‫احصائیه‬

‫(سمستر دوم)‬

‫تهیه و ترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی‬

‫اﺳﺗﺎد ﻣدرس ‪ :‬ﻋﺑداﻟرازق ﻣوﻓ ق‬
‫ﺷﻣﺎره ﺗﻣﺎس ‪0795377292 :‬‬
 ‫فصل‪۱‬‬

‫مقیاسات انحراف یا پراکندگی و عدم تناظر‬

‫انحراف یا پراکندگی‬

‫همانطور کهه یهی نینیهر نر تم هذر ه بهذه ضها ض وهی ی وی ههی هها نمونهه و یای هه قیهار ی ه ی ها‬
‫یوتط ‪ ،‬یون‪ ،‬ییریان و ‪ ....‬قبنا بریم ‪.‬‬

‫نر یین فص ضه یکی نیگر ی وی هی ها یای ه و نمونه ضه یتم ینحریف یا پریکنرهی یی پرنی یم ‪.‬‬

‫تعریف انحراف ‪ :‬ینحریف نشهان نهنهرم ییه ین پریکنهرهی نرهر ضهه یوتهط ری نر یهی تو یهو فریکون هی یهی‬
‫ضابر‪.‬‬

‫اقسام انحراف‪:‬‬

‫ضه طور عمو ینحریفات ضه نو نتذه تق یم یی بونر ‪.‬‬

‫‪-‬ینحریفات یطلقه‬

‫‪-‬ینحریفات ن بی‬

‫اقسام انحراف مطلق ‪:‬‬

‫ههریر یههی هیرنههر کههه نر ینییههه ضههه تو ههی و‬ ‫ینحریفههات یطلقههه ضههه طههور کلههی مهههار طریهها یههورن تههنه‬
‫یطال ه هر یی یی پرنی یم ‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪2‬‬

 ‫یلف ) ینحریف نرر ضه وت ت ‪:‬‬

‫تههانم تههرین یقیههاا ینحههریف یهها پریکنههرهی عبههارت ی ینحههریف نرههر ضههه وته ت یههی ضابههر‪ .‬وته ت نر یههی‬
‫تل له یعرین عبارت ی تفاوت ضین کومکذرین و ض رهذرین عرن یی تل له یی ضابر‪.‬‬

‫ضه طور ی ال نر تل له ذی ینحریف نرر ضه وت ت ‪ 33‬یتت ‪.‬‬

‫‪2 ،3 ،5 ،7 ،11 ،29 ،35‬‬

‫نکذه‪ :‬ینحریف نرر ضه وت ت نر یعرین تصنیف برم تفاوت ضین حر ضاال و حر پایین یی کالا یتت‬

‫ییهن روو یهی تهوین هفهت کهه ییهن تهنه‬ ‫ی یت یین ینحریف تهانم ضهونن یحاتهبه قن یتهت و ی نهوی‬
‫یوتههط تنههها یرضههوو ضههه نو یر و یعرمههی و ی ه ر نر یههی تههت یعههرین یتههت و پریکنههرهی ری ضههه نرتههذی‬
‫نشان نمی نهر‪.‬‬

‫ب) ینحریف نرر ضه وت ت کارتی ‪:‬‬

‫یکی نیگهر ی ینحریفهات یطلقهه ‪ ،‬ینحهریف نرهر ضهه وته ت کارتیه یتهت کهه ی تفهاوت یقهریر کارتیه یول و‬
‫تو یحاتبه یی بون‪.‬‬

‫‪𝑄3 − 𝑄1‬‬
‫هاهی ضری یحاتبه ینحریف کارتی ها ی یوتط وت ت کارتی یتذفانم یی کنیم ‪.‬‬

‫یوتط وتط کارتی ری ضا ‪QD‬نشان یی نهنر ‪.‬‬

‫‪𝑄3 − 𝑄1‬‬
‫= 𝐷𝑄‬
‫‪2‬‬

‫ج)ینحریف وتطی ‪ :‬ینحهریف وتهطی یها ینحهریف نرهر ضهه یوتهط طهور کهه ی نها قن ضهر یهی قیهر عبهارت ی‬
‫یوتط ح اضی ینحریف یا تفاوت یطلقهه یعهرین یهی تل هله نرهر ضهه یهی ی رو وتهطی یاننهر یوتهط ح هاضی‬
‫یا ییریان یی ضابر‪.‬‬
‫∣‪∑∣𝑋−𝑋′‬‬
‫=‪MD‬‬
‫𝑛‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪3‬‬

 ‫ی ال‪:‬نر تل له یعرین ذی یقریر ینحریف وتطی ری یحاتبه کنیر‪.‬‬

‫‪11 ،8 ،6 ،3 ،2‬‬

‫‪2 + 3 + 6 + 8 + 11‬‬
‫= یوتط‬ ‫‪=6‬‬
‫‪5‬‬

‫∣ ‪∣ 2 − 6 ∣ +∣ 3 − 6 ∣ +∣ 6 − 6 ∣ +∣ 8 − 6 ∣ +∣ 11 − 6‬‬
‫= 𝐷𝑀‬ ‫‪= 2.8‬‬
‫‪5‬‬

‫ینحریف وتطی ری یی توین نرر ضه ییریان نی تنهیر‪.‬‬

‫∣𝑑𝑒𝑀‪∑∣𝑋−‬‬
‫=‪AD‬‬
‫𝑛‬

‫ینحریف ی یار یا ینحریف یتذنررن‪:‬‬

‫ینحریف ی یار یا ینحریف یتهذنررن یهمذهرین یقیهاا ینحهریف ضهونم و یهی بهک ضهه رصهون ینحهریف نرهر‬
‫ضه یوتط یی ضابر که ضه بک ذی یحاتبه یی بون‪.‬‬

‫‪∑(𝑋−𝑋 ′ )2‬‬
‫√ =∝=ینحریف ی یار‬
‫𝑛‬

‫نکذه ‪ :‬یهر ینحریف ی یار ری نر یهی یهموعهه ضهه تهوین نو ضرتهانیم یکهی نیگهر ی وی ههی هها یای هه ضهه‬
‫یی بون‪.‬‬ ‫نا ویریانس حا‬

‫‪2‬‬
‫‪∑(𝑋 − 𝑋 ′ )2‬‬
‫= ∝‬
‫𝑛‬
‫حاال یی توینیم ضری ی ال ‪ 1‬ضاتویه ضه فریول نینم برم یقریر ینحریف ی یار ری یحاتبه کنیم ‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪4‬‬

