You are on page 1of 4

१३.

दोषोप मणीया यायः


वात योप मः :
वात योप मः नेहः वेदः संशोधनं मृ |
वा ललवणो णा न भो या य य मदनम्||१||
वे नं ासनं सेको म ं पै कगौ डकम्|
न धो णा ब तयो ब त नयमः सुखशीलता||२||
द पनैः पाचनैः स ाः नेहा ानेकयोनयः|
वशेषा मे प शतरसतैलानुवासनम्||३||
प योप मः :
प य स पषः पानं वा शीतै वरेचनम्|
वा त कषाया ण भोजना यौषधा न च||४||
सुग शीत ानां ग ानामुपसेवनम्|
क ठे गुणानां हाराणां मणीनामुरसा धृ तः||५||
कपूरच दनोशीरैरनुलेपः णे णे|
दोष माः सौधं हा र गीतं हमोऽ नलः||६||
कफ य उप मः :
े मणो व धना यु ं ती णं वमनरेचनम्|
अ ं ा पती णो णं कटु त कषायकम्||१०||
द घकाल तं म ं र त ी तः जागरः|
अनेक पो ायाम ता ं वमदनम्||११||
वशेषा मनं यूषः ौ ं मेदो नमौषधम्|
धूमोपवासग डू षा नःसुख वं सुखाय च||१२||
उप म य कालः :
चय एव जये ोषं कु पतं व वरोधयन्|
सवकोपे बलीयांसं शेषदोषा वरोधतः||१५||
शु च क सा :
योगः शमये ा धमेकं योऽ यमुद रयेत|्
नाऽसौ वशु ः शु तु शमये ो न कोपयेत|् |१६||
दोषग त :
ायामा मण तै याद हताचरणाद प|
को ा ाखा ममा ण त वा मा त य च||१७||
शाखा द यः कथं दोषाः को ं या त ? इ याह - - - -

दोषा या ततथा ते यः ोतोमुख वशोधनात्|


वृ ाऽ भ य दना पाका को ं वायो न हात्||१८||
त ा वल बेरन् भूयो हेतु ती णः|
ते काला दबलं ल वा कु पय य या ये व प||१९||
अग तु दोष च क सा :
आग तुं शमये ोषं ा ननं तकृ य वा|
तय गत दोष च क सा :
ाय तय गता दोषाः लेशय यातुरां रम्||२१||
कु या तेषु वरया दे हा नबल वत् याम्|
शमये ान् योगेण सुखं वा को मानयेत्||२२||
ा वा को प ां यथास ं व नहरेत्|
साम ल ण :
ोतोरोधबल श ं गौरवा नलमूढताः||२३||
आल याप न ीवमलस ा च लमाः|
ल ं मलानां सामानां, नरामाणां वपययः||२४||
आम :
ऊ मणोऽ पबल वेन धातुमा मपा चतम्|
मामाशयगतं रसमामं च ते||२५||
साम :
आमेन तेन स ृ ा दोषा या षताः|
सामा इ युप द य ते ये च रोगा त वाः||२७||
सामदोष च क सा :
पाचनैद पनैः नेहै तान् वेदै प र कृ तान्||२९||
शोधये ोधनैः काले यथास ं यथाबलम्|
शोधन काल :
ावणे का तके चै े मा स साधारणे मात्||३३||
ी मवषा हम चतान् वा वाद नाशु नहरेत्|
औषधसेवन काल :
यु यादन म ादौ म येऽ ते कवला तरे|
ासे ासे मु ः सा ं सामु ं न शचौषधम्||३७||
कफो े के गदे ऽन ं ब लनो रोगरो गणोः|
अ ादौ वगुणऽे पाने, समाने म य इ यते||३८||
ानेऽ ते ातराश य, सायमाश य तू रे|
ास ासा तयोः ाणे े मात र न||३९||
मु मु वष द ह मातृट् ासका सषु|
यो यं सभो यं भैष यं भो यै रै रोचके ||४०||
क ा पे क ह मासु सामु ं लघुभो जनाम्|
ऊ वज ु वकारेषु व काले श यते||४१||

You might also like