GLOBALNO ZATOPLJENJE

- staklenički plinovi – atmosferski plinovi koji uzrokuju efekt staklenika ili

staklenički učinak

- najzastupljeniji staklenički plinovi – vodena para i ugljikov dioksid

- efekt staklenika nastaje zato što Zemlja prima velike količine raznovrsnog
Sunčeva zračenja (30% odbija se od vode, leda ili oblaka natrag u svemir, a 70%
apsorbiraju oceani, tlo i atmosfera; od absorbiranog zračenja se zagrijavaju te
oslobađaju toplinu koja se vraća u atmosferu u obliku infracrvenog zračenja, a
u atmosferi staklenički plinovi absorbiraju to infracrveno zračenje, zadržavaju
toplinu i podižu prosječnu temperaturu na Zemlji)

- bez prirodnog djelovanja stakleničkih plinova Zemlja bi bila hladno i

negostoljubivo mjesto

- kada ne bi bilo prirodnog efekta staklenika, globalna temperatura bi iznosila -18⁰C

STAKLENIČKI PLINOVI I GLOBALNO ZATOPLJENJE

- u Zemljinoj prošlosti svi plinovi u atmosferi bili su rezultat prirodnih procesa, a danas je
presudan antropogeni utjecaj

- freoni su novi staklenički plinovi koji ne postoje u prirodi nego su isključivo rezultat ljudskih
djelatnosti

- globalno zatopljenje – prekomjeran porast prosječne temperature

- najteži učinci globalnog zatopljenja: velike klimatske promjene, ekstremni vremenski uvjeti i
nepogode, rast morske razine, izumiranje biljnih i životinjskih vrsta, zakiseljavanje oceana te vrlo
burne društvene promjene kao posljedica onih prirodnih

NAJVAŽNIJI STAKLENIČKI PLINOVI

 - vodena para (H2O) – najzastupljeniji staklenički plin

- ljudskim djelovanjem najviše je povećana koncentracija ugljikovog dioksida (CO2), metana

(CH4), dušikovog (IV) oksida (N2O) i fluoriranih plinova (umjetni spojevi, nisu prirodni sastojci
atmosfere; najzastupljeniji hidrofluorougljik (HFC))

- vodena para – u atmosferu dolazi prirodnim putem; isparavanjem hidrosfere i

transpiracijom biljnog pokrova

- ozon – u višim djelovima atmosfere gdje upija ultraljubičasto zračenje; nastaje pražnjenjem
atmosferskog elektriciteta (munjama) i uporabom motora s unutarnjim izgaranjem

- ugljikov dioksid – najzastupljeniji antropogeno uvjetovani staklenički plin koji uzrokuje 63%
globalnog zatopljenja

- ostali staklenički plinovi ispuštaju se u manjim količinama, ali zadržavaju toplinu mnogo
učinkovitije nego ugljikov dioksid

- metan (prisutan u tlu i u oceanskim sedimentima) uzrokuje 19%, a dušikov (IV) oksid 6%
globalnog zatopljenja

- globalno zatopljenje oslobodit će velike količine metana zarobljenog u polarnom ledu

Potencijal globalnog zatopljenja (engl. Global warming potential – GWP) mjera je kojom se opisuje
utjecaj jedinične mase pojedinog plina na globalno zatopljenje, a u odnosu prema istoj količini
ugljikova dioksida. Pritom se uzimaju u obzir fizikalno-kemijska svojstva plina i procijenjeni životni
vijek u atmosferi.

Koncentracija u atmosferi (ppm/ppb) pokazuje udjel molekula stakleničkog plina u milijun/milijardu

molekula suhog zraka.

RAZLOZI POVEĆANJA EMISIJE STAKLENIČKIH PLINOVA

- ugljikov dioksid i dušikov (IV) oksid oslobađaju se izgaranjem fosilnih goriva

- najveći udio CO2 u atmosferi ispuštaju elektrane, a nakon toga zračni promet

- od gospodarskih djelatnosti na energetiku otpada oko ¾ emisije, slijede poljoprivreda i industrija

te sektor gospodarenja otpadom

- pojačana deforestacija (krčenje šuma) – umanjena absorbacija ugljikovog dioksida, ugljik

pohranjen u stablima uzdiže se u atmosferu i pojačava efekt staklenika

- intenzivno stočarstvo – posljedica veće potrebe čovječanstva za hranom; stoka proizvodi velike
količine metana kad probavlja hranu, izvori metana su i stajski gnoj, uzgoj riže i divlja odlagališta
otpada

- fluorirani plinovi – nastaju kao proizvod mnogih industrijskih djelatnosti; proizvodnja rashladnih
tekućina i pjena te magnezija i aluminija

Glavni izvori
stakleničkih plinova u
suvremeno doba :

(1) Izgaranje fosilnih

goriva
(2) Sječa šuma
(3) Poljoprivredna
proizvodnja
(4) Industrijski procesi
(5) Stočarstvo
(6) Odlaganje otpada