ordonans z Villers-Cotteret z 1539 i z ordonansie z 1670 (o postępowaniu karnym)

wszędzie wszczynany z urzędu lub przez specjalny organ, na podstawie wiadomości, doniesień,
informacji, famy publicznej, schwytania na gorącym uczynku
- odrodzenie się instytucji rugowników
- zasady wspólne dla wszystkich krajów
- teoria dowodów formalnych – wiązała sędziego w zakresie oceny ich wartości, klasyfikacja
dowodów wg ich wartości; zeznania świadków oceniane przez pryzmat pozycji społ., do dowodów
domniemanych (pośrednich): poszlaki (indicia)
- zwolnienie z tortur osób wyższych stanów
- w razie nieudowodnienia – uwolnienie od sądu, możliwość wznowienia w każdej chwili
postępowania w razie pojawienia się nowych dowodów czy poszlak; w prawie niemieckim, przy
dowodach częściowych (o wartości ½ pełnego dowodu) – kara z podejrzenia, łagodniejsza
- rozprawa końcowa – ustna i jawna, z reguły czysta formalność
- ograniczona możliwość odwołania się od wyroku
- specjalny tryb w procesach o czary: do wszczęcia jakiekolwiek doniesienia, nawet nominacja –
wskazanie imienia na torturach przez skazaną czarownicę; do wyroku skazującego – dowody
domniemane; brak ograniczeń co do świadków; rozbudowany system tortur; środkiem dowodowym
– zwyczaj „pławienia” domniemanych czarownic; metoda szukania na ciele diabelskich znaków za
pomocą nakłuć; w czasie procesu przetrzymywanie w beczkach

Ordonans z Moulins (1560)

Na mocy ordonansu z Moulins z 1566 r. (art. 54) wprowadzonoograniczenie dowodu ze świadków,
które powtórzone zostało następnie w Kodek-sie cywilnym z 1804 r. (art. 1341). W okresie
wcześniejszym, zgodnie z zasadą témoins passent lettres, dowód ze świadków miał większą wartość
niż dokumen-ty. W ordonansie z Moulins wprowadzono natomiast zakaz jego przeprowadzaniadla
udowodnienia zawarcia kontraktu powyżej 100 liwrów i dopuszczania zeznań przeciwko lub ponad
osnowę dokumentu. Na mocy ordonansu z Villers-Cotterêts(art. 132, 133) i z Moulins (art. 58)
usankcjonowano obowiązek rejestracji darowizn w kancelariach sądów królewskich. Substytucje
deikomisarne zostały ograniczone i wprowadzono obowiązek ich ogłaszania na mocy ordonansu z
Orleanu (art. 58) i z Moulins (art. 57). Zachodzące natomiast od XIII w. przeobrażenia w procedurze
karnej ukonstytuowane zostały w ordonansach z 1498 i 1539 r

Ordonans o Prawie cywilnym (1667)

ordonansem nad którym podjęto prace w pierwszej kolejności był aktz zakresu procedury cywilnej.
Projekt zredagowany został przez komisję złożo-ną z adwokatów i radców stanu, którym
przewodniczył Henri Pussort, wuj J.B.Colberta. Wszystko było gotowe do złożenia w Radzie
Sprawiedliwości, kiedyinterwencje pierwszego prezydenta Parlamentu Paryża Guillaume’a de
Lamoig-nona nadały przedsięwzięciu trochę inny kierunek. Próbował on przeforsowaću króla realny
udział sędziów w reformie procedury cywilnej, zgłaszając jedno-cześnie własne propozycje w tym
zakresie. Ludwik XIV wyraźnie podtrzymywałkierownictwo J.B. Colbert
, niemniej jednak członkowie Parlamentu zostali do- puszczeni do nalnego odczytywania projektu
przed mieszaną komisją, w którejskład wchodzili oni sami, radcy stanu i
maîtres des requêtes. Sprawozdania z tych posiedzeń zostały opublikowane. Najwięcej uwag wygłosili
H. Pussort i G. deLamoignon. Przygotowany w ten sposób projekt poddany został rewizji
RadySprawiedliwości, a następnie promulgowany jako
Ordonnance civile touchant laréformation de la justice
w kwietniu 1667 r Stanowił kompleksowy i drobiaz-gowy kodeks procedury cywilnej. Podzielony
został na 35 tytułów. Podstawo-wym celem, jaki postawili sobie redaktorzy, było ujednolicenie
postępowania, jednoznaczne określenie obowiązujących w nim zasad oraz ograniczenie formal-ności i
niepotrzebnych pism.

