‫دندان های با اپکس باز ‪:‬‬

‫در کار روزمره گهگاه به مواردی برخورد می کنیم که عدم تکامل اپکس ما را در نوع درمان مردد می کند و عمال ما را به چالش‬
‫می کشد ‪ .‬در این مبحث در خصوص دندانهای با اپکس باز و روشهای درمانی آنها صحبت خواهیم کرد ‪.‬‬
‫عوامل شایع در کیس های اپکس باز در دندانهای قدامی عموما تروما و در دندانهای خلفی پوسیدگی است ‪ ،‬در واقع اگر قبل از تکامل‬
‫کیس های اپکس باز را می توان به دو‬ ‫ریشه ‪ ،‬پالپ درگیر شود تکامل ریشه متوقف شده و دندانی با اپکس باز خواهیم داشت ‪.‬‬
‫گروه کلی تقسیم بندی نمود ‪ -1️⃣ :‬دندانهای اپکس باز با پالپ زنده ⃣️‪ -2‬دندانهای اپکس باز با پالپ غیر زنده از آنجا که درمان گروه‬
‫اول نتایج قابل پیش بینی تری دارد ‪ ،‬هدف درمانگر در وهله اول بایستی حفظ وایتالیتی پالپ باشد ‪ ،‬در این صورت ریشه افزایش‬
‫طول پیدا خواهد کرد ‪ ،‬ضخامت عاج ریشه بیشتر خواهد شد و اپکس به تکامل خواهد رسید ‪ .‬در واقع در درمان دندانهای اپکس باز‬
‫وایتال ‪ ،‬هدف حفظ وایتالیتی پالپ است تا پالپ با ظرفیت های موجود در خود دندان را به تکامل نهایی برساند ‪ .‬در دندانهایی که پالپ‬
‫آنها نکروز شده است ‪ ،‬متاسفانه این امکان وجود ندارد و به ناچار مجبور به انجام روش های دیگری هستیم تا به نحوی این ظرفیت‬
‫را از سلول های موجود در بافت احاطه کننده ریشه بدست آوریم ‪ .‬در ادامه بحث به این موارد خواهم پرداخت ‪.‬‬
 ‫نکات مهم در برخورد با کیس های اپکس باز ‪ -1️⃣ :‬توجه به سن بیمار و عدم انجام هر گونه درمان قبل از بررسی کامل ⃣️‪ -2‬تهیه‬
‫رادیوگرافی و بررسی میزان تکامل ریشه و اپکس ⃣️‪ -3‬در نظر داشتن این موضوع که تکامل اپکس در بعد باکولینگوال یک فاز عقب‬
‫تر از تصویری است که در رادیوگرافی می بینید ‪ -4️⃣ .‬ارزیابی وایتالیتی دندان ⃣️‪ -5‬انتخاب روش درمانی مناسب بسته به وایتالیتی ‪/‬‬
‫عدم وایتالیتی دندان و همچنین میزان تکامل ریشه ⃣️‪ -6‬در نظر داشتن ارجاع و دست کاری نکردن دندان در موارد کیس های دشوار (‬
‫شانس درمان از دندان گرفته نشود )‬
‫یک دندان نابالغ عالوه بر باز بودن انتهای ریشه و نداشتن استاپ اپیکالی ‪ ،‬از سه نظر با یک دندان بالغ تفاوت دارد ‪ -◀️ :‬طول‬
‫ریشه کوتاهتر است ‪ -◀️ .‬ضخامت عاج ریشه کمتر است ‪ -◀️ .‬قطر کانال زیادتر است ‪ .‬این موارد در مجموع لزوم درمانهای‬
‫دیگری غیر از درمان معمول ریشه را ایجاب می کنند ‪.‬‬
‫نمودار شماتیک فوق درمانهای محتمل در برخورد با یک کیس وایتال را نمایش می دهد ‪ .‬اگر دندان دارای اپکس بسته باشد درمان‬
‫پیشنهادی یک درمان ریشه استاندارد است ‪ .‬اگر اپکس دندان باز باشد درمانها با اصطالح کلی اپکسوژنز طبقه بندی می شوند و‬
