ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΘΕΜΑ: ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΕΒΡΕΝΟΓΛΟΥ

2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΡΙΛΑΟΥ
ΤΑΞΗ Α3α
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2023-2024

1
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ……………………………………………………….. 3
Μέτρηση της ενέργειας…………………………………. 3
Είδη ενέργειας………………………………………………. 3
ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ………. 5
Γαιάνθρακες………………………………………………… 5
Πετρέλαιο……………………………………………………. 7
Φυσικό αέριο………………………………………………. 7
Πυρηνική ενέργεια……………………………………… 7
ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ……………… 8
Ηλιακή ενέργεια…………………………………………. 9
Βιομάζα………………………………………………………. 10
Αιολική ενέργεια………………………………………… 11
Γεωθερμική ενέργεια…………………………………. 13
Υδροηλεκτρική ενέργεια……………………………. 13
Ενέργεια από τα κύματα της θάλασσας…….. 14
ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ

ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ….. 16

Ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο………………………. 16
Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο………………………. 16
Βιβλιογραφία-Παραπομπές………………………. 18

2
 ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η ενέργεια υπάρχει παντού γύρω μας σε διάφορες μορφές (φύση,
ηφαίστεια ,θάλασσες, μικρόκοσμος, φυσικά φαινόμενα, τροφή κ.α.).
Είναι εκείνο το φυσικό μέγεθος που προκαλεί τις διάφορες μεταβολές
στον υλικό κόσμο, εμφανίζεται με διάφορες μορφές δεν χάνεται
ούτε γεννιέται από το μηδέν αλλά μετατρέπεται από μια μορφή
ενέργειας σε άλλη.
Η ενέργεια είναι απαραίτητο στοιχείο για να εξελιχθεί ζωή και η
τεχνολογία. Τα εργοστάσια, οι Βιομηχανίες, οι παραγωγικές μονάδες
που παράγουν τεχνολογία και όλα τα συστήματα τεχνολογίας
χρειάζονται ποσά ενέργειας για να λειτουργήσουν. Οι διάφορες
κατασκευές-μηχανές του ανθρώπου βοηθούν την ενέργεια να
αλλάξει μορφή ,ανάλογα με τις ανάγκες κάθε φορά πχ σε ένα
ανεμιστήρα η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται κυρίως σε κινητική
και δευτερευόντως σε θερμική.

Μέτρηση της Ενέργειας

 Κύρια μονάδα μέτρησης της Ενέργειας, Θερμότητας, Έργου

στο SI είναι το τζάουλ (J),
Ισχύει J = Ν * m δηλ. 1 τζάουλ = 1 Νιούτον * 1 μέτρο.

Είδη ενέργειας
Κινητική ενέργεια
Κινητική ενέργεια, είναι η ενέργεια που έχει ένα σώμα όταν κινείται
και αναφέρεται στην ικανότητά του να παράγει έργο και εξαρτάται
από τους παρακάτω παράγοντες: τη μάζα και την ταχύτητα ενός
κινούμενου σώματος.
Δυναμική ενέργεια
Ως δυναμική ενέργεια ορίζεται η ενέργεια που κατέχει ένα σώμα
λόγω της θέσεως ή της κατάστασής του, είναι δηλαδή η δυνατότητα
του σώματος να παράγει έργο επειδή βρίσκεται μέσα σε κάποιο πεδίο
δυνάμεων. Συγκεκριμένα, η δυναμική ενέργεια διακρίνεται σε
ενέργεια θέσεως (π.χ. ένα σώμα σε πεδίο βαρύτητας που έχει τη
δυνατότητα να κινηθεί σε χαμηλότερη θέση παράγοντας έργο) και
ενέργεια μορφής η αλλιώς παραμόρφωσης, που εμφανίζεται όταν
συστρέφουμε, συμπιέζουμε, τεντώνουμε ή λυγίζουμε ένα υλικό
αλλάζοντας τη φυσική του μορφή (π.χ. το παραμορφωμένο ελατήριο
ή λάστιχο). Στην περίπτωση αυτή, το σώμα μπορεί να παράγει έργο
επανερχόμενο στη "φυσική" του μορφή… Στην περίπτωση ενός

