Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

16 lipca 1789 roku Lord Dorset, brytyjski ambasador w Paryżu, wysłał następujący raport o
szturmie na Bastylię i rewolucji w Paryżu:

„Napisałem do Ciebie, Wasza Miłość, dwunastego by poinformować o usunięciu

monsieur Neckera z rady jego wysokości. Teraz muszę Waszej Miłości zdać
sprawę z ogólnej rewolty dnia 14 lipca wraz z nadzwyczajnymi okolicznościami,
które temu towarzyszyły...

W niedzielę wieczorem, 12 lipca, wszelkie wojska opuściły stolicę i motłoch

pozostał niepodzielnym panem wszystkiego. Oddać im należy, jednakże, że
choć byli pozbawieni kontroli, nie miały miejsca zbrodnie na tle materialnym;
cała ich uwaga skupiona była na spaleniu kilku barier celnych otaczających
Paryż.

Bardzo wcześnie rano w poniedziałek zdobyto opactwo St-Lazare, w którym

oprócz znacznych ilości kukurydzy znaleziono także broń i amunicję. Wtedy w
mieście zapanowała ogólna konsternacja: zamknięto wszystkie sklepy; ustały
wszelkie publiczne i prywatne roboty i mało kto widziany była na ulicach poza
Garde Bourgeoise, tymczasową policją chroniącą własność prywatną.

Rankiem we wtorek 14 lipca Szpital Weteranów Wojennych został wezwany do

poddania się i został przejęty z nieznacznym tylko oporem. Wszelkie działa, broń
ręczną i amunicję znalezione tam natychmiast przejęto i każdy, kto chciał się
uzbroić, został wyposażone w to, co konieczne...

Wieczorem spory oddział z dwoma działami pojechał do Bastylii by żądać

amunicji, która się tam znajdowała, gdyż Garde Bourgeoise nie była wtedy
odpowiednio wyposażona. Oddział wyprzedzała flaga rozejmu i odpowiedziano
na nią... Zarządca, markiz de Launey, wbrew wszelkim regułom, oddał strzały
do oddziału i zabił kilka osób.

Te poczynania tak rozsierdziły motłoch, że ruszyli na bramę z determinacją

przedarcia się przezeń siłą, o ile to możliwe. Zarządca zgodził się wpuścić
pewną liczbę pod warunkiem, że nie popełnią oni żadnej agresji. Zgodzono się
na te warunki i pododdział w liczbie około czterdziestu ludzi został wpuszczony,
jednakże most zwodzony natychmiast podniesiono znów, a całą grupę
natychmiast zmasakrowano.

To pogwałcenie honoru, tym gorsze przez tak wyraźny akt nieludzkiego

okrucieństwa, wzniecił ducha zemsty oraz tumult, jakiego naturalnie można by
się spodziewać: dwa działa natychmiast umieszczono przed bramą i wkrótce
powstała wyrwa, która... zaskutkowała nagłym poddaniem się tej fortecy.

Markiz de Launey, główny strzelec, krawiec oraz dwóch weteranów ze Szpitala

Weteranów Wojennych, u których zauważono znacznie większą aktywność niż u
pozostałych, zostali pojmani i przeniesieni do Hotel de Ville. Po odbytym tam
bardzo krótkim procesie przed trybunałem, niżej postawionych stracono, a
samemu markizowi de Launey ścięto głowę na placu de Greve, jednak
towarzyszyły temu okoliczności barbarzyństwa zbyt szokującego, by to opisać...
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Przy przeszukaniu Bastylii znaleziono nie więcej niż czterech czy pięciu więźniów,
z których żaden nie przebywał tam dłuższy czas, za wyjątkiem Anglika
zowiącego się Major White, który był w lochu ponad 30 lat; nieszczęśnik zdawał
się już niemal kompletnie stracić rozum i bardzo kiepsko szło mu wyrażanie się;
broda jego miała przynajmniej metr długości.

I tak oto, mój panie, największa rewolucja jaką znamy skończyła się, względnie
mówiąc – jeśli by rozważyć wielkość wydarzenia – stratą bardzo niewielu żyć. Od
tej chwili możemy uznawać Francję za kraj wolny; króla za bardzo
ograniczonego monarchę a szlachtę umniejszoną do poziomu reszty narodu.

Zad. 1.1 Kim jest adresat listu, a kim wspomniany jego wysokość?

