ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ህበር

የታጠበ ቡና ንግድ ሥራ እቅድ
TEBAREK ESHET BUNNA,PLC PAST LOAN RE-PAYMENT SCHDULE AND
NEW BUSINESS PLAN

PREPARED BY: YOYA DEVELOPMENT CONSULTANCE AND TRADING PLC

Mobile Phone: 0911384833

0
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

WAHED HONEY COFFEE

ስራ አስኪያጅ : - አቶ በረከት ሀይሌ

ስልክ፡ 09-05-13-55-44

መስከረም/2016

ማውጫ
ክፍል-I: የ 2016 የታጠበ ቡና ንግድ ስራ እና የብድር አከፋፈል እቅድ አጠቃላ መነሻ ሀሳብ (EXECUTIVE SUMMARY)............3

1.1 የንግድ ስራ አጠቃላይ እቅድ (PURPOSE OF THE BUSINESS PLAN)................................................................................3

1.2 ዓላማ (OBJECTIVES)..............................................................................................................................................4
1.3 የድርጅቱ ተልኮና ራዕይ (MISSION AND VISION)..........................................................................................................5
1.4 የስኬት ቁልፍ (KEYS TO SUCCESS)............................................................................................................................5

ክፍል-II: የፕሮጀክቱ ንግድ ስራ ታሪካዊ ገጽታ (BUSINESS BACKGROUND)................................................................5

2. ድርጅታዊ ትንተና (DESCRIPTION OF THE PROJECT).........................................................................................5

2.1 የድርጅቱ ጠቅላላ ሀሳብ (PROJECT SUMMARY)..........................................................................................................6

2.2 የድርጅቱ አድራሻ (COMPANY/ APPLICANT)..........................................................................................................7
2.3 የድርጅቱ የንግድ ስራ እቅድ አስፈላጊነት (PURPOSE OF THE PROJECT BUSINESS)...........................................................7

ክፍል-III: የ 2016 ምርትና የአገልግሎት ዕቅድ (PRODUCTS AND SERVICES).................................................................7

3.የአካባቢያዊ ትንተና (DESCIRPTION OF THE PROJECT AREA)..............................................................................7

3.1 የታጠበ ቡና ምርት ትርጉም (DEFINITION OF PRODUCTS)..........................................................................................8

3.2 የታጠበ ቡና ምርት አዘገጃጀት አተገባበር (APPLICATION).............................................................................................9
3.3 የምርት ዓይነት (PRODUCT TYPE).............................................................................................................................9
3.3.1 የታጠበ ቡና ከነገለፈቱ (Parchment Coffee)...................................................................................................9
3.4 የምርት ጥራት (PRODUCT QUALITY)........................................................................................................................9
3.4.1 የቡና ምርት ደረጃ (Standards).......................................................................................................................9
ክፍል-VI፡ የምርት አቅርቦትና የገበያ ጥናትና (MARKET STUDY).......................................................................................10

1
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
4.1 ዓለም አቀፍ የቡና ፍላጎት (WORLD MARKET FACTS AND TRENDS)...............................................................................10
4.2 የገበያ መዳራሻና ተሳታፊ አካላት (COFFEE MARKET ACTORS).......................................................................................11
4.3 የገበያ ተወዳዳሪነት (MARKETE COMPETITION)...........................................................................................................11
4.4 የመሸጫ ዋጋ አወሳሰን (PRICE FOR INPUT AND OUT PUT).........................................................................................12
4.5 ምርት ስርጭት ጊዜ ሰሌዳ (MARKET DISTRBUTION).....................................................................................................13

ክፍል-V: የእቅድ አተገባበር (OPERATIONAL PLAN).............................................................................................. 13

5.1 ምርት አዘገጃጀት (PEODUCTION APPLICATION).................................................................................................13

5.1.1 ምርት (PRODUCTION)................................................................................................................................13
5.1.2 የምርት የማዘጋጀት እቅድ (Production Plan).....................................................................................................13
5.1.3 የገበያ ዕቅድ (Marketing Plan).......................................................................................................................14
5.1.4 የቀይ እሸት ቡና ግዥ (PROCUREMENT OF RAW MATERIAL)....................................................................15
5.1.5 የምርት ማዘጋጃ ቁሳቁስ ግብዓት ዕቅድ (Auxiliry Materials).............................................................................15
5.2 የድርጅቱ ቋሚ ንብረት (LIST OF FIXED ASSET)............................................................................................................15
5. 3 የማሽኖች የጥገና ወጭ (COST OF REPAIR AND MAINTENANCE)...................................................................................16
5.4. ኢንሹራንስ (INSURANCE).......................................................................................................................................16
5.5 የድርጅቱ ህጋዊነት....................................................................................................................................................17
5.6. የስራ ዝርዝርና መርሀ ግብር.......................................................................................................................................17

ክፍል-VI፡ ጥንካሬ፣ ድክመት፣ ምቹ ሁኔታና ስጋቶች (SWOT- ANALYS)........................................................................17

6.1 የድርጅቱ ጥንካሬ፣ ድክመት፣ ምቹ ሁኔታና ስጋቶችን..........................................................................................................17

ክፍል-VII፡ የንግድ ሥራው ድርጅታዊ አወቃቀር (HUMAN POWER REQUIRMENT)........................................................18

7.1 የሰው ኃይል አደረጃጀት (MAN POWER AND MANAGEMENT).......................................................................................18

7.2 ቋሚ ሰራተኞች ፍላጎት የሙያ መስመርና የስራ ልምድ...................................................................................................... 19

7.3 የቀን ሰራተኛ ፍላጎት (DALY LABOUR REQUIREMENTS)............................................................................................20

ክፍል-VIII: የፋይናንስ ፍላጎት ትንታኔ (FINANCIAL STUDY AND ANALYSIS).............................................................20

8.1 የፋይናስ ስሌት መነሻ ሀሳብ (FINANCIAL KEY ASSUMPTIONS)........................................................................................20

8.1.1 አጠቃላይ የፋይናንስ መነሻ ሀሳብ (General Assumption)...................................................................................21
8.1.2 የምርት ውጤት ስሌት መነሻ ሀሳብ (Revenue Projections and Assumptions)...................................................21
8.1.3 ያልተጣራ የምርት ሽያጭ አወሳሰን (Revenue Determination)..........................................................................22
8.2 የገንዘብ ፍላገት እቅድ (WORKING CAPITAL REQUIREMENTS)........................................................................................22
8.3 የበጀት ምንጭ (SORCE OF CAPITAL)...................................................................................................................24
8.3 የንግድ ስራው ፋይናስ አዋጭነት (FINANCIAL VIAITYBIL).....................................................................................24
8.3.1 ትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ (INCOME STATEMENT/Profit and Loss)............................................................24
8.3.2 የገቢና ወጪ ትግበራ ፍሰት ማመዛዘን (CASH FLOW STATEMENT)................................................................24
8.3.3 የድርጅቱ ፀጋ፣ ወጪና ኪሳራ ማመዛዘኛ (BALANCE SHEET)...........................................................................25
8.4 የድርጅቱን የገንዘብ አጠቃቀም መገምገም (FINANCIAL EVALUATION)................................................................25
8.4.1 አትራፊነት (PROFITABILITY)......................................................................................................................25
8.4.2 የድርጅቱ ንግድ ስራ አዋጭነት መለኪያዎች (Business Ratios (NPV, IRR)).....................................................26
8.4.2.1 NET PRESENT VALUE (NPV)...............................................................................................................................26

2
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
4.4.2.2 INTERNAL RATE OF RETURN.............................................................................................................................26
8.4.2.3 የብድር ፍያ የሚጀመርበት ዓመት (PAY BACK PERIOD).............................................................................................26
8.4.3 የ 2016 ብድር አከፋፍል ሁኔታ (Loan Repaymebt Schdule)............................................................................26
ክፍል-X: ማጠቃልያና መደምደሚያ (SUMMARY AND CONCLUSIONS).........................................................................27

ክፍል XI፡ ዕዝል (ANNEXTURE).......................................................................................................................................28

ክፍል-I: የ 2016 የታጠበ ቡና ንግድ ስራ እና የብድር አከፋፈል እቅድ አጠቃላ መነሻ

ሀሳብ (Executive Summary)
1.1 የንግድ ስራ አጠቃላይ እቅድ (Purpose of the Business Plan)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር ድርጅት የታጠበ ቡና ንግድ ስራ እቅድ በ2016 የቡና ምርት ዘመን

ለሚያከናውነው የታጠበ ቡን ምርት የቀይ እሸት ቡና ግዥና ምርቱን ለማዘጋጀት የሚያስፈልግ የምርት

ማዘጋጃ ግብዓት ቁሳቁስ ግዥ ሚውል እና ለሰራተኛ ደመወዝና የጉልበት ክፍያ የሚውል የስራ ማስኬጃ ብድር

ፍላጎት ጥያቄ ሲሆን ብር 39,703,309.24 ስራ ላይ ወጪ በማድረግ ብር 15,782 ሚሊዮን የተጣራ ትርፍ

በ2016 ዓ/ም የስራ ዘመን ለማግኘት የታጠበ ቡና ለመዘጋጀት የቀረበ የንግድ ስራ እቅድ ነው፡፡

የድርጅቱ የንግድ ስራ ቅድ ዝግጀት ዋናው ዓላማ በታጠበ ንድድ ስራ ዘርፍ ከፍተኛ የሆነ ተወዳዳሪነት ያለበት

ንግድ ስራ ስለሆነ በምርት ዘመኑ ለሚደረገው የታጠበ ቡና ስራ ላይ ተወዳዳሪ በመሆን መጠኑ ያደገና ጥራቱ

የተጠበ የታጠበ ቡና ምርት በማዘጋጀት ለሀገር ውጥና ለውጪ ገበያ ለማቅረብ በዚህም ትርፍ በማግኘት

ተጠቃሚ መሆንና ከቡናው ክፍለ ኢኮኖሚ ለሀገራችን የውጪ ምንዛሬ ግኝት ላይ ተሳታፊ በመሆን የድርሻዬን

ለማበርከት ስራውን ለማከናወን የሚያስችል ዘላቂ የስራ የገንዘብ ምንጭ ማግኘት ነው፡፡

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ በአቶ በረከት ሀይሌ አስኪያጅነት

የሚመራ ድርጅት ሲሆን የአለም አቀፍ የጥራት ደረጃ የሚያሟላ ጥራቱ የተጠበቀ፣ መጠኑ ያደገና ዱካውን

3
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
የከተለ የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ለሀገር ውስጥና ለወጪ ገበያ ለማቅረብ ልምድ ባለው ስራ አስኪያጅ የሚመራ

ድርጅት ነው፡፡ ድርጅቱም ፍትሀዊና እኩል ተጠቃሚነትን የሚፈጥር ገቢ የማመንጨትና ለወደፊትም ድርጅቱ

በዘላቂነት እንድቀጥል በማስቻል የደንበኞች/ የተጠቃሚዎችን ፍላጎት በላቀ ሁኔታ በማረጋገጥ ከፍተኛ

የጥራት ደረጃ ያለው የታጠበ ቡና አቅርቦት እንዲኖር አቅዶ የሚሰራ ነው፡፡

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና ምርት አዘገጃጀት ከዘጠኝ አመታት በላይ የካበት ልምድ