‫هدف حفظ پالپ زنده برای تداوم تکامل ریشه خواهد بود ‪ ،‬این درمانها عبارتند از ‪- :‬پالپ کپ مستقیم ‪ -‬پالپوتومی سیویک(‬
‫پالپوتومی سطحی ) ‪ -‬پالپوتومی ‪ -‬پالپوتومی عمیق‬
‫نمودار شماتیک فوق درمانهای محتمل در برخورد با یک کیس نان وایتال را نمایش می دهد ‪- :‬اگر دندان دارای اپکس بسته باشد‬
‫درمان پیشنهادی یک درمان ریشه استاندارد است ‪ - .‬اگر اپکس دندان به صورت نسبی باز باشد درمان آپیکال پالگ توصیه می‬
‫شود ‪ - .‬اگر اپکس کامال باز باشد درمانهای اپکسیفیکیشن یا رژنریشن بر حسب مورد پیشنهاد می شوند ‪.‬‬
 ‫حال به تقسیم بندی حاالت مختلف تکامل ریشه می پردازیم ‪ .‬بر حسب میزان تکامل ریشه تا بسته شدن اپکس ‪ ،‬درمان می تواند‬
‫متفاوت باشد ‪ .‬به شش تصویر این پست توجه فرمایید و از این به بعد با این دید به ارزیابی رادیوگرافی های کیس بپردازید ‪ .‬در‬
‫پست های بعدی به درمانهای محتمل بر اساس وایتال بودن یا نبودن و میزان تکامل ریشه خواهم پرداخت ‪.‬‬
‫در پست های بعدی به اختصار در خصوص درمانهای محتمل برای یک دندان اپکس باز وایتال بحث خواهیم داشت ‪ .‬این درمانها‬
‫عبارتند از ‪ - :‬پوشش مستقیم پالپ ‪ -‬پالپوتومی سطحی ‪ -‬پالپوتومی ‪ -‬پالپوتومی عمیق‬
‫پوشش مستقیم پالپ ‪ :‬زمانی که پالپ در اثر ضربه اکسپوز می شود ‪ ،‬و یا به صورت ناخواسته توسط دندانپزشک اکسپوز می شود ‪،‬‬
‫به شرط آنکه هیچگونه عالئمی دال بر بیماری پالپ و پری اپیکال وجود نداشته باشد ‪ ،‬پوشش مستقیم پالپ توسط ماده مناسب با هدف‬
‫حفظ وایتالیتی پالپ کانسپت مناسبی برای ادامه تکامل یک ریشه نابالغ است ‪ .‬شروط اساسی برای موفقیت چنین درمانی ‪ ،‬فقدان‬
‫عالمت ‪ ،‬ایزولیشن ‪ ،‬ماده مناسب ‪ ،‬روش مناسب و سیل کرونال ماده ترمیم کننده است ‪ .‬از مواد مناسب می توان کلسیم هایدروکساید‬
‫هارد ستینگ و موادی از خانواده ام تی ای را نام برد ‪ .‬اشکال ام تی ای در پوشش مستقیم دندانهای قدامی پتانسیل ایجاد بد رنگی‬
‫است ‪ .‬مورد دیگر ستینگ آهسته ام تی ای است که با پوشش یک گالس آیونومر هارد ستینگ قابل حل است ‪ .‬کنترل خونریزی بدون‬
‫کاربرد هیچ ماده ای و صرفا توسط پنبه آغشته به سرم فیزیولوژی قابل انجام است ‪ ،‬اگر خونریزی کنترل شدنی نبود می تواند‬
‫نمایانگر التهاب پالپ و نامناسب بودن انتخاب این روش باشد ‪ .‬از فشرده کردن ماده به درون پالپ جدا خودداری نمایید ‪ .‬معاینات‬
‫منظم و تهیه رادیوگرافی جهت ارزیابی تکامل دندان ضروری است ‪.‬‬
‫پالپوتومی سطحی درمان انتخابی برای دندانهای دائمی ضربه دیده دارای پالپ زنده اکسپوز شده و اپکس نابالغ است‪ .‬این روش‬
‫فانکشن پالپ را حفظ کرده و اجازه می دهد تکامل ریشه ادامه پیدا کند ‪ .‬ایزولیشن بسیار مهم است و کنترل خونریزی بدون کاربرد‬