 ‫اقسام انحرافات نسبی‪:‬‬

‫الف) ضریب انحراف نسبی ساده ‪:‬‬

‫∝‬
‫𝟎𝟎𝟏 ) ( = 𝑽‬
‫𝑿‬
‫نر ییههن ی انلههه ‪ V‬ییهه ین ههریب ینحههریف ن ههبی تههانم ‪ ∝ ،‬ینحههریف ی یههار و ‪ X‬نشههان نهنههرم یوتههط‬
‫ح اضی یتت‪.‬‬

‫ی ههال‪ :2‬یهههر نر یههی یای ههه یی ه ین ینحههریف ی یههار ‪ 12‬و یوتههط ح ههاضی ‪ 20‬ضابههر یقههریر ینحههریف ن ههبی‬
‫تانم ری یحاتبه کنیر‪.‬‬

‫𝟐𝟏‬
‫(=𝑽‬ ‫𝟎𝟎𝟏 )‬
‫𝟎𝟐‬
‫𝟎𝟔 = 𝐕‬

‫ب)ضریب انحراف نسبی وسطی ‪:‬‬

‫𝑫𝑴‬
‫( = 𝒂𝑽‬ ‫𝟎𝟎𝟏 )‬
‫𝑿‬
‫نر ییههن ی انلههه ‪ MD‬ییهه ین ینحههریف وتههطی ‪ X،‬یوتههط ح ههاضی و‪Va‬ییهه ین ههریب ینحههریف وتههطی ری‬
‫نشان ییرهر‪.‬‬

‫ی ههال ‪ :3‬یهههر نر یههی یای ههه یی ه ین ینحههریف وتههطی ‪3‬و یی ه ین یوتههط ح ههاضی ‪ 6‬ویحههر ضابههر ‪ .‬ههریب‬
‫ینحریف وتطی ری یحاتبه کنیر‪.‬‬

‫𝟑‬
‫𝟎𝟎𝟏 ) ( = 𝒂𝑽‬
‫𝟔‬
‫𝒂𝑽= ‪50‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪5‬‬

 ‫ج) ضریب انحراف نسبی نظر به کارتیل‬

‫𝟏𝑸 ‪𝑸𝟑 −‬‬

‫( = 𝒒𝑽‬ ‫𝟎𝟎𝟏)‬
‫𝟏𝑸 ‪𝑸𝟑 +‬‬
‫ی ههال ‪ :4‬یهههر نر یههی یهموعههه ییهه ین کارتیهه یههی ‪ 67.21‬و کارتیهه تههو ‪ 68.41‬ضابههر ‪ .‬ههریب‬
‫ینحریف ن بی نرر ضه کارتی ری یحاتبه کنیر‪.‬‬

‫𝟏𝟐 ‪𝟔𝟖. 𝟒𝟏 − 𝟔𝟕.‬‬

‫( = 𝒒𝑽‬ ‫𝟎𝟎𝟏)‬
‫𝟏𝟐 ‪𝟔𝟖. 𝟒𝟏 + 𝟔𝟕.‬‬
‫𝟖𝟒𝟖𝟖 ‪𝑽𝒒 = 𝟎.‬‬

‫مقیاسات خمیدگی یا عدم تناظر منحنی فریکونسی‬

‫ضههری تشههری و تو ههی یههی تو یههو فریکون ههی ‪ ،‬ضههه عههالوم یقیاتههات تمههایالت وتههطی و یقیاتههات‬
‫پریکنهرهی ضهه یطال ههه یقیاتهات نیگههر کهه ینههری م رمیهرهی یها عههر تنها ر ینحنههی فریکون هی ری نشههان‬
‫یی نهر نی نیها نیریهم ‪ .‬نو تو یهو ضها ویهون نیبهذن عهین یوتهط و ینحهریف ی یهار بهایر نیری ینهری م یها‬
‫نریه ها یذفاوت عر تنا ر ضابنر‪.‬‬

‫مون تئور ها یحصهائیه یک هری یذکهی ضهه فر هیه تو یهو نوریهال یهی ضابهر یفههو و یطال هه ینهری م عهر‬
‫تنا ر ی یین نگام یهم یی ضابر‪.‬‬

‫نر یی تو یو فریکون ی کایال نوریال یر و یوتط ح اضی ‪ ،‬یون و ییریان ضا هم ی او ضونم ‪.‬‬

‫هریف تو یو نوریال‪:‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪6‬‬

‫ییهها نر تو یههو فریکون ههی ریههر نوریههال ییههن یر بههها یذفههاوت ضههونم و یو یههت قن ههها نر هههریف نی ه یذفههات‬
‫یتت‪ .‬ضه عبارت نیگر ینحنی یی تو یو نوریهال کهایال یذنها ر ضهونم نر حهالی کهه ینحنهی یهی تو یهو ریهر‬
‫نوریال کایال یذنا ر نبونم و ضه یی تمت رمیرهی ضیشذر نیرن‪.‬‬

‫هرهههام ینحنههی فریکون ههی نیری رمیههرهی ضیشههذر ضههه تههمت ریتههت ضابههر هفذههه یههی بههون کههه ینحنههی‬
‫ی ه کور نیری رمیههرهی ی بههت یتههت(هریف یلههف) و نر ههورت نیبههذن رمیههرهی ضیشههذر ضههه تههمت م ه‬
‫ینحنههی یرضههوو نیری رمیههرهی ینفههی یههی ضابههر(هریف ب) ولههی نر هههر نو حالههت ییههریان ضههین یههون و‬
‫یوتط ح اضی ریر یی هیرن‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪7‬‬

 ‫روش های محاسبه میزان عدم تناظر یا پراکندگی‬

‫ضری یحاتبه یی ین رمیرهی یا عر تنا ر ی ته طریا یی توین یتذفانم کرن‪.‬‬

‫الف)ضریب عدم تناظر پیرسون‬

‫ریب عهر تنها ر پیرتهون ضهه وتهیله‪ SKp‬نشهان نینم یهی بهون و عبهارت یتهت ی ن هبت تفهاوت یوتهط‬
‫ح اضی و یون ضر ینحریف ی یار ‪.‬‬