ያለው ሲሆን በእያንዳንዱ አመታት በአማካኝ ከ600,000 እስከ 750,000 ኪ/ግ ቀይ እሸት ቡናን በመግዛትና

በማዘጋጀት ኢትዮጵያ ምርት ገበያ በማቅረብ በመሸጥ ከፍተኛ የንግድ ስራ ልምድ ያለው ድርጅት ነው፡፡

ስለሆነም የዓለም አቀፍና የሀገር አቀፍ የቡናን ዋጋ ትንበያና እለታዊ የዋጋ ሁኔት መሰረት በማድረግ ለአካባቢው

ቡና አምራች ማህበረሰብ በታጠበ ቡና ስራ ወቅት የቀይ እሸት ቡና ግብይት ለአምራቹ በቅርበት አገልግሎት

የገበያ አማራጭ በመፍጠር ተቃሚ የሚሆኑበትን መፍጠር በዚህ የንግድ ስራ እቅድ ትኩረት የሚሰጠው ተግባር

ነው፡፡

በዚህ ንግድ ሥራ የሚገኘው የስራ ማስኬጃ ካፒታል የታጠበ ቡና ምርት ለማዘጋጀት የቀይ እሸት ቡና ግዥና

ምርቱን ለማዘጋጀት የሚያስፈልግ የምርት ማዘጋጃ ግብዓት ቁሳቁስ ግዥ ሚውል እና ለሰራተኛ ደመወዝና

የጉልበት ክፍያ የሚውል የስራ ማስኬጃ በማግኘት ስራውን ያለችግር ለማከናወን አስፈላጊ በመሆኑ ነው፡፡ የቀይ

እሸት ቡና ከዓመት ዓመት በከፍተኛ ሁኔት እየጨመረ በመምጣቱ ድርጅቱ ባለው ካፒታል ብቻ ስራውን በሙሉ

አቅሙ መስራ የሚያስችል ባለመሆኑ ተጨማሪ ከባንክ መበደር በማስፈለጉ በዚህም ድርጅቱ ምርት በወቅቱ

በበቂ ሁኔታ ማግኘት ስለሚያስችለው መበድር አስፈላጊ ነው፡፡

በመሆኑም ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር በ2016 የቡና ምርት ዘመን ለሚያዘጋጀው የታጠበ ቡና ምርት

የ2016 ምርት ዘመን የነበረውን የቀይ እሸት ቡና ሶስት የግብይት ወቅት ( መነሻ፣ መሀልና መጨረሻ) የነበረውን 1ኪ/ግ

እይ እሸት ቡና አማካኝ ዋጋ 42 ብር በመውሰድ ታሳቢ ተደርጎ የተሰላ ሲሆን አጠቃላይ በጀት ዓመቱ 900,000 ኪ/ግ
ቀይ እሸት ቡና ገዝቶ 166.500 ቶን የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ እና 15.750 ቶን ተንሳፋፊና ልቃሚ ቅሽር በማዘጋጀት
ለገበያ ለማቅረብ በቀጥታና በተዘዋሪ ለምርት ዝግጅት የሚውል የብድር ፍላጎቱ ብር 39,703,309.24 ለፕሮጀክቱ ስራ
ማዘሰኬጃ እንደሚያስፈልገው ተጠንቶ ቀርቧል፡፡

1.2 ዓላማ (OBJECTIVES)

 የቡና ግብይት የተሳለጠና የተሳካ ምቹ ሁኔታ የሚፈጥር የገንዘብ አቅም በመፍጠር ተወዳዳሪና በቀጣይነት
ድርጅቱ ካፒታል ፈጥሮ ያለብድር መስራት የሚያስችለውን አቅም መፍጠር እንድችል ማድረግ፤

4
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
 የቡና ምርት በሚፈለገው ጥራት፣ መጠን፣ ዓይነት፣ በወቅቱ ለደንበኞቹ በኢትዮጵያ ምርት ገበያ ወይም በቀጥታ
የቡና ግብይት ትስስር ከላኪ ጋር በመዋዋል ለዓለም አቀፍ ገበያ በማቅረብ አገሪቱ የሚታገኘውን ውጪ ምንዛሪ

ከፍ ማድረግ፤

 ለኪሳራ ያልተዳረገ የወጭና ገቢ ሚዛን የጠበቀ ትርፋማ የገንዘብ ፍሰት በመፍጠር( positive cash flow
from operations) በትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ ስሌት መሰረት 30% የሆነ ትርፍ ከሽያጩ ማመንጨትና
ድርጅቱን ትርፋማ ማድረግ፤

1.3 የድርጅቱ ተልኮና ራዕይ (MISSION AND VISION)

የድርጅቱ ተልዕኮ፡ ከፍተኛ የቡና ጥራት ደረጃ ያለው ምርት ለሀገርና ለውጭ ገበያ በማቅረብ ለቡና ገዥዎቹ

ዱካን የተከተል ጥራት ያለው ምርት በታማኝነት የደንበኞቹን ፍላጎት ማርካት፡፡ ተባረክ እሸት ቡና
ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ስራ እቅድ ተግባር ላይ ማዋል፣ ለድርጅቱ ሰራተኞችና ለቡና አምራች አርሶ አደሮች
በታጠበ ቡና ምርት ጥራት አጠባበቅ፣ አዘገጃጀትና አያያዝ ላይ በማተኮር ስልጠና መስጠጥ የደንበኞችን ፍላጎት
በተገቢው ማሟላት የሚያስችል አገልግሎት፣ የአካባቢ ስነ-ምዳር በመጠበቅ ደንበኛው በሚፈልገው ልክ ወይም
በበለጠ አገልግሎት መስጠት፡፡

ራዕይ (Our vision): ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር በአካባቢው ከሚገኙ ኢንዱስትሪዎች የታጠበ ቡና

በማዘጋጀት ቁንጮ ሆኖ መገኘት አሰራሩ ሊለካ የሚችለው በደንበኞች፣ በድርጅቱ ሰራተኞች፣ በባለድርሻ
አካላትና በአካባቢው በሚኖሩ ቡና አምራቾች ስለሆነ በነሱ ዘንድ ተቀባይነቱ የተረጋገጠ መሆኑ፡፡

1.4 የስኬት ቁልፍ (Keys to Success)

የድርጅቱ የስኬት ቁልፎች:-

 ጥራት ያለው ምርትና አገልግሎት አሰጣጥን ለዘላቂነት በማስጠበቅ የደበኛ አገልጋይነትን ማጎልበት፣

 የድርጅቱ ባለበት አካባቢ በሚሰራው ንግድ ስራ የድርጅቱን አዋጭነት በከፍተኛ ደረጃ ማስጠበቅና

በብዙ ደንበኞ ዘንድ ተመራጭ መሆን፣

 የድርጅተ ስራ የመምራት አቅም በማረጋገጥ ለተመሳሳይ ስራ ብቁ መሆን፣

5
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ክፍል-II: የፕሮጀክቱ ንግድ ስራ ታሪካዊ ገጽታ (Business Background)

2. ድርጅታዊ ትንተና (Description of the Project)
2.1 የድርጅቱ ጠቅላላ ሀሳብ (Project Summary)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር ቡና አዘጋጅና አቅራቢ ህጋዊ ድርጅት በሲዳማ ክልል በደቡብ ሲዳማ ዞን

በዳሌ ወረዳ ሃይሌ ቀበሌ የሚገኝ የቡና ምርት በማዘጋጀት ወደ ኢትጵያ ምርት ገበያ ለማቅረብ በህጋዊነት

የአቅራቢነት ፈቃድ ወስዶ በክልሉ ንግድ ቢሮና በእርሻና ተፈጥሮ ሀብ ቢሮ ተመዝግቦ ስራበላይ የሚገኝ ነው፡፡

የሀገራችንን የቡና ምርትና ምርታማነት በማሳደግ በዓለም አሁን ካለችበት አምስተኛ የቡና ምርት አምራችነት

ወደ ሁለተኛ ደረጃ ለማሳደግ በመንግስት በኩል ከፍተኛ ጥረት እየተደረገ ያለ እና የግብይት ስርዓቱንም ከተለያዩ

ዓለም አቀፍ የግብይ አሰራሮች አብሮ የሚዘምንበት ስርዓት ለመገንባት የግብይት አዋጁ፣ ደንቡንና መመሪያ

በማሻሻል የግብይት ሪፎርም በመደረግ ላይ ይገኛል፡፡ በሆኑም የቡና ልማትና ግብይ ትስስር ግንኙነት አሰራር ላይ

የተመሰረት የቡና ምርት ኢክስፖርት የማድረግን አሰራር ፈቅዷል፡፡ ይህም ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር

የታጠበ ቡና አቅራቢ ድርጅትን እንደ ግብይት ተዋንያን ተጠቃሚ ያደርጋል፡፡

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና አቅራቢ ድርጅትም ከኢትዮጵያ ምርት ገበያ፣ ከኢትጵያ

ንግድ ባንክና ከሌሎች ንግድ ባንክ ተቋም በጥሩ የስራ ግንዩነት በቡና ንግድ ስራ ከፍተኛ የሆነ ልምድ ያዳበረ

ድርጅት ነው፡፡ ከአነስተኛ ቡና አምራቾች ጋር በቀጥታ የግብይት ግኑኝነት በጋራ የመስራት እውቀት ያለው

በመሆኑ ለአካባቢው ማህበረሰብ ጥሩ የግብይት አማረጭ ሆኖ ቆይቷል፡፡ እንዲሁም ለአካባቢ ማህበረሰብ የስራ

እድል ለሌላቸው የስራ እድል በመፍጠር የገቢ ምንጭ የሚፈጥሩበትን እድል ፈጥሯል፡፡

ድርጅቱ የቡና ምርትን በጥራት በማዘጋጀት ልምድ ያለው በመሆኑ በሀገር አቅፍ ተወዳደሪ በመሆን ግብይቱ ላይ

ልዩነት በመፍጠር ጥራት ያለው ምርት ለደበኞቹ የማቅረብ አቅም አለው፡፡ በዚህም በአካባቢው ከሚገኙ የታጠበ

ቡና አዘጋጅና አቅራቢ ድርጅቶች ውስጥ ምርትን በጥራት በማዘጋጀት ረገድ በመሰለፍ ጥራት ያለው ቡና ለሀገር

ውስጥና ለውጪ ገበያ ለማቅረብ አቅዶ ይሰራል፡፡

6
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
በአዲሱ የንግድ አዋጅ፣ደንብና መመሪያ አሰራር መሰረት ከአነስተኛ የቡና አምራቾች አርሶ አደሮች በሚደረግ ቀጥተኛ

የቡና ንግድ ትስስር ግንኙነት (Out-growers) ውጤታማ የተሳካ ስራ ለመስራት አሁን ያለውን የቡና ማዘጋጃ

ኢንዱስትሪ አሰራሩን በመቀየር በዚህ የስራ ንግድ እቅድ ውስጥ በማካተት ተወዳዳሪ የሚያደርጉ (Processor’s

competitive Advantages) አሰራሮችን ላይ ትኩረትረ በመስጠት በመስራት የታጠበ ቡና ምርት አዘገጃጀቱ የተሳካ
ለማድረግ፡-

