Προς διάσπαση Ιταλικά Η ακροδεξιά

οδεύει ο ΣΥΡΙΖΑ: στρατόπεδα στην Ευρώπη

Η Ομπρέλα φεύγει, προσφύγων στηρίζει
οι μπόρες έρχονται στην Αλβανία το Ισραήλ
> σελ. 5 > σελ. 7 > σελ. 23

‣ Εφημερίδα της αντικαπιταλιστικής κομμουνιστικής Αριστεράς ‣ www.prin.gr €2

‣ ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023

ΕΤΟΣ 33ο ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 1.641

Το ανυπόταχτο Η δεξιά
πορεία οδηγεί
στα βράχια

Πολυτεχνείο Προς διάσπαση οδηγείται ο

ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς αυτό να σημαίνει
πως θα είναι ο τελευταίος σπασμός

εμπνέει
μιας βαθιάς κρίσης. Καθώς
κυριαρχεί ο εκφυλισμός, ακόμα
και η γελοιότητα, ενισχύεται η
απαξία από τα λαϊκά στρώματα
που στήριξαν ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί
ο Σ. Κασσελάκης να είναι το
χρόνια κερασάκι στην τούρτα της αστικής
ενσωμάτωσης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά
όλοι καταλαβαίνουν πως το κυρίως
πιάτο έχει ήδη φαγωθεί. Η λογική
της διαχείρισης, του εφικτού
που τα έκανε όλα ανέφικτα, του
κυβερνητισμού με κάθε τίμημα
και της υποταγής σε κεφάλαιο,
ΕΕ και ΝΑΤΟ, τροφοδότησαν μια
επιταχυνόμενη δεξιόστροφη
πορεία, με τον Τσίπρα στο τιμόνι και
όλους τους σημερινούς αντιπάλους
μέσα. Η διέξοδος δεν βρίσκεται
στις παραλλαγές μιας πορείας
ήττας, αλλά σε μια αριστερή τομή
εκτός αυτού του πλαισίου.

Εκδηλώσεις
Αντιπολεμικό
αντικυβερνητικό
Πολυτεχνείο
Με τη μεγάλη πορεία στις 17
Νοέμβρη θα κορυφωθούν οι
φετινές εκδηλώσεις, με κεντρικό
σύνθημα την αλληλεγγύη
στην Παλαιστίνη και έντονο
αντιπολεμικό-αντιιμπεριαλιστικό
αντικυβερνητικό και
αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο.
Εκδηλώσεις ΝΑΡ και νΚΑ
πανελλαδικά για τα 50χρονα.
> Αφιέρωμα >>> σελ. 9-19
>>> σελ. 3, 4
2 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Η δεύτερη ματιά

editorial Γιώτα Ιωαννίδου

«Κόλαση επί γης» Πλησιάζοντας τη συμπλήρωση 50 ετών από την εξέγερση του Πολυτεχνείου,
οι αστοί κονδυλοφόροι μιλούν για τέλος εποχής, περιγράφοντας έναν καπιταλισμό
στη Γάζα που όσο και να σαπίζει θα ξανατονώνεται. Κι όμως, εξεγέρσεις εμφανίζονται
ξανά και ξανά. Πώς θα νικήσουν; Πώς θα μετατραπούν σε επαναστάσεις;
λέει ο ΟΗΕ

«Εάν υπάρχει κόλαση επί γης, αυτή βρί-

σκεται στη βόρεια Γάζα». Δεν πρόκειται
για δήλωση από παλαιστινιακή πηγή,
Το «φάντασμα»
αλλά από την Υπηρεσία του ΟΗΕ για την
ανθρωπιστική βοήθεια. Στην ίδια ανακοί-
νωση αναφέρεται πως έχουν σκοτωθεί
της επανάστασης
100 συνεργάτες του ΟΗΕ στη Γάζα. Συνο-
λικά, οι επίσημα καταμετρημένοι νεκροί
φτάνουν τους 11.000, μόνο στη Γάζα, με

το 40% να είναι παιδιά. Στη βόρεια Γάζα
η καταστροφή από τους βομβαρδισμούς
και την επίθεση των …Αμυντικών Δυνά-
μεων του Ισραήλ είναι απόλυτη. Πάνω
από τα μισά σπίτια έχουν καταστραφεί,
όπως και σχεδόν όλες οι υποδομές. Όσοι
Παλαιστίνιοι καταφεύγουν στον Νότο
εγκλωβίζονται σε συνθήκες στρατοπέδου
συγκέντρωσης. Αυτό που κάνει το Ισραήλ
στη Γάζα είναι ο ορισμός του εγκλήματος
πολέμου και της εθνοκάθαρσης!
Το Ισραήλ επιτίθεται και στη Δυτική
Όχθη, έχοντας σκοτώσει εκεί 184 Πα-
λαιστινίους από τις 7 Οκτώβρη, πέρα
από τους 200 που είχαν σκοτωθεί από
την αρχή της χρονιάς από στρατό και
εποίκους. Πάνω από 1.200 Παλαιστίνιοι
έχουν συλληφθεί στη Δυτική Όχθη από
τις 7 Οκτώβρη και μετά, ανάμεσα σε
αυτούς και το σύμβολο της αντίστασης,
η 22χρονη Αχέντ Ταμίμι.
Ενώ το κράτος του Ισραήλ ισοπεδώνει
και δολοφονεί σε μεγα-κλίμακα, οι ηγέ-
τες ΗΠΑ και ΕΕ, που άναψαν το πράσινο
φως στον σίριαλ κίλερ της Μέσης Ανα-
τολής, ανησυχούν μήπως το παρακάνει.
Φοβούνται για απώλεια επιρροής στο
εσωτερικό των χωρών τους, καθώς το
κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη
αναπτύσσεται δυναμικά παρά τις απαγο-
ρεύσεις και την προπαγάνδα. Ο Μπάι-
ντεν, ο Μακρόν, ο Μητσοτάκης και άλ-
λοι ζητούν μικρές δόσεις ανθρωπισμού
και διαλείμματα εκεχειρίας, ελπίζοντας
και σε απελευθέρωση ομήρων, που θα
βελτιώσει την εικόνα τους. Ζητούν κλι-
ματιστικό, για μερικές ώρες, στην… κό-
λαση. Είναι κυνικοί και χυδαίοι. Μόνο
οι λαοί μπορούν να σώσουν τον λαό της
Παλαιστίνης και όλους τους λαούς.
∆
ιανύουμε την εποχή του τέλους των
κοινωνικών επαναστάσεων; Στο εξής
θα παίζουμε στο θίασο της ιστορίας
μόνο ως φαντάσματα, όπως γράφει ο ποι-
ητής; Ή μήπως η χρήση της λέξης θα χα-
ρακτηρίζει μόνο τεχνολογικά γεγονότα ή
νεοφασιστικά μορφώματα και στρατιωτικές
χούντες; Πλησιάζοντας στη συμπλήρωση
πενήντα χρόνων από την εξέγερση του
Πολυτεχνείου, έρχεται στον νου μας αυτό
το απωθητικό μότο του δικτάτορα Παπαδό-
πουλου: «εκάμαμεν επανάστασιν».
Πολλές έρευνες εμφανίζουν στα συμπε-
ράσματα των ευρημάτων τους μια νεολαία
μικρών προσδοκιών, ως συνηγορία του τέ-
λους των επαναστάσεων. Η νέα γενιά γεν-
νήθηκε σε μια εποχή χαμηλών πτήσεων
όσον αφορά την επιδίωξη ανατροπής του
κοινωνικού υποδείγματος, ενώ ταυτόχρονα
είναι περίοδος μεγάλης κρίσης σε όλα τα
επίπεδα, παρά την τεχνολογική και επιστη-
μονική επανάσταση, επισημαίνουν. Ποιον
επαναστατικό ορίζοντα να φωτίσουν οι νέοι
πολεμικοί παροξυσμοί, ο πόλεμος στην Ου-
κρανία, η γενοκτονία στη Γάζα;
Κι όμως. Τι είναι αυτό που φλογίζει χι-
λιάδες συνειδήσεις και πλημμυρίζουν τους
δρόμους στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια
ανά τον κόσμο σήμερα; Κάτι αναζητά η οργή
και η αγανάκτηση των νέων ανθρώπων, που
πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, με διάφο-
ρες αφορμές, τους κατέβασε στους δρόμους,
από το Σαντιάγκο, το Παρίσι, τη Βαρκελώνη,
την Αθήνα έως το Χονγκ Κονγκ. Σίγουρα εί-
ναι ένας τρόπος εκδήλωσης μιας ανείπωτης
στενοχώριας και οργής. Ωστόσο, η επιλογή
συλλογικής έκφρασής της με μαχητικό τρό-
πο είναι ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό που
δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορους όσους
επιμένουν ακόμη στο όνειρο.
Πολλές φορές οι αστοί κονδυλοφόροι
θέλησαν να προεικονίσουν το τέλος εποχής,
περιγράφοντας έναν καπιταλισμό που όσο
«Οι επαναστάσεις
είναι εργοστάσια
ουτοπιών… όσο
και να ξορκίζονται
είναι η πνοή
της ιστορίας»
και να σαπίζει θα ξανατονώνεται. Συμπε-
ραίνοντας ότι δεν μπορεί παρά να είναι το
τελευταίο, ιστορικά, κοινωνικό σύστημα και
ότι όλες οι πιθανές λύσεις θα εκτυλίσσονται
εντός του. Το αδύνατο και το αναπόφευκτο
είναι από τα πρώτα μαθήματα που εισπράτ-
τει κάθε νέα γενιά. Η γενιά του Πολυτεχνεί-
ου, πριν αναγνωριστεί ως τέτοια, χαρακτη-
ριζόταν ως «χαμένη γενιά του 50» και αργό-
τερα «γενιά του Γουέμπλει». Ακόμη δεν είναι
πολύ μακριά η εξέγερση της νεολαίας του
2008, με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξη.
Πριν, η εικόνα της νέας γενιάς που κυρι-
αρχούσε στα ΜΜΕ ήταν αυτή του καταπι-
εσμένου emo, που επέλεγε να εκφράσει τη
δυστυχία του μέσα από σκοτεινή μουσική,
στίχους και μακιγιάζ.
Εξεγέρσεις σκάνε, λοιπόν, παντού και
πάντα. Πολλές φορές, σαν ηλεκτρικές εκ-
κενώσεις, διασχίζουν ένα βαθύ κοινωνικό
σκοτάδι. Μπορεί να ηττώνται αρκετές στη
στιγμή, αλλά νικούν στον χρόνο και στη
μνήμη. Όλοι οι Νοέμβρηδες συνεχίζουν να
εμπνέουν και να συγκινούν, γιατί πρόκειται
για απόπειρες απαντήσεων σε πραγματικές
ανάγκες και ερωτήματα. Περιμένουν ανο-
λοκλήρωτες, αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια
στη συλλογική μνήμη.
Ο καπιταλισμός, αναπτύσσοντας τον
εαυτό του, καταστρέφει τους ανθρώπους
και τη φύση που τον συντηρούν. Η ζωή και
η ανθρώπινη ουσία μας φωνάζουν ότι η
αναγκαιότητα της επαναστατικής ανατρο-
πής της κοινωνίας όσο φαντάζει να απο-
μακρύνεται τόσο γίνεται όλο και πιο επιτα-
κτική. Σε επανάσταση μετατρέπεται όμως
μια εξέγερση την ιστορική στιγμή που οι
καταπιεσμένοι συνειδητοποιούν τη δύναμη
και την ικανότητά τους να αλλάξουν τον κό-
σμο, απέναντι σε όλο το φορτίο καταστολής
συναισθημάτων και σκέψεων που τους τρο-
φοδοτεί το σύστημα. ∆εν αρκεί η οργή και
η αγανάκτηση για να φέρουμε πιο κοντά το
μέλλον. Χρειάζεται να χτιστεί μέσα στις εξε-
γέρσεις του σήμερα η απαίτηση της πιο φω-
τεινής προοπτικής ενός απελευθερωτικού,
κομμουνιστικού αύριο. Πρέπει να βρεθούν
οι άνθρωποι που θα το προετοιμάσουν, δι-
οχετεύοντας την ομορφιά του και την απαι-
τητικότητά του στην καθημερινότητα, ξυρα-
φίζοντας τον συνεχώς προβαλλόμενο ζόφο,
οξύνοντας τις καπιταλιστικές αντιφάσεις.
Όχι με επαγγελίες ενός αύριο που κάποτε θα
έρθει και τότε θα… Οι συνθήκες καλλιεργού-
νται σήμερα. Οι επαναστάσεις είναι απρό-
βλεπτες. Αρκεί οι επαναστάτες να τις έχουν
υπολογίσει, ώστε να τις υποδέχονται και να
μην ψάχνουν άλλοθι υποχώρησης, όταν τις
συναντούν στον χρόνο.
«Επανάσταση είναι η στιγμή που η
γραμμικότητα της ιστορίας σπάει ξαφνικά
και όλα γίνονται δυνατά», γράφει ο Έντσο
Τραβέρσο στο τελευταίο του βιβλίο. «Ανοίγο-
νται νέοι ορίζοντες […] γι’ αυτό οι επαναστά-
σεις είναι εργοστάσια ουτοπιών […] όσο και
να ξορκίζονται, είναι η πνοή της ιστορίας».
Οι επαναστάσεις είναι απαντήσεις στη δυ-
στοπία της εποχής. ∆εν τελείωσαν, εκτός αν
συμβιβαστούμε με το τέλος της ζωής και της
ουσίας της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι δύ-
σκολο. Είναι αδύνατο; ∆εν θα απαντήσουμε
στο ερώτημα, αν δεν το επιχειρήσουμε.

‣ Ιδιοκτησία: «Eκδόσεις-Μελέτες- Έρευνες» Aστική Mη Kερδοσκοπική Eταιρεία

Εφημερίδα της
Kωδικός 2806, Κλεισόβης 9, 106 77 Αθήνα, Tηλ.: 210-82.27.949, prin@otenet.gr | http://www.prin.gr
αντικαπιταλιστικής
κομμουνιστικής ‣ Tραπεζικός Λογαριασμός Συνδρομών και Eνισχύσεων: ALPHA BANK 260002002006023 • IBAN: GR1801402600260002002006023
Αριστεράς
‣ Εκδότης: Δημήτρης Δεσύλλας ‣ Eκτύπωση: ΚΛΕΝΙΚ ΕΕ ‣ Layout: Χριστίνα Λουλούδα

Πολυτεχνείο
Μπάμπης Συριόπουλος
Σ
ε λίγες μέρες συμπληρώ-
νονται 50 χρόνια από την
εξέγερση του Πολυτεχνείου
το 1973. Κάθε επέτειος της
17ης Νοέμβρη είναι μια υπό-
μνηση της δύναμης της εργατικής τάξης
και της νεολαίας να ανατρέπουν σχέδια
του αστικού κόσμου και της ρεφορμι-
στικής Αριστεράς, εισβάλλοντας μαζικά
στο προσκήνιο, υπερβαίνοντας τα εκ-
κολαπτόμενα σενάρια φιλελευθερο-
ποίησης του καθεστώτος και ομαλής
διαδοχής. Η εξέγερση δεν νίκησε, αλλά
σφράγισε τις μεταπολιτευτικές εξελί-
ξεις με ένα ισχυρό ριζοσπαστικό αντι-
καπιταλιστικό αποτύπωμα που κρα-
τάει μέχρι σήμερα, παρά τις επιθέσεις
εχθρών και «φίλων». Προκαλεί το μίσος
της αστικής τάξης και για έναν ακόμα
λόγο, επειδή αμφισβήτησε με ανεξίτη-
λο κόκκινο χρώμα την ευθυγράμμιση με
τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, το αστικό δόγμα
του «ανήκομεν εις την Δύσιν».
Φέτος, με τη συνεχιζόμενη επιχεί-
ρηση «τελικής λύσης» του παλαιστινι-
ακού ζητήματος, με την εξόντωση και
την εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη
γη τους, έγκλημα που διαπράττεται
από το Ισραήλ με τη στήριξη όλου του
παγκόσμιου δυτικού μπλοκ, ο αντια-
μερικανικός αντινατοϊκός χαρακτήρας
του Νοέμβρη είναι πιο επίκαιρος από
ποτέ. Η πορεία στις 17 Νοέμβρη δεν
μπορεί παρά να πλημμυρίσει τους δρό-
μους προς την πρεσβεία των ΗΠΑ και –
ειδικά φέτος– προς την πρεσβεία του
Ισραήλ, όπως ήδη συζητιέται σε σωμα-
τεία, μαζικούς φορείς και πολιτικές ορ-
γανώσεις. Είχε συμβεί και το 2012, όταν
και τότε το Ισραήλ έκανε επίθεση στον
παλαιστινιακό λαό.
Παρά την απροκάλυπτη στήριξη την
κυβερνήσεων στο Ισραήλ, ένα μεγάλο
κίνημα καταδίκης των εγκλημάτων του
στη Γάζα αναπτύσσεται στον αραβικό
κόσμο και στις καπιταλιστικές μητρο-
πόλεις σπάζοντας τα τείχη των «πολι-
τισμών» και των θρησκειών. Αυτό το
μεγάλο παγκόσμιο κίνημα και η συνε-
χιζόμενη απροκάλυπτη ανθρωποσφαγή
στην Παλαιστίνη αναγκάζουν δυτικές
κυβερνήσεις να κρατούν κάποια προ-
σχήματα και αποστάσεις από την ισρα-
ηλινή πολιτική εθνοκάθαρσης. Οι τερά-
στιες διαδηλώσεις ραγίζουν τη βιτρίνα
της ομοφωνίας, μπορούν να υπονομεύ-
σουν τη στήριξη και να φρενάρουν την
πολεμική μηχανή του Ισραήλ.
Η κυβέρνηση της ΝΔ από την πρώτη
στιγμή υποστήριξε το «δικαίωμα αυτοά-
μυνας» του Ισραήλ –εξάλλου η συμμαχία
Το θέμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Στον δρόμο του Νοέμβρη,
στο πλευρό της Παλαιστίνης
▸ Αντιπολεμικό, αντικυβερνητικό και αντικαπιταλιστικό χρώμα
στις φετινές εκδηλώσεις του Πολυτεχνείου
Η καλύτερη
μαζί του είναι στρατη- αλληλεγγύη στην Την ίδια στιγμή
γική επιλογή του συνό- στο παγκόσμιο στρα-
Παλαιστίνη είναι
λου των αστικών κομ- τόπεδο της δημοκρα-
μάτων από το ΣΥΡΙΖΑ η πάλη κατά της τίας, όπως αυτοπα-
μέχρι την ακροδε- εμπλοκής της Ελλάδας ρουσιάζεται η καπι-
ξιά– όχι μόνο με την ταλιστική Δύση, επι-
στο έγκλημα
αποχή στην ψηφοφορία χχειρείται η κατάπνι-
στον ΟΗΕ, αλλά με την ην ξη των απόψεων και
μπε-
αποστολή φρεγατών σε ιμπε- των δράσεων αλληλεγγύης
ριαλιστικές αποστολές στην στην Παλαιστίνη. Στην Ελλά-
Ανατ. Μεσόγειο, την αξιοποίηση της δα ο Θάνος Πλεύρης, κοινοβουλευτικός
Σούδας, την παράδοση της 112 ΠΜ στην εκπρόσωπος της ΝΔ, μετά τη σύλλη-
Ελευσίνα στις ΗΠΑ για τις ανάγκες της ψη του παλαιστίνιου που ανάρτησε
πολεμικής εμπλοκής τους, με το Διεθνές παλαιστινιακή και ελληνική σημαία
Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην στο Σύνταγμα, τον κάλεσε «να πάει
Καλαμάτα, όπου έχουν εκπαιδευθεί και να πολεμήσει για τον λαό του, όχι να
ισραηλινοί πιλότοι… Ο κατάλογος δεν μου μεταφέρει τον πόλεμο της Γάζας
έχει τελειωμό και η Ελλάδα έχει μετατρα- στην Ευρώπη», ξεχνώντας βέβαια ο
πεί –πάντα στο όνομα της ειρήνης και της «πόλεμος της Γάζας» γίνεται και στην
σταθερότητας– σε απέραντο στρατόπεδο Ευρώπη και στην Ελλάδα. Ο Κ. Πιερ-
«που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντά- ρακάκης μετά τη συνάντησή του με
ροι», ενώ ο υπουργός άμυνας Νίκος εκπροσώπους του Κεντρικού Ισραηλι-
Δένδιας τόνισε πως «τα ελληνικά φτε- τικού Συμβουλίου Ελλάδας με αφορ-
ρά δηλώνουν παρουσία, όπου απαιτη- μή την ανακοίνωση αλληλεγγύης της
θεί, τόσο στην επικράτεια όσο και εκτός ΟΛΜΕ στον παλαιστινιακό λαό, θυ-
αυτής». μήθηκε την «ελεύθερη σκέψη των μα-
3
θητών», τον αντισημιτισμό και την
αντίθεση στο να ξεχωρίζει κανείς τους
ανθρώπους «ανάλογα με το φύλο, την
καταγωγή, το θρήσκευμα ή όποιο άλλο
στοιχείο ταυτότητας». Αυτά τα είπε
για την... ΟΛΜΕ την ίδια στιγμή που
η Άννα Διαμαντοπούλου προερχόμενη
από το ΠΑΣΟΚ, πρώην επίτροπος στην
ΕΕ, εύχεται «να μην γίνει δια της βίας η
Ευρώπη σκουρόχρωμη»!
Ακόμα όμως και ο Κ. Μητσοτά-
κης, κάτω από την πίεση του λαϊκού
κινήματος αλληλεγγύης στην Πα-
λαιστίνη, αναγκάζεται να δηλώσει
στο Politico ότι αν και μιλάει «ως φίλος
του Ισραήλ», ότι «όσο περνάει ο καιρός
και όσο το Ισραήλ συνεχίζει αυτή την
πολύ επιθετική στρατιωτική επιχείρη-
ση, ναι, θα υπάρχει αυξημένη ανησυ-
χία αναφορικά με την αναλογικότητα
αυτής της ισραηλινής απάντησης». Ο
Μητσοτάκης δεν ανησυχεί φυσικά για
τους Παλαιστίνιους που σφαγιάζονται,
αλλά μήπως το δολοφονικό αμόκ του
κράτους του Ισραήλ κάνει ζημιά στην
εικόνα της κυβέρνησης.
Η διεθνιστική αλληλεγγύη προς τον πα-
λαιστινιακό λαό είναι πρώτα απ’ όλα πάλη
ενάντια στη δική μας αστική τάξη και κυβέρ-
νηση, ενάντια στην κλιμακούμενη πο-
λεμική εμπλοκή της χώρας στο πλευ-
ρό των δολοφόνων. Σε όλο τον κόσμο
από τη Βοστόνη στις ΗΠΑ μέχρι το Λέ-
στερ στη Βρετανία διαδηλώσεις στρέ-
φονται ενάντια σε πολεμικές βιομηχα-
νίες, ενώ στο Βέλγιο συνδικάτα μετα-
φορών κάλεσαν σε άρνηση μεταφοράς
στρατιωτικού εξοπλισμού προς το Ισ-
ραήλ. Στην Ελλάδα τα κέντρα εμπλο-
κής στον πόλεμο πρέπει το επόμενο
διάστημα να μπουν στο στόχαστρο πο-
λύμορφων λαϊκών αντιπολεμικών κι-
νητοποιήσεων. Ήδη υπάρχει παγκρή-
τια κινητοποίηση αύριο Κυριακή 12/11
στα Χανιά με ενδεχόμενο προορισμό
τη Σούδα. Το εργατικό και λαϊκό κίνη-
μα, συνδέοντας την πολεμική εμπλοκή
της χώρας με το κοινωνικό ζήτημα, τις
πολεμικές δαπάνες, την ακρίβεια, τη
δημοκρατία και τις ελευθερίες λόγου
και διαμαρτυρίας που τίθενται υπό
αίρεση, αν «εκθέτουν σε κίνδυνο δια-
τάραξης τις φιλικές σχέσεις του ελλη-
νικού κράτους ή συμμάχου του με ξένο
κράτος» (άρθρο 141 Ποινικού Κώδικα),
είναι ανάγκη να μπουν μπροστά με τις
δικές τους μορφές πάλης. Υπάρχει η
πρόταση η 17 Νοέμβρη φέτος να συν-
δυαστεί με απεργία ή στάσεις εργασί-
ας, για να προκληθούν ρήγματα στην
υποστήριξη στο Ισραήλ.
4 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Από
σπόντα
*** Η κοροϊδία έχει φτάσει
στο απόγειό της με τις εξελί-
ξεις στη Μέση Ανατολή
* Το μεγαλύτερο μέρος του
πολιτικού προσωπικού στην
Ελλάδα δηλώνει πως νοιάζεται
για τους αμάχους στη Γάζα
* Ακριβώς οι ίδιοι, δηλαδή,
που τα έχουν κάνει «πλακά-
κια» με το Ισραήλ που σκοτώ-
νει τους αμάχους.
*** Αφήστε που όλοι αυτοί
προσβλέπουν στον «ευρωπα-
ϊκό παράγοντα» * Αυτόν που
πρέπει να «επιφέρει την εκτό-
νωση» * Λες και είναι η πρώτη
φορά που το Ισραήλ δολοφονεί
με τη στήριξη των ΗΠΑ και η
Ευρωπαϊκή Ένωση σιγοντάρει
* Κι αυτά πριν «ανοίξει» το
μέτωπο στην Ουκρανία
* Τώρα μόνο ένας αφελής ή
ένας ψεύτης μπορεί να ισχυρί-
ζεται τέτοια πράγματα.
*** Πράματα και θάματα
στον ΣΥΡΙΖΑ * Όσοι πάντως
έχουν μπερδευτεί με το πού
το πάει κάθε πλευρά, ας μην
αμφισβητήσουν τις αντιληπτι-
κές τους ικανότητες
* Συμβαίνει γιατί απλούστατα
καμιά πλευρά δεν γνωρίζει τι
ακριβώς κάνει * Στην εσωκομ-
ματική τακτική βέβαια * Γιατί
γενικώς έχουν μπούσουλα: να
επιβιώσουν πολιτικά.
*** Επίσης σε αυτή την ιστο-
ρία το... χρήμα έχει τη δική του
σημασία * Είτε αυτό αφορά
την κρατική επιχορήγηση των
κομμάτων είτε άλλες πηγές
* Γιατί αρκετοί οικονομικοί
παράγοντες εμπλέκονται στις
εξελίξεις * Είτε αυτοί που εί-
ναι γνωστό ότι σχετίζονται με
την ηγετική ομάδα είτε αυτοί
που είναι γνωστό πως δεν σχε-
τίζονται * Τα ονόματα είναι
γνωστά και μη εξαιρετέα.
*** Κρεσέντο ειλικρίνειας,
ακόμη μια φορά, για τον
Γιάννη Στουρνάρα * Αυτό
οφείλουμε διαχρονικά να του
το αποδώσουμε * Τα λέει τα
πράγματα ως έχουν * Γι’ αυτό
δήλωσε ευθέως ότι πρέπει να
κοπούν ακόμη κι αυτά τα επι-
δόματα «φιλανθρωπίας» του
Μητσοτάκη * Αφού τα χρήμα-
τα χρειάζονται για επενδύσεις.
*** Πραγματικά αχόρταγη η
εγχώρια ολιγαρχία * Πήρε το
Ταμείο Ανάκαμψης * Πήρε τα
αποθεματικά των ταμείων
* Παίρνει κάθε χρόνο την έμ-
μεση φορολογία της ακρίβειας
* Ε, θέλει και τα επιδόματα
* Υπάρχει ανταγωνισμός
που δεν αφήνει περιθώρια,
προφανώς.
Πολιτική
Ακροκεντρώοι Γεράσιμος Λιβιτσάνος
Συνεχιστής του Σημίτη
«βαπτίστηκε» ο Μητσοτάκης
▸ Επιθετικό στίγμα στην ώσμωση Ν∆ και εκσυγχρονιστικού κέντρου
Τ
ην επιθυμία του Κυ- αναμένεται να προσδώσει στην
ριάκου Μητσοτάκη πολιτική της ακόμη πιο επιθε-
να προσδώσει ακόμη τικά χαρακτηριστικά. Τόσο στις
περισσότερα «ακροκε- επιλογές που κάνει στην οικο-
ντρώα»-νεοφιλελεύθερα χαρα- νομία όσο και στη βαθύτερη
κτηριστικά στη Νέα Δημοκρα- εμπλοκή στον ευρωατλαντικό
τία αλλά και στη διακυβέρνησή σχεδιασμό στην εξωτερική πο-
του συμβόλισε η παρουσία του λιτική. Αφού δεν είναι κρυφό
τη Δευτέρα στην εκδήλωση που ότι ο Κ. Μητσοτάκης σκοπεύει
πραγματοποιήθηκε στο κέντρο με τέτοιου είδους «ανοίγματα»
«Ελληνικός Κόσμος» προς τιμήν να αντιμετωπίσει την κριτική
του Κώστα Σημίτη. Έστω κι αν που ασκείται από την πτέρυγα
αυτή του η βούληση συνεχίζει να του Αντώνη Σαμαρά για τον δι-
προκαλεί αντιδράσεις στο εσω- ακρατικό διάλογο Ελλάδας και
τερικό του κόμματός του. Αξίζει Τουρκίας που περνά στη δεύτε-
να σημειωθεί ότι η εκδήλωση ορ- ρη φάση του με το νέο έτος.
γανώθηκε από το «Δίκτυο για τη Στην οικονομία, τα σημεία
Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και τομής της κυβέρνησης και του
την Ευρώπη», που έχει ως πρόε- ενταγμένη στη στρατηγική του ώνει, μέσω διαρροών, τις ανα- εκσυγχρονιστικού κέντρου υπο-
δρο την Άννα Διαμαντοπούλου. Κ. Μητσοτάκη να διευρύνει φορές στην ομιλία του Κώστα στηρίζονται σαφώς από την
την κυριαρχία του στο λεγόμενο Σημίτη, όταν τόνισε πως «προ-
Το πρόσωπο, δηλαδή, που είχε εγχώρια επιχειρηματική ελίτ.
προκρίνει ο Κυριάκος Μητσο- «εκσυγχρονιστικό κέντρο», απο- σπάθησα και προσπαθώ με το Η τελευταία προσβλέπει σε λο-
τιμώντας την ως βασικό στοι- ΠΑΣΟΚ να συμβάλω στην εξέ-
τάκης ως πρόταση της Ελλάδας γικές κάμψης των αντιστάσεων
χείο των απανωτών εκλογικών λιξη της κοινωνίας». Εξάλλου,
για την ηγεσία του ΟΟΣΑ. Ο για τα «ανοίγματα αγορών» που
νικών. Αυτός, άλλωστε, είναι το τελευταίο διάστημα κατα-
πρωθυπουργός προσπάθησε συνιστούν οι μεταρρυθμίσεις
να αμβλύνει τις (εσωκομματι- και ο λόγος που οι διαμαρτυρίες γράφεται από τη Χαριλάου Τρι- σε υγεία και παιδεία. Καθόλου
κές) εντυπώσεις, αφού την ίδια στο εσωτερικό της ΝΔ παραμέ- κούπη μια σαφής προσπάθεια τυχαίο δεν είναι, άλλωστε, πως
ημέρα παραβρέθηκε και στην νουν περιορισμένες. Αυτά, ενώ να αναδειχτεί ως η αυθεντική σε αυτούς τους δύο τομείς έχουν
«καραμανλική» εκδήλωση στη υπάρχει συζήτηση και για νέες εκσυγχρονιστική-τεχνοκρατική αναλάβει υπουργοί προερχόμε-
μνήμη της Μαριέττας Γιαννά- προσχωρήσεις στην ΝΔ από τον δύναμη στο πολιτικό σκηνικό. νοι από το «σημιτικό ΠΑΣΟΚ»:
κου. Ωστόσο, στη ΝΔ παραμέ- συγκεκριμένο χώρο, όπως αυτή Με στόχο να φτάσει (και) με ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και ο
νει η έντονη δυσαρέσκεια για το του Ανδρέα Λοβέρδου. αυτά τα χαρακτηριστικά στη Κυριάκος Πιερρακάκης. Ενώ η
γεγονός ότι η ηγεσία απαρτίζε- Η πρακτική του Κ. Μητσο- θέση της αξιωματικής αντιπο- ασφαλιστική «μεταρρύθμιση»
ται κατά κύριο λόγο από πρώην τάκη δεν πέρασε απαρατήρη- λίτευσης το επόμενο διάστημα. της προηγούμενης τετραετίας
«σημιτικούς» (Ά. Σκέρτσος, Γ. τη από τη Χαριλάου Τρικούπη. Σε πολιτικό επίπεδο, η πε- έγινε από τον –επίσης προερ-
Γεραπετρίτης κ.ά.). Άλλωστε, στην εκδήλωση πα- ραιτέρω ώσμωση της Νέας χόμενος από τον χώρο– Πάνος
Η ηγετική ομάδα της ΝΔ ραβρέθηκε και ο Νίκος Ανδρου- Δημοκρατίας με τον χώρο του Τσακλόγλου και επικροτήθηκε
προβάλλει την κίνηση αυτή ως λάκης. Με το ΠΑΣΟΚ να σημει- «εκσυγχρονιστικού κέντρου» από την ολιγαρχία.
Ενισχύσεις για το Πριν ΝΑΡ-νΚΑ για τα 50χρονα του Πολυτεχνείου
Αισιοδοξία μας γέμισε η ανταπόκριση των ανα- Εκδηλώσεις ΝΑΡ-νΚΑ για τα 50χρονα του Πολυτεχνείου:
γνωστών και φίλων του Πριν αμέσως μετά τη ΑΘΗΝΑ: Σάββατο 11/11: 2.30 μ.μ. Ιστορικός περί-
δημοσιοποίηση των οικονομικών δυσκολιών της πατος, αφετηρία από Νομική. 7.00 μ.μ. Η τέχνη στην
εφημερίδας και της έκκλησης για οικονομική επταετία, συζήτηση στη Λέσχη Αναιρέσεις (Α. Καραλή,
στήριξη. Τους ευχαριστούμε! Είμαστε όμως στην Θ. Σκαμνάκης, Μ. Τζιαντζή). Τετάρτη 22/11 7.00 μ.μ.
αρχή της μάχης για την κάλυψη των χρεών και Παράσταση «Μικρές ξεχασμένες ιστορίες πολιτισμού και
τη δημιουργία μιας βάσης αναβάθμισης. Καλού- αντίστασης» στο Στούντιο.
με λοιπόν φίλες/ους του Πριν να ανανεώσουν τη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Κυριακή 12/11 6.30 μ.μ. 3η πτέρυγα
συνδρομή τους ή να εγγραφούν συνδρομητές, να Πολυτεχνείου ΑΠΘ. Ομιλητές: Π. Αντωνόπουλος, Σ. Αυ-
ενισχύσουν οικονομικά. Επίσης, πολύ σημαντική τζίδου.
είναι η εβδομαδιαία αγορά από το περίπτερο της ΠΑΤΡΑ: Σάββατο 11/11 6 μ.μ., αίθουσα ΕΒΕ (πλ. Όλ-
εφημερίδας και η διακίνηση σε φίλους και συνα- γας). Ομιλητές: Ά. Χάγιος, Α. Σκλάβος.
δέλφους. Λογαριασμός Alpha Bank με IBAN: ΧΑΝΙΑ: Σάββατο 11/11 7 μ.μ., Λέσχη Αναιρέσεις (Νε-
GR1801402600260002002006023. Δικαιούχος: άρχου 41). Ομιλητές: Σ. Καυκαλάς, Κ. Τσακιρόπουλος
Εκδόσεις-Μελέτες-Έρευνες «Πριν». Στέλνετε και ΙΩΑΝΝΙΝΑ: Σάββατο 11/11, 10 π.μ., Ιστορικός περί-
ενημερωτικό e-mail στο info@prin.gr. πατος, αφετηρία εστίες Δόμπολης.
 Πολιτική ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 5