‫𝑑𝑜𝑀 ‪𝑋 −‬‬
‫= ‪SKp‬‬
‫∝‬

‫هفر ضابهر ینحنهی تو یهو فریکون هی نیری رمیهرهی ی بهت‬ ‫نکذه‪ :‬هرههام هریب ‪ SKp‬عهرن ض رهذهر ی‬
‫ههفر ضابههر ینحنههی تو یههو فریکون ههی نیری رمیههرهی ینفههی ‪ ،‬و‬ ‫‪ ،‬یهههر ههریب ‪ SKp‬عههرن کههومکذر ی‬
‫فر بون ینحنی تو یو فریکون ی نوریال و ضرون رمیرهی یی ضابر‪.‬‬ ‫یهر ریب ‪ SKp‬ی او‬

‫ب)ضریب عدم تناظر بولی‪:‬‬

‫𝒅𝒆𝑴𝟐 ‪𝑸𝟑 + 𝑸𝟏 −‬‬

‫= ‪SKq‬‬
‫𝟏𝑸 ‪𝑸𝟑 −‬‬

‫ههفر ضابههر ینحنههی تو یههو فریکون ههی نیری رمیههرهی‬ ‫نکذههه‪ :‬هرهههام ههریب ‪ SKq‬عههرن ض رهذههر ی‬
‫ههفر ضابههر ینحنههی تو یههو فریکون ههی نیری رمیههرهی‬ ‫ی بههت ‪ ،‬یهههر ههریب ‪ SKq‬عههرن کههومکذر ی‬
‫هفر بهون ینحنهی تو یهو فریکون هی نوریهال و ضهرون رمیهرهی یهی‬ ‫ینفی ‪ ،‬و یههر هریب ‪ SKq‬ی هاو‬
‫ضابر‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪8‬‬

 ‫ج)ضریب عدم تناظر نظر به پرسانتیل‪:‬‬

‫𝟎𝟓𝑷𝟐 ‪𝑷𝟗𝟎 + 𝑷𝟏𝟎 −‬‬

‫= 𝑲𝑺‬
‫𝟎𝟏𝑷 ‪𝑷𝟗𝟎 −‬‬

‫تمرین‬

‫‪-1‬ینحریف یا پریکنرهی نر یی تل له یعرین مه یفهو نیرن؟‬

‫ریب ینحریف نرر ضه وت ت ری تو ی نهیر‪.‬‬ ‫‪-2‬ی ییا و نوی‬

‫‪-3‬رصو یات یی ینحنی فریکون ی کایال یذنا ر یا نوریال می ت؟‬

‫‪-4‬عر تنا ر ی نی مه؟‬

‫‪-5‬ینحنی ها تقا ا و عر ه نیری مه نوع عر تنا ر یی ضابنر؟‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪9‬‬

 ‫فصل‪۲‬‬

‫شاخص ها‬

‫مفهوم ‪ ،‬اهمیت و انواع شاخص ها‪:‬‬

‫یها ینهرکس یهان رویههر بهر‪،‬‬ ‫یها ینهرکس نمبهر کهه نر یینهها ضهه هورت یصذصهر بهار‬ ‫یی عرن بهار‬
‫عبارت ی یی یقیاا یحصهائیو یتهت کهه ت ییهریت ری نر یهی یها منهرین یذحهول یرضهوو نرهر ضهه یهان ‪،‬‬
‫‪ ،‬ترکیههب و‪...‬نشههان یههی‬ ‫یو یههت ی ریفیههایی یهها رصو ههیات نیگههر یاننههر ‪ :‬عایههر ‪ ،‬یصههرف ‪ ،‬تصصهه‬
‫ها ضهری تهالها یذ هرن یها یو یهت هها یصذلهف و یی هال قن هها ض وهی یو هات‬ ‫نهر‪.‬یی یهموعه بار‬
‫یان یی هرننر‪.‬‬ ‫ضه نا یی تل له بار‬

‫هها نر یک هر ی هائ ی ذصهان ‪ ،‬تههار ‪ ،‬رهریاتی و ینیر یهمیهت رئه یفه ون نیرن‪ .‬یههر‬ ‫یتذفانم ی بهار‬
‫ضهری یهی نینهه تصهم یهرس نر تهال ‪ 1350‬نو یف هانی و نر تهال ‪ 1360‬پهن یف هانی پرنیرهت‬ ‫یی بص‬
‫کنر بکایت یو ضهه یها رویههر ضهون کهه یمهت تهال ‪ 1360‬ضهه ینهری م ‪ 250‬فیصهر یمهت تهال ‪1350‬‬
‫یتههت و یهههر تولیههریت یههی فاضریکههه ن ههایی ی ‪ 50‬ه ه یر یذههر تکههه نر تههال ‪ 1350‬ضههه ‪ 75‬ه ه یر یذههر نر‬
‫تال ‪ 1360‬ضاال رفذه ضابهر قیهر ییهن تصهر یهی توینهر ینعها نمایهر کهه تولیهریت یهی تهال ضهه ینهری م ‪50‬‬
‫یافذه یتت ‪.‬‬ ‫فیصر یف یی‬

