ንብ ማነብ
¾U`T’ƒ ThhÁ“ ÑuÁ
eŸ?ƒ (IPMS) ýaË¡ƒ ¾c?ƒ
c”cKƒ (value-chain) TuMçÑ>Á
}V¡a­­­­­­­­­ዎ‹ Ø”p`
መቅድም
በአገራችን ኢትዮጵያ ከሶስተኛዉ
መቶ ክፍለ ዘመን ከንጉሥ ኢዛና
ዘመነ መንግሥት ጀምሮ የንብ ማነብ
ሥራ ይታወቅ ነበር፡፡ ከትዉልድ
ትዉልድ ለዘመናት ሲተላለፍ
የነበረዉ ባሕላዊ የማነብ ዘዴ ይህ
ነው የሚባል የዉጪ ሙያ እርዳታ
ሳይታከልበት ማር ይመረት ነበር፡፡
በ1960ዎቹ ውስጥ የኢትዮጵያ
መንግሥት በዘመናዊ ቀፎ ላይ
ትኩረት ያደረገ የንብ ማነብ ልማት
ጀመረ፡፡ እነዚህ ዘመናዊ ቀፎዎች
የማር ምርቱን ጥራት መጠበቅና
የተሻለ ብዛት ማስገኘት ብቻ ሳይሆን
የማር ምርቱ መድረስ አለመድረሱን
ማወቅ ያስችላሉ፡፡
በኢትዮጵያ በባህላዊ ቀፎዎች
የሚጠቀሙ ብዙ አናቢዎች ምርትና
ምርታማነት በጣም ዝቅተኛ ነዉ፡፡
በዓመት ከ5-6 ኪሎ የሚሆን ማር
ብቻ ይቆርጣሉ፡፡ የተሻሻሉ ወይም
ዘመናዊ ቀፎዎች ደግሞ ከ15-40
ኪሎ ማር ድረስ ሊያስገኙ ይችላሉ።
በ1993 አጋማሽ ላይ ብሔራዊ
የማር ምርት በአመት እስከ 24,600
ቶን ይደርሳል ተብሎ ተገምቷል።
ግምቱ የተወሰደዉ 7.5 ሚሊዮን
የ’ሚሆኑ ባህላዊ ቀፎዎችና 20,000
ከሚሆኑ የተሻሻሉ ዘመናዊ ቀፎዎች
65 ፐርሰንት እና 75 ፐርሰንት
እንደ ቅደም ተከተላቸው የሚደርስ
ምርታማነትን መሰረት በማድረግ
ነዉ፡፡
በአገሪቱ አብዛኛዉ ክፍል፣ በጣም
ቆላማ ወይም በጣም ደጋማ ከሆኑት
አከባቢዎች በስተቀር ንብ ማነብ
እንደ ጓሮ ሥራ የሚወሰድ ተግባር
ነዉ፡፡
www.ipms-ethiopia.org
የእሴት ሰንሰለት ማበልጸጊያ ዘዴ
የንብ ማነብ የእሴት ሰንሰለት ፍተሻ
ከምርታማነት ማሻሻያና ገበያ ስኬት
ፕሮጀክት አስሩ የሙከራ ወረዳዎች ውስጥ
በስድስቱ ማለትም በአፅቢ፤ በፎገራ፤
በቡሬ፤ በአድአ፣ በጎማና በአላባ ንብ ማነብ
እንደ ቀዳሚ ገበያ ተኮር ምርት ተደርጎ
ተለይቷል፡፡ በነዚህ ወረዳዎች ቀዳሚ የገበያ
ተኮር ምርት ተደርጎ እንዲወሰድ ካስቻሉ
እሳቤዎች መሃል፣ ነባሩ ወይም እያደገ ያለው
የገበያ ፍላጎት፣ የአርሶ አደሩ የማር ምርት
ግንዛቤና ተሳትፎ፣ እንዲሁም የስነምህዳሩ
ተስማሚነት ናቸው፡፡
በአገራችን የማር ፍላጎት በአብዛኛው
መሰረት ያደረገው የአልኮል ይዘት ያለውን
የጠጅ ወይም አልኮል አልባ የሆነውን
የብርዝ መጠጥ ለማዘጋጀት ነው፡፡ እነዚህ
መጠጦች አብዛኛውን ግዜ በየቤቱ ወይም
ጠጅ ቤቶች ውስጥ ይዘጋጃሉ፡፡ ጠጅ
አብዛኛውን ጊዜ በሴቶች ተመርቶ ገቢ
ያስገኛል፡፡ ዘልማዳዊው የግብይት መንገድ
ጠጅ ጠማቂዎችንና ተጠቃሚዎችን
ያስተሳስራል፡፡
ከዚህ ቀደም ብዙም ያልተጻፈለትና ሁለተኛው
የማር ምርት ዓይነት በባሕላዊ መንገድ
የሚመረት ሲሆን ማሩ ሳይጣራ ለረጅም ጊዜ
እንዲቆይ በማድረግ በተፈጥሯዊ መንገድ
ከተብላላ በኋላ የሚገኝ የማር ምርት ነው፡፡
የዚህ ዓይነቱ የማር ምርት ፍጆታው ለአገር
ውስጥ ብቻ ነው፡፡
አዲስ የማር ምርት ለገበያ ማቅረብ
የተጀመረው ከተሻሻሉ የንብ ቀፎዎች
ትውውቅ ጋር ነው፡፡ ምርቱም ለአገር ውስጥ
ወይም ከአገር ውጪ ለገበያ ሊውል የሚችል
ንፁህ ማር ነው፡፡ በመጀመሪያ የዚህ አይነቱን
ማር የማቅረብ ሥራ የተጀመረው በመንደር
ደረጃ ነበር፡፡ ቀጥሎ ግን ትላልቅ ኩባንያዎች
በአገር ውስጥም በውጭም በከፍተኛ ደረጃ
ለግብይት በሚሆን መልኩ ማሰናዳት ጀመሩ።
