK ;[DhnK :kd
eoh ikBk.
“ukuk eZbQ B[z{ wekDk nkT[ADrhnK ;wkB ;hXk b? nkU.”
doh *s/ p?m/ dh fposh fJedw N[ZNdh n?. t/ydK uoB/ dh pj{
yVQh p[ZbQ i/ coekJh ikt/.
“e'Jh BhA tr ikB/ nK GkJh.” efj e/ w?A u[Zg eo frnk.
go wB *u nkt/, j[D id'A eZbQ tk;s/ ;wkB B{z o[gJhJ/ ukjhAd/
n? sK tbK finK nkbh ;[EBh x[wz kT[Adh w/o/ w{jo/ nk yVQh n?. rZbK
s[;hA eh eod/ UA. roi t/b/ ukuk^ukuk T[{A czB/ yK pDd/ B/. Bkb/
c/o uku/ s'A fpBK e'Jh MZbdk th BhA. fJjBK B{z sK n?A ph fJjB{z
fejVk ;wM nkT[Adhn? ;kvhnK ubkehnK dh.
“ukuk ikj fco uoB/ Bkb, Bkb/ fdB/ e'Jh j'o nk iKd/ B/ p?mD
nkb/.”
Bw;eko $ 99
uoBk ;kck ikj b'N eodk nkt/ nzdo'A. w?A T[me/ Bkb s[o
fgnk. s[fonk iKdk ;'udK, “fizB/ Ujd/ fefonk eow *s/ bZr
ikDr/ UB/ Jh uzr/ B/. fizBK nkfJnk frnk d/ w{zj *u gT{ uzrk Jh
uzr?.
go fijVhnK ftT[{AsK fJj xVh iKd? n? T[j th w/?B{z gs?. w?A
sK nkg Jh BhA fJjBK d/ w{zj bZrD nkbk. Bkb/ pE/ok fJjBK B{z
fdZs?.
e[Vh tk;s/ w[zvk t/yD w?A Bkb frnk. rZb gZeh j'rh. s/i'
efjzdh, “w[zvk B"eoh nkbk tXhn? fwfbnk.T[;/ fj;kp d/ ftjko
eoKr/.
wfynk, “fcaeo Bk eo. ;e{No fdZsk. j'o p?Zv fp;so/,
g/Nh, nbwkoh Bkb eZgVk bhVk sK d/Dk Jh ;h. j[D T[;/ dhnK
rZbK w{jo/ nkT[Adhn?A.”
fiZd/ w?A fgzv'A IwhB t/uh, pj{ s/ w[zv/ B{z th gsk ;h. nZXh oks
sKJh ;kv/ nkb/ xo/ p?m/ oj/. fJZXobhnK^T[~XobhnK ihnK wkoh
ikD. frnK wro'A s/i' efjzdh, “j?D sK w/o/ B{zj^g[Zs Jh go ;ko/
Bk fes/ fJjBK B{z cVk dh . nktd/ p[Ykg/ tk;s/ th oZybhA. eh gs?
jkb/ fej/ i/ fdB nkT[D/ B/. c/o e'Jh BhA g[ZSdk j[zdk. fpzd *u nkN/
d/ PhAj pD iKd/ j[zd/ B/. fJj ueu{zdo ihj pj[s G?Vh n?.
w'w'mZrDh. nzdo'A Ifjo dh rzdb j?. fJjdh sK tkj BhA uZbdh.
gfjbK sK sByakj ;h w/oh. j[D g?BPB n?. g?f;nK dh wkoh e[S
ihG pzd oZydh n?. nKY^r[nKY *u pE/oh Ifjo T[rbdh ofjzdh
n?.
“ne/ po'po iZN B{z oZyh p?mh n?. ;Zso ;kb dh j'e/ jkb/ BhA
;kodh.@
fJe fdB fpmke/ w?A g[ZSh, “s/oh wK d/ th jkb/ j?rk fiT{Adk
p?mk. T[jB{z g[ZS J/jh ezw eodh ofjzdh n? T[jd/ Bkb. ftrVhJ/
j'JhJ/ n;hA sK fJe d{i/ dk ;jkok j?r/ nK. w?A fpwko j[zBh nK fJj
;KGd?. fJj fYZbk^wZmk j't/ w?A dtkJh p{Nh d[nkT[BhnK. s{z go/Q
100 $ Bw;eko
ikj g?Bh n?A nktd/ y;w Bkb. ;[De/ g'bh j'rh. c/o fbg^fbg
eo/.@
“Bk phph, uku/ tork fejVk pDi{. ;kv/ sK fgUnK tor?.
Bkb/ wK^fgU sK fe;/ t/b/ ;Zd/ p[bkJ/ s'A nkT[Dr/ . fJj sK jo
t/b/ ;kv/ e'b n? d[Zy^;[Zy *u .
“j[D t/yb' fgU tor/ B{z yzv gkT[Ad/. ;zr Bh wzBd/. yKd/^ghAd/
th NhND/ wkod/ n? .
pIko *u w?B{z g[ZS/, “ukuk fejVh d[ekB s/ uZbhJ/.@
“wfynK fijVh *s/ woIh tr uZb, nkgK sK Bed d/D/ B/.@
pIko Gfonk fgn? nkT[D ikD tkb/ b'eK dk. Go/ pIko *u th w?B{z
n?A bZr/ fit/A *eZbk s[fonk ikBK, w'Y/ oZy/ goB/ Bkb jZE nZyK
g{zMdk.
fJT[A bZrd? fit/A w?B{z b[ZN oj/ j'D. ph b?b' bkjk c/o fejVk
fJjB/ b'N nkT[D?. fJjBK dhnK ukbK sK ;wM nkT[AdhnK B/ go
u[Zg efonk s[fonk fcodK .
;"dk b? e/ w[V/ nkT[Ad/ d/ wB *u nkt/, “E'v/ eoe/ sK BhA eoBk
fJj sK T[;/ ftukoh eoe/ Jh eoh ikBK. bkT{Ark fizB/ bZrDr/.
fJjd/ *u e'Jh d' okJ/ BhA .
eos{sK sK pE/ohnK :kd nkT[Adhn? fJjBK dhnK, j;gskb
*u id T[j wzi/ *s/ gJh ;h . fJjsK T[d'A BhA jNh ;h. s/i' B{z
efjzdh, “phph vkeNo t/yD nkfJnk efjzdk ;h fpwkoh tXh iKdh
n? . i/ ;kB{z uZeDh g?rh gfNnkb/, b[fdnkD/ s{z. s/o/ g[Zs e'b/ sK
nkJh ubkJh i'ro/ th w[er/. uku/ B{z efjd/ thj^shj jIko ;kB{z
cVkd/. n?A tkoh^tkoh sK wzrD/ th n"y/ bZrd/ n? .@ Bkb p?m/ B{z
x[;o^w[;o ih w?B{z th ;[Drh .
w?A fejk, “GkJh e'Jh rZb BhA. w?A p?mK. w?A bkT{A fJjd/ *s/ fizB/
bZr/ . s[;hA fcaeo Bk eo' . gfNnkb/^b[fdnkD/ uZeDh g?rh,
uZeKr/.@
“ukuk fJjd/ g[Zs dh th fJZIs n? . ;kfonK ;kjwD/ s?B{z
Bw;eko $ 101
efjzdk uzrk bZr{.@
“wfynK fJjB{z g[ZSD nkbk j't/ fijd/ pjkB/ g?;/ wzrdh n?A
T[jB/ ;koh d[BhnK dh gotkj BhA ehsh. Bkb/ xo gkT[D t/b/ fiZd/
d'j/A ihn r/Vk pzBhA fcod/ ;h ne/ ;odk BhA j'o d/j. T[d'A sK ejh
Bk ed/ fJj rZb. j[D fJjB{z j'o BthnK^BthnK ;[ZMdhnK B/. tZv/
fcaeo nkbh ;{oi fSgd/ Bkb xo/ ik tVdh n? . ;koh^;koh oks
w?A p?me/ bzxkT[Bk. nkg sK pVh fJZIs tXkT[ABh n?A. Bkb/ w[zvk sK
wko pVk f;nkD?. ;kbk b'b{ gqPkd sK j?rk.@
s/i' rZbK eodh dZ;/, “fJe fdB w?A j;gskb'A gfjbK nkrh xo/
. fJjB{z sK fJjh ;h ph nkED/ nkT{rh. fJj v"o{ fes/ pkjo
s'fonk j'T{. r[nKYhnK dk w[zvk nzdo d/ye/ w?A sK jZeh^pZeh ofj
rJh. w?B{z t/ye/ GwZsorh. w"e/ s/ j'o e'Jh rZb Bk n"Vh, efjzdh,
“uoB/ B{z g[ZSD nkfJnk ;h.@
w?A fejk, “nzdobh ;pks *u tVe/ dZ;dh ;h ph uoBk xo/
BhA. njh ih eos{s dh sK wkbe n?.@
w?B{z s/i' nky/ skok f;nK fpVe oZfynk eo.
