PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Công ty Cổ phần Đầu tư & Xây dựng Phúc Khang

CÔNG TRÌNH XANH VIỆT NAM

NHỮNG CHẶNG ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN
PGS.TS.KTS HOÀNG MẠNH NGUYÊN | VIỆN KHCN ĐÔ THỊ XANH

Khái niệm công trình xanh (CTX) đã xuất hiện trong ngành xây dựng Việt Nam khoảng 15 năm. Trong bối cảnh của biến
đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng… trào lưu CTX tại các nước phát triển được xem là mô hình lý tưởng cho các nước
đang phát triển. Tại Việt Nam, sự quan tâm dành cho CTX đang ngày càng tăng khi chủ đề này đang được xuất hiện trong
rất nhiều các sự kiện, hội thảo cũng như các chính sách phát triển xây dựng của nhà nước và các công trình xây dựng xanh
của các nhà phát triển bất động sản. Có thể thấy rõ được sự nỗ lực của các bên trong việc lan tỏa khái niệm CTX ở Việt Nam.
Để đạt được những bước tiến như hiện nay CTX Việt Nam đã trải qua những chặng đường phát triển nào?

QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CTX TẠI VIỆT NAM Về điểm xuất phát, Việt Nam không bị còn gặp nhiều bất cập và thách thức

T
ừ năm 1990, từ Châu Âu, một
số nước đã nhen nhóm hình
thành dạng công trình hướng
tới mục tiêu sử dụng năng
lượng tiết kiệm và hiệu quả,
thích ứng các điều kiện khí hậu, tiết
kiệm sử dụng tài nguyên nước và vật
liệu cũng như giảm thiểu tác động môi
trường, đảm bảo điều kiện sống cho
cộng đồng. Làn sóng này đến nay đã và
đang lan rộng tới nhiều quốc gia trên
thế giới. Làn sóng phát triển CTX đã hình
thành và phát triển mạnh mẽ, trở thành
“Cuộc cách mạng CTX” trong lĩnh vực
xây dựng và lan tỏa tới hơn 100 quốc gia
trong đó có Việt Nam.
chậm hơn so với các quốc gia Đông Nam
Á. Singapore thành lập hoạt động CTX vào
đầu năm 2005, Việt Nam thành lập vào
năm 2007, Thái Lan & Malaysia thành lập
vào năm 2008-2009. Tuy nhiên, về vấn đề
thực thi, tốc độ xây dựng CTX tại Việt Nam
so với các quốc gia top 3 trong khu vực
còn khá chậm.
Mặc dù chưa có các hành lang pháp
lý, các hoạt động phát triển và chứng
nhận CTX đã được thực hiện triển khai
ở Việt Nam từ hơn 15 năm qua. Cho đến
nay thị trường CTX đã hình thành tại
Việt Nam và có xu hướng tăng trưởng
rất vừa phải nếu không nói là chậm.
Sự tăng trưởng chậm này phần lớn là
do hiện ở Việt Nam việc phát triển CTX
chưa được tháo gỡ.
MỘT SỐ KẾT QUẢ GHI NHẬN TRONG PHÁT
TRIỂN CTX TẠI VIỆT NAM
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tốc độ
tăng trưởng ngành Xây dựng trong
những năm qua trung bình đạt khoảng
9%/năm và tỷ lệ đô thị hóa cuối năm
2021 đạt khoảng 40,5%, đã kéo theo
những áp lực gia tăng nhu cầu năng
lượng sử dụng trong lĩnh vực xây dựng.
Về phát triển CTX, qua hơn 10 năm phát
triển, số lượng CTX của Việt Nam hiện
đạt trên 230 công trình được chứng
nhận theo các chuẩn kỹ thuật khác
nhau: LOTUS, LEED, EDGE, Green Mark.