‫مواد و فقط توسط پنبه آغشته به نرمال سالین باید انجام شود ‪ .‬مواد انتخابی کلسیم هایدروکساید هارد ستینگ و ام تی ای هستند ‪.‬‬
‫پتانسیل بدرنگی ام تی ای باید مد نظر باشد ‪ .‬روی ماده و سطح اکسپوز عاج توسط گالس و کامپوزیت باید پوشش داده شود‪ .‬به‬
‫صورت منظم باید ادامه تکامل ریشه ارزیابی گردد ‪.‬‬
 ‫درمان انتخابی برای دندانهای خلفی با اپکس باز پالپوتومی است ‪.‬در حفرات عمیق ممکن است هنگام حذف پوسیدگی پالپ اکسپوز‬
‫شود ‪ .‬برای انتخاب دندان برای پالپوتومی باید دندان بدون عالمت بوده و مشکالت پالپی و پری آپیکال نداشته باشد ( دندان اپکس باز‬
‫)‪ .‬نحوه خونریزی نشان دهنده وضعیت پالپ است ‪ ،‬خونریزی زیاد نمایانگر التهاب پالپ و هیپرمی است و خونریزی کم نمایانگر‬
‫دژنره بودن پالپ می باشد ‪ ،‬خونریزی در حد نرمال که با پنبه آغشته به سرم کنترل شود نشان دهنده نرمال بودن وضعیت پالپ است‬
‫‪ .‬حفره دسترسی به صورت کامل تهیه می شود ‪ ،‬عاری از پوسیدگی و بافت باقیمانده پالپی ‪ .‬ایزولیشن بسیار مهم است ‪ ،‬برای کنترل‬
‫خونریزی از مواد کواگوالنت استفاده نکنید ‪ ،‬ماده انتخابی جهت درسینگ پالپ ‪ ،‬کلسیم هایدروکساید یا ام تی ای است ‪ .‬از فشرده‬
‫کردن مواد در اریفیس ها اجتناب کنید و فقط به آرامی ماده را در کف پالپ چمبر قرار داده و با پنبه مرطوب به آرامی تطابق دهید ‪.‬‬
‫یک ماده حد واسط مثل گالس آیونومر بر روی ماده پوشاننده پالپ قرار دهید و دندان را با ماده ترمیم دائم ترمیم کنید تا سیل تاجی‬
‫خوبی داشته باشید ‪.‬‬
 ‫سه ماه یکبار بیمار را ویزیت نموده و ادامه تکامل ریشه را در رادیوگرافی چک کنید ‪.‬‬

‫پالپوتومی عمیق ‪ :‬مواردی پیش می آید که پس از انجام پالپوتومی ‪ ،‬خونریزی از یک یا چند کانال قابل کنترل نیست ‪ ،‬این امر نشان‬
‫دهنده هیپرمیک بودن پالپ و وجود التهاب است ‪ ،‬از آنجا که حفظ پالپ وایتال نکته اساسی در تداوم تکامل ریشه است ‪ ،‬در چنین‬
‫شرایطی عالوه بر خارج کردن بافت پالپ از اتاقک پالپ ‪ ،‬مقداری از بافت پالپی در قسمت کرونالی ریشه ( زیر اریفیس ) هم خارج‬
‫می شود و ماده درسینگ ( ترجیحا کلسیم هیدروکساید ) با مالیمت روی سطح قطع شده پالپ قرار داده می شود ‪ .‬علت انتخاب این‬
‫ماده ‪ ،‬امکان خارج کردن در زمان مقتضی است ‪ .‬ایزولیشن در زمان انجام این تکنیک اصل اساسی است ‪ .‬تداوم تکامل ریشه به‬
 ‫صورت پریودیک با انجام رادیوگرافی برای سه ‪ ،‬شش و دوازده ماه ارزیابی می شود ‪ .‬پس از تکامل ریشه ‪ ،‬درمان ریشه توصیه‬
‫می شود ‪ .‬بعلت وقوع و پیشرفت کلسیفیکیشن ‪ ،‬درمان ریشه این موارد دشوار بوده و برخی اوقات غیر قابل انجام است و اصرار بی‬
‫مورد می تواند منجر به پرفوریشن و از دست رفتن دندان شود ‪.‬‬
 ‫در پست های بعدی در خصوص درمانهای محتمل برای دندان نابالغ با پالپ غیر زنده صحبت خواهد شد ‪.‬‬