Κ
αταιγιστικές είναι
οι εξελίξεις στον ΣΥ-
ΡΙΖΑ μετά την από-
φαση της πλειοψη-
φίας των μελών της
Κ.Ε. της αναλογικά αριστερό-
στροφης τάσης της «Ομπρέλας»
να υπογράψουν κείμενο που ση-
ματοδοτεί αποχώρηση. Τα προ-
βεβλημένα στελέχη Ν. Βούτσης
και Π. Σκουρλέτης ανακοίνω-
σαν την Παρασκευή αποχώρη-
ση από τον ΣΥΡΙΖΑ. Παρ’ όλα
αυτά, η Ομπρέλα θα δώσει το
παρών στην κρίσιμη συνεδρίαση
της Κεντρικής Επιτροπής αυτού
του Σαββάτου, θέλοντας να δώ-
σει μια τελευταία πολιτική μάχη
πριν αποχωρήσει. Τα μέλη της
τάσης φιλοδοξούν οι αποχωρή-
σεις τους να αποτελέσουν κα-
ταλύτη για μαζικό κύμα παραι-
τήσεων, που θα αναγκάσει τον
Κασσελάκη να μην μπορεί πλέον
να σταθεί πολιτικά ως «αρχηγός
του ΣΥΡΙΖΑ». Ωστόσο, η υπόλοι-
πη εσωκομματική αντιπολίτευ-
ση εμφανίζεται αμφιταλαντευ-
όμενη ως προς τη στάση που θα
κρατήσει, αφήνοντας όλα τα εν-
δεχόμενα ανοιχτά. Πριν τη συνε-
δρίαση της Κεντρικής Επιτροπής
δημοσιοποιήθηκε κείμενο της
Ομπρέλας, με τίτλο «Διέξοδος
Αριστερά», που υπογράφεται
από 1.300 μέλη του κόμματος.
Πάντως, όπως γράφτηκε, αρχι-
κός στόχος ήταν να συγκεντρω-
θεί ένας πολύ μεγαλύτερος αριθ-
μός υπογραφών. Όταν γράφο-
νταν αυτές οι γραμμές δεν ήταν
ακόμα γνωστός ο αριθμός των
βουλευτών και των μελών της
ΚΕ που θα αποχωρούσαν, ενώ
το σχετικό κείμενο φέρει τις υπο-
γραφές 45 από τα 302 μέλη της
ΚΕ. Ακόμα είναι νωρίς για να
εκτιμηθεί πώς θα κινηθούν πο-
λιτικά και τι έρεισμα έχουν στην
κοινωνία οι αποχωρήσαντες, οι
οποίοι μιλούν τώρα στο όνομα
της «χαμένης τιμής» της Αριστε-
ράς, αλλά όλα αυτά τα χρόνια
∆ιάσπαση ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Τζιαντζής
H «Ομπρέλα» φεύγει,
η μπόρα έρχεται
▸ ∆ομική η κρίση λόγω δεξιόστροφης πορείας, αμφίβολο το αύριο
ήταν πρωτεργάτες ή έμειναν
σιωπηλοί στηνπορεία ΠΑΣΟΚ-
οποίησης και δεξιόστροφης με-
τάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ, τη «βίαιη
ωρίμανση». Στο «μίνι μανιφέ-
στο» του Γιώργου Σταθάκη, που
δήλωσε πως αποχωρεί, τονίζε-
ται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ξέμεινε από
αφήγημα μετά την ψήφιση των
μνημονίων, ότι το «φαινόμενο»
Τσίπρας εξαϋλώθηκε και πως το
κόμμα χρειαζόταν έναν αριστε-
ρό… Σημίτη να το στρέψει σε μια
ριζικά νέα κατεύθυνση, όπως με
το ΠΑΣΟΚ το 1996.
Ταυτόχρονα με την Ομπρέ-
λα συνεδρίασε και η ομάδα
«6+6», της οποίας ηγείται η
Έφη Αχτσιόγλου. Επιβεβαιώθη-
κε ο έντονος προβληματισμός
για την πορεία του κόμματος,
ενώ ασκήθηκε κριτική στον
Στέφανο Κασσελάκη γι’ αυτή Σε κατάσταση Ο ΣΥΡΙΖΑ θυμίζει πλέ- έκτακτης ανάγκης», όπως
την εξέλιξη. Ωστόσο, η ομάδα ον καράβι που βουλιάζει, με έγραψε ο Γιάννης Δραγασά-
αυτή δεν προκρίνει –σε αυτή τη «εκτάκτου ανάγκης» στελέχη του να φλερτάρουν κης. Η συνεδρίαση της Κε-
φάση τουλάχιστον– την αποχώ- με τους ευρύτερους σχεδια- ντρικής Επιτροπής αυτού του
ρηση και αναμένεται να κατα- η Κουμουνδούρου σμούς αναδιάταξης του πολι- Σαββάτου θα είναι το πρώτο
θέσει τις δικές της προτάσεις, τικού σκηνικού. Δεν μπορούν μεγάλο «κρας τεστ» για τον
ώστε να βρεθεί συμβιβαστική
μετά το πρώτο να υπάρξουν συγκρίσεις με Στέφανο Κασσελάκη, όπου
φόρμουλα, διεκδικώντας ταυ- μεγάλο κύμα την περίοδο της σύγκρουσης θα διαμορφωθεί μια εικόνα
τόχρονα αναβαθμισμένο ρόλο. Τσίπρα-Αλαβάνου ή την απο- με ποιους θα μπορέσει να πο-
Ο ίδιος ο Στέφανος Κασσελάκης αποχωρήσεων χώρηση της αντιμνημονιακής ρευτεί και πώς. Αμφίβολο το
επιβεβαιώνει τον χαρακτηρισμό πτέρυγας το 2015, καθώς τότε αύριο στην Κουμουνδούρου.
«πολιτικός του Instagram», κα- ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολιτικά κυρί- Ακόμα και αν ο αρχηγός του
θώς με μήνυμα στα μέσα δικτύ- αρχος. Σήμερα είναι ορατός ο κόμματος καταφέρει να επι-
ωσης είπε ότι θα ζητήσει από τα κίνδυνος να βρεθεί ακόμα και πλεύσει εν μέσω αυτής της
μέλη να αποφασίσουν με δημο- στην τέταρτη θέση. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτης φουρτούνας, οι ανα-
ψήφισμα για τις διαγραφές! κηρύσσεται σε «κατάσταση ταράξεις θα συνεχιστούν.

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΕΜΠΗ

Η οργή απέναντι στον απίστευτο πολιτικό κυνισμό
«Π
όσοι από τους 100 συμπο-
λίτες μας, αν τους ρωτή-
σουμε, ενδιαφέρονται για
εξεταστική ή για προανακριτική επιτρο-
πή για τα Τέμπη;» είπε στον Νίκο Χα-
τζηνικολάου ο Α. Γεωργιάδης. Τα ίδια
επανέλαβε και στην τηλεόραση της Ναυ-
τεμπορικής την ίδια μέρα. Στη συνέχεια,
μάλιστα, είπε ότι κανείς δεν ενδιαφέρε-
ται για τις υποκλοπές (όχι για τη διερεύ-
νησή τους) και αυτό αποδεικνύεται από
τη… χαμηλή τηλεθέαση των εκπομπών
που ασχολήθηκαν με την υπόθεση! Μετά
την κατακραυγή που ξεσηκώθηκε και τις
έντονες αντιδράσεις των συγγενών των
θυμάτων, ενώ αρχικά υποστήριξε ότι οι
δηλώσεις του δήθεν διαστρεβλώθηκαν,
στη συνέχεια αισθάνθηκε την ανάγκη
από το βήμα της Βουλής να τους ζητή-
σει συγγνώμη. Η κυβέρνηση μάλιστα
δήλωσε, μέσω του κυβερνητικού εκπρο-
σώπου, ότι αποδέχεται –υπό προϋποθέ-
σεις– την πρόταση του ΚΚΕ για συγκρό-
τηση εξεταστικής επιτροπής για τη διε-
ρεύνηση των διαχρονικών κυβερνητικών
ευθυνών που οδήγησαν στην τραγωδία
των Τεμπών. Το ΠΑΣΟΚ, δείχνοντας
άγχος να μείνουν η πολιτική των ιδιω-
τικοποιήσεων και των δικών του αμαρ-
τιών εκτός κάδρου, δήλωσε ότι δεν θα
ψηφίσει την πρόταση, μιλώντας για «συμπαιγνία
συγκάλυψης των ποινικών ευθυνών» και καλεί
σε υπερψήφιση της πρότασής του για σύσταση
προανακριτικής επιτροπής.
Ίσως οι περισσότεροι ανάμεσα στους
100 Έλληνες να μην γνωρίζουν τη διαφορά
ανάμεσα σε «εξεταστική» και «προανα-
κριτική» επιτροπή. Όμως οι 100 στους 100
γνωρίζουν, από την πικρή τους πείρα, τι θα
πει κουκούλωμα και ασφαλώς «ενδιαφέρο-
νται» για το αν οι νεκροί θα δικαιωθούν ή αν
το έγκλημα των Τεμπών και των πολιτικών που
οδήγησαν σε αυτό θαφτεί σε μια θάλασσα μετά-
θεσης-αντιστάθμισης των εγκληματικών ευθυνών
και πολιτικάντικης φλυαρίας, όπως επιχειρείται.
6 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Πρινηδόν

Σχόλια στο ημίφως Βασίλης

Παπαγεωργίου

Παραμένουν οι Πόθεν έσχες

Patriot στη
Σ. Αραβία
Βαθύτερη εμπλοκή της
Ελλάδας στη σύγκρου-
ση στη Μέση Ανατολή
σηματοδοτεί η παράταση
της παρουσίας ελληνικής
πυροβολαρχίας Patriot
στη Σαουδική Αραβία. Η
ενίσχυση της ευρύτερης
αμυντικής συνεργασίας
της Ελλάδας με το αιμα-
τοβαμμένο αντιδραστικό
βασίλειο ανακοινώθηκε
μετά τη συνάντηση του
Νίκου ∆ένδια με τον
πρίγκιπα Χαλίντ Μπιν
Σαλμάν στο Ριάντ. Η
προκλητική αυτή απόφα-
ση έρχεται σε μια περί-
οδο που κλιμακώνονται
οι πολεμικές επεμβάσεις
και η επιθετικότητα των
Σαουδαράβων εναντίον
των ανταρτών Χούθι της
Υεμένης που πρόσφα-
τα κήρυξαν τον πόλεμο
στο Ισραήλ. Ο ∆ένδιας,
μάλιστα, έφτασε στο ση-
μείο να χαρακτηρίσει τις
πετρελαιοπαραγωγικές
εγκαταστάσεις της Σαου-
δικής Αραβίας «σημαντι-
κές για την ενεργειακή
ασφάλεια της Ελλάδας»!
για το θεαθήναι
Γι’ άλλη μια χρονιά η δημοσιοποίη-
ση του πόθεν έσχες των βουλευτών
αποκαλύπτει το τεράστιο χάσμα που
χωρίζει τους περισσότερους από τους
«300» –με εξαίρεση τους βουλευ-
τές του ΚΚΕ– από τον εργαζόμενο
λαό που αγκομαχά για να επιβιώσει.
Πλούτη που ζαλίζουν: Σπίτια, εξοχι-
κά, οικόπεδα, αγροτεμάχια, αυτοκί-
νητα, με κανονικότητα τις εξαψήφιες
καταθέσεις. Αν και η δημοσιοποίηση
αυτή εμφανίζεται ως διαδικασία
ελέγχου και διαφάνειας, στην πράξη
λειτουργεί κυρίως ως διαδικασία κά-
λυψης και νομιμοποίησης, αφού κα-
νείς δεν ελέγχει πώς προέκυψε όλος
αυτός ο πλούτος. Επιπλέον, πολλοί
από τους βουλευτές έχουν τεράστια
χρέη σε τράπεζες –μέχρι 1,5 εκατ.
ευρώ σε μία περίπτωση– και μάλλον
δεν ανησυχούν μήπως τα σπίτια τους
βγουν σε πλειστηριασμό όπως συμ- άλωτους». Η κυβέρνηση στα λόγια ποιηθεί, χαρακτηρίζοντας στο διεθνές ενέργειας του ΑΔΜΗΕ στο Κρυονέρι
βαίνει με τις πρώτες κατοικίες πολ- απέρριψε τις προτάσεις Στουρνάρα. συνέδριο του Economist την Κίνα πραγματοποίησε κλιμάκιο του ΝΑΤΟ
λών «κοινών θνητών». Στην πράξη όμως ήδη κινείται σε ανά- ως έναν «μη σημαντικό επενδυτή» με συνοδεία Ελλήνων αξιωματούχων
λογη κατεύθυνση, όπως φανερώνει για την ελληνική οικονομία (πλην της του υπουργείου Άμυνας. Μάλιστα, οι
Αμετανόητος και το πρόσφατο φορολογικό νομο- Cosco) και ανταγωνιστή του δυτικού
στρατοπέδου! Παρά τον παραγκω-
γενικοί διευθυντές της ΑΔΜΗΕ έγι-
ναν ξεναγοί των ΝΑΤΟϊκών και τους
σχέδιο που σφίγγει τη θηλιά στους
ο Γ. Στουρνάρας αυτοαπασχολούμενους. νισμό των κινεζικών εταιρειών στην παρουσίασαν τα μέτρα προστασίας
επικοινωνία πάντως, η ελληνική κυ- και ασφάλειας στο Κέντρο Ελέγχου
Συνεχίζονται οι παρεμβάσεις Στουρ- βέρνηση δεν έχει την πολυτέλεια να Ενέργειας. Τι δουλειά έχει το ΝΑΤΟ
νάρα για πιο σφιχτή δημοσιονομική Ψυχρά και ανάποδα κλείσει την πόρτα στην οικονομική στο Κρυονέρι θα αναρωτηθεί κα-
πειθαρχία και κατάργηση φοροα- ο Μητσοτάκης υπερδύναμη, προσφέροντας ως «δω- νείς. Το ενδιαφέρον των «γερακιών»
παλλαγών. Ο κεντρικός τραπεζίτης ράκι» μεταξύ άλλων τη συμφωνία με βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με
«χτύπησε καμπανάκι» ότι η ελληνική στο Πεκίνο τη Yutong για αγορά 250 ηλεκτροκί- τον ενισχυμένο ρόλο της Ελλάδας ως
οικονομία χρειάζεται περισσότερα νητων λεωφορείων. ΝΑΤΟϊκού προγεφυρώματος και
έσοδα. Από πού θα βρεθούν; Όχι φυ- Την ψύχρανση των σχέσεων Αθήνας- τους σχεδιασμούς για τον αγωγό με-
σικά από αύξηση της φορολόγηση του Πεκίνου επιβεβαίωσε το ταξίδι-
πλούτου και των κερδών. Τι είπε ο αστραπή του Κυριάκου Μητσοτάκη Στρατηγέ μου, ταφοράς φυσικού αερίου Eastmed
αλλά και την ηλεκτρική διασύνδεση
Στουρνάρας; «Να εξεταστεί η κοινω- στην Κίνα, που κράτησε λιγότερο από ιδού το… ρεύμα σας! Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, σε μια
νική χρησιμότητα των υφιστάμενων 24 ώρες. Ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης είχε περίοδο που ο κίνδυνος ευρύτερης
φοροαπαλλαγών και το κατά πόσο φροντίσει να υποβαθμίσει τη σημασία Επιθεώρηση… των υποδομών του ανάφλεξης στην ανατολική Μεσόγειο
αυτές αφορούν τους πραγματικά ευ- της επίσκεψης πριν αυτή πραγματο- συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής είναι πιο ισχυρός από ποτέ.

Ζώης Γαλατάς* Καμιά περικοπή αποδοχών ή απόλυση

Οι Σύλλογοι Εργαζομένων και η ΠΟΕ-
ΟΤΑ είχαν πάγια θέση την κατάργηση
των Νομικών Προσώπων (ΝΠ) και των
επιχειρήσεων ειδικού σκοπού, με τη
μεταφορά όλου του προσωπικού στους
δήμους. Ήταν διαχρονικό αίτημά μας,
μαζί με τη μονιμοποίηση των συμβασι-
ούχων, τις προσλήψεις μόνιμου προσω-
πικού, τις αυξήσεις στους μισθούς, την
κατάργηση της ανταποδοτικότητας στις
υπηρεσίες κ.α. H κατάργηση των ΝΠ δεν
γίνεται επειδή η κυβέρνηση μας άκουσε,
αλλά για διασφάλιση οικονομιών κλίμα-
κας, μικραίνοντας κι άλλο τις δομές, αδι-
αφορώντας για την ουσιαστική κάλυψη
των αναγκών των δημοτών ή των δικαι-
ωμάτων των εργαζομένων.
Ήδη δημιουργούνται περικοπές στις
ζητώ
τον λόγο
αποδοχές του καλλιτεχνικού προσωπι-
κού (χορευτές, μουσικοί), ενώ επικρατεί
μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον των
συμβασιούχων ορισμένου χρόνου ή έρ-
γου με επαναλαμβανόμενες συμβάσεις,
που μπορεί σε πρώτη φάση να μεταφερ-
θούν στους δήμους, αλλά δεν είναι κα-
θόλου σίγουρο ότι θα ανανεωθούν με
τους ίδιους όρους και στο σύνολό τους
μετά τη μεταφορά των δομών στους
δήμους. Αρνητική εξέλιξη αποτελεί κι η
αύξηση του ποσοστού της κινητικότητας
στο 80% στους δήμους όπου θα υπάρ-
χει συνένωση ΝΠ, αφού δημιουργεί
ακόμα πιο ασφυκτικό πλαίσιο για τους
συναδέλφους.
Η κυβέρνηση της ΝΔ, με αυτό τον
νόμο, θωρακίζει κι ανασυντάσσει το
τοπικό κράτος και ενισχύει τους αναπτυ-
ξιακούς οργανισμούς που φυτρώνουν
σαν μανιτάρια δίπλα σε κάθε δήμο και
περιφέρεια, τους οποίους αξιοποιεί ως
το βασικό εργαλείο βαθέματος της ιδιω-
τικοποίησης υπηρεσιών στους δήμους.
Δημοτικές αρχές κι αντιπολίτευση «ξε-
χνούν» ότι από το 2011 δεν έχει γίνει
καμία πρόσληψη μόνιμου προσωπικού
σε κανένα από τα Νομικά Πρόσωπα. Το
προσωπικό που συνταξιοδοτείται δεν
αντικαθίσταται. Όλοι μαζί «ξεχνούν» ότι
όλες οι υπηρεσίες είναι ανταποδοτικές,
είτε με τροφεία, είτε με συνδρομές, είτε
μέσω ΕΣΠΑ.
Εμείς συνεχίζουμε να παλεύουμε για
τη μεταφορά των εργαζομένων στους
δήμους, χωρίς περικοπές αποδοχών
ή απολύσεις, για τη μονιμοποίηση των
συμβασιούχων, την πρόσληψη επιπλέον
προσωπικού, την αύξηση χρηματοδότη-
σης των δήμων, την κατάργηση της αντα-
ποδοτικότητας για τον λαό, για αυξήσεις
στους μισθούς όλων των εργαζόμενων.
Η ώρα των γενικών συνελεύσεων και
του αγώνα γι’ ακόμη μια φορά έφτασε.
*Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ερ-
γαζομένων στους ΟΤΑ Ιωαννίνων
 Πολιτική ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 7

Προσφυγικό Γιώργος Μουρμούρης Υπόθεση 16χρονης

Η
ταύτιση του περίφημου
«δυτικού κόσμου» με το Καταρρέει
κράτος του Ισραήλ στον
πόλεμο εθνοκάθαρσης
εκκωφαντικά
που διεξάγει στη Λωρίδα
της Γάζας δεν σχετίζεται μόνο με στυ-
το αφήγημα
γνούς γεωπολιτικούς υπολογισμούς.
Υπάρχει κάτι «πιο βαθύ», που «λερώ-
της ΕΛΑΣ
νει» τμήματα της κοινής γνώμης στις
χώρες της Δύσης και που τους επιτρέ-
Σε καταγγελία ότι η 16χρονη κοπέλα,
πει να παρακολουθούν με απάθεια την
που τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφά-
εξόντωση ανδρών, γυναικών και παι-
λι κατά την αντιφασιστική διαδήλωση
διών της Παλαιστίνης κατά χιλιάδες.
στο Νέο Ηράκλειο (28/10/2023), έπε-
Η βαθιά αυτή σύνδεση με το μιλιταρι-
σε θύμα ξυλοδαρμού, προχώρησε η
στικό, θρησκειοκεντρικό κράτος της
οικογένειά της με ανακοίνωση που
Μέσης Ανατολής, που αυτοπροβάλλε-
έδωσε στη δημοσιότητα, κάτι που πι-
ται ως η «μόνη δημοκρατία» στην ευ-
στοποίησαν οι γιατροί που την εξέτα-
ρύτερη περιοχή, οφείλεται κυρίως στις
σαν και επιβεβαιώνεται από την ιατρο-
κοινές αναπαραστάσεις για τον «άλλο»
δικαστική έκθεση.
που επικρατούν σε Ευρώπη, Αμερική
Έκθετοι κυβέρνηση και αστυνομία,
και Ισραήλ. «Άλλος» πλέον για τις δυτι-
με τον ανεκδιήγητο υπουργό ΠΡΟ.ΠΟ
κές κοινωνίες δεν είναι ο Εβραίος –χω-
Γιάννη Οικονόμου να στοχοποιεί το
ρίς αυτό να σημαίνει ότι ξεμπερδέψαμε
κορίτσι ότι «συμμετείχε στα επεισό-
οριστικά με τον αντισημιτισμό– αλλά ο
δια» με μόνο στοιχείο ότι το ντύσιμό
συνήθως μουσουλμάνος στο θρήσκευ-
μα πρόσφυγας ή μετανάστης.
Έτσι, λοιπόν, πλάι στις IDF, και
Η ΕΕ δείχνει της… έμοιαζε με αυτό της ομάδας
που συγκρούστηκε με αστυνομικούς.
Η κοπέλα εξετάστηκε, μετά το εξι-
η Ευρώπη παίρνει το όπλο της κατά
των προσφύγων και μεταναστών που
φτάνουν ή που θα προσπαθήσουν στο
μέλλον να φτάσουν στο έδαφός της.
τα δόντια της τήριό της, από τον νευροχειρουργό
Π. Παπανικολάου, που και αυτός πι-
στοποίησε τον ξυλοδαρμό. «Όσοι εί-
δαμε τα χτυπήματα, τις εκχυμώσεις, τις
Ακολουθώντας το παράδειγμα της Βρε-
τανίας που εξορίζει τους μετανάστες
στη Ρουάντα, η Ιταλία της ακροδεξιάς
σε όσους γλιτώσουν βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις

Τζόρτζια Μελόνι συμφώνησε προ ημε-

ρών με την Αλβανία του Έντι Ράμα τη
μεταφορά και κράτηση χιλιάδων αιτού-
ντων άσυλο επί αλβανικού εδάφους.
«Πρόκειται να δημιουργηθούν σε αλ-
βανικό έδαφος δύο κέντρα για τη δια-
χείριση των παράτυπων μεταναστών,
με έξοδα της Ιταλίας. Η συνολική χω-
ρητικότητά τους θα είναι για 3.000 αν-
θρώπους, για το χρονικό διάστημα που
απαιτείται για την εξέταση αιτημάτων
ασύλου και για ενδεχόμενη απέλαση»,
δήλωσε τη Δευτέρα η Μελόνι, η οποία
φέρεται να σκέφτηκε τη «λύση» κατά
τη διάρκεια των… διακοπών της στην
αλβανική Ριβιέρα. Για να διατηρη-
θούν κάποια ελάχιστα ψήγματα του
ανθρωπιστικού προσωπείου της ΕΕ, η
ακροδεξιά πρωθυπουργός της γειτο-
νικής χώρας διευκρίνισε ότι από την
υποχρεωτική μεταφορά στην Αλβανία
θα εξαιρούνται «γυναίκες που κυοφο-
ρούν, ανήλικα και άλλες προστατευό-
μενες κατηγορίες». Ως προς το νομικό
καθεστώς των κέντρων κράτησης, τη
φύλαξή τους θα αναλάβει η αλβανική
αστυνομία, ενώ στο εσωτερικό τους θα
ισχύει η ιταλική νομοθεσία. Τα πρώτα
εξ αυτών αναμένεται να τεθούν σε λει-
τουργία την άνοιξη του 2024.
Όσο αυτά συνέβαιναν στις ακτές
της Αδριατικής, βορειότερα στην Ευ-
ρώπη μία ακόμη χώρα προχωρούσε σε
σύσφιξη της αντιμεταναστευτικής της
πολιτικής, εξετάζοντας και αυτή με τη
σειρά της τη δυνατότητα διεκπεραίω-
σης διαδικασιών ασύλου εκτός Ευρώ-
πης, στις χώρες διέλευσης ή σε τρίτες
από τον πόλεμο
▸ Ιταλικά στρατόπεδα συγκέντρωσης
στην... Αλβανία, τείχη στους Παλαιστίνιους
ετοιμάζουν στην Ελλάδα
χώρες — πάντα, εννοείται, με «σεβα-
σμό στα ανθρώπινα δικαιώματα». Ο
λόγος για τη Γερμανία, όπου η κυβέρ-
νηση του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς και
οι αρχές των ομόσπονδων κρατιδίων
συμφώνησαν σε δέσμη μέτρων που πε-
ριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μεγαλύ-
τερη ταχύτητα στην εξέταση αιτημάτων
ασύλου με περιορισμένες πιθανότητες
έγκρισης, διατήρηση συνοριακών ελέγ-
χων και ενίσχυση της Frontex. Οι Χρι-
στιανοδημοκράτες της αντιπολίτευσης,
μάλιστα, είχαν απαιτήσει λήψη ακόμα
πιο σκληρών μέτρων, που θα συμπερι-
λαμβάνουν στη λίστα των «ασφαλών
χωρών προέλευσης» και χώρες της βό-
ρειας Αφρικής, όπως η Αλγερία, η Τυ-
νησία και το Μαρόκο, .
Και στην Ελλάδα όμως η αντιπρο-
σφυγική και αντιμεταναστευτική υστε-
ρία κλιμακώνεται προκαταβολικά,
με φόντο τις δραματικές εξελίξεις στη
Μέση Ανατολή. Φυλλάδες της άκρας
Δεξιάς ήδη δυναμιτίζουν το κλίμα με
πρωτοσέλιδα που κάνουν λόγω για έως
και 150.000 «πεινασμένους από την
Παλαιστίνη», που θα εκτελέσουν «μυ-
στικό σχέδιο εποικισμού της Ελλάδας»,
με τον Κυριάκο Βελόπουλο μάλιστα
να εισάγει τη σχετική παραφιλολογία
στη Βουλή. Στο ίδιο μήκος κύματος,
εξάλλου, κινείται και το κυρίαρχο πο-
λιτικό σκηνικό, «προοδευτικό» και «εκ-
συγχρονιστικό» κατά τα άλλα, με την
Άννα Διαμαντοπούλου να εκφράζει
την Τρίτη την ελπίδα της «σε 100 χρό-
νια να μη γίνει δια της βίας η Ευρώπη
σκουρόχρωμη». Επιπλέον, η σύλληψη
22χρονου Παλαιστίνιου επειδή τόλμησε
να υψώσει τη σημαία της χώρας του και
της Ελλάδας στο Σύνταγμα στο πλαίσιο
του συλλαλητηρίου της Κυριακής, σε
συνδυασμό με τον ορυμαγδό fake news
που κατέκλυσαν τα κοινωνικά δίκτυα,
με πηγή και γνωστούς φιλοκυβερνη-
τικούς λογαριασμούς, δείχνουν ότι το
έδαφος για το πογκρόμ που θα εξαπο-
λυθεί εν ευθέτω χρόνω στα σύνορα προ-
λειαίνεται ήδη από σήμερα.
που είχε και τις εγκεφαλικές θλάσεις,
καταλήξαμε στο ότι πιθανόν να είναι
από χτύπημα από γκλομπ. Κάναμε 2
αξονικές και φάνηκε ότι έχει κάταγμα
στο κρανίο και ενδοκράνια αιμορρα-
γία», δήλωνε η παθολόγος του νοσο-
κομείου Γ. Γεννηματάς, Ελένη Μπάγια,
μιλώντας στο MEGA. «Προσωπικά
μου ανέφερε ότι έχει ξυλοκοπηθεί,
κατά δήλωσή της, από δυνάμεις της
ΟΠΚΕ», δήλωσε χαρακτηριστικά, συ-
μπληρώνοντας πως «ήρθαν συνάδελ-
φοι και μας είπαν πως πήραν το κινητό
η Ασφάλεια και δυνάμεις ΟΠΚΕ από
τη μητέρα της. Βρεθήκαμε σε μια κατά-
σταση να βλέπουμε ότι η κοπέλα που
ήταν προφανέστατα θύμα ξυλοδαρ-
μού, συμπεριφέρονταν λες και ήταν ο
θύτης και όχι το θύμα».
Η αγωνιώδης προσπάθεια της
ΕΛΑΣ και της κυβέρνησης να συγκα-
λύψουν τη δολοφονική επίθεση και τις
φρικαλεότητες των ανδρών της ΟΠΚΕ
δείχνει να πέφτει στο κενό.
8 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Επικαιρότητα

∆ίκη Σεπολίων:
Ξανά στο εδώλιο
ΝΑ ΔΙΚΑΣΤΟΥΝ ξανά από την αρχή
καλούνται τη Δευτέρα 13/11 οι Ορέ-
στης Καττής, Λυδία Καττή, Νικόλας
Ακροβασίες | Βασίλης Παπαγεωργίου
τη ∆ευτέρα Καβακλής και ο Μάκης Λιβάνης, οι
οι 4 αγωνιστές - τέσσερις συλληφθέντες στα Σεπόλια
στην πορεία του Πολυτεχνείου πριν
Κάλεσμα ΚΕ∆∆Α τρία χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι τον
στα δικαστήρια Μάη του 2022, την τελευταία μέρα
της αρχικής δίκης τους και ενώ ανα-
μενόταν η αθώωση όλων, η πρόεδρος
παύθηκε με άνωθεν παρέμβαση, δεν
βγήκε απόφαση παρά τη μακρά σει-
ρά δικασίμων και ανακοινώθηκε ότι
θα ξεκινήσει η δικαστική διαδικασία
ξανά. Ένα γεγονός πρωτοφανές στα
δικαστικά χρονικά. Η Κίνηση για τις
Ελευθερίες, τα Δημοκρατικά Δικαιώματα,
την Αλληλεγγύη (ΚΕΔΔΑ) καλεί σε συ-
γκέντρωση αλληλεγγύης τη Δευτέρα
13/11 στις 10.30 π.μ. στα δικαστήρια
της Ευελπίδων (αίθουσα 12, κτίριο
9). «Απαιτούμε την απόσυρση κάθε
κατηγορίας σε βάρος όλων των συλ-
ληφθέντων/είσων, την πλήρη αθώωσή
τους και την παύση κάθε δίωξης. Η
αλληλεγγύη θα νικήσει!», αναφέρει
η ΚΕΔΔΑ.

Νεκροί στα σύνορα ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ από την Τουρκία Χάρι-

κα Κιζιλκάγια και Αγκαρμίς Μπουράκ
τέσσερις αγωνιστές αποφυλακίστηκαν στις 11 Ιανουαρί-
από την Τουρκία ου από τις ελληνικές φυλακές μαζί
με άλλους 10 συντρόφους/ισσες τους
μετά από απεργία πείνας 96 ημερών
και αφού παρέμειναν επί τρία χρόνια
κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές.
Στις 30 Οκτωβρίου σκοτώθηκαν από
πυρά του τουρκικού στρατού στα σύ-
νορα Ελλάδας-Τουρκίας, μαζί με άλ-
λους δύο συντρόφους τους, τον Οζκάν
Γκουζέλ και τον Ερντογάν Τσακίρ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική
πλευρά δεν επιβεβαιώνει την εκδοχή
του καθεστώτος Ερντογάν και δηλώ-
νει ότι δεν ενημερώθηκε επισήμως για
το περιστατικό και τις συνθήκες που
οδήγησαν στη δολοφονία τους. «Δολο-
φονήθηκαν στον αγώνα για ελευθερία
ενάντια στον ιμπεριαλισμού και τον
φασισμό», τονίζει το Λαϊκό Μέτωπο
Τουρκίας ζητώντας οι σοροί των τεσ-
σάρων αγωνιστών να παραδοθούν
άμεσα στις οικογένειές τους.
ΝΕΚΡΟΥΣ με αμείωτη ένταση συνε-
Λαμία: Νεκρός
χίζει να μετράει και το 2023 η εργα-
62χρονος τική τάξη. Στη Λαμία, ένας 62χρονος
εν ώρα εργασίας εργάτης σκοτώθηκε εν ώρα εργασί-
ας, όταν εγκλωβίστηκε σε μηχάνημα
πίσσας. «Κάτεργα έχουν γίνει οι χώ-
ροι δουλειάς. Τα συνεχή εργοδοτικά
εγκλήματα, οι νεκροί και οι σακατε-
μένοι εργάτες είναι τα θύματα του
ακήρυχτου πολέμου της εργοδοσίας
με τα εργατικά δικαιώματα, το απο-
τέλεσμα της πλήρους διάλυσης των
ελεγκτικών μηχανισμών, το «τίμημα»
για την εκτόξευση της αιματοβαμμέ-
νης κερδοφορίας τους και της «επεν-
δυτικής βαθμίδας», που διαφημίζει
η κυβέρνηση της ΝΔ», σημειώνει η
ΑΝΤΑΡΣΥΑ. «Δεν θα συνηθίσουμε τα
εργοδοτικά εγκλήματα», προσθέτει.
Με ένα ...κλικ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ Το αφιέρωμα του Πριν στα 50χρονα του
ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Πολυτεχνείου συνεχίζεται την επόμενη ε-
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ βδομάδα, με ενδιαφέροντα άρθρα. Μεταξύ
ΕΒ∆ΟΜΑ∆Α άλλων: Το φοιτητικό κίνημα τότε και σήμε-
ρα, Η τέχνη στη χούντα, Το Πολυτεχνείο στη
Θεσσαλονίκη κ.α.
ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Η Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αττική
ΑΝΤΙΚΑΠΙΤΑ- θα πραγματοποιήσει συνέλευση την Κυ-
ΛΙΣΤΙΚΗΣ ριακή 12/11 στις 5 μ.μ. στο αμφιθέατρο
ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ Μαρασλείου (Μαρασλή 4, Μετρό Ευαγγε-
ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ λισμός). Η κίνηση απευθύνει κάλεσμα στους
«υποψηφίους/υποψήφιες, τους αγωνιστές/
αγωνίστριες που δώσαμε μαζί τη μάχη των
εκλογών, τις αντικαπιταλιστικές-ριζοσπαστι-
κές δημοτικές κινήσεις και το δυναμικό τους
και κάθε αγωνιστή/αγωνίστρια που θέλει
να συμβάλει» να πάρουν μέρος «για να α-
ποτιμήσουμε την εκλογική παρέμβαση στις
πρόσφατες εκλογές και το αποτέλεσμα, να
συζητήσουμε τα χαρακτηριστικά της πολι-
τικής περιόδου, να προσδιορίσουμε από
κοινού τα μέτωπα παρέμβασης και τη δρά-
ση μας το επόμενο διάστημα».
ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ Το BDS Greece διοργανώνει το Σάββατο
BDS GREECE 11/11 στις 6 μ.μ. στο αμφιθέατρο Παπαρ-
ΓΙΑ ΤΗ ΓΑΖΑ ΚΑΙ ρηγοπούλου της Νομικής Σχολής Αθηνών
ΤΙΣ ΥΠΟΚΛΟΠΕΣ (Σόλωνος 57) συζήτηση με θέμα «Παρα-
κολουθήσεις, Καταστολή και Συλλογική
Τιμωρία». Ομιλητές: Fiona Ben Chekroun,
Θανάσης Καμπαγιάννης, Shir Hever και
Suhad Nierat. Θα συντονίσει η δημοσιο-
γράφος Λαμπρινή Θωμά.
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Η Μαρία Παππά από τον Πλάτανο Ιωαννί-
ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ νων προσφέρει 50 ευρώ για την ενίσχυση
ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ του Πριν. Επίσης, ο Σπύρος Χαρισιάδης
από το Δελβινάκι Πωγωνίου κατέθεσε 50
ευρώ στην οργάνωση του ΝΑΡ Ιωαννίνων
στη μνήμη της συντρόφισσας Ευγενίας Βρα-
ζιτούλη. Τέλος, ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος
προσφέρει στο Πριν το ποσό των 100 ευρώ
στη μνήμη του Γιώργου Μανιάτη.
Παγκρήτια διαδήλωση
στη Σούδα την Κυριακή
Αντιπολεμική συγκέντρωση και πο-
ρεία στη ΝΑΤΟϊκή βάση της Σούδας
διοργανώνεται την Κυριακή 12/11.
Το αρχικό αγωνιστικό ραντεβού
έχει δοθεί στις 12 το μεσημέρι στην
πλατεία Αγοράς, ενώ κάλεσμα για
μαζική συμμετοχή απευθύνουν
δεκάδες πρωτοβάθμια σωματεία,
συλλογικότητες, πολιτικές οργανώ-
σεις αλλά και τοπικοί μαζικοί φορείς
από όλη την Κρήτη. «Στεκόμαστε στο
πλευρό των Παλαιστίνιων ενάντια
στο ισραηλινό απαρτχάιντ και τους
ιμπεριαλιστές συμμάχους του. Η αλ-
ληλεγγύη μας να γίνει η ασπίδα των
Παλαιστινίων», τονίζει στο κάλεσμά
της η Ανυπότακτη Κρήτη.
Εξάρχεια: Πορεία
υπεράσπισης της
πλατείας το Σάββατο
Συνεχίζονται οι αντιδράσεις για την
κοπή των δέντρων αλλά και ο αγώ-
νας για την υπεράσπιση της πλατείας
Εξαρχείων κόντρα στα σχέδια Αττικό
Μετρό, δημοτικής αρχής και κυβέρ-
νησης, που έχουν βάλει στόχο να
εξαφανίσουν και τους τελευταίους
δημόσιους ελεύθερους χώρους. Το
Σάββατο 11/11 στη 1.30 μ.μ., η συ-
νέλευση Όχι μετρό στην Πλατεία Εξαρχεί-
ων καλεί σε νέα συγκέντρωση στην
πλατεία ενώ θα ακολουθήσει πορεία.
Κάλεσμα απευθύνουν μεταξύ άλλων
η Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα και
η Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αθήνα.
 Πενήντα χρόνια μετά την
Αφιέρωμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 9
εξέγερση του Νοέμβρη του ’73, το
Πολυτεχνείο συνεχίζει να εμπνέει,
να προβληματίζει και να θέτει
ερωτήματα. Όχι μόνο για το
τότε, αλλά για το σήμερα και
το αύριο. Το Πριν ανοίγει
με το σημερινό αφιέρωμα
1973-2023
έναν κύκλο συζήτησης,
επιχειρώντας
να συμβάλει
στις σύγχρονες
Η νιότη της εξέγερσης
ανατρεπτικές
απαντήσεις,
κόντρα σε κάθε
προσπάθεια
να μπει το
Πολυτεχνείο
στο μουσείο
της
Ιστορίας.

Θα υπάρχουν Πολυτεχνεία Γιάννης

Ελαφρός

στη νέα εποχή;

Π
ώς θα είναι «της γενιάς μας τα
Πολυτεχνεία;» Θα υπάρχουν;
Πού/πώς θα ξεσπάσουν; Ήταν
Νοέμβρης του 1987, στη μεγάλη
πανελλαδική φοιτητική διαδή-
λωση που συγκρούστηκε με τα ΜΑΤ στη
Σταδίου, όταν έπεσε για πρώτη φορά το
σύνθημα «Εμπρός για της γενιάς μας τα
Πολυτεχνεία». Εκείνα τα χρόνια, οι νέοι/
ες της κομμουνιστικής Αριστεράς έλεγαν
συχνά πως το επόμενο Πολυτεχνείο θα γί-
νει στον Βοτανικό, περιοχή όπου υπήρχαν
τότε πολλά εργοστάσια. Ήταν μια πρω-
τόλεια προσπάθεια να προσεγγίσουν τη
νέα, πιο εργατική, διάσταση που έβλεπαν
για τα Πολυτεχνεία της νέας εποχής.
Πενήντα χρόνια μετά, το Πολυτεχνείο
καταφέρνει να μένει «ζωντανό» όχι μόνο
γι’ αυτό που ήταν αλλά κυρίως γιατί κατα-
φέρνει σε κάθε εποχή να συνδεθεί και να
εκφράσει τις εξεγερτικές τάσεις. Αμφι-
σβητώντας με θρασύτητα τις αστικές προ-
σπάθειες να το μουμιοποιήσουν, βγάζο-
ντας τη γλώσσα και στις κομματικές ή αυ-
τόνομες αφηγήσεις που θέλουν να το φέ-
ρουν στα μέτρα τους. Όπως έγραφε στη
18η Μπρυμαίρ ο Μαρξ, σε κρίσιμες στιγμές
οι αγωνιζόμενοι «επικαλούνται φοβισμέ-
νοι τα πνεύματα του παρελθόντος στην
υπηρεσία τους, δανείζονται τα ονόματά
τους, τα μαχητικά συνθήματά τους», για
να συμπληρώσει αποφασιστικά: «Η κοι-
νωνική επανάσταση αντλεί την ποίησή
της από το μέλλον»! Το αφιέρωμα του Πριν
εκεί αποσκοπεί: Να βρούμε και να ανα-
δείξουμε το κόκκινο νήμα της εξέγερσης
του Νοέμβρη του ’73 και το πώς στην επο-
χή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, την
κατ’ εξοχήν εργατική εποχή, συνδέεται με
την αντικαπιταλιστική πάλη κι επανάστα-
ση για την κομμουνιστική απελευθέρωση.
Τα νέα Πολυτεχνεία δεν θα μοιάζουν
με εκείνο του 1973. Όχι μόνο στη μορφή,
κυρίως στο περιεχόμενο και την κοινωνι-
κή σύνθεση. Μια νέα σύνθεση νεανικού
εργατικού θα αναδυθεί. Όψεις και πλευ-
ρές των σύγχρονων εξεγέρσεων έχουν
ήδη εμφανιστεί το ’90-91, αλλά και το
’92 στον Βοτανικό με την ΕΑΣ, το ’97-98,
το 2006-2007, τον Δεκέμβρη του ’08, τη
διετία ’10-11, τον Φλεβάρη του 2012. Στην
εποχή μας, το ανατρεπτικό αντιιμπερια-
λιστικό δημοκρατικό περιεχόμενο του
Πολυτεχνείου βαθαίνει, καθώς αναδει-
κνύεται μια οργανική σύνδεση του κοινω-
νικού-ταξικού ζητήματος, με πυρήνα την
εκμετάλλευση της εργασίας, με τα μεγά-
λα επίδικα της ελευθερίας και της δυνα-
τότητας ο λαός να αποφασίζει για το μέλ-
λον του — σπάζοντας τα δεσμά της ΕΕ,
του ΝΑΤΟ κ.λπ., της βαρβαρότητας των
πολέμων και των επικίνδυνων ανταγωνι-
σμών του κεφαλαίου, της πολύπλευρης
περιβαλλοντικής κρίσης. Η πάλη κατά
του καπιταλισμού και των «νόμων» του
πηγάζει από κάθε κοινωνική αναμέτρη-
ση, βρίσκεται στην καρδιά και στην ου-
σία των σύγχρονων διεκδικήσεων, όπου
το κομμουνιστικό πρόγραμμα κατεβαίνει
από το ράφι και γίνεται οδηγός των σύγ-
χρονων απελευθερωτικών απαντήσεων.
Τα Πολυτεχνεία της νέας εποχής δεν μπο-
ρεί παρά να αναμετρηθούν με αυτές τις
προκλήσεις, όντας στην ουσία τους αντι-
καπιταλιστικά.
«Προγραμματίζεται το μέλλον;» θέ-
τει το ερώτημα ο πρωτοπόρος Κώστας
Τζιαντζής. Το αυθόρμητο του Νοέμβρη
του 1973 δεν θα υπήρχε, εάν δεν υπήρχε
πιο πριν η συνειδητή προπαρασκευή αγω-
νιστών/στριών, με την ιδιαίτερη συμβολή
όσων εντάχθηκαν σε κομμουνιστική ορ-
γάνωση και ψηλαφούσαν μια επαναστα-
τική τακτική (Σ. Καυκαλάς, Ά. Χάγιος).
Αυτό είναι το ζητούμενο και σήμερα. Δεν
περιμένουμε τα «νέα Πολυτεχνεία», αλλά
συνειδητά προετοιμάζουμε τα πεδία για
να εκραγούν και τους δρόμους για να πε-
ράσει το σύγχρονο επαναστατικό υποκεί-
μενο. Το έργο των νέων αγωνιστών σήμε-
ρα, ειδικά της σύγχρονης επαναστατικής
κομμουνιστικής νεολαίας, είναι πολύ πιο
δύσκολο, αλλά μπορεί να πάει πολύ πιο
μακριά. Μαζί με όλους εμάς, που όπως
μας θύμισε ο Δ. Δεσύλλας, «αγαπήσαμε
μια τρικυμία καινούρια»!
10
Η δυναμική του Πολυτεχνείου
Η δυναμική της εξέγερσης που συγκινεί
50 χρόνια τώρα τον μαχόμενο λαό και τη
νεολαία δεν πηγάζει μεταφυσικά από
τον «μύθο του Πολυτεχνείου». Ανανε-
ώνεται διαρκώς από το γεγονός ότι τα
μηνύματα αξιοπρέπειας και ελπίδας
της εξέγερσης είναι δραματικά επίκαι-
ρα και στην εποχή μας. Με την πράξη
και το παράδειγμά του, το αντιδικτα-
τορικό κίνημα δείχνει τον δρόμο σε λαό
και νεολαία να μην σκύβουν το κεφάλι
στην εξουσία, να σηκώνουν το ανάστη-
μα απέναντι στο καθεστώς του φόβου
και του ολοκληρωτισμού.
Το αντιδικτατορικό κίνημα της νεο-
λαίας τόλμησε να τα βάλει με τη χού-
ντα των συνταγματαρχών και όχι μόνο.
Τα έβαλε και με το μαύρο αστικό μπλοκ
εξουσίας που επίσης σχεδίαζε, αρκετά
χρόνια πριν το 1967, κάποια δικτατορία
για να αντιμετωπίσει το εργατικό κίνη-
μα σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης
και έξαρσης των κοινωνικών και πολι-
τικών αγώνων. Η δυναμική του κλόνι-
σε συθέμελα τη στρατιωτική δικτατο-
ρία και τα στηρίγματά της στον αντι-
κομμουνιστικό πυρήνα του αστικού
κράτους, την αστυνομία, τη δικαστική
εξουσία και την κρατική γραφειοκρα-
τία. Με τα συνθήματα «Επανάσταση
λαέ» και «Έξω ΗΠΑ-ΝΑΤΟ» αμφισβή-
τησε και απείλησε το αστικό καθεστώς
και τους ιμπεριαλιστές συμμάχους του
όσο αυτό δεν είχε συμβεί άλλοτε μετά
τον αγώνα της ΕΑΜικής αντίστασης
και του ΔΣΕ. Αυτό επιτάχυνε τις διαδι-
κασίες που οδήγησαν στην κατάρρευση
της χούντας.
Οι αντιθέσεις των «από πάνω» εν-
θάρρυναν τις πιο ριζοσπαστικές διαθέ-
σεις για πολιτική και κινηματική κλιμά-
κωση του αντιδικτατορικού αγώνα. Το
Πολυτεχνείο εξέφρασε, με αυθεντικό
τρόπο, τις δυνατότητες που τροφοδο-
τήθηκαν σε μια νέα εποχή εξελίξεων
στον καπιταλισμό, την οικονομική κρί-
ση, τις αντιιμπεριαλιστικές επαναστά-
σεις, τα αντικαπιταλιστικά κινήματα,
ενώ είχαν γίνει φανερά τα σημάδια
κρίσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Στο πλαίσιο αυτό, οι αντιθέσεις και στο
αστικό στρατόπεδο της χώρας οξύνο-
νται, κάτω, μάλιστα, από τον φόβο της
σημαντικής ανόδου του αντιδικτατορι-
κού-αντιαμερικανικού κινήματος. Ο
Παπαδόπουλος προχωρά στην επιχεί-
ρηση «φιλελευθεροποίησης» του καθε-
στώτος, με κυβέρνηση Μαρκεζίνη και
το ΚΚΕ εσωτερικού ανακοινώνει ότι θα
συμμετέχει στις διαδικασίες της. Στην
Ουάσιγκτον ο Κίσινγκερ και στο Παρί-
σι η γαλλική Προεδρία μιλάνε για «εξε-
λίξεις στην Αθήνα». Ενεργοποιούνται
οι «γέφυρες» αστών πολιτικών με τη
χούντα για «εθνική κυβέρνηση» από τη
Βουλή που διέλυσε η χούντα, με Καρα-
μανλή επικεφαλής. Όλα αυτά επηρεά-
ζονται, στη συνέχεια, από τις εξελίξεις
στην Πορτογαλία, όπου στις 25 Απρίλη
1974 η 42χρονη δικτατορία ανατρέπεται
από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων
και στην Ισπανία, όπου η 36χρονη δι-
κτατορία κλονίζεται.
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Σήφης Καυκαλάς | Άγγελος Χάγιος
Το Πολυτεχνείο αποτέλεσε αποκορύφωμα μιας αγωνιστικής ωρίμανσης πεντέμισι
πέτρινων χρόνων. Παρά την αγωνιστική ενότητα, μέσα στο μαχόμενο κίνημα
υπήρξε έντονη διαπάλη ανάμεσα σε δύο τακτικές: Γραμμή συμμαχίας με αστικές αντιχουντικές
δυνάμεις με στόχο την αποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού ή γραμμή ανατροπής
της δικτατορίας με κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο σύγκρουσης με τη χούντα
και το σύστημα που τη στήριζε; Η εξέλιξη της αντιπαράθεσης και η επίδρασή της τότε και κατοπινά.
Η Αριστερά στην εξέγερση του ΄73 ,
η άνθιση του επαναστατικού ρεύματος
και οι προκλήσεις του σήμερα
Η στρατηγική της Αριστεράς
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου έφτασε
στο ανώτερο δυνατό επίπεδο με το αντι-
χουντικό δημοκρατικό, αντιιμπεριαλι-
στικό και αντιαμερικανικό περιεχόμενο
της. Ωστόσο, δεν εξελίχτηκε στο επίπεδο
της συνολικής ρήξης και ανατροπής της
χούντας και μιας αντικαπιταλιστικής σύ-
γκρουσης με το σύστημα που γεννά χού-
ντες. Δεν μπορούσε, διότι στη στρατηγι-
κή της κομμουνιστικής αριστεράς, που
είχε σημαντικό ρόλο στο αντιδικτατορικό
κίνημα, κυριαρχούσε η ρεφορμιστική λο-
γική αποκατάστασης της κοινοβουλευτι-
κής δημοκρατίας με εκδημοκρατισμό των
κρατικών και πολιτικών θεσμών. Δεν είχε
στρατηγική κλιμάκωσης και πολιτικο-
ποίησης των ανερχόμενων τάσεων ανα-
τροπής, γι’ αυτό και η αμηχανία της και
στην εξέγερση. Δεν είχε, τελικά, πολιτικό
Αφιέρωμα
σχέδιο ανατροπής της χούντας με μαζικό
πολιτικό αγώνα για βαθύτερο ρήγμα και
κλονισμό του αστικού καθεστώτος και
των συμμάχων του. Χαρακτηριστική ήταν
η αδυναμία παρέμβασης στη λαϊκή κινη-
τικότητα, που απαιτούσε με το σύνθημα
«δώστε τη χούντα στο λαό» να παρέμβει
στη διαδικασία διαδοχής της χούντας.
Όπως και στα στρατόπεδα, στον ανα-
βρασμό των φαντάρων και των επιστρα-
τευμένων εφέδρων, λόγω των γεγονότων
στην Κύπρο, όταν οι αξιωματικοί τα εγκα-
τέλειπαν πανικόβλητοι.
Η στρατηγική αυτή κυριαρχούσε, από
τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 στην
ΕΔΑ και το παράνομο ΚΚΕ και αποδεί-
χτηκε καταστροφική για τον λαό και την
Αριστερά. Η λογική του «μικρότερου κα-
κού», η πολιτική ουράς στο «δημοκρα-
τικό» Κέντρο του Γ. Παπανδρέου και οι
κοινοβουλευτικές αυταπάτες οδήγησαν
σε ενσωμάτωση της Αριστεράς στη γραμ-
μή αστικού εκσυγχρονισμού της Ένωσης
Κέντρου και, ιδιαίτερα, της «αριστερής»
πτέρυγας, του Ανδρέα Παπανδρέου.
Αυτή ήταν η βασική αιτία για την έλλειψη
οποιασδήποτε πολιτικής και οργανωτικής
προετοιμασίας για την αντιμετώπιση, με
όρους κινήματος, του επερχόμενου πρα-
ξικοπήματος. Το οποίο, μάλιστα, το είχε
«προαναγγείλει» ο Παπαδόπουλος με την
προβοκάτσια σε στρατόπεδο του Έβρου
τον Ιούλη του ’65. Αυτή ήταν η αιτία που
στο «κίνημα των 70 ημερών», γνωστό ως
«Ιουλιανά 1965» και από τη δολοφονία
του Σωτήρη Πέτρουλα, η κομμουνιστική
Αριστερά δεν επέλεξε γραμμή κλιμάκω-
σης του πιο μαχητικού πολιτικού εργατι-
κού και λαϊκού κινήματος μετά τον εμφύ-
λιο, που θα μπορούσε να αποτρέψει και
το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Η
ευθύνη της Αριστεράς ήταν ιστορική.
Διαπάλη γραμμών
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτέλεσε
ιστορικό αποκορύφωμα μιας σκληρής,
βασανιστικής και πολυεπίπεδης αγωνι-
στικής ωρίμανσης πεντέμισι πέτρινων
χρόνων. Οι μαχόμενες δυνάμεις της
Αριστεράς, χρειάστηκε να ξεπερνάνε
απόψεις όπως να περιμένουμε την αντί-
δραση της «δημοκρατικής Ευρώπης» και
μιας δημοκρατικής προεδρίας στις ΗΠΑ.
Ότι έχει αλλάξει η εποχή και δεν μπορού-
με να πάμε με κίνημα ανατροπής. Ότι η
επανάσταση και ο κομμουνισμός δεν εί-
ναι του παρόντος, «ας κερδίσουμε σήμε-
ρα ό,τι μπορούμε».
Το μαζικό κίνημα αρχίζει να κινείται
από το φθινόπωρο του 1972, για συνδι-
καλιστικές ελευθερίες ενάντια στο νόμο
πλαίσιο για τα ΑΕΙ. Από τις αρχές του
1973 έχουμε όχι μόνο αντίσταση, αλλά
και τάση αντεπίθεσης, με μαζικές αντι-
χουντικές κινητοποιήσεις. Η πρώτη συ-
ντονισμένη παμφοιτητική κινητοποίηση
στο Πολυτεχνείο στις 14/2/1973 αντιμετω-
πίστηκε με βάρβαρη εισβολή της αστυ-
νομίας, με συλλήψεις, δίκες και καταδί-
κες οκτώ συναγωνιστών. Μια βδομάδα
μετά, στις 21/2/73, γίνεται η κατάληψη
της Νομικής και αρχές Μάρτη μια νέα,