Số 242 - 2022 KIENTRUCVIETNAM.ORG.VN 37

 CHUYÊN ĐỀ
Sự khác biệt Công trình xanh, Công trình sử dụng tài nguyên hiệu quả
Thị trường CTX tại Việt Nam đã trở nên
sôi động hơn khi xuất hiện các chủ thể
chính như các nhà đầu tư tâm huyết, lực
lượng tư vấn xanh, các tổ chức đánh giá
chứng nhận CTX. CTX cũng đã chứng tỏ
mang lại hiệu quả nhiều mặt: Hiệu quả
môi trường, lợi ích xã hội và các lợi ích
kinh tế rõ rệt.
Việt Nam đã có một số chủ trương, chính
sách lớn thúc đẩy một ngành Xây dựng
xanh hơn, có trách nhiệm với môi trường
hơn như: Luật Sử dụng năng lượng tiết
kiệm và hiệu quả (2010), Chương trình
phát triển vật liệu xây không nung đến
năm 2020 (2010), Kế hoạch hành động
quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn
2014-2020 (2014), Chiến lược phát triển
năng lượng tái tạo của Việt Nam đến năm
2030, tầm nhìn đến năm 2050 (2015), Kế
hoạch hành động quốc gia thực hiện
Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển
bền vững (2017), Chương trình mục tiêu
ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh
giai đoạn 2016-2020 (2017), Kế hoạch phát
triển đô thị tăng trưởng xanh Việt Nam
đến năm 2030 (2018), Chương trình quốc
gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và
hiệu quả giai đoạn 2019-2030 (2019). Luật
Xây dựng sửa đổi (2020) cũng một lần nữa
khẳng định quan điểm khuyến khích phát
triển CTX, công trình hiệu quả năng lượng
và củng cố vai trò của Bộ Xây dựng trong
công tác này. Và gần đây nhất là cam kết
của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam tại Hội
nghị COP26 rằng đến năm 2050 Việt Nam
sẽ là quốc gia đạt mức phát thải ròng bằng
0 (2021).
38 KIENTRUCVIETNAM.ORG.VN Số 242 - 2022
và Công trình hiệu quả tiết kiệm năng lượng
Như vậy, có thể thấy CTX đang có rất
nhiều triển vọng và sẽ trở thành một
trong những nội dung trọng tâm của
định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam,
cũng như chiến lược “xanh hóa” ngành
Xây dựng và chuyển đổi thị trường xây
dựng theo hướng tiết kiệm, hiệu quả và
bảo vệ môi trường.
THÁCH THỨC TRONG PHÁT TRIỂN CTX
TẠI VIỆT NAM
Có thể nói, CTX là phương tiện để làm ra
những sản phẩm tốt, đúng đắn, phù hợp
với xu hướng của thế giới, lan tỏa tinh thần
sống xanh cho mọi người và đóng góp
vào chiến lược quốc gia về tăng trưởng
xanh, hướng đến sự phát triển bền vững
chung của đất nước.
Tại Việt Nam đã xuất hiện các đơn vị, tổ chức
hoạt động trong lĩnh vực CTX nhưng Nhà
nước chưa thể hiện được vai trò của mình
thông qua những chính sách và giải pháp
quyết liệt, cụ thể để thúc đẩy sự phát triển
CTX ở Việt Nam. Đây được xem là một trong
những nguyên nhân chính khiến thị trường
CTX Việt Nam tăng trưởng chậm chạp. Hiện
nay, thực hiện các CTX ở Việt Nam đang là
tự nguyện, tự lực của các chủ đầu tư, không
có hướng dẫn, quy định hay khuyến khích
bằng thưởng phạt gì từ nhà nước.
Hiện nay, đã có những CTX tiên phong,
chi phí và lợi ích của CTX đã được kiểm
chứng, đã xuất hiện những chuỗi CTX,
sự cạnh tranh giữa chủ đầu tư bắt đầu
xuất hiện. Tuy nhiên, vẫn còn một số
khó khăn do các chủ đầu tư lớn chưa
sẵn sàng phát triển CTX, tư vấn thiết kế
và nhà thầu chưa quan tâm đúng mức,
chi phí tư vấn, xây dựng tăng thêm chưa
được hiểu đầy đủ, chưa có sự quyết liệt
từ cơ quan quản lý.
Những năm gần đây, Bộ Xây dựng cũng
đã tổ chức các sự kiện, hội thảo nhằm
thúc đẩy xu hướng CTX trong ngành xây
dựng Việt Nam. Cụ thể, Bộ Xây dựng đã
tiếp nối và lan tỏa sự kiện Tuần lễ CTX Việt
Nam đã được một số Viện nghiên cứu
triển khai trước đây. Nhiều CTX của các
đơn vị doanh nghiệp, chủ đầu tư đã được
vinh danh và khen tặng trong sự kiện. Tuy
nhiên việc vinh danh các CTX tại sự kiện
cũng gây nên một số ý kiến vì còn thiếu
và trùng lặp. Để tránh những tranh luận
không đáng có, Bộ Xây dựng nên mời
một đơn vị chuyên môn độc lập khách
quan tổng hợp và đánh giá. Việc vinh
danh càng khách quan và minh bạch
càng khuyến khích và động viên được
nhiều những đơn vị có đóng góp thực
chất cho phát triển CTX tại Việt Nam.
Ngoài ra, tại Việt Nam đang xuất hiện một
xu hướng không tốt cho sự phát triển của
CTX, đó là hành vi "Greenwashing". Định
nghĩa về “Green washing” được thiết lập
vào những năm 1980 bởi nhà môi trường
học Jay Westerveld, dùng để chỉ hành vi
đưa ra những tuyên bố sai lệch về đóng
góp cho môi trường của các tổ chức.
Hiện nay, nhiều chủ đầu tư bất động sản,
doanh nghiệp thiết bị, vật liệu… thường
giới thiệu tới khách hàng rằng các công
trình, sản phẩm của mình là xanh thân
thiện với môi trường tuy nhiên thực chất
thì không hẳn như vậy.
Nhiều dự án được đặt tên gắn liền với các
mỹ từ như "eco", "green" nhưng lại chứa
đựng nhiều yếu tố ô nhiễm, lãng phí tài
nguyên năng lượng. Họ chỉ dùng tên
gọi "xanh" như một chiêu thức quảng
cáo, tiếp thị, tạo lòng tin rằng công trình
của họ sử dụng yếu tố xanh để thu hút
các nhà đầu tư và khách hàng.
Ngoài ra, hiện nay còn nhiều chủ đầu
tư cũng như giới chuyên môn nhầm
lẫn giữa ba dạng công trình: CTX, Công
trình sử dụng tài nguyên hiệu quả và
Công trình tiết kiệm năng lượng. Đây là
ba loại công trình thân thiện môi trường,
tuy nhiên mức độ đóng góp cho xã hội
và môi trường là khác nhau. Chính vì vậy,