2
ምርታማነት ማሻሻያና የገበያ
ስኬት ፕሮጀክት የአነስተኛ አርሶ
አደሮችን ምርትና ምርታማነት
ለማሻሻል አሳታፊ የሆነ ገበያ
ተኮር የእሴት ሰንሰለት ማበልፀጊያ
ዘዴ አስተዋውቋል፡፡ ዘዴው
በራሱ ጥቅል ዘዴ ሲሆን በውስጡ
ግብአት አቅርቦትን፤ ምርትን፤
የግብርና አገልግሎቶችን
ግብይትንና የንግድ ሥራ ድጋፍ
አሰጣጥን እንደ አስፈላጊነቱ
ያካተተ ነው፡፡ የገበያ ፍላጎትን
እና የንግድ መርሆችን (ትርፍ
እና ኪሳራ በመለየት) መሰረት
ያደረገ የአመራረት ስርአት
መከተል የሚያስችል ዘዴ ሲሆን
የግል እና የመንግስት ዘርፍን
የእሴት ሰንሰለቱ ቁልፍ ተዋናይ
ከነዚህ የማር ምርቶች ከፊሎቹ ልዩ ስም
ይሰጣቸው ጀመረ፡፡ ለምሳሌ ‹‹የአፅቢ ነጭ
ማር›› የመሳሰሉት፡፡
በስድስቱ የማር አምራች ወረዳዎች
ውስጥ አሳታፊ የሆነ የመወያያ መድረክ
በመጠቀም በተጠናቀሩ አስተያየቶች
መሰረት የማር ምርት የዕሴት ሰንሰለት
ውስጥ የሚከተሉት ተግዳሮቶች
ተስተውለዋል፡፡
• አምራቾችና አገልግሎት ሰጪዎች
በዘመናዊ የንብ ማነብ ልማት ላይ
ያላቸው ዕውቀትና ሙያ ውስን መሆን፣
• የግብዓትና ልዩ ልዩ መገልገያዎች
አቅርቦት እጥረት፡- ለምሳሌ የንብ ቀሰም
ተክሎች፣ የንብ መንጋ፣ የንብ እንጀራ፣
መከላከያ ትጥቆች የንብ ማናቢያ
ቁሳቁሶች (ማር መቁረጫ፣ እንጀራ
መጋገሪያ ፣ንግስቲቱን ማገጃ፣ወ.ዘተ)
• ለአዲስ የማር ምርቶች እየመጣ ስላለው
ገበያ ያለው እውቀትና ተሳትፎ ማነስ፣
• በንብ አናቢዎችና በንብ ማነብ እሴት
ሰንሰለት ተዋናዮች መሃል ያለው ትስስር
አናሳ መሆን ወይም የትስስሩ ጨርሶ
አለመኖር፣
ሰንጠረዥ 1 የማር ግብይት ይዘት
ነባር ምርት
ነባር ገበያ ገበያ ውስጥ ዘልቆ
መግባት
የግል ነጋዴዎችና
ሸማቾች ጥሬ ማር ከባህላዊ
ቀፎዎች
አዲስ ገበያ
ከተሞችና የውጪ ንግድ
አድርጎ ይወስዳል፡፡ የእውቀት መጋራት
እና የአቅም ግንባታ ጥረቶች ፈጠራንና
ምርታማነትን የሚያጎለብቱ በመሆናቸው
የሚበረታቱ ናቸው፡፡ የፆታ እኩልነት
ተመሳሳይ እድል ማግኘትንና የአካባቢ ሀብት
ጥበቃ ለዘላቂ እድገት ምሰሶ በመሆናቸው
አስፈላጊነታቸውን ያካተተ ዘዴ ነው፡፡ ሊሰራ
የታሰበውን ሥራ መርጦ ያቅዳል፣ ችግሮችን
ይፈትሻል፣ የማሻሻያ ድጋፎችን ያዘጋጃል፡፡
በመጨረሻም ፕሮጀክቱ ከግልና ከመንግሥት
የዘርፉ ተዋናይ ጋር በመተባበር ዘዴውን
በተግባር ይተረጎማል፡፡
• ከዚህ በተጨማሪ ዘለቅ ተደርጎ በተሄደ
ፍተሻ የግሉ ዘርፍ በግብዓት አቅርቦት
ወይም አገልግሎት አቅርቦት ላይ
የኢኮኖሚ አቅሙ ደካማ በመሆኑ የተነሳ
መንግስት በንብ ማነብ የእሴት ሰንሰለት
ውስጥ ዋና ተዋናይ ወይም አጋር
በመሆን በተለይ የዘመናዊ ቀፎዎች
አቅርቦትና ማቀናበሪያ መገልገያዎች
አቅርቦት ላይ ጉልህ ሚና እንደተጫወተ
ለማስተዋል ተችሏል፡፡
• ምናልባት በቴክኖሎጂ አቅርቦት
ላይ ትኩረት በመሰጠቱ ይመስላል
ኤክስቴንሺኑ የተሻሻሉ ዘመናዊ
ቀፎዎች ላይ ትኩረት ያደረገ በዘመቻ
የሚካሄድ የአሰራር ዘዴን በመከተል
የማስተዋወቅ ስራ ተሰርቷል፡፡
• የተሻሻሉ የንብ ማነብ ማነቆዎች
በአጠቃላይ ሲታዩ አነስተኛ የንብ
ቀፎዎች ይዞታ እንዲፈጠርና ብሎም
አነስተኛ መጠንና በጥራቱ ያነሰ የማር
ምርት እንዲመረት ምክንያት ሆኗል፡፡
አዲስ ምርት
ምርትን ማሻሻል
ንፁህ ማር ከተሻሻሉ ዘመናዊ
ቀፎዎች
ስራውን ማስፋት
ንፁህ ማር ከዘመናዊ ቀፎዎች
 የእሴት ሰንሰለት-ንብ ማነብ