T{A nky{, “;kv/ xoK *u BhA fJjhih rZb g[Zrdh. fJj sK phph
U n? iK fJjBK dk bkDk fijVk uku/ B{z xo/ bJh p?m?.@
fJjB{z g[ZS/ e'Jh “ukuk fejVk E'v/ xo *u p?m?. nktdk gkfJn?.
jkb/ E'Bz{ th wZds fdzBK jo t\s. s[;hA nkj fijVk ozrVT{ iK
ftykT[B/ U w?B{z fJjdk e'Jh vo Bh. wz[v/ B{z tikj f;o eJh tkoh
owI Bkb ezB *u gkT[D dh e'PN th ehsh n?.@
w{jo'A p'bd?, “ukuk njh ih rZb BhA. fwzdo' B{z ;G gs?.
pE/oh f;nkDh n?. s{z n?t/A Bk njhnK^fijhnK rZbK efonk eo.@
“wfynk uzrk GkJh.@ fJjB{z fit/A pj{ ej/ T[w/A ;Zs n?. G?D
wokt/ e'Jh j'o ezw feZsk . fdB/ ezw s/ tr iKd?. nkED/ x[ZN bk
e/ yke/ o'NhnK fbN iKd?. fiXo B{z s'odh n? s[fonk fcod?. bkb
i/ pzp{ekN s'A bZs BhA bkT[Adk. ed/ fJXo b?i{ ed/ UXo. i/ j'o BhA
sK fJjB{z ;[ZeV ih B{z wro Nzrb{ pIko ezBh B{z.
102 $ Bw;eko
ekoykB/ nkb/ pkDhJ? dh nZy th w?Bz{ ;{s BhA bZrdh. w/ok ;kbk
efonkV pko w{jo/ nk yVkT{ eko. d'^d' xzN/ wzi/ s'A BhA T[mdk.
fJj t?jV wKr{z ed/ fJXo ed/ T[Xo r/V/ eZYdh fco{. ukj Xo{ T[jd/
w{jo/ nkg ik e/. pkDhnK feT[A jbd? . w?A fpVe b? e/ tr ikBK.
w/o/ *s/ e"Vd?. ekbk X{s ikj. fJj ;kv/ nkbk x'r{ u"Vk j'^j' p?m{,
th ;kv/ xo/ ;/m nkfJn?. c/o/ d/fDnK B"eoh eod?A fJjd/ ekoykB/
*u, r[bkwh sK BhA eodk .
fJe fdB dzd i/ eZYdk pj{ B{z nky/, “poca dh f;Zbh G/i fdnK
j[D nkgK poca nkbk ekoykBk th ukb{ eo fbnk.@
“wfynk ;/mk fJZE/ dZ; eh Sphb bkT[Dh n?.@ jhA^jhA eodk
ikj T[FZme/ s[o frnk. gsk j[zd? pkjob/ b'eK B{z th. go eh eohJ/
. fJj sK w/o/ Bkb eoB' BhA jNdh. nkj T[jd/ woh s'A fijVh rZb
ehsh n? J/;/ dh ekY n?. nkg sK pZ; fJj w'No ;kfJeb dh
Gzphoh pDkT[D ikDd?. j'o e'Jh rZb dk gsk BhA.
fJj BhA ;wMdk ph uku? w/ok. fit/A ubkT[Adh n? fJj T[w/A
ubd? .
nkT[AdhnK j'o th pE/ohnK B/ wB *u, Bkb UAd/ sK p'b/ BhA
s/oh wK Bkb/ fgU, fiZd/A ftu'bD B{z Bkb b? e/ xo/ nkJ/ p?m/ ;h.
fJjdh wK wo'V^wo'V rZbK ihnK eo/, “w/o/ sK fJZe Xh n?.
g[ZsK d/ po'po gkbh n?. s/i' B/ f;o/ dh fJe ;[Dksh ;h, efjzdh,
“nkj p?m? w/ok sK fJjh n? . ozv/gk eZNDk fejVk ;"y?. fJjB/
w/o/ fdB eNkJ/ B/. e[Vh ftnkjh n?. w[zv/ B{z th fJ;/ B/ ftnkj[D?
rZi^tZie/. i/ E'Bz{ wBI{o j? sK jK fej' . pkeh e[Vh oki eo{.
w/o/ fejVk gzi uko B/. *eZbk w[zv?.@
“b? fJjsK eh rZb n? ih. Bkb/ fJjd/ *u ;kB{z eh *sokI
n?. ;[Zy Bkb itkeK d/ f;o s/ jZE oj{ . fJ;/ dk ;jkok oj{.
pzfdnK fpBK eh pDd? xo dk. id'A fJj fJjdk g[Zs n? ;kvh e[Vh
fJjdh B{zj j'T{rh. Bkb/ G?D ih fJj sK E'v/ xo dh nktdh rZb
n?.n;hA sK y[P nK.@
Bw;eko $ 103
sK s/i' B/ jK ehsh ;h.
j[D fJj f;bs ih w;K Jh pDdh n? w[o?QbD.
rZbK sK w?B{z s/i' d/ j[zd/ th oVeD bZrghnK ;h.fiZd/A uoB/ d/
wz[v/ dh ;[Zy d/D ikDk ;h. xo *u y[Ph nkJh ;h d/jbh tXh ;h.
g's/ dh y[Ph fejVk E'Vh j[zdh n?. Bt/A ;zws B{z pkpk fXnkB dk;
d/ ;[ZyK bfjzdhnK B/.
nkED/ i/ pj{ efjzdh, “ukuk nkj b? v'b{, d[ZX fbnk. fgzv'A
tXhnk fwbi{ Bkb/ ;;sk. sVe/ yho pDkT[Dh j'T{.@
wA? fgzv'A fszB feb' d[ZX fbnkfJnk. uoB/ B/ ihg eotk oZyh
;h. efjzd/ ;"y/ ik nktKr/. sVe/ ;zd/jK jh ;ko/ ikD/ fsnko j'r/
. w?A th Bjk e/, eZgV// gk e/, ;kcak^;{cak pzBQ e/ fsnko j' frnk.
T[Xo'A fJj nkrh ;j/Vh j'Jh yZN.
w?Bz{ t/y e/ efjzdh, “ukuk sz{ th uZb/Ark< xo/ e"D oj{<@
wro/ T[j p'bd? b'b{, “ukuk fJe ikDk sK fgZS/ oj' xo/.@
“wfynK oks dZ;d/ w?A Bk fsnko jz[dk.@
s/i' B/ ;[D fbnk T[jB/ fejk c/o, “feXo/ BhA xo Gidk wro'A
fJZE'A. ;ko/ uZbKr/ ihg *u Jh p?mD?.
wz[vk x{o^x{o e/ Mke/.
wK B{z ftzrk iK w{zj eoe/ efjzdk, “wfjzdo' efjzdh T[ZE/ fJjd/
fgzv d/ ;ko/ fcod/ j'Dr/. p[VQk Bkb iKdk eh ;'jDk bZrd?.@
“;'jD/ B[{z dZ; fJjB/ eh bkj b?D? fe;/ dk e[P. s[;hA u[Zg eoe/
uZb'.@ Ujd/ x[{o/ d't/A f;ZX/ j'r/.
wro'A fJj w/w nky/, “Bk w?A sK xo ;[zBk eoe/ efjzdh ;h.@
wB *u nkTAdh n? wBK fezBK Jh fe;/ dk eobK. w/ok i; BhA
j?rk. fgzv'A fJ;/ d[y
Z dk wkfonk fBefbnk. tZvk GkJh wo frnk.