Zad. 1.2 Jaki charakter miała początkowo rewolucja? Zorganizowany czy niezorganizowany?
Agresywny czy nieagresywny? Oddolny, pochodzący od ludu, czy odgórny, pochodzący od
władz?

Zad. 1.3 Jakie kroki zostały podjęte przez rewolucjonistów, by ograniczyć rozlew krwi przy
zdobywaniu Bastylii?
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, 26 sierpnia 1789

Przedstawiciele ludu francuskiego, zebrani w Zgromadzeniu Narodowym,

uznawszy, iż nieznajomość, zapoznanie lub pogarda dla praw człowieka to
jedyne przyczyny publicznych nieszczęść i zepsucia rządów, postanowili ogłosić
w uroczystej deklaracji naturalne, niezbywalne i święte prawa człowieka, aby owa
deklaracja, stale przedstawiania wszystkim członkom społeczeństwa,
przypominała im bez przerwy o ich prawach i ich obowiązkach; aby akty władzy
ustawodawczej oraz władzy wykonawczej, mogąc być w każdej chwili
porównanymi z celem wszelkich instytucji politycznych, były tym bardziej
respektowane; aby żądania obywateli, oparte od tej pory na prostych i
niezaprzeczalnych podstawach, służyły zawsze podtrzymaniu Konstytucji i
szczęściu ogółu. W związku z tym Zgromadzenie Narodowe uznaje i ogłasza, w
obecności i pod auspicjami Istoty Najwyższej, następujące prawa człowieka i
obywatela:
Art. I. Ludzie rodzą się i pozostają wolnymi i równymi w prawach. Podstawą
różnic społecznych może być tylko wzgląd na pożytek ogółu.
Art. II. Celem wszelkiego zrzeszenia politycznego jest utrzymanie przyrodzonych i
niezbywalnych praw człowieka. Prawa te to: wolność, własność, bezpieczeństwo
i opór przeciw uciskowi.
Art. III. Źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie. Żadne ciało, żadna
jednostka nie może sprawować władzy, która by wyraźnie od narodu nie
pochodziła.
Art. IV. Wolność polega na tym, że wolno każdemu czynić wszystko, co tylko nie
jest ze szkodą drugiego, korzystanie zatem z przyrodzonych praw każdego
człowieka nie napotyka innych granic, jak te, które zapewniają korzystanie z tych
samych praw innych członków społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone
tylko drogą ustawy.
Art. V. Ustawa ma prawo zakazywać tylko tego, co jest szkodliwe dla
społeczeństwa. To, czego ustawa nie zakazuje, nie może być wzbronione i nikt
nie może być zmuszonym do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.
Art. VI. Ustawa jest wyrazem woli ogółu. Wszyscy obywatele mają prawo
współdziałać osobiście lub przez swych przedstawicieli w tworzeniu ustaw.
Prawo musi być jednakie dla wszystkich zarówno gdy chroni, jak też gdy karze.
Wszyscy obywatele są równi w jego obliczu, wszyscy w równej mierze mają
dostęp do wszystkich dostojeństw, stanowisk i urzędów publicznych, wedle
swego uzdolnienia i bez żadnych innych preferencji, prócz ich osobistych zasług
i zdolności.
Art. VII. Nikt nie może być oskarżonym, aresztowanym ani więzionym, poza
wypadkami określonymi ściśle przez ustawę i z zachowaniem form przez nią
przepisanych. Ktokolwiek będzie zabiegał o wydanie zarządzeń samowolnych,
sam je wydawał, wykonywał lub ich wykonanie nakazywał, winien być karany;
każdy jednak obywatel, wezwany czy ujęty w imię prawa obowiązany jest do
natychmiastowego posłuszeństwa i staje się winnym w razie oporu.
Art. VIII. Ustawa winna przepisywać jedynie kary ściśle i oczywiście konieczne,
nikt też nie może być karany inaczej, jak na mocy ustawy uchwalonej i publicznie
w sposób ustawą przepisany przed popełnieniem przestępstwa ogłoszonej.
Art. IX. Ponieważ każdy aż do orzeczenia jego winy uważanym być musi za
niewinnego, przeto, o ile zachodzi konieczność uwięzienia go, wszelkie środki,
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