3
ομογενούς δυναμικού πεδίου, δηλαδή ενός πεδίου όπου η δύναμη
είναι σταθερή σε όλη την έκτασή του, η δυναμική ενέργεια ενός
σώματος ορίζεται ως το γινόμενο της δύναμης που ασκείται επάνω
του επί την απόστασή του από την περιοχή του πεδίου, όπου
θεωρούμε συμβατικά ότι η δυναμική ενέργεια έχει μηδενική τιμή:
όπου F = δύναμη του πεδίου που ασκείται στο σώμα, r = απόσταση
από το σημείο με μηδενική δυναμική ενέργεια. Εάν το πεδίο δεν είναι
ομογενές, δηλαδή η δύναμη μεταβάλλεται κατά μέτρο και φορά από
σημείο σε σημείο, ο παραπάνω ορισμός ισχύει μόνο τοπικά, δηλαδή
μας δίνει τη μεταβολή της δυναμικής ενέργειας για μια απειροστή
μετακίνηση μέσα στο πεδίο, κατά την οποία η δύναμη είναι περίπου
σταθερή. Η συνολική μεταβολή της δυναμικής ενέργειας δίνεται από
το άθροισμα τέτοιων απειροστών μετατοπίσεων (ολοκλήρωμα)
μεταξύ δύο θέσεων (από τις οποίες η μία μπορεί να είναι το σημείο
όπου ορίσαμε μηδενική τη δυναμική ενέργεια). Για να έχει νόημα η
δυναμική ενέργεια, πρέπει ο παραπάνω υπολογισμός να μην
εξαρτάται από τη διαδρομή που ακολουθήσαμε μεταξύ των δύο
σημείων. Ένα δυναμικό πεδίο με την ιδιότητα αυτή
ονομάζεται συντηρητικό ή διατηρητικό.
Η Κινητική και η Δυναμική ενέργεια θεωρούνται ως οι δύο μορφές
της Μηχανικής ενέργειας. Κατά την κίνηση ενός σώματος ή φορτίου
σε συντηρητικό πεδίο δυνάμεων, και εφόσον δεν υπάρχουν τριβές, η
δυναμική ενέργεια μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια και το
αντίστροφο, το άθροισμά τους όμως είναι πάντα σταθερό και ίσο με
τη μηχανική ενέργεια που αρχικά είχε το σώμα.Δυναμική είναι η
ενέργεια που έχουν τα σώματα, λόγω της κατάστασής τους ή της
θέσης τους. Δυναμική είναι η ενέργεια του βέλους σε τεντωμένο
τόξο, του συμπιεσμένου ελατηρίου αλλά και του νερού της λίμνης ή
της πέτρας που βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο.
Πυρηνική ενέργεια ή Ατομική ενέργεια
Πυρηνική ενέργεια ή Ατομική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που
απελευθερώνεται όταν μετασχηματίζονται ατομικοί πυρήνες. Είναι
δηλαδή η δυναμική ενέργεια που είναι εγκλεισμένη στους πυρήνες
των ατόμων λόγω της αλληλεπίδρασης των σωματιδίων που τα
συνιστούν. Η πυρηνική ενέργεια απελευθερώνεται κατά
τη σχάση ή σύντηξη των πυρήνων και εφόσον οι πυρηνικές
αντιδράσεις είναι ελεγχόμενες (όπως συμβαίνει στην καρδιά
ενός πυρηνικού αντιδραστήρα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να
καλύψει ενεργειακές ανάγκες.
Θερμική ενέργεια
Η θερμική ενέργεια είναι το σύνολο της κινητικής ενέργειας των
σωματιδίων που συγκροτούν τα υλικά σώματα, καθώς αυτά
κινούνται στο εσωτερικό τους. Με τον όρο θερμότητα εννοούμε
ειδικά την ενέργεια που μεταφέρεται από ένα σώμα
υψηλής θερμοκρασίας σε άλλο με χαμηλότερη θερμοκρασία, με