πάλι στη Νομική, που χτυπήθηκε σκληρά
από την εισβολή της αστυνομίας με πρό-
σκληση της Συγκλήτου.
Στο μεταξύ, εντείνεται η διαπάλη
μέσα στο κίνημα ανάμεσα σε δύο τακτι-
κές. Από τη μια η γραμμή συμμαχίας με
αστικές αντιχουντικές δυνάμεις με στό-
χο την αποκατάσταση του κοινοβουλευ-
τισμού και από την άλλη η γραμμή –που
διαμορφώνονταν κι αναπτυσσόταν– ανα-
τροπής της δικτατορίας με κοινωνικό-πο-
λιτικό μέτωπο σύγκρουσης με τη χούντα
και το σύστημα που τη στήριζε.
Η «ανανεωτική» ευρωκομμουνιστική
πρόταση του ΚΚΕ εσωτερικού προβαλε
την «Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρα-
τική Ενότητα» (ΕΑΔΕ) για την αντικατά-
σταση της χούντας με κόμματα
της προδικτατορικής Βουλής,
ακόμα και με αντιδικτατορικούς
φιλοβασιλικούς παράγοντες.
Με αυτή τη γραμμή συμπορεύ-
τηκε μεταπολιτευτικά με την
κυβέρνηση Καραμανλή για την
αποκατάσταση της αστικής δη-
μοκρατίας.
Η γραμμή του ΚΚΕ ήταν για
ένα μεταπολιτευτικό καθεστώς
προοδευτικού αστικοδημοκρατι-
κού χαρακτήρα που το ονόμαζε
«νέα δημοκρατία». Στις πρώτες
μεταδικτατορικές εκλογές τον
Νοέμβρη 1974, το ΚΚΕ με το ΚΚΕ
εσωτ. προχώρησαν σε εκλογική
συνεργασία, που τελικά ευνο-
ούσε την προβολή και της ΕΑΔΕ
και του συνθήματος, από παρά-
γοντες της Αριστεράς «Καραμαν-
λής η τανκς». Δεν είναι τυχαίο
ότι, 15 χρόνια μετά, το ΚΚΕ και
η ΕΑΡ δημιούργησαν τον ΣΥΝα-
σπισμό στη βάση του δεξιόστρο-
φου κοινού πορίσματός τους. Το
1981-85 η γραμμή του ΚΚΕ εξελίχτηκε στο
περιβόητο μορατόριουμ με το ΠΑΣΟΚ στο
κίνημα και στο αίτημα για πολιτική συμ-
μαχία και συγκυβέρνηση, με σύνθημα
«αλλαγή δεν γίνεται χωρίς το ΚΚΕ». Την
ίδια περίοδο έχουμε και το αλήστου μνή-
μης σύνθημα «ΠΑΣΟΚ χωρίς αυταπάτες»
συγκεκριμένων ομάδων της εξωκοινο-
βουλευτικής Αριστεράς.
Οι πιο ριζοσπαστικές τάσεις που
υπήρχαν σε όλα τα ρεύματα της Αριστε-
ράς διαφοροποιούνταν από τις γραμμές
αυτές. Οι τάσεις αυτές έδωσαν μάχες
για να μην καθορίζονται τα γεγονότα
στο κίνημα ούτε από κάποια κομματικά
επιτελεία ούτε από κάποιες αυτόνομες ή
ελευθεριακές αγωνιστικές ομάδες. Το πιο
σημαντικό είναι ότι συνέβαλαν να ανα-
πτυχθεί μέσα στο αντιδικτατορικό κίνημα
της νεολαίας, και πιο συγκεκριμένα μέσα
στη Νομική και στο Πολυτεχνείο του ’73,
η ενότητα δράσης των δυνάμεων της μα-
χόμενης Αριστεράς. Αυτό έγινε σε συνθή-
κες εξέγερσης, με ανατρεπτική γραμμή
και όχι κοινοβουλευτική λογική. Με δια-
δικασία συνελεύσεων των φοιτητών, των
μαθητών και των εργαζομένων.
Αριστερές τάσεις
και επαναστατικό ρεύμα
Οι ριζοσπαστικές τάσεις και επαναστα-
τικές αναζητήσεις αναπτύχθηκαν μέσα
Αφιέρωμα
στις αριστερές οργανώσεις της νεολαί-
ας, με πιο χαρακτηριστικές αυτές στην
ΚΝΕ αλλά και στον Ρήγα Φεραίο και
σε άλλες δυνάμεις. Οι τάσεις αυτές
πρωτοστάτησαν, μέσα στον αριστερό
ριζοσπαστικό χώρο, για να ηγεμονεύ-
σουν στο κίνημα οι ιδέες του μαζικού
πολιτικού αγώνα σε αντιπαράθεση με
τις, περιορισμένης απήχησης, λογικές
κλειστών ομάδων, που είτε προετοι-
μάζονται αενάως στο θεωρητικό επί-
πεδο είτε επέλεγαν ενέργειες αποσπα-
σμένες από το μαζικό κίνημα. Μέσα
στις δύσκολες συνθήκες της νόμιμης
και παράνομης δουλειάς, διαμόρφω-
σαν ανάμεσά τους αξίες και πρακτικές
αγωνιστικής αλληλεγγύης και ανυπό-
τακτης στάσης απέναντι στους μηχα-
νισμούς του κράτους.
Σε αυτή την περίοδο έχει τις ρίζες
του και το ρεύμα της επαναστατικής
ανασυγκρότησης της κομμουνιστικής
Αριστεράς, που εκφράστηκε το 1989 με
την ανταρσία της «ΚΝΕ Γράψα», με
το ιστορικό «φυσικά και
αι δεν θα
υπακούσουμε» το 1989 9 στον
άθλιο τζαννετακισμό του
ΚΚΕ, με την αντιπα-- έβλεπαν
ράθεση στον «γκορ-
μπατσοφισμό» και
την κομμουνιστική
στη σφαγή της Τιέν πολιτική και οργάνωση
Αν Μεν στο Πεκίνο. ως αναγκαία και πιο
Όταν νέοι αγωνι-
στές, που αναζητούν αποτελεσματική στον
επαναστατική απά- αντιδικτατορικό
ντηση στη χούντα και αι
το σύστημα, επιλέγουνουν
την κομμουνιστική πολιτική
λιτική
και οργάνωση, ως αναγκαία ί και
πιο αποτελεσματική στον αντιδικτατο-
ρικό αγώνα. Με πρωτοπόρα ηγετική
συμβολή του Κώστα Τζιαντζή σε αυτή
την επαναστατική αναζήτηση και πο-
λιτική δράση. Από τα πρώτα βήματα
αυτής της επιλογής ξεσηκώθηκε μεγά-
λη αντιπαράθεση από άλλες αριστερές
δυνάμεις της νεολαίας, με τη λογική ότι
η αντιιμπεριαλιστική κομμουνιστική
πολιτική διασπά, στενεύει το αναγκαίο
πλατύ περιεχόμενο και μέτωπο για τα
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
προβλήματα και την ανατροπή της χού-
ντας, μια αντίληψη που κατέληγε πά-
ντα σε συμμαχίες χωρίς αρχές.
Αποδείχτηκε, ωστόσο, ότι αυτή η
πολιτική ήταν που συνέβαλε στην πο-
λιτικοποίηση και μαζικοποίηση του
αντιδικτατορικού και του μεταπολιτευ-
τικού κινήματος της νεολαίας. Διότι εν-
θάρρυνε και ενεργοποιούσε υπαρκτές
δυνατότητες για την κομμουνιστική
Αριστερά 20 χρόνια μετά την ήττα στον
εμφύλιο. Με το σκεπτικό όχι απλά ενός
«τρίτου γύρου» αλλά ενός νέου νικηφό-
ρου επαναστατικού κομμουνιστικού
κινήματος. Με έμπνευση και αναφορά
στον Μάη του ’68, στην κουβανική επα-
νάσταση και τον Τσε και, πρωτίστως,
στην Οκτωβριανή έφοδο στον ουρανό
και στις επαναστατικές παραδόσεις
του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ.
Αποδείχτηκε, επίσης, ότι αποτελεί
άλλης ποιότητας επιλογή η συγκρότηση
αυτοτελούς κομμουνιστικής επαναστα-
τικής μαζικής οργάνωσης, που μελετά
καπιταλισμό, την εργατική
τον καπιτ
τάξη και την εποχή γενι-
Νέες/οι κότερα.
κότ Που σχεδιάζει
και συμβάλλει στους
κ νεότατου πολεμικού και ολοκληρωτικού
αγώνες της νεολαίας
ενάντια στη χούντα
και επιχειρεί να τους
μπολιάσει με συνολι-
κή απελευθερωτική
προοπτική, με λογι-
κή ρήξης με το αστικό
κράτος και τον ιμπερια-
κ ναστατικής ανατροπής. Γνωρίζουμε ότι
αγώνα λισμό που γεννάει δικτα-
λισμ
τορίες. Το ρεύμα αυτό δι-
τορίες
αμορφώνονταν
ώ επαναστατικά,
με αντιφάσεις και σκαμπανεβάσματα,
στο καμίνι του αντιδικτατορικού αγώ-
να. Σε συνδυασμό με μια προσπάθεια
πολιτικής συγκρότησης που αφορούσε
τη στρατηγική, το πρόγραμμα και τη
φυσιογνωμία της κομμουνιστικής αρι-
στεράς. Με ανάπτυξη της θεωρητικής
μόρφωσης και έρευνας με τις ιδέες του
μαρξισμού, ιδιαίτερα με τη λενινιστική
αντίληψη. Με καλλιέργεια τρόπου ζωής
με αξίες και πολιτισμό της εργατικής
11
τάξης και των κοινωνικών αγώνων. Με
όποιες ανεπάρκειες, αμφισβητούσε την
αντίληψη που καλλιεργούσαν, τότε και
μεταπολιτευτικά, οι ηγεσίες της Αριστε-
ράς για την προτεραιότητα του εκδημο-
κρατισμού του αστικού κράτους και του
κοινοβουλευτικού δρόμου. Αυτή οδήγησε
στη μετατροπή της Αριστεράς σε ομάδα
πίεσης και ουράς του ΠΑΣΟΚ το 1981,
της ΝΔ το 1989 και στη συνέχεια πάλι του
ΠΑΣΟΚ και στη λογική ότι «αν δεν έχεις
κυβερνητική πρόταση, δεν έχεις πολιτική
συμμαχιών».
Σε όλες τις φάσεις ανάπτυξής του,
το ρεύμα μας είχε σημαντική συμβο-
λή στην κοινή δράση των μαχόμενων
δυνάμεων της Αριστεράς ενάντια στη
χούντα και μεταπολιτευτικά,
ενάντια στη «συνέχεια» του
κράτους, στην κρατική κατα-
στολή, στην αμερικανονατοϊκή
συμμαχία και σε πρωτοβουλίες
αντιιμπεριαλιστικής αλληλεγ-
γύης. Απορρίπταμε, ωστόσο,
την τακτική με την οποία πρώ-
τα καθορίζεις με ποιους θα πας
και μετά προσαρμόζεις ανάλο-
γα την πολιτική βάση των συ-
νεργασιών. Διαμορφώναμε,
βαθμιαία και με ζιγκ-ζαγκ, την
εκτίμηση ότι υπάρχει ανάγκη
και δυνατότητα τακτικής πολι-
τικής συνεργασίας, από θέσεις
αντικαπιταλιστικές, ρήξης με
την αστική εξουσία και το κρά-
τος της, με εκείνα τα ρεύματα
θεωρίας και πράξης που διαφο-
ροποιήθηκαν από τις ηττημένες
ρεφορμιστικές λογικές, με βάση
τη θέση ότι ο καπιταλισμός δεν
διορθώνεται αλλά ανατρέπεται.
Αυτή η επιλογή συνδυάζονταν
με τον συντροφικό διάλογο για
τις διαφορετικές απόψεις στα κρίσιμα
ζητήματα της μεταβατικής περιόδου
προς τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, για
το τσάκισμα του αστικού κράτους, τη
νέα εργατική δημοκρατία, την κατάρ-
γηση της ατομικής ιδιοκτησίας.
Στα 50χρονα του Πολυτεχνείου αντι-
μετωπίζουμε μια άνευ προηγουμένου
αστική επίθεση, της ανθρωποβόρας και
περιβαλλοντοκτόνας «ανάπτυξης» του
καπιταλισμού με όλα τα ενδεχόμενα ανοι-
κτά. Μελετάμε την εμπειρία, γιατί είμα-
στε στρατευμένοι στον αγώνα ενάντια
στην αντεπανάσταση και στο δημιουρ-
γικό έργο να γίνουν οι μελλοντικές αγω-
νιστικές, κοινωνικές εκρήξεις πολιτικό
μαζικό κίνημα αντικαπιταλιστικής επα-
σε κρίσιμες καμπές και φάσεις, 1940-49,
Ιούλης 1965, αντιδικτατορικός αγώνας,
Δεκέμβρης 2008, αντιμνημονιακοί αγώ-
νες 2010-12, ο μαχόμενος λαός και η ρι-
ζοσπαστική νεολαία «κάνουν το καθήκον
τους». Η ευθύνη μας είναι να συμβάλου-
με σε μια σύγχρονη Αριστερά, επανα-
στατική, με ηγεμονία του Προγράμμα-
τος και κόμματος Κομμουνιστικής Απε-
λευθέρωσης. Με τακτική αντικαπιτα-
λιστικού εργατικού κοινωνικοπολιτικού
μετώπου και ταξικής ανασυγκρότησης
του εργατικού κινήματος και της ανατρε-
πτικής πτέρυγάς του.
12 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Αφιέρωμα

Βασίλης Μηνακάκης
Τάσεις
ανατροπής
Τελικά ποια γραμμή δικαιώθηκε
στο Πολυτεχνείο; Σε ποιο τμήμα
της Αριστεράς πιστώνεται ο Νοέμ-
Το πέρασμα στα
βρης (αν πιστώνεται στην Αριστε-
ρά); Τα ερωτήματα αυτά απα-
σχολούν ήδη πέντε δεκαετίες κι
ίσως συνεχίσουν να συζητιούνται
αρκετές ακόμη. Θα άξιζε η συζή-
πολιτικά αιτήματα
τηση να γίνει βάσει κριτηρίων και
πάντως όχι σε απόσπαση από τις
συνθήκες της εποχής, με αυτάρε-
σκη υπερανάδειξη του ρόλου που
πραγματικά διαδραμάτισε τούτο ή
και οι ανώτερες
το άλλο σύνθημα, τούτη ή η άλλη
επιλογή, τούτη ή η άλλη οργάνωση
και παραβλέποντας ότι κάθε πραγ-
ματικό κίνημα είναι πολύ πλούσιο
για να χωρέσει σε σχήματα και
προκλήσεις
Ο
προκάτ συμπεράσματα.
κρίκος που πυροδότησε κλιμακωνόταν η αντιπαράθεση τόσο ακαδημαϊκά αιτήματα» ήταν η αιχ-
Ένα πρώτο κριτήριο είναι ακριβώς τη μετάβαση από την πιο πολύ βάραινε η δεύτερη πλευρά, μή μέσω της οποίας εκδηλωνόταν η
ότι το Πολυτεχνείο υπερέβη κάθε περίοδο των σποραδι- δυνάμωνε το «κάτω η χούντα». Αυτό γενικότερη διαμαρτυρία του φοιτη-
κών αντιδικτατορικών ερμηνεύει και γιατί, όταν η χούντα τικού κόσμου απέναντι στην κατά-
σχεδιασμό, όποιας οργάνωσης. Το
δράσεων στην περίοδο προχώρησε σε κάποιες «υλικές» πα- στασή του και στο δικτατορικό κα-
υπογραμμίζει αυτό, μεταξύ άλλων, της μαζικής δράσης με όρους κινήμα- ραχωρήσεις (δάνεια, πρόσθετη εξε- θεστώς· καθήλωνε αντί να αναπτύσ-
και το γεγονός ότι ακόμη κι εκεί- τος το 1972 ήταν το ζήτημα των συν- ταστική κ.ά.), αυτό δεν οδήγησε σε σει την τάση ριζοσπαστικοποίησης·
νες οι δυνάμεις που ισχυρίζονται δικαλιστικών ελευθεριών (διορισμέ- κάμψη του κινήματος, αντίθετα τρο- και, τέλος, απονεύρωνε πολιτικά το
ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο να ΔΣ, εκλογές συλλόγων). Σε αυτό φοδότησε την αυτοπεποίθηση και τη κίνημα, στο όνομα της άποψης που
παράλληλα αναδεικνύουν τον αυ- συμπυκνωνόταν η αντίθεση τόσο μαχητικότητά του. θέλει την πολιτική να είναι υπόθεση
θόρμητο χαρακτήρα του. Έπειτα, προς τον ελεγχόμενο από τη χούντα Από αυτή την άποψη, γίνεται μόνο των κομμάτων, σε μια στιγμή
είναι καταφανές λάθος να υπο- φοιτητικό συνδικαλισμό (μέσω νομι- φανερό ότι η γραμμή που εστίαζε μάλιστα που η λειτουργία κομμάτων
κού πλαισίου, σπουδαστικού ασφά- στα «φοιτητικά προβλήματα» και που θα μπορούσαν να επικοινωνή-
στηρίζει κανείς ότι στις συνθήκες
λειας, διώξεων, ρόλου καθηγητών προσπαθούσε να περιορίσει των σουν με την ανερχόμενη πολιτικο-
εκείνες οι γραμμές εκφράζονταν κ.λπ.) και το ασφυκτικό-καταπιε- αγώνα σε αυτά (εκφραζόταν κυρίως ποίηση ήταν απαγορευμένη.
καθαρά από τούτη ή την άλλη στικό πλαίσιο των πανεπιστημίων από τον Ρήγα αλλά και από την αντι- Δεν διχάστηκε, όμως, μόνο εκεί
οργάνωση. Ο διχασμός ανάμεσα όσο και η αντίθεση προς το στρατο- ΕΦΕΕ) ήταν πολλαπλά λαθεμένη: το φοιτητικό κίνημα. Επόμενο ερώ-
στη ριζοσπαστική και μη τάση εκ- κρατικό καθεστώς. Μάλιστα, όσο δεν αντιλαμβανόταν ότι τα «καθαρά τημα ήταν πώς θα διεκδικηθεί ένας
δηλωνόταν μέσα στο κίνημα αλλά
και στις οργανώσεις ιδίως τις
πλέον μαζικές όπως η αντι-ΕΦΕΕ
και ο Ρήγας, αυτή είναι η πραγμα-
τικότητα κι όχι το δίπολο ρεφορ-
μιστών-επαναστατών. Επιπλέον,
η συνεισφορά κάθε πολιτικής
γραμμής πρέπει να κριθεί σε ό,τι Όσο
προηγήθηκε, ό,τι έγινε στο τριή- εξελισσόταν η
μερο της κατάληψης και σε ό,τι εξέγερση του
ακολούθησε — κι όλα αυτά στην Πολυτεχνείου,
ενότητα και την αλληλοδιαπλοκή τα πολιτικά
συνθήματα για
τους. Ύστερα, η συνεισφορά κάθε
ανατροπή της
γραμμής πρέπει να κριθεί όχι δικτατορίας και
τόσο από την εκφορά της σε μια ρήξη με ΗΠΑ και
ανακοίνωση όσο από την έμπρα- ΝΑΤΟ ερχόταν
κτη δοκιμασία στην πράξη και με στο προσκήνιο
μαζικούς όρους. Τέλος, η έννοια και τα αμιγώς
της πολιτικής γραμμής περικλείει φοιτητικά
άμεσες διεκδικήσεις, πολιτικούς περνούσαν σε
δεύτερη μοίρα
στόχους, στοιχεία προοπτικής,
καθώς και τους φορείς και τους
δρόμους μέσα από τους οποίους
θα προωθηθεί. Αν η συζήτηση τα
συνυπολογίσει όλα αυτά, μπορεί
να είναι ωφέλιμη.