 ከመነሻ እስከ መጨረሻ ዱካን የተከተለ ምርት ማዘጋጀት (End-to- end quality and traceability

management)፤

 ፍትሐዊና ዘላቂነት ያለው ግብይት የሰፈነበት እንዲሆን መስራት (Equitable and commercially

sustainable international market)፤

 የአካባቢውን ማህበረሰብ ዕውቀት ሊያሻሽል ሚችል አሰራር መተግበር ያካትታል (Social and

environmental best practices/know-how) ፤

2.2 የድርጅቱ አድራሻ (COMPANY/ APPLICANT)

የድርጅቱ ስም ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ህበር
ስልክ 0905135544
የንግድ ሥራ አይነት የታጠበቡና ከነሸሚዙ
የንግድ ስራ ህጋዊነት አክስዮን
ምርት ከፍተኛ ጥራት ያለው የታጠበ ቡና ከነሸሚዙና ተረፈ ምርት

2.3 የድርጅቱ የንግድ ስራ እቅድ አስፈላጊነት (Purpose of the project Business)

የንግድ ስራ እቅድ አስፈላጊነቱ ዓላማውን ለማሳካት ለታጠበ ቡና ምርት ማዘጋጃ ስራ ማስኬጃ በጀት በብድር
በሟሟላ በቀጣይ የታጠበ ቡና ለማዘጋጀት፤ በቂ የምርት ግብዓት በመግዛት አለም አቀፍ ኤክስፖርት ደረጃን
የሚያሟላ ምርት ለማዕከላዊ ገበያ ማቅረብ፡፡ በዚህም የድርጅቱን ትርፋማነት ማረጋገጥ፡፡

ክፍል-III: የ 2016 ምርትና የአገልግሎት ዕቅድ (Products and Services)

3.የአካባቢያዊ ትንተና (Descirption of the Project Area)
በአገራችን ካሉት ዘጠኝ ክልሎች ውስጥ ሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግስት 10 ኛ ክልል ሲሆን በአራት ዞኖች በ 28

ወረዳዎች፣7 ከተማ አስተዳደር እና 625 የቀበሌ አስተዳደር ይዞ የተዋቀረና (6,538.17 km2) ወይም 2,524.40

7
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ስኮየር ኪሎሜትር የቆዳ ስፋት ያለው ሲሆን ክልሉ 6,200,000 በየሕዝብ ብዛት ያለው እና ከዚህ ውስጥ 91 ከመቶ

በላይ የሚሆነው በገጠር የሚኖር ነው፡፡

የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ ቡና ከሚያመርቱት የሀገራችን ክልሎች አንዱ ሲሆን የቡና ምርት ለማምረት ከፍተኛ

ተስማሚ ስነ-ምዳር ያለው በመሆኑ ቀዳሚ ስፍራ ይዞ ይገኛል፡፡ ከክልሉ ግብርና ቢሮ በተገኘው መረጃ መሰረት

154,000 ሄክታር በቡና የተሸፈነ መሬት የሚገኝ መሆኑ ከተገኘ መረጃው መረዳት ተችሏል፡፡

ዳሌ ወረዳ ይህ ፐሮጀክት የሚገኝበት ወረዳ ሲሆን በከፍተኛ ቡና አምራችነቱ ይታወቃል፡፡ ወረዳው 26,000 ሄ/ር

የሚሸፍን ሲሆን 11,093 ሄክታር መሬት በቡና ሰብል የተሸፈነ መረትና 34,438 ቡና አምራች አርሶ አደሮች

የሚገኙበት በአማካኝ ከአንድ ሄክታር 8.02 ኩታል ንጽሁ የተቀሸረ ቡና የሚገኝ መሆኑ በወረዳው 2010 የቡና ምርት

ትመና መረጃ ለማወቅ ተችሏል፡፡ በመሆኑም ከዓመት ወደ ዓመት እያደገ የመጣውን የአርሶ አደሩ የገበያ ፍላጎትና የምርት

ግብይት አሰራሩን በቀጣይነት ለማሻሻል እንዲቻል የቡና ግብይት ተዋኒያኑ ተተኪ የሌለው ሚና እንደሚጫወቱ

ይታመናል፡፡ የደቡብ ክልል ተፈጥሮ በለገሰው ምቹ ሁኔታና መንግስት ለምርትና ማርታማነት ዕድገት በሰጠው ከፍተኛ

ትኩረት ከጊዜ ወደ ጊዜ ዕድገት እየተመዘገበ ሲሆን የግል ባለሀብቶች የግብይት ተሳትፎ ድርሻ እጅግ ከፍተኛ ነው፡፡ በክልሉ

የግል የቡና አቅራቢዎች የቡና ግብይት ተሳትፎ ከ 90% በላይ የገበያ ድርሻ ማድረስ ተችሏል፡፡ ከላይ መመልከት

እንደተቻለው የወረዳውን አርሶ አደሮች ከቡና ምርት ገቢ ተጠቃሚ ለማድረግ በቡና ማጠብ ስራ የተሰማሩ ባለሀብቶችን

በማበረታታት በወረዳው 28 የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ የሚገኙ ሲሆን ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር

የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ድርጅት በወረዳው ከሚገኙት አንዱ ነወ፡፡

በመሆኑም ወረዳው በያዝነው በጀት ዓመት የታጠበ ቡና ምርት ለማዘጋጀት 19,817 ቶን እሸት ቡና ለመሰብሰብ ያቀደ

ሲሆን ከዚህ ውስጥ ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ድርጅት 900 ቶን እሸት ቡና መሰብሰብ

166.500 ቶን የታተበና 15.750 ቶን ተንሳፋፊና ልቃሚ ለማዘጋጀት እቅድ አቅዶ ተነስቷል፡፡

3.1 የታጠበ ቡና ምርት ትርጉም (Definition of Products)

wikipedia.com, ትርጉ መሰረት የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ማለት የቡና ፍሬ የያዘው አካል ሸሚዝ፣ የውስጥ

ብርማ ሽፋንና የእርጥበት መጠኑ 11-12% የሆነ ደረቅ ፍሬ ሲሆን የታጠበ ቡና የማዘጋጀት ሂደትን አልፎ

ተቆልጦና ተፈጨቶ ለሚዘጋጅ የቡና መጠጥ ዋና ግብአት አገልግሎት የሚውል ማለት ነው፡፡

3.2 የታጠበ ቡና ምርት አዘገጃጀት አተገባበር (Application)

8
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
የቡና ምርት በሁለት ዋና የምርት የማዘጋጀት ሂደት የሚዘጋጅ ሲሆን አንዱ የታጠበ ቡና አዘገጃጀት ሂደት

ሲሆን ሁለተኛው ያልታጠበ ቡና አዘገጃጀት ሂደት ነው፡፡ በዚህ ንግድ ስራ እቅድ መሰረት የታጠበ ቡና

የማዘጋጀት ሂደት ማለት ረጅም የዝግጅት ሂደት ያለው ውኃን በመጠቀም የላይኛውን ገለፈት

በማሽን በመፈልፈል አዘገጃጀቱን የሚጀምር ሲሆነ ውኃ በብዛት በመጠቀም ማላጊ ስኳርማ

ፈሳሽ አካል በመዘፍዘፍ የማስለቅ ሂደት የሚከተልና በመቀጠልም ተፈላጊ የእርጥበት መጠን

እስኪይዝ በማድረቂያ አልጋላይ በማድረቅ የጥራት ጉድለቶችን በለቀማ ለይቶ ማስወገድን

ጨምሮ ከፍተኛ የሰው ኃል ጉልበት የሚፈልግ የአሰራር ሂደትን የሚከተል ማለት ነው፡፡

3.3 የምርት ዓይነት (Product Type)

3.3.1 የታጠበ ቡና ከነገለፈቱ (Parchment Coffee)

የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ምርት በሙሉ የታጠበ ቡና አዘገጃጀት የሚመረት ሆኖ አራት ዋና ዋና የአዘገጃጀት ሂደቶችን

ያልፋል ማለትም መፈልፈል፣ መዘፍዘፍ፣ ማጠብ፣ ማድረቅና በማከማቸት ለገበያ ማቅረብ ሲሆን በአለም አቀፍ ገበያ

ከሚቀርበው ቡና ምርት የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ በመጠንና በገበያ ተፈላጊነት ከፍተኛ ድርሻ ያለው የተሻለ ዋጋ

የሚያስገኝ ምርት ነው፡፡

3.4 የምርት ጥራት (Product Quality)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ ጥራት ያለው ቡና የማዘጋጀት እቅድ የያዘ

ሲሆን ጥራት የሚወስኑ ሁኔታዎች ብዙ ቢሆኑም ዋና ዋናዎቹ ቦታኒካል፣ ዝርያ፣ ስነ-ምህዳር፣ አየር ሁነታና

በተጨማሪ የምርት አያያዝ በማብቀል ጊዜ ምርት በሚሰበሰብት ወቅት ምርት አዘገጃጀቱ አከመቻቸቱ

የሚፈጠሩ ጉድለቶችን በመቀነስ ለጥራት ከፍተኛ ዋጋ አላውን ተግባር እውን በማድረግ ይሰራል፡፡ የቡና ምርት

ለሰው በምግብነት የሚያገለግል ስሆነ የሰውን ጤና የማያውክ፣ በቡናው ውስጥ የሚገኙ ባዕድ አካላት የጸዳ

ማለትም ከሻገታ፣ ነፍሳት ቅሪት መሰረታዊ የጥራት መለኪያ ተሟሉ በማድረግ ይተገብራል፡፡ በተጨማሪ

የግዥ ውል መስፈርትን፣ የመጠኝ ተመሳሳይነትና የገዥን ፍላጎት የሚአረካ መሰረታዊ ዝቀግት ያለው መሆኑን

በማረጋገጥ ያከናውናል፡፡

3.4.1 የቡና ምርት ደረጃ (Standards)

9
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ያልተፈለገ የቡና ምርት ግብይትን ለመጠበቅና የቡና ምርት ተፈላጊነትን በገበያው በዘላቂነት ለማቆየት የቡና

ጥራት ደረጃ ወሳኝ መሰረታዊ ጉዳይ ሲሆን በዚህ ድርጅት የሚዘጋጅ የቡና ምርት ደረጃ አለም አቀፍ ደረጃን

ማሟላት እዳለበት ታልሞ የሚሰራ ነው፡፡ አለም አቀፍ ደረጃ ማለት ኢንተርናሽናል ኮፊ ኦርጋናይዜሽን

(International Coffee Organization has put in place Resolution 407 of February 2002 and

ICO, 2002) ያስቀመጠውን ዝቅተኛ መስፈርት ማሟላት አለበት ማለት ነው፡፡ ከዚህ በተጨማሪ የኢትዮጵያ

ምርት ገበያ ለታጠበ ቡና ደረጃ ያስቀመጠውን መስፈርት ያሟላ ማለት ነው፡፡

ክፍል-VI፡ የምርት አቅርቦትና የገበያ ጥናትና (Market Study)