‫نر هههر یههی ی نو ی ههال تههانم فههو نو می ه ضههاهم یقای ههه هرنیههر‪ .‬یضذههری نو یمههت یههی یذههاع‪ ،‬ت ه س نو‬
‫یقریر یی تولیر نر نو یان یذفهاوت یقای هه هرنیهر و ت ییهر ن هبی نر قنهها ضهه فیصهر یریئهه بهر‪ .‬نر ههر‬
‫ویحهر‬ ‫یها ترتیهب هرنیهر‪ .‬ولهی ضهه یها ههرفذن یهی بهار‬ ‫تانم تهنه‬ ‫یی ی یین ی ال ها یی بار‬
‫ضههه رههرا یقای ههه نو می ه ‪ ،‬یههی تههوین یههی یهموعههه یهها تل ههله بارصههها ری ترتیههب و قنههها ری ضهها یکههریگر‬
‫یمهت تصهم یهرس ری ضهری ههر یهی ی تهالها ‪ 1350‬تها‬ ‫یقای ه نمون‪ .‬ضهه طهور ی هال‪ ،‬یهی تهوین بهار‬
‫‪ 1360‬ضا یریئه نمهونن قنهها ضهه بهک فیصهر تهال ‪ 1350‬ترتیهب و ته س ضها یقای هه ییهن بارصهها ضهه‬
‫یا یعرین ی لی‪ ،‬ت ییریت ن هبی ری نر یمهت یطال هه نمهاییم‪ .‬یقای هه ییهن هونهه بارصهها عمویها نرهر ضهه‬
‫یقای ه یعهرین ی هلی‪ ،‬یصصو ها نر حهاالتی کهه یعهرین ی هلی ریلهی یطهول ضابهنر‪ ،‬قتهان تهر ییبابهنر‪ ،‬ضهه‬
‫یمت تصم یرس ری کهه ضهه بهک فهو ضهه نتهت یهی قینهر ری یهی تهوین ضها همهین هونهه‬ ‫ها‬ ‫عالوم بار‬
‫ها ضری تهایر ییذ هه یقای هه نمهون‪ .‬نر حالهت نیه یقای هه قتهان تهر و نیری یفههو ضیشهذر رویههر‬ ‫بار‬
‫ضون نظ ضه یین که یعرین ی لی هر یی یذاع ضا یقای ه هرنننر‪.‬‬
‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪10‬‬
‫و یقای هه ت ییهریت نر یمهت ضها یقهریر یههی‬ ‫یلبذهه یفیهریت و یهویرن یتهذ مال بارصهها تنهها ضهه تهنه‬
‫و یریئههه ت ییههریت نر ی ههائ ی ذصههان پی یههرم تههر‪ ،‬یاننههر تههط‬ ‫یذههاع یحههرون نمانههرم‪ ،‬ضلکههه نر تههنه‬
‫یمت یبهیا یتهذهالکی تولیهریت هن ذی‪ ،‬تهط ضهی کهار ‪ ،‬و ریهرم نیه ضهه طهور رو یفه ون ضهه کهار یهی‬
‫رون‪.‬نر یین حهاالت‪ ،‬یلبذهه ترکیبهی ی ت هرین یهان یمذهها و یها یقهریرها هورت هرفذهه ویهی عهرن ویحهر ضهه‬
‫ینرههور یفههانم نمههونن ت ییههر ویرنم ضههه نتههت یههی قیههر‪ .‬بارصههها نههه تنههها ضیشههذر نر ی ذصههان و یو ههاعات‬
‫ی ذصان یورن یتذفانم هریر ییگیهرن‪ ،‬ضلکهه نر علهو و تهاحات نیگهر نیه ضهه طهور رو یفه ون ضهه کهار ضهرنم‬
‫یههی بههون‪.‬هک ی نر ض وههی ی ینههویع بارصههها ت ییههریت نر یههی یهها منههر یذحههول نرههر ضههه یو یههت ههنایو و‬
‫بهر ها‪ ،‬یمالی یصذلف هر رصو هیت نیگهر یفهانم یهی هرنن‪.‬ییها نر ییهن فصه ‪ ،‬ضحهت یها ضیشهذر ینحصهر‬
‫ضه ی ائ ی ذصان و یطال ه بارصهایی ییگهرنن کهه ت ییهریت ری نرهر ضهه یهان نشهان ییرهنهر‪ .‬یلبذهه ینهویع‬
‫یرضوطهه‬ ‫یذ رن بارصها ویون نیرن‪.‬یهر ضا تنها یهی یذهاع یها یهی یذحهول تهرو کهار نیبهذه ضابهیم‪ ،‬بهار‬
‫ینفرین ) یان یی ههرنن یههر منهرین یذهاع یهورن ضحهت ضابهر یها ضهه طهور ی هال‪،‬‬ ‫تانم (بار‬ ‫ضه نا بص‬
‫ترکیبهی) ناییهرم‬ ‫یرکهب (بهار‬ ‫یرضهوو بهار‬ ‫یمت یا یقریر منرین یذاع ضهه کهار ضهرنم بهون‪ ،‬بهار‬
‫بلههی)‬ ‫یههی بههون‪ .‬بارصههها یههی تویننههر ضههه طههور ن ههبذها ترتیههب و ضههه فیصههر یریئههه هرننههر (یاننههری الها‬
‫هریب یها لهت نیبهذه ضابهنر (بارصهها ضهرون اقلت)‪،‬یها یینکهه ضهه قنهها نرهر ضهه ض وهی‬ ‫ضرون قنکه کری‬
‫هها یرکهب ههم ینهویع یصذلهف نیبهذه و‬ ‫ی یار ها‪ ،‬و ن یا اقلت نینم بون که نر یین حالهت ضهه نها بهار‬
‫یههی هرننههر‪ .‬نر ییههن فص ه ینههویع یهههم ییههن بارصههها کههه ضیشههذر نر‬ ‫ضههه منههرین طریقههه ترتیههب و تههنه‬
‫ی ذصان یهروج یهی ضابهنر ضحهت یهی هرننهر‪ .‬یینهها عبارتنری ‪:‬بارصهها ن هبی تهانم‪ ،‬بارصهها یهمهوعی‬
‫تانم‪ ،‬بارصها یوتط تهانم ن هبی (ن هبذها) و ض وهی بارصهها ضهه رصهون نیگهر‪ .‬نر ترتیهب تهنه‬
‫بارصههها یشههکالت عملههی و نرههر ویههون نیرن نر یینههها یضذههری طریقههه ههها ضهها تصنیکههها ترتیههب و تههنه‬
‫بارصها ضحت و ت س یشکالت یویون نر یطال ه یی هرنن‪.‬‬

‫شاخصهای نسبی ساده‬

‫بارصههها ن ههبی تههانم ی تههانم تههرین نههوع بارصههها ضههرون اقلههت ضههونم و عبههارت ی ن ههبت یر و یههی‬
‫یذحول نر یی یان نینم برم کهه یهن ض هر یهان یطلهوب یها تهال یطلهوب ناییهرم رویههر بهر‪ ،‬ضهر یر و‬
‫همان یذحول نر یی یان نیگر کهه یهن ض هر یهان یتهاا یها تهال یتهاا یهان رویههر بهر‪ ،‬یهی ضابهر‪.‬‬
‫رب نمونن ضها ‪ 100‬یهه فیصهر یریئهه یهی هرننهر‪ .‬ضهه منهر ی هال ی ییهن هونهه‬ ‫یین ن بذها ی موال پس ی‬
‫بارصههها تههانم نر یضذههری همههین فص ه یبههارم هرنیههر نر یینههها ضههه رههرا ی و ههاحت ضیشههذر و یریعههات‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪11‬‬