4
αποτέλεσμα να αυξάνεται η κινητική ενέργεια των σωματιδίων του. Η
θερμική ενέργεια μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ηλιακής ενέργειας
του ήλιου.
Ηλεκτρική ενέργεια
Η ηλεκτρική ενέργεια αναφέρεται στην κινητική ενέργεια των
κινούμενων ηλεκτρονίων, λόγω της ύπαρξης διαφοράς δυναμικού ή
τάσης στα άκρα ενός αγωγού.
Χημική ενέργεια
Η χημική ενέργεια είναι το σύνολο της δυναμικής ενέργειας που
απαιτείται για τη συγκρότηση μορίων χημικών ουσιών από διάφορα
άτομα, κάτω από την αλληλεπίδραση ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων.
Η χημική ενέργεια αποδίδεται συνήθως ως θερμική ή ηλεκτρική,
όταν τα μόρια διασπώνται και πάλι σε άτομα ή μετασχηματίζεται
στους οργανισμούς σε θερμική και κινητική, με βιολογικούς
μηχανισμούς, και ονομάζεται ζωική ενέργεια.

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ:

ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ:

Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χαρακτηρίζονται οι πηγές οι οποίες

δεν αναπληρώνονται ή αναπληρώνονται εξαιρετικά αργά για τα
ανθρώπινα μέτρα από φυσικές διαδικασίες. Στις μη ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας περιλαμβάνονται κυρίως ο άνθρακας, το πετρέλαιο
και το φυσικό αέριο, γνωστά και ως ορυκτά καύσιμα. Βέβαια, η φύση
δεν σταματά να δημιουργεί ούτε άνθρακα ούτε πετρέλαιο.Αν
αναλογισθούμε όμως ότι η ανθρωπότητα καταναλώνει ημερησίως
τόση ποσότητα ορυκτών καυσίμων όση μπορεί η φύση να
δημιουργήσει σε χίλια περίπου χρόνια, αντιλαμβανόμαστε πλέον την
έννοια της ανανεωσιμότητας..

ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΕΣ

Δημιουργία γαιανθράκων

Ο όρος "γαιάνθρακες" χαρακτηρίζει τα οργανικά ιζήματα που

προήλθαν από φυτικά υπολείμματα μέσω μιας σειράς διεργασιών
ενανθράκωσης. Οι διεργασίες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τον
εμπλουτισμό των φυτικών υπολειμμάτων σε άνθρακα. Η μετατροπή
των φυτών σε τύρφη και η μετάβαση από την τύρφη (αρχικό στάδιο
αναθράκωσης) στον ανθρακίτη (τελικό στάδιο ανανθράκωσης) είναι

5
συνάρτηση της επίδρασης του χρόνου, της θερμοκρασίας και της
πίεσης. Η μετατροπή της φυτικής ύλης σε άνθρακα ξεκίνησε πριν
400 περίπου εκατομμύρια χρόνια και βεβαίως συνεχίζεται μέχρι
σήμερα. Οι ειδικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι απαιτείται στρώμα 2,5
μέτρων φυτικής ύλης για τη δημιουργία άνθρακα στρώματος 30
εκατοστών.

Κατηγορίες γαιανθράκων

Η κατάταξη των γαιανθράκων καθορίζεται από την θερμογόνη

δύναμή τους σε συνδυασμό με τη χημική ανάλυση της οργανικής
ύλης. Γαιάνθρακες με υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα και χαμηλή
περιεκτικότητα σε υδρογόνο και οξυγόνο χαρακτηρίζονται ως
υψηλής ποιότητας ενώ με τη μείωση της περιεκτικότητας σε άνθρακα
μειώνεται και η ποιότητα των γαιανθράκων. Ανάλογα με τον βαθμό
ενανθράκωσης οι γαιάνθρακες διακρίνονται σε τύρφη, λιγνίτες,
υποπισσούχοι γαιάνθρακες, πισσούχοι γαιάνθρακες και
ανθρακίτης.Με την μετάβαση από την τύρφη στον ανθρακίτη
αυξάνεται η θερμογόνος ικανότητα των ανθράκων και βεβαίως η
ποιότητά τους ως πηγή ενέργειας.