4.1 ዓለም አቀፍ የቡና ፍላጎት (World Market Facts and Trends)

በአለም አቀፍ ደረጃ የቡና ምርት ፍላጎት የሚወሰነው በምርት ጥራት ደረጀና በተጨማሪም የቡና ምርትን

ለመጠጥነት የሚያዘጋጁ ኢንዱስትረዎች ፍጎት ይወሰናል፡፡ ሌላው የከተሞች መስፋፋት ጋር ተያይዞ የሚመጣ

ፍላጎት ነው፡፡. እያደገ የመጣውን የዓለም አቀፍ የቡና ምርት አቅርቦት በተመለከተ በአመሪካ ከሚገኝ የቡና

10
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
አቅርቦት ላይ ምርምር ከሚያደርግ ድርጅት( USDA office of Global Analysis December 2022)

የተገኘው መረጃ ሰንጠረዥ 5.2 ተመልክቷል፡፡ ላለፉት ሰባት አመታት ዓመታዊ አማካኝ የቡና ምርት ፍላጎትና
አቅርቦት 8% እና 7% በቅደም ተከተል እድገት አሳይቷል፡፡. ይህም የፍላጎት ምንጭ ለዚህ ድርጅት ስራ አዋጭ

መነሻ ሀሳብ እንደሆነ ተወስዷል፡፡

Table 4.1 World Green Coffee Export Demand and Supply in (“000”) Tones

World
Year World Demand/Import GR % Supply/Export GR %
2017 93171 58510
2018 95013 2% 59183 1%
2019 92653 -3% 56703 -4%
2020 96115 4% 60874 7%
2021 96574 0% 61225 1%
2022 98547 2% 60571 -1%
2023 101130 3% 62813 4%
Average 8% 7%
Source: Foreign Agricultural Service/USDA office of Global Analysis December 2022

4.2 የገበያ መዳራሻና ተሳታፊ አካላት (Coffee Market Actors)

ዓለም አቀፍ ግብይት በፈላጊና በተፈላጊ አገራት መካከል የሚደረግ ልውውጥ ቢሆንም በዓለም የሕዝብ ቁጥር መጨመር

በአንዱ አካባቢ ያለው ትርፍ ምርትና ምቹ ሁኔታ የሌላው ክፍል ጉድለት የሚሞላ በመሆኑ እና በዓለም ባለው ትስስር

በገራችን ከሚመረት የቡና ምርት መካከል እስከ አሁን የቡና ምርት የሚረከቡ ገዥዎች በአሜሪካ፣በጃፓንና አውሮፓ ያሉ

በብዛት ፍላጎት ያላቸው መሆኑን ከዓለም አቀፍ መረጃ መረዳት ተችሏል፡፡

4.3 የገበያ ተወዳዳሪነት (Markete Competition)

በቡና ምርት ግብይት መስክ የሚኖሩት ዋነኛ ተወዳዳሪዎች መሠረታዊ ኅብረት ስራ ማህበራት እና ሌሎች

የግል ቡና አቅራቢ ነጋዴዎች ሲሆኑ ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበ ርድርጅት ጥራቱን የጠበቀ ምርት

ባጠረ ግብይት ሰንሰለት ከቀጥታ ከአርሶ አደሮች በመግዛትና ጥራት መሠረት ያደረገ የተሻለ ዋጋ በመክፈል

በጥራት በማዘጋጀት በቀጥታ የግብይት ትስስር ወደ ውጪ በመላክ ከሚገኘው የተሻለ ትርፍ ተፎካካሪዎች

ማሸነፍ አቅዶ ይሰራል፡፡ በመሆኑም ከፍተኛ መጠን ያለው ጥራትና ደረጃውን የጠበቀ ምርት በመሰብሰብና ወደ

ውጪ በተመጣጠነ ትርፍ በቀጥታ የግብይት ትስስር ለላኪዎች በማቅረብ ውድድሩን ለማሸነፍ አቅዷል፡፡

11
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

4.4 የመሸጫ ዋጋ አወሳሰን (price for input and out put)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር ድርጅት የሚያከናውነውን የአቅራቢነት ሥራ ዋና ዓላማ ለማሳካት ቡና

አምራች አርሶ አደሮችን በተሻለ የእሸት ቡና ዋጋ ተጠቃሚ ለማድረግ እና በአትዮጵያ ምርት ገበያ ምርትን

በጥራትና በብዛት ለማቅረብ የሚያስችልና የተወዳዳሪነት ዋጋ ስልታዊ አሰራርን ይከተላል፡፡

ይሁን እንጂ ድርጅቱ የሚሰጠው አገልግሎትና ከንግድ እንቅስቃሴው አ/አደሩ የሚያገኙት ጥቅም ቀጣይነት

እንዲኖረው የኢኮኖሚ አቅሙን ማጠናከር ስለሚኖርበት ከሚያደርጋቸው የግብይት እንቅስቃሴዎች

ተመጣጣኝ ትርፍ ማግኘት ይኖርበታል፡፡ በመሆኑም ድርጅቱ የሚገዛውንና የሚሸጠውን ምርት የዋጋ አወሳሰን

ይህንን ታሳቢ ያደረገ ይሆናል፡፡ በዚህም መሰረት ድርጅቱ ለሽያጭ የሚያቀርበው የቡና ምርት መሸጫ ዋጋ

ለመወሰን ምርቱን ለማምረት የግብይትና የማዘጋጃ ወጪዎችን፣ የወለድ ወጪንና የመሳሰሉትን አጠቃልሎ

በመደመር እና በዚህ ላይ ወቅታዊ ተጨባጭ የገበያ ዋጋ ትንተና ላይ በመመስረት የተወሰነ የትርፍ ማርጂን

አስልቶ በመደመር የሚሸጠው ምርት የመሸጫ ዋጋ የሚወሰን ይሆናል፡፡

ከዚህ በተጨማሪ የኢትዮጵያ ምር ገበያ ከ 20010 እከ 2014 ድረስ የአንድ ፈረሱላ/17 ኪ/ግ/ የሽያጭ ዋጋ

መረጃ ለአወሳሰን መነሻ እንዲሆን ተወስዷል፡፡ የቀይ እሸት ቡና ግዥ የ 2015 ምርት ዘመን የነበረው ዋጋ

መነሻ፣ መካከለኛና መጨረሻ ላይ ያለው በአማካን በመውሰድ ሲሆን ከታች በሰንጠረዥ 4.4 በተመለከተው

መሰረት የድርጅቱ የ 1 ኪ/ግ እሸት ቡና መግዥና የታጠበ ቡና ማሸጫ ዋጋን በሰንጠረዥ 4.4፡ መሰረት

እደሚከተለው ቀርቧል፡፡

ሰንጠረዥ 4.4: የድርጅቱ የመሸጫ ዋጋ አወሳሰን

የምርት ዓይነት መለኪያ የ 2016 በጀት ዓመት ዋጋ

የቀይ እሸት ቡና የግዥ ዋጋ ብር/ኪ/ግ 42
የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ብር/ኪ/ግ 400
ልቃሚና ተንሳፋፊ ብር/ኪግ 125

4.5 ምርት ስርጭት ጊዜ ሰሌዳ (Market Distrbution)

ደንበኞች የሚፈለጉትን ምርት በሚፈለጉበት ቦታ እና ጊዜ ለማግኘት እንዲችሉና ለማቅረብ ይመች ዘንድ የምርት ገበያ ማቅረቢያ ስርአት
በሚገባ መዘርጋት ይኖርበታል፡፡ በዚህ መሠረት የምርት ማከማቻ መጋዘን በጥሩ ሁኔታ በመያዝና የትራንስፖርት አመች በሆነ ቦታ

12
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
በማከማቸት በወቅቱ ወደ ምርት ገበያ እንዲቀርበረ ይደረጋል፡፡ በዚህ መሰረትም እንደየምርት ዘመኑ የአቅርቦት ምርት መጠን የተለያየ

ቢሆንም የታጠበ ቡና የአቅርቦት ጊዜን በመከተል ምርቱን ኪህ በታች በተቀመጡ ወራቶች ለገበያ እድቀርብ ይደረጋል፡፡

ሠንጠረዥ 5.7: የታጠበ ቡና ምርት አቅርቦት ጊዜ ሰሌዳ

ምርት የምርት ወራት

ጥር የካ መጋ ሚያ ግን ሰኔ ሐም ነሓ መስ ጠቅ ህዳ ታህ
የታጠበ ቡና - - -
ከነሸሚዙ

ክፍል-V: የእቅድ አተገባበር (OPERATIONAL PLAN)

5.1 ምርት አዘገጃጀት (PEODUCTION APPLICATION)

5.1.1 ምርት (PRODUCTION)

የቡና ምርት ከአርሶ አደሮች በማሰባሰብ በጥራት፣ በብዛት፣ በዓይነትና በወቅቱ ገበያ በሚፈለገው መልክ በማዘጋጀት

ለኢትዮጵያ ምርት ገበያ በማቅረብ ደረጃ በማስወሰን ወይም በቀጥ የገበያ ትስሰር ከላኪዎች ጋር በመዋዋል የተሻለ ትርፍ

አግኝቶ ለመሸጥ ዕቅድ ይዟል፡፡

5.1.2 የምርት የማዘጋጀት እቅድ (Production Plan)

የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪው የማዘጋጀት አቅሙ የሚወሰነው በማሽኑ ላይ የተገጠመው የመፈልፈያ

ዲስክ ቁጥር ነው፡፡ የድርጅቱ የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ማሽኑ 4-መፈልፈያ ዲስክ የተገጠመለት ሲሆን በሰዓት
የመፈልፍል አቅም 4000 ኪ/ግ በሰዓት ሲሆን ነገር ግን ድርጅቱ የማዘጋጀት አቅሙ የሚወሰነው ድርጅቱ
ያለው ሁለንተናዊ ድርጅታዊ አቅም ማለትም የካፒታልና የውስጥ ቅድመ ዝግጅት ነው፡፡ ይሁን እንጂ ድርጅ

በቂ የስራ ማስኬጃ ባለማግኘቱ ምክንያት ለ 2016 በጀት ዓመት የታጠበ ቡና ለማዘጋጀት 900,000 ኪ/ግ ቀይ

እሸትቡ ለመሰብሰብ ያቀደ ሲሆን ይህም የምርት ማዘጋጃ አቅም ውስጥ 50% ብቻ ነው፡፡ በዚህ መሰረትም

13
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ለታጠበ ቡና ለማዘጋጀት በቀን 6 ሰዓት በዓመት 78 የስራ ቀናት ይኖሩታል፡፡ ስለሆነም የድርጅቱ ቡና አመታዊ
ምርት የማዘጋጀት አቅሙ ከዚህ በታች በሰንጠረዥ መተለከተው መሰረት እንደሆነ በእቅድ ተይዟል
እደሚከተለው ቀርቧል፡፡