‫نمههونن ت ل ه نر یباحههت‪ ،‬تههه نههوع بارصههها ن ههبی ری کههه ضیشههذر ی مههول یتههت یطال ههه یههی نمههاییم‪:‬‬
‫یمت ن بی‪،‬یقریر ن بی و یر و ن بی‪.‬‬

‫شاخص نسبی و قیمت‬

‫عبههارت ی ن ههبت یمههت یههی یذههاع نر یههان یطلههوب ضههر یمههت همههان یذههاع نر یههان یتههاا ضههونم ضههه‬
‫فیصههر یریئههه یههی هههرنن‪ .‬یهههر یههان یتههاا ری ضههه (‪ )0‬و یمههت یههی یذههاع ری نر یههان یتههاا ضههه ‪ 𝑝0‬و‬
‫هم نههان‪ ،‬یههان یطلههوب ری ضههه ‪ n‬و یمههت همههان یذههاع ری نر یههان یطلههوب ضههه 𝑛𝑝 یفههانم نمههاییم‪ ،‬پههس‬
‫یمت ن بی یذاع یرضوطه‪ ،‬ضه ریر ت ریف‪ ،‬عبارت یتت ی ‪:‬‬
‫𝑛𝑝‬
‫یمت‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑝0‬‬

‫ی ههال‪ :‬فههرا یههی کیلههو هههری ضههورم نر تههال ‪ 1350‬و ‪ 1360‬ضههه ترتیههب ‪ 25‬و ‪ 30‬یف ههانی ضابههر ‪ .‬یههی‬
‫ن بی یمت ضورم ری نر تال ‪ 1360‬یحاتبه کنیم‪.‬‬ ‫رویهیم بار‬

‫‪30‬‬
‫‪(100) = 120%‬‬
‫‪25‬‬
‫نیبذه یتت‪.‬‬ ‫ی نی یمت ضورم نر تال ‪ 1360‬ضه یقای ه ضا تال ‪ 1350‬ضه ینری م ‪ %20‬یف یی‬

‫شاخص نسبی مقدار‬

‫یمت‪،‬یقهریر نینم بهرم یهی یذهاع ری ضنوی هیم بهار‬ ‫ن هبی یمهت ضهه یها‬ ‫هر هام نر فوریول بهار‬
‫یقریر ن بی همان یذاع ضهه نتهت یهی قیهر‪ .‬ی نهی یقهریر ن هبی یهی یذهاع عبهارت ی ن هبت یقهریر همهان‬
‫یذاع نر تال یطلوب ( 𝑛𝑞) ضر یقهریر یذهاع یه کور نر تهال یتهاا ( ‪ )𝑞0‬یهی ضابهر کهه ی مهوال ضهه فیصهر‬
‫یریئه یی هرنن یا‬
‫𝑛𝑞‬
‫یقریر‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑞0‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪12‬‬

‫تهر ی ‪ 100‬ضهون‪ ،‬یهی یفه یی ‪ ،‬و ضهر رهالف نر هورتی کهه کمذهر ی ‪100‬‬ ‫یهر یهویب ییهن فوریهول ضه ر‬
‫ری نر یقریر تال یطلوب ضه یقای ه تال یتاا نمایان رویهر تارت‪.‬‬ ‫ضابر‪ ،‬یی کاه‬

‫شاخص نسبی ارزش‬

‫هرهام‪ ،‬یاننهر به ‪ ،‬و یقهریر نینم بهرم یهی یذهاع ری نر تهال یتهاا ضهه ترتیهب ضهه ‪ 𝑝0‬و ‪ 𝑞0‬یفهانم نمهاییم‪،‬‬
‫ههرب یمههت و یقههریر (‪ )p0.q0‬یههی ضابههر هکه ی‪،‬‬ ‫یر و یقههریر نینم بههرم نر ییههن تههال عبههارت ی حا ه‬
‫ههرب یمههت (‪ )pn‬و یقههریر (‪ )qn‬نر یی هن تههال‪ ،‬ی نههی ‪pn. qn‬‬ ‫یر و نر تههال یطلههوب ی ههاو ضههه حا ه‬
‫ن ههبی یر و عبههارت ی ن ههبت یر و تههال یطلههوب ضههر یر و تههال یتههاا ضههونم و ضههه‬ ‫یتههت‪ .‬پههس بههار‬
‫فیصر یریئه ییگرنن ی نی ‪:‬‬
‫𝑛𝑣‬
‫یر و‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑣0‬‬

‫شاخصهای مجموعی ساده‬

‫تهانم تهرین‬ ‫نر بارصها یهموعی تانم ضیشهذر ی یهی یذهاع تحهت یطال هه هریر یهی هیهرن ییهن بهار‬
‫هها ترکیبهی یهی ضابهر کهه نر قن اقلهت ویهون نریبهذه (یها یهمیهت ی هاو ضهه همهه یبهیا‬ ‫نوع بهار‬
‫قن نی قتان یی ضابر‪.‬‬ ‫ائ هرنیرم) ضه تنه‬

‫𝑛𝑝∑‬
‫یهموعی یمت‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪∑𝑝0‬‬
‫نر یینههها ‪ ∑ pn‬یهمههوع یمههت یبههیا یههورن ضحههت نر تههال یطلههوب و ‪ ∑ p0‬یهمههوع یمههت یبههیا‬
‫یرضوطه نر تال یتاا یی ضابر‪.‬‬

‫𝑛𝑞∑‬
‫یهموعی یقریر‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪∑𝑞0‬‬
‫𝑛𝑣∑‬
‫یهموعی یر و‬ ‫= بار‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪∑𝑣0‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪13‬‬

 ‫طریقه اوسط ساده شاخصهای نسبی‬

‫طریقههه نر ضههاال هفذههه بههر یکههی ی یشههکالت یهمههوعی تههانم رطههر ییکههان یویونیههت ویحههرها یصذلههف‬
‫یقیاا یی ضابهر‪ .‬نر طریقهه یوتهط تهانم ن هبی یهی تهوین یضذهری ضها ترتیهب بارصهها ن هبی و ته س ضها‬
‫یمهت‪،‬‬ ‫هرفذن یوتط تهانم ییهن بارصهها ی یشهک یذه کرم یلهوهیر نمهون‪ .‬نر ییهن هورت بارصهها‬
‫یقریر و یر و ضه یتاا یین طریقه ضه ترتیب عبارت ینر ی ‪:‬‬
‫𝑛𝑝‬
‫∑‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑝0‬‬
‫= 𝑖𝑃‬
‫𝑁‬