Αποθέματα και παραγωγή γαιανθράκων

Σχεδόν κάθε χώρα στον πλανήτη διαθέτει αποθέματα ανθράκων

αλλά μόνο σε 70 χώρες η εξόρυξη άνθρακα αποτελεί εμπορική
δραστηριότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά (2006) επίπεδα
παραγωγής και κατανάλωσης, τα παγκόσμια αποθέματα άνθρακα
επαρκούν για τα επόμενα
164 χρόνια. Σε
αντιδιαστολή, τα
αποθέματα πετρελαίου και
φυσικού αερίου επαρκούν
για τα επόμενα 41 και 67
χρόνια αντίστοιχα.

Μεσοπρόθεσμα αναμένεται
σημαντική αύξηση της
κατανάλωσης άνθρακα στις
αναπτυσσόμενες χώρες και
ιδιαίτερα στην Κίνα και την
Ινδία. Μέχρι το 2030, οι δύο αυτές χώρες θα καταναλώνουν τα 2/3
της παγκόσμιας αύξησης κατανάλωσης του άνθρακα.

6
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Το πετρέλαιο βρίσκεται στο υπέδαφος σε υγρή μορφή, μέσα σε

κοιλότητες, σχηματίστηκε εκεί από ζωικούς και φυτικούς
μικροοργανισμούς, κυρίως θαλάσσιους, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν
από τα θαλάσσια ρεύματα στο βάθος λεκανών, όπου και
καταπλακώθηκαν λόγω επιχωματώσεων ή άλλων διαδικασιών. Εκεί,
χωρίς την παρουσία αέρα, μετατράπηκαν σε πετρέλαιο κατά την
διάρκεια χιλιάδων ετών. Η ενέργεια του πετρελαίου προέρχεται από
την ενέργεια που είχαν συγκεντρώσει από τον ήλιο και την τροφή
τους οι μικροοργανισμοί που το δημιούργησαν. Σήμερα αντλούμε το
πετρέλαιο από τα υπόγεια κοιτάσματά του, ακόμα και αν αυτά
βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Τα κύρια
συστατικά του είναι αλκάνια (παραφίνες), κυκλοεξάνια (ναφθένια)
και αρωματικοί υδρογονάνθρακες και σε μικρότερες ποσότητες
οξυγονούχες, αζωτούχες και θειούχες ενώσεις. Το πετρέλαιο
αποτελεί το σημαντικότερο ορυκτό για την παγκόσμια οικονομία,
καθώς αποτελεί την κύρια πρωτογενή πηγή ενέργειας και την πρώτη
ύλη από την οποία παράγεται ένας τεράστιος αριθμός προϊόντων
(πλαστικά, φάρμακα, καλλυντικά, απορρυπαντικά, φιλμ.
μαγνητοταινίες, εκρηκτικά κλπ.)

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

Το φυσικό αέριο είναι μίγμα υδρογονανθράκων και αποτελείται

κυρίως από μεθάνιο και σε πολύ μικρότερη αναλογία από αιθάνιο,
προπάνιο, βουτάνιο και πεντάνιο. Καθοριστικός παράγοντας για τη
σύστασή του, αποτελεί η προέλευσή του και ιδιαίτερα εάν πρόκειται
για αμιγώς κοίτασμα φυσικού αερίου ή προκύπτει από κοιτάσματα
πετρελαίου. Η εμπορική αξιοποίησή του ξεκίνησε περίπου το 1810 ως
καύσιμο σε λάμπες φωτισμού ενώ μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου κατασκευάστηκαν τα πρώτα δίκτυα μεταφοράς και
διανομής φυσικού αερίου. Στα προτερήματά του ως πηγή ενέργειας
περιλαμβάνονται η δυνατότητα μεταφοράς του σε μεγάλες
αποστάσεις μέσω αγωγών και βεβαίως η συγκριτικά φιλική προς το
περιβάλλον καύση του.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η ενέργεια που εκλύεται κατά τις πυρηνικές αντιδράσεις. Στην πράξη

ο όρος πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει την
ενέργεια που απελευθερώνεται σε τεράστιες ποσότητες κατά την
πυρηνική σχάση, δηλαδή τη διάσπαση ατομικών πυρήνων προς
ελαφρότερους, και κατά την πυρηνική σύντηξη, δηλαδή την ένωση
πυρήνων για το σχηματισμό βαρύτερων. Μη ελεγχόμενες πυρηνικές
αντιδράσεις λαμβάνουν χώρα κατά την έκρηξη της ατομικής βόμβας