φοιτητικός συνδικαλισμός απαλλαγμένος
από τον χουντικό έλεγχο. Αξιοποιώντας
τα ελαχιστότατα και πρακτικώς ανύπαρ-
κτα «παράθυρα» του υφιστάμενου θεσμι-
κού πλαισίου ή κόντρα σε αυτό με όρους
κινήματος; Και μπορεί στην αρχή οι προ-
σφυγές στα πρωτοδικεία να αποτελούσαν
μονόδρομο, τα πράγματα όμως περιπλέ-
χθηκαν όταν ορίστηκαν οι εκλογές των
συλλόγων. Ποια στάση έπρεπε να κρατη-
θεί; Δυναμική αποχή, όπως υποστήριζαν
ορισμένοι, θεωρώντας βέβαιο ότι το όρ-
γιο βίας και νοθείας που θα εξαπέλυαν η
χούντα και τα καθηγητικά φερέφωνά της
απέκλειε κάθε ενδεχόμενο αδιάβλητων
εκλογών, ή δυναμική συμμετοχή και αξιο-
ποίηση των όποιων περιθωρίων υπήρχαν
(ιδιαίτερα στο πλαίσιο της επιλογής Μαρ-
κεζίνη και της προσπάθειας της χούντας
να μην «καεί» αυτό το σχέδιο με ένα ανοι-
χτό κατασταλτικό χτύπημα στο φοιτητικό
κίνημα), ώστε είτε να εξασφαλιστεί το
αδιάβλητο είτε να ξεφτίσει η εικόνα «φι-
λελευθεροποίησης» που προσπαθούσε να
φιλοτεχνήσει η χούντα; Οι κύριες οργανω-
μένες δυνάμεις (αντι-ΕΦΕΕ, Ρήγας) επέ-
λεξαν τη δεύτερη στάση, όταν όμως διαπί-
στωσαν στην πράξη ότι τα περιθώρια ήταν
ανύπαρκτα, απέσυραν τους υποψηφίους
τους (πλην δύο σχολών του Πολυτεχνείου,
όπου οι χουντικοί ηττήθηκαν).
Είχε άραγε σχέση αυτή η στάση με τη
γενικότερη στάση απέναντι στο «πείρα-
μα Μαρκεζίνη»; Ασφαλώς. Του Ρήγα ξε-
κάθαρα, μιας και το ΚΚΕ εσ. είχε ταχθεί
ανοιχτά υπέρ του. Είχε, όμως, και της
αντι-ΕΦΕΕ. Γιατί μπορεί το ΚΚΕ σε γενικό
επίπεδο να είχε καταγγείλει το μαρκεζινι-
κό μασκάρεμα της χούντας, όμως σε ουκ
ολίγες περιπτώσεις η αντι-ΕΦΕΕ κινήθηκε
στο πλαίσιο της «αξιοποίησης των νόμι-
μων δυνατοτήτων» και της διατύπωσης
προτάσεων προς το καθεστώς (π.χ. Κα-
ταστατικός Χάρτης). Επιπλέον, το ΚΚΕ
υποστήριζε ως δρόμο για την ανατροπή
της χούντας την ενότητα όλων των αντι-
δικτατορικών και δημοκρατικών δυνάμε-
ων, ακόμη και της Δεξιάς (απέκλειε μόνο
Αφιέρωμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
τα μονοπώλια που συνδέονταν με το
ξένο κεφάλαιο), «δήλωνε διατε-
θειμένο να συζητήσει και με
βάση τα δικά τους προγράμ-
ματα για την ανατροπή
της στρατιωτικής δικτα-
τορίας» [από κείμενο
του τμήματος Ιστορίας
του ΚΚΕ] και μιλούσε
για «εθνική δημο-
κρατική αλλαγή».
Υπήρχαν, όμως,
και δυνάμεις (οργα-
νώσεις ή ανένταχτοι
αριστεροί) που, αντι-
λαμβανόμενες (σω-
στά) τον ψευδεπίγρα-
φο «εκδημοκρατισμό»
Μαρκεζίνη, έθεταν ως
στόχο την ακύρωση του
ελιγμού αυτού τόσο στα
πανεπιστήμια –που ήταν
το πρώτο πεδίο δοκιμασίας
του– όσο και γενικότερα. Θα
μπορούσε να είναι μια συζητήσιμη
πολιτική λογική αυτό. Όμως τη στιγμή
που προβαλλόταν ως κύριος πολιτικός στό-
χος, ήδη η σύγκρουση είχε ανέβει σε άλλο
επίπεδο, η ριζοσπαστικοποίηση είχε προ-
χωρήσει και απαιτούνταν κλιμάκωση και
σε επίπεδο συνολικού πολιτικού στόχου
(όχι μόνο μορφών πάλης). Να το πούμε
αλλιώς. Τη στιγμή εκείνη στην ημερήσια
διάταξη έμπαινε όχι απλώς η ανατροπή
της λύσης Μαρκεζίνη, αλλά η ανατροπή
της δικτατορίας συνολικά. Την υστέρηση
αυτή στο πολιτικό επίδικο της στιγμής
δεν μπορούσε να την αναπληρώσει η δι-
αμάχη των δυνάμεων αυτών με την αντι-
ΕΦΕΕ ή έστω τον Ρήγα γύρω από το ποιος
ήθελε την κατάληψη και ποιος όχι, ποιος
ήθελε την απαγκίστρωση και ποιος όχι
την Παρασκευή.
Η εν λόγω πολιτική έλλειψη, όχι μόνο
αυτών, όλων όσων είχαν αριστερό πρόση-
μο, στην πραγματικότητα ήταν ακόμη με-
γαλύτερη. Γιατί μαζί με το «κάτω η χού-
ντα» ερχόταν το «μετά τι;» Μπορεί να μην
εκφραζόταν ανοιχτά, αλλά είναι αφέλεια
να θεωρήσει κανείς ότι δεν απασχολούσε
τους μαχόμενους φοιτητές. Μπορούσε η
απάντηση να δοθεί από το κίνημα γενι-
κώς; Αμφίβολο. Από τους ανένταχτους
αριστερούς; Ίσως. Σίγουρα πάντως οι
απαιτήσεις ήταν αυξημένες από τις συ-
γκροτημένες πολιτικά δυνάμεις. Και εδώ
η έλλειψη ήταν τεράστια. Το ΚΚΕ εσ. την
Παρασκευή, 16 Νοεμβρίου, ανακάλυπτε
τη «δημοκρατική ομαλότητα». Το ΚΚΕ
διατύπωνε τις θέσεις που προαναφέρθη-
καν, σε μια ακόμη πιο δεξιά εκδοχή της
λογικής των σταδίων, αν και εντός της
ΚΝΕ και της αντι-ΕΦΕΕ (όπως σε μικρό-
τερο βαθμό και στον Ρήγα) υπήρχαν ρι-
ζοσπαστικές τάσεις και αντιφάσεις, που
εκφράζονταν κυρίως στην πράξη. Όσο για
μια σειρά δυνάμεις της άκρας Αριστεράς,
υπήρχαν ή σιωπή ή προτάσεις περί «λα-
ϊκής εξουσίας» (με διάφορες παραλλα-
γές), δηλαδή μιας εξουσίας που αντίπα-
λός της ήταν το μονοπωλιακό κεφάλαιο
και η εξάρτηση — προτάσεις, δηλαδή,
που απέρρεαν από την ίδια μήτρα ανάλυ-
σης την οποία είχε τότε τόσο το ΚΚΕ όσο
και το σοβιετικό ιερατείο και αναπαρήγα-
γαν στην πράξη τη λογική των σταδίων.
Η πορεία της πορείας
του Πολυτεχνείου
κόντρα στην υποταγή
Διαρκής ήταν η προσπάθεια κυβερ-
νήσεων και συστήματος να «τελειώ-
σουν» με την «ανορθογραφία» της
πορείας του Πολυτεχνείου στην αμε-
ρικάνικη πρεσβεία, με απαγορεύσεις,
καταστολή αλλά και ενσωμάτωση. Ας
θυμηθούμε ορισμένες από τις πιο χα-
ρακτηριστικές χρονιές.
1974 Η κυβέρνηση εθνικής ενότη-
τας του Κ. Καραμανλή προκηρύσσει
βουλευτικές εκλογές στις 17 Νοέμβρη,
για να δείξει πως το Πολυτεχνείο «δι-
καιώνεται» με τον κοινοβουλευτισμό
και τη Νέα Δημοκρατία. Το ΠΑΣΟΚ
και η επίσημη Αριστερά πειθαρχούν,
ορίζοντας ημέρα εορτασμού μετά τις
εκλογές. Στις 15/11 γίνεται πορεία δε-
κάδων χιλιάδων από το Πολυτεχνείο
στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, με
αποφάσεις φοιτητικών συλλόγων και
πρωτοβουλία της εκτός των τειχών
Αριστεράς και σύνθημα «Δεν έγινε ο
Νοέμβρης για τον Καραμανλή». Στις
25/11, με κυβέρνηση Καραμανλή
πλέον, πραγματοποιείται η πορεία της
ΕΦΕΕ με τη συμμετοχή στους δρόμους
έως ενός εκατομμυρίου ατόμων.
1976 Η κυβέρνηση της ΝΔ απαγο-
ρεύει να φτάσει η πορεία στην αμε-
ρικανική πρεσβεία, μιας «φίλης και
σύμμαχης χώρας». Αστυνομικός απο-
κλεισμός σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου
από την πρεσβεία, ενώ 200 Αμερικα-
νοί πεζοναύτες είχαν παραταχθεί στον
περίβολό της!
1980 Φοιτητικοί σύλλογοι και εξω-
κοινοβουλευτική Αριστερά αποφα-
σίζουν να κάνουν πορεία μέχρι την
πρεσβεία, σπάζοντας την κυβερνητική
απαγόρευση που κρατούσε από το
1976 και με την οποία είχαν συμβι-
βαστεί ΠΑΣΟΚ και ρεφορμιστική Αρι-
στερά. Η αστυνομία χτυπά βάρβαρα,
με αποτέλεσμα να σκοτωθούν από τα
ΜΑΤ η εργάτρια Σ. Κανελλοπούλου και
ο κύπριος φοιτητής Ι. Κουμής.
1985 Ο 15χρονος μαθητής Μ. Καλ-
τεζάς δολοφονείται από την αστυνομία
στα Εξάρχεια, κατά τη διάρκεια «εκ-
καθαριστικών επιχειρήσεων» μετά τη
λήξη της πορείας.
1986 Καταρρέει η πρόταση του ΠΑ-
13
ΣΟΚ για μη κομματικά πανό στις πορεί-
ες, που οδηγούσε σε αποπολιτικοποίη-
ση του Πολυτεχνείου.
1991 Μαζική συμμετοχή, μετά την
έκρηξη του μαθητικού και φοιτητι-
κού κινήματος και την παραβίαση
του ασύλου, για πρώτη φορά από το
1973. Στις 25 Οκτώβρη κάηκε η στέ-
γη της πρυτανείας του Πολυτεχνείου,
ενώ υπήρχε κατάληψη αναρχικών.
Εισβολή της αστυνομίας στο ΕΜΠ.
Η ΕΦΕΕ κατήγγειλε πως η πυρκαγιά
προκλήθηκε από δακρυγόνο.
1995 Κλίμα τρομοκρατίας από κυ-
βέρνηση ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΜΜΕ. Συλ-
λαμβάνονται 500 άτομα, που είχαν
καταλάβει το Πολυτεχνείο, προερχό-
μενα κυρίως από τον αναρχικό χώρο
και τα οποία προηγουμένως είχαν
«σπάσει» τις φοιτητικές καταλήψεις.
1999-2002 Μεγάλη πορεία το
1999, με έντονο αντιαμερικανικό
στίγμα, λόγω της επικείμενης επί-
σκεψης Κλίντον. Το 2001 μία από τις
πρώτες αντιαμερικανικές κινητοποιή-
σεις στον κόσμο μετά την 11η Σεπτέμ-
βρη. Το 2002 πετάχτηκε στα σκουπί-
δια η πρόταση Λαλιώτη για «πορεία
ενάντια στην τρομοκρατία» μετά την
«εξάρθρωση της 17Ν».
2010-2015 Μαζικοποιούνται ξα-
νά οι πορείες του Πολυτεχνείου,
σε σύγκρουση με τις μνημονιακές
κυβερνήσεις, την ΕΕ και το ΔΝΤ. Το
2012 φοιτητικοί σύλλογοι και σωμα-
τεία, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μαχόμενη Αριστερά
και ΚΚΕ, αποφασίζουν να φτάσει η
πορεία στην πρεσβεία του Ισραήλ,
λόγω επίθεσης στη Γάζα. Ο ΣΥΡΙΖΑ
αρνείται. Η αστυνομία στήνει φραγ-
μό, αλλά κάτω από την επιμονή των
διαδηλωτών υποχωρεί.
2020 Με πρόσχημα την πανδη-
μία, η κυβέρνηση της ΝΔ επιχειρεί
να απαγορεύσει τις πορείες και κάθε
γιορτασμό! Η απαγόρευση έσπασε
με πολλαπλές διαδηλώσεις. Η ΕΛΑΣ
απαντά με όργιο καταστολής, ξυλο-
δαρμούς, συλλήψεις και πρόστιμα,
από την Πανεπιστημίου μέχρι τα
Σεπόλια.
14
Γιώργος Παυλόπουλος
Ο καπιταλισμός και
η τριπλή κρίση του ’73
▸ Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, το «όπλο»
του πετρελαίου και το «σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ»
Η
εξέγερση του Νοέμβρη
δεν συνέβη σε ένα διε-
θνές πολιτικό «κενό» ούτε
αποτέλεσε κεραυνό εν
αιθρία σε έναν πλανήτη
που «κοιμόταν». Αντιθέτως, μια ματιά
στα γεγονότα εκείνης της περιόδου αρκεί
για να αποδείξει πως ένα μεγάλο τμή-
μα του ελληνικού λαού, με μπροστάρη
τη νεολαία, όπως συνέβαινε σε όλο σχε-
δόν τον κόσμο, ήρθε να πάρει το «νήμα»
που είχαν ήδη αρχίσει να ξετυλίγουν
άλλοι. Το νήμα που συνδέει άρρηκτα το
Πολυτεχνείο με την ευρωπαϊκή και πα-
γκόσμια έκρηξη του Μάη του ’68, με το
μεγαλειώδες κίνημα κατά του πολέμου
στο Βιετνάμ, με τις αντιιμπεριαλιστικές
εξεγέρσεις και τους επαναστατικούς
σπασμούς σε μια σειρά χώρες, από τη
Χιλή ως την Πορτογαλία και την Αφρι-
κή, με τον γκεβαρισμό και το κίνημα των
«Μαύρων Πανθήρων» και του Μάλκολμ
Χ, με την Πολιτιστική Επανάσταση στην
Κίνα του Μάο. Με την ολοένα βαθύτερη
και πιο εμφανή κρίση στο μοντέλο του
«υπαρκτού σοσιαλισμού», αλλά και με το
Γούντστοκ και τα ριζοσπαστικά μουσικά
και πολιτιστικά ρεύματα που ξεπηδού-
σαν μέσα από τις μεγάλες ρωγμές στο
οικοδόμημα του καπιταλισμού της δήθεν
ευδαιμονίας και αφθονίας, αλλάζοντας
το «μικροκλίμα» στην κοινωνία, την πο-
λιτική και τις ιδέες, στις γειτονιές, τους
χώρους δουλειάς και τις παρέες.
Ειδικά όσον αφορά στο 1973, δεν είναι
τυχαίο ότι αρκετοί το έχουν χαρακτηρίσει
ως τη σημαντικότερη χρονιά για τον κό-
σμο –όχι μόνο για τη Δύση– στο δεύτερο
μισό του 20ου αιώνα. Ή, αν μη τι άλλο,
μέχρι τη συγκλονιστική διετία 1989-91, η
οποία ουσιαστικά ολοκλήρωσε το σενά-
ριο του ’73, κλείνοντας οριστικά την πόρ-
τα του «πριν» και ανοίγοντας διάπλατα
εκείνη που οδηγεί στο «μετά». Ήταν μία
χρονιά η οποία ανέδειξε τα όρια του συ-
στήματος που είχε εγκαθιδρυθεί μετά το
τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέ-
μου, όπως και των «μύθων» που παρέμε-
ναν ως τότε κυρίαρχοι στο ένα από τα δύο
μεγάλα στρατόπεδα, αυτό της Δύσης.
Εκεί όπου το κεφάλαιο, οι κυβερνήσεις
του και τα επιτελεία του αναγκάστηκαν
να μορφοποιήσουν και να επιταχύνουν
το βίαιο πέρασμα στο επόμενο στάδιο,
αυτό του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Το 1973, άλλωστε, σφραγίστηκε από
μια τριπλή κρίση για τη Δύση: Τη γεω-
πολιτική κρίση, η οποία εκδηλώθηκε με
επίκεντρο τη Μέση Ανατολή και τον νέο
πόλεμο (του Γιομ Κιπούρ) μεταξύ των
αραβικών κρατών και του Ισραήλ. Την
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Αφιέρωμα
● 27 Ιανουαρίου: Υπογράφονται
Τα γεγονότα οι Συμφωνίες του Παρισιού, με τις οποίες
που έμειναν τερματίζεται και τυπικά η αμερικανική
στην ιστορία στρατιωτική παρουσία στο Βιετνάμ. Έτσι,
ουσιαστικά, επισφραγίζεται η ήττα των ΗΠΑ.
● 11 Σεπτεμβρίου: Στρατιωτικό
πραξικόπημα στη Χιλή με τις ευλογίες των
ΗΠΑ. Ο Σαλβαντόρ Αλιέντε ανατρέπεται και
δολοφονείται υπερασπιζόμενος το προεδρικό
μέγαρο από τις δυνάμεις του Αουγκούστο
Πινοσέτ.
● 6 Οκτωβρίου: Ξεσπά ο Πόλεμος του Γιομ
Κιπούρ, με την αιφνιδιαστική επίθεση Αιγύπτου
και Συρίας κατά του Ισραήλ, το οποίο στη συνέχεια
αντεπιτίθεται. Ο πόλεμος διαρκεί τρεις εβδομάδες
και λήγει πρακτικά με «ισοπαλία».
● 17 Οκτωβρίου: Ο «σκληρός πυρήνας»
του ΟΠΕΚ αποφασίζει να αυξήσει κατά 70%
την τιμή του πετρελαίου και να επιβάλει εμπάργκο
στις ΗΠΑ και όσες χώρες στήριξαν το Ισραήλ,
προκαλώντας ενεργειακό και οικονομικό
σοκ στη Δύση.
πετρελαϊκή-ενεργειακή κρίση, η οποία
αποτέλεσε την απάντηση των Αράβων,
που αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν
την οικονομία και το μεγάλο τους όπλο
για να γιατρέψουν τις πληγές του πλη-
γωμένου τους εθνικισμού, οδηγώντας
σε κατακόρυφη αύξηση των τιμών του
«μαύρου χρυσού» και σε εμπάργκο προς
όσους είχαν βοηθήσει το εβραϊκό κράτος.
Τέλος, την πολιτική κρίση στην «καρδιά»
του δυτικού καπιταλισμού, τις Ηνωμένες
Πολιτείες, οι οποίες αναγκάστηκαν να
αναγνωρίσουν επισήμως την ήττα τους
στο Βιετνάμ, ενώ παράλληλα σαρώνο-
νταν από το «σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ»,
που είχε ξεσπάσει ένα χρόνο νωρίτερα.
Η παραπάνω εικόνα και τα δεδομένα
που είχαν διαμορφωθεί δεν άφηναν πολ-
λά περιθώρια, καθώς ανέδειξαν ξεκάθα-
ρα ότι για τον καπιταλισμό υπήρχαν δύο
δρόμοι: Είτε θα αφηνόταν να βυθιστεί
σταδιακά μέσα στον βούρκο που ο ίδιος
είχες δημιουργήσει, απειλούμενος από
το νέο παγκόσμιο κύμα επαναστατικού
ριζοσπαστισμού που είχε ήδη εκδηλω-
θεί. Είτε θα επιχειρούσε ένα άλμα προς
τα εμπρός, εκμεταλλευόμενος τόσο την
ισχύ της αστικής εξουσίας και των μηχα-
νισμών της, νόμιμων και παρακρατικών,
όσο και την κρίση του αντίπαλου στρατο-
πέδου και των «εκπροσώπων» του στη
Δύση, που είχαν επιλέξει τον δρόμο του
«ιστορικού συμβιβασμού» και του «ευρω-
κομμουνισμού».
Η επιλογή δεν ήταν δύσκολη και οδή-
γησε στον δεύτερο δρόμο, τον οποίο έτσι
κι αλλιώς είχε ανοίξει από νωρίτερα,
όπως είχε φανεί και από την κατάργηση
του συστήματος του Μπρέτον Γουντς,
το 1971. Τον δρόμο που οδήγησε αρχικά
στον θρίαμβο του Ψυχρού Πολέμου και,
στη συνέχεια, στο σημερινό «φρενοκο-
μείο» των ανταγωνισμών, των πολέμων,
της άγριας εκμετάλλευσης και της κα-
ταστροφής του πλανήτη. Σε μια κατά-
σταση, δηλαδή, η οποία αναμφίβολα
συνδέεται με τον καμβά του 1973, έχο-
ντας ομοιότητες αλλά και θεμελιώδεις
διαφορές με εκείνη την περίοδο. Σήμε-
ρα, εξάλλου, όλα τα στρατόπεδα είναι
καπιταλιστικά. Οι ΗΠΑ δεν είναι εξαρ-
τημένες από το πετρέλαιο, ενώ έχει προ-
ηγηθεί μια στρατηγική ήττα που έχει κυ-
ριολεκτικά «γονατίσει» το σύγχρονο επα-
ναστατικό υποκείμενο, το οποίο προ-
σπαθεί να βρει την ταυτότητά του, την
αυτοπεποίθησή του, το αφήγημά του,
τους δρόμους και τους τρόπους να αντε-
πιτεθεί — διεκδικώντας την εξουσία, τον
πλούτο που παράγει και του ανήκει, μα
και την ίδια του την επιβίωση.

Μεταπολίτευση
Τ
ότε, τον Νοέμβρη του 1973
τα Νατοϊκά άρματα της
αμερικανοκίνητης χούντας
γκρέμιζαν την πύλη του
Πολυτεχνείου που έγραφε
«Έξω αι ΗΠΑ - Έξω το ΝΑΤΟ». Σήμερα
τα άρματα του δολοφόνου Νετανιάχου
ισοπεδώνουν την αιματοβαμμένη Γάζα
με την εγκληματική στήριξη και συνε-
νοχή ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και ελληνικής κυ-
βέρνησης. Τότε οι φοιτητές φώναζαν το
σύνθημα «Ελλάδα-Κύπρος-Παλαιστίνη,
αμερικάνος δεν θα μείνει». Τώρα είναι
επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε τα συνθήμα-
τα «Λευτεριά στην Παλαιστίνη», «Έξω
από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ», «Έξω οι βά-
σεις του θανάτου».
Τότε η αστική μας δημοκρατία βρισκόταν
στον «γύψο» της δικτατορίας. Σήμερα, στην
εποχή του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού,
κατάντησε «πουκάμισο αδειανό». Με τον
τσεκουρίδη-Βορίδη να φτιάχνει τους
ληστρικούς εκλογικούς νόμους. Με το
κοινό κρατικό χαφιέδικο κέντρο Predato-ΕΥΠ,
με την κατασκοπευτική αρωγή της Μο-
σάντ, να παρακολουθεί δεκάδες χιλιά-
δες πολίτες (όχι μόνο τους επώνυμους),
ακόμα και την ίδια την εισαγγελέα της
ΕΥΠ Βασιλική Βλάχου που υπογράφει
τις παρακολουθήσεις «με το κιλό»!
Τότε τα εργατικά συνδικάτα είχαν
τεθεί εκτός νόμου και είχαν διορισμέ-
νες χουντικές διοικήσεις. Σήμερα, στην
εποχή της «4ης βιομηχανικής επανά-
στασης» και της έκρηξης της παραγω-
γικότητας της εργασίας, η ΝΔ με τους
αντεργατικούς και απεργοκτόνους
νόμους Χατζηδάκη-Γεωργιάδη, με τη
βδομαδιάτικη εργατική σκλαβιά του 78ωρου
(6Χ13=78), μας γυρίζει αιώνες πίσω από
το 1886 και το Σικάγο, που διακήρυξε
τότε: 8 ώρες δουλειά - 8 ώρες μόρφωση
- 8 ώρες ύπνο!
Τότε η Βουλή ήταν κλειδαμπαρωμέ-
νη και θεοσκότεινη. Τώρα ο Μητσοτάκης
αλωνίζει ως απόλυτος μονάρχης, χωρίς
ουσιαστική αντιπολίτευση. Ο Κασσελά-
κης (αρχηγός με ένα δίευρο) με τα stock
options λοιδορεί τα εργατικά δικαιώμα-
τα και συνολικά γελοιοποιεί κάθε έννοια
Αριστεράς, οδηγώντας τον ΣΥΡΙΖΑ σε
εξαέρωση. Ενώ το ολιγαρκές και ανε-
παρκές ΚΚΕ προβάλει ως «σύγχρονη»
αριστερή απάντηση το «αποκούμπι -
ανάσα ανακούφισης - εμπόδιο στα χει-
ρότερα - ως εδώ» και μη παρέκει! Σε αυτό
το πολιτικό τοπίο, είναι τραγικά επίκαι-
ρος ο νομπελίστας Γ. Σεφέρης που στο
εμβληματικό του ποίημα «Τελευταίος
Σταθμός» γράφει: «Ψυχές μαραγκιασμένες
από δημόσιες αμαρτίες, καθένας και ένα αξίωμα
σαν το πουλί μες στο κλουβί του»!
Η διαχρονική και βαθύτερη σύνδεση
και αλληλεπίδραση πολιτικών αιτιών,
λαϊκών αναγκών και ανατρεπτικών
δυνατοτήτων, εξηγεί το άσβεστο μίσος
της αστικής τάξης απέναντι στο εξε-
γερτικό μήνυμα του Νοέμβρη. Γιατί το
Πολυτεχνείο, ως καινούργια αλλά και ημι-
τελής επαναστατική επαγγελία, συνδέθηκε
με και τροφοδοτήθηκε από τη μεγάλη
Οκτωβριανή επανάσταση, το ΕΑΜ-Ε-
Αφιέρωμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Δημήτρης Δεσύλλας
Το άσβεστο μίσος
της αστικής τάξης
για την εξέγερση
του Νοέμβρη
▸ ∆ιαχρονικός συνδυασμός καταστολής
με ενσωμάτωση, η πάλη για την ανατροπή
της Σισύφειας πορείας της Αριστεράς
ΛΑΣ, τον γαλλικό και παγκόσμιο Μάη
του 1968, το διεθνές αντιιμπεριαλιστικό
και αντιπολεμικό κίνημα. Γιατί κρατά-
ει ζωντανή τη σπίθα στη στάχτη για τις
νέες εξεγέρσεις.
Γι’ αυτό η αστική τάξη θέλει να βά-
λει ταφόπλακα στο νόημα του Πολυ-
τεχνείου και να επιβάλει το «τέλος της
μεταπολίτευσης». Πότε με τις φασιστικές
και ακροδεξιές συκοφαντίες ότι τάχα
«δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο»
(ακούω να τρίζουν τα κόκκαλα του δο-
λοφονημένου συμμαθητή μου Βασίλη
Φάμελου, μέσα στον τάφο του, στο
Καταρράχι του Πύργου). Πότε με το
μαστίγιο της καταστολής: απαγόρευση και
χτυπήματα της πορείας στην αμερι-
κάνικη πρεσβεία, δολοφονίες Κουμή-
Κανελλοπούλου κ.α. Άλλοτε με το καρό-
το της ενσωμάτωσης: Με την κατάντια του
αρχηγού του «Συνασπισμού της Αριστε-
ράς» Νίκου Κωνσταντόπουλου να «προ-
τείνει» αργότερα την κατάργηση της
15
πορείας στην αμερικάνικη πρεσβεία!
Με τον Αλέξη Τσίπρα να βαδίζει μόνο τη μισή
πορεία, μέχρι το Σύνταγμα. Με την εκφω-
νήτρια του σταθμού του Πολυτεχνείου
Μαρία Δαμανάκη να βρίσκεται σήμερα
στη διοίκηση του πριγκιπάτου του Αλ-
βέρτου στο Μονακό! Με τον τυμβωρύ-
χο Μίμη Ανδρουλάκη να συκοφαντεί,
με βιβλίο, τον ηγετικό ρόλο του Κώστα
Τζιαντζή στην εξέγερση του Νοέμβρη
’73. Αντίθετα, οι χιλιάδες ανώνυμοι και
σεμνοί αγωνιστές του Νοέμβρη, που
δεν εξαργύρωσαν τη συμμετοχή τους,
με διάφορα πόστα, δηλώνουν και σή-
μερα ότι «κουφάλες δεν ξοφλήσαμε»! Οι πιο
συνειδητοί απ’ αυτούς «αφουγκράζονται τη
μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων. Και
την προσέχουν ευλαβείς» (Κων. Καβάφης).
Γιατί έχουν απ’ τη ζωή αυξημένες απαιτήσεις
και όχι μειωμένες προσδοκίες.
Σήμερα που, όπως πρόβλεψε ο ποι-
ητής Μανώλης Αναγνωστάκης, ξανα-
στήνονται «μυστικές αγχόνες σε κάθε
πόρτα ενεδρεύοντας τον ύπνο», όλοι
εμείς που «αγαπήσαμε μια τρικυμία
καινούργια», οφείλουμε να τιμήσουμε
τα 50χρονα του Πολυτεχνείου συμβάλ-
λοντας στις νέες εξεγέρσεις που ωριμά-
ζουν. Τι σημαίνει αυτό συγκεκριμένα;
Για τους αγωνιστές της ΑΝΤΑΡΣΥΑ
και ιδιαίτερα του ΝΑΡ σημαίνει έμπρα-
κτη συμβολή στην ανατροπή-αντιστρο-
φή της σισύφειας πορείας της ελληνι-
κής Αριστεράς. Που παρά τους σκλη-
ρούς αγώνες της, «πήγε αντίθετα στο
ποτάμι του καιρού της, ωστόσο βρέθηκε
στις εκβολές», όπως γράφει ο ποιητής
Πάνος Κυπαρίσσης. Μερικά παραδείγ-
ματα από τη μεταπολιτευτική περίοδο:
● Ο μαζικός ριζοσπαστισμός που
έφερε η εξέγερση του Πολυτεχνείου,
στο όνομα του «μεγάλου αθροίσματος
των δημοκρατικών δυνάμεων» που
προωθούσε ο Χ. Φλωράκης, κατέληξε
μετά το 1981 στη μαζική λεηλασία του
αριστερού κόσμου από το ΠΑΣΟΚ του
Α. Παπανδρέου, κόμμα της αστικής
κυβερνητικής εναλλαγής.
● Το κοινό πόρισμα ΚΚΕ-ΕΑΡ το 1989
και ο ενιαίος μεγάλος «Συνασπισμός
της Αριστεράς και της Προόδου», στο
όνομα της «κάθαρσης του βρόμικου Κο-
σκωτά», οδήγησε στις άθλιες συγκυβερ-
νήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα, στον
Τότε η αστική πολιτικό εξευτελισμό της Αριστεράς και
κυρίως στην εκλογική αυτοδυναμία του
δημοκρατία πολιτικά βρόμικου Κώστα Μητσοτάκη.
● Το διαχειριστικό κυβερνητικό «πεί-
βρισκόταν στον ραμα» του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και η υποτα-
«γύψο» της γή του Αλ. Τσίπρα στην ΕΕ και στον Σό-
ϊμπλε, έφερε το 3ο χειρότερο μνημόνιο,
δικτατορίας. Σήμερα, έως το 2060 (το ψήφισαν πέντε κόμμα-
τα και 222 βουλευτές) και οδήγησε στη
στην εποχή του σημερινή πανδημία-αυτοδυναμία-αλα-
κοινοβουλευτικού ζονεία και του γιου Μητσοτάκη. Η ιστο-
ρία επαναλαμβάνεται, την πρώτη φορά
ολοκληρωτισμού, ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα.
Απ’ όλα αυτά αντλούμε ένα κοινό δί-
κατάντησε δαγμα: να συμβάλλουμε προωθητικά με
«πουκάμισο το 5ο Συνέδριο του ΝΑΡ σε ανεξάρτητη
από το σύστημα, μαζική και σύγχρονη
αδειανό» επαναστατική-κομμουνιστική Αριστερά.
16
Κώστας Τζιαντζής
Π
ρογραμματίζεται το μέλ-
λον; Στην εποχή μας τα
ερωτήματα για το «μεγάλο
σχέδιο» της επαναστατικής
ανατροπής θα επανέρχο-
νται τόσο πιο ορμητικά όσο πιο αντιφατι-
κά θα κλιμακώνεται η κοινωνική και πο-
λιτική οπισθοδρόμηση, όσο πιο βίαια και
παράλογα θα κυριαρχεί ο καταναγκασμός
των σημερινών συντριπτικών δυσκολιών
πάνω στις τεράστιες προσδοκίες και στις
δυνατότητες του καιρού μας. Και το Πο-
λυτεχνείο του ‘73, στα μέτρα κυρίως του
δικού μας κινήματος, αλλά όχι μόνο, έχει
«κατακτήσει» ήδη αρκετά, αλλά διεκδικεί
ακόμα τον πραγματικό «μελλοντικό» ρόλο
του, μαζί με κάθε άλλο μικρό ή μεγά-
λο αντικαπιταλιστικό και επαναστατικό
φτερούγισμα, στη «συγκρότηση» ενός νι-
κηφόρου, επαναστατικού «υποκειμένου»
της σύγχρονης εργασίας. Το Πολυτεχνείο
δεν είναι μόνο η εξέγερση του Νοέμβρη.
Αλλά συμπεριέχει και ό,τι προηγήθηκε
απ’ αυτό, και ό,τι το ακολούθησε στα τρι-
άντα χρόνια της επίμονης πάλης για να
«επιζήσει», και ό,τι κρίνεται σήμερα. Και
σε αυτό το επίπεδο αποτελεί πεδίο οξύτα-
της αντιπαράθεσης, κυρίως γύρω από τις
κρίσιμες πλευρές της «συμβολής» του στο
νέο «μεγάλο σχέδιο» της εποχής μας.
Ένα νέο επαναστατικό σχέδιο προϋπο-
θέτει στοιχειωδώς να ανατραπεί η χρόνια
αποστασιοποίηση του εργατικού και αρι-
στερού κινήματος από την υλική αναγκαι-
ότητα της κομμουνιστικής επαναστατι-
κής στρατηγικής. Να καλυφθεί το μεγάλο
«ιστορικό ρήγμα» ανάμεσα στους άμε-
σους στόχους και τον «στρατηγικό σκοπό»
και όχι ασφαλώς να παρακαμφθεί η ανα-
γκαία και πολύ πιο δύσκολη σχετική αυ-
τοτέλεια και η διαλεκτική διαφοροποίηση
και επανασύνδεση ανάμεσα σε αυτά τα
δύο. Αλλά, φυσικά, ο εντοπισμός αυτού
του προβλήματος δεν αρκούσε ποτέ και
πολύ περισσότερο δεν αρκεί σήμερα.
Το «Πολυτεχνείο» έδωσε τη δική του
τίμια και άνιση μάχη σε αυτό το καθορι-
στικό ζήτημα του επαναστατικού προ-
γράμματος, σε μια εποχή γενικευμένης
απουσίας και ήττας της κομμουνιστικής
στρατηγικής και τακτικής, μέσα στο διε-
θνές εργατικό και αντιιμπεριαλιστικό κί-
νημα. Και οι όποιες πολύτιμες απόπειρες
για τη θεωρητική και πρακτική επανακα-
τάκτηση και ανάπτυξή τους προσέκρουαν
μέχρι τότε σε δύο βασικούς παράγοντες.
Από τη μια μεριά, στη μη προωθημένη
ακόμα ωριμότητα του βαθύτερου κομ-
μουνιστικού περιεχομένου των ανατρε-
πτικών αντικαπιταλιστικών σχέσεων,
που γεννιόνταν μέσα στις αντιθέσεις της
τότε καπιταλιστικής κοινωνίας. Και, από
την άλλη, στην επικράτηση ενός εκμε-
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Το Πολυτεχνείο και το «μεγάλο σχέδιο»
▸ Πώς θα καλυφθεί το μεγάλο «ιστορικό ρήγμα»
ανάμεσα στους άμεσους στόχους και τον «στρατηγικό σκοπό»
ταλλευτικού αστικού τελικά κακέκτυπου
του «κομμουνισμού» (μιας ταξικής και
προγραμματικής έκφρασης του «μη κομ-
μουνισμού») σε Δύση και Ανατολή, με τη
μία ή την άλλη μορφή, που διεκδικούσε
την ασφυκτική ηγεμονία πάνω στις ανα-
δυόμενες τάσεις χειραφέτησης, πάνω στα
μαζικά όσο και ηρωικά εργατικά, αντικα-
πιταλιστικά και αντιιμπεριαλιστικά ρεύ-
ματα της ταξικής πάλης. Και το μόνο που
κατάφερνε τελικά, όπως απέδειξε πλέον
η Ιστορία, ήταν να συμβάλει να λεηλατη-
θούν όλα αυτά, αργά η γρήγορα, από τις
πιο αυθεντικές παραλλαγές του αστικού
συμβιβασμού και του αριστερού ή νεο-
αναρχικού ρεφορμισμού. Αυτό συνέβη
άλλωστε, τηρουμένων των αναλογιών,
και με τον Μάη του ’68, την πορτογαλική
επανάσταση και μια σειρά άλλα εργατικά
εθνικοαπελευθερωτικά αντιιμπεριαλιστι-
κά και εν μέρει αντικαπιταλιστικά κινή-
ματα της εποχής.
Ωστόσο, όπως και τα παραπάνω κι-
νήματα, το Πολυτεχνείο, με όλες τις ιδι-
ομορφίες των εσωτερικών συνθηκών και
συσχετισμών στη χώρα μας, γεννήθηκε
στην περίοδο της γενικής διαρθρωτικής
κρίσης του κεφαλαίου στις αρχές της δε-
καετίας του ’70, που οδήγησε τελικά σε
μια μακράς πνοής καπιταλιστική ανα-
συγκρότηση και στη μετάβαση στο νέο
στάδιο του ολοκληρωτικού, του «κατα-
στροφικού», καπιταλισμού της εποχής
μας. Σε αυτό το πλαίσιο το Πολυτεχνείο
σημαδεύτηκε από τη σύγχυση αλλά και
από την αγωνιώδη αντιφατική όσο και
ριζοσπαστική αναζήτηση της εποχής και
από τα οξυμένα αδιέξοδά τους, που οδή-
γησαν, ως γνωστόν, όχι σε ένα νέο μεγάλο
Αφιέρωμα
«επαναστατικό σχέδιο», αλλά αντίθετα
στην κατασυκοφάντηση, στην εγκατά-
λειψη, στον κατακερματισμό και στην
ενσωμάτωση μιας τέτοιας δυνατότητας.
Το Πολυτεχνείο, έτσι, δεν μπόρεσε, και
δεν μπορούσε μάλλον, να υπερβεί τελικά
τα όρια μιας αντιδικτατορικής, ταξικά
μικροαστικής και τελικά αστικής, «αντι-
ιμπεριαλιστικής ή αντιμονοπωλιακής ρή-
ξης», που χωνεύτηκε στο πλαίσιο της ανα-
νέωσης και ενίσχυσης της διεθνούς θέσης
του αστικού συστήματος.
Ωστόσο, αυτή η «πρωτόλεια», έστω
νέα, κυρίως εργατική ριζοσπαστική τάση
της περιόδου, του έδωσε τη δυνατότητα
να επιχειρήσει βαθύτερους κλονισμούς σε
Την 1η Νοέμβρη 2011
έφυγε από κοντά μας
ο σύντροφος Κώστας
Τζιαντζής, ηγετική
φυσιογνωμία του
αντιδικτατορικού αγώνα
και της κομμουνιστικής
Αριστεράς, ιδρυτικό
στέλεχος του ΝΑΡ. Τιμώντας
τη μνήμη και το έργο του,
το Πριν αναδημοσιεύει
αποσπάσματα από άρθρο
του Κ. Τζιαντζή για τα
30χρονα του Πολυτεχνείου
όλα τα επίπεδα, να βάλει από μια πλευ-
ρά τα πρώτα σχετικά μαζικά θεμέλια για
μια εργατική, ταξική, προγραμματική,
αντικαπιταλιστική και βαθύτερα κομ-
μουνιστική αναζήτηση στη νέα εποχή.
Και όπως έδειξαν όλες οι κρίσιμες φάσεις
της 30χρονης πορείας του και ιδιαίτερα η
τόσο υποτιμημένη και φυσικά αντιφατι-
κή απόπειρα για ένα «εργατικό κοινωνικό
Πολυτεχνείο της Μεταπολίτευσης», κα-
θώς και η τελευταία μεγάλη καμπή των
αντιπολεμικών, «αντικοσμοπολιτικών»
και διεθνικών αγώνων, αυτή η γενικότερη
ταξική, προγραμματική πλευρά του Πο-
λυτεχνείου έχει εν δυνάμει μεγαλύτερη
ακτινοβολία και επίδραση από ποτέ στις
σύγχρονες επαναστατικές προσπάθειες.
Στη νέα «κοσμογονική» καμπή της
πρώτης βαθιάς συνολικής κρίσης του σύγ-
χρονου καπιταλισμού, το εγχείρημα για
το νέο μεγάλο σχέδιο στην εποχή μας, έχει
μακροπρόθεσμα τη δυνατότητα, όχι μόνο
να τα αξιοποιήσει όλα αυτά, αλλά και να
αναδείξει, περισσότερο από ποτέ, τον
«ρεαλισμό» της επαναστατικής στρατηγι-
κής και τακτικής. Κι αυτό στηρίζεται κυ-
ρίως στη διαρκώς αυξανόμενη ανικανό-
τητα του κεφαλαίου να τιθασεύει και να
«αξιοποιεί» τις νέες εκρηκτικές δυνατό-
τητες του χρόνου εργασίας, καθώς και τις
γενικότερες αντικαπιταλιστικές σχέσεις
και αντιφάσεις, που εκτινάσσονται μέσα
στη σημερινή κοινωνία, με πιο έκδηλη
από κάθε άλλη φορά την «κομμουνιστική»
τους καθοριστικότητα και την επιτακτική
αντικαπιταλιστική τους αμεσότητα.
Το νέο επαναστατικό σχέδιο έχει την
ανάγκη και τη δυνατότητα να αποκατα-
στήσει την πολιτική πάλη για το «κοινω-
νικό ζήτημα» και την κυριαρχία των ίδιων
των πρωτοπόρων εργατών, ως το θεμέλιο
για την ουσιαστική επανίδρυση του επα-
ναστατικού Κόμματος και όλων των «βαθ-
μίδων» του συνολικού επαναστατικού
υποκειμένου, να αναπτύξει την αυτοτε-
λή συνολική μετωπική εργατική πολιτική
του, σε διαρκή αλληλεπίδραση και ενωτι-
κή κοινή δράση με το σύνολο των εργαζο-
μένων και καταπιεζόμενων.
Το Πολυτεχνείο του ’73 πέρασε τις
δικές του δοκιμασίες, πριν και μετά την
εξέγερση. Είχε τις «επιτυχίες» και τις
«αποτυχίες» του, σε πολλά σημεία ξεπέ-
ρασε τα όριά του, αλλά σε κάθε περίπτω-
ση η επαναστατική πλευρά του άνοιξε
νέους δρόμους για την ταξική και κομ-
μουνιστική επαναθεμελίωση. Από το νέο
ταξικό κίνημα της σημερινής συγκλονιστι-
κής εποχής θα εξαρτηθεί αν αυτοί οι δρό-
μοι θα ολοκληρωθούν για να δικαιωθούν,
αν θα οδηγήσουν σε μια ιστορική στροφή
των συσχετισμών και σε ένα νέο «μεγάλο
σχέδιο» της εργατικής χειραφέτησης.