የእሴት ሰንሰለት ማበልፀግ

መመሪያዎችን አጠቃሎ ይዟል፡
፡ በአርሶ አደር ማሰልጠኛ ማእከልና
በወረዳ የዕውቀት ማዕከላት ለሚገኙ
የኤክስቴንሽን ሰራተኞች የስልክ
መስመር ካላቸው የኢንተርኔት ግንኙነት
እንዲያገኙ አመቻችቷል፡፡ የኢንተርኔት
ግንኙነት ለማግኘት አስቸጋሪ በሆነባቸው
ወረዳዎች የድረገፁ ግልባጭ ወይም ቅጂ
በDVD እንዲደርሳቸው ተደርጓል፡፡
• ፕሮጀክቱ የንብ ማነብ ስራን ግንዛቤ
ለማስፋት ለአምራቾች፣ ለግብርና ልማት
ሰራተኞችና ለአከባቢ አስተዳደሮች
የተሻሻሉ የንብ ማነብ ስራዎች
በሚገኙባቸው ቦታዎችና ዘመናዊ የማር
ማቀናበሪያ ባላቸው ኩባንያዎች ውስጥ
ጥናታዊ ጉብኝት አመቻችቷል፡፡
• ፕሮጀክቱ ተመራቂ ተማሪዎችን
በመደገፍ የመመረቂያ ጽሁፋችዉን ንብ
ማነብ ላይ እንዲሰሩና የጥናት ግኝቶች
በወረዳው ለሚገኙና ለሚመለከታቸው
አካላት እንዲያቀርቡ አድርጓል፡፡
የግብርና ኤክስቴንሽን • ፕሮጀክቱ እውቀትን ለብዙሃን
አሰራር ላይ፣ በስርዓተ ፆታና በኤችአይቪ
ኤክስቴንሽንና በፈጣን የገበያ ጥናት ታዳሚዎች ለማድረስና በጽሁፍ ለመያዝ
እንዲያስችል
በተደረገው ምርምር እንደሚታወቀው ላይ ስልጠና ተሰጥቷል፡፡ የእነዚህን
ዘዴዎች አጠቃቀም ለማሳደግና • ‹‹ንብ ከሌለ ማር የለም›› በሚል ርዕስ
የዘመናዊ የንብ ማነብ ልማት ዋና
ለማሰራጨት እንዲቻል የፕሮጀክቱ ህብረ ንብን በከፈላ ማባዛት እንደሚቻል
እንቅፋት ሆኖ የተገኘው በወረዳ
ባልደረቦች ጽሁፎችንና መመሪያዎችን የሚያሳይ ቪድዮ አሰናድቷል፡፡
ደረጃ እውቀትና ክህሎት በበቂ
ሁኔታ አለመኖሩ ነው፡፡ ፈጠራን አዘጋጅተዋል፡፡
በሚያበረታታ መንገድ ሙያውን
መገንባትና እውቀትን መጋራት
እግረመንገዱንም ከብዙ አጋሮች ጋር
የዕውቀት አስተዳደር የእሴት ሰንሰለት ተዋናዮች
ትስስር መፍጠር አስፈላጊ ነው፡፡ • ፕሮጀክቱ ከግብርናና ገጠር ልማት ተሳታፊነትና ትስስር
ሚኒስቴር ጋር በመተባበር የኢትዮጵያ
የግብርና ፖርታል (EAP-www.eap. በወረዳው የሚገኙ የኤክስቴንሽንና
gov.et) አዘጋጅቷል፡፡ ፖርታሉ የፕሮጀክቱ ባለሙያዎች ከግብዓት
ክህሎትን ማዳበር ከሌሎች ማስተማሪያ መረጃዎች አቅራቢዎች፣ አገልግሎት ሰጪዎችና
በተጨማሪ በንብ ማነብ ላይ የተዘጋጁ ግብይት ድርጅቶች ጋር በመተባበር ቀጥሎ
በወረዳ ደረጃ የሰለጠነ የሰው ሃይል አናሳ ሰነዶች ማለትም አመራረትን፣ ተጠቃሎ በቀረበው የእሴት ሰንሰለት
በመሆኑ ከምርታማነት ማሻሻያና ገበያ ግብይትን፣ የንግድ አገልግሎት የማሻሻያ ድጋፎች መሰረት ትስስር
ስኬት ፕሮጀክት ውጪ ካሉ አሰልጣኞች አሰጣጥ ትምህርቶችንና የስልጠና አንዲፈጠር አድርጓል፡፡
ጋር ትስስር እንዲፈጠር ተደርጓል፡
፡ የገበያ ተሞክሮ ባላቸው መሪ አርሶ
አደሮች (በአፅቢ) ከንግድ ኩባንያ
ባልደረቦች (በአፅቢና ጎማ) ከሆለታ
የንብ ምርምር ማዕከል (አላባና ጎማ)፣
ከአንዳሳ ምርምር (ቡሬና ፎገራ)፣ የግል
አማካሪዎች ከአድአና ከምርታማነት
ማሻሻያና የገበያ ስኬት ፕሮጀክት
አባሎች ጋር ትስስር ተፈጥሯል፡፡ቀደም
ብሎ ከተደረጉት ስልጠናዎች በተቃራኒው
ይህ የቅድሚያ ስልጠና በመስክ ስልጠና
እንዲታገዝ የተደረገና ለተጨማሪ አርሶ
አደሩ እውቀቱንና ክህሎቱን ለማካፈልና
ለማስፋት የሚችልበት የመስክ ጉብኝት
ዝግጅት ተደርጓል፡፡ በንብ ማነብ ዘዴዎች
ላይ የማሰልጠኛ ጽሁፎችና መመሪያዎች
ተዘጋጅተው ጥቅም ላይ ውለዋል፡፡ እነዚህ
የስልጠና ጽሁፎች ከግብርናና ገጠር
ልማት ሚንስቴር ምርጥ ተሞክሮዎች
ውስጥ አብዛኛውን ክፍል የያዙ ናቸው ፡፡