nhiều báo cáo và nhận định về các CTX
tại Việt Nam còn đánh đồng ba dạng
công trình dẫn đến việc thống kê số
lượng CTX hiện vẫn còn mơ hồ.
MỘT SỐ HƯỚNG ĐI BAN ĐẦU CỦA PHÁT
TRIỂN CTX TẠI VIỆT NAM
Xu hướng CTX tại Việt Nam chắc chắn sẽ
phát triển và đi lên nhưng phát triển với
tốc độ như thế nào thì khó đoán vì phụ
thuộc vào rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên, có
thể khẳng định tiềm năng phát triển tại
Việt Nam vẫn còn rất lớn.
Kinh nghiệm của các nước đi trước cho
thấy, CTX cần được nhìn nhận và áp dụng
tổng thể trên các khía cạnh môi trường, xã
hội, văn hóa và kinh tế với điều kiện Việt
Nam. Vì vậy, trên cơ sở lựa chọn và nghiên
cứu điều chỉnh phù hợp, Việt Nam cần xem
xét các điều kiện tương đồng để chọn cho
mình một hướng đi phát triển CTX thích hợp.
Bên cạnh đó, để có thể hiện thực các
giải pháp phát triển CTX tại Việt Nam
cần phải có chiến lược xanh trong toàn
bộ các lĩnh vực, công đoạn và cần bắt
đầu ngay từ khâu thiết kế. Phát triển
CTX cần được triển khai bao trùm trên
cả đô thị, công trình kiến trúc, vật liệu
và các sản phẩm xây dựng. Những sản
phẩm của thiết kế CTX là một quá trình
khép kín. Giảm thiểu những đầu vào của
đô thị và kiến trúc (những vật liệu thô),
giảm thiểu đầu ra của đô thị và kiến trúc
(ô nhiễm, rác thải, nước thải…). Sử dụng
triết lý “nguồn gốc trở về nguồn gốc -
C2C” để thực hiện việc tái sử dụng các
vật liệu cũ càng nhiều càng tốt…
Cần thống nhất khái niệm xanh từ
KTS, cho đến các nhà sản xuất, đầu tư,
quản lý. Nhận thức về CTX cần được
tuyên truyền trong cộng đồng xã hội
để định hướng và thúc đẩy phát triển
theo hướng kinh tế xanh - một xu thế đã
được thế giới lựa chọn.
Ngoài ra, cần có sự phối hợp hành động
giữa các tổ chức liên quan đến việc phát
triển CTX như Bộ Xây dựng, Hội KTS Việt
Nam, Hội Môi trường xây dựng, Hội đồng
CTX Việt Nam, các doanh nghiệp thiết bị
và vật liệu, các nhà phát triển bất động
sản để sớm đưa ra một lộ trình thống nhất
trong phát triển CTX tại Việt Nam.
Để CTX có thể đi vào đời sống, cần thực
hiện được 04 công việc sau:
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
VIETNAM GREEN BUILDING -
DEVELOPMENT PATH
ASSOC.PROF.DR.ARCHITECT HOANG MANH NGUYEN |
T
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY GREEN CITYARCHITECTURE
he concept of green building (GB) has appeared in the construction
industry in Vietnam for about 15 years. In the context of climate
change, energy crisis, etc., the GB movement in developed countries
is considered an ideal model for developing countries. In Vietnam, the
interest in GB is increasing as this topic is appearing in many events,
seminars as well as the state's construction development policies and green
buildings. of real estate developers. The efforts of the parties can be clearly seen
in spreading the concept of GB in Vietnam. To achieve the current progress,
what development stages has GB Vietnam gone through?