7
ή της βόμβας υδρογόνου. Ελεγχόμενες πυρηνικές αντιδράσεις
χρησιμοποιούνται ως πρωτογενής ενεργειακή πηγή για την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για την παραγωγή
μηχανικής ενέργειας μέσω ειδικών κινητήρων. Έως το 1995 οι
εφαρμογές των κινητήρων που χρησιμοποιούν πυρηνικά καύσιμα
περιορίζονταν στη ναυσιπλοϊα (πολεμικά πλοία, υποβρύχια,
παγοθραυστικά, εμπορικά πλοία - σε μικρή όμως κλίμακα), ενώ
διεξάγονταν προσπάθειες και για την κατασκευή πυρηνικών
πυραυλοκινητήρων. Ωστόσο, πολύ σπουδαιότερη για την παγκόσμια
οικονομία είναι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας ως πρωτογενούς
ενεργειακής πηγής με τη βοήθεια ειδικών διατάξεων που
ονομάζονται πυρηνικοί αντιδραστήρες.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ:

Είναι πηγές ενέργειας που ανανεώνονται συχνά και προέρχονται από

διάφορες φυσικές πηγές όπως ο ήλιος (ηλιακή ενέργεια), ο άνεμος
(αιολική ενέργεια), η γεωθερμία, η ενέργεια του νερού
(υδροδυναμική ενέργεια) η παλιρροϊκή, και η βιομάζα (υλικό που
παράγεται από οργανισμούς και χρησιμοποιείται ως καύσιμο).
Ονομάζονται ήπιες μορφές ενέργειας γιατί η εκμετάλλευσή τους δεν
απαιτεί ιδιαίτερη παρέμβαση στη φύση και είναι καθαρές μορφές
ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον αφού δεν έχουν κατάλοιπα.

8
Ηλιακή Ενέργεια

Ο ήλιος εκπέμπει τεράστια ποσότητα

ενέργειας. Η ηλιακή ακτινοβολία
αξιοποιείται για την παραγωγή
ηλεκτρισμού με δύο τρόπους: με
θερμικές και φωτοβολταϊκές
εφαρμογές. Η πρώτη είναι η συλλογή
της ηλιακής ενέργειας με στόχο την
παραγωγή θερμότητας
(χρησιμοποιείται κυρίως για τη
θέρμανση του νερού και τη
μετατροπή του σε ατμό για την
κίνηση τουρμπίνων), ενώ στη
δεύτερη εφαρμογή τα φωτοβολταϊκά
συστήματα μετατρέπουν το φως του ήλιου σε ηλεκτρισμό με τη
χρήση φωτοβολταϊκών κυψελών ή συστοιχιών. Τα φωτοβολταϊκά
συστήματα χρησιμοποιούνται κυρίως σε αγροτικές και
απομακρυσμένες περιοχές όπου η σύνδεση με το δίκτυο είναι πολύ
ακριβή. Αν και όλη η γη δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία, η ποσότητά
της εξαρτάται κυρίως από τη γεωγραφική θέση, την ημέρα, την
εποχή και τη νεφοκάλυψη. Για παράδειγμα, η έρημος δέχεται
περίπου το διπλάσιο ποσό ηλιακής ενέργειας από άλλες περιοχές.Στο
μεγαλύτερο τμήμα της χώρα μας η ηλιοφάνεια διαρκεί περισσότερες
από 2700 ώρες το χρόνο. Στη Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο
εμφανίζει τις μικρότερες τιμές κυμαινόμενη από 2200 ως 2300 ώρες,
ενώ στη Ρόδο και τη νότια Κρήτη ξεπερνά τις 3100 ώρες ετησίως.