አሳታፊ በሆነ የእሴት ሰንሰለት ማበልፀጊያ

ዘዴ የስራ ባልደረቦቹን ዝግጁ ለማድረግ
በአሳታፊና ገበያ ተኮር የኤክስቴንሽን

3
 www.ipms-ethiopia.org
ግብይትን የሚመለከቱ ድጋፎች
ፕሮጀክቱ የተለያዩ የግብይት መንገዶችን
የማስተዋወቅ ስራ በተለይ ለአዲሱና
ለተሻሻለው የማር ምርት ሰርቷል፡፡
• ከአዳዲስ የግብይት አጋሮች ጋር ትስስር
መፍጠርና የዋጋ መረጃ ማቅረብ
• የአከባቢ የግል ወይም የሕብረት ስራ
ማህበራት የማቀነባበርና የገበያ አቅም
እንዲጠናከር ማድረግ
• ጥራትን ማሻሻል
• የገበያ አቅምንና ተዋናዮችን ለማወቅ
ፕሮጀክቱ ከግብርናና ገጠር ልማት
ቢሮዎች በተውጣጡ ሰራተኞችና
በተማሪዎች አማካኝነት የአካባቢ የእሴት
ሰንሰለት ጥናት አድርጓል፡፡ የተገኘውም
ውጤት ትስስር ለመፍጠርና የገበያ መረጃን
ለመስጠት ጥቅም ላይ ውሏል፡፡
ከአዳዲስ የግብይት አጋሮች ጋር
ትስስር መፍጠርና የዋጋ መረጃ
• የገበያ ትስስር ከተፈጠረባቸው መሃል
የሚከተሉት በምሳሌነት ይጠቀሳሉ
• የአፅቢ አምራቾች ከዲማ ማር አምራች
ድርጅትና ከመቀሌ ነጋዴዎች ጋር
• የአድአና የቡሬ አምራቾች ከምሥራቅ
ሸዋ ንብ አናቢዎች ማህበርና ከቤዛ ማር
ማቀነባበሪያ ጋር
• የቡሬ ህብረት ሥራ ማህበራት፣ ከአዲስ
አበባ ነጋዴዎችና ህብረት ሥራ ማህበራት
ጋር
• የናዝሬቱ ቤዛ ማርና የኮምቦልቻ የዓለም
የማር ሰም ማዘጋጃ ፋብሪካ ከጎማ አምራቾች
ጋር
• የቤዛ ማር ማቀነባበሪያ ከአላባ ማር
አምራቾች ጋር
የአካባቢ፣ የግል ወይም የህብረት
ሥራ ማህበራት ማቀናበሪያና
የግብይት ሥራን ማጠናከር
• ዘመናዊ ቀፎዎች የማር ማጣሪያ
ያስፈልጋቸዋል፡፡ ቀደም ሲል ይህ የማር
ማጣሪያ ለሰርቶ ማሳያ ተብሎ በግብርና
ቢሮዎች ለተመረጡ ቀበሌዎች ይታደል
ነበር፡፡ ይህ አይነቱ ድጋፍ በመጀመሪያ
ላይ እንደ ትክክለኛ አሰራር ተወስዷል፡፡
ምክንያቱም በየመንደሩ አነስተኛ የንግድ
ማቀናበሪያ ለመጀመር በቂ ደረጃ ላይ
አልነበረም፡፡
• በምሳሌነት ሊቀርቡ የሚችሉ የአከባቢ
የንግድ ማቀናበሪያዎች ብቅ ብቅ ማለት
ጀምረዋል፡፡ ይሁንና በአፅቢና በአድአ
አንዳነድ (ተንቀሳቃሽ) አገልግሎቶች
በንግድ ተቋማት ይሰጣሉ፡፡ በተመሳሳይ
መልኩ በጎማ የዘመናዊ ቀፎዎች ቁጥር
ላቅ ባለበት (ከ8000 ቀፎዎች በላይ) ብዙ
በመንደር ደረጃ የሚገኙ ማቀነባበሪያዎች
(ከመቶ በላይ) ከራሳቸውና ከጎረቤታቸው
ቀፎዎች ማር መቁረጥ ወይም ማውጣት
ጀምረዋል፡፡ ፕሮጀክቱ ለነዚህ አነስተኛ
ማቀናበሪያዎች ብድር አመቻችቷል፡፡
• በአንዳንድ ቦታዎች እንደሚታየው
የማቀነባበሪያ መሳሪያ እጦት አነስተኛ
ጥራት ወደአለው የማር ምርት እንዲያመሩ
4
አድርጓል፡፡ ምክንያቱም ንብ አናቢዎች
የደረሰውን ማር እየለዩ መቁረጥ
ሲገባቸው ሁሉንም ቀፎዎች በአንድ
ጊዜ ስለሚቆርጡ በጥራቱ አነስተኛ
ደረጃ የሆነ ማር ይመረታል፡፡
• አነስተኛና ጥቃቅን የህብረት ሥራ
ማህበራት በቡሬ፣ በአድአ፣ በጎማና
በአላባ እንዲጠናከሩና ልምዳቸውን
ከአምራቾች ጋር እንዲለዋወጡ