መግለጫ ማሽኑ በሰዓት የመፈልል የምርት ፍላጎት/በዓመት ብቃት/%

አቅም ኪ/ግ

ባለ 4 ዲስክ በኤለክትሪክ /በጀኔረተር/ 4000 1,800,000 100

የሚሰራ
የድርጅቱ ምርት የማዘጋጀት አቅም የድርጅቱ እቅድ
በቀን የሚሰራበት ሰዓት ብዛት 6
በዓመት የታጠበ ቡና የሚዘጋጅበት ቀን 78
የድርጅቱ የእሸት ቡና ፍላጎት በዓመት ኪ/ግ 900,000 50

5.1.3 የገበያ ዕቅድ (Marketing Plan)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር ከላይ በተተቀሰው ምርት እቅደ መሰረት ፕሮጀክቱ የእሸት ቡና

የመሰብሰብ አቅም መነሻ በማድረግ እና የሁለት አመት የታጠበ ቡና አዘጋጅቶ ለማእከላዊ ገበያ ያቀረበውን

መነሻ ሀሳብ ተደርጎ የዘመኑ የታጠበ ቡና ምርት የገበያ አቅርቦት ቡና እደሚከተለው ታቅዷል፡፡ ለበለጠ በረመጃ

ከታች በሰንጠረዥ የገለጸውን መመልከት ይቻላል፡፡

የምርት ዓይነት መለኪያ ዓመታዊ ዕቅድ (2016)

የሚሰበሰብ እሸት ቡና በቶን 900

ከ 100 ኪ/ግ እሸት ቡና የሚገኝ የታጠበ 18.5 %
የታጠበ ከነሸሚዙ በቶን 166.500
ተንሳፋፊና ልቃሚ 15.750

5.1.4 የቀይ እሸት ቡና ግዥ (PROCUREMENT OF RAW MATERIAL)

የታጠበና ቡና ለማዘጋጀት የሚያስፈልግ አመታዊ የእሸት ቡና አቅርቦት መነሻ መሰረት የንግድ ስራ እቅድ አቅም ባገናዘ ሁኔታ ለታጠበ

ቡና ዝግጅት 900,000 ኪ/ግ በአመት የሚያስፈልግ ሲሆን የእሸት ቡና ግዥ ወጪ በሰንጠረዥ እደሚከተለው

ቀርቧል፡፡

14
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ሠንጠረዥ 5.1.4: የቀይእሸት ቡና አቅርቦት ፍላጎትና ግዥ

ዓይነት መለኪያ የምርት አመት

ለ 2016
የሚያስፈልግ እሸት ቡና አቅርቦት (2016) ኪ/ ግ 900,000
ቀይ እሸትቡና ብር/ኪ/ግ ብር 42
አመታዊ ብር ብር 37,800,000

5.1.5 የምርት ማዘጋጃ ቁሳቁስ ግብዓት ዕቅድ (Auxiliry Materials)

ድርጅቱ የታጠበ ቡና ለማዘጋጀት እሸት ቡናው በማሽን ተፈልፍሎ ከታጠበ በኋላ ምርቱ የሚደርቅበት፣ የሚከማችበትና

የሚጓጓዝበት ልዩ ልዩ ቁሳቁስ ግብዓቶች ያስፈልጋሉ፡፡ ይሁን እንጂ ወጪ ቆጣቢ አሰራር ለመከተል የግድ ስለሚል

ከመለስጠና ጥገና በስተቀር ከዚህ በፊት ድርጅ የተጠቀመባቸውን የአልጋ ማድረቂያና ሌሎች ቁሳቁስ ስራ ላይ የሚውል

ሲሆን መቋተሪያ ጆንያ ምረቱ ጋር አብሮ ስለሚሸጥ አዲስ ያስፈልጋል፡፡ ስለሆነም ከታች በተዘረዘረው ሰንጠረዥ ስሌት

መሰረት የሚያስፈልግ የጆንያ መጠንና ተዛማጅ ወጪ 227,813 ብር ሲሆን ለበለጠ መረጃ ሰንጠረዡን መመልከት

ይቻላል፡፡

ሠንጠረዥ 5.1.5: የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ቁሳቁስ ግብዓት ፍላጎትና ግዥ

የምርት ዓመት
መግለጫ መለኪያ መጠን
ነጠላ ዋጋ ለ 2016 በጀት ዓመት
ብር ብር
ጆንያ ባለ 100 ኪ/ግ ቁጥር 969 235 227,813

5.2 የድርጅቱ ቋሚ ንብረት (List of Fixed Asset)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና አዘጋጅ ድርጅት የታጠበ ቡና ለማዘጋጀት ከስራው ጋር

የተያያዥነት ያላቸው ቋሚ ንብሮች ማለትም የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ ከነሙሉ የውስጥ ክፍሎቹ፣

ለድርጅተ ሰራተኞች ስራ እንቅስቃሴ የሚያገለግል ዳብል ካፕ መኪና በኪራይ፣ ለድርጅቱ ጽ/ቤት አገልግሎ

የሚውል የውስጥ ቁሳቁስና የሰራተኛ መገለገያ ቁሳቁስ እና የቡና ምርት የተለያዩ መጀመሪ ደረጃ ግብይት

ማእከላት ምርት መረከቢያ ጣሊያን ሰራስ ሚዛኖች ይገኛሉ፡፡ በአጠቃላይ ከዚህ ድርጅት ጋር በቀጥታ

አገልግሎት የሚውሎ ቋሚ ንብረቶች በገንዘብ ሲገመቱ ብር 5,715,000 የሚገመት ነው፡፡ ለበለመጠ መረጃ

በሰንጠረዥ 6.2 ላይ በዝርዝር ተመልክቷል፡፡

15
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ሠንጠረዥ 5.2: የድርጅቱ ቋሚ ንብረት ዓይነትና ግምት

የቋሚ ንብረት ዝርዝር ብዛት የሚገመት ዋጋ

የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ 1 5,500,000
ሎሎች የቢሮ ዕቃዎች በጥቅል 75,000
የምድር ሚዛን 5 100,000
ሞተር ሳይክል 1 40,000
ድምር 5,715,000

5. 3 የማሽኖች የጥገና ወጭ (Cost of Repair and Maintenance)

ማሽኑ የመፈልፈል አቅሙ እንዳይቀንስና የተበላሹ ማቴራሎች የሚተካ የመለዋወጫ ዕቃዎች አቅርቦትና ጥገና
የሚደረግበት ሥርዓት ያለው ሲሆን ከጠቅላላ ፕሮጀከረቱ ገንዘብ 1% ስራ ከሚጀምርበት 2016 ዓመት ጀምሮ

በየአመቱ የታጠበ ቡና ኢንዱስትሪ ወይም ማሽን ለማስጠገን የሚያስገልግ 90,797 ብር ዕቅድ ተይዟል፡፡

ለበለጠ መረጃ በእዝል ተራቁጥር 1.2 ላይ መመልከት ይቻላል፡፡

5.4. ኢንሹራንስ (Insurance)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርየታተበ ቡና አዘጃጅ ድርጅት ለሚያከናውነው የታጠበ ቡና የአቅራቢነት

ሥራ ባለው የሥራ የስጋትና የአመራር ትኩረት ማነስ ለሚከሰት አደጋ ለሚያቀርበው የቡና ምርት፣ ላሉት

ተሸከርካሪዎችና ለሚመለከታቸው ሠራተኞች የመድን ዋስትና ሽፋን በመግዛት ሥራውን ያንቀሳቅሳል፡፡

በመሆኑም በንግድ ስራው እቅድ ላይ የኢንሹራንስ አገልግሎት ወጭ ተይዟል፡፡ ይሁንእንጂ እንሹራስ

የሚገባበት ድርጅ አሰራር ህግ መሰረት ወጪው የሚሸፈን ይሆናል፡፡

5.5 የድርጅቱ ህጋዊነት

በንግድ ሥራ ተሳታፊ የንግድ መዋቅር መካከል የግል፣ አክስዮን፣ ፓርትነር ሺፕ፣ ካምፓኒ እና የኅብረት ሥራ

ማኅበራት እንደሆኑ ይታወቃል፡፡ ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበ ርድርጅት በግል የተመሰረተና በሸበድኖ

ወረዳና በሲዳማ ዞን ንግድ ቢሮ ህጋዊ ሰውነት አገኝቶ በስራ ላይ ያለ ድርጅ ሲሆን በወረዳ ምርትን ከአምራቹ

በማሰባሰብና በማዘጋጀት ምርትን በጥራትና በብዛት ለገበያ ለማቅረብ ምቹ ሁኔታ የሚፈጥር ሲሆን በአገሪቱ

ሕግ መሰረት በዞንና በወረዳ ደረጃ የተመዘገበና ሕጋዊ የንግድ ፈቃድ ያለው ነው፡፡

16
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
5.6. የስራ ዝርዝርና መርሀ ግብር
ተ/ ቁ የስራ ዝርዝር መርሀ-ግብር
ሀምሌ ነሀሴ መስ ጥም ህዳር ታህ ጥር የካ መጋ ሚያ
1 የልጋግ ጉድጓድ ጥረጋ
2 የገንዳ ጥገና
3 የመዘፊዘፊያ ቦይ ጥገና
4 ቋት ጥገና
5 ማሽን ጥገና
6 ግብይት ማዕከል ግንባታ
7 የአልጋ ስራ
8 የግቢ ምንጣሮ
9 የእጄታ ወንፊት ጥገና
10 የግቢ ጽዳት
11 ሚዛን ማስመረመር
12 ብቃት ማረጋገጫና ንግድ ፈቃድ ማደስ
13 ብድር ማፈላለግ
14 ግዥ ደረሰኝ ማሳተም
15 የእሸት ቡና ግዥ መፈጸም
16 የታጠበ ቡና ዝግጅት
17 የተዘጋጀ ምርት ገበያ ማቅረብ

ክፍል-VI፡ ጥንካሬ፣ ድክመት፣ ምቹ ሁኔታና ስጋቶች (SWOT- ANALYS)

6.1 የድርጅቱ ጥንካሬ፣ ድክመት፣ ምቹ ሁኔታና ስጋቶችን

ጥንካሬ (STRENGTHS) ድክመት (WEAKNESSES)

o ተፈላጊው ቡና ምርት ማቅረብ የሚችል መሆኑ፣ o አለላሰፈላጊ ውድድር ማድረግ፣
o ባለው የግብርና ምርት ላይ እሴት ጨምሮ ለማቅረብ o አርሶ አደሩ በዓለም አቀፍ ገበያ ተፈላጊ የሆኑ ምርቶችን
የሚያስችል ምቹ ሁኔታ ያለው መሆኑ በጥራት ለማቅረብ የሚያስችል ግንዛቤ እጥረት መኖር፣

o ባለፋት ዓመታት በሥራው ልምድና አቅም መፍጠሩ፣ o ገበያው በሚፈለገው መልኩ ሙሉ በሙሉ በጥራት
o የመንግስት ትኩረትና ድጋፍ ያለው መሆኑ፣ አለማዘጋጀት፤

o ከሌሎች ነጋዴዎች ጋር ጠንካራ ግንኙነት ያለው መሆኑ፣ o አቅሙን አማጦ አለመጠቀም፤

o የተበደረውን ብድር ሙሉ በሙሉ መመለሱና በአበዳሪዎች o በአንድ ንግድ ላይ ብቻ ማተኮር

እምነት ያገኘ መሆኑ፣ o የገንዘብ አቅም ውስን መሆን፣

17
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ምቹ ሁኔታ (OPPORTUNITIES) ስጋት (THREATS)

o ከፍተኛ የቡና ምርት መኖሩ፤ o ህገ-ወጥ ግብይትና ዝውውር መኖሩ፤
o ለምርትና ምርታማነት ዕድገት ትኩርት መሰጠቱ፣ o የአርሶ አደሩ ግንዛቤ አለመሻሻል፣
o በምርት ጥራት ላይ ትኩረት ተሰቶ እየተሰራ መሆኑ፣ o ትስስሩ አለመጠናከር፣
o የግብይት ሥርዓቱ ግልጽና ፍትሃዊ መሆኑ፤፣ o ለሥራው የሚያስፈልገውን ያህል ብድር አለማግኘት፣
o ምቹ የመንግስት ፖሊሲና ድጋፍ መኖሩ፣ o ተገቢ ያልሆነ ውድድር መቀጠል፣
o ምቹ የገበያ ሁኔታ መኖር፣ o በብድር ላይ የሚታየው ጠባቂነት አለመሻሻል፣
o የወረዳ ጂኦግራፊያዊ ምቹነት፣ o የቡና ዋና መዋዥቅ
o ለግብርና ምርት ግብይት ወረዳ ያለው ምቹነት፣