foPs/dkoK s/ wK^pkg B/ I'o gk e/ uzd e[o w/o/ bV bksh.
uko tb/N/ ;k|/ d/ wjkoki w{jo/ p?me/ wko/. fdUo s'A yktzd s/
104 $ Bw;eko
uzd e[o d/ w[zfvnK dk fgU pD frnk. Bkdo nkb/ j[ew Bkb
ukn feXo/ rJ/. ;'funk ub' fit/A dks/ B{z wBI{o. w/oh gfjb/
fdB'A Jh uzd e[o Bkb whuk BhA fwbdh ;h. c/o th s'oh frnk
s'o{nk. gZ[s d/ do/r *u fgU s[o frnk ;kb *u jz{ro wkodk. wK
ofj rJh ;h ;kfonK Bkb bN'^ghAx j'D B{z. uzd e[oHHHHH w/o/ wB
Bk izwh, Bk w?Bz{ uzd e[o nzdo'A ukj[d
z h ;h. Ujd/ bZSDK B/ sK ;[zdo
Bzz{ b? fbnk ;h. wz[fvnK B{z w?A ;e{b *u gVQD bkfJnk. go feZE/.
wK sK jo tes T[jBK B{z fsZy/ eodh ofjzdh “i/ uku/ fgU pDd/ j'D
iZr feT[A fgUnK B{z o't/.@
Bk jNh wz[fvnK B{z g[ZmhnK gZNhnK gVQkT[[D'A. d't/A f;o/ d/ bzvo
fBebr/. ;kb/ y/s Jh eZYD bZrg/. ghe/ nkED/ xo/ nkT[Ad/. y"o{
gkT[Ad/. e/oK Jh ekb/fenK nkb/ t?bh ejkT[Ad/. nyho w/oh wK th
d[ZyK *u G[idh s[orh. w?A pE/ok efjzdk ofjD fdU pzd/ pD'. fe;/
B/ BhA yVQDk gJh s'A. ;[Xo i'. b'eK dk e[P BhA ikDk. Bk fJe Bk
;[Dh. T[bNk w?B{z x{ohnK fdzd/.
wK d/ uZe/^uekJ/ efjzd/,
“nktd/ nkbh IwhB ;kv/ BKn eotk, ;kvh wK Bz{ tj{zB?.”
“wfynk Pow eo' UJ/ ezio'.”
go ekjB{z. feE/ ;[XkoB nkbk y'w ;h. BP/ *u fijVh wB *u
nkT[Adh eod/. w?A IwhB s'A itkp d/sk.
T[j oks feE/ G[Zbdh n?. w?B{z ;[Zs/ gJ/ B{z nk Ykfjnk.
efjzd/, “j[D dZ;.@
“nktd/ iD/ sK wko e/ f;ZNr/ ;h. go fiT[Adk oj/ nKY^r[nKY
ihjB/ fJZE/ wzvh fbnke/ j;gskb *u dkyb eotksk. i/ d' o[gJhJ/
j?r/ ;h vkeNoK B/ jZE gk fbnk. nbki ubdk fojk. pur/. wK
u'HHHuzd e[o sK fJe fdB gsk b?D th Bk nkJh.”
T[bNk b'eK B{z ej/, “w[fz vnK B{z g[Zmk f;ZXk p'bdk ;h. i[nkB w[zv/
feZE/ MZbd/ n?. sK jZE uZeDk fgnk T[jBK B{z.”
Bw;eko $ 105
gsk b?D nkJ/ b'eK B{z w?A th efjzdk, “T[jB{z g[ZS' ftrVh shthA
B{z ed/ nkg fJZe fdB th w?B{z f;ZX/ w{zj p'bh n?. Bkb/ E'vh^nktdh
sK w?A ed/ goyh U BhA ;h. ;koh tZNs T[jBK d/ fYZvK *u iKdh ;h.
nkED sVe/ vkeNo r/Vk bkT[Adk w?B{z t/ye/, g[ZSe/ dtkJh fby
iKdk. Bo; nkT[Adh Nhek bk e/ r'bhnK dZ; iKdh ykD Bz{ Bo; d/
Bkb s/i' nkT[Adh wzi/ nkbh ukdo pdbdh.”
w/oh jkbs t/y e/ efjzdh, “e'Jh rZb BhA mhe j'i/rk.”
fJe fdB gJ/^gJ/ B/ w?A nktdh ;koh ftZfEnk T[;B{z ;[DkJh.
;[De/ efjzdh, “j";bk oZy ;dk fJe' i/ fdB BhA ofjzd/ j[zd/
nktdk ;oho mhe eo.”
ed/^ed/ e'b dh bzxh iKdh efj iKdh, “oZb/ nkfbnk iZNk \[P
fojk eo.@
“nkJhA E'vhnK *;h;K Bkb mhe j'iKr/.@ w?A jZ; g?Adk.
;[De/ *rkjK B{z s[o iKdh.
wjhB/ wro'A w?B{z S[ZNh j'rh. vkeNo B/ dtkJhnK fbye/ fgzv
B{z s'osk. gzdoK fdBK wro'A d[pko/ c/o j;gskb fdykT[D nkfJnk.
s/i' w{jo/ fwbrh. efjzdh, “feT[A few/A mhe n?A.@
“wfynK NZbh tor/ . s?B{z t/ye/ sK j'o th.@
“uzrk w?A nkT[Bh nK fwbe/ ikJhA, Bkb/ ukj ghihA.@
vkeNo B{z ftyke/ pkjo fBebd/ B{z s/i' w{jo/ yVQh ;h .
ukj nkb/ y'y/ e'b go/Q i/ fbike/ w?B{z efjzdh, “s/o/ Bkb pZ; d'
rZbK Jh eoBhnK B/, t/y w/o/ xo tkbk c"ih ;h. w?AE'A T[wo *u d;
;kb tZvk. ub' fit/A th wkfgnK B/ ehsk. T[j th s[o frnk
ftukok, w[zvk s/ e[Vh n?. T[jBK dk s?B{z e'Jh fcaeo BhA. nktd/ *s/
T[jBK d/ you/ i'r/ j?r/ B/ w/o/ e'b. w?B{z fe;/ uhI dh G[Zy BhA.
itkeK d/ f;o *s/ jZE oj{ .@
w?A sK fJe gb j?okB fijk j' frnk .
106 $ Bw;eko
w/o/ w{j
z 'A fJjh fBefbnk, “s{z w?B{z okih ehs?. T[jBK ezioK Bkb
ofjDk sK d{o dh rZb. w?A d[PNK B{z wZE/ th bkT[Dk BhA ukj[zdk. i/
s{z fJj rZb efjzBh n? w?B{z j'o eh ukjhd?. s/i e[o/ fiw/A s{z ej/A w?A
fsnko nK.@
fgzv nk e/ nktd/ nkbh IwhB w?A bkbh fenK B{z m/e/ *s/
fbyksh. seVk bkD? fgzv *u. j;gskb *u th w/oh g{oh fjcakIs
eod/ oj/ B/. Bkb/ wfynK u{eD eh d/Dr/ tZv/ pdwkPK B{.
z nrfbnK
B/ d{i/ fdB Jh fjZe d/ I'o *s/ No?eNo c/osk w/o/ nkbh *u . w?A
nktdh fNzv^c"Vh fJE/ wzvh uZe fbnkfJnk. Bkb/ fgzv torh sK
wzvh n?, wko fejVk tZvk Pfjo n?. m/e/ d/ g?;/ jkVh^;kT[Dh
nZX/^nZX/ eoe/ w?B{z d/ iKd/.
pZ; Uj fdB s/ nkj fdB s/i' ftukoh B/ ed/ e'Jh wB dh rZb
be'Jh Bh ;h w/o/ e'b'A go nkj fijVh j[D fJj eoh iKdh n?. fJ;/
eoe/ Jh wB d[yh j'fJnk fgn?.
fJjh f;bs ih ;;eko tkb/ fdB ej/, “uku/ B{z fgZS/ oZfyU,
w/o/ g/fenK d/ ;ko/ foPs/dko nkJ/ j'J/ B/. w{jo/ p?m/ n?. i/ nrbk
g[ZSb/ eh dZ;Kr/ th eh bZrd?.