nie będące nieodzownymi do zabezpieczenia jego osoby, muszą być surowo

ustawą wzbronione.
Art. X. Nikt nie powinien być niepokojony z powodu swych przekonań, nawet
religijnych, byleby tylko ich objawianie nie zakłócało ustawą zakreślonego
porządku publicznego.
Art. XI. Wolna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw
człowieka; każdemu obywatelowi zatem wolno przemawiać, pisać i drukować
swobodnie z zastrzeżeniem, że za nadużycie tej wolności odpowiadać będzie w
wypadkach, przewidzianych przez ustawę.
Art. XII. Zabezpieczenie praw człowieka i obywatela stwarza potrzebę władzy
publicznej (aparatu przymusu), władza ta zatem jest ustanowioną ku pożytkowi
ogółu, nie zaś dla korzyści osobistej tych, którym została powierzona.
Art. XIII. Celem utrzymania władzy publicznej i ponoszenia wydatków na
administrację niezbędnym jest podatek powszechny; musi być on równo
rozdzielony między wszystkich obywateli w miarę ich środków.
Art. XIV. Wszyscy obywatele mają prawo bezpośrednio lub przez swych
przedstawicieli stwierdzać zachodzącą potrzebę podatku powszechnego,
swobodnie zezwalać nań, jako też określać jego wysokość, wymiar, sposób
ściągania oraz czas trwania.
Art. XV. Społeczeństwo ma prawo żądać od każdego urzędnika publicznego
zdawania sprawy z jego czynności urzędowych.
Art. XVI. Społeczeństwo, w którym rękojmie praw człowieka nie są
zabezpieczone ani podział władzy nie jest ustalony, nie ma Konstytucji.
Art. XVII. Ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej
pozbawionym być nie może, wyjąwszy wypadki, gdy potrzeba ogółu, zgodnie z
ustawą stwierdzona, niewątpliwie tego wymaga, a i to tylko pod warunkiem
sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania.

Zad. 2.1 Dopasuj numery artykułów do wymienionych poniżej tematów:

demokracja …, …
domniemanie niewinności …
prawa człowieka …, …
prawo własności …
wolność słowa …
wolność wyznania …

Zad. 2.2 W jakim celu została spisana deklaracja?

Zad. 2.3 Opisz, jak wyglądało określane przez Deklarację prawo. Omów m.in. czy
występował immunitet, jak powinny wyglądać kary i za co być zasądzane.
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Przmowa Robespierre’a przed Konwencją Narodową z 7 maja1794 roku

Nadszedł czas by wyznaczyć jasno cel Rewolucji i koniec, ku któremu chcemy

zmierzać. Nadszedł czas by zrobić bilans nas samych, przeszkód z którymi
wciąż się borykamy i środków, które powinniśmy przedsięwziąć, by osiągnąć
nasze cele...

O jaki cel walczymy? By w pokoju cieszyć się wolnością i równością, rządami tej
wiecznej sprawiedliwości, której prawa wyryte są nie w marmurze czy kamieniu,
ale w sercach wszystkich ludzi. Pragniemy porządku rzeczy, w którym wszelkie
niskie i okrutne pragnienia są spętane prawem, wszelkie dobroczynne i hojne
uczucia wzniecone; gdzie ambicja to pragnienie by przyczyniać się ku chwale i
służyć swojej ojczyźnie; gdzie zaszczyty rodzą się tylko z samej równości...

Gdzie obywatel podlega sądom, sądy ludowi, a lud sprawiedliwości. Gdzie

naród broni dobrostanu każdego z osobna, a każdy z osobna dumnie raduje się
dobrobytem i chwałą swojej ojczyzny. Gdzie wszystkie duchy ubogaca stała
wymiana republikańskich uczuć oraz potrzeba zasłużenia sobie na szacunek
wielkiego ludu. Gdzie sztuki są ozdobą wolności, która je uszlachetnia. I gdzie
handel jest źródłem publicznego bogactwa, a nie tylko ogromną obfitością dla
ledwie kilku rodzin.

W naszym kraju chcemy mieć moralność zamiast egoizmu, prawość zamiast

zaszczytów, zasady zamiast umów, obowiązki zamiast etykiety, imperium
rozumu zamiast tyranii zwyczajów, pogardę dla występku zamiast pogardy dla
niepowodzenia, dumę zamiast bezczelności, umiłowanie honoru zamiast
umiłowania pieniędzy... Czyli wszelkie cnoty i cuda Republiki zamiast wszelkich
występków i snobizmu monarchii.