▸ Η εξέγερση ως παρακαταθήκη νίκης!
«Η εξέγερση του Πολυτεχνείου μάς
εμπνέει, γιατί ήταν μία προσπάθεια
της νεολαίας να πετύχει ένα καλύτε-
ρο μέλλον για την ίδια. Αυτό κάνουμε
και εμείς τώρα, παρότι βρισκόμαστε
σε διαφορετικές συνθήκες», ξεκινάει η
15χρονη Αναστασία Δραγανίγου από το
Περιστέρι. «Είναι όμορφο και ελπιδο-
φόρο το ότι πέτυχε σημαντικές νίκες,
ειδικά απέναντι σε ένα τόσο σκληρό
καθεστώς, που φάνταζε ανίκητο», συ-
μπληρώνει. «Μπορεί σαν μαθητές/τρι-
ες να βλέπουμε το Πολυτεχνείο ως ένα
ιστορικό γεγονός που ανήκει σε μία
άλλη εποχή, αλλά –ταυτόχρονα– είναι
σημαντικό να δούμε πώς τα αιτήμα-
τά του παραμένουν επίκαιρα και άρα
αποτελεί ένα σημαντικό θεμέλιο για
τους νέους αγώνες», σχολιάζει ο 16χρο-
νος Μιχάλης Ανδρεόπουλος από την
Ηλιούπολη. «Για παράδειγμα, σήμερα
που βλέπουμε τη σφαγή του παλαι-
στινιακού λαού, θυμόμαστε και επα-
ναλαμβάνουμε το αντιιμπεριαλιστικό
και αντιΝΑΤΟϊκό μήνυμα που έβγαζε
προς τα έξω το Πολυτεχνείο».
«Μπορεί μεγάλο μέρος του μαθητι-
κού χώρου να μην μπορεί να κατανοή-
σει το μέγεθος αυτού το γεγονότος και
τη σημασία του στη σύγχρονη ιστορία
της Ελλάδας», επισημαίνει ο 17χρο-
νος Σπύρος από τον Γέρακα. «Όμως,
όλοι και όλες αντιλαμβανόμαστε πως
η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι
μία έμπρακτη απόδειξη ότι οι αγώνες
μας είναι ο μόνος νικηφόρος τρόπος
διεκδίκησης». «Παρότι τα αιτήματά
του δεν εκπληρώθηκαν πλήρως, κα-
νείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το
γεγονός πως πέτυχε μία καθοριστική
νίκη», τονίζει η Μαριτίνα Μανιού,
ετών 17, από τα Μανιάτικα του Πει-
ραιά. «Συνεπώς, η εξέγερση δεν μπο-
ρεί παρά να μείνει στην ιστορία ως
σύμβολο αντίστασης», συνεχίζει.
▸ Το κοινό νήμα των αγώνων
Στις ομοιότητες, που το σύστημα θέλει
να μας κάνει να ξεχάσουμε, μεταξύ
του τότε και του σήμερα, στάθηκαν
οι μαθητές/τριες. «Προφανώς υπάρ-
χουν πολύ μεγάλες διαφορές με το ’73,
όμως, δεν σημαίνει ότι σήμερα ζούμε
ελεύθερα», τονίζει η Μαριτίνα. «Υπό
μία έννοια, ζούμε μία άλλου είδους
χούντα, όπου η καταστολή και η βία
καλά κρατούν». «Όπως και τότε, έτσι
και τώρα, η αστυνομία δεν διστάζει
να χτυπήσει μαθητές (βλ. τη 16χρονη
αντιφασίστρια στο Νέο Ηράκλειο), το
υπουργείο δεν διστάζει να διώκει κα-
θηγητές και μαθητές, ενώ και το ΝΑΤΟ
συνεχίζει να “ευλογεί” πολέμους,
σφαγές αμάχων και δικτατορίες», δια-
πιστώνει ο Μιχάλης. «Το νεολαιίστικο
κίνημα σήμερα μπορεί να είναι σχετι-
κά υποτονικό αλλά ακόμα εμπνέεται
και συνεχίζει να παλεύει για ειρήνη
και ελευθερία, απέναντι στον πόλεμο
και την καταστολή».
Αφιέρωμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 17
Χρίστος Κρανάκης
Μαθητές και μαθήτριες συνομιλήσανε με το Πριν το Πολυτεχνείο συνεχίζει να έχει μία
σημαντική συμβολική αξία, καθώς μας
αναφορικά με το τι σημαίνει για εκείνους/ες
υπενθυμίζει ότι η νεολαία μπορεί να
το Πολυτεχνείο. Παρότι τα χρόνια που έχουν περάσει διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στις
είναι πολλά, η μνήμη της εξέγερσης φαντάζει περισσότερο εξελίξεις», συμπληρώνει η Μαριτίνα.
«κοντά» παρά «μακριά». Οι μαθητές/τριες αντικρούουν
▸ Απέναντι στην ιστορική αλλοίωση
τα ιδεολογήματα περί «ξεπερασμένης, εθιμοτυπικής επετείου»
και μιλάνε για ένα «σύμβολο αντίστασης που αναζωπυρώνει το πνεύμα Η θέληση του συστήματος να θολώσει
του αγώνα, δίνοντας πίστη και κουράγιο στον κόσμο του κινήματος». τον πολιτικό-ταξικό χαρακτήρα της
εξέγερσης είναι γνωστή. «Τα σχολικά
βιβλία είναι ιδιαίτερα φτωχά στο θέμα
του Πολυτεχνείου, ενώ στις γιορτές
ακούμε τα ίδια από την Α' Δημοτικού»,
Μαθητές για σχολιάζει η Αναστασία. «Αποτελεί συ-
νειδητή επιλογή να αποκρύπτεται το
ταξικό και επαναστατικό στοιχείο από
το Πολυτεχνείο: Πιο τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και να
παρουσιάζεται ως μία μάχη για την
επαναφορά της αστικής Δημοκρατί-
«κοντά» παρά «μακριά» ας. Τραγουδάμε τον εθνικό ύμνο…
Λες και στο Πολυτεχνείο ήταν όλοι οι
Έλληνες μαζί… Δεν υπάρχει αναφορά
στους χιλιάδες Έλληνες χουντικούς,
στην επίσημη ανάμειξη της CIA στην
εγκαθίδρυση της χούντας κ.ο.κ.», ση-
μειώνει ο Μιχάλης. «Δεν νομίζω πως
εντός του σχολείου προβάλλονται τόσο
έντονα τα πραγματικά γεγονότα του
Πολυτεχνείου. Παρότι υπάρχουν λα-
μπρές εξαιρέσεις καθηγητών, είναι ως
επί το πλείστον προσωπικό ζήτημα του
καθενός το τι θα μάθει», καταλήγει η
Μαριτίνα. Μάλιστα, καταγγέλλει πως
υπάρχουν και εκείνοι οι καθηγητές
που προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά
περί «μύθου του Πολυτεχνείου.»
▸ Ανάγκη σύγχρονης
νεολαιίστικης εξέγερσης!
«Κάποιοι βιάζονται για τέλος των
αγώνων και κάθε προοπτικής καλυτέ-
ρευσης των ζωών μας. Όμως, οι σκλη-
ρές συνθήκες που βιώνουν στο σήμερα
(και) οι μαθητές, όπως το καθεστώς
μόνιμης υποχρηματοδότησης παιδεί-
▸ Το μαθητικό κίνημα ας-υγείας, τα διαλυμένα σχολεία, η
του τότε «οδηγός» στο σήμερα οξυμένη καταστολή και ο φόβος να
ταξιδέψουμε στα ιδιωτικοποιημένα
Κοινή παραδοχή όλων, αποτέλεσε η μέσα μεταφοράς, γεννούν το έδαφος
πεποίθηση πως οι μελλοντικοί αγώνες για νέες συλλογικές διεκδικήσεις»,
θα έχουν τα δικά τους αυτοτελή χα- Αναστασία Δραγανίγου (15): λέει ο Μιχάλης. «Αναμφισβήτητα,
ρακτηριστικά. Συμφώνησαν, ωστόσο, «Το Πολυτεχνείο ζωντανό υπάρχει μία αδράνεια στο σημερινό
πως ο ρόλος του μαθητικού κινήματος παράδειγμα μαθητικό κίνημα, ωστόσο φωτεινά
στην αντιδικτατορική πάλη αποτελεί πως κάτι αλλάζει» ιστορικά παραδείγματα, σαν και αυτό
σημαντική «επαναστατική κληρονο- του Πολυτεχνείου, μας δείχνουν πως
μιά». «Το βασικό συμπέρασμα που Μιχάλης Ανδρεόπουλος (16): δεν είμαστε κάτι υποδεέστερο, που
πρέπει να μελετήσουμε είναι πως όταν «Κρύβουν τον ταξικό πρέπει να μείνει στον πάγο μέχρι να
οι μαθητές οργανώθηκαν και έδρασαν ωριμάσει».
κι επαναστατικό χαρακτήρα
από κοινού, έπαιξαν ιδιαίτερα κα- «Στον δρόμο που χάραξε το Πο-
ταλυτικό ρόλο στην υπεράσπιση της
της εξέγερσης»
λυτεχνείο, εμείς οι μαθητές είναι
κατάληψης του Πολυτεχνείου, όπως ανάγκη να επικαιροποιήσουμε τους
Μαριτίνα Μανιού (17):
και της Νομικής λίγο πιο πριν. Εάν στόχους του αγώνα μας, συνδέοντάς
δεν είχαν το υψηλό επίπεδο οργάνω-
«Τα 50 χρόνια αφορμή τους με τους στόχους του μαζικού
σης αυτό, δεν θα συνεισέφεραν τόσο. για να βγούμε στους δρόμους κινήματος των εργαζομένων γονέων
Αυτό, λοιπόν, που μας έδειξε το Πολυ- και να παλέψουμε» και δασκάλων μας», τονίζει ο Σπύ-
τεχνείο είναι πως το ζήτημα της πολι- ρος. «Δεν θα αποδεχτούμε καμία λο-
τικής οργάνωσης είναι μείζον», ανα- Σπύρος Θεοδωρίδης (16): γική του λιγότερου κακού», «πάντα
φέρει ο Μιχάλης. «Ειδικά σήμερα, που «Το μαθητικό κίνημα θα υπάρχουν νέοι αγώνες και είμαστε
οι μαθητές/τριες “τορπιλίζονται” από να συνδέσει τους στόχους του έτοιμοι να συμβάλλουμε σε αυτούς»,
λογικές συμβιβασμού, του στυλ “έτσι με το μαζικό κίνημα» συμπληρώνουν η Μαριτίνα και η Ανα-
είναι τα πράγματα και δεν αλλάζουν”, στασία, αντίστοιχα.
18
Γιώργος Μητροβγένης | οδοντίατρος, στέλεχος ΕΕΚ, μέλος ΜΑΡΙ∆Α ∆άφνης-Υμηττού
Σε πείσμα καιρών και εξουσίας,
ο αγώνας συνεχίζεται
Στις ράγες του «ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, Πολυτεχνείο,
∆εκέμβρης ’08» για την κοινωνική χειραφέτηση
Α Τ
νακαλώντας στη μνήμη τις στιγ-
μές του Νοέμβρη του ’73 μια
γλυκόπικρη νοσταλγία αναδύε-
ται μαζί με τις σκέψεις, τα γεγονότα,
τις στιγμές που μας σημάδεψαν και
σε ένα μεγάλο βαθμό καθόρισαν την
παραπέρα πορεία της ζωής μας. 50
χρονιά μετά το Πολυτεχνείο όχι μόνο
επιβιώνει πάρα την λυσσαλέα επίθεση
της άρχουσας τάξης να το υποβαθμί-
σει, αλλά λειτουργεί σαν μαγνήτης στη
νέα γενιά, που αποθέτει πάνω του όλα
τα θέλω και όλα τα ιδανικά μιας άλλης
κοινωνίας «στον δρόμο που χάραξε ο Νοέμ-
βρης». Δυνατές αναμνήσεις για τα τότε
20χρονα παιδιά, που με ένα έναν λίγο
πολύ αυθόρμητο τρόπου έσμιξαν με το
παράνομο αντιδικτατορικό κίνημα στη
Νομική και στο Πολυτεχνείο και που
βρέθηκαν απέναντί στη βία της γυ-
μνής δολοφονικής κρατικής μηχανής.
Γλυκές αναμνήσεις για τη συντροφικό-
τητα, την αλληλεγγύη, για την εικόνα
ενός κόσμου που ονειρευόμαστε.
Πικρία για το ξεπούλημα, την
ελάχιστη έως ανύπαρκτη τιμωρία της
χούντας, καθώς εμποδίστηκε το λαϊ-
κό αίτημα «δώστε τη χούντα στον λαό»,
που ήταν κυρίαρχη απαίτηση στις πο-
ρείες της μεταπολίτευσης. Πικρία για
την κάλυψη των χουντικών και βασα-
νιστών με ποινές χάδια, πλην τριών
«πρωταίτιων», από την κυβέρνηση
Καραμανλή. Αλλά και από το ιδεολό-
γημα «Καραμανλής ή τανκς», ευαγγέ-
λιο της νομιμοποιημένης τότε παραδο-
σιακής Αριστεράς, για να φτάσουμε
στη σημερινή αθλιότητα. Η «γιορτή
της δημοκρατίας» στις 24 Ιούλη να
γιορτάζεται στο προεδρικό μέγαρο με
την παρουσία Πλεύρη, Γεωργιάδη, Βο-
ρίδη, γνωστών χουντικών και συκοφα-
ντών του Πολυτεχνείου.
Αποτίουμε φόρο τιμής για τους συ-
ντρόφους που χάθηκαν τον Νοέμβρη,
που μπορεί ο καθένας μας να ήταν στη
θέση τους, αλλά και σε όλες τις πορεί-
ες που ακολούθησαν. Ενάντια στην
αναλγησία και καταστολή της εξουσί-
ας «λευτεριάς λίπασμα οι πρώτοι νεκροί» και
«άλλοι πίσω ακολουθούν» οι δολοφονη-
μένοι Κουμής, Κανελλοπούλου, Καλ-
τεζάς, Ισιδωρόπουλος, Τεμπονέρας,
Γρηγορόπουλος, Φύσσας, δείχνοντας
τον δρόμο του αγώνα.
Στα 50 χρόνια της διαδρομής της λε-
γόμενης γενιάς του Πολυτεχνείου, άλ-
λοι έφυγαν βιολογικά, άλλοι αποστρα-
τεύτηκαν, άλλοι επάνδρωσαν κόμματα
της αστικής πολιτικής, άλλοι κάηκαν
από την υπερέκθεση στα κανάλια, άλ-
λοι από την ηλιοθεραπεία στον ήλιο του
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
ΠΑΣΟΚ. Ένα όμως μέρος –χωρίς προ-
βολή από τα ΜΜΕ– συνεχίζει ακόμα,
περπατώντας στις ράγες του τρένου τις
ιστορίας, αναζητώντας την ανθρώπι-
νη χειραφέτηση με δρομολόγιο «ΕΑΜ,
ΕΛΑΣ, Πολυτεχνείο, Δεκέμβρης ’08» προς «τα
Πολυτεχνεία της νέας εποχής». Σε πείσμα
καιρών και ανθρώπων της εξουσίας,
50 χρόνια τώρα ο αγώνας συνεχίζεται.
Καθώς η φωτιά του πολέμου απλώ-
νεται επικίνδυνα γύρω από τη χώρα
μας, με την αμερικανόδουλη κυβέρνη-
ση όπως τότε και τώρα να ταυτίζεται
με τα ΝΑΤΟϊκά ιμπεριαλιστικά σχέδια
στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή,
επείγει ο αγώνας για απεμπλοκή της
χώρας σε ένα πιθανό πολεμικό σφα-
γείο, καθώς η αιματοβαμμένη σιω-
νιστική εισβολή στη Γάζα έχει πάρει
διαστάσεις. Δεν ξεχνάμε πως το ’67 η
αμερικανονατοϊκή χούντα, εκτός των
άλλων, ήταν σχεδιασμένη και για να
στηριχτεί ο πόλεμος των έξι ημερών
του Ισραήλ ενάντια στην Παλαιστίνη.
Πέραν τούτου, η επέτειος συμπί-
πτει με την επιδρομή της κυβέρνησης
Μητσοτάκη κατά των εργαζομένων
στη χώρα μας, που έχει όλα τα χαρα-
κτηριστικά ενός εσωτερικού ταξικού
πολέμου. Εκατομμύρια στους εφο-
πλιστές και μεγαλοκαρχαρίες, λιτότη-
τα, απολύσεις και ελαστικές σχέσεις
εργασίας για τους «απασχολήσιμους».
Ακρίβεια, πλειστηριασμοί, διάλυση
του ΕΣΥ, ιδιωτικοποιήσεις, επίθεση
σε εργατικά δικαιώματα και συνδικα-
λιστικές, ελευθερίες έχουν μπει στην
ατζέντα της πιο νεοφιλελεύθερης και
αντεργατικής κυβέρνησης της μεταπο-
λίτευσης. Γι’ αυτό τα συνθήματα του
Πολυτεχνείου «λαέ πολέμα σου πίνουνε
το αίμα», «ψωμί παιδεία ελευθερία», «γενική
απεργία», «εργατική εξουσία», είναι συν-
θήματα αγώνα της σημερινής εποχής.
Αφιέρωμα
Δημήτρης Χατζηπαναγιώτου | δικηγόρος
Όσα άνοιξαν τον δρόμο
στην εξέγερση του Νοέμβρη
Η πρώτη εισβολή στο Πολυτεχνείο και
η κατάληψη της Νομικής
ο 1972 είναι η χρονιά που το
φοιτητικό κίνημα μπαίνει σε
θέση μάχης. Το αίτημα για
κατάργηση των διορισμένων διοική-
σεων των φοιτητικών συλλόγων και
διενέργεια ελεύθερων εκλογών, για
ανάδειξη αντιπροσωπευτικών διοική-
σεων, γίνεται τώρα το επίκεντρο της
συσπείρωσης του φοιτητικού κόσμου.
Το 1973, όμως, το φοιτητικό αντιδι-
κτατορικό κίνημα αποκτά νέα δυνα-
μική. Αρχές ’73 είχε ξεσπάσει η κρί-
ση στον χώρο της τεχνικής παιδείας.
Με αφορμή την ένταξή τους στα ΚΑ-
ΤΕΕ, οι υπομηχανικοί είχαν κατέβει
σε αποχή διαρκείας. Παραιτήθηκε
επίσης, για λόγους «ακαδημαϊκής
και προσωπικής ευθυξίας», ο αντι-
πρύτανης του EMΠ Κοκκινόπουλος,
δημιουργώντας ρήγμα στο καθηγη-
τικό κατεστημένο. Εκείνη την επο-
χή εκδικαζόταν στο Πειθαρχικό του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων η υπόθε-
ση δύο φοιτητών. Δώδεκα φοιτητές
της ΑΣΟΕΕ συνέταξαν μελέτη για τα
προβλήματα της σχολής και τη διένει-
μαν σε καθηγητές και φοιτητές. Τους
κάλεσαν σε απολογία. Μελέτες συνέ-
ταξαν και οι φοιτητές της Βιομηχανι-
κής και της Παντείου. Επιχειρείται ο
αποκεφαλισμός του κινήματος με τη
στράτευση των φοιτητών.
Στις 10/2/1973 δημοσιεύθηκε το
Ν.Δ. 1347 για τη διακοπή της αναβο-
λής στράτευσης λόγω σπουδών ογδό-
ντα οχτώ (88) φοιτητών. Η δημοσίευση
του διατάγματος 1347 δυνάμωσε ακό-
μη περισσότερο τις διαμαρτυρίες. Έτσι
στις 14 Φλεβάρη συγκεντρώθηκαν από
το πρωί στο προαύλιο του Πολυτεχνεί-
ου, περίπου 1.000 φοιτητές, φωνάζο-
ντας συνθήματα. Στις 10 π.μ. άρχισε
η γενική συνέλευση των καθηγητών,
η οποία τελείωσε στις 3 μ.μ. Η στάση
των περισσότερων καθηγητών ήταν εν-
θαρρυντική για τις διαμαρτυρίες των
φοιτητών. Μετά τη λήξη της γενικής
συνέλευσης, οι συγκλητικοί καθηγητές
άρχισαν τη συνεδρία τους στην αίθου-
σα της συγκλήτου. Όλες αυτές τις ώρες
οι φοιτητές βρίσκονταν στο προαύλιο
και φώναζαν συνθήματα. Κύριο θέμα
ήταν τα φοιτητικά αιτήματα, αλλά και
πολλά άλλα καθαρά αντιδικτατορικά,
όπως «Ελευθερία», «Συμπαράσταση
Λαέ» κ.λπ. Τραγουδούσαν επίσης το
«Πότε θα κάνει ξαστεριά».
Γύρω από το Πολυτεχνείο βρίσκο-
νταν αστυνομικοί και όλο το σπουδα-
στικό της Ασφάλειας, με επικεφαλής
τους γνωστούς ασφαλίτες Σμαΐλη και
Καλύβα. Ξαφνικά, στις 4 μ.μ. εισέ-
βαλαν στο Πολυτεχνείο αστυνομικοί
και ασφαλίτες, χτυπώντας και κυ-
νηγώντας τους φοιτητές. Η εισβολή
είχε γίνει από τις οδούς Τοσίτσα και
Στουρνάρη. Πολλοί φοιτητές για να
προστατευθούν μπήκαν στην αίθου-
σα της συγκλήτου, όπου συνεδρία-
ζαν οι καθηγητές. Αυτοί όταν είδαν
δεκάδες φοιτητές να εισέρχονται
ορμητικά, έμειναν άφωνοι. Αμέσως
μετά μπήκαν οι αστυνομικοί κατα-
διώκοντας τους φοιτητές γύρω από
τα γραφεία της αίθουσας! Άλλοι συ-
νελήφθησαν και άλλοι κυνηγημένοι
βγήκαν στο προαύλιο, όπου μας πε-
ρίμεναν οι ασφαλίτες.
Αυτή ήταν η πρώτη εισβολή στο Πολυ-
τεχνείο. Την ημέρα εκείνη συνελήφθη-
σαν και οι 11 φοιτητές οι οποίοι δικά-
στηκαν στις 17 και 18 Φλεβάρη. Στις
16 Φλεβάρη οι φοιτητές κατέλαβαν τη
Νομική για λίγες ώρες ως συμπαρά-
σταση στους δικαζόμενους αγωνιστές.
Στις 19/2/1973 εκδόθηκε η απόφαση του
Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών
για τους 11 συλληφθέντες φοιτητές.
Καταδικάστηκαν οι πέντε σε ποινές
φυλάκισης δέκα μηνών, οι τρεις σε
ποινή οχτώ μηνών με αναστολή και
τρεις φοιτητές αθωώθηκαν. Στις 21
και 22 του Φλεβάρη πραγματοποιήθη-
κε η μεγαλειώδης κατάληψη της Νομι-
κής και ακολούθησε η αιματηρή τρίτη
κατάληψη στις 20 του Μάρτη. Αποτι-
μώντας τα γεγονότα της χρονικής πε-
ριόδου από τον Οκτώβρη 1972 έως τον
Νοέμβρη 1973, επιβεβαιώνεται ότι όλα
τα παραπάνω γεγονότα άνοιξαν τον δρό-
μο για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Το
φοιτητικό κίνημα, γέννημα αντικειμε-
νικών συνθηκών, είχε πλατειά βάση,
διότι το σύνολο των φοιτητών έβλεπε
τον αντιδραστικό χαρακτήρα της ανώ-
τατης παιδείας.