“fJjB/ n? th BhA ;'funk th w?A p?mK. p?m/ dh e'Jh Pow BhA
wzBh. wfynK s{z sK eh s/oh wK dZ;{rh fijVh ftnkj t/b/ efjzdh
;h. w/oh Xh d/ f;o *s/ jZE oj{. ;jkok oj{. T[;/ B{z g[ZS w/o/ ;jko/
dk eh foPs? s/o/ s/ s/o/ g/fenK Bkb.
j[D s{z bkj b? ukn nktfdnK B{z w{jo/ eoe/. id'A T[j jh fgZS/
SZvrh, s/o/ w{jo/ fgZS/ eoB Bkb eh caoe g?Ad?.
go id fJj caoe gkT[D *s/ s[b/ j'J/ B/ sK caoe g? th iKd? wB
*u. ;kok e[S eo eZsoe/ th id e'Jh nktdk Bk wzB/ pzd/ B{z, nzdo
sK n"yk j[zd? Jh n? .
UAd/ gkmh d/ ikD wro'A fgSb/ i/ gfjo uoBk p'bd?, “ukuk uZb
N?AN nkfbnK e'b uZb nkJhJ/. Bkb/ jbtkJh dk ;wkB b? nktKr/
. ekov th fdZs/ j'J/ n? SgD/ b/N j'Jh ikB/ nK. cV fbnkJhJ/
Bw;eko $ 107
c/o N?Aw *s/ tzvD/ th j'Dr/ .
“wfynk s[o GkJh.@
;kok ezw eoe/ w[Vd/ B/ go?; s/ w'No;kJheb o'e fbnk.
ekov cVe/ M'b/ *u gkb/. xo/ nkr/ . go;'A G'r s'A gfjbK w?A
nktd/ nkb/ xo/ p?mk ;h. nkED/ i/ itke nk frnk ;/te. jZE *u
ekov. w?B{z efjzdk, “pkpk nkj b? ekov w/o/ Gkg/ B/ fej? i/ n?E/
B/V/ s/V/ j'o fe;/ B{z sz{ d/D? sK cVkdhA.@ w?A ekov cVe/ t/yD bZr
fgnk. ekb/ r[ow[yh *u fby/ ;tortk;h s/i e"o dh nzfsw
nodk; ftZu Pkfwb j'D bJh p/Bsh tkb/ nZyo gVQe/ wB T[Sb
nkfJnk. nZyK B{z g{zMdk nZr/ fbfynk t/ydK, d[yh fjod/^r[ouoB
f;zx ,g[Zso, wfjzdo e"o, B{zj, ;[oihs e"o, g[Zsoh ns/ r[o;/te
f;zx, g'sk gVQe/ fJe'dw ;ko/ ;oho B{z XZek tZid? . f;o ueokT[D
bZrd?. Uj ihjB/ ;kok d[Zy^;[Zy Ujd/ Bkb jzYkfJn?. T[jdk d[yh
fjofdnK *u BK Jh j?Bh. skok f;nK fJjBK B{z gkfbnk, ftnkfjnk
tfonk, xo pko d/ ehs?. i/ n?Bk e[P eoe/ th s{z fJjBK dk e[S
BhA bZrdk j[D fJZE/ ofjD dk e'Jh fXor BhA. w;K oks bzxkJh.
fJ;/ eoe/ G'r g?D ;ko u[g Z eoe/ T[FZm nkfJnk jK. fJjBK d/ ;ko/
;ke ;pzXh p?m/ ;h. w?B{z fJj G[b/yk ;h th e'Jh Bk e'Jh wro
nkT{rk. w/ok o';k d[Zy g[ZS[{rk. go BjhA nkfJnk e'Jh. S'N/ wz[v/
;/te B{z th BhA G/fink. nktd/ d[ZyK dh ejkDh *u wzi/ s/ fgnK.
pko yVed?. t/ydK e[Vh n? ;hs'.
“ukuk n?A fgn?A uZb UXob/ xo/. s{z sK u[Zg eoe/ nk frnk.”
“BjhA GkJh w/ok fizBKQ e[ ;pzX ;h T[jd/ Bkb g{ok j' frnk. G'r
g? frnk.”
“ukuk w?B{z gsk bZr frn?. uoB/ s'A.@ UjB/ dZf;n?.
“ekov SgtkT[D t/b/ th rZb j'Jh ;h. ph uku/ d/ BKT[ dk fet/
A eohJ/.@
pj{ e/ efjsk, “ph ukuk sK ftukok Xow eod?. phph Bkb
fejVk Ujdk e[ZS j'fJnk ;h. phph Bkb fejVk e'Jh foPsk ;h.
108 $ Bw;eko
eh fbyKr/. fJ;/ eoe/ s/ok BK BhA fbfynk ekov *u.@
“wfynK uzrk, uku/ dk s/oh wK Bkb e'Jh foPsk BhA ;h. fiZd/
A d/ s[;hA izw/A UA ukuk^ukuk efjzB/ UA.@ ekov *s/ fbykT[AfdnK B{z
eh Sb g?Adk ;h. ikj GkJh nktd/ GkJh^GoikJh e'b/ E'vk fszBK
dk sK foPsk j?rk nkg *u.@
rZbK ;[De/ nzdobk d[yZ nZyK EkDh wZb^
' wZbh tfj s[od?. ;kjwD/
gJh s/i' dh c'N' *s/ fBrkQ iKdh n?. bZrd? ekB; *s/ gJh c'N' th
efjzdh n?, “uzdfoU e[S sK ;'ud/.@
Bw;eko $ 109
eZ u hnK fJZ N K
fgzv dh fcoBh *s/ gJ/ fBZe/ ij/ xo *u uhe^fujkVk fgnk
j'fJnk ;h. d' e'fmnK d/ w{jo/ ftjV/ *u bZr/ fBzw e'b/ G[zi/ shthnK
s/ pzd/ fJeZm/ j'J/ p?m/ ;B. e'b ukdo j/m rmVh tKr e[S fgnk
;h. “fJj eh b'jVk g? frnk<@
nzdo tVd/ nkdwh s/ shthnK j"Ae/ God/ nkg; ftZu g[ZS oj/
;B.
i?b{ d/ xotkbh dh e[obkT[Adh nktkI ;ko/ ftjV/ B{z ;z[B eoh
iKdh ;h. d'tK e[VhnK dk ftobkg nZv MZfbnk BjhA iKdk ;h.
;e{b gVQB rJ/ w[v z / B{z p[bk fbnKdk ;h. feskpK tkbk M'bk oZy
e/ w[zv/ B/ ukdo j/m gJh rmVh fijh t/yh sK T[; dh b/o fBeb rJh
L “jkHHHJ/, GkHHHgk, jkHHHJ/HHHUHHHJ/.@ w[zv/ dhnK nZyK *u'A
gob^gob gkDh tfj fojk ;h .
“n?A eh rZb j'rh<” e'Jh j"bh ijh g[ZSD bZrk.
“e?Ajd/ uzrk Gbk frn? xo'A fsnko j' e/ ;?Aeb *s/ c?eNoh B{z.
pkp{ e/ e'fmnK e'b iKd/ B{z e'Jh uhI c/N wkorh. X[zd pkjbh ;h.
gsk Jh BQhA bZfrnk e'"D ;h. yfVQnk e'Jh j?Bh. oikdk nkgD/ fgzv'A
w'dB f;UA j'oh iKd/ ;h ihg *u. T[BQK B/ fgnk f;nkD fbnk.
u"Aeh nkfbnK B{z fJsbkj fdZsh.j;gskb th b? e/ rJ/.go jZE^gZb/
e[S BhA nkfJnk. nyaho xo/ b? nkJ/. Bkb/ eh pDd/ rohp dk<
fJeZm *u e'Jh iDk dZ; fojk ;h.
“Uj'` pVk nBoE j' frnk. *eZbk iDk ;h ftukok ewkT[D
tkbk. i[nke S'N/ B/, eZuk nktk fgn? ni/ ;kok. eh pD{z xo dk<
d' XhnK dk pkg ;h, w[zvk th jkb/ S'Nk Jh n?. e'Jh j'o ;[De/
j"fenK Goh nktkI *u efj fojk ;h.