ክፍል-VII፡ የንግድ ሥራው ድርጅታዊ አወቃቀር (Human Power Requirment)

7.1 የሰው ኃይል አደረጃጀት (Man Power and Management)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርየታጠበ ቡና ስራ እቅድ ተግባራዊ ለማድረግ የሰለጠነና ያልሰለጠነ የሰው ኃይ

ያስፈልጋል፡፡ የሰለጠነ የሰው ሃይል ማለት በቡና ምርት አመራረ፣ አዘገጃጀት፣ በቡና ጥራት ቁጥጥር እና በሽያጭና በሰው

ሃይል አስተዳደር፣ መጋዘን አስተዳደር፣ ሂሳብ ሰራተኛ፣ ጸሀፊና የጥበቃ ሰራተኛ ጨምሮ እንደየ ስራው ስፋትና የስራ

ወቅቱ የሚሟላ ከፍተኛ እውቀትና ሰለጠነ የሰው ሃይል ያስፈልጋል፡፡ የታጠበ ቡና ዝግጅት የሚዘጋጀው በአንድ

ድርጅታዊ ስትራክችር ስር እንደ የስራ ክፍሉ የሚደራጅ ሆኖ በአንድ ዋና ስራ አስኪያጅና ምትል ስራ አስኪያጅ ተጠሪነት

ሀኖ ይመራል፡፡ የቋሚ ሰራተኞቹ የደመወዝ ክፍያ የሀገሪቱን የኑሮ ሁኔታ፣ የፕሮጀቱን ትርፋማነትና አቅም ባገናዘበ ሁኔታ

ታይቶ ደመወዛቸው የሚወሰን ሲሆን 5% በየአመቱ የደመወዝ እድገት ይኖረዋል፡፡ በተጫማሪ ለሰራተኖቹ ከደመዎዝ

በተጨማሪ ሌሎች ጥቅማጥቅም 10% ቦነስ በያአመቱ ይታሰባል፡፡ በአጠቃላይ ተባረክ እሸት ቡና

ኃ/የተ/የግ/ማህበርድርጅት ድርጅታዊ መዋቅርና የሚያስፈልግ የሰው ሃይል ከዚህ በታች በተቀመጠው ስዕልና
ሰንጠረጅ መመልከት ይቻላል፡፡

18
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

7.2 ቋሚ ሰራተኞች ፍላጎት የሙያ መስመርና የስራ ልምድ

ወር
ያሰራ ተግባር መለኪያ ብዛት አመታዊ ክፍያ
የወር ክፍያ
ዋና ስራአስኪያጅ ቁጥር 1 5000 60000
የኢንድስትሪኃላፊ ቁጥር 1 5000 60000
መዛኝ ቁጥር 1 2000 24000
ሞተሪስታ ቁጥር 1 1500 18000
ምርት ዝግጅትና ጥራት ተቆጣታሪ ቁጥር 1 3500 42000
ካቦ ቁጥር 1 1500 18000
ቀማሽ ቁጥር 1 7000 84000
ላቦራቶሪ ሰራተኛ ቁጥር 2 4000 96000
ሾፌር ቁጥር 1 2500 30000
ጥገና ሰራተኛ ቁጥር 1 1500 18000
ጽዳት ሰራተኛ ቁጥር 1 1500 18000
ድምር 12 264,000

7.3 የቀን ሰራተኛ ፍላጎት (Daly Labour Requirements)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርድርጅት የንግድ የስራ እቅድ የታጠበ ቡና ዝግጅት በአንድ የምርት ወቅት

የሚከናወን ሲሆን ለታጠበ ለተከታታይ 90 የስራ ቀን ለቃሚ፣ አጣቢና የሚያደርቅ የጉልበት ሰራተኛ ያስፈልጋል፡፡

19
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
በአጠቃላይ በዚህ የምርት ወቅት 90 የቀን ሰራተኛ በፕሮጀክቱ እቅድ መሰረት ያስፈልጋል፡፡ ድርጅቱ የሴቶችን

ተጠቃሚነት ልዩ ትኩረት ስለሚሰጠው 60% የሚሆኑት ሴቶች ይሆናሉ፡፡ የክፍያው ሁኔታ እንደ ወቅቱ አካባቢ ተጨባጭ

የመቀነስና የመጨመር ሁኔታ እንዳለ ከግምት ውስጥ በማስገባት ለቀን ሰራተኛ የሚከፈለው በቀን ከ 35 እስከ 50 ብር
እንደሚደርስ በንግድ ስራ እቅዱ ታሳቢ ተደርጎ ተይዟል፡፡

መለኪያ የምርት ዓመት

መግለጫ
2016
የቀን ሰራተኛ ጉልበት/በቀን 90
ክፍያ ብር/በቀን/በሰው 35.3
ድምር (ብር/በአመት) 221250

ክፍል-VIII: የፋይናንስ ፍላጎት ትንታኔ (Financial Study and Analysis)

8.1 የፋይናስ ስሌት መነሻ ሀሳብ (Financial Key Assumptions)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርንግድ ስራ ድርጅት በ2016 ዓም ለሚያዘጋጀው የታጠበ ቡና ስራ የወጪ

ስሌቶች መነሻ የፋይናስ ስሌቶች የተወሰኑት አማካሪ ባለሙያው ከድርጅቱ ጋር ባደረገው ውይይትና በሀገራችን

የንግድ ስራ የሚያገለግሉ በወጡ የፋይናስ ስሌት ቀመር ዋቢ መረጃዎችን በመጨመር የንግድ ስራ እቅድ

የተሰራው፡፡ ስለሆነም ለምርት ማምረቻና አስተዳደራዊ ወጪ ስሌቶች የሂሳብ ፕርሰንቴጅ (cost of

working capital for follow-up of the project and Production/Operating cost) ለበለጠ መረጃ
ከታች በሰንጠረዥ መሰረት ቀርቧ፡፡

8.1.1 አጠቃላይ የፋይናንስ መነሻ ሀሳብ (General Assumption)

Description Basis Basis
Bank interest 10% 10%
Discounted cash flow 10% 10%
Source of finance 100% loan
ECONOMIC ASSUMPTIONS
Utilities price growth 5%
Material price growth rate 5%
Wage Growth Rate 5%
Tax rate 35%
EXPENSE

20
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
Description Basis Basis
Salaries Expenses As per salary estimations
Staff Benefits 10% of Payroll
Insurance 1% of equipment Cost
Administrations expense 6% of Sales
Production 99% of Sales
Selling Expenses 5 % of Sales
Utilities price growth
Water and electric city price growth rate % 5%

8.1.2 የምርት ውጤት ስሌት መነሻ ሀሳብ (Revenue Projections and Assumptions)
የምርት ኮንፈርሽን ሬሸዮ ስሌት የተወሰደው ከዚህ በፊት ከተሰሩ የታጠበ ቡና ውጤ አወሳሰድ በምርም ከተገኙ
መረጃዎች ነው፡፡

- የምርት እቅድ በ ዓመት 10 % እድገት ጭማሪ ሂሳብ መሰረት የታቀደው፣

- ከ100ኪ/ግ እሸት ቡና 18.5% የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ እደሚወጣ የተገመተው.

- ከ100ኪ/ግ እሸት ቡና እሸት ቡና 1.75 % ተንሳፋፊና ልቃሚ እደሚወጣ ታሳቢ የተደረገ፣
- የመሸጫ ዋጋ በዓመት 5% እድገት ስሌት የተያዘው፣

8.1.3 ያልተጣራ የምርት ሽያጭ አወሳሰን (Revenue Determination)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርንግድ ስራ እቅድ የሚኖረው አዋጭነትና ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታው ጥናት

ተደርጓል፡፡ በጥናቱ መሰረትም ለታጠበ ቡና ለማዘጋጀት በአመት የሚኖረው ጊዜ የምርት አቅርቦቱ መሰረት ተደርጎ

ሲሰላ ማሽኑ በቀን 6 ሰዓት እደሚሰራ፣ ምርት ለማዘጋጀት 78 የስራ ቀናት እንደሚፈጅ ታሳቢ የተደረገ ሲሆን

በአጠቃላይ ከታጠበ ቡና ዝግጅት የተገኘውን 17ኪ/ግ ንጽህ የታጠበ ቡና 400 ብር ለመሸጥ እና ተንሳፋፊና ልቃሚ

ቅሽር 17ኪ/ግ 125 ሂሳብ ብር ያልተጣር ሽያጭ ገቢ እንደሚገኝ ታሳሚ በማድረግ በድምሩ ከታጠበ ቡና ከነሸሚዙና

ከተንሳፋፊና ልቃሚ ቅሽር በ2016 በጀት አመት 68,569,000 ብር የፕሮጀክቱ የሽያጭ ገቢ ይሆናል፡፡ ዝርዝር

መረጃውን ከታች መተመለከተው ሰንጠረዥ መመልከት ይቻላል፡፡

ሠንጠረዥ 8.1.3: የድርጅቱ ያልተጣራ ሽያጪ ገቢ

ያልተጣራ ሽያጭ ገቢ(Revenue) የምርት ዓመት

ዓመት መለኪያ 2016

21
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ምርት
የታጠበ ንጽሁ ቡና በኪ/ግ 166500
ተንሳፋፊና ልቃሚ ቅሽር በኪ/ግ 15750

የሽያጭ ዋጋ
የታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ብር 400

ተንሳፋፊና ልቃሚ ቅሽር ብር 125

ያልተጣራ ሽያጭ ገቢ
ከታጠበ ቡና ከነሸሚዙ ብር 66,600,000

ከተንሳፋፊና ልቃሚ ቅሽር ብር 1,968,750

ጠቅላላ ሽያጭ ብር(000) 68,569

8.2 የገንዘብ ፍላገት እቅድ (Working Capital Requirements)

ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር ንግድ ስራ በ 2016 ዓም ለሚያዘጋጀው የታጠበ ቡና ስራ ለምርት