Ordonans o handlu (1673)

Wydanie Ordonansu o handlu (Ordonnance du commerce) z marca 1673 r było długo
przygotowywane przez J.B. Colberta. Na początku lat siedemdzie-siątych zlecił kilku kompetentnym
osobom przygotowanie memoriałów w tymzakresie. Wśród nich był J. Savary, ceniony kupiec z
długoletnią praktyką, któryrównież publikował na temat prawa handlowego. J.B. Colbert utworzył
RadęReformy (Conseil de réforme), której przewodniczył co prawda H. Pussort, aledecydujący głos w
sprawach merytorycznych należał do Jacques’a Savary’ego.Projekt stanowił bowiem punkt wyjścia do
prac nad ordonansem. Zredagowany przez Radę akt stanowił pierwszy kodeks handlowy na świecie,
zawierał jednakże przepisy dotyczące wyłącznie handlu lądowego.

Ordonans o marynarce (1681)

Normy zawarte w jednym i drugim zostały w dużej częściskopiowane w trakcie redakcji Kodeksu
handlowego z 1807 r.: księga I i IV ba-zowała na przepisach Ordonansu o handlu, księga II natomiast
na rozwiązaniachdotyczących handlu morskiego zawartych w ordonansie z 1681 r. Warto
takżezaznaczyć, że w zakresie prawa morskiego w kwietniu 1689 r. doszło do promul-gacji innego
wielkiego ordonansu (Ordonnance concernant les armées navaleset les arsenaux de marine). Był on
niezwykle obszerny, składał się z 23 ksiąg,dotyczył jednak głównie marynarki wojennej. Przewidywał
m.in. w celu poboruzałogi system klas (I-VIII) stanowiący pierwowzór obowiązującego obecnie sy-
stemu tzw.
inscription maritime

Czarny Kodeks (1685)

Edykt z marca 1685 r. w sprawie niewolników ( Édit du roi touchant ladiscipline des esclaves négres
des îles de l’Amerique française), nazywany rów-nież Czarnym kodeksem (Code noir ), stanowił
pierwszy akt prawny w cało-ści stosowany wobec czarnych i białych przedstawicieli populacji.
Obejmowałswoim zakresem regulację kwestii społecznych, wyznaniowych i patrymonial-nych
pomiędzy tymi grupami. Zredagowany został na podstawie memoriałówsporządzonych przez
administratorów wysp, nad którymi prace zlecono jużw 1681 r. Po przywróceniu przez Napoleona
niewolnictwa, stosowano go rów-nież w XIX wieku
Ordonans o darowiznach (1731)

Ordonans o darowiznach z lutego 1731 r.(Ordonnance pour xer la jurispru-dence sur la nature, la
forme, les charge & les conditions des donations), w pre-ambule do którego ustawodawca wyraźnie
zaznaczał, iż ten jednolity akt prawnyobowiązujący w całym królestwie stanowi jedynie „pierwszy
przykład realiza-cji planu [stworzenia zbioru ustaw/praw], jaki przedłożyliśmy” ( premier exem- ple
de l’exécution du plan [de corps des lois] que nous nous sommes proposés);

Ordonans o testamentach (1735)

Ordonans o testamentach z sierpnia 1735 r.(Ordonnance concernant les te- staments), wydany,
podobnie jak poprzedni w celu likwidacji „odmienności, róż-norodności w orzecznictwie” (variété,
diversité de jurisprudence)

Ordonans o substytucjach fideikomisarnych (1747)

Ordonanso substytucjach deikomisarnych z sierpnia 1747 r.(Ordonnance concernant les
substitutions). Normy zawarte w tych trzech aktach prawnych zostały w dużejmierze inkorporowane
do treści Kodeksu cywilnego z 1804 r