ተደርጓል፡፡ አብዛኛው የህብረት ስራ ሥዕል 1 እርስበርስ ትስስር ያላቸው አራቱ የማር
ማህበራት፣ ቡሬ ከሚገኘው ከግብርናና ማምረቻ ዘዴዎች /ክፍሎች/
ገጠር ልማት ቢሮ ካገኘው ብድር
በስተቀር ማር ከአባላቱ ገዝቶ ለአዲስ የህብረ ንብ ማር ለማምረት መኖ፣ ውሃና
አበባ ነጋዴዎች የሚሸጥ የለም፡፡ መጠለያ ያስፈልገዋል፡፡ እነዚህን አስፈላጊ
ነገሮች በአግባቡ ጠብቆ የሚያገናኝና ወጪ
ቆጣቢ በሆነ መንገድ ማር የሚያመርት
ጥራትን ማሻሻል
ንብ አንቢ መኖር አስፈላጊ ነው፡፡
• አብዛኛው የማር ምርት በከፊል
የተቀነባበረም ይሁን ያልተጣራ ማር ዋናዋና የምርት ድጋፍ ዝርዝር
ከወረዳው ውጪ ሲሸጥ አነስተኛ ጥራት መግለጫዎች የነዚህ ድጋፎችና የአጠቃቀም
ባላቸው ማሸጊያዎች ታሽጎ ነው(ለምሳሌ
ዘዴዎች በስልጠና መመሪያዎች ውስጥ
የማዳበሪያ ከረጢት)፡፡ ከንግድ ተገልፀዋል፡፡
ማቀናባበሪያዎች ጋር ትስስር በመፍጠር
አምራቾች ምርታቸውን ከፕላስቲክ
በተሰሩ መያዣዎች ወይም በማይዝጉ የተሻሻሉ ዘመናዊ ቀፎዎች
ቆርቆሮዎች እንዲሸጡ ተበረታተዋል፡፡
አጠቃቀም
በመሰረቱ ሁለት ዓይነት የተሻሻሉ
ቀፎዎችን መጠቀም ይቻላል፡፡ እነሱም
ባለፍሬም ቀፎ ወይም ዘመናዊ ቀፎና
የርብራብ (Top bar) ወይም ሽግግር ቀፎ
የሚባሉ ናቸው፡፡ ባለፉት ጊዜያት ዘመናዊ
ቀፎን መጠቀም በስፋት ተነግሮለታል።
ይህም ሆኖ የንግድ አገልግሎት ሰጪዎች
በሌሉበት ቦታ ፕሮጀክቱ ከዘመናዊ
ቀፎዎች ይልቅ የሽግግር ቀፎዎችን
መጠቀምን ሲያበረታታ ቆይቷል፡፡
የተሻሻሉ ቀፎዎችን ለማስተዋወቅ
በግብርናና ገጠር ልማት ቢሮዎች፣
መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ በምግብ
ዋስትና ፕሮግራሞች አማካኝነት የብድር
አገልግሎቶች ተሰጥተዋል፡፡ እነዚህ
ድርጅቶችና ፕሮግራሞች ብድሩን በቀጥታ
ወይም በአነስተኛና ጥቃቅን የብድር
ተቋማት አማካኝነት ይሰጡ ነበር፡፡
በተጨማሪም ፕሮጀክቱ በአላባ፣ በአፅቢና
በጎማ እንደሚፈለገው የቀፎ ብዛትና
እንደብድሩ የአመላለስ ሁኔታ እየታየ
በማይክሮ ፋይናንስ በኩል ብድር እንዲሰጥ
አመቻችቷል፡፡
ምርትን የሚመለከቱ ድጋፎች የቀፎዎች ማስቀመጫ ቦታ
የማር ምርትን ለማሻሻል ፕሮጀክቱ አያያዝ
የሚከተሉት አሰራሮች ላይ እገዛ • ቀደም ሲል ቀፎዎች የሚሰቀሉት ለንብ
አድርጓል። የሚሆን የቀስም ተከል ባለበት አካባቢ
ነበር፡፡ ይህ ዘዴ ለዘመናዊ ቀፎዎችም
• የተሻሻሉ ዘመናዊ ቀፎዎች አጠቃቀም
ተሞክሮ ነበር፡፡ ይሁንና በንቦቹ ላይ
• የቀፎ ማስቀመጫ አካባቢና የቀፎ በዱር እንሰሳት፣ በአእዋፋት፣ በጉንዳን፣
አያያዝ በተባይና በመሳሰሉት የመጠቃት አደጋ
• የንብ አያያዝ ከመድረሱም በላይ ለስርቆት የተጋለጡ
• የተጣራ ማር አመራረት ነበሩ፡፡ ለምሳሌ በአፅቢ በማገገም ላይ
በነበሩ ጫካዎች በተሰቀሉ ቀፎዎች ውስጥ
የነበሩ ንቦች በጥቁር ወፎች ጥቃት
ደርሶባቸዋል፡፡ ከዚህም የተነሳ ባሁኑ
ሰዓት ቀፎዎች ከቤት ጓሮ ወይም በቤት
ዙሪያ ጥላ ባለበት አካባቢ ይቀመጣሉ።