110 $ Bw;eko
i?b{ nkg th d' G?DK dk eZbk GkJh ;h. pkg ;ho eodk ;h.
e[VhnK tZvhnK ;B, nZrV^fgZSV dhnK. i/b{ dh wK B{z ;kj dh
e;o ;h. e[VhnK b'eK d/ xohA r'jk^e{Vk eoe/ iK ;ho tkb/ iZNK
d/ y/shA egkj BowK u[r e/ pkg dh ephbdkoh s/ xo dh o'Nh dk
s'o{nk s'odhnK. pkg B/ ftukohnK e[VhnK B{z w;K p-ko'A T[mkfbnk.
n?Bk uzrk j'fJnk fe e[VhnK bJh d't/A ;e/ GkJh fwb rJ/ . fBZe/
w'N/ N{zw SZb? s/ fBZeV^;[ZeV d/ youa B/ i?b{ d/ pkg{ f;o eoI/ dh
oew yVQh eo fdZsh. T[;/ ;kb jh nkTA[dh jkVh t/b/ i?b{ B{z
w'dB^fenK Bkb ;kb Go bJh uko ;" o[gJ/ *s/ d't/A t/b/ dh o'Nh
s/ gkbh obk fdZsk. y/vD e[ZdD dh T[wo B{z eoI/ d/ eo{o gzi/ B/
ieV fbnk. eJh toQ/ T[j fJ;/ xo/ fojk. jo ;kb fbys BthA j'
iKdh. T[; d/ w{jo/ bkJhnK eZNhnK, bt/ohnK pD e/ d[ZX d/D bZr
gJhnK ;B. fJZe d' sK uzrk w[b Z t/y e/ w'dB B/ t/u fdZshnK ;B.
pZrk tZSk th pbd pD e/ uzr/ g?;/ tNk frnk ;h. go i?b{ d/ pkg
f;o e[VhnK d/ ftnkjK t/b/ eosko/^fenK s'A bJ/ eoI/ *u'A jkb/ th
oew f;o yVQh ;h.
j[D i?b{ d/ w{zj *s/ b{zJh c[ZN nkJh ;h. w'dB^fenK d/ y/sK s'A
fszB e'j goQ/ g?Ad/ B/Vb/ fgzv Gzd/oh jh i?b{ B{z ftnkj fbnk
frnk.i?b{ dh izB w'dB e/ N?Ag{ *u jh rJh, i' fgSb/ ;kb jh
Pfjo :{BhnB *u gkfJnk ;h.
j[D i?b{ e[S fdB uVQ/ w'dB d/ xo iKdk, nkED/ th fNZeh
fSgdh Bkb xo iKdk. i?b{ d/ pkg dh fBrkj pj[s xN rJh ;h.
;oho th g{ok ;kE BjhA ;h fdzdk. nrb/ ;kb eosko/ B/ ;kca efj
fdZsk fe “i?b{ dk ;ho fbyD?A sk mhe n? dkfonk, go s/ok sK
w[Pfeb j?. s{z th n"yk j[zB?A. Bkb/ ;kv/ tk;s/ th fJj gkg tkbh
rZb n?.
dko/ B/ th ;'funk w[v
z k rZGo{ j' frn? . gkbh obk e/ w?Q;K wro
fcodk th mhe BjhA. iZN ezw sK T[js'A g{ok b?Ad/ n?. ;ho eo{rk
uko dkD/ th uzr/ nkfink eoBr/. w?E'A fizBk e[ j'T[{ fdjkVh^dZgk
eo fbnk eo{z. n?B/ Bkb ephbdkoh B{z th e[S ;t/sk bZr{. iZNk dk
Bw;eko $ 111
b?D d/D i/ bfj i/ sK uzr?.
nkT[Adh jkVh t/b/ i?b{ dh eosko^fenK Bkb ;ho dh fbys
j'rh. w'dB dk fj;kp^feskp eosko/ B/ UN e/ u[esk eosk. i?b{
dh xotkbh fIwhAdkoK dhnK shthnK Bkb y/s pzB/ dk ezw eokT[Adh,
egkjK t/b/ egkj u[rkT[D iKdh . i?b{ dh wK th eZs/ d/ wjhB/,
ewI'o ;oho B{z ;zGkbdh, T[jBk d/ BKb jh Nokbh s/ uVQ iKdh .
T[j nkgDh rK bJh eZy^ezvK th eosko/ e/ y/s'A tZY e/ ghNo s/
e[so e/ nkED/ nkT[D bZfrnK xo/ b? nkT[Adk. eosko/ dh IwhB
seVh ;h. Bfjoh gkDh bZrdk ;h. v{zxk p'o ehsk ;h. Bfjo s/
p'o d/ gkDh Bkb ca;b tXhnK j' iKdh ;h. eJh ;kb uzrK ;wK
bzfxnk . ;ho d/ fszB uko ;kbK *u i?b{ B/ G?DK d/ ftnkj dk
b?D^d/D n"yK^;"yk j'e/ bkj fdZsk.
T[go'EZbh dhnK e[VhnK i?b{ d/ nk rJhnK. u"E/ ;kb w[zvk
j'fJnk. i?b{ tKr T[; dh xotkbh dk ;[Gkn th fwbkgVk ;h.eosko
ehnK shthnK Bkb T[j fJ;/ eoe/ ou^fwu rJh ;h.i[nke j''D
t/b/ ;/o^d' ;/o Ezdk jo tko eosko dh xotkbh T[; B[z{ Io{o
gj[zukT[Adh. eosko dhnK B{zjK th fwzd' Bkb jZ;^y/v b?AdhnK.
fJ; eoe/ d;^pkoQk ;kbK s'A T[BQK dh nkg; ftu tXhnK fBGdh
nk ojh ;h. d't/A shthA nkdwh iZNK d/ y/sK *u g{oh d/jh t/bd/.
Gkd'A dk wjhBk ;h. whAj g?Ad/, wro'A X[Zg fBeb nkT[Adh. i?b{
s/ eosko/ d/ d't/A w[v
z / BowK ;hbd/. d[gfjo/ fco e[S fuo nkokw
eoB bJh fNT{pt?b e'b NkjbhnK j/m nk pfjzd. / n?B/ *u i?b{ uoQh
tZY ghNo tkbh wPhB s/ e[so fdzdk. nZi th T[j T[';/ soQK g{oh
sZdh Bkb uoQh tZYe/ ghNo s/ e[soB bZr fgnk. tZv/^tZv/ EZp/ T[j
wPhB *u XZeh ik fojk ;h. bzwhnK rokohnK B/ uoQhA d/ gZfsnk
B{z fJedw nZr/ B{z fyZu fbnk.i?b{ dk yZpk jZE th nZy d/ c'o ftu
Bkb jh nzdo ubk frnk. uko/ T[ArbK rokohnK B/ c/j fdZshnK.
i?b{ dh uhe ;[D e/ eosko/ d/ w[zv/ B/ GZi/ e/ ghNo pzd eoe/ wPhB
dk gNk bkj e/ goQK wkfonk. bj{ dhnK sshohnK tr ojhnK
;B. w/io B/ i?b{ d/ jZE s/ I'o Bkb eZgVk pzB fdZsk. bj{ e[S
112 $ Bw;eko
xfNnk. i?b{ B[z{ No?eNo s/ fpmk e/ T[j fgzv b? nkfJnk.oki
ezg'vo dh d[ekB w{jo/ No?eNo o'e e/ T[; B/ i?b{ B[z{ nzdo fbik e/
ftykfJnk. jZE s/ gZNh eoe/ T[; B/ fejk,“J/jB{z wzvh b?i'.”
eosko/ d/ w[zv/ B/ No?eNo wzvh B[z{ s'o fbnk. Pfjo j;gskb
tkb/ vkeNo B/ ngo/PB eo e/ gZNhnK pzBQ fdZshnK. gzdoK fdB
dtkJh fdzdk fojk. gzdoK fdBK wro'A gZNhnK y'bQhnK sK i?b{
dhnK t/y e/ G[p
Z K fBeb rJhnK. T[; dk jZE o[zv pfDnK fgnk ;h.