Xây dựng chính sách: Cần có sự cam kết phát triển CTX trong thể loại nhà ở, nhà
của cấp lãnh đạo, cần có một hệ thống công cộng, tòa nhà thương mại được
luật rõ ràng như: Cơ chế, chính sách đầu tư từ ngân sách nhà nước; hoàn
khuyến khích phát triển; đầu tư phát triển thiện hệ thống định mức, quy chuẩn
CTX trong nhà ở, nhà công cộng, tòa nhà tiêu chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật xây
được đầu tư từ ngân sách Nhà nước; hệ dựng CTX…
thống định mức, quy chuẩn tiêu chuẩn,
hướng dẫn kỹ thuật xây dựng CTX… Hai là, tạo lập môi trường cho CTX thông
qua sự cân bằng của kinh tế và môi trường,
Sản phẩm xanh: Cần phải tạo một nguồn áp dụng vào các sản phẩm công nghiệp và
cung các sản phẩm xanh dồi dào, phong hoạt động thương mại. Thông qua các hoạt
phú và có chất lượng cao với giá thành động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ
hợp lý thông qua các hoạt động nghiên xây dựng CTX; phát triển và sản xuất vật liệu
cứu, ứng dụng công nghệ xây dựng xây dựng xanh - thân thiện môi trường….
CTX; nghiên cứu, sản xuất vật liệu xây
dựng xanh, thân thiện môi trường… Ba là, xây dựng các chương trình đào tạo
nâng cao nhận thức, tăng cường năng
Khách hàng cho sản phẩm xanh: Cần xây lực… về CTX từ các trường đại học và
dựng một thị trường cho sản phẩm xanh mở rộng đến các tầng lớp trong xã hội.
với các khách hàng sinh thái thông qua
các hoạt động nâng cao nhận thức, tăng Bốn là, xây dựng các chuẩn ISO và hệ
cường năng lực… thống đánh giá cho các công trình và
sản phẩm xây dựng xanh.
Quản lý và khuyến khích các sản phẩm xanh:
Cần xây dựng một hệ thống quản lý và Năm là, xây dựng các mô hình thực hiện
đánh giá các sản phẩm xanh để phát huy từ chính sách - thí điểm - lựa chọn hình
CTX một cách thực chất. Tổ chức các đơn mẫu chuẩn - áp dụng nhân rộng.
vị độc lập ba bên thanh tra kiểm tra tuân
thủ các quy chuẩn, tem chất lượng xanh Nhiều cơ hội đang mở ra với CTX trong
của vật liệu và thiết bị trên thị trường. tiến trình phát triển bền vững tại Việt
Nam. Quá trình phát triển các vùng
Trước những thách thức của BĐKH, nhu đô thị theo hướng thông minh, tăng
cầu cấp thiết về môi trường sống của người trưởng xanh tạo ra nhiều cơ hội cho
dân, CTX với tư tưởng mới là tiền đề cho việc giảm thiểu việc tiêu thụ các nguồn
hàng loạt kế hoạch hành động cần triển tài nguyên và lượng khí thải. Đây cũng
khai để hiện thực hóa các giải pháp phát là điều kiện tốt cho việc chuyển dịch cơ
triển CTX tại Việt Nam trong thời gian tới: cấu theo hướng nền kinh tế hiệu quả
về năng lượng và xanh sạch trên tinh
Một là, xây dựng một cơ chế hỗ trợ và thần của phát triển bền vững. Bên cạnh
khuyến khích CTX thông qua việc ban đó, phát triển CTX rất cần những nỗ lực
hành các hệ thống luật liên quan. Cụ thể mạnh mẽ của các cơ quan liên quan
là: Xây dựng cơ chế, chính sách tài chính từ quản lý, giám sát và cả ngành Công
khuyến khích phát triển CTX; quan tâm nghiệp xây dựng./.
Số 242 - 2022 KIENTRUCVIETNAM.ORG.VN 39