ማዘጋጃ ወጪ ማለትም የጥሬ ምርት ግዥ፣ የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ወጪ፣ የምርት ማጓጓዣ፣ የምርት አቅርቦት

ማጓጓዣ እና ለስራ አስተዳደር ማለትም የደመወዝና የጉልበት ክፍያ፣ የማጠቢያ ኢንዱስትሪው ኦቨርሄድ ወጪ

(industry overheads Cost) ለኢንሹራንስ፣ለጥገና፣ ለገበያ ወጪ ብር ያስፈልጋል፡፡ በአጠቃላይ የግርጅቱን

ስራ ውጤታማና ትርፋማ ለማድረግ ከላይ የተዝዘሩ ወጪዎችን በአማካሪ ባለሙያ ተሰርተው የቀረቡ ሲሆን
የብድር አገልግሎቱ ከኢትዮጵያ ንግድ ባንክና ከሌሎች የባንኮች የብድር አፈቃቀድ ህግ መሰረት በድርድር
የሚገኝ ይሆናል፡፡ በአጠቃላይ የምርት ማምረቻ ወጪ 39,703,309.24 ብር የሚያስፈልግ፡፡ ዝርዝር ሂሳብ
ስሌት ከታች በተገለጸው ሰንጠረዥ ላይ መመልከት ይቻላል፡፡

ሠንጠረዥ 8.2: የድርጅቱ የታጠበ ቡና ምርት ለማዘጋጀት የስራ ማስኬጃ ፍላጎት

የወጪ ዓይነት ድምር ከባንክ

ለምርት ማምረቻ ወጪ
ለጥሬ ምርት(Red Coffee cherries ) 37,800,000.00 37,800,000.00

ለነዳጅ፣ ለመብራት ና ውሃ (Utility) 57,600.00 57,600.00

ለጥሬ ምርት ማጓጓዣ(Red cherry transport costs ) 120,000.00 120,000.00

ለገበያ አቅርቦት ጓጓዣ(Supply transport ) 127,575.00 127,575.00

22
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
ለጉልበት(Lobar cost) 221,250.00 221,250.00

ለደመወዝ(Salary of technical staff) 264,000.00 264,000.00

ለምርት ማዘጋጃ ቁሳቁስ(Axillary) 227,812.50 227,812.50

ን/ድምር 38,818,237.50 38,818,237.50

አስተዳደራዊ ወጪ(Administrative Expense) -

ለስልክና ሌሎች ወጪዎች(Utilities) 10,000.00 10,000.00

ለጥገና(Repairs & renewals) 90,797.23 90,797.23

ለአበል(Travel and per dime) 26,400.00 26,400.00

ለጽህፈት መሳሪያ(Stationary and printing) 8,000.00 8,000.00

ለግብይት(Marketing Expenses) 34,284.38 34,284.38

ኢንሹራንስ(Insurance expense ) 45,584.69 45,584.69

ለኦድት(Professional fees (legal, audit, etc.) 12,000.00 12,000.00

ለቅድመ ምርት(Amortization expense ) 62,283.14 62,283.14

ለመሬት ኪራይ(Miscellaneous expense/Rent/) 3,000.00 3,000.00

ስልጠና (Training cost) 130,000.00 130,000.00

የቋሚ ንብረት እርጅና (Depreciation expense) 462,722.30 462,722.30

ን/ድምር 885,071.74 885,071.74

ጠ/ድምር 39,703,309.24 39,703,309.24

የገንዘብ ምንጭ ባንክ 100%

8.3 የበጀት ምንጭ (SORCE OF CAPITAL)

በ 2016 ዓ.ም እሸት ቡና ከአርሶ አደሮች በማሰባሰብና በማዘጋጀት ለኢትዮጵያ ምርት ገበያ ለማቅረብ ለምርት ግዢ እና

ለኢንዱስትሪው አስተዳደራዊ ወጭ ጨምሮ 39,703,309.24 ብር የሚያስፈልግ ሲሆን አዲስ ስራ ማስኬጃብድር

100% ከየኢትዮጵያ ንግድ ባንክ በብድር የሚቀርብ ይሆናል፡፡ ለበለጠ መረጃ ከላይ ሰንጠረዥ 8.2 የተመለከተውን
መመልከት ይቻላል፡፡

23
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
8.3 የንግድ ስራው ፋይናስ አዋጭነት (FINANCIAL VIAITYBIL)

8.3.1 ትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ (INCOME STATEMENT/Profit and Loss)

የድርጅቱ ትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ ትንታኔ እደሚያመለክተው ጠቅላላ የስራና አስተዳደራዊ ወጭና

የመንግስት ታክስ ወጪ ክፍያ ተቀንሶ ጭምር የድርጅቱ የተጣራ ትርፍ ብር 15.782 ሚሊዮን በ 2016 በጀት

አመት የሚጠበቅ ሲሆን ይህ የድርጅቱ ስራ በቀጣይ አራት ተከታታይ አመታታ የሚቀጥል በመሆኑ የቀጣውም

አመታት አዋጭነት አብሮ የተሰራ ስለሆነ ዋቢነት በተገለጸው እዝል /Annuxe 2.1/ ላይ መመልከት ይቻላል፡፡

8.3.2 የገቢና ወጪ ትግበራ ፍሰት ማመዛዘን (CASH FLOW STATEMENT)

ድርጅቱ በሚያገኘው የብድር ምንጭ መሰረት የገቢና ወጭ አተገባበር የገንዘብ ፍሰት ትንተና መረጃ ውጤት

እደሚያሳየው ለስራው በቂ ገንዘብ ድርጅቱ እደሚኖረው እና ስራው ለሚፈልገው ወጪና ብድሩ በመመለስ

ረገድ ችግር እደማያስከትል ለስራው መሀል ተጨማሪ የገንዘብ ፍላጎት እደማይፈጥር ስሌቱ ጤናማ የገንዘብ

ፍሰት ያሳያል፡፡ በተጨማሪም ጤናማ የገንዘብ ገቢና የወጪ ፍሰት የሚያመለክት በመሆኑ ከባንክ የሚገኘውን

ብር በመመለስ ረገድ ችግር ካለመፍጠሩም በላይ የሚመረተውን የቡና ምር አዋጭ ዋጋ ሲገኝ ጠብቆ ለመሽጥ

መደላድል ይፈጥራል፡፡ በዚህም ድርጅቱ ጤናማ የገንዘብ ፍሰትን በመቆጣጠር የሚያስከትለውን ኪሳራ

ያስወግዳል፡፡ ስለሆነም የድርጅቱ የገንዘብ ብድር ፍሰት ከመነሻው ዓመት ጀምሮ ጤናማ የመሆኑን በባላንስ ሽት

ስሌት የሚያሳይ ስለሆነ የድርጅቱ ስራ አዋጪነት ያለው መሆን ማረጋገጥ ተችላል፡፡ ለበለጠ መረጀ

በዕዝል/Annexure 2.2/ ላይ መመልከት ይቻላል፡፡

8.3.3 የድርጅቱ ፀጋ፣ ወጪና ኪሳራ ማመዛዘኛ (BALANCE SHEET)

የፀጋ፣ ወጨና ኪሳራ ማመዛዘኛ ስሌት እንደሚያመለክተው በብድር የሚገኘው የገንዘብ ምንጪ በበቂ ሁኔት የድርጅቱን

የታጠበ ቡና ስራ የሚያሰራ በቂ ሁኔታ የሚያጠናክር የገንዘብ ምንጪ እደሚሆን ይጠቁማል፡፡ ስለሆነም ተባረክ እሸት ቡና

ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ንግድ ስራ ጤናማ የተጣራ ገቢና ጤናማ የገንዘብ አቋም እንዳለው ያሳያል፡፡

ስለሆነም ድርጅቱ በስራው ላይ ምንም አይነት አስቸጋሪ ሁኔታን ወይም ምንም አይነት አስገዳጅ እዳ ውስጥ እደማያስገባ

የሚያመለክት እንዳሁም በበለጠ ድርጅቱ የተነሳበትን የንግድ ስራ ዓላማ በሙሉ አቅሙ ማሳካት እደሚችል የፀጋ፣

ወጨና ኪሳራ ማመዛዘኛ (BALANCE SHEET) ስሌቱ ያረጋግጣል፡፡ ለበለጠ መረጃ በዋቢነት /Annexure-2.3/ ላይ

በማየት ማረጋገጥ ይቻላል፡፡

24
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
8.4 የድርጅቱን የገንዘብ አጠቃቀም መገምገም (FINANCIAL EVALUATION)

8.4.1 አትራፊነት (PROFITABILITY)

የድርጅቱ ትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ ትንታኔ እደሚያመለክተው ጠቅላላ የማምረቻና አስተዳደራዊ ወጭና
የመንግስት ታክስ ወጪ ክፍያ ጭምር ተቀንሶ የድርጅቱ የተጣራ ትርፍና ኪሳራ መግለጫ ዕዝል/ Annexure-
2.1/ ብር 15.782 ሚሊዮን በመጀመሪያው የስራ አመት የሚያሳይ ሲሆን ይህ የድርጅቱ ስራ በቀጣይ አራት
ተከታታይ አመታታ የሚቀጥል በመሆን የቀጣውም አመታት አዋጭነት አብሮ የተሰራ ስለሆነ የትርፍና ኪሳራ
መለኪያዎች (operation profit to total sales, net profit on total sales) በንግድ ስራ ቆይታ ዓመት
ውስጥ እየጨመረ መሄዱን ከትርፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ በዕዝል /Annexure-2.1/ ላይ ማየትና መረዳት
ይቻላል .

8.4.2 የድርጅቱ ንግድ ስራ አዋጭነት መለኪያዎች (Business Ratios (NPV, IRR))

8.4.2.1 NET PRESENT VALUE (NPV)

ድርጅቱ ከሚያመነጨው ገቢ/ጥቅም ላይ ለድርጅቱ የንግድ ስራ ማከናወኛ የወጣውን ወጪ በመቀነስ

የሚደረግ የሂሳብ ስሌት ኢሆን የንግድ ስራ አዋጭነት መለኪያ ዕዝል ሰንጠረዥ annexure 2.4/
እደሚያሳየው ኔት ፕረዘንት ቫሊዩ /NPV) ዋጋ ከዜሮ የበለጠ ስለሆነ የድርጅን ትረፋማነት የሚያረጋግጥ
መሆኑን ያሳያል፡፡ ለበለጠ መረጃ ዕዝል/annexure-2.4/ መመልከትና መረዳት ይቻላል፡፡

4.4.2.2 INTERNAL RATE OF RETURN

የገቢና ወጭ አተገባበር የገንዘብ ፍሰት ትንተና መረጃ ውጤት ሁኔታ መሰረት ዕዝል/ Annexure-2.4/

የድርጅቱ ንግድ ስራ ብድር የመመለስ ደረጃ /IRR / ስሌት ከመንግስት ታክስ ክፍያ በፊት 383% ሲሆን 603%

ከመንግስት ግብር ክፍያ በኋል እና ኔት ፐርስነተ ቫልዩ (net present value at 10 % discount rate) ብር

ከዜሮ የሚበልጥ በመሆኑ የወጪና ገቢ ሚዛንን ስሌቱን እዋጭ መሆኑን ያሳያል፡፡ በመሆኑም የዚህ ሬሽዮ

መለኪያ ህግጋት መሰረት የ IRR ውጤቱ ከዜሮ የበለጠ ስለሆነ የንግድ ስራው አዋጭነት ያለው መሆኑን

ያረጋግጣል፡፡.