Μάκης Γεωργιάδης
Α
υτές τις μέρες, με την ευ-
καιρία της 50ης επετείου
του Νοέμβρη, πολλοί και
πολλές επιστρέφουν στο
Πολυτεχνείο. Με ποικίλες
εκδηλώσεις, εκθέσεις, συνέδρια, ιστορι-
κούς περιπάτους, βίντεο και συνεντεύ-
ξεις. Αλλά και με τον συγκροτημένο γρα-
πτό λόγο, με βιβλία που αναφέρονται
σε εκείνες τις ιστορικές μέρες. Ανάμεσα
στις νέες εκδόσεις ξεχωρίσαμε το βι-
βλίο του Ιερώνυμου Λύκαρη Πολυτεχνείο
1973. Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει.
Η εξέγερση μέσα από τις καταθέσεις συγγενών
νεκρών, τραυματιών και αυτοπτών μαρτύρων –
Aστυνομικά ντοκουμέντα για τους νεκρούς και
τους τραυματίες (εκδόσεις Καστανιώτη).
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα καλαίσθητη
έκδοση, που περιλαμβάνει και φωτο-
γραφικό υλικό, ενώ το επίμετρο έγραψε
η Μαριάννα Τζιαντζή.
Ο Ιερώνυμος Λύκαρης, πολύ γνω-
στός για τα αστυνομικά (και πολιτικά θα
προσθέταμε) μυθιστορήματά του, δεν
ήταν απλώς παρατηρητής των γεγονό-
των εκείνης της εποχής αλλά, πολύ νέος
τότε, συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό
κίνημα και στην κατάληψη του Πολυτε-
χνείου, αν και στο βιβλίο δεν αναφέρεται
στον δικό του ρόλο και τα προσωπικά του
βιώματα. Αφήνει τους άλλους να μιλή-
σουν, κυρίως τους νεκρούς, τους τραυ-
ματίες, τους αυτόπτες μάρτυρες, τους
χαροκαμένους συγγενείς και τους φίλους
τους, αξιοποιώντας –μετά από έρευνα
πέντε ετών– ένα πλούσιο υλικό: τα πρα-
κτικά των δύο δικών των πρωταιτίων της
σφαγής του Πολυτεχνείου, τις εκθέσεις
της Αστυνομίας, τις καταστάσεις των
νοσοκομείων στα οποία κατέφυγαν εκα-
τοντάδες τραυματίες, τα δημοσιεύματα
του Τύπου της εποχής, σπάνια απόρρητα
έγγραφα και πολλές άλλες πηγές.
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βι-
βλίου, ο Ιερώνυμος Λύκαρης μας υπεν-
θυμίζει ότι γνωρίζουμε πολλά για το τι
συνέβη «μέσα» στο Πολυτεχνείο, στις
διάφορες φάσεις της εξέλιξης της κατά-
ληψης. Για παράδειγμα, το πώς εκλέ-
χτηκε με αμεσοδημοκρατικές διαδικα-
σίες η πρώτη και η δεύτερη Συντονιστική
Επιτροπή, ποιοι συμμετείχαν σε αυτές
και σε ποια παράταξη ανήκαν· το ποιες
ήταν οι κύριες αντιθέσεις τους ως προς το
πολιτικό πλαίσιο, τα συνθήματα και την
προοπτική της κατάληψης· το πώς και
το γιατί η αναγκαστική συνύπαρξη και
η μεταξύ τους αλληλεπίδραση μετουσίω-
νε, βήμα το βήμα, τις οξείες αντιπαρα-
θέσεις τους σε υποχρεωτική ενότητα στη
δράση· το πώς οι οργανωμένοι σε αντι-
δικτατορικές οργανώσεις και οι ανέντα-
Αφιέρωμα ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Καταλυτικός ο ρόλος
της εργατικής τάξης στην εξέγερση
Συμπεράσματα πενταετούς ιστορικής έρευνας, η οποία παρουσιάζεται
στο νέο βιβλίο του Ιερώνυμου Λύκαρη για το Πολυτεχνείο
χτοι υλοποιούσαν τις αποφάσεις της Συ-
ντονιστικής Επιτροπής σε ό,τι αφορούσε
την περιφρούρηση και τον καταμερισμό
στην οργάνωση της εσωτερικής ζωής
της κατάληψης· το πώς στήθηκε και από
ποιους λειτούργησε ο ραδιοσταθμός της
εξέγερσης και ο καταλυτικός ρόλος που
έπαιξε στη μετεξέλιξη μιας αρχικά φοι-
τητικής κατάληψης σε λαϊκό ξεσηκωμό.
Ωστόσο, οι κύριες συνισταμένες της
εξέγερσης, αυτές που προσέδωσαν σε
μια αρχικά αυθόρμητη φοιτητική κα-
τάληψη τη διάσταση γνήσιας λαϊκής
εξέγερσης, παρέμεναν για πολύ καιρό
αχαρτογράφητες. Το πλήθος, η ηλικία,
η ταξική σύνθεση όσων κατέβηκαν στους
δρόμους της Αθήνας και από νωρίς το
απόγευμα της Παρασκευής 16 Νοέμβρη
1973 διαδήλωσαν και συγκρούστηκαν
κατά μέτωπο με τις αστυνομικές δυνά-
μεις παραμένει άγνωστο στο σύνολό του.
Μέχρι την εισβολή του τανκ οι «έξω από
τα κάγκελα» ήταν αυτοί και αυτές που
έστησαν τα οδοφράγματα, που δεν έκα-
ναν πίσω στα κύματα των δακρυγόνων,
που υπέστησαν τον άγριο ξυλοδαρμό
(σε αρκετές περιπτώσεις τον ανταπέ-
δωσαν στα ίσα) και στη συνέχεια δέχτη-
καν μαζικά τα ανθρωποκτόνου πρόθε-
σης πυρά των αστυνομικών δυνάμεων
και των παρακρατικών. Δεν έχουμε
ακριβή εικόνα ούτε για τους διαδηλω-
τές των επόμενων ημερών, του Σαβ-
βάτου 17/11, της Κυριακής 18/11 αλλά
και της Δευτέρας 19/11, που, παρά την
κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, κατέ-
βηκαν στους δρόμους και υπέστησαν
τη δολοφονική δράση του στρατού,
συνεπικουρούμενου από τις καταπονη-
μένες, στα όρια της αποδιοργάνωσης,
αστυνομικές δυνάμεις.
Πρέπει να τονιστεί ότι η μελέτη αυτή
απαντά και στην προσπάθεια να απο-
στεωθούν ο πολιτικός προσανατολισμός,
το αξιακό περιεχόμενο και τα συνθήμα-
τα της εξέγερσης που διεκδικούσαν τη
ριζοσπαστική ανατροπή για τη λαϊκή
κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία
και όχι απλώς την επαναφορά της «προ-
δομένης» προδικτατορικής αυταρχικής
«δημοκρατίας». Επίσης, απαντά στην
προσπάθεια να μπει και το Πολυτεχνείο
στον γύψο, όπως ο δικτάτορας φιλο-
δοξούσε να βάλει στον γύψο τις λαϊκές
ελευθερίες — και εννοούμε τον σύγχρο-
νο γύψο της λήθης ή της αναθεωρητικής
ερμηνείας της εξέγερσης και των όσων
ακολούθησαν.
Μέσα από τις καταθέσεις των μαρτύ-
ρων στις δίκες, ξετυλίγεται ένα συγκλο-
νιστικό δίπολο: Αφενός ο ηρωισμός, η
αλληλεγγύη, το πάθος για την ελευθερία
των εξεγερμένων «έξω» από το Πολυτε-
χνείο και αφετέρου το «έγκλημα πολέ-
μου» από τη μεριά των δυνάμεων κατα-
στολής, όπως εύστοχα το χαρακτηρίζει.
Ας σημειωθεί ότι μέσα σε κάτι λιγότερο
από τρία 24ωρα η αστυνομία κατανά-
Μέσα σε κάτι λιγότερο
από τρία 24ωρα
η αστυνομία κατανάλωσε
24.000 σφαίρες και
ο στρατός άλλες 300.000
19
λωσε 24.000 σφαίρες και ο στρατός άλ-
λες 300.000! Ακόμα και σήμερα, στα
κάγκελα του Αρχαιολογικού Μουσείου,
από την πλευρά της Τοσίτσα, υπάρχουν
42 σημάδια από σφαίρες που έπεσαν τη
νύχτα της Παρασκευής από το υπουρ-
γείο Δημοσίας Τάξεως, που τότε στε-
γαζόταν σε απόσταση αναπνοής από το
Πολυτεχνείο.
Όσον αφορά το ζήτημα των νεκρών
της εξέγερσης, ο συγγραφέας υποστη-
ρίζει ότι αυτό παραμένει το πιο σκοτεινό
ένοχο μυστικό της δικτατορίας. Πρόκει-
ται για ένα κατά τα άλλα κοινό μυστι-
κό που ακόμη και σήμερα, μισό αιώνα
μετά, μας στοιχειώνει με τη βεβαιότητα
ότι δεν έχουμε μάθει όλη την αλήθεια,
ότι υπάρχουν δολοφονίες που παραμέ-
νουν ανεξιχνίαστες, αίμα αδικαίωτο,
που δεν θα ησυχάσει στον αιώνα τον
άπαντα, αν δεν δικαιωθεί, τουλάχιστον
ως προς την αποκάλυψη της ονοματεπώ-
νυμης ύπαρξής του.
Ο Ιερώνυμος Λύκαρης επισημαίνει
επίσης ότι τα διαθέσιμα στοιχεία για την
ηλικία, τις ιδιότητες και τα επαγγέλματα
των τραυματιών αποτυπώνουν ξεκάθα-
ρα το εύρος της λαϊκής κινητοποίησης.
Από τα υπάρχοντα τεκμήρια προκύπτει
ότι η μαθητική, σπουδαστική –εργαζόμε-
νη στην πλειονότητά της– και φοιτητική
νεολαία ενώθηκε στη φωτιά της μάχης,
αψηφώντας τα φονικά πυρά, με τους
νέους και μεγαλύτερους εργαζομένους
των πιο διαφορετικών επαγγελματικών
ειδικοτήτων. Επίσης, ότι ο αριθμός των
τραυματιών που ανήκουν στην εργατική
τάξη υπερτερεί σημαντικά σε σχέση με το
σύνολο των μαθητών, σπουδαστών και
φοιτητών, αλλά και των άλλων τραυμα-
τιών (αυτοαπασχολούμενων, επιστημό-
νων, καλλιτεχνών κ.ά.).
Όπως αποδεικνύεται στο βιβλίο, στό-
χος της πολεμικής επιχείρησης δεν ήταν
μονό οι έγκλειστοι του Πολυτεχνείου
–κάτι που παραστατικά εκφράστηκε και
με την εισβολή του τανκ– αλλά και η τρο-
μοκράτηση του αμάχου πληθυσμού, όχι
μόνο των διαδηλωτών αλλά και των ανύ-
ποπτων πολίτων. Δίνεται αποστομωτική
απάντηση στην ακροδεξιά απολογητική
λογική, που προσπαθεί να διαχωρίσει
εξεγερμένους σε «εντός» και «εκτός» του
Πολυτεχνείου.
Σε τηλεφωνική μας επικοινωνία με
τον Ιερώνυμο Λύκαρη, εκείνος αρνήθηκε
την ιδιότητα του «συγγραφέα». Προτιμά
τον τίτλο του «επιμελητή», του διαμεσο-
λαβητή. Ουσιαστικά, το βιβλίο το έγρα-
ψαν με το αίμα τους οι αγωνιστές του
Πολυτεχνείου και σε αυτούς προσπάθη-
σε να δώσει φωνή Το αίμα το αδικαίωτο.
20 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 ΕΠΙ • κοινωνία

πίσω
από τις
κάμερες
Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ και πολιτική μάχη
για την πληροφόρηση, που αφο-
ρά τη γενοκτονία που συντελείται,
διεξάγεται και στους μηχανισμούς
ελέγχου ειδήσεων και πληρο-
φοριών. Οι ελεγχόμενοι «ανε-
ξάρτητοι» οργανισμοί του fact
checking κυριαρχούν στις διεθνείς
πλατφόρμες Meta, Χ (Twitter) και
κόβουν οτιδήποτε αποκαλύπτει
τις σφαγές των Ισραηλινών. Έως
και η Διεθνής Αμνηστία κατήγ-
γειλε πως οι αναφορές της για τη
Γάζα «εξαφανίζονται» από τη ροή.
Ματίνα Παπαχριστούδη
Προσοχή, προσοχή! Σας μιλά
η πρεσβεία του Ισραήλ
Η ένταξη των ελληνι- τάζ, ακόμη και η απλή (αντι)παράθεση της διεθνούς ειδησεογραφίας τους.
κών μίντια στον κύριο τηλεγραφημάτων και ανταποκρίσεων Παραχωρούν, ωστόσο, λίγα λεπτά ή
μηχανισμό παραγωγής από διεθνή πρακτορεία, φιλτράρεται κάποιο χώρο και στα γεγονότα που
και διάδοσης προπαγάνδας από τους εντολοδόχους «διορθωτές», αποτυπώνουν την πραγματικότητα,
και τρόμου της κυβέρνησης του που είτε παίρνουν απευθείας τη γραμμή την ανελέητη σφαγή από τους συνε-
Ισραήλ αποτελεί μια συνειδητή επι- της ισραηλινής πρεσβείας είτε παρα- χείς βομβαρδισμούς στη Γάζα, τις
λογή της ιδιοκτησίας τους και των μεγαλοστελεχών δη- κολουθούν και αναπαράγουν τις κατα- δολοφονικές επιθέσεις στη Δυτική
μοσιογράφων τους. Σε κάθε ΜΜΕ, το διεθνές ρεπορ- σκευασμένες ειδήσεις και πληροφορίες Όχθη, όπως την καταγγέλλουν και
επώνυμων ή ανώνυμων λο- περιγράφουν διεθνείς οργανισμοί,
γαριασμών σιωνιστών στα εργαζόμενοι του ΟΗΕ, δημοσιογρά-
ψηφιακά δίκτυα. Όποιος φοι-ανταποκριτές στη Γάζα.
παρακολουθεί έστω και Στην πλειονότητα των συστημι-
ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΠΟΔΑ, λειτουργούν και Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ στις χώρες της ελάχιστα τη ροή της πλη- κών εγχώριων μίντια, όμως, μιλάει
λογαριασμοί ελέγχου πληροφοριών Ευρώπης, πάντως, είναι τρομακτική, ροφόρησης από τις τρομα- μόνο η φωνή της πρεσβείας. Μάλι-
κτικές επιθέσεις του Ισρα- στα, η ωμή λογοκρισία σε οτιδήπο-
που ξεσκεπάζουν την προπαγάνδα ξεπερνώντας ακόμη και τις απαγο-
ήλ στη Γάζα στα ψηφιακά τε περιγράφει την πραγματικότητα
του Ισραήλ. Την περασμένη εβδο- ρεύσεις ειδήσεων και ρεπορτάζ από
Μέσα, διαπιστώνει τη με- συμπληρώθηκε –όπως γράφτηκε
μάδα αποκαλύφθηκε πως σχεδόν τη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ου- γάλη μάχη που διεξάγεται στον Ριζοσπάστη– με ειδικό «σεμινά-
το σύνολο των ψευδών πληροφο- κρανία. Σε πολλές χώρες της Ευρώ- για τις «ειδήσεις» που θα ριο» της πρεσβείας σε διευθυντές
ριών για τις «σφαγές της Χαμάς» πης, στο Instagram απαγορεύτηκε προωθηθούν στις πρώτες ελληνικών Μέσων. Κεντρικός στό-
προέρχεται από έναν λογαριασμό, οποιαδήποτε αναφορά στη Γάζα και σελίδες, τα επιχειρήματα χος είναι να χτυπηθεί με κάθε μέσο
του ιδρυτή της United Hatzalah, ο τους Παλαιστίνιους, ενώ στη Γαλλία που θα προβληθούν και τη και επιχείρημα το κίνημα αλληλεγ-
οποίος πρωταγωνιστεί ως «μάρτυ- συζητείται η ποινικοποίηση των θέση που θα είναι κυρίαρ- γύης του ελληνικού λαού στους Πα-
ρας» σε δεκάδες διεθνή τηλεοπτικά δημόσιων αναφορών υποστήριξης χη. Την ίδια στιγμή, τα διε- λαιστινίους, ενάντια στη γενοκτονία
Μέσα. Αν και διαψεύδεται και από στην Παλαιστίνη. Στη δε ροή του θνή ΜΜΕ έχουν ταχθεί επί- που επιχειρεί η ακροδεξιά σιωνιστι-
σης στην πλειοψηφία τους κή κυβέρνηση Νετανάχιου με την
Ισραηλινούς δημοσιογράφους, Facebook, αναφορές και ειδήσεις
στο πλευρό των επιθετικών υποστήριξη των ΗΠΑ και χωρών του
αυτό δεν εμπόδισε την καριέρα του. για τη γενοκτονία «εξαφανίζονται».
κυβερνήσεών τους. Αμερι- ΝΑΤΟ — να προβάλλονται μόνο ρε-
κανικά, βρετανικά, γερμα- πορτάζ για τις «βαρβαρότητες» της
νικά και γαλλικά Μέσα αναπαράγουν τα τρομοκρατικής Χαμάς, αλλά και να
προϊόντα της ισραηλινής προπαγάνδας, στοχοποιούνται όσοι αντιδρούν ως
αφιερώνοντάς τους σχεδόν το σύνολο «αντισημίτες».

ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΙ
∆ίκτυο Ελεύθερων Φαντάρων «Σπάρτακος»

Επιστολές αλληλεγγύης από φαντά- πολιτική του Ισραήλ. [...] Η κυβέρ-

ρους που υπηρετούν στον Έβρο έλα-
βε τις τελευταίες μέρες η Επιτροπή
Αλληλεγγύης Στρατευμένων. Οι συ-
νάδελφοι από το 216 ΚΙΧΝΕ Αλεξαν-
δρούπολης ζητούν να σταματήσει η
σφαγή του λαού της Παλαιστίνης.
Αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Υπη-
ρετώντας τη θητεία μας στο 216 ΚΙΝ-
ΧΕ Αλεξανδρούπολης, σε ένα Στρα-
τιωτικό Νοσοκομείο, θεωρούμε ότι
μπορούμε να συναισθανθούμε το τι
βιώνουν οι γιατροί και νοσηλευτές
στη μαρτυρική Παλαιστίνη, που συ-
χνά γίνονται οι ίδιοι στόχος του βάρ-
βαρου στρατού του Ισραήλ. Η κυβέρ-
νηση της ΝΔ, οι ΗΠΑ και η ΕΕ χαρα-
κτηρίζουν αυτοάμυνα τα εγκλήματα
πολέμου του ισραηλινού στρατού,
όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος ο ΟΗΕ.
Οι μαζικές δολοφονίες, με μαρτυ-
ρικά θύματα παιδιά και αμάχους,
σκοπεύουν στην επιβολή ενός ακόμη
πιο στυγνού κατοχικού καθεστώτος
που να εξυπηρετεί τους επεκτατι-
Αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη
▸ Φαντάροι από μονάδες του Έβρου στέλνουν
μήνυμα για να σταματήσει η σφαγή αμάχων
κούς στόχους του Ισραήλ, να εγγυά-
ται την επιβολή των ιμπεριαλιστικών
σχεδιασμών των ΗΠΑ και της ΕΕ στη
Μέση Ανατολή και Ανατολική Μεσό-
γειο. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη
μας στον λαό της Παλαιστίνης. Κα-
λούμε τους συνφάνταρους, τη νεο-
λαία και τον κόσμο της εργασίας να
παλέψουμε μαζί για το μπλοκάρισμα
αυτών των αιματοβαμμένων σχεδια-
σμών που η ελληνική άρχουσα τάξη
παίζει καθοριστικό ρόλο».
Από την πλευρά τους, φαντάροι
από την 30η Ταξιαρχία Λαγός Έβρου
ξεκαθαρίζουν ότι δεν θα βάψουν τα
χέρια τους με το αίμα των παιδιών
της Παλαιστίνης. Στην επιστολή
αναφέρουν: «Με οργή και απέραντη
θλίψη παρακολουθούμε τη γενοκτο-
νία του λαού της Παλαιστίνης. Χι-
λιάδες άμαχοι νεκροί, κυρίως παιδιά
στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας,
στη Δυτική Όχθη, χωρίς να μένουμε
αδιάφοροι για τους νεκρούς αμάχους
του Ισραήλ. Πόσο κουράγιο άραγε
χρειάζεται σε όσους συμμετέχουν
στο αντιπολεμικό κίνημα του Ισρα-
ήλ και αντιμετωπίζουν τις άγριες
διώξεις. Το τεράστιο αυτό έγκλημα
όμως πηγάζει από την κατακτητική
νηση της ΝΔ και οι ιμπεριαλιστικές
δυνάμεις της Δύσης εμπλέκονται και
συμμετέχουν στη σφαγή του λαού
της Παλαιστίνης γιατί λέει αναγνω-
ρίζουν το δικαίωμα του Ισραήλ στην
αυτοάμυνα... Και το κάνει αυτό η
κυβέρνηση της ΝΔ γιατί το ελληνι-
κό κράτος έχει υπογράψει δεκάδες
συμφωνίες με το Ισραήλ για να εξυ-
πηρετήσει τα επεκτατικά του σχέδια
στην Ανατολική Μεσόγειο, για να
ικανοποιήσει τα στρατηγικά σχέδια
Ελλήνων επιχειρηματιών, ενεργεια-
κών εταιρειών και ιμπεριαλιστικών
σχεδιασμών των ΗΠΑ και της ΕΕ».
Συνάδελφοι, εκφράζουμε την αλ-
ληλεγγύη μας στον ηρωικό λαό της
Παλαιστίνης και απαιτούμε την ικα-
νοποίηση των ιστορικών αιτημάτων
του. Το Δίκτυο «Σπάρτακος» καλεί
σε αντιπολεμικό κίνημα μέσα και
έξω από τον στρατό, ενάντια στην
πολεμοκαπηλεία της κυβέρνησης,
των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ.
 Κοινωνία ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 21

ΑΠΕΡΓΙΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Δημήτρης Σταμούλης

Κάλε μπούνε…

«Σίγησαν» εργοτάξια και γιαπιά Ύστατο χαίρε

▸ Συμμετοχή και στις τεχνικές εταιρείες,
ζητούμενο η κλιμάκωση για ΣΣΕ με πραγματικές αυξήσεις
χνικών, μάλιστα, ανάρτησε
μπροστά στο υπουργείο Εργασί-
ας και σχετικό πανό με το σύν-
θημα «Η ιστορία έχει μια σωστή
πλευρά, με την Παλαιστίνη ως
τη λευτεριά».
Την επόμενη ημέρα της
απεργίας, την Πέμπτη το από-
γευμα, πραγματοποιήθηκε νέα
συγκέντρωση από το Σωματείο
Μισθωτών Τεχνικών, έξω από
τα γραφεία του εργοδοτικού
συνδέσμου τεχνικών εταιρειών
ΣΤΕΑΤ, στο κέντρο της Αθήνας,
στο πλαίσιο συνάντησης του
σωματείου με τις εργοδοτικές
οργανώσεις του κλάδου για τη
στην Ευγενία
Βραζιτούλη
τις ανάγκες των εργαζομένων.
Αποτελεί πρόταση των εργοδο-
τών, ενώ κατοχυρώνει μερο-
κάματα χαμηλότερα και από
αυτά που ήδη παίζουν στην
«πιάτσα», αντί να διασφαλίζει
κάτι παραπάνω, ενώ δεν γίνε-
ται κουβέντα για το ωράριο,
παρόλο που το 7ωρο αποτελού-
σε μια ιστορική κατάκτηση για
τον κλάδο.
Κρίσιμο ζητούμενο είναι το
Την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου έφυγε
συνδικάτο να επανεκκινήσει δι-
από τη ζωή η αγαπημένη συντρό-
αδικασίες για διεκδίκηση νέας
φισσα Ευγενία Βραζιτούλη. Την
κλαδικής σύμβασης που θα
επομένη, συγγενείς, σύντροφοι και
ανταποκρίνεται στις πραγματι-
φίλοι την αποχαιρέτισαν στην πολι-
κές ανάγκες των εργαζομένων,
τική κηδεία που έγινε στα Ιωάννινα.

Μ
συλλογική σύμβαση. Το ερώτη- με αιτήματα όπως πραγματικές
ε μαζικότητα πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 8 μα, που είναι εύλογο στους ερ- αυξήσεις στα μεροκάματα, 5 Η Ευγενία Βραζιτούλη από μι-
Νοεμβρίου η 24ωρη πανελλαδική απεργία των γαζόμενους του κλάδου των κα- μέρες δουλειάς και κατοχύρωση κρή ηλικία, στα μαθητικά της χρό-
οικοδόμων και του Σωματείου Μισθωτών Τεχνι- τασκευών, είναι ποια θα είναι η του 7ωρου, μέτρα ασφαλείας νια στη μεταπολίτευση, εντάχθηκε
κών (ΣΜΤ), περιλαμβάνοντας τους εργαζόμενους συνέχεια και η κλιμάκωση του και υγιεινής στους χώρους εργα- στη ΜΟΔΝΕ και στη συνέχεια, ως
στην οικοδομή, τη μελέτη και τις κατασκευές. Η απεργία κατέ- αγώνα και με ποιο διεκδικητικό σίας, καθιέρωση καθημερινής φοιτήτρια Γαλλικής Φιλολογίας στη
γραψε υψηλά ποσοστά κυρίως σε μεγάλα εργοτάξια, όπως του πλαίσιο. ηλεκτρονικής καταγραφής των Θεσσαλονίκη, στην ΚΝΕ. Επιστρέ-
μετρό, ενώ και σε πολλές τεχνικές και μελετητικές εταιρείες είχε Το ταξικό ρεύμα στις κα- εργαζομένων στην οικοδομή — φοντας στα Γιάννενα ήταν στέλεχος
ανταπόκριση από τους μισθωτούς τεχνικούς. Βασικά αιτήματα τασκευές προτείνει ότι πρέπει ένα ένσημο για κάθε μέρα δου- της ΚΝΕ και του ΚΚΕ. Αποχώρησε
της απεργίας στον κλάδο των οικοδόμων ήταν η αναγνώριση και να υπάρξουν νέα αγωνιστικά λειάς ανεξάρτητα από τη μορφή το 1989, ορθώνοντας το μπόι της
διανομή των «υπέρ αγνώστων» ενσήμων, η υποχρεωτικότητα βήματα για μια αξιοπρεπή ΣΣΕ και το μέγεθος του έργου, όλο το και λέγοντας το μεγάλο «όχι» στη
της κλαδικής συλλογικής σύμβασης, η λήψη μέτρων υγιεινής και ασκώντας παράλληλα κριτική κόστος της ασφαλιστικής εισφο- συγκυβέρνηση του ΚΚΕ, αρχικά
ασφάλειας στους χώρους δουλειάς, καθώς και η χορήγηση έκτα- για την κλαδική σύμβαση που ράς στους εργοδότες και το κρά- με τη ΝΔ και μετά με το ΠΑΣΟΚ.
κτου επιδόματος στους πλημμυροπαθείς οικοδόμους της Θεσσα- υπογράφτηκε το 2022, μετά τος, αναγνώριση και διανομή Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΝΑΡ,,
λίας, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να διακόψουν την εργασία τους. από 13 χρόνια, στον κλάδο της των υπέρ αγνώστων ενσήμων, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και της Αριστερής
Εκατοντάδες απεργοί συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία οικοδομής. Η ηγεσία της Ομο- που είναι ένσημα των εργατών. Παρέμβασης στα Γιάννενα και στην
του Συνδικάτου Οικοδόμων στην πλατεία Κάνιγγος και στη συ- σπονδίας Οικοδόμων μπορεί Επίσης κανένας μετανάστης ερ- Ήπειρο. Συνδικαλίστρια σε όλο
νέχεια πορεύτηκαν προς το υπουργείο Εργασίας στη Σταδίου. να πανηγύρισε τότε, αλλά μό- γάτης στον κλάδο να μην εργά- τον εργάσιμο βίο της (πρόεδρος
Στην απεργιακή συγκέντρωση αναρτήθηκε μεταξύ άλλων και λις έναν χρόνο μετά, είναι κα- ζεται ανασφάλιστος ή «μαύρα» του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων,
πανό του ΝΑΡ Κατασκευών. Από τη συγκέντρωση φυσικά δεν ταφανές ότι αυτή η σύμβαση σε και να τους χορηγηθούν άμεσα μέλος ΔΣ του Συλλόγου ΕΤΕΠ του
έλειπαν οι παλαιστινιακές σημαίες. Η Αριστερή Πρωτοβουλία Τε- καμία περίπτωση δεν καλύπτει χαρτιά και άδειες παραμονής. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), ήταν
ενεργή σε όλες τις γραμμές και τις
μάχες του κινήματος.
ΕΠΙΣΙΤΙΣΜΟΣΤΟΥΡΙΣΜΟΣ «Σε κάθε μέτρημα, πριν και
μετά τη μάχη, ήσουν εκεί. Στο τέ-
Άνοδος για τη Λάντζα στις εκλογές του συνδικάτου λος έγινε βεβαιότητα. Απλά, δε
γινόταν να λείπεις. Αγέρωχη κομ-
μουνίστρια κι επαναστάτρια. Στην