ንቦችና ቀፎዎችን ከጉንዳን መከላከል፣
የቀፎዎች አያያዝ ዓይነተኛ ዘዴ
ነው። ለዚህ ደግሞ የተለያዩ አካባቢያዊ
ዘዴዎችና መሳሪያዎች መጠቀም
ይቻላል፡፡
የህብረ ንብ አያያዝ
ከባህላዊ ወደ ተሻሻሉ ቀፎዎች የተሸጋገሩ
ህበረ ንብ ብዙውን ጊዜ የተሸጋገሩበትን ቀፎ
ለቀው ይወጣሉ፡፡ ይህን ችግር ለማቃለል
እንዲቻል በህብረ ንብ ማዛወርና አየያዝ
ላይ ስልጠና ተሰጥቷል፡፡
የቀለብና የውሃ አቅርቦት
የህብረ ንብ በተለምዶ ከተለያዩ ዕጽዋት
የሚያስፈልገውን አበባ መቅሰምና
ውሃም ከተፈጥሮ አካባቢ ማግኘት
ቢችልም በወቅቶች መለዋወጥ ምክንያት
የሚከሰተውን የንብ ቀሰም ተክሎች እጥረት
ለመከላከል ሲባል ተጨማሪ ቀለብ መስጠት
እየተለመደ መጥቷል፡፡ በሚገርም ሁኔታ
ንብ አናቢዎች የራሳቸውን የአመጋገብ
ስርዓት በመዘርጋት እንደ ዱቄትና
ስኳር በአንዳንድ ቦታዎች ደግሞ በርበሬ
የመሳሰለውን ተጨማሪ ምግብ ማቅረብ
ጀምረዋል፡፡ ከዚህም ሌላ ንብ አርቢዎች
የውሃ ማቅረቢያ ወይም ማጠጫ እቃዎች
ንቦችን ውሃው ውስጥ እንዳይሰምጡ
በሚከላከል መልኩ መስራት ችለዋል፡፡
በሽታና ተባይን መከላከል
በንቦችና ቀፎዎች አያያዝ ውስጥ
ከሚጠቀሱት ዋና ዋና ተግባሮች አንዱ
ተገቢውን የንፅህና አሰጣጥ መንገዶችን
መከተል ነው፡፡ ንፅህና ከተለያዩ ፈንገሶችና
ከሰም በልትል ሊከላከልልን ችሏል፡፡
የተጣራ ማር ማምረት
በመጨረሻም አብዛኛው ባህላዊ ቀፎ ማር
ሲቆረጥባቸው ጉዳት በሚያስከትልና
ጥራት በሌለው መንገድ ስለሚቆረጥ
ማሩ ከሰፈፍና ከእጭ ጋር የተደበላለቀ
ነው። ዘመናዊ ቀፎ መጠቀም ከዚህ ጉዳት
የሚከላከልና በቀላሉ ማሩን በመቁረጥ
ንፁህ ምርት ማግኘት ያስችላል፡፡
የግብዓት አቅርቦትና
የአገልግሎት አሰጣጥ ድጋፎች
የተሻሻለ የማር ምርት የማምረት ሂደትን
በስራ ለመተርጎም እንዲቻል ፕሮጀክቱ
በሚከተሉት መንገዶች እገዛ አድርጓል።
• የህብረ ንብ አቅርቦት
• ቀፎዎችንና የንብ ማናቢያ መሣሪዎችን
አቅርቦት
• የንብ ቀሰም ተክል አያያዝ
የህብረ ንብ ማባዛትና አቅርቦት
• በተለምዶ የንብ መንጋ ማር
ከሚመርትበት አካባቢ በአርሶ አደሮች
ይያዛል፡፡ በሌሎች አካባቢዎች
ማለትም ንብ እርባታ ባልተለመደባቸው
ቦታዎችና የንብ እጥረት ላለባቸው
አካባቢዎች ይሸጣል፡፡ ለዚህ ጥሩ ምሳሌ
የሚሆኑት አላባ፣ እንዲሁም በጥቂቱ
አፅቢና ቡሬ ናቸው፡፡
• ብዙ ወረዳዎች ውስጥ አዲስ የተዋወቁት
የዘመናዊ ቀፎ ይዞታ በጣም ዝቅተኛ
ሆኖ ተገኝቷል (በቡሬ 20%ብቻ)፡፡
ለዚህ ምክንያቱ የንብ መንጋውን ወደ
ዘመናዊ ቀፎ የማስገባት እውቀትና
ክህሎት አነስተኛ መሆንና በተጨማሪ
ደግሞ በአንዳንድ አካባቢዎች
በተፈጥሮ ሃብት መመናመን ምክንያት
የንቦች አለመኖር ሊሆን ይችላል።
ስለዚህ ፕሮጀክቱ የንብ መንጋን
እንዴት ማካፈል እንደሚቻል ስልጠና
ሰጥቷል።
ቀፎ መሥራት
አብዛኛውን ጊዜ ዘመናዊ ቀፎዎች
የሚመረቱት በመካከለኛ ደረጃ ላይ
በሚገኙ ኩባንያዎች ነው፡፡ የቀፎዎቹን
ጥራት የሚቆጣጠሩት የግብርናና ገጠር
ልማት ቢሮዎች ናቸው ፡፡ እነዚህ
ዘመናዊ ቀፎዎች ግን ለአርሶ አደሩ
ውድ ሆነው ተገኝተዋል፡፡ ዋጋቸው
ከተጨማሪ መገልገያዎች ውጪ ብር
550.00 ይደርሳል፡፡ ስለዚህ የአካባቢ
አናፂዎችና ፈጠራን የሚያበረታቱ አርሶ
አደሮች ከአካባቢው በሚገኝ ቁሳቁስ
የርብራብ ቀፎ ወይም ቶፕ ባር ቀፎ
የሚባለውን መስራት እንዲችሉ ስልጠና
ተሰጥቷቸዋል፡፡ በዚህም በወረዳ ደረጃ
ተጨማሪ ገቢ ሊያስገኝ የሚችል የስራ
መስክ ሊፈጠር ችሏል፡፡
የእሴት ሰንሰለት-ንብ ማነብ
የመገልገያዎችና የሰም እንጀራ
አቅርቦት
ከዘመናዊ ቀፎዎች ተገቢውን ጥቅም ልናገኝ
የምንችለው በዘመናዊ መገልገያዎች
መጠቀም ስንችል ነው፡፡ ዘመናዊ ቀፎዎች
የሰም እንጀራ ያስፈልጋቸዋል፡፡ ቀደም
ሲል የሰሙ እንጀራ በግብርናና ገጠር
ልማት ቢሮዎች ይቀርብ ነበር፡፡ በጎማ
ወረዳ ግን አንድ የንብ እርባታ መገልገያ
መሸጫ ሱቅ ጥያቄው ሲቀርብለት ሰሙ
ከጥያቄ አቅራቢው አርሶ አደር እየተሰጠው
ወይም ራሱ ሰሙን እየገዛ ሰርቶ በማቅረብ
ወደ ገበያው መግባት ቻለ፡፡ በተመሳሳይ
መንገድ ማጠኛዎችን፣ መከላከያ
ልብሶችንና ሌሎች መገልገያዎችን ገዝቶ
በማምጣት ለንብ አናቢዎች በጥሬ
ገንዘብ ወይም ማሩ ከተቆረጠ ወይም
ከተመረተ በኋላ በማር ምርት የሚከፍሉት
ታስቦ ይሸጥላቸው ጀመረ፡፡ ይህ ንግድ
እንዲያስፋፋ የመሸጫ ሱቁ ባለቤት
ብድር ተመቻችቶለታል፡፡ ይህ ተምሳሌት
በፎገራ ተከታይ ሊያፈራ ችሎ የግል ሱቅ
ተከፍቷል፡፡ በአድአ ደግሞ የምሥራቅ
ሸዋ ንብ አናቢዎች ህብረት የንብ ማነቢያ
መገልገያዎችና ግብአት የሚሸጥበት ሱቅ
አቋቁመዋል፡፡
የንብ ቀሰም ዕፅዋት አያያዝ
የንብ ቀሰም ዕፅዋት የሚገኘው በተፈጥሮ
ከበቀሉ ወይም ሰው ተክሎ ካበቀላቸው
ዕፅዋቶች ነው፡፡ የንብ ቀሰም ዕፅዋት
አቅርቦት ከቦታ ቦታና ከወቅት ወቅት በእጅጉ
የሚለያይና የተስተካከለ የአቅርቦት ስልት
ለመንደፍ የዳሰሳ ጥናት የሚያስፈልገው
ነው፡፡ በተለያዩ አካባቢዎችና ወረዳዎች
ለምሳሌ በአፅቢና በፎገራ በተደረጉ የግጦሽ
መሬት ማሻሻያ ድጋፎች የተነሳ የአበባ
ምርቶችና የተፈጥሮ አበቦች የአበቃቀል
ወቅታቸውን ጠብቀው የሚበቅሉት
እንዲስፋፉ ረድቷል፡፡ ፕሮጀክቱ በእነዚህ
የአበባ ክምችቶች አካባቢ የሚኖሩ አርሶ
አደሮችን የዚህ ዕድል ተጠቃሚ እንዲሆኑ
አበረታቷል፡፡ ከተተከሉ ዕፅዋቶች
የሚገኘው የንብ ቀሰም ዕፅዋት አብዛኛውን
ጊዜ ለከብት መኖ ከተተከሉ ተክሎች
ወይም ለምግብነት ከሚውሉ ተክሎች
የሚገኝ ነው፡፡ ለዚህ ጥሩ ምሳሌ የሚሆነው
የአልፋአልፋ ተክል፣ ሴስፓንያ ሊዩካኒያ
የመሳሰሉት ሲሆኑ ከምግብ ተክሎች ደግሞ
የቡና ተክል፣ የቅባት እህሎችና የፍራፍሬ
ዛፎች የመሳሰሉት ናቸው፡፡
5
www.ipms-ethiopia.org