Jednym słowem, pragniemy spełnić wymagania natury, osiągnąć przeznaczenie

ludzkości, spełnić obietnice filozofii... to, że Francja, od tej pory znakomita
wśród państw zniewolonych, może przyćmić chwałę wszelkich wolnych
narodów, jakie istniały do tej pory, stać się wzorem dla wszelkich nacji... To jest
nasza ambicja; to jest nasz cel.

Jaki rodzaj rządu może zrealizować takie cuda? Tylko rząd demokratyczny...
Jednak by ustanowić i utrwalić wśród nas tą demokrację, by zrealizować
pokojowe rządy praw konstytucyjnych, koniecznym jest zakończyć wojnę
wolności przeciw tyranii i by przejść z powodzeniem przez burze rewolucji. Taki
jest cel systemu rewolucyjnego, jaki stworzyliście…

Co jest fundamentalną zasadą demokratycznego czy ludowego rządu – to

znaczy, podstawowym napędem, na którym polega i który stanowi o jego
funkcjonowaniu? Jest to cnota: mam na myśli cnotę publiczną… Cnota ta jest
niczym innym jak miłością do ojczyzny i jej praw...

Splendor celu Rewolucji Francuskiej jest jednocześnie źródłem naszej siły jak i
naszej słabości. Naszej siły, gdyż daje nam przewagę prawdy nad fałszem i
praw ludu nad prywatnym zyskiem. Naszą słabością, ponieważ buntuje on
przeciwko nam wszelkich zepsutych ludzi, wszelkich tych którzy w sercach swych
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

pragną ograbić ludzi... Koniecznym jest dławić wewnętrznych i zewnętrznych

wrogów Republiki lub przepaść wraz z nimi.

W tych okolicznościach, pierwszą maksymą naszej polityki winno być prowadzić

lud z pomocą rozumu, a wrogów ludu z pomocą terroru... Podstawą rządu
ludowego w czasie rewolucji są zarówno cnota jak i terror. Terror bez cnoty jest
morderczy, cnota bez terroru bezsilna. Terror jest niczym innym jak szybką,
surową, niezłomną sprawiedliwością – wtedy płynie on z cnoty.

Zad. 3.1 Mówiąc o państwach zniewolonych, jaki rodzaj zniewolenia ma na myśli

Robespierre?

Zad. 3.2 Czy wizja Robespierre’a jest zgodna z Deklaracją i obrazem rewolucji
zaprezentowanym przy szturmie na Bastylię? Odpowiedź uzasadnij przykładami.

Zad. 3.3 Streść krótko własnymi słowami cele rewolucji według Robespierre’a.
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

3 marca 1917 roku w Piotrogrodzie sowiecka gazeta Izwiestija napisała o utworzeniu Rządu
Tymczasowego:

Tymczasowy Komitet członków Dumy*, z pomocą i poparciem armii oraz

mieszkańców stolicy, zyskała teraz tak wielką przewagę nad mrocznymi siłami
dawnego reżimu, że możliwe jest, by Komitet przedsięwziął organizację
stabilniejszej władzy wykonawczej.
(…)
Faktyczne prace rządu będą prowadzone w myśl następujących zasad:
1. Natychmiastowa i całkowita amnestia we wszelkich sprawach natury
politycznej i religijnej, w tym aktów terrorystycznych, przewrotów
wojskowych, wykroczeń rolnych itp.
2. Wolność mowy, prasy i zgromadzeń oraz prawo do formowania związków
zawodowych i do strajkowania oraz objęcie wolnością polityczną osób
służących w służbach zbrojnych, ograniczoną tylko potrzebami militarnych
i technicznych okoliczności.
3. Zniesienie wszystkich ograniczeń związanych z klasą, religią i
narodowością.
4. Niezwłoczne ustalenia w celu powołania Zgromadzenia Ustawodawczego
na zasadzie powszechnego, równego i bezpośredniego prawa do głosu
oraz tajnego głosowania, które określi formę rządu i konstytucji kraju.
5. Zastąpienie policji milicją ludową. Oficerowie do niej wybrani będą
odpowiadać przed organami lokalnych samorządów.
6. Wybory do organów lokalnych samorządów odbędą się na zasadzie
powszechnego, równego i bezpośredniego prawa do głosu oraz tajnego
głosowania.
7. Jednostki wojskowe, które wzięły udział w ruchu rewolucyjnym, nie
zostaną rozbrojone ani wycofane z Piotrogrodu.
8. Zachowując ścisłą woskową dyscyplinę na służbie i podczas działań
wojskowych, z żołnierzy zdejmuje się wszelkie zakazy dotyczące
korzystania z praw cywilnych, którymi cieszą się pozostali obywatele.
Rząd tymczasowy pragnie dodać, że nie ma jakichkolwiek intencji
wykorzystania sytuacji militarnej w celu opóźnienia w jakikolwiek sposób
procesu przeprowadzania reform i środków wymienionych powyżej.