8.4.2.3 የብድር ፍያ የሚጀመርበት ዓመት (PAY BACK PERIOD)

ድርጅቱ የተበደረው ዋና ብድር አከፋፈሉ ብድሩ በተሰጠበት በጀት ዓመት ስራው በተጠናቀቀበት ቀጠይ ወራት ማለትም

ከመጋቢት እስከ ሀምሌ 30/2016 ተከፍሎ ይጠናቀቃል፡፡

25
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
8.4.3 የ 2016 ብድር አከፋፍል ሁኔታ (Loan Repaymebt Schdule)
ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበርቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ የንግድ ስራ እቅድ በ 2016 ዓ/ም ለታጠበ ቡና ምርት

ማዘጋጃና የግብይት የስራ ማስኬጃ ጨምሮ አዲስ ብድር ብር 39,703,309.24 ሲሆን ከታች በሰንጠረዥ በተጠቀሰው

መሰረት ይሆናል፡፡ ስለሆነም የ 2016 በጀት ዓመት ብድር የመክፈያ ጊዜ ሰሌዳ መሰረት የሚከፈል ሲሆን የብድር

አመላለሱ በአበዳሪ ባንክ አሰራር በድርድር የሚወሰን ይሆናል፡፡

ሰንጠረዥ 8.4.3፡ የአዲሱ ስራ ማስኬጃ የብድር መክፈያ ጊዜ

ዓ/ም(Year) መነሻ ብድር(Amount of Principal ዋና ተከፋይ(Instalment ወለድ(Interest ዓመታዊ

14%) ተከፋይ(Total)
2016 39,703,309.24 39,703,309.24 5,558,463 45,261,773
ድምር 39,703,309.24 5,558,463 45,261,772.5

26
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ክፍል-X: ማጠቃልያና መደምደሚያ (SUMMARY AND CONCLUSIONS)

የድርጅቱ የንግድ ስራ እቅድ የገንዘብ ስሌት ጥናት ውጤት እደሚያሳየው የንግድ ስራ አዋጪ መሆኑን ነው፡፡

ይህም ውጤት የድርጅቱን የታጠበ ቡና የማምረት እቅድ የሚያጠናክር ስሲሆን ምርትን ያለኪሳራ ለመሸጥ

ምቹ ሁኔታ ይፈጥራል፡፡ የድርጅቱ ዋና ተግባር የጥሬ እቃ ግብዓት ለመግዛት በቂ የፋጥናንስ ምጭ የሚገኝበት

ሁኔታን ይፈጥራል፡፡ እንድሁም የቡና አምራቹን ተጠቃ የሚያደርግ አሰራር ስለሚፈጥር ከአምራቹ ጋር

ድርጅቱን ያስተሳስራል በዚህም ከአምራቹ ጥራት ያለው የቀይ እሸት ቡና አቅርቦት ያለችግር ማግኘት

ያስችላል፡፡ በሌላ በኩል እንደስጋት የተቀመጠውን የገበያ ተወዳዳሪት በተለይም የቡና አምራች ህብረት ስራ

ማህበራት ምርታቸውን በውጭ ስለሚሰጡ ጠጨማሪ ፕርሜር ክፍያ ስለሚአገኙ የማህበሩ አባል ያልሆኑ አርሶ

አደሮች ምርታጨውን ለህብረት ስራ ስለሚሸጡ የቀይ እሸት ምርት የማግኘት ተግዳሮት ድርጅቱን

እደሚገጥመው ይገመታል፡፡ ያምሆነ ይህ በንግድ ስራ እቅድ ላይ እንደ ተቀመጠው ይህ የአዋጭነት ንገድ ስራ

ጥናት የሚከተለው መደምደሚያ መመልከት ያስፈልጋል፡-

 የተለዩትን የግብይት አማራጮች በመጠቀም ገበያው የሚፈልገውን ምርት በጥራት በማቅረብ

ድርጅቱን ትርፋማ የሚያደርገውን አሰራር ለይቶ መፈጸም፤

 የማምረት ቲክኒካልና አዋጭነት ትንታኔ እውን በማድረግ የማምረቻ ማሽኖችን ውጤታማነት፣

የማምረቻ ቁሳቁሶችን በማሟላት፣ የድርጅቱን የሰው ሃይል እውቀትና ተነሳሽነት በማቀናጀትና

ጥራት ያለው የግብይት አገልግሎት በመፍጠር ውጤት ላይ የተመሰረተ የታጠበ ቡና ማምረትን

መከተል ያፈልጋል፡.

 የስራ ማስኬጃ ፍላጎት በስ ላይ ለማዋል በመሻነት የተወሰዱት የትንተና ኖርም መሰረት ስራውን

በማከናወን ድርጅቱ ትርፋማ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ በመሆኑም ይህ የንግድ ስራ እቅድ ጤናማ የሆነ

የገንዘብ ፍሰት ያከለው በመሆኑ የሚፈጠረውን የገንዘብ ግሽበትና ማክሮ ኢኮኖሚ ሁነታዎችን

ማረጋጋት ይችላል፡፡ የድርጅቱን ትርፋማ ለማረጋገጥ የቡና አምራች አርሶ አደሮችን በታጠበቡና

ምርት አቅርቦትና ዲህ-ረምርት አያያዝ ላይ በቂ እውቀት እንድጨብጡ በማድረግ የተጠናከረ ግንኑነት

በመፍጠር በቂ የእሸት ቡና ምርት አቅርቦት መፍጠ የሚስችል ተግባር የትኩረት አቅጣጫ በማድረግ

27
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
መስራት ያስፈልጋል፡፡. በመጨራሻም የንግድ ስራ እቅዱ ውጤታማ እንድሆን ከፍተኛ ጥራት ያለው

የታጠበ ቡና በማምረት የገበያውን ተፈላጊነት ማረጋገጥ፡፡ የንግድ ስራ ጥናት ውጤት ለመነሻነት

የተወሰዱ ማሳያ ነጥቦች(Indketive) በእቅድ ዝግጅትና አተገባበር ላይ እውን ማድረግና ሌሎች

የትግበራ ምቹ ሁነታዎች (political, environmental and economic conditions) የተረጋጉ

እንድሆን ምቹ ሁኔታ ፈጥሮ በመስራት የድርጅቱን ትርፋማነት ማረጋገጥን ተባረክ እሸት ቡና

ኃ/የተ/የግ/ማህበር የታጠበ ቡና ማዘጋጃ ኢንዱስትሪ ድርጅት ይጠበቃል፡፡

28
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ክፍል XI፡ ዕዝል (ANNEXTURE)

ANNEXTURE-1

1.1 REPAIRS AND MAINTENANCE OF WASHING PLANT

Description Parameter Investment Repair and maintenance

(%) cost (Birr) (Birr/Year)

Buildings 0.50% 4,105,000 20,525

Machinery 1.00% 1,090,823 10,908
Equipment. 1.00% 1,033,000 10,330
Furniture & Fixture 2.00% 51,700 1,034
Motor Vehecles 3.00% 1,600,000 48,000
Total 90,797
1.2 DEPRECATION

Rate ( % ) Y0 Y1
Description ye
Building 5% 4,105 205
Machinery 10% 1,091 109
Equipment 10% 1,033 103
Furniture and Fixtures 20% 52 10
Motor & vehicles 15% 1,600 240
Pre-operating cost 20% 311 62
Total (000 birr) 8,192 462

29
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ

ANNEXTURE-2

2.1 PROJECTED INCOME STATEMENT (ትረፍና ኪሳራ ማመዛዘኛ)

INCOME STATEMENTS( ETB '000)

Year 2016
Gross revenue 68,569
washed Coffee Production
Raw Materils 37,800
Auxilury materisl and pacakge 228
Processing and Casual Labor 221
Production Staffs salary 264
Transport for collection 120
Shipmen/supply 128
Utilites(power and water) 58
Sub-total of processsing plant cost 38,818
Gross margin 29,751
General administration & selling expenses
Utilites 10
Repairs & renewals 91
Travel and perdime 26
Stationary and printing 8
Marketing Expensses 34
Insurance expense 46
Professional fees (legal, audit, etc.) 12
Training cost 130
Depreciation expense 463
Amortization expense (pre production cost) 62
Miscellaneous expense/Reant/ 3
Total of Adm and Selling Exp 885
Earnings before interest and taxes 28,865
Bank not payable& Less interest expense 4,586
Pre-tax income 24,280
Cumulative pre-tax income (NOL) 24,280
Taxes 8,498
Earnings before taxes 24,280
Less taxes 8,498
Net income 15,782
Groos Profit Margine 43%
Net profit Margine 23.02%

34
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
2.2 PROJECTED CASH FLOWS

Year Y0 2016
Net income 15,782
Plus depreciation 463
Less increase in inventory - (3,105)
Less increase in accounts receivable - (3,428)
Plus increase in accounts payable - 1,165
Cash flow from operations - 10,875
Less investment - -
Cash flow from operations and invests 3,156 10,875
Plus net new equity capital raised - -
Less dividends paid - -
Plus net new long-term debt - 39,703
Plus net new bank borrowings - 3,156
Cash flow from ops, and fin - 53,734
Beginning cash balance - -
Ending cash balance - 53,734

2.3 PROJECTED BALANCE SHEETS

Production year Y0 2016

Assets
Cash - 53,734
Inventory - 3,105
Accounts receivable - 3,428
Total current assets - 60,268
Gross property, plant & equipment - 0
Less: Accumulated depreciation expense - -463
Net property/equipment - -463
Total assets - 59,805
Liabilities Initial balance Year 1
Accounts payable - 1,165
Notes payable/short-term debt - 3,156
Total current liabilities - 4,320
Long-term debt from - 39,703
Shareholders equity - 15,782
Total long-term debt and shareholders equity - 55,485
Total liabilities - 59,805

36
 ተባረክ እሸት ቡና ኃ/የተ/የግ/ማህበር የንግድ ሥራ እቅድ
2.4 PROJECTED INTERNAL RATE OF RETUREN (000 Birr)

PROJRCT WORTH MAESURE ( NPV, IRR, PB ) before tax . Birr '000

Year Y0 2016
Cash flow (3,156) 10,875
PV factor 100% 90.09%
PV of cash flow (3,156) 9,797
NPV 34,927
IRR ( befor Tax ) 383%
Cash flow (3,156) 10,875
Cumultaive cash (3,156) 7,719
Pay Back Period 2.00 Years

PROJRCT WORTH MAESURE ( NPV, IRR, PB ) AFTER TAX . Birr '000

Year Y0 2016
Cash flow (3,156) 19,373
PV factor 100% 90.09%
PV of cash flow (3,156) 17,453
NPV 46,665
IRR ( After Tax ) 603%
Cash flow (3,156) 19,373
Cumultaive cash (3,156) 16,217
Pay Back Period 2.00 Years

36