T[Arbk sK fe;/ gk;/ th BIo BjhA nk ojhnK ;B. T[; dhnK nZyK
w{jo/ jB/ok nk frnk ;h. E'VQ/ fuo wro'A p/;[osh fijh *u'A fcao
j'P *u nkfJnk. go jkb/ th T[; dk fuZs ;fEo BjhA j' fojk ;h,
s/ BhthA gk e/ ;'uhA g? frnk.
vkeNo B/ gZNh eofdnK T[; dk fdb XokfJnk, xpokJhdk
BQhA j[zdk. P[eo eo s/oh ;koh pKj ;jh ;bkws ofj rJh . i/ E'Vk
fijk th j'o nZr/ bzx iKdh sK r[ZN iK e{jDh tkbk i'V tZYDk
g?Adk.pkeh s/ok ;kok ;oho mhe n?. “j"A;bk oZy”
i?b{ B/ u[Zg^ughfsnK vkeNo tZb t/y e/ BhthA gk bJh. nkED/
T[; B{z fgzv b? nkJ/. xo nkJ/ i?b{ dk nKY^r[nKY gsk b?D
nkfJnk. ;ko/ ftjV/ dh i?b{ Bkb jwdodh ;h.
fgzv *u r[ow[y f;zx B[z{ gsk bZr frnk. T[j th i?b{ dk gsk
b?D nkfJnk. r[ow[y f;zx g[okDk goikwzvbhnk ;h, rohpK dk
jwdod . }[bkwh t/b/ nzro/IK s/ okfinK Bkb bVdk fojk. i/bQK
eZNdk fojk. nkIkdh s'A pknd tkbhnK ;oekok Bkb th T[; dh
yVQedh ojh, go b'eK ftZu T[;dk g{ok ;fseko ;h. fJbke/ ftZu
nkT[D tkb/ nca;o T[; dk g{ok G?n wzBd/ ;B. T[; dh rZb BjhA
w'Vd/ ;h. i?b{ B[z{ T[j g{ok j"A;bk d/ e/ frnk.
i?b{ fizB/ fdB j;gskb fojk, eosko f;U T[jd/ e'b o'I
r/Vk wkodk. d'^fszB xzN/ p?mk th ofjzdk. vkeNo dh ch; s/
ngo/PB d/ g?;/ eosko f;T[ B/ fdZs/. dtkJhnK tkbh d[ekB d/ g?;/
th o'I T[j g[ZSe/ fdzdk fojk. Bowk w[zfvnK B/ ;hfbnk. ;go/n
Bw;eko $ 113
tk;s/ eosko fdjkVhJ/ G/i fdzdk. w[zfvnK s'A ;go/n eotk
e/ T[j okIh BjhA ;h. j;gskb'A nk e/ th wjhBk Go i?b{ y/s Bk
ik ;fenk. i?b{ s'A wro'A eosko/ B{z tktk fdjkVhJ/ gkT[D/ gJ/.
egkj BowK fyV fgnk ;h. i?b{ d/ xotkbh Bowk u[rkT[D
eosko^fenK Bkb iKdh.j[D i?b{ th y/s tr iKdk. fJe jZE Bkb
fizBk e[ j[zdk fBZek w'Nk ezw Xzdk eo b?Adk. n?B/ Bkb T[jdk ihn
bZfrnk ofjzdk. Bkb/ fdB th bzx iKdk. jkVh se T[j fJ;/ soQK
y/s pzB/A ezw eodk fojk. jkVh^;TA[Dh dh ca;b *u'A fJbki s/
fdjkVhnK d/ yaou dh e[S S'N eoe/ eosko/ B/ i?b{ d/ pDd/ fjZ;/
w{ip dkD/ s/ s{Vh^szd dk fj;kp eo fdZsk.eosko/ B/ Gkt/A i?b{ dh
g[{oh ;KG^;zGkb ehsh ;h go nkT[Ad/ ;kb tk;s/ ;ho fbyD dh rZb
T[jB/ e'Jh BjhA ;h ehsh. i?b{ th fJ; rZb B[{z ;wMdk ;h. nkT[D
tkb/ ;w/A dk fcaeo i?b{ B{z ykD bZfrnk. Gkt/A nkg T[j fJe gb
ftjbk p?mD tkbk nkdwh BjhA ;h. go e[dos dh eo'gh nZr/
p/tZ; j'fJnk fgnk ;h. fJe jZE'A nkjM/ B[{z e'Jh th iZN ;hoh sK
eh y/s dh okyh oZyD tk;s/ th fsnko BjhA ;h. i?b{ dk wB
p[fMnk^p[fMnk ofjzdk. fJe fdB nkgDh ;koh ftfEnk T[jB/
r[ow[y f;zx B[z{ ;[DkJh rZb ;[D e/ r[ow[y f;zx p'fbnk, “e'Jh rZb
BjhA s{z ikj , fizBh j' ;eh s/oh wZdd Io{o eoKr/.” T[; B[{z j"A;bk
d/ e/ r[ow[Zy f;zx B/ xo G/i fdZsk. nkgD/ ;[Gkn w[skfpe T[jd/
ezw dk r[ow[y f;zx B{z g{ok fXnkB ;h.
E'V/ fdBK pknd r[ow[y f;zx B/ T[;B{z fejk, s{z Pfjo ubdh yzv
fwZb ftu ufbnk ikj. w?A s/o/ pko/ ;koh rZb ehsh j'Jh n?.
j[D i?b{ o'I ;kJheb *s/ Pfjo fwZb *u ikD bZr fgnk. i?b{
d/ xotkbh fIwhdkoK d/ xoK *u ezw^Xzdk eo b?Adh. d't/A e[VhnK
th fit/A wK ;wMkT[Adh xoK *u ezw^Xzdk eo nkT[AdhnK. i?b{ B/
w[zv/ B{z ;e{b *u gVQB gk fdZsk ;h. fi; fdB i?b{ w[zv/ B{z ;e{b
dkyab eotkT[D frnk sK wk;No B/ fejk, “d/y dk\b sK eokJhA
i/ o'I ;e{b G/i/Ark. feskpK^ekghnK sK ;oeko E'B{z w[cas fdzdh
n?. tihcak th fwfbnk eo{.@ j/woki wk;No B/ fJe fe;w Bkb
114 $ Bw;eko
gZek eofdnK ns/ ;j{bsK dZ;fdnK fejk.
“d/y' ih wk;No ;kfjp, n;hA sK fij/ i/ j?r/ nK j?r/ nK. fJj
i/ d' nZyo gVQi{, e[S ;[ykbk oj{. n;hA ;koh T[wo iZNK d/ xohA
y/shA o[bd/ oj/ nK, j[D c?eNoh *u NZeoK wkod/ fcod/ nK.
G/fink eoKr/ Io{o, s[;hA dkyab eob' ih.@
w[v
z / B{z ;e{b dkyab eotk e/ T[j xo/ w[V nkfJnk. c?eNoh *u'A
uVQ/ wjhB/ fwbd/ g?f;nK Bkb fdB eZNh tkjtk j' iKdh ;h. fwbd/
Gkt/A fdjkVhnK d/ fj;kp Bkb jh ;B .
ed/^ed/ e[VhnK tZb d/y e/ T[j T[dk; j' iKdk. wK ns/ pkg
th ;kb d/ caoe Bkb s[o rJ/ ;B. d' G?DK d/ eoI/ B/ gfjbK pkg{
B{z ;koh T[wo eoIkJh oZfynk. j[D XhnK dk p'M T[; B{z tZY^tZY
ykJh iKdk. w[v z / B{z ftjV/ *u y/vdk t/y e/ T[; dk wB c/o Xotk;
cV b?Adk.u[Zb/Q w{jo/ p?mh fwzd' B{z T[j efjD bZrdk, “nkgK fpzdo
B{z gNtkoh pDkwKr/. d/yhA c/o fgzv tkb/ fet/A wro^wro fcfonk
eoBr/.@ rZb efj e/ ;Zi/ jZE *s/ yZp/ tkbk N[zv wko e/ T[j y[P j'
iKdk.
eJh nkdwh s/ shthnK ftZu'A^ftZu'A j"bh^j"bh ftjV/ *u
fJXo^T[Xo j'Jh iKd/ ;B. i?b{ dhnK d't/A G?DK dh T[vhe ;h.