*Duma – izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego

Zad. 4.1 W jaki sposób miały wyglądać wybory w rewolucyjnej Rosji? Czy były podobne do
wyborów w dzisiejszej Polsce?

Zad. 4.2 Porównaj zasady Rządu Tymczasowego z Deklaracją praw człowieka i obywatela.
Jakie punkty są wspólne?
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Abdykacja Mikołaja II, Psków 15 marca 1917

Z łaski Bożej My, Mikołaj II, Imperator Wszechrusi, Car Polski, Wielki Książę
Finlandii, i tak dalej, dajemy znać wszystkim naszym wiernym poddanym:
W dniach wielkich zmagań z zagranicznym wrogiem, który od trzech lat czyni
starania, by zniewolić nasz kraj, Bóg zechciał wysłać Rosję na dalsze bolesne
próby. Wewnętrzne problemy groziły fatalnymi skutkami dla dalszego ciągu tej
uporczywej wojny.

Przeznaczenie Rosji, honor jej heroicznej Armii, szczęście jej ludu i cała
przyszłość naszego ukochanego kraju wymagają, by wojna za wszelką cenę
doprowadzona została do zwycięskiego końca. Okrutny wróg czyni teraz swe
ostatnie wysiłki i bliska jest chwila, gdy nasza mężna Armia, wraz z naszymi
wspaniałymi Aliantami, wreszcie pokona wroga.

W tych decydujących dla życia Rosji dniach pomyśleliśmy, że winni jesteśmy

naszemu ludowi bliski związek i zorganizowanie jego sił w celu osiągnięcia
rychłego zwycięstwa; z którego to powodu, w porozumieniu z Imperialną Dumą,
uznaliśmy, że dla dobra kraju będzie oddać Koronę Państwa Rosyjskiego i
odstąpić od Najwyższej Władzy.

Nie chcąc rozstawać się z naszym ukochanym synem, przekazujemy dziedzictwo

nasze naszemu bratu, Wielkiemu Księciu Michaiłowi Aleksandrowiczowi, wraz z
naszym błogosławieństwem na przyszłość Tronu Państwa Rosyjskiego.
Przekazujemy naszemu bratu, by rządził w pełnej współpracy z przedstawicielami
narodowymi zasiadającymi w Instytucjach Legislacyjnych oraz by złożył przed
nimi swą nienaruszalną przysięgę w imię naszego ukochanego kraju.

Wzywamy wszelkich wiernych synów naszego kraju, by wypełniali swój święty i

patriotyczny obowiązek posłuszeństwa wobec Cara w bolesnych chwilach
narodowej próby i by pomagali im [Carowi], wraz z przedstawicielami narodu,
prowadzić Państwo Rosyjskie ku dobrobytowi i chwale.
Niech Bóg ma Rosję w opiece.”

Następującą deklarację opublikował Wielki Książę Michaił 16 marca:

„Ciężkie zadanie powierzono mi z woli mego brata, który dał mi Imperialny Tron
w czasach bezprecedensowej wojny i starć domowych.

Powodowany tymi samymi uczuciami, co cały naród – a mianowicie tym, że

dobrobyt naszego kraju przyćmiewa inne sprawy – mam mocne postanowienie
przyjąć Najwyższą Władzę tylko, jeśli taka będzie wola naszego wielkiego ludu,
który musi w formie plebiscytu, poprzez swoich przedstawicieli w Zgromadzeniu
Ustawodawczym, określić formę rządu i nowe, podstawowe prawa Państwa
Rosyjskiego.

Odwołując się do błogosławieństwa Bożego, proszę zatem wszystkich obywateli

Rosji o posłuszeństwo wobec Rządu Tymczasowego, ustanowionego z inicjatywy
Dumy i działającego w porozumieniu z władzami lokalnymi, dopóki, tak szybko
jak to możliwe, Zgromadzenie Ustawodawcze, wybrane na bazie powszechnego,
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

równego i tajnego głosowania, nie wyrazi woli narodu co do tego, jaka forma
rządów ma być przyjęta.”