Η δράση της ηλιακής ακτινοβολίας αξιοποιείται με:

Ενεργητικά, παθητικά και φωτοβολταϊκά ηλιακά συστήματα

Πλεονεκτήματα

 Μηδενική ρύπανση
 Αθόρυβη λειτουργία
 Αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής
 Απεξάρτηση από τροφοδοσία καυσίμων για την παραγωγή της
ενέργειας (μπαταρίες)
 Δυνατότητα επέκτασης
 Μηδενικό κόστος παραγωγής ενέργειας - ελάχιστη συντήρηση

9
Μειονεκτήματα

 υψηλό κόστος κατασκευής

 έλλειψη επιδοτήσεων
 προβλήματα στην αποθήκευση

Βιομάζα

Με τον όρο βιομάζα

χαρακτηρίζουμε
οποιοδήποτε υλικό
παράγεται από
ζωντανούς οργανισμούς
(όπως είναι το ξύλο και
άλλα προϊόντα του
δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα,
απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που
είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη
διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή
ενέργεια σε βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί προσλαμβάνουν αυτή την
ενέργεια με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή
την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα μετά την επεξεργασία και τη
χρήση της, ενώ αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην
πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που
δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση. Η βιομάζα είναι η
πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Όλα τα
παραπάνω υλικά, που άμεσα ή έμμεσα προέρχονται από το φυτικό
κόσμο αλλά και τα υγρά απόβλητα και το μεγαλύτερο μέρος από τα
αστικά απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, χαρτί κ.ά.) των πόλεων
και των βιομηχανιών μπορούν να μετατραπούν σε ενέργεια.

Πλεονεκτήματα

 Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του

άνθρακα (CO2) και δεν συνεισφέρει στο φαινόμενο του
θερμοκηπίου αφού οι ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα
(CO2) που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας
δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας.
 Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει
σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του
θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή.
 Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή
της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της
10
 εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του
εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού
εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος.
 Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας σε μια περιοχή, αυξάνει
την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση
εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης,
σόργο, καλάμι, ) τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις
παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), και τη συγκράτηση
του πληθυσμού στις εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στη
κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μελέτες έχουν
δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά
αποτελέσματα στον τομέα της απασχόλησης τόσο στον
αγροτικό όσο και στο βιομηχανικό χώρο.

Μειονεκτήματα

 Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία,

σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσχεραίνουν την ενεργειακή
αξιοποίηση της βιομάζας.
 Η μεγάλη διασπορά και η εποχιακή παραγωγή της βιομάζας
δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των
μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης της βιομάζας.
 Βάση των παραπάνω παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τη
συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που
αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης.
 Οι σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής της
βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες
με αυτό των συμβατικών καυσίμων.

Αιολική Ενέργεια

Η αιολική ενέργεια δημιουργείται

έμμεσα από την ηλιακή ακτινοβολία,
γιατί η ανομοιόμορφη θέρμανση της
επιφάνειας της γης προκαλεί τη
μετακίνηση μεγάλων μαζών αέρα
από τη μια περιοχή στην άλλη,
δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό
τους ανέμους. Είναι μια ήπια μορφή
ενέργειας, φιλική προς το περιβάλλον, πρακτικά ανεξάντλητη. Αν
υπήρχε η δυνατότητα, με τη σημερινή τεχνολογία, να καταστεί
εκμεταλλεύσιμο το συνολικό αιολικό δυναμικό της γης, εκτιμάται ότι
η παραγόμενη σε ένα χρόνο ηλεκτρική ενέργεια θα ήταν

11
υπερδιπλάσια από τις ανάγκες της ανθρωπότητας στο ίδιο διάστημα
(Αιολική ενέργεια, ΚΑΠΕ 1998).

Σήμερα η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας γίνεται σχεδόν

αποκλειστικά με μηχανές που μετατρέπουν την ενέργεια του ανέμου
σε ηλεκτρική και ονομάζονται ανεμογεννήτριες. Κατατάσσονται σε
δύο βασικές κατηγορίες:

 τις ανεμογεννήτριες με οριζόντιο άξονα, όπου ο δρομέας είναι

τύπου έλικας και ο άξονας μπορεί να περιστρέφεται συνεχώς
παράλληλα προς τον άνεμο και
 τις ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα που παραμένει
σταθερός.