;[B/jk d/D rJ/ nkdwh B{z efj e/ s'fonk ;h fe e[VhnK B{z Bkb jh
b? e/ nkJ/. o[e/ fpbe[b Bk. d'^uko iD/ pkjo fcoBh *s/ y/;K
dhnK p[ZebK wkoh nkg; *u rZbK eod/ o[ZM/ yV/ ;B. mzv d/ fdB
j'D eoe/ d[gfjok sK eh j'Dk ;h, ;{oi j[D gZSw tZb B{z
S/sh^S/sh ik fojk ;h. T[dk;h GohnK rZbK s/ jT[fenK *u i?b{ dh
fwZNh feT[AND dk fcaeo ;G d/ fujfonK *s/ ;h .
n?B/ *u jh fcoBh *s/ d{o'A dod Goh nktkI B/ ;kfonK dk
fXnkB nkgD/ tZb fyZu fbnk. rzGho fujo/ j'o T[dk; j' rJ/.
ftjV/ *u G?DK dk ftobkg ;hBk S/eh ik fojk ;h. ftjV/ dhnK e[M
f;nkDhnK shthnK e[VhnK B{z ;zGkb ojhnK ;B., “pZ; GkJh
pZ;. J/jdk n?Bk Jh ;pzX ;h. pE/ok E'vk eodk foj?. eh I'o n?
Bw;eko $ 115
c/o vkY/ w{jo/. j[D ;zGb'.@
GkJhuko/ d/ nkdwh i?b{ B{z fbikD dh fsnkoh eoB bZr/.
ukdo *u bg/N/ B{z u[Ze ezX d/ e'b go/Q wzik N/Yk eoe/ nkyaoh
fJPBkB eotkfJnk. w?b/ bZm/ ftZu fbgfNnk T[j nfjZb fgnk
;h. uko ifDnK B/ nkyaoh wzfIb bJh i?b{ B{z w'Yk fdZsk .
PwPkBxkN d/ ;kjwD/ tkNo toe; tkb/ w'V e'b gjz[u e/
u[okj/ ftu xVk N[ZfNnk. fgZS/^fgZS/ nkT[AdhnK shthnK dh
p{^e[obkjN c/o T[FuZ h j' rJh. Bkb s[o/ nkT[Ad/ eJhnK d/ w{zj'A
j/^okw, tkyo{^tkyo{, d/ bzw/ j"e/ ;[DkJh fdZs/. f;ftnK *u T[mhnK
T[FZuhnK^T[FZuhnK bkNK ftZu t/yd/^t/yd/ rmVh nb'g j' rJh.
;{oi B/ th nkgDk w{zj be'n fbnk ;h .
xo B{z tkg; w[V oj/ foPs/dko s/ jwdod fcaeo GohnK rZbK
eo oj/ ;B, “eh pD{z< gfjbK ftuko/ dk jZE frnk, go c/o th
fJZe jZE Bkb i[nke gkbdk fojk. fJe jZE Bkb gzi e'j ;kfJeb
ubkT[Dk fejVk ;"y?. fiT[Adk oj/ r[ow[y f;UA fijB/ w{jo/ j' e/
pZio
' Zs/ B{z o[Irko *s/ btksk ;h. go vkY/ B/ nkj sK iwK Jh gjkV
v/rsk, Bk T[j gk;k Bk nkj gk;k. e[VhnK w[fNnkoK j'JhnK
gJhnK B/. w[zvk th jkb/ S'Nk Jh n?.@
;;eko s'A d;t/A fdB G'r g? frnk. G'r s/ i?b{ Bkb ezw eod/
toeoK B/ :Ek:'r wkbh wZdd ehsh. c?eNoh tZb'A th e[S wdd
ehsh rJh go pj[sh BjhA. ekB{zB woB tkb/ dk jwdod BjhA ;h.
feT[Afe T[j fdjkVhdko ekwk ;h, jkb/ gZek BjhA j'fJnk ;h.
G?DK *s/ foPs/dko o'^e[obk fwzd' B{z fdbk;k d/ e/ ub/ rJ/. j[D
fwzd' tk;s/ uko/ gk;/ jB/o g? frnk ;h. ;kok fdB T[j nzdo wzi/
*s/ gJh ofjzdh. e[VhnK *u'A fJe iDh r[nKYh Bkio feUA rVth
d[ZX dh fbnkT[Adh, ukj dh x[ZN pDk e/ T[; B{z d/ fdzdhnK.
pkg^dkdk fiBKQ iZNK d/ xohA ;hoh ;h iK fe;/ d/ B/Vb/ y/s'A d't/A
iDhnK eZy y's e/, fbnk e/ xo/ yVh rK B{z gk fdzdhnK. xo dk
j'o ezw^Xzdk th e[VhnK eodhnK. fwzdA' B{z fdB uVQB s/ fSgD *u
116 $ Bw;eko
e'Jh caoe BjhA ;h bZrdk .
wjhB/ Go s'A T[s/ th id w[zvk ;e[{b Bk nkfJnk sK ;[B/jk d/
e/ ;e{b *u p[bk e/ T[; B[z{ j?vw;No efjD bZfrnk, “p/N/ s/o/ pkg
pko/ w?B{[z gsk bZfrn?. wkVh rZb j'Jh. s{z ;e{b nkfJnk eo.
s/ohnK r?o a ^jkIohnK pj[s j' rJhnK B/. go s/ok BK BjhA eZfNnk.
jkb/ NkfJw j?rk. s/o/ fj;kp s/ vokfJzr tkb/ NhuoK B/ w?B{z
dZf;n?, fe gVQB *u s{z j[fPnko n?A. gk; j'i/Ark Io{o. nkj
ghHNhH ;kfjp th s/oh tXhnK epZvh pko/ j[D rZbK eoe/ jN/ n?.”
wz[zvk u[Zg BhthA gkJh yVQk ;h.
“eh rZb p'bdk feT[A BQhA< ” e'b p?m/ ghHNhA nkJhH B/ g[ZfSnk.
“nk sK iktK ih go j[D w?B{z fdjkVh s/ th ikDk g?Adk. w/oh
wK s'A e[S j[zdk BQhA ih.”
“ekek n;h sK ukj[zB/A nK pJh s{z gVQ/. fe;/ j'o feskp^ekgh
dh i/ Io{os j'tr
/ h sK s/oh ;e{b *u'A ;jkfJsk eo d/tKr/. e'fPP
eo i/ ;e{b nk fink eo/A” j?vwk;No B/ fejk.
dcaso'A fBeb e/ wz[zvk BhthA gkJh pkjo B[[z{ s[fonk nk fojk
;h.Bbe/ *s/ gkDh ghD yV's/ T[; dh iwks d/ d' w[zfvnK B/ bzx/
iKd/ B[z{ p[bkfJnk, “nkfJnk eo/Ark j[D fpzdok<”
“t/y{zrk” efj e/ T[j ;e{b s'A pkjo B{z s[o fgnk.
xo/ nk e/ wK B{z T[; B/ ;koh rZb dZ;h.
“d/y b? g[Zs.” efj e/ T[j v{zxh uh; tZN e/ u[Zg eo rJh.
;kok fdB T[j u[Zg ijh tZNh xo/ p?mk fojk. T[; d/ wB ftu
d';sK^fwZsoK Bkb y/vD s/ gVQB dhnK :kdK dh ohb x[zwdh ojh.
go T[; fdB s'A pknd T[j ;e{b Bk frnk.
fwzd'A d/ r[nKY dhnK shthnK nkT[AdhnK, fwzd'A Bkb rZbK
eodhnK,“fwzd'A fdb eoVk eo, gjkV fiZvh T[wo gJh n?. n?A
few/A bzx{< s{z i[nkek ezBhA d/y, i' Bk j''Dh ;h Uj j'rh. wkVk^w'Nk
nkg T[m Bkb/ i[nkeK dk fdb fNekn. i/ e[S eo/rhA sK Jh
Bw;eko $ 117
i[nkeK d/ w{zj *u gkJ/Arh. e[M fdBK B[z{ j'fJnk s/ok P/o po'po
dk.”
id'A dk fwzdA' *s/ tyas fgnk ;h, T[; dhnK d't/A BDdK ftudh
T[jd/ e'b r/Vk oZydhnK. ed/^ed/ tZvh BDd Bkb T[jdk w[zvk ekbk
th nk iKdk. ekbk ozr^o'rB dk tXhnk ekohro ;h. gfjbK^gfjb
T[j wzvhA *u xoK dh ;c?adh dk ezw eodk ;h. j"bh ^j"bh T[j ozrK
dk g{ok ikD{ j' frnk. j[D Pfjo *u pDdhnk BthnK e'mhnK B{z
ozr^o'rB dh wId{oh dk ezw m/e/ s/ b?e/ eoB bZr fgnk ;h.;wkB
;kok wkbe dk j[zdk. gzi^;Zs w[zv/ T[j Bkb nkgD/ fdjkVh *s/
oZydk.
fJe fdB nkED/ T[j fgzv nkfJnk. rZbK eofdnK fwzd'A B[z{
efjD bZfrnk, wkwh, wkw/ nkbh c?eNoh sK nkg pzd j'D s/ nkJh
yVQh n?.j[D Bt/A wId{oK Bzz{ ehjB/ oZyD?< gfjfbnK B[{z th eZYh iKd/
n?. fpzdo B{z ;e[b { G/iDk dk th j[D nkgK B{z dhAjd? ph w[Pfeb Jh
n?. *rjK gVQ e/ c/o fejVk gZek gs? ph ;oekoh B"eoh fwbI{.