Zad. 5.1 O jakiej wojnie pisze car na początku listu?

Zad. 5.2 Jak myślisz, czy car i jego brat mieli możliwość nieustąpienia z tronu? Dlaczego?
Zad. 5.3 O co w swoim liście prosi lud car, a o co jego brat? Z czego wynikają te różnice?
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Tezy Kwietniowe (17.04.1917)

1. W naszym stosunku do wojny, która ze strony Rosji również przy nowym

rządzie Lwowa i Ski bezwarunkowo pozostaje łupieżczą wojną imperialistyczną
na skutek kapitalistycznego charakteru tego rządu, niedopuszczalne są
najmniejsze choćby ustępstwa na rzecz "rewolucyjnego "oboronczestwa" ".
Na wojnę rewolucyjną, która by istotnie usprawiedliwiała stanowisko obrony
rewolucyjnej, świadomy proletariat może dać swą zgodę jedynie pod warunkiem:
a) przejścia władzy w ręce proletariatu i bliskiej mu najbiedniejszej części
chłopstwa; b) faktycznego, a nie w słowach tylko, wyrzeczenia się wszelkich
aneksji; c) faktycznego całkowitego zerwania ze wszystkimi interesami kapitału.

2. Swoistość chwili bieżącej w Rosji polega na przejściu od pierwszego etapu

rewolucji, który na skutek niedostatecznego uświadomienia i zorganizowania
proletariatu dał władzę burżuazji — do drugiego jej etapu, który powinien oddać
władzę w ręce proletariatu i najbiedniejszych warstw chłopstwa.
Ten okres przejściowy cechuje, z jednej strony, maksimum legalności (Rosja jest
'obecnie najswobodniejszym krajem na świecie spośród wszystkich krajów,
biorących udział w wojnie), z drugiej strony, to, że nie ma przemocy nad
masami, i wreszcie nieświadomie ufny stosunek tych mas do rządu kapitalistów,
najgorszych wrogów pokoju i socjalizmu.
Ta swoistość wymaga od nas umiejętności przystosowania się do osobliwych
warunków pracy partyjnej wśród niezmiernie szerokich mas proletariatu, które
dopiero co obudziły się do życia politycznego.

3. Żadnego poparcia Rządowi Tymczasowemu, wyjaśnianie zupełnej kłamliwości

wszystkich jego obietnic, zwłaszcza co do wyrzeczenia się aneksyj.
Zdemaskowanie zamiast niedopuszczalnego, siejącego złudzenia "żądania", aby
ten rząd, rząd kapitalistów, przesta! być imperialistycznym.

4. Przyznanie faktu, że w większości Rad Delegatów Robotniczych partia nasza

stanowi mniejszość i, jak dotąd, nikłą mniejszość wobec bloku wszystkich
żywiołów drobnomieszczańskich, oportunistycznych, podlegających wpływowi
burżuazji i przenoszących jej wpływ na proletariat, poczynając, od socjalistów
ludowych, socjalistów-rewolucjonistów i kończąc na Komitecie Organizacyjnym
(Czcheidze, Cereteli i in.), Stiekłowie itd. itd.
Wyjaśnianie masom, że Rady Delegatów Robotniczych — to jedynie możliwa
forma rządu rewolucyjnego i że dlatego, póki ten rząd ulega wpływowi burżuazji,
naszym zadaniem może być tylko cierpliwe, systematyczne, uporczywe,
przystosowujące się zwłaszcza do praktycznych potrzeb mas, wyjaśnianie
błędów ich taktyki.
Póki jesteśmy w mniejszości, praca nasza polega na krytyce i wyjaśnianiu
błędów — jednocześnie głosimy konieczność przejścia całej władzy państwowej
w ręce Rad Delegatów Robotniczych — aby masy na podstawie doświadczenia
wyzbyły się swych błędów.