Στην παγκόσμια αγορά έχουν επικρατήσει οι ανεμογεννήτριες

οριζόντιου άξονα σε ποσοστό 90 %. Η ισχύς τους μπορεί να ξεπερνά
τα 500 Kw και μπορούν να συνδεθούν κατευθείαν στο ηλεκτρικό
δίκτυο της χώρας. Έτσι μια συστοιχία πολλών ανεμογεννητριών, που
ονομάζεται αιολικό πάρκο, μπορεί να λειτουργήσει σαν μια μονάδα
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Χρησιμότητα Αιολικής Ενέργειας

Η συστηματική εκμετάλλευση του πολύ αξιόλογου αιολικού

δυναμικού της χώρας μας θα συμβάλει:

 στην αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με

ταυτόχρονη εξοικονόμηση σημαντικών ποσοτήτων συμβατικών
καυσίμων, που συνεπάγεται συναλλαγματικά οφέλη
 σε σημαντικό περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος,
αφού έχει υπολογισθεί ότι η παραγωγή ηλεκτρισμού μιας μόνο
ανεμογεννήτριας ισχύος 550 kW σε ένα χρόνο , υποκαθιστά
την ενέργεια που παράγεται από την καύση 2.700 βαρελιών
πετρελαίου, δηλαδή αποτροπή της εκπομπής 735 περίπου
τόνων CO2 ετησίως καθώς και 2 τόνων άλλων ρύπων
 στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας, αφού
εκτιμάται ότι για κάθε νέο Μεγαβάτ αιολικής ενέργειας
δημιουργούνται 14 νέες θέσεις εργασίας

Τα ενδεχόμενα προβλήματα από την αξιοποίηση της αιολικής

ενέργειας είναι ο θόρυβος από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών,
οι σπάνιες ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές στο ραδιόφωνο,
τηλεόραση, τηλεπικοινωνίες, που επιλύονται όμως με την ανάπτυξη
της τεχνολογίας και επίσης πιθανά προβλήματα αισθητικής.

12
Γεωθερμική Ενέργεια

Γεωθερμία ή Γεωθερμική
ενέργεια ονομάζουμε τη
φυσική θερμική ενέργεια της
Γης που διαρρέει από το
θερμό εσωτερικό του
πλανήτη προς την επιφάνεια.
Η μετάδοση θερμότητας
πραγματοποιείται με δύο
τρόπους:

α) Με αγωγή από το
εσωτερικό προς την επιφάνεια με ρυθμό 0,04 - 0,06 W/m2

β) Με ρεύματα μεταφοράς, που περιορίζονται όμως στις ζώνες κοντά

στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών, λόγω ηφαιστειακών και
υδροθερμικών φαινομένων.

Μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο έχει η αξιοποίηση της

γεωθερμικής ενέργειας για την κάλυψη αναγκών του, καθώς είναι
μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ανάλογα με το
θερμοκρασιακό της επίπεδο μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις.

Υδροηλεκτρική Ενέργεια

Το νερό στη φύση, όταν βρίσκεται σε

περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, έχει
δυναμική ενέργεια η οποία μετατρέπεται
σε κινητική όταν το νερό ρέει προς
χαμηλότερες περιοχές. Με τα
υδροηλεκτρικά έργα (υδροταμιευτήρας,
φράγμα, κλειστός αγωγός πτώσεως,
υδροστρόβιλος, ηλεκτρογεννήτρια,
διώρυγα φυγής) γίνεται δυνατή η
εκμετάλλευση της ενέργειας του νερού για την παραγωγή
ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο διοχετεύεται στην κατανάλωση με το
ηλεκτρικό δίκτυο. Η μετατροπή της ενέργειας των υδατοπτώσεων με
τη χρήση υδραυλικών τουρμπίνων παράγει την υδροηλεκτρική
ενέργεια. Η ενέργεια αυτή ταξινομείται σε υδροηλεκτρική ενέργεια
μεγάλης και μικρής κλίμακας. Η υδροηλεκτρική ενέργεια μικρής
κλίμακας διαφέρει σημαντικά από αυτή της μεγάλης σε ότι αφορά τις
επιπτώσεις της στο περιβάλλον. Οι υδροηλεκτρικές μονάδες μεγάλης
κλίμακας απαιτούν τη δημιουργία φραγμάτων και τεράστιων
δεξαμενών με σημαντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και
γενικότερα στο άμεσο περιβάλλον.

13