Mowa zależna i niezależna

agnieszkakochan.pl/mowa-zalezna-i-niezalezna/

Cudze myśli, poglądy możemy przytaczać w dwojaki sposób:

niezależna
przytaczając dosłownie cudze słowa – mowa bezpośrednia (). „Nie odrobiłeś lekcji!”
– krzyknęła ze zdenerwowaniem matka Pawła.

zależna
Zdenerwowana matka Pawła krzyknęła, że syn nie odrobił lekcji. omawiając wypowiedź
w formie sprawozdawczej, pośredniej – mowa pośrednia ().

Zamiana mowy niezależnej na zależną

– Matka powiedziała mi: „Posprzątaj pokój”. – Matka powiedziała mi, żebym posprzątała
pokój.

– Anka zapytała mnie: „Czy spotkałaś się wczoraj z Robertem?” – Anka zapytała mnie, czy
spotkałam się z Robertem.Żeby przekształcić zdanie w mowie niezależnej na zależną
trzeba nasz cytat uzależnić składniowo od zdania nadrzędnego. Albo

Przy zamianie mowy niezależnej na zależną pamiętaj o regułach:

że
Nauczyciel powiedział nam: „Dzisiaj idziemy na wycieczkę”.
Nauczyciel powiedział nam, że dzisiaj idziemy na wycieczkę.
Zdaniu oznajmującemu w mowie niezależnej odpowiada w mowie zależnej zdanie
podrzędne dopełnieniowe, zaczynające się przeważnie od spójnika :

Marek spytał mnie: „Kiedy spotkałeś się z Anką?”

Marek spytał mnie, kiedy spotkałem się z Anką?
Zdaniu pytającemu w mowie niezależnej, rozpoczynającemu się od zaimka
pytającego – odpowiada w mowie niezależnej zdanie podrzędne dopełnieniowe z
tym samym zaimkiem:

czy
Bartek spytał mnie: „Napisałeś wypracowanie z polskiego?”
Bartek spytał mnie, czy napisałem wypracowanie z polskiego.
Zdaniu pytającemu, które nie rozpoczyna się od zaimka pytającego – odpowiada w
mowie zależnej zdanie podrzędne, zaczynające się od partykuły pytającej :
1/3
 żebyabyażebyby
Matka powiedziała Marcie: „Pozmywaj naczynia!”
Matka powiedziała Marcie, żeby pozmywała naczynia!
Zdaniu rozkazującemu w mowie niezależnej odpowiada zdanie dopełnieniowe,
rozpoczynające się od spójników: , , , :

W mowie zależnej opuszczamy te elementy, które nadałyby wypowiedzi ton

emocjonalny, np. wykrzykniki.

Pomijamy też cechy gwarowe czy naleciałości żargonowe osoby, której wypowiedź
omawiamy.

Ćwiczenia
I. Przekształć na mowę zależną:

1. Tomek odrzekł: „Będę na treningu jutro”.

2. Agnieszka powiedziała: „Jutro wyjeżdżam do Warszawy”.
3. Konduktor zawołał: „Proszę wsiadać, drzwi zamykać”.
4. „Pieniądze to nie wszystko” – stwierdziła Justyna.
5. Anzelm wówczas stwierdził: „Myślę, że ona ma rację”.
6. Kazimierz Bukowski w książce Biblia a literatura polska pisze: „Nie można zrozumieć
kultury europejskiej, nie pamiętając o jej źródłach(…)”.
7. – Skąd jesteś? – zapytał mnie trener.
8. Pani na przystanku spytała mnie: „Chłopcze, czy o tej porze nie powinieneś być w
szkole?”
9. – Wiem, że nic nie wiem – powiedział Tomek.

II. Wskaż mowę zależną i przekształć ją na dialog.

– A wie pan – odezwał się Profesor Tutka – że kiedyś miał się zgłosić do pana mój
znajomy. (…) Był to właściciel zakładu ślusarskiego. Któregoś dnia zgubiłem kluczyk od
biurka i poprosiłem majstra, aby przyszedł do mnie i otworzył szufladę. Bez słowa wziął
odpowiednie narzędzia i poszedł z nim do mego mieszkania. Jedno spojrzenie majstra,
jeden ruch i sprawa załatwiona. Zapytałem go, co jestem winien za tę przysługę?
Odpowiedział, że zwyczajna grzeczność sąsiedzka i nie ma o czym mówić. (…) Zapytał
mnie w pewnej chwili, czy nie znam solidnego adwokata. Odpowiedziałem, że znam, nie
tylko solidnego, ale i znakomitego. Nie muszę chyba dodawać, że pomyślałem o panu
mecenasie.

III. W podanej bajce wskaż mowę niezależną, a następnie zapisz całość rozmowy w
mowie zależnej.

Kiedy czas przyzwoity do dojrzenia nastał, Pytała dynia dębu, jak też długo wzrastał. „Sto
lat”. „Jam w sto dni zeszła taką, jak mnie widzisz” Rzekła dynia. Dąb na to: „Próżno ze
mnie szydzisz: Pięknaś, prawda, na pozór, na pozór też słyniesz, Jakeś prędko urosła, tak

2/3
też prędko zginiesz”.

IV. Zamień poniższy tekst na mowę niezależną. Pamiętaj o właściwej interpunkcji oraz
uzupełnieniach dialogowych.

Piotr poprosił polonistkę, by wyjaśniła, jak analizować utwór liryczny. Nauczycielka

odrzekła, że zaczynamy od omówienia tytułu. Uczniowie dopytywali się o to, co należy
zrobić dalej. Pani Maria wyjaśniła, że trzeba ustalić, kim jest podmiot liryczny. Następnie
dodała, że należy przeanalizować poszczególne obrazy poetyckie.

V. Zamień podany dialog na mowę zależną. ( – Zosiu, wyjaśnij mi, jak odróżnić od siebie
części zdania – poprosiła Magda. – Należy się nauczyć, na jakie pytania one odpowiadają
– zaczęła tłumaczenie Zosia. – I to już wszystko? – zapytała wesoło Magda. – Nie, to
dopiero początek! – zaśmiała się Zosia.

3/3