‫در این روش کانال ریشه دندان آپکس باز با خمیر کلسیم هایدروکساید پر میشود تا این ماده تشکیل سد کلسیفیه را در قسمت آپیکال‬
‫تحریک کند‪ .‬پس از تشکیل این سد کلسیفیه‪ ،‬میتوان پر کردن کانال را بدون ریسک رد شدن مواد انجام داد ‪ .‬در مرحله اول فضای‬
‫کانال پاکسازی می شود ( در بیشتر موارد به دلیل قطر زیاد کانال و وجود دیواره های عاجی نازک‪ ،‬نمی توان فضای کانال را به‬
‫طور کامل با فایلینگ پاکسازی کرد ‪ ،‬پاکسازی کانال پس از یک دبریدمان اولیه و شستشوی مناسب با قرار دادن خمیر هیدروکسید‬
‫کلسیم با قوام کرمی شل انجام می شود ) و در مرحله دوم قرار دادن ماده جهت تحریک تشکیل سد کلسیفیه است‪ .‬پس از سه‬
‫هفته‪ ،‬بیمار مجددا ویزیت می شود ‪ ،‬خمیر کلسیم هیدروکساید شل خارج شده و فضای کانال توسط مخلوط غلیظ و تقریبا خشکی‬
‫ازکلسیم هیدروکساید و سرم فیزیولوژی پر میشود و یک پانسمان خوب و محکم قرار داده می شود ‪ .‬بیمار باید هر سه ماه یک بار‬
‫ویزیت شود و تشکیل سد کلسیفیه و تراکم ماده درون کانال از طریق رادیوگرافی بررسی شود‪ .‬گفته شده در صورتی که تراکم ماده‬
‫خوب باشد نیازی به تعویض نخواهد بود ‪.‬‬
 ‫پس از اینکه وجود سد از نظر رادیوگرافیک و کلینیکی توسط یک فایل نسبتا درشت( مثال فایل شماره چهل ) تأیید شد ‪ ،‬می توان‬
‫کانال را پر نمود ‪.‬‬

‫جهت پر کردن کانال تکنیک گوتای تزریقی سهولت بیشتری دارد ‪ .‬کاربرد سیلر در همه روش ها الزامی است ‪.‬‬

‫روش دوم مسدود کردن انتهای دندان اپکس باز توسط توده ای از مواد است ‪ .‬با توجه به سازگاری زیستی ‪ ،‬پر کردن نامنظمی ها و‬
‫قابلیت سیل ‪ ،‬ماده انتخابی ام تی ای است ‪ .‬قبل از بحث در خصوص این روش بد نیست در مورد مشکالت روش اپکسیفیکیشن‬
 ‫صحبتی داشته باشیم ‪ .‬اپکسیفیکیشن علیرغم موفقیت زیاد در حفظ دندان ‪ ،‬با مشکالتی نیز مواجه است ‪ - :‬عدم پی گیری توسط‬
‫والدین کودک تا پایان درمان ‪ -‬احتمال شکسته شدن دندان در طول درمان ‪ -‬طوالنی بودن مدت درمان با در دسترس قرار گرفتن ام‬
‫تی ای ‪ ،‬امروزه روش اپکسیفیکیشن کمتر انجام می شود ‪ ،‬در واقع بجای یک درمان طوالنی مدت ‪ ،‬یک درمان دو جلسه ای‬
‫جایگزین شده است ‪ .‬در پست های بعدی در مورد ام تی ای پالگ مفصلتر بحث خواهیم داشت ‪.‬‬

‫کانالی را برای پالگ ام تی ای کاندید می کنیم که در انتها دچار نامنظمی باشد ‪ ،‬نظیر کیس های که تحلیل اپیکالی دارند و امکان سیل‬
‫آنها با روش معمول پرکردن کانال امکانپذیر نیست ‪ ،‬ام تی ای با توجه به خمیر بودن و سازگاری زیستی باال ماده بسیار خوبی برای‬
‫پر کردن چنین وضعیت هایی است ‪ ،‬در موارد کیس هایی که مورفولوژی سی شیپ دارند نیز ام تی ای انتخاب خوبی برای بستن‬