ተጨባጭ ወይም ሊለኩ የሚችሉ ግኝቶች

ምርት፣ ምርታማነትና ገቢ
በ2000 ዓ.ም ፕሮጀክቱ ዘመናዊ ቀፎ
በሚጠቀሙና በባህላዊ ቀፎ በሚጠቀሙ
ቤተሰቦች መሃል ያለውን ልዩነትና
ያሳደረውን ተፅዕኖ ለማወቅ የዳሰሳ ጥናት
አድርጎ ነበር፡፡ በተደረገው ጥናት በሁሉም
ጣቢያዎች የተሻሻሉ ዘመናዊ ቀፎዎችን
ከዘመናዊ አሰራር ጋር የሚጠቀሙ
ቤተሰቦች በአማካይ የተሻለ ቁጥር ያለው
ቀፎ አላቸው (ዘመናዊም ባህላዊም)።
የዓመት የማር ምርታችውም ከፍተኛ
ስዕል2: አማካኝ የማር ምርታማነት በቀፎ አይነት ስዕል2 አማካኝ የማር ምርታማነት በቀፎ አይነት
ነው፡፡ የተሻለ ዓመታዊ ገቢም አግኝተዋል
(ግራፍ 2 እና 3 ይመልከቱ)፡፡ በአላባ
ወረዳ እያንዳንዳቸው 5 የተሻሻሉ ቀፎዎች የአገልግሎት ዋጋ 60
ባሏቸው 17 አርሶ አደሮች ላይ የቀፎ ሳንቲም ለያንዳንዱ የሰም 30
ምርታማነት መረጃ ተወስዶ በአማካይ 13 እንጀራ ያስከፍላል፡፡ 25
ኪሎ ግራም ማር በቀፎ በመጀመሪያው
ዓመት የተገኘ ሲሆን በሁለተኛው ዓመት በአከባቢ በተሰሩ 20
38 ኪሎ ግራም ማር በቀፎ ማምረት የማር ማጣሪያ
መቻላቸውን ያረጋግጣል፡፡ የሚጠቀሙ አነስተኛ 15
የማር ማቀናበሪያዎች
በአብዛኛው ማር 10
የግብዓት አቅርቦትና ግብይት አምራቾች ለራሳቸው
ቀፎ ይጠቀሙባቸዋል። 5
የህብረ ንብ ማራባት በአፅቢ፣ በፎገራ፣ ለጎረቤት አርሶ
በቡሬና በአላባ በሚገኙ አንዳንድ ማር አደሮችም በቀን 50 0
አምራቾች ተጀምሮ ነበር፡፡ ነገር ግን ብር ወይም በቀፎ 10
እስካሁን ድረስ አብዛኛው አምራች ብር ሂሳብ የአገልግሎት ስዕል3: አማካይ የማር ምርት በቤተሰብ
ያረባውን ንብ ለገበያ አያቀርብም። በቡሬ ያስከፍላሉ፡፡
የሚገኙ አንዳንድ የሰለጠኑ አርሶ አደሮች
ከስልጠናው ያገኙትን አዲስ ትምህርት
ለጎረቤት አርሶ አደሮች ሲያካፍሉ
ስርዓተ ፆታ እጥረት ሊከሰት ይችላል፡፡ በሌላ በኩል
በባህላችን የማር ማምረት ሥራ በወንዶች ደግሞ በመሬት አያያዝ ወይም በአፈር
ተስተውለዋል፡፡ የህብረ ንብ ፍላጎት
የበላይነት የተያዘ ስራ ነው። ምክንያቱም አጠባበቅ ስራ ላይ በተደረጉ ለውጦች
እየጨመረ በመሄዱ ገበያ ላይ በአንዳንድ
ቀፎዎች የሚሰቀሉት በጫካ ውስጥና ረዘም እንዲሁም የግጦሽ መሬት እንዲያገግም
ቦታዎች ዋጋው በእጥፍ እያደገ ሄዷል።
ባለ ዛፍ ላይ ስለሆነና የማር አቆራረጡም ሲደረግ (በአፅቢና በፎገራ እንደታየው)
የአንድ ህብረ ንብ ዋጋ እስከ ብር
ብክነት የተሞላበትና ቆራጩን ለአደጋ በበጋ ወራት ብዙ አበቦች እንደበቀሉና
500.00 ድረስ ማውጣት ችሏል (ዋጋው
የሚያጋልጥ ነው፡፡ ይሁንና ጥቂት አዎንታዊ ተጽእኖ ማሳደሩ ተስተውሏል።
እንደገበያው ሁኔታና የህብረ ንቡ መንጋው
ሴቶች ጠጅ ጠምቀው ከመሸጥ ጥቅም የመስኖ ስራዎችም በድርቅ ወራት አበቦች
ጥራት ሊለያይ ይችላል)፡፡ ከዚህ የተነሳ
እንደሚያገኙ ታውቆአል፡፡ በብዛት እንዲበቅሉ ያደርጋሉ (ለምሳሌ
የህብረ ንብ ማርባት አትራፊ የሆነ ስራ
የሽንኩርት ዘር)፡፡
ሆኗል፡፡ በዚህም ምክንያት ፕሮጀክቱ
አሁን ግን ፆታን ከግምት ያስገባ ስልጠና
እጥረት በታየባቸው ቦታዎች የህብረ ሆኖም የተለያዩ የፀረ ተባይ መድሃኒቶችና
ስለሚሰጥና አሰራሩን ቀና የሚያደርግ
ንብ ማርባት ለሚችሉ ልዩ አርሶ አደሮች የፀረ አረም መድሃኒቶች በንብ መንጋ
የተሻሻለ ቀፎ በጓሮ በማስቀመጥ የንብ
ስልጠና እንዲያገኙ አድርጓል፡፡ ላይ አሉታዊ ተፅዕኖ እንደሚያሳድሩ
ማነብ ሥራ መስራት መቻሉ ለሴቶች
የተመቻቸ ሥራ ሆኗል፡፡ በአሁኑ ሰዓት ለመገንዘብ ተችሏል፡፡
በቡሬ፣ በጎማ፣ በፎገራና በአላባ የአካባቢ
አናፂዎች ወይም አርሶ አደሮች ቀፎ በአንዳንድ ወረዳዎች ጥቂት ሴት ንብ
መስራት እንደቀጠሉ ናቸው፡፡ ይህ አናቢዎች ይገኛሉ፡፡ ተዋናዮችና ተሳትፎ
ነው ሊባል የሚችል ችግር እስካሁን
የንብ ሃብት የእሴት ሰንሰለት ማሻሻያ ዘዴ
አልገጠመም፡፡
የአካባቢ ጥበቃ ከመጠቀም የተነሳ ከአዳዲስ የንብ እርባታ
በጎማ የሰም እንጀራ አቅርቦት እንደቀጠለ የንብ ማነብ ስራ ከሌሎች የግብርና እሴት ተዋናዮች ጋር ትስስር መፍጠር
ነው፡፡ የሰም እንጀራ መጋገሪያ መሳሪያ ስራዎች ጋር ባለው አዎንታዊ ግንኙነት ከመቻሉም በላይ አዳዲስ ተሳትፎዎችም
ለመግዛት ከብር 5000 እስከ ብር 7000 ይታወቃል፡፡ ይኸውም ንቦች ከአበባ ወደ ብቅ እያሉ ናቸው፡፡
ያስፈልጋል፡፡ በጎማ የሚገኝ አንድ አበባ በሚያደርጉት የመቅሰም ሂደት
ባለሱቅ የሰም እንጀራን በተለያየ መጠን ሰብሉ ጥሩ ፍሬ እንዲያፈራ ስለሚያደርጉ
ያመርታል፡፡ ሙሉ መጠን የሆነው የግብርና ስራውን ይደግፋሉ፡፡
እያንዳንዱ ብር 10 ሲሸጥ አነስተኛ
መጠን ያላቸው ደግሞ ከብር 2-3 ይሁንና በአነስተኛ ደረጃም ቢሆን
ያወጣሉ። የሰም መግዣ ዋጋ በኪሎ 60 በአንዳነድ ቦታዎች በንብ ማነብ
ብር ነው። 1 ኪሎ ሰም 10 ትልልቅ መጠን ሥራ ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ ሲደርስ
ያለው እንጀራ ይወጣዋል፡፡ የራሳቸውን ተስተውሏል፡፡ ይኸውም የሰብል ዓይነት
ሰም ይዘው ለሚመጡ ማር አምራቾች ሲለወጥ (በፎገራ የቅባት እህል ላይ
እንደታየው አይነት ለውጥ) የንብ መኖ

