Çevrimiçi Öğrenmeye Hazırbulunuşluk ve Bilgi Arama Stratejilerinin Karmaşık Görev

Performansını Yordayıcılığının İncelenmesi

Dr. Arif AKÇAY

Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Öğretim Teknolojileri Anabilim Dalı,
Merkez, KASTAMONU
e-posta: aakcay@kastamonu.edu.tr

Özet
Çevrimiçi öğrenme ortamları öğretim süreçlerine sağladığı esneklik, erişilebilirlik, açıklık gibi yararları
sayesinde popüler hale gelmiş, fırsat eşitliği sağlamıştır. Sağladığı bu yararları sayesinde öğrenciler ve
profesyoneller tarafından aktif olarak kullanılmaktadır. Bu öğrenme ortamlarında yapılan öğretim
bireylerin üst düzey düşünme beceri sergilemelerini, problem çözmelerini, bilişsel esnekliğe sahip
olmalarını gerektirmektedir. Çevrimiçi öğrenme ortamlarında bu tür becerilerin işe koşulduğu görevler
bulunmaktadır. Öğrencilerin kendi görevlerinin farkında olmaları, bu görevleri gerçekleştirirken
birden fazla bilgilerinin, becerilerinin, davranışlarının ve tutumlarının, bilişsel süreçlerinin farkında
olmaları ve yönetmeleri gereklidir. Karmaşık görevler olarak adlandırılan bu görevleri gerçekleştirirken
öğrencilerin kullandıkları yöntemler, araç-gereç ve kaynaklar, izledikleri yollar farklılaşmaktadır. Birey
anlayışının hâkim olduğu öğretimlerde her öğrencinin kendi bilişsel stratejilerinin, öğrenme
süreçlerinin, hızlarının ve anlayışlarının farklı olduğu söylenebilir. Bu da karmaşık görevlerde
öğrencilerin bireysel farklılıklarının olduğunu göstermektedir.
Karmaşık görevleri gerçekleştirirken çevrimiçi öğrenme ortamlarının birtakım avantajları vardır. Bu
ortamlar içerik bakımından zengin, zaman ve mekân bakımından esnek, kendine özgü bilgiye erişim
imkanları, çözümlemesi, öneri sunma fırsatlarına sahiptir. Bu sayede öğrenciler karmaşık görevleri
gerçekleştirirken yararlanabilmekte, bu görevleri çevrimiçi ortamlarda tamamlayabilmektedirler. Tam
aksine, erişilen bilginin çok fazla olmasından kaynaklanabilecek kaybolma, çözümleme hataları,
kontrol kaybı, organizasyon bozukluğu gibi durumlarda karmaşık görevleri gerçekleştirme
performanslarını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, çevrimiçi öğrenme ortamlarından yararlanırken bazı
gereklilikler söz konusudur. Öğrenciler bu ortamlarda öğrenme gerçekleştirmeden önce öğrenme
sorunluluklarını alması, motivasyona sahip olması, öğrenmeleri üzerinde kontrolünün olması,
bilgisayar ve interneti kullanması iletişim içerisinde olması gereklidir. Bunlar sayesinde etkili ve verimli
çevrimiçi öğrenme yapılabilecektir.
Bu çalışmanın amacı çevrimiçi öğrenme hazırbulunuşluğu, bilgi arama stratejileri ve karmaşık görev
performansı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda “çevrimiçi öğrenme
hazırbulunuşluğunun ve bilgi arama stratejilerinin karmaşık görev performansını yordamakta mıdır?”
sorusuna cevap aranmıştır.
Araştırmada ilişkisel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya daha önceden çevrimiçi öğrenme
gerçekleştirmiş 319 üniversite öğrencisi katılım göstermiştir. Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme
hazırbulunuşluklarının belirlemek için “Çevrimiçi Öğrenme Hazır Bulunuşluk Ölçeği”, çevrimiçi bilgi
arama stratejilerini belirlemek için “Çevrimiçi Bilgi Arama Stratejileri Envanteri” ve karmaşık görev
performanslarını belirlemek için “E-Öğrenme Ortamlarında Algılanan Karmaşık Görev Performans
Ölçeği” kullanılmıştır. Toplanan veriler analiz edilirken, betimleyici analizler ile Çoklu Doğrusal
Regresyon Modeli Analizi kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda öğrencilerin çevrimiçi öğrenme hazırbulunuşluklarının ve bilgi arama
stratejilerinin karmaşık görev performansı ile aralarında anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Bu ilişki
doğrultusunda yapılan analiz sonucunda çevrimiçi öğrenme hazırbulunuşluğu ile bilgi arama
stratejilerinin karmaşık görev performansını anlamlı şekilde yordadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: karmaşık görev, problem çözme, çevrimiçi öğrenme, bilgi arama, hazırbulunuşluk