5. Nie republika parlamentarna — powrót do niej od Rad Delegatów

Robotniczych byłby krokiem wstecz — lecz republika Rad Delegatów
Robotniczych, Parobczańskich i Chłopskich w całym kraju, od dołu do góry.
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Zniesienie policji, armii, biurokracji. Płaca wszystkich urzędników, obieralnych i

mogących być odwołanymi w każdej chwili, nie powinna przewyższać przeciętnej
płacy dobrego robotnika
.
6. W programie agrarnym przeniesienie punktu ciężkości na Rady Delegatów
Parobczańskich.
Konfiskata wszystkich gruntów obszarniczych.
Nacjonalizacja wszystkich gruntów w kraju; ziemią rozporządzają miejscowe
Rady Delegatów Parobczańskich i Chłopskich. Wyodrębnienie Rad Delegatów
najbiedniejszych chłopów.

7. Natychmiastowe połączenie wszystkich banków kraju w jeden bank

ogólnonarodowy ł zaprowadzenie nad nim kontroli Rady Delegatów
Robotniczych.

8. Nie "zaprowadzenie" socjalizmu jako nasze bezpośrednie zadanie, lecz

przejście natychmiast jedynie do kontroli Rad Delegatów Robotniczych nad
produkcja społeczną i podziałem produktów.

9. Zadania partyjne: niezwłoczny zjazd partyjny, zmiana programu partyjnego,

głównie o imperializmie i wojnie imperialistycznej, o stosunku do państwa i
nasze żądanie "państwa-komuny”, poprawienie przestarzałego programu
minimum, zmiana nazwy partii.

10. Odnowienie Międzynarodówki.

Inicjatywa stworzenia Międzynarodówki rewolucyjnej, Międzynarodówki
skierowanej przeciwko socjalszowinistom i przeciwko "centrum".

Zad. 6.1 Patrząc na punkty 2 i 3 Tez… określ, jaki był stosunek Lenina do aktualnego stanu
rewolucji.
Zad. 6.2 Rewolucjoniści stanowili większość czy opozycję? Jeśli opozycję, to wobec kogo?
Zad. 6.3 Jakie zmiany proponuje Lenin w administracji i wewnętrznym bezpieczeństwie
państwa (punkt 5).
Zad. 6.4 Co ma ulec nacjonalizacji? (punkty 6 i 7)
Zad. 6.5 Jaka zadania przewidywał Lenin? (punkty 8 – 10)
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Lenin wzywa do rewolucji październikowej (październik/listopad 1917)

[Krytycy natychmiastowej rewolucji mówią] "Nie mamy większości w ludzie, a

bez tego powstanie nie ma szans". Ludzie zdolni do takich słów są albo
kłamcami albo pedantami, którzy pragną z góry zabezpieczyć sobie gwarancję,
że Partia Bolszewicka będzie miała połowę głosów plus jeden. Historia nigdy nie
daje takich gwarancji, szczególnie nie podczas rewolucji. Wysuwanie takich
żądań to drwina wobec publiki i stanowi jedynie przykrywkę dla dystansu od
rzeczywistości.
Gdyż rzeczywistość pokazuje nam, iż po wydarzeniach lipcowych, większość
ludzi szybko przeszła na stronę Bolszewików. Pokazały to najpierw wybory w
Piotrogrodzie 2 września - nawet jeszcze przed sprawą Korniłowa, gdy poparcie
Bolszewików wzrosło z 20 do 33 procent w mieście, nie licząc przedmieścia.
Oraz wybory w radach gminnych Moskwy we wrześniu, gdzie poparcie
Bolszewików wzrosło z 11 do 49 procent. Udowodnił to fakt, że większość
sowieckiego chłopstwa wyraziła swój sprzeciw wobec koalicji. A być przeciwko
koalicji oznacza w praktyce być za Bolszewikami.
Najważniejszy fakt w obecnej sytuacji to rewolta chłopstwa. Będzie to przejście
ludzi na stronę Bolszewików, ukazane nie tylko w słowach, ale i w czynach.
Niemożność wytrzymania kłamstw burżuazyjnej prasy oraz jej żałosnych
pomocników i ich lamentów o pogromach i anarchii, podczas gdy fakty mówią
same za siebie. Ruszenie chłopstwa w guberni tambowskiej było powstaniem
zarówno w sensie materialnym jak i politycznym, powstaniem, które dało tak
wspaniałe polityczne rezultaty. A co udowodniła sprawa Korniłowa? Że Sowieci
są prawdziwą potęgą.
A teraz, gdy zostało to udowodnione doświadczeniami i faktami, wyrzekniemy
się bolszewizmu, zaprzeczymy samym sobie i powiemy „nie jesteśmy dość
silni”. Czyż nie są to wahania haniebne?
[Mówią] “Każdego dnia rośniemy w siłę. Możemy wejść do Zgromadzenia
Ustawodawczego jako opozycja, czemu mielibyśmy stawiać wszystko na jedną
kartę?”. To argument Filistyna, który „przeczytał”, że zwołuje się Zgromadzenie
Ustawodawcze i który potajemnie obiera najbardziej legalny, najbardziej lojalny,
najbardziej konstytucyjny kurs. [Jednak] czekając na Zgromadzenie
Ustawodawcze, nie da się rozwiązać ani kwestii głodu ani kwestii poddania
Piotrogrodu. Zapominają o tym naiwni lub skołowani albo ci, którzy pozwolili
sobie na strach. Głód nie będzie czekał. Powstanie chłopskie nie czekało. Wojna
nie będzie czekać…