6

አስተምሮቶች፣ ተግዳሮቶችና ጠቃሚ አስተያየቶች
የግብርና ኤክስቴንሽን ግብይት
የምርታማነት ማሻሻያና የገበያ ስኬት በከፍተኛ መጠን ለንግድ ከሚያቀነባብሩ
ፕሮጀክት የተጠቀመው ዘዴ በንብ ማነብ ተዋናዮች ጋር የሚደረገው ግንኙነት
እሴት ሰንሰለት ውስጥ ለየወረዳው እስከ አሁን ወደ መደበኛ ኮንትራት
ተስማሚ የሚሆነውን የግብይት፣ የግብዓት ውስጥ አልገባም፡፡ ምክንያቶቹም
አቅርቦትና የማር ምርት ማሻሻያዎችን አንደኛ አቅርቦቱ አናሳ በመሆኑ ሁለተኛ
ለመንደፍ አስችሏል፡፡ የፍላጎት መዋዠቅ ስለሚታይበት ሶስተኛ
ጥራት ያለው ማር ባለመኖሩና በዋጋ ላይ
የንብ ማነብ የእውቀትና የሙያ እጥረት
ከስምምነት አለመድረስ እንዲሁም የዋጋ
በመንግስት ሰራተኞችና በንብ አንቢዎች
ማበረታቻ ባለመኖሩ ናቸው፡፡
መኖሩ ስለሚታወቅ አማራጭ የእውቀት
አጠቃቀምና የክህሎት ማዳበር ስርዓት በንብ አናቢዎችና በንግድ ተዋናዮች
በተሳካ መልኩ ስራ ላይ ውሏል፡፡ መካከል ያለውን ግጭት ለማስቀረት
በተጨማሪም የንብ አንቢዎች ያመነጩት ወኪሎቻቸው ወይም ባሕላዊ ነጋዴዎች
እውቀት ወይም ከኢንተርኔት ላይ ከአቀነባባሪ ተቋም ተዋናይ ጋር ትስስር
የተገኘ እውቀት እንዲሁም ከንብ ማነብ መፍጠር የሚያስችል ዘዴና ብልሃት
ኢንዱስትሪ የተገኙ አሰልጣኞች ተሳትፎ መፈለግ ይኖርባቸዋል፡፡
እንደ አንድ የእውቀትና የክህሎት
ማዳበሪያ ዘዴ ተወስደዋል፡፡ በተወሰነ መልከዓ ምድራዊ ክልል ውስጥ
በበቂ ሁኔታ የደረጀ ማለት ከ50-60
ፕሮጀክቱ የኤክስቴንሽን ሰራተኞችንና የሚደርሱ ቀፎዎች ላይ ማምረት ከተቻለ
የአምራቾችን እውቀትና ሙያ የግል ወይም የህብረት ስራ ማህበራት
የሚያበረታታ ዘዴ የሚጠቀም ቢሆንም በዘመናዊ ቀፎ መስራት አዋጪ
ለወደፊቱ በንብ ማነብ ብቃት ያላቸው ይሆንላቸዋል፡፡ የአነስተኛና ጥቃቅን
ባለሙያዎችና አምራቾችን የማፍራት የብድር ተቋማትም እነዚህን አነስተኛ
ሃላፊነት የተሰጠው የትምህርት ተቋም ላይ ማምረቻዎችን በገንዘብ መደገፍ
ትኩረት ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ይኖርባቸዋል፡፡
የንብ ማነብ የእሴት ሰንሰለትን ለማበልፀግ
የተጣራ ማር አቅርቦት የአካባቢ
ቁልፍ የሆኑትን የንብ አንቢዎች
የገበያ ፍላጎትን እየበለጠ ከሄደ ያሉት
የእውቀትና የግብዓት አቅራቢዎች
የግል ወይም የህብረት ስራ ማህበራት
የአገልግሎት ሰጪዎችና የግብይት
አምራቾችን ከከተማ የግብዓት ማዕከላት
ተጠሪዎች የእርስ በርስ ትስስር መፍጠር ወይም አቀነባባሪዎች ጋር ለማገናኘት
ነው፡፡ ይጠቅማሉ፡፡
የእሴት ሰንሰለት-ንብ ማነብ
ምርት
ንብ ማነብ ወደ ንግድ ለመግባት ገና
በሆነበት ጊዜና ለግብዓት አቅርቦት፣
ማቀናበርና ግብይት የሚቀርቡ ድጋፎች
ውሱን በሆኑበት ጊዜ የኬንያ ቶፕ ባር
(Kenya Top Bar) ወይም የሽግግር
ቀፎዎችን መጠቀም ያስፈልጋል፡፡
በአየር ንብረት መዛባት የተነሳ ምርት
ባልታሰበ መጠን ሊዋዥቅ ይችላል፡፡
አብዛኛው አርሶ አደር በቂ ምርት ለማግኘት
ቢያንስ ሁለት ዓመት ያስፈልገዋል፡፡
በአካባቢ ከሚኖረው የንብ ቀሰም ዕፅዋት
ክምችትና ከአርሶ አደሩ የግል ችሎታና
አቅም ጋር እየታየ አንድ አርሶ አደር
ሊኖረው የሚገባ የንብ ቀፎ ብዛት ከፍና
ዝቅ ሊል ይችላል፡፡ ለንብ ማነብ ቴክኖሎጂ
የሚሰጥ የብድር ድጋፍም ይህንን መሰረት
ያደረገ መሆን ይኖርበታል፡፡
የግብዓት አቅርቦት
ለተለያዩ ግብዓቶችና አገልግሎቶች
አቅርቦት አማራጭ ዘዴዎች ብቅ ብቅ
እያሉ ነው፡፡ አብዛኛውን አማራጭ የያዙት
የግሉ ዘርፍ ተዋናዮች ናቸው፡፡ አማራጭ
አቅርቦት፣ የህብረ ንብ ማምረትን፣ የሰም
እንጀራ መስራትን፣ መገልገያዎችን
ማምረትና ማቅረብ እንዲሁም በባለሙያ
አርሶ አደሮችና አናፂዎች ቀፎ መስራትን
ያጠቃልላል፡፡
ለዘመናዊ ቀፎዎች የሚያስፈልገውን
እንጀራ መስሪያ ሰም ለመስራትና
እየጨመረ የሚሄደውን የሰም ፍላጎት
ለማርካት ባህላዊና የሽግግር ቀፎዎችም ጎን
ለጎን እንዲያመርቱ መደረግ አለባቸው፡፡
7
የሕብረት ሥራ ማህበራት ተመሳሳይ
ግበዓት ሊያቀርቡ ይችላሉ፡፡ይህን
ለማድረግ የግብርና ንግድ ሥራ
አስተሳሰብ ሊኖራቸው ይገባል፡፡

በገበያ መር የንብ ማነብ ሥራ ላይ

በተሰማሩ ወረዳዎች ውስጥ የማር
ምርት ግብይትንና የግብዓት አቅርቦትን
እንዲሁም የአገልግሎት አሰጣጥን
አጣምረው በግልም ይሁን በማህበር
የሚሰሩ ክፍሎች እንደ ንግድ ሥራ
ሞዴል ሊታዩ ይገባል፡፡ይህን ለመደገፍና
ለማበረታታት ብድርም ሊመቻችላቸው
ይገባል፡፡

የምርምር ውጤቶችና ህትመቶች

ለህትመቶችና ሌሎች ዶክመንቴሽን

ፕሮጀክት ድረ ገፅ: http//:www.ipms-ethiopia.org

የኢትዮጵያ ግብርና ፖርታል: http//:www.eap.gov.et

በኢትዮያ ፌደራል ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ

Canadian International Agence canadienne de የግብርና ሚኒስቴር
Development Agency développement international Federal Democratic Repulic of Ethiopia
Ministry of Agriculture

የህ ፅሁፍ ክርኤቲቭ ኮመንስ የሚባለውን የፈጠራ መብት የያዘ ስለሆነ ያለ ባለመብቱ ፍቃድ ከንግድ በስተቀር ጥቅም ላይ ማዋል ይቻላል። ታህሳስ 2005