Α
νοδο σε ψήφους (+47) και ποσο-
στό (+23%) σημείωσε η Λάντζα στον
Χώρο του Επισιτισμού στις εκλογές
του Συνδικάτου Επισιτισμού-Τουρισμού-
Ξενοδοχοϋπαλλήλων Αττικής. Η Λάντζα
έλαβε συνολικά 251 ψήφους (από 204 το
2021) και ποσοστό 7,6%, εκλέγοντας μία
έδρα και χάνοντας τη δεύτερη για μόλις
πέντε ψήφους. Έτσι, αναδείχθηκε τρί-
τη δύναμη στο ΔΣ και δεύτερη σε Ομο-
σπονδία και Εργατικό Κέντρο. Πρώτη
δύναμη αναδείχθηκε η ΔΑΣ, ενώ κατα-
γράφηκε και μια αύξηση του εργοδοτι-
κού κυβερνητικού συνδικαλισμού των
ΠΑΣΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ. Στα αξιοσημείωτα
και η νέα σημαντική αύξηση στη συμμε-
τοχή (κατά 7,57%).
«Η ανάδειξη της ΔΑΣ για ακόμη
φορά σε πρώτη δύναμη δεν μας προκα-
λεί εντύπωση ούτε και εφησυχασμό για
την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει
το σωματείο σχετικά με το πώς οργανώ-
νονται οι αγώνες μας, τη διάρκεια που
έχουν, τον αναγκαίο συντονισμό των
δυνάμεων με ταξική αναφορά και σύν-
θεση, σε κατεύθυνση ουσιαστικής ρήξης
με τον υποταγμένο συνδικαλισμό των
ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ, μακριά και έξω
από κάθε λογικής ανάθεσης και ακολου-
θητισμού στην ξεπουλημένη ΓΣΕΕ», ση-
μειώνει η Λάντζα.
«Η σταθερή ανοδική πορεία που κα-
ταγράφει το σχήμα, μετά από πέντε
εκλογικές αναμετρήσεις, δείχνει πως
η κάθε μικρή και μεγάλη νίκη, σε κάθε
χώρο δουλειάς μικρό ή μεγάλο, η επιμο-
νή του ενάντια στην εργοδοτική αυθαι-
ρεσία, o αγώνας για ένα ταξικό εργατικό
κίνημα, μακριά από τις εργοδοτικές ηγε-
σίες και την γραφειοκρατία της σφραγί-
δας, μπορούν και εμπνέουν», προσθέτει.
Αναλυτικά τα αποτελέσματα: Ψή-
φισαν 3.331, 233 περισσότεροι από τις
εκλογές του 2021. Έλαβαν: ΔΑΣ 2.314
ψήφους και 12 έδρες (2.269 και 13 έδρες
το 2021), ΠΑΣΚΕ 308 και 2 έδρες ( 293 και
2 έδρες), «Λάντζα» 251 και 1 έδρα (204
και 1 έδρα), «Αγωνιστική Συσπείρωση»
225 και 1 έδρα, «Δίκτυο» (ΣΥΡΙΖΑ) 119
και 1 έδρα (64, καμία έδρα), «Καμαριέ-
ρα» 56 ψήφους.
προσπάθεια, τη συλλογική δράση,
την παρέα, το γλέντι [...]. Σηκώθη-
καν και σε περιμένουν στο τραπέζι
τους ο Γράψας κι ο Τζιαντζής, ο
Δελαστίκ κι η Πρίντζου, ο Φώτης ο
Βαρουξής, ο Αντρέας κι ο Κώστας
ο Γκρέμος. Ξεκινούν τα όργανα και
σου απλώνει το χέρι να μπείτε στο
χορό ο Γιάννης ο Θάνης κι οι μαυ-
ροσκούφηδες του Άρη, τ’ ανταρ-
τόπουλα της ΕΠΟΝ, του ΕΛΑΣ και
του Δημοκρατικού Στρατού... Κάλε
μπούνε…» ανέφερε μεταξύ άλλων
στον συγκινητικό αποχαιρετισμό
του ΝΑΡ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ο σύ-
ντροφος Ζώης Γαλατάς.
22
ΑΛΜΟ∆ΟΒΑΡ
Οι Παράξενοι
∆ρόμοι
της Ζωής
▸ Ένα ενδιαφέρον
κουίρ γουέστερν
Η ΝΕΑ ΤΑΙΝΙΑ του Πέδρο Αλμοδόβαρ επι-
στρατεύει τον Ίθαν Χοκ και τον Πέδρο Πα-
σκάλ σε ένα ρομάντζο διάρκειας 31 λεπτών.
Δυο παλιοί φίλοι που ζουν στις δυο άκρες
της ερήμου συναντιούνται μετά από χρόνια
με αφορμή ένα –όχι και τόσο– τυχαίο συμ-
βάν. Ο λόγος πίσω από αυτή τη συνάντηση,
καθώς και η ανάμνηση της βραχύβιας ερω-
τικής τους σχέσης στο Μεξικό πριν είκοσι
χρόνια περιπλέκει τα πράγματα, στο πολύ-
χρωμο και φωτεινό σύμπαν που έχει χτίσει
επιμελώς ο Ισπανός σκηνοθέτης.
Διατηρώντας τα χαρακτηριστικά του αλ-
μοδοβαρικού σινεμά και αποτίοντας φόρο
τιμής στις ταινίες γουέστερν, η ιστορία περι-
πλέκεται γύρω από φόνους, πάθη, δράματα,
συμπλοκές και καταδιώξεις χωρίς να χάνει
ούτε λεπτό το ρυθμό της.
Μεγάλο μέρος της δραματουργικής επι-
τυχίας της ταινίας είναι και το δίδυμο των
δύο ηθοποιών, του Ίθαν Χοκ στον ρόλο του
βλοσυρού σερίφη που προσπαθεί να ξεχά-
σει και του Πέδρο Πασκάλ ως καουμπόη που
(παρά τις εν μέρει τυχοδιωκτικές βλέψεις)
θα τον κάνει να θυμηθεί. Το κεντρικό μοτίβο
της ταινίας είναι η επιθυμία, που στα πλαίσια
ενός ομοφυλοφιλικού έρωτα εμφανίζεται
καταπιεσμένη και απόκρυφη. Το πώς αυτή
σωματοποιείται και συγκεκριμένα η αντίστι-
ξή της με τον αυτοέλεγχο και τη θύμηση του
παρελθόντος είναι στοιχεία που ο Αλμοδό-
βαρ χειρίζεται με ευκολία.
Παρά τη χαμηλή (τριψήφια) προσέ-
λευση στα ελληνικά σινεμά και τη δυ-
σφορία για το ολόκληρο εισιτήριο για μια
ταινία 30 λεπτών, οι Παράδοξοι δρόμοι
της ζωής (Strange Ways of Life) είναι μια
προσπάθεια που θα μπορούσε να απλωθεί
σε τριπλάσιο χρόνο, χωρίς αυτό σε καμία
περίπτωση να σημαίνει ότι χάνει την κινη-
ματογραφική της αξία.
Έφη Καραχάλιου
ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Κατερίνα
Φραγκουλοπούλου
Α
ς πάρουμε τα πράγματα
με τη σειρά. Πρώτος ο
Μπρεχτ. Έγραψε το έργο
το 1941, επιστρέφοντας
στο ξεκίνημα, την άνοδο του φα-
σισμού. Η δράση τοποθετείται στο
Σικάγο, την εποχή της βαθιάς καπι-
ταλιστικής κρίσης. Όλοι οι πρωτα-
γωνιστές παίρνουν θέση στη σκηνή:
το Τραστ, η διαπλοκή, ο έλεγχος της
Δικαιοσύνης, η συγκάλυψη από τα
ΜΜΕ και ο λαός που φτωχοποιεί-
ται, εξαθλιώνεται, νιώθει ανασφα-
λής και αφήνει τον φασιστικό λόγο
να του χαϊδέψει τα αυτιά και να κοι-
μήσει τη συνείδησή του.
Είναι το έργο μια πολιτική ανά-
λυση, ένα μάθημα πολιτικής οικο-
νομίας για το πώς ο καπιταλισμός
γεννάει το φασισμό; Όχι. Ο ίδιος ο
Μπρεχτ χαρακτήρισε το έργο του ως
ιστορική φάρσα. Οι φιγούρες του
είναι εξπρεσιονιστικές, παραμορ-
φωμένες, ωστόσο γερά δομημένες
και αναγνωρίσιμες. Η δράση καται-
γιστική. Το έργο αποτελείται από 15
σκηνές και όλα έρχονται μπροστά
μας απογυμνωμένα από τα φτιασί-
δια τους: τα στομφώδη λόγια και το
μικρό ηθικό ανάστημα των προσώ-
πων, τα κουνουπίδια και ο υπόκο-
σμος, ιστορικά γεγονότα (ο εμπρη-
σμός της αποθήκης/Ράιχσταγκ) και
η εκμετάλλευσή τους, το τότε και το
τώρα. Γιατί, χωρίς να προσπαθεί να
διδάξει, ο Μπρεχτ καταδεικνύει το
γεγονός ότι ο φασισμός δεν ήταν μια
στιγμιαία παρεκτροπή αλλά κάτι
που μπορεί να συντελεστεί εκ νέου,
ανά πάσα στιγμή.
Μετά, ο Μπινιάρης συνάντη-
σε τον Μπρεχτ. Ο Άρης Μπινιάρης
ξεκίνησε τη δεκαετία του '90 ως
καλλιτέχνης δρόμου. Παρουσίαζε
νούμερα με ξυλοπόδαρα και ζο-
γκλερικά κόλπα με φωτιές. Αυτή η
«προϋπηρεσία» του υπάρχει στη
σκηνή, στον τρόπο που προσέγγισε
το έργο, με μεγάλη ευαισθησία και
διορατικότητα, είναι αλήθεια.
Κατόρθωσε να συνδυάσει στη
σκηνή στοιχεία από το γερμανικό
καμπαρέ, την πανκ-ροκ κουλτούρα
και το επικό θέατρο, σε μια εξαιρε-
τική άσκηση ισορροπίας πάνω σε
ένα σκοινί, που ο ίδιος τέντωσε.
Παρουσιάζει ένα άρτιο αποτέλε-
σμα. Πλάθει έναν κόσμο αυτοτελή,
ολοζώντανο, γοητευτικό και απο-
κρουστικό ταυτόχρονα. Με αξιόλο-
γους συνοδοιπόρους στο εγχείρη-
μά του, φέρνει στη σκηνή ήρωες-
καρικατούρες, με λευκά, στε-
γνά πρόσωπα (σχεδιασμός μα-
κιγιάζ: Olga Falei, μαλλιών
και περουκών: Χρόνης Τζήμος)
και γρήγορες, μηχανικές, σχε-
δόν καρτουνίστικες κινήσεις
Πολιτισμός
Ένα εντυπωσιακό ανέβασμα του εξαιρετικού έργου του Μπρεχτ
στο θέατρο ARK. Οργανωμένο έγκλημα και μια παραβολή για την άνοδο
του φασισμού, σε μια εποχή που δεν κρύβει τις αναλογίες της.
Η Άνοδος του Αρτούρου Ούι:
Μια ευτυχής συγκυρία;
(κίνηση-χορογρα-
φία: Χαρά Κότσα-
λη), που ζουν σε ένα
έντονο και ψυχρό φως Χωρίς να προσπαθεί
(Στέλλα Κάλτσου), υπό ό να διδάξει, ο Μπρεχτ
κό
τον άγριο και μεταλλικό
τά-
ήχο (Αλέξανδρος Κτιστά- καταδεικνύει ότι
κης), χωρίς να μπορούνν να
κρύψουν τίποτα. Κρατάειτάει
τους θεατές του σε εγρή-
γορση και συλλαμβάνει νει τη
κότητα
στιγμή που η πραγματικότητα
ανοίγει διάπλατα την ν πόρτα
στη φασιστική λαίλαπα.α.
ετικά της
Αναμφίβολα στα θετικά
νογραφική
παράστασης και η σκηνογραφική
ουλειά του
και ενδυματολογική δουλειά
Πάρη Μέξη. Στη σκηνή ή κυριαρχεί
ευή, που κι-
μια μεταλλική κατασκευή,
γεννά» τους
νείται και εμφανίζει-«γεννά»
ρύβει όταν
χαρακτήρες, τους κρύβει
χρειάζεται και ίσως επωάζει τα
αυγά του φιδιού.
Στη συνέχεια, στην παρέα προ-
στέθηκε ο Γιώργος Χρυσοστόμου,
ως Αρτούρος Ούι. Ο Χρυσοστόμου
υλοποιεί μπροστά στα μάτια μας το
φασιστικό έκτρωμα. Χρησιμοποιεί
όλα τα εκφραστικά του μέσα, το
σώμα του, τη φωνή του, με εντυ-
πωσιακό τρόπο και αποτέλεσμα.
Απογυμνώνεται από κάθε ανθρώ-
πινο ίχνος, εξελίσσεται καθώς
μεταβαίνει από την ανασφάλεια
στον θρίαμβο της επικράτησης και
δυναμώνει πίνοντας αίμα και υπο-
ταγή. Ορθώνει το ανάστημά του,
τελειοποιεί τον λόγο και την τεχνι-
κή του, αυξάνει τη χυδαιότητά του
και προκαλεί ταυτόχρονα δέος και
αποτροπιασμό.
Δίπλα του, στηρίζο-
ντας την προσπάθειά
του και συμβάλλοντας
ουσιαστικά στο αξιο-
σημείωτο αποτέλεσμα,
μ
μια εξαιρετική ομάδα συ-
να
ναδέλφων του. Αξίζει μια
ο φασισμός ιδ
ιδιαίτερη αναφορά στην
δεν ήταν μια Αλε
Αλεξία Σαπανίδου, που με
δολο
δολοφονικό μπρίο αναλαμ-
στιγμιαία βάνε
βάνει τον ρόλο του συντονιστή-
παρεκτροπή κομπέ
κομπέρ της παράστασης, προ-
καλώντ
καλώντας με τα σχόλιά της το
μικροασ
μικροαστικό καθωσπρεπισμό και
φέρνοντα
φέρνοντας στο σήμερα έναν από-
ηχο του βε
βερολινέζικού καμπαρέ.
Η εντυ
εντυπωσιακή ομήγυρη βρήκε
και τον ιδιδανικό χώρο για να στε-
γάσει το ε εγχείρημά της, το θέατρο
ARK. Ένα
Έναν καινούργιο χώρο στα
Πατήσια, μια ταλαιπωρημένη και
υποβαθμι
υποβαθμισμένη περιοχή, η οποία
έστω και για κάποιες ώρες κάθε
βράδυ ζωντανεύει από τις διερχό-
μενες παρέες. Η αρχιτεκτονική του
θεάτρου αγκάλιασε κυριολεκτικά
την παράσταση, καθώς η σκηνή
εναρμονίζεται πλήρως με το σκηνι-
κό και αναδεικνύει τελικά τη σκη-
νοθετική ματιά του Μπινιάρη.
Απαντώντας στο αρχικό ερώτη-
μα: ναι, Η Άνοδος του Αρτούρου Ούι,
όπως την συνέλαβε ο Μπρεχτ και
όπως την είδε ο Άρης Μπινιάρης,
είναι μια ευτυχής συγκυρία.
Η παράσταση παίζεται στο
Θέατρο ARK, Δροσοπούλου 197,
Κυψέλη, έως τις 31 Ιανουαρίου.
Τετάρτη και Κυριακή στις 8 μ.μ./
Πέμπτη και Παρασκευή στις 9 μ.μ./
Σάββατο 6.15 μ.μ. και 9 μ.μ.

Αντισημιτισμός Η «ανίερη» συμμαχία
Παναγιώτης Ξοπλίδης
ακροδεξιάς και Ισραήλ
Πώς και γιατί
οι γνωστοί
αντισημίτες, ακόμη
και αρνητές
του Ολοκαυτώματος
και νοσταλγοί των
ναζί, στέκονται
σήμερα φανατικά
στο πλευρό
του κράτους
του Ισραήλ.
Τα επιχειρήματα
Λεπέν και Μελόνι,
AfD και Vox, Ορμπάν
και Τραμπ.
Δ
εν υπάρχει σήμερα πιο πι-
στός σύμμαχος για το κρά-
τος του Ισραήλ από τα ακρο-
δεξιά, νεοφασιστικά κόμ-
ματα στην Ευρώπη. Το πο-
λιτικό ρεύμα που ιστορικά βασίστη-
κε στον αντισημιτισμό και ευθύνεται
για πλήθος εγκλημάτων σε βάρος των
εβραϊκών κοινοτήτων, είναι πλέον ο πιο
ενεργός εκφραστής της φιλοϊσραηλινής
προπαγάνδας ενάντια στον αγώνα του
παλαιστινιακού λαού.
Ένας από τους πρώτους νόμους που
κατέθεσε η ρατσιστική AfD στη Γερμα-
νία, όταν μπήκε στη Βουλή, ήταν η πρό-
ταση να απαγορευτεί το κίνημα BDS,
η οποία υπερψηφίστηκε στη συνέχεια
από όλα τα κόμματα. Επίσης, αντιπρο-
σωπεία της AfD επισκέφτηκε την κα-
τεχόμενη Δυτική Όχθη, όπου συναντή-
θηκε με τις ακροδεξιές οργανώσεις των
εποίκων. Η Μαρίν Λεπέν δήλωσε ότι
«καθώς ένα τμήμα των Παλαιστινίων
πιθανά στηρίζει την Χαμάς, η διεθνής
κοινότητα πρέπει να ζητήσει από την
Αίγυπτο να επιτρέψει την εκκένωση της
Γάζας», να πραγματοποιηθεί δηλαδή
το σχέδιο του Ισραήλ για ολοκληρωτική
εθνοκάθαρση. Το ισπανικό νεοφασι-
στικό Vox αντέδρασε με σφοδρότητα
στην απόφαση της κυβέρνησης να ψη-
φίσει στον ΟΗΕ υπέρ της ανθρωπιστι-
κής εκεχειρίας. Υπενθυμίζεται πως το
δεξιό κόμμα Λικούντ, του Νετανιά-
χου, που κυβερνά στο Ισραήλ, είχε
εκφράσει δημόσια την υποστήριξή του
προς το Vox στις πρόσφατες εκλογές,
καθώς οι Ισπανοί φασίστες παραλλη-
λίζουν τους πολέμους του Ισραήλ με
την «reconquista», την ανάκτηση της
ιβηρικής χερσονήσου και την εκδίωξη
∆ιεθνή ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023
Αλλά και εκτός Ευρώπης, στις ΗΠΑ
και στη Λατινική Αμερική, οι ακρο-
δεξιοί ηγέτες είναι οι πλέον ένθερμοι
υποστηρικτές του Ισραήλ. Η απόφαση
του Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερου-
σαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ έβαλε
ταφόπλακα σε κάθε προοπτική δημιουρ-
γίας παλαιστινιακού κράτους. Ο Μπολ-
σονάρο είχε κάνει τη Βραζιλία, μια χώρα
που έχει σημαντικό βάρος και ρόλο στον
ΟΗΕ, σταθερό σύμμαχο του Ισραήλ, βά-
ζοντας εμπόδια ακόμα και στις έρευνες
του Διεθνούς Δικαστηρίου για εγκλήμα-
τα πολέμου σε προηγούμενες εισβολές
στη Γάζα. Στην Κολομβία, ο φασίστας
πρόεδρος Ουρίμπε, έχοντας κυβερνή-
σει με ακραία καταστολή, εξωδικαστι-
κές εκτελέσεις και εξουσίες «εκτάκτου
ανάγκης», ήταν υπερήφανος γιατί είχε
μετατρέψει τη χώρα του σε «Ισραήλ της
Λατινικής Αμερικής».
Η νεοφασιστική Δεξιά βλέπει στο ισ-
ραηλινό καθεστώς το πρότυπο της κοι-
νωνίας που επιθυμεί. Θεσμοθετημένος
των Αράβων μουσουλμάνων. Απόλυτη ρατσισμός, εθνικισμός ως ιδεολογία
στήριξη στο Ισραήλ εκφράζουν, ταυτό- του κράτους, μιλιταρισμός, θρησκευτι-
χρονα, Μελόνι και Σαλβίνι στην Ιταλία, κή μισαλλοδοξία. Ταυτόχρονα, προπα-
καθώς και τα ακροδεξιά κόμματα της γανδίζει το αφήγημα της θέσης του Ισ-
Σκανδιναβίας με ρίζες σε νεοναζιστικές ραήλ ως μαχητή ενάντια στο Ισλάμ και
οργανώσεις. την «εισβολή» του στη Δύση. Σε αυτό το
Ακόμα πιο στενή είναι η συνεργασία σημείο, η ρητορική της ακροδεξιάς εί-
με το Ισραήλ των ακροδεξιών κομμάτων ναι κοινή με την κυρίαρχη των αστικών
της ανατολικής Ευρώπης, ειδικά όπου κομμάτων. Η θέση της Λεπέν για τους
κατέχουν και κυβερνητικές θέσεις. Παλαιστίνιους ταυτίζεται με αυτήν του
Κι αυτό παρά το ότι φιλοϊσραηλινά Μακρόν, που δήλωσε ότι επιθυμεί μια
ακροδεξιά κόμματα έχουν και σήμερα νέα συμμαχία της «συλλογικής Δύσης»
αναφορά στον νεοναζισμό. Η Ουγγα- ενάντια στη Χαμάς. Στο πρόσωπο των
ρία του Ορμπάν ήταν μια από τις πολύ Παλαιστίνιων βλέπουν τον εσωτερικό
λίγες χώρες που συντάχθηκαν πλήρως εχθρό, τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες,
με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ στην ψηφο- τους περιθωριοποιημένους μετανάστες
φορία του ΟΗΕ. Στη Ρουμανία, ο πρε- στα ευρωπαϊκά γκέτο, τους ανυπότα-
σβευτής του Ισραήλ, συνοδευόμενος κτους που παλεύουν ενάντια στην εκμε-
από εκπρόσωπο εποίκων της Δυτικής τάλλευση. Η ρητορική της ακροδεξιάς
Όχθης, συναντήθηκε με τον ηγέτη του υιοθετείται και από τα κυρίαρχα ΜΜΕ,
όπως στην Ελλάδα, όπου
οι Παλαιστίνιοι παρου-
Στο πρόσωπο των Παλαιστίνιων σιάζονται συλλογικά ως
βάρβαροι ισλαμιστές τρο-
βλέπουν τον εσωτερικό μοκράτες.
εχθρό, τους πρόσφυγες, Το παλαιστινιακό ζή-
τημα φανερώνει, για μια
τους μετανάστες ακόμη φορά, ότι η ακρο-
στα ευρωπαϊκά γκέτο δεξιά είναι το απαραίτητο
συμπλήρωμα της αστικής
πολιτικής και ο φασισμός
κόμματος AUR, το οποίο δηλώνει συ- το πιο πιστό σκυλί του συστήματος. Στη
νεχιστής του καθεστώτος Αντονέσκου, σύγχρονη «εποχή των τεράτων», παραδο-
υπεύθυνου για την εξόντωση εκατοντά- σιακοί αντισημίτες λατρεύουν το Ισραήλ
δων χιλιάδων Εβραίων στη διάρκεια του ως κράτος. Μαζί τους, χέρι-χέρι, βα-
Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όλα αυτά τα δίζουν Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλι-
κόμματα δεν έχουν κανένα πρόβλημα στές, Φιλελεύθεροι, Πράσινοι, ακόμα
να αναπαράγουν ταυτόχρονα θεωρίες και μεγάλο κομμάτι της ευρω-Αριστε-
συνωμοσίας με αντισημιτικό περιεχό- ράς. Γι’ αυτό και όλοι μαζί προσπαθούν
μενο, όπως τη «δαιμονοποίηση» του να εμποδίσουν ακόμα και την αλληλεγ-
εβραϊκής καταγωγής Τζορτζ Σόρος. γύη προς τον παλαιστινιακό λαό.
23
Ουκρανία-∆ύση
Ο Ζελένσκι
έρχεται πια
«δεύτερος»
Συναγερμός έχει σημάνει στο Κίε-
βο, που βλέπει ότι οι Αμερικανοί
δίνουν πλέον πολύ μεγαλύτερη
σημασία στις εξελίξεις στη Μέση
Ανατολή, εκτιμώντας προφανώς
πως εκεί το διακύβευμα είναι με-
γαλύτερο και πιο στρατηγικό γι’
αυτούς. Κάτι ανάλογο φαίνεται να
ισχύει και για τους Ευρωπαίους οι
οποίοι, εκτός των άλλων, τρέμουν
και για το ενδεχόμενο ενός νέου
μαζικού προσφυγικού κύματος.
Όλα αυτά, μάλιστα, σε μια στιγμή
που η εικόνα στα πεδία των μα-
χών δεν είναι καλή, μετά και την
παταγώδη αποτυχία της πολυδια-
φημισμένης «αντεπίθεσης» του
καλοκαιριού.
Τα μηνύματα που λαμβάνουν
ο Ζελένσκι και το επιτελείο του εί-
ναι άκρως ανησυχητικά. Η Ουάσι-
γκτον, από τη μία, διεμήνυσε πως
τα κονδύλια που έχουν εγκριθεί
για την ενίσχυση της Ουκρανίας
κοντεύουν να εξαντληθούν και ότι,
ακόμη και εάν εγκριθούν νέα, αυτά
δεν θα είναι εξίσου γενναιόδωρα,
τόσο εξαιτίας των εσωτερικών πο-
λιτικών ισορροπιών όσο και επει-
δή υπάρχουν αυξημένες ανάγκες
και στο άλλο πολεμικό μέτωπο
που έχει ανοίξει. Οι Βρυξέλλες, από
την άλλη, επιχειρούν ουσιαστικά
να καθησυχάσουν το Κίεβο εξα-
πατώντας το, μιας και όλοι γνω-
ρίζουν πως η πρόταση για έναρξη
ενταξιακών διαπραγματεύσεων
«όταν εκπληρωθούν οι όροι» δεν
πρόκειται σε καμία περίπτωση να
φέρει την Ουκρανία εντός της ΕΕ
στο ορατό μέλλον.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν,
βεβαίως, ότι το τέλος του πολέμου
και της απίστευτης αιματοχυσί-
ας των λαών της Ρωσίας και της
Ουκρανίας είναι κοντά. Ούτε ότι
ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Κρεμλίνο είναι έτοι-
μοι για ένα συμβιβασμό. Εξάλλου,
πρόκειται για ένα πρώτης τάξης
πεδίο βολής φτηνό (για το κεφά-
λαιο, πανάκριβο για τους λαούς),
όπου εξαντλούνται τα στοκ των
παλιών όπλων και δοκιμάζονται
τα νέα, ενώ εφαρμόζονται στην
πράξη και οι διάφορες μέθοδοι και
τακτικές. Ας μην ξεχνάμε ότι μένει
να δούμε και τις «αερομαχίες»
ανάμεσα στα αμερικανικά F-16 και
τα ρωσικά Mig και Sukhoi…
24 ΣΑΒΒΑΤΟ 11 - ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 ∆ιεθνή

περισκ πιο
Ο Μακρόν καταργεί
τη Βουλή
Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 16 (!) φο-
ρές μέσα σε ενάμιση χρόνο έχει χρη-
σιμοποιήσει η πρωθυπουργός της
Γαλλίας, Ελιζαμπέτ Μπορν, το άρθρο
49 του Συντάγματος, που επιτρέπει
στην εκάστοτε κυβέρνηση να παρα-
κάμπτει το κοινοβούλιο και να προω-
θεί τα νομοσχέδιά της χωρίς πολιτική
αντιπαράθεση και ψηφοφορία — με
το διακύβευμα, αυτή τη φορά, να
αφορά το υπόλοιπο του προϋπολο-
γισμού της χώρας για το 2024. Όπως
είναι φανερό, με αυτή την πρακτική
παρακάμπτεται η απώλεια της κοι-
νοβουλευτικής πλειοψηφίας για την
κυβέρνηση Μακρόν στις προηγού-
μενες εκλογές, με τη βοήθεια μιας
διάταξης η οποία έχει σχεδιαστεί γι’
αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις. Συ-
νυπολογίζοντας, δε, και την ενσωμά-
τωση στο Σύνταγμα διατάξεων που
διευκολύνουν την κήρυξη κατάσταση
έκτακτης ανάγκης και την επ’ αόρι-
στο διατήρησή της, εύκολα συνει-
δητοποιεί κανείς τη μετάλλαξη των
αστικών δημοκρατιών της Ευρώπης.
Τύφλα να έχει
η ακροδεξιά!
Αδίστακτη και κυνική είναι η ακρο-
δεξιά υπουργός Εσωτερικών της
Βρετανίας, Σουέλα Μπρέιβερμαν. Η
(ινδικής καταγωγής) πρωτεργάτης
της επαίσχυντης συμφωνίας με τη
Ρουάντα για την «εξαγωγή» μετανα-
στών και τη δημιουργία ενός πλοίου-
φυλακή για την απομόνωσή τους,
ξαναχτύπησε βάζοντας στο στόχα-
στρό της ακόμη και την αστυνομία
του Λονδίνου, την οποία κατηγόρησε
για φιλοπαλαιστινιακή στάση, επειδή
επέτρεψε την πραγματοποίηση της
μεγάλης συγκέντρωσης αλληλεγ-
γύης η οποία έχει προγραμματιστεί
για σήμερα Σάββατο! Νωρίτερα, η
Μπρέιβερμαν είχε στρέψει τα πυρά
της κατά των αστέγων του Λονδίνου,
κατηγορώντας τους ότι καταλαμβά-
νουν και βρομίζουν τους δρόμους με
τα αντίσκηνά τους, έχοντας επιλέξει
να μένουν εκεί όχι από ανάγκη, αλλά
ως «τρόπο ζωής». Μπροστά στην
Μπρέιβερμαν –που δεν αποκλείεται
να την δούμε και επικεφαλής των
Τόρις– η ακροδεξιά δεν έχει τίποτα
να ζηλέψει.
Πορτογαλία: Πολιτική
κρίση και... εκλογές
Μάλλον απρόσμενη, τουλάχιστον για
τους περισσότερους, ήταν η πολιτική
κρίση που ξέσπασε στην Πορτογαλία,
με την παραίτηση του πρωθυπουρ-
γού και επικεφαλής των Σοσιαλιστών,
Αντόνιο Κόστα και την προκήρυξη
πρόωρων εκλογών για τις 10 Μαρτί-
ου 2024. Άλλωστε, μετά την απόλυτη
πλειοψηφία στη βουλή που είχε δια-
σφαλίσει στις εκλογές του 2022, στις
οποίες «λεηλάτησε» τους μέχρι τότε
πρόθυμους συμμάχους του Αριστε-
Μαχητικά συνεχίζουν
τις απεργιακές τους
κινητοποιήσεις οι εργα-
ζόμενοι στη βιομηχανία
ενδυμάτων του
Μπανγκλαντές, η οποία
απασχολεί περίπου 4
εκατ. ανθρώπους, με μι-
σθούς πείνας, της τάξης
των 75 δολαρίων τον
μήνα, προσφέροντας
πάμφθηνα προϊόντα
σε δυτικές αλυσίδες. Οι
αυξήσεις κατά 60% που
τους πρόσφερε η κυβέρ-
νηση και η βίαιη κατα-
στολή δεν τους πτοούν.
ρού Μπλοκ και του ΚΚ Πορτογαλίας,
ελάχιστοι πίστευαν ότι δεν θα έβγαζε
μια άνετη τετραετία, ειδικά καθώς
είχε και μια «προίκα» αρκετών δισ.
από το Ταμείο Ανάκαμψης. Φαίνεται,
ωστόσο, ότι η σπουδή του Κόστα να
μετατρέψει τη χώρα του σε ένα απέ-
ραντο ορυχείο (κυρίως λιθίου) και σε
κέντρο υποστήριξης της «πράσινης
οικονομίας» της ΕΕ, αδιαφορώντας
για τις τεράστιες και καταστροφικές
επιπτώσεις στο περιβάλλον, τον έκα-
ναν… απρόσεκτο και τον εξέθεσαν σε
σκάνδαλα.

Α
κόσμος νάποδα Το αντιπολεμικό κίνημα
του Γιώργου Μιχαηλίδη
σε ΗΠΑ και Ευρώπη

Τ
ο αντιπολεμικό και αντι-
κατοχικό κίνημα αλληλεγ-
γύης στην Παλαιστίνη,
όπως εκδηλώνεται στις
ΗΠΑ τον τελευταίο μήνα, έχει
αναμφισβήτητα προκαλέσει το
ενδιαφέρον για την αποφασιστι-
κότητα και τη μαζικότητά του.
Όντως, πρόκειται για μία από
τις πιο λαμπρές σελίδες του αντι-
πολεμικού κινήματος στις ΗΠΑ,
καθώς ο όγκος και η μαχητικότη-
τα των διαδηλώσεων συγκρίνεται
ευθέως με τις ημέρες της αντίστα-
σης στον πόλεμο του Βιετνάμ — με
τη σημαντική διαφορά ότι τότε ήταν
οι ίδιες οι ΗΠΑ που διεξήγαγαν τον πό-
λεμο. Αν στην πρώτη φάση του το τωρινό
αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ διακρίθηκε
για τις ακτιβίστικες συμβολικές ενέργειες (κατά-
ληψη σταθμών μετρό και τοπόσημων) και την ενεργό
συμμετοχή φιλειρηνιστών Εβραίων πολιτών, Αράβων
αλλά και ενός σημαντικού τμήματος της λευκής πλει-
οψηφίας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξή
του. Το τελευταίο διάστημα, οι διαδηλώσεις που γί-
νονται στις ΗΠΑ κατά του πολέμου
περνούν από τη φάση της συμβολικής
πολιτικής διαμαρτυρίας σε αυτή των
στοχευμένων δράσεων παρεμπόδι-
σης της στρατιωτικής αρωγής προς
το κράτος του Ισραήλ. Ανάμεσα στα
πρώτα επιτεύγματα του αντιπο-
λεμικού κινήματος περιλαμβάνε-
ται η παρεμπόδιση φόρτωσης του
πλοίου Cape Orlando στο λιμάνι
της Tacoma, κοντά στην πόλη του
Σιάτλ, με πολεμικό υλικό που προ-
οριζόταν για το Ισραήλ. Μετά από
μερικές μέρες, διαδηλωτές κατάφε-
ραν να καθυστερήσουν τον απόπλου
αντίστοιχου πλοίου από το Όκλαντ.
Τη Δευτέρα, επίσης, μια ομάδα με-
ρικών δεκάδων ακτιβιστών στο Μι-
ζούρι μπλόκαρε την είσοδο στο εργο-
στάσιο Boeing 598 όπου κατασκευ-
άζονται βόμβες και πυρομαχικά για
τον ισραηλινό στρατό.
Ταυτόχρονα, η πολιτική διαπά-
λη εντός του εργατικού κινήματος
με αφορμή την ενδεδειγμένη στάση
σε επιχειρήσεις που συνδέονται με
τη στρατιωτική ενίσχυση του Ισρα-
ήλ μαίνεται, καθώς ασκείται πίεση
στη βάση από τις πιο ριζοσπαστικές
τάσεις προς τις συμβιβασμένες ηγε-
σίες των ομοσπονδιών, οι οποίες αρ-
νούνται να προχωρήσουν σε πράξεις
ανοιχτής αλληλεγγύης στην Παλαι-
στίνη, υπό τη δικαιολογία ότι τα συμ-
βόλαια με το Ισραήλ εξασφαλίζουν
θέσεις εργασίας. Το φαινόμενο αυτό
παρατηρείται και στην Ευρώπη, όπου
σε άλλες χώρες εργατικά συνδικάτα
λαμβάνουν αποφάσεις άρνησης διευ-
κόλυνσης μεταφοράς στρατιωτικού
οπλισμού (Βέλγιο, Βαρκελώνη κ.α.),
ενώ αλλού διεξάγεται σοβαρή πολιτι-
κή αντιπαράθεση εντός των συνδικά-
των, με επίδικο την ανοιχτή καταδί-
κη του πολέμου και την απαίτηση για
εκεχειρία. Συνολικά, πάντως, η σύν-
δεση αντιπολεμικού και εργατικού κι-
νήματος διεθνώς μπορεί να γεννήσει
μια επικίνδυνη για τις φιλοπόλεμες
κυβερνήσεις πολιτικοποίηση.