Zad. 7.1 Co Lenin ma na myśli mówiąc o „połowie głosów plus jeden”?

Zad. 7.2 Co potępiani przez Lenina ludzie uważają za warunek udanej rewolucji?
Zad. 7.3 Jaka grupa społeczna wyraziła największe poparcie wobec rewolucji? Jak myślisz,
dlaczego?
Praca na lekcji – Rewolucje – Teksty Źródłowe

Lenin o walce z kontrrewolucją i sabotażem (7.12.1917)

Towarzyszu Dzierżyński,
Odnosząc się do Twojego dzisiejszego raportu o możliwych środkach zwalczania
sabotażystów i kontrrewolucjonistów, stosownym byłoby ogłosić następujący
dekret:
Burżuazja, posiadacze ziemscy i wszystkie wyższe klasy desperacko starają się
osłabić rewolucję, której celem jest zabezpieczenie interesów robotników,
wyzyskiwanych i pracujących mas. Burżuazja gotowa jest popełnić najbardziej
haniebne czyny. Przekupują wykluczone i zdegenerowane elementy
społeczeństwa i poją ich alkoholem, by nakłonić ich do buntu. Poplecznicy
burżuazji, a szczególnie urzędnicy wyższych szczebli, bankowcy i tak dalej,
sabotują swoją pracę i organizują strajki by udaremnić wprowadzenie reform
socjalistycznych przez rząd. Posunęli się tak daleko, że sabotują dystrybucję
jedzenia, tym samym grożąc głodem milionów ludzi. Należy podjąć pilne kroki,
by walczyć z tymi kontrrewolucjonistami i sabotażystami. Z tego powodu, Rada
Komisarzy Ludowych zarządza, że:
1. Wszystkie osoby należące do wyższych klas (to znaczy osób z przychodem
500 rubli miesięcznie lub więcej, właścicieli miejskich nieruchomości, akcji i
udziałów lub gotówki przekraczających wartością 1000 rubli) i wszyscy
pracownicy banków, spółek akcyjnych, państwowych i publicznych instytucji, w
ciągu trzech dni przedstawią podpisane, pisemne oświadczenia w trzech
egzemplarzach, określające ich adres, przychód, miejsce zatrudnienia i zawód.
[...]
3. Osoby winne naruszenia tego prawa (które nie przedstawiły oświadczeń lub
podały fałszywe informacje) podlegać będą karze 5000 rubli za każde
naruszenie lub karze więzienia do jednego roku lub zostaną wysłane na front,
zależnie od natury przestępstwa.
4. Osoby sabotujące pracę banków, kraju i instytucji publicznych, spółek
akcyjnych, kolei itd. lub odmawiające pracy w tych miejscach, będą podlegać
podobnym karom.
5. Jako pierwszy krok ku powszechnemu poborowi do pracy, wszelkie osoby
wymienione w punkcie pierwszym będą zobowiązane do noszenia przy sobie
kopii oświadczenia certyfikowanej przez komisje blokowe i ich przewodniczących
lub wybranych urzędników (komitety fabryczne, komitety spożywcze, komitety
kolejowe, robotnicze związki zawodowe jtd.) Certyfikat musi wskazywać, jaką
publiczną pracę lub usługę wykonuje dana osoba.
[...]

Zad. 8.1 O co Lenin oskarża burżuazję i osoby z nią związane?

Zad. 8.2 Jakie kary przewiduje Lenin?
Zad. 8.3 W jaką część społeczeństwa uderzają nowe prawa?