Bkb/ o'Nh dk sK j[D n"yk j'fJnk fgn?. i/ w?A J/jB{z nktd/ Bkb
b?iK. xoK *u ezw eoB?A, e'Jh n"yk ezw ph BQhA. ezw ;[Zy Bkb wzvh
*u pE/o?/, s{z t/fynk j'T{ e?AuhnK ezBh fet/A tZvhnK^tZvhnK e'mhnK
T[;oh iKdhn?. eufjohnK tkb/ gk;/ nZv tehb s/ vkeNo wfjb
T[;koh iKdhn?. g[okDh wzvh *u jZNK Ykj e/ Pkj{ekoK B/ P'n o{w
pDk s/. w[bkIw pE/o/ fgzvK *u'A nk e/ Bt/A vI?B d/ xo gkJh iKd/
n?. nZr/ b'e eZbh dhtkbh B[z{ ebh^e[{uh eotkT[Ad/ jz[zd/ ;h. j[D
gfjbK tkbh rZb BQhA. pkoQK wjhB/ shj fdB g{ok ezw ofjzd?. wQhB/
s'A T[s/ j' frnk BzdrVQ nkb/ vkeNo d/ ezw ubd/ B{z. d'^fszB j'o
wro^wro fcod? n?. Bkb/ c?eNohnK^c[eNohnK dk j[D wkVk
jkb j'fJnk fgn?. tZfvnk d/ sK nktd/ fYZv BQhA God/. rohp^r[opk
woi/ sK e'Jh BQhA g[ZSdk. N[ZNh th J/;/ eoe/ iKdhn?A. i/ uzrk ezw
eodk fojk S/sh jh tXhnK ekohro pDi{. Bkb/ d' g?;/ nkED B[{z
xo/ fbnkfJnk eo{. J/jBz{ w?A g[ZS fbn?. ikD B{z okih n?.”
“s/oh rZb sK mhe n? ekfbnk. nkgD/ tk;s/ sK g[Zs c?eNoh
118 $ Bw;eko
uzrh ;h. id'A s//o/ wkw/ dk jZE tZfYnk frnk. n?t/A ejK
fizwhdkoK B/ th g{oh wZdd ehsh. go okih j'D wro'A nrb/ ;kb
tk;s/ ;ho fbykT[D B{z nkBK^ekBh eod/ ;h. T[j nktdh EK ;jh
j'Dr/. sK Ud'A ftuko/ r[ow[Zy f;UA B/ pKj cVh nkgDh. BjhA nkM/
pzzd/ B{z fejVk yVQB fdzd?. n?B/ Bkb i{B^r[ikok j'Jh iKdk ;h.
nkj eh gsk ;h.j[D i? ykD/ dh s{z d;d?A pJh fJj th pzd j'D Bz{
fcaodh n?. c?eNoh Bkb wzvh *u sK eh fgzvK d/ nkgD/ tor/ pE/
o/ b'eK d/ u[Zb/ nZr pbdh ;h. fJjdhnK fuwBhnK dk X{znK
fBebDK ekjdk jfNn?, ;kv/ xoK d/ u[ZfbnK dk X{znk th pzd j'
frn?. d/y b? GkJh fiw/A s/oh ;wM *u n?.fJjBz{ pkjo^nzdo th
xZN G/fin?. wzvh sK fJZe tkoh frn?, T[j th s/o/ wkw/ Bkb. eZbk
itke n?. Ujh vo c/o w{jo/ nk yVQd/?. w/ok th s?B{z fd;h iKd/?.
“Bjh wkwh, s{z fcaeo Bk eo. s/o/ efjD tKr{z c?eNoh th GKt/
nkgD/ tk;s/ b'N ;h. go eh eohJ/< Bkb/ fijV/ uzr/^uzr/ xoK d/
ezw eohd?. g{ok fJZIs wkD eod/ n?. seV/^seV/ xoK *u nkT[D
^ikD j' iKd?. fw;soh ih^fw;soh ih eod? jo/e. g?;/^Ne/ dh
id'A b'V gJ/ sK cV bJhd? n?. w?A sK t/fynk fe ;kv/ fgzvK ezBh
d/ fezB/ doihnK d/ w[zv/ N/bo wk;No pD/ p?m/ n?. J/;/ soQK
fw;sohnK d/ fezB/ xo wzvh tr rJ/. eJh sK e'mhnK pDkT[D
nkb/ seV/ m/e/dko ejkT[Ad/ n?. s{z fcaeo Bk eo, s?B[{z n?t/A brd?,
n? sK *fPnko n? g{ok. nkj j[D w/o/ Bkb rZbK eodk foj?, efjzdk
;e{b *u vo?r nkbk wk;No wzB iKdk ;h w/oh ekgh t/y e/. jZE
th fJjdk ;kca bZZrd? w?B[{z. ezw *u g? e/ j'o f;nkDk j'I{. Bkb/ xo/
p?m e/ sK ;oBk BQhA. w?A j?rK. s{z e'Jh fuzsk Bk eo.”
d{ih ;t/o fwzd'A fNZeh uVQB s'A gfjbK jh nkgD/ fyzv/^yZgo/
fij/ ;oho B{z pVh w[Pfeb Bkb *eZmk eodh ikr T[mh. T[; B{z ikrh
t/y e/ e[Vh B/ T[; B{z ukj dh pkNh fbnk cVkJh. J/B/ B{z wz[v/ B/ Bjk
e/ gZr pzBhQ . ekbk th Bjk X' e/ e[Vsk^gikwk gkJh fsnko j'fJnk
p?mk ;h. e[Vh B/ u[Zb/Q s/ S/^;Zs o'NhnK bkj e/ ftZu nzp s/ fwouK
dk nkuko oZy e/ g'D/ *u tb/QN e/ vZp/ *u gk fdZshnK. w[zvk fNZeh
Bw;eko $ 119
uVQdh Bkb ;kfJeb d/ j?Avb *s/ vZp/ tkbk M'bk Nzr e/ ekb/ d/
;kfJeb d/ wro^wro dpkdp g?vb wkodk ik fojk ;h. d't/A d{o
fd;d/ ;e{b d/ tZv/ r/N w{jo'A bzx u[Ze/ ;h sK fe t/b/^f;o ezw *s/
gj[zu ikD.
;t/o d/ ;{oi dhnK feoBK ;pks ftu X[o nzdo sZe nk
gj[zuhnK ;B. fwzd'A wzi/ s'A yVQh j' rJh. T[; dh fBrkj fBzw tZb
gJh. cZrD dh jbeh^jbeh mzv ftZu fBzw d/ Bt/A gZs/ eZY/ j'J/
;B. j/mK ;[e Z / gZfsnk dk Y/j fijk bZfrnk fgnk ;h, i' eJh fdBK
s'A ;kca BjhA ehs/ rJ/ ;B. fwzd'A B/ pZmb u[Zfenk s/ ghb/^ghb/ ;[Ze/
gZfsnK B{z fJeZmk eo e/ pZmb *u gk e/ j"bh^j"bh pkjo B{z s[o
gJh.
Ô Ô
120 $ Bw;eko