‫𝑛𝑞‬
‫∑‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑞0‬‬
‫= 𝑖𝑞‬
‫𝑁‬

‫𝑛𝑣‬
‫∑‬ ‫)‪(100‬‬
‫‪𝑣0‬‬
‫= 𝑖𝑣‬
‫𝑁‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪14‬‬

 ‫تمرین‬
‫می ت؟‬ ‫‪-1‬یفهو بار‬

‫ها ن بی تانم ری نا ضبریر‪.‬‬ ‫‪ -2‬ینویع بار‬

‫‪-3‬یهههر یمههت کههاال ‪ A‬نر تههال ههها ‪ 1360‬و‪ 1350‬ضههه ترتیههب ‪ 80‬و ‪ 60‬یف ههانی ضابههر بههار‬
‫ن بی یمت ری نر تال ‪ 1360‬یحاتبه کنیرو‬

‫‪-4‬ضا تویهه ضهه یهرول ذیه یقهانیر رویتهذه بهرم ری یحاتهبه کنیهر‪ 1360 (.‬تهال یتهاا نر نرهر هرفذهه‬
‫بون‪.‬‬

‫تال‬ ‫یمت‬ ‫یقریر‬

‫‪1360‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1370‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪3‬‬

‫ن بی یمت‬ ‫یلف) بار‬

‫ن بی یقریر‬ ‫ب) بار‬

‫ن بی یر و‬ ‫ج) بار‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪15‬‬

 ‫فصل‪۳‬‬

‫تحلیل ارتباط و همبستگی‬

‫ههویی نمهونن‬ ‫ضینهی و پهی‬ ‫یکی ی یهریف عمهرم نر یک هر تحقیقهات یحصهائیو نر ی هائ ی ذصهان پهی‬
‫ضینههی ییکانههات یارکیههت ضههری یههی یذههاع یریههر‪،‬یر و قینههرم یههی نیرییی‪،‬ربههر یههی‬ ‫یتههت‪.‬ی ال پههی‬
‫ن ت‪،‬بههرییط عمههویی ی ذصههان وریههرم ضههری ییههن ینرههور و یقا ههر تحلی ه نیگر‪،‬علمهها ییکوبههنر تهها نر‬
‫ورت ییکان یرتباو ضهین نو یها منهرین یذحهول ری ضهه وتهیله ی هانالت ریا هی ضیهان (تصمهین) نماینهر‪.‬یین‬
‫روو نر علههو طبی ههی و نر ض هها ی ههائ ی ذصههان یوفقانههه ضههونم یتههت‪ .‬ضههه طوری ههال‪ ،‬بههول هرنیههرم کههه‬
‫یرتباو ضین حهم و فشار ها (نر ورتی که نریه حریرت ااضت ضابر) ضه بک فوریول‬

‫𝑘‬
‫=𝑌‬
‫𝑋‬

‫ویون نیرن‪ .‬نر یین فوریول ‪ y‬حهم ها ‪ x،‬فشار قن و‪ k‬یی عرن ااضت یی ضابر‪.‬‬

‫هرمهه ی ههال فههو نرعلههم فی یههی نینم بههر‪ ،‬ی هانالت یذه کرم نر ی ههائ ی ذصههان و تههایر یو ههوعات نیه‬
‫اض تطبیا ییبابر‪ ،‬یاننر یرتبهاو ضهین یصهرف یهمهوعی و یمهت یهی یذهاع‪ ،‬حههم فهروو یهی تصهر و‬
‫تالها ف الیهت قن‪ ،‬و ن یبصا هی کهه ضهه تهن ضلهوس رتهیرم ینهر طهول هر قنهها تهط عایهر و یصهرف یها‬
‫تط عایر و پس ینری و تریایه ه یریها و‪.....‬‬

‫ضری تهولت‪،‬ی موال یرتباو ضین ضین نو یها منهرین یذحهول ری ضهه وتهیله ی هانالت ریا هی یریئهه یهی نیرنهر‪.‬‬
‫ی ههانالت یههورن ههرورت‪ ،‬ضایههر ی لویههات ال یمههو قور یههی هههرنن‪ .‬نر‬ ‫نر ههر یول‪ ،‬ضههه ینرههور تشههصی‬
‫ههر نو ی لویههات یمههو قور بههرم ضههه بههک یر و یذحولههها یههورن یطال ههه نر یحههوریت کمیههات و‬
‫یه نقطه ه یر ییگرنن بکلی که ی ییهن نقطهه هه یر ضویهون یهی قیهر ی مهوال ضهه نها ((نیهاهری نقهاو‬
‫پریکنرم)) یان یی هرنن‪.‬ضا یالحره یا یطال هه ییهن هونهه نیاهرییهها یهی تهوین نهوع رهط ی هذقیم یها ینحنهی‬
‫ری که ضه ورت تصمینهی یها تقریبهی یو یهت نقهاو یرضهوو ری نشهان نههر‪ ،‬ترتهیم نمهونم و ی انلهه یرضهوو‬
‫ری تشکی نین‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪16‬‬

 ‫و نریافههت یر و یذحههول تههاضو نرههر ضههه یر و یههی یهها منههر یذحههول ی ههذق‬ ‫تصمین((ریگریشههن)) تههنه‬
‫(تاضو کننرم) یی ضابر یهی ضابهر‪ .‬ی انلهه ی کهه یرتبهاو ضهین یذحولهها ری یفهانم یهی نمایهر ضهه نها (ی انلهه‬
‫تصمین کننرم) یا (ی انله تنه ) یان ییگرنن‪.‬‬

‫و نریافههت نریههه یرتبههاو ضههین یذحههول ههها یههی ضابههر‪ .‬هرهههام نر‬ ‫همب ههذگی (یرتبههاو ضهها همههی) تههنه‬
‫ی انلههه یرضههوو نو یذحههول (یذحههول تههاضو و تنههها یههی یذحههول ی ههذق ) یههورن ضحههت ضابههر‪ ،‬یرتبههاو و‬
‫همب ههذگی تههانم و یهههر ضیشههذر ی یههی یذحههول ی ههذق یویههون ضابههر‪ ،‬یرتبههاو و همب ههذگی منههر یانبههه و‬
‫ویون رویههر نیبهت یههر نر یهی نیهاهری نقهاو پریکنهرم ضذهوین نقهاو یرضهوو‬ ‫هم نان همب ذگی فقرم ی‬
‫ری ضه وتیله یی رط ی ذقیم یریئهه یها یرتبهاو ضهین یذحولهها ری ضهه وتهیله یهی ی انلهه رهط ی هذقیم یفهانم‬
‫نمون هفذه یی بون که ضین یذحول ها یهی یرتبهاو و همب هذگی رطهی ویهون نیرن کهه یهی توینهر تهانم یها‬
‫منرین یانبه ضابر‪ .‬و یهر یین یرتباو ضهذهر ضهه وتهیله یهی ینحنهی یرئهه ههرنن‪ ،‬نر ییهن هورت یهی یرتبهاو‬
‫و همب ذگی و ریر رطی ویهون رویههر نیبهت‪ .‬نر هورتی کهه یهی رهط ی هذقیم یها یهی ینحنهی نذوینهر‬
‫نقاو یرضوو ری ضه و احت یریئهه یها تصمهین نمایهر‪ ،‬هفذهه یهی بهون کهه یرتبهاو و ههم ض هذگی ضهین یذحهول‬
‫ههها ریلههی ه یف یتههت یهها هههی‪ .‬ویههون نههریرن‪ .‬ض وههی ی ی ههانالت تههانم کههه یرتبههاو و همب ههذگی ضههین‬
‫یذحول تاضو ‪ y‬و یذحول ی ذق ری یفانم یی نیرنر عبارت ینر ی ‪:‬‬

‫ی انله نریه یول‪:‬‬

‫𝑥𝑏 ‪𝑦 = 𝑎 +‬‬

‫ی انله نریه نو ‪:‬‬

‫𝑐 ‪𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑥 +‬‬

‫ی انله نریه ته‪:‬‬

‫‪y = a + bx + c𝑥 2 + 𝑑𝑥 3‬‬

‫و ‪....‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪17‬‬

 ‫معادله تخمین کننده خطی ساده‬

‫ضیشهذر ی مهول یهی ضابهر‬ ‫تانم ترین نوع ی انله ی که ضهری یفهانم نمهونن یرتبهاو ضهین نو یذحهول ‪ y‬و‪x‬‬
‫بک رطی‪:‬‬

‫𝑥𝑏 ‪𝑦 = 𝑎 +‬‬
‫ری نیرن‪.‬نر ییههن ی انلههه ‪ a‬و ‪ b‬ااضذههها ههها عههرن ضههونم ضهها نین ههذن یر و قنههها یههی تههوین یر و ‪ y‬ری نرههر‬
‫ضینهی نمهون‪ .‬نر ییهن ی انلهه رطهی تهانم و ذهی همهه یر و هها یرضوطهه ‪ x‬و‪ y‬کهه‬ ‫ضه ههر یر و ‪ x‬پهی‬
‫ی انله ری یر ا یی تا ن‪ ،‬نر یهی کاره عهان ههریف یریئهه ههرنن‪ ،‬ییهن یر بهها (نقهاو) ضهاال یهی ی هذقیم‬
‫نر یر و یذحههول ی ههذق ‪ x‬یر بههها ‪( y‬یذحههول تههاضو‪ ) y‬نیه‬ ‫ههریر رویهنههر هرفههت‪ .‬هههر هههام ضهها یفه یی‬
‫یاضر‪ ،‬ی ال نر هریف یلف بک ‪ 3-1‬هفذهه یهی بهون کهه نر ییهن هورت یهی یرتبهاو یها همب هذگی‬ ‫یف یی‬
‫یاضههر‪ ،‬نر‬ ‫یر و ‪ x‬یر بههها ‪ y‬کههاه‬ ‫ی بههت (ی ههذقیم) ضههین ‪ x‬و‪ y‬ویههون نیرن‪ .‬ضههررالف‪ ،‬یهرضهها یفهه یی‬
‫یین حالت یرتبهاو یها همب هذگی ضهین یذحولهها ینفهی (یهای کوا) رویههر ضهون‪ ،‬یه ال نر ههریف ب بهک‬
‫‪ 1-3‬ی هر تما نقهاو ضهه بهکلی وی هو بهرم ضابهنر کهه نذویننهر ضهه وتهیله یهی رهط ی هذقیم یریئهه هرننهر‪،‬‬
‫یه ال نر هههریف ج بههک ‪ ،3-1‬نر ییههن ههورت هفذههه یههی بههون کههه یههی یرتبههاو ریههر رطههی ضههین یذحولههها‬
‫ویون نیرن‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪18‬‬

‫هههرف عمههرم نر یینههها نریافههت نمههونن یر بههها ‪ a‬و‪ b‬یههی ضابههر‪.‬تا نرههر ضههه قن ی انلههه تصمههین کننههرم‬
‫تشکی و یناتب تهرین رهط ی هذقیم رتهم یهی ههرنن‪ .‬ییهن عمه ری یهی تهوین ضهه وتهیله یکهی ی طریقهه‬
‫ها ذی ینها نین‪:‬‬

‫‪.1‬ترتیم رط ی ذقیم ضه طور تصمین ضه وتیله نتت‪،‬‬

‫‪ :2‬تصمین نمونن رط ی ذقیم ضا ت یین نمونن نو نقطه‪.‬‬

‫‪3‬یتذفانم ی طریقه یرض ها ی ر ‪.‬‬

‫هههر هههام یر بههها نو یذح هول ‪ x‬و‪ y‬نر یههی نیههاهری نقطههه ه ه یر بههون و نقههاو یرضههوو ضههه بههک ن ههبذا‬
‫و ینرم ریر ضگیرنر‪ ،‬یی توین قنهها ری ضها یالحرهه بهک ضهه وتهیله یهی رهط ی هذقیم یها ینحنهی ضهه‬ ‫وی‬
‫نمونم و تهاضو یرضهوو ری تصمهین نمهون ‪ .‬ی یهت ییهن طریقهه کهه ض وها ضها نها‬ ‫یا نتت و‬ ‫وتیله رط ک‬
‫طریقه ق ین یا طریقه نتهت ق ین ت بیهت نمهونن رهط یهان یهی بهون‪ ،‬نر قتهانی قن ضهونم و نر ض وهی یوی هو‬
‫یفیر و یناتب وی و یهی ههرنن‪ .‬ییها ترتهیم یهی رهط ی هذقیم یها ینحنهی ضهه وتهیله نتهت ضهرون یتهاا‬
‫علمی یک ر یو هات تحهت تهاایر وهاوتها بصصهی هریر یهی هیرن‪.‬طریقهه نیگهر قن یتهت کهه ضهری ت بیهت‬
‫نمونن رط یرضوو ضها یتهذفانم ی تهانم تهرین ی انلهه رطهی ‪ 3-1‬الی ه نو نقطهه ری نر یافهت نمونم‪،‬ته س‬
‫نمونن قنها ری تصمین نماییم‪.‬‬ ‫ضا و‬

‫نکذههه‪ :‬نو یرحلههه یتاتههی نر روو (تصمههین نمههونن رههط ی ههذقیم ضهها ت یههین نمههونن نو نقطههه) ههریر ذی ه‬
‫یتت‪:‬‬

‫نینم یی بون‪.‬‬ ‫یلف ) یحاتبه بیب یا یی رط ی ذقیم که ضا ‪b‬نمای‬

‫‪𝑦2 − 𝑦1‬‬
‫=𝑏‬
‫‪𝑥2 − 𝑥1‬‬
‫ب)و و نمونن بیب رط نر ی انله رط ی ذقیم‪:‬‬

‫)‪𝑦2 − 𝑦1 = 𝑏(𝑥2 − 𝑥1‬‬

‫ضری نرک ضهذر یفهو ی ح یی ی ال یتذفانم یی کنیم‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪19‬‬

 ‫ی ال ‪:1‬فرا کنیر یر بها ‪ x‬و‪ y‬ذیال نینم برم یتت ‪:‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪17‬‬

‫نرر ضه یعرین فو ‪ ،‬ی انله رط ی ذقیم یرضوو ری نریافت نمونم هریف قن ری ترتیم یی نماییم‪.‬‬

‫ضا یتذفانم ی ی انله ‪y=a+bx‬‬

‫ی ال نقاو (‪ )2.1‬و (‪ )3.3‬ری ینذصاب یی نماییم‪ .‬ی نی نقاطی ری که نر قنها‬

‫‪X1=2‬‬

‫‪X2=3‬‬

‫‪Y1=1‬‬

‫‪Y2=3‬‬

‫یی ضابر‪ ،‬نرر ضه یین یر و ها‪ ،‬بیب یا یی ی انله عبارت یتت ی ‪:‬‬
‫‪3−1‬‬
‫=𝑏‬ ‫‪=2‬‬
‫‪3−2‬‬
‫ضا و و یی نر ی انله رط ی ذقیم نیریم ‪:‬‬

‫)‪𝑦 − 𝑦1 = 𝑏(𝑥 − 𝑥1‬‬

‫)‪𝑦 − 1 = 2(𝑥 − 2‬‬
‫‪𝑦 = 2𝑥 − 4 + 1‬‬
‫‪𝑦 = 2𝑥 − 3‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪20‬‬

 ‫طریقه مربع های اصغری‬

‫ضری نرک قتان تر یین یو وع ی یی ی ال یتذفانم یی کنیم‪:‬‬

‫ی ال ‪:‬‬

‫نرههر ضههه یههی تههرو کههه نر نو ههنف ‪ X‬و‪ Y‬یههی پههوهنحی ضههه عم ه قیههرم یعههرین ذی ه نر یههورن و ن ‪4‬‬
‫نف ها یذ کرم یمو قور هرنیرم یتت ‪.‬‬ ‫یحص نر هر یی ی‬

‫(یر ا ضه کیلو هری نینم برم یتت)‬

‫و ن بهههههههاهرنین‬ ‫‪65‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪64‬‬

‫نف ‪x‬‬
‫و ن بهههههههاهرنین‬ ‫‪68‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪69‬‬
‫نف‪y‬‬

‫ضری تهولت نر ح ی ال یضذری یی یرول ییهان یی کنیم‪.‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪xy‬‬ ‫‪X2‬‬ ‫‪Y2‬‬

‫‪65‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪4420‬‬ ‫‪4225‬‬ ‫‪4624‬‬
‫‪63‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪4158‬‬ ‫‪3969‬‬ ‫‪4356‬‬
‫‪67‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪4355‬‬ ‫‪4489‬‬ ‫‪4225‬‬
‫‪64‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪4416‬‬ ‫‪4096‬‬ ‫‪4761‬‬
‫‪259‬‬ ‫‪268‬‬ ‫‪17349‬‬ ‫‪16779‬‬ ‫‪17966‬‬

‫حاال ضا تویه ضه ی انله ‪:‬‬

‫)𝑌𝑋∑()𝑋∑( ‪(∑𝑌)(∑𝑋 2 ) −‬‬

‫=𝑎‬
‫‪𝑛∑𝑋 2 − (∑𝑋)2‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪21‬‬

 ‫نیریم‪:‬‬

‫)‪(268)(16779) − (259)(17349‬‬
‫=𝑎‬
‫‪4(16799) − (259)2‬‬

‫‪a = 29.4‬‬
‫و ضا تویه ضه ی انله‪:‬‬

‫)𝑌∑()𝑋∑( ‪𝑛∑𝑋𝑌 −‬‬

‫=𝑏‬
‫‪𝑛∑𝑋 2 − (∑𝑋)2‬‬

‫نیریم‪:‬‬

‫)‪4(17349) − (268)(259‬‬
‫=𝑏‬
‫‪4(16799) − (259)2‬‬
‫‪b = −0.139‬‬
‫و ضا تویه ضه‬

‫‪Y = a + bX‬‬
‫نیریم‪:‬‬

‫‪Y = 29.4 − 0.139X‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪22‬‬

 ‫تمرین‬
‫‪-1‬هریفی ری رتم کنیر که ی نو نقطه ضا یصذصات ذی عبور کنر‪.‬‬

‫‪X1=1‬‬
‫‪Y1=3‬‬
‫‪X2=0‬‬
‫‪Y2=0‬‬
‫‪-2‬ی انله رهط ی هذقیمی ری ضهه نتهت قوریهر کهه بهیب قن ‪ 3‬و ی نقطهه ی ضها یصذصهات (‪3‬و‪ )1‬عبهور یهی‬
‫کنر‪.‬‬

‫تهیه وترتیب ‪ :‬ژیال رئوفی ‪23‬‬