‫قسمت انتهایی کانال است ‪ ،‬زیرا فورامن اپیکال یک دندان سی شیپ تنوعات زیادی داشته و فرم مدوری که تصور می کنیم را ندارد‬
‫‪ .‬در کیس هایی که مسترکن قطری بیش از گوتا پنجاه دارد نیز سراغ پالگ ام تی ای می رویم ‪.‬‬
 ‫برای قرار دادن پالگ ام تی ای در انتهای کانال الزم است طول کانال را داشته باشیم ‪ .‬نظر به باز بودن انتهای ریشه ‪ ،‬اپکس‬
‫لوکیتور کمکی نمی کند و بایستی از رادیوگرافی استفاده کنیم ‪ .‬یک فایل درشت که در انتها تطابق نسبی دارد درون کانال قرار داده‬
‫و یک رادیو گرافی پری اپیکال تهیه می کنیم ‪ .‬طول کانال را با توجه به فایل تعیین نموده و با توجه به نازکی ریشه در انتها و‬
‫همچنین انبساط هنگام ستینگ ام تی ای ‪ ،‬یک میلیمتر از این طول کم می کنیم ‪ .‬به این ترتیب طول کانال برای قرار دادن ام تی ای‬
‫تعیین می شود ‪.‬‬
 ‫مرحله بعد انتخاب پالگر است ‪ ،‬پالگر باید چهار میلیمتر کوتاهتر از طول دندان تطابق نسبی داشته باشد و در عین حال به دیواره ها‬
‫فشار وارد نکند ‪ .‬نظر به کیس های مختلف با قطرهای متفاوتی از قطر انتهایی کانال و نداشتن پالگرهای متعدد می توان بجای پالگر‬
‫از کن های گوتای درشت برای بردن ام تی ای تا انتها و متراکم نمودن آن استفاده نموده و بسته به نیاز از انتهای آنها قطع نمود و‬
‫تطابق نسبی را چهار میلیمتر کوتاهتر بدست آورد ‪ .‬کن های کاغذی برای این منظور مناسب نیستند چون رطوبت ام تی ای را گرفته‬
‫و مانع از تراکم مناسب آن می شوند ‪.‬‬
 ‫کریرهای ام تی ای ‪ :‬جهت انتقال ام تی ای به درون کانال از کریرها استفاده می شود ‪ .‬اینها اختصاصا برای ام تی ای طراحی شده‬
‫اند ‪ ،‬ظرافت و انعطاف تیپ اجازه تخلیه ام تی ای را در قسمت های عمقی تر کانال فراهم می کند ‪ .‬وسیله دیگر ماتریکس ام تی ای‬
‫است که پس از آماده کردن خمیر ‪ ،‬ام تی ای را توسط اسپاتول روی شیارها مالیده و بر اساس عدد نوشته شده در کنار هر شیار ‪،‬‬
‫توده ای از ام تی ای با همان قطر قابل استفاده است ‪ .‬کافی است نوک پالگر را از یک طرف وارد شیار نموده و به سمت دیگر‬
‫کشویی وار حرکت دهیم ‪ ،‬ام تی ای روی نوک پالگر قرار گرفته و می توان مستقیما آن را وارد کانال نمود ‪.‬‬
‫کریرهای ‪MTA‬‬
 ‫آیا در هر شرایطی می توان پالگ ام تی ای را در انتهای کانال قرار داد و انتظار موفقیت داشت ؟ پاسخ منفی است ‪ ،‬یک اصل‬
‫اساسی بر تمامی روشهای درمانی اندو حاکم است و آن فراهم نمودن یک محیط عاری از آلودگی است ‪ ،‬تمیز بودن کانال و نقش‬
‫بحرانی شستشوی موثر کانال بسیار تعیین کننده هستند ‪ .‬همچنین عاری بودن کانال از ترشحات اپیکالی ‪ ،‬اعم از اگزودا و خون در‬
‫کسب موفقیت حائز اهمیت است ‪ .‬مقدار جزیی خون در مورد ‪ MTA‬مشکلی ایجاد نمی کند ‪.‬‬
‫قوام ام تی ای برای کاربرد آن به عنوان پالگ اپیکال یک قوام کرمی متوسط است ‪ ،‬نه آنقدر شل که موقع جابجا کردن جدا شود و نه‬
‫آنقدر سفت که خرد شود ‪ .‬هنگامی که کریر را از آن پر می کنیم و سپس تخلیه می کنیم باید یک توده استوانه ای شکل بدست دهد به‬
‫نحوی که پس از تخلیه تغییر فرم ندهد و خرد نشود ‪ .‬هنگام کاربرد ام تی ای ماتریکس این قوام باعث می شود ام تی ای سر پالگ‬
‫مانده و تا انتقال به درون کانال از آن جدا نشود ‪.‬‬
 ‫انتقال ام تی ای به درون کانال ‪ :‬در این مرحله توسط کریر ام تی ای به درون کانال حمل می شود ‪ ،‬هر چه کریر ظریف تر باشد‬
‫امکان انتقال عمقی تر آن وجود دارد ‪ .‬دقت کنید ام تی ای را در مقادیر کوچک وارد کانال کنید تا امکان بردن آن به انتهای کانال‬
‫وجود داشته باشد‪ .‬حجم زیاد ام تی منجر به گیر افتادن آن قبل از رسیدن به انتها می شود ‪ .‬انتقال و متراکم کردن ام تی ای توسط‬
‫پالگر مناسب که ‪ ۴‬میلیمتر کوتاهتر از طول دندان کالیبره شده و یا یک کن گوتای قطور با همین مشخصات قابل انجام است ‪ .‬مزیت‬
‫کن گوتا اجتناب از شکستن ریشه در قسمت های نازک انتهایی می باشد ‪ .‬از پر کردن تمام کانال اجتناب کنید و یک طول مناسب‬
‫برای گوتاپرکا نگهدارید تا در زمان الزم شانس گذاشتن پست از شما گرفته نشود ‪ .‬پس از انجام پالگ ‪ ،‬ام تی ای اضافی مالیده‬
‫شده بر دیواره های کانال را توسط کن کاغذی تمیز کنید ‪ .‬از باقی گذاشتن ام تی ای در پالپ چمبر و ابتدای کانال خودداری کنید زیرا‬
‫پتانسیل بدرنگی تاج دندان وجود دارد ‪ .‬برای اطمینان از ستینگ بهتر ام تی ای یک پنبه کوچک آغشته به سرم را در پالپ چمبر‬
‫گذاشته و پس از گذاشتن یک پنبه خشک بر روی آن دندان را پانسمان کنید ‪.‬‬
 ‫زمان مناسب برای پرکردن بقیه کانال چه زمانی است ؟ گرچه گفته شده که در همان جلسه ای که پالگ ام تی قرار داده شده می توان‬
‫کانال را پر نمود ولی به دلیل اجتناب از برهم خوردن شرایط پالگ ‪ ،‬اور شدن و از دست رفتن سیل توصیه می شود پر کردن کانال‬
‫را به جلسه ای جداگانه موکول کنید ‪ .‬از نظر پرکردن یا نکردن بقیه کانال ‪ ،‬کانالهایی که طول قابل توجه دارند و قرار نیست که همه‬
‫طول باقیمانده کانال صرف پست شود بهتر است کامال با گوتاپرکا پر شوند ‪ ،‬سپس در جلسه ای دیگر به میزان کافی جهت پست‬
‫تخلیه گردند ‪ .‬کانالهایی که طول باقیمانده کم است را می توان پر نکرد و در جلسه بعد فضای باقیمانده را به پست اختصاص داد ‪.‬‬

‫فراموش نکنید که ام تی ای ست شده را نمی توان از کانال خارج نمود ‪.‬‬

‫یکی دیگر از مدالیته های درمانی که در سالهای اخیر برای درمان دندانهای اپکس باز ارائه شده است رژنریشن است ‪ .‬این روش‬
‫توانسته دندانهایی که تکامل ریشه کمی داشته را به تکامل نهایی برساند ‪ ،‬به نحوی که طول ریشه و ضخامت عاج افزایش یافته و‬
‫اپکس بالغ شده است ‪ .‬در پست های بعدی در خصوص این روش صحبت هایی خواهیم داشت ‪.‬‬
‫با دندانی با چنین وضعیت چه کنیم ؟ ‪ -‬یک دندان اپکس باز ‪ -‬با پالپ نکروز ‪ -‬با ریشه ای تکامل نیافته که امکان هیچ کدام از‬
‫مدالیته های درمانی قبلی را ندارد ؟‬
 ‫روش رژنریشن بر اساس پتانسیل موجود در سلول های مزانشیمی اندیفرانسیه بنا شده است ‪ .‬به این نحو که اگر شرایط موجود در‬
‫کانال به نحوی فراهم شود که این سلولها بتوانند به بقای خود ادامه دهند دیفرانسیه خواهند شد و به انواع سلولهای الزم مبدل خواهند‬
‫گشت ‪ ،‬به نحوی که ضخامت عاج را افزایش دهند ‪ ،‬طول ریشه را اضافه کنند و اپکس را شکل دهند ‪.‬‬
‫نکته اصلی این جاست که فضای کانال و پالپ چمبر پر از بافت نکروتیک است و وجود این بافت مانع از فعالیت سلولهای مزانشیمی‬
‫اندیفرانسیه درون کانال می شود ‪ ،‬لذا بافت نکروتیک باید از کانال حذف شود ‪ .‬نظر به نازکی ضخامت عاج ریشه و حساسیت باالی‬
‫تکنیک ‪ ،‬به منظور احتراز از درمان غلط در مورد جزییات پاکسازی سیستم کانالی ریشه در این تکنیک وارد جزییات نمی شوم ‪.‬‬
‫ذکر این نکته بجاست که عمده پاکسازی کانال توسط شستشوی کانال انجام می شود و نه شکل دهی کانال ‪.‬‬
 ‫پس از پاکسازی سیستم کانالی ریشه ‪ ،‬یک پانسمان درون کانالی از کلسیم هیدروکساید قرار داده می شود و دندان ترمیم موقت می‬
‫شود ‪ .‬خمیر کلسیم هیدروکساید به مدت دو هفته درون کانال ریشه خواهد ماند تا به کمک آن سیستم کانالی ریشه به تمیزترین وضعیت‬
‫ممکن برسد ‪.‬‬
‫در مرحله بعد کلسیم هایدروکساید از سیستم کانالی ریشه کامال حذف شده و با رد کردن یک فایل شماره پانزده و تحریک ناحیه پری‬
‫اپیکال خونریزی درون کانال ایجاد می شود ‪ ،‬به نحوی که فضای کانال کامال با خون پر گردد ‪ .‬چند الیه مواد مختلف از جمله‬
‫کالژن ‪ ،‬ام تی ای و گالس آیونومر روی سطح خون پوشش داده شده و دندان ترمیم می شود ‪ .‬ترمیم بایستی سیل کامل و استحکام‬
‫داشته باشد ‪ ،‬از اینرو ترجیحا از مواد ترمیم دائم استفاده می شود‪ .‬دندان تحت پیگیری منظم قرار گرفته و در رادیوگرافی تکامل‬
‫ریشه ارزیابی می گردد ‪.‬‬
 ‫جمع بندی ‪ :‬درمان دندانهای اپکس باز سرویس ارزشمندی است که یک دندانپزشک می تواند در اختیار بیماران خود قرار دهد ‪ .‬اما‬
‫این درمان با توجه به شرایط خاص یک کیس اپکس باز درمانی حساس و بحرانی محسوب می شود ‪ .‬یک درمان غلط یا نامناسب‬
‫ممکن است شانس درمانهای اضافی برای حفظ دندان را سلب کند و منجر به از دست رفتن دندان شود ‪ .‬کیس های اپکس باز بسته به‬
‫وایتالیتی و میزان تکامل ریشه متفاوت بوده و الزم است عمل کننده احاطه کامل بر انواع آنها داشته و در مورد هر یک درمان‬
‫مناسب را انتخاب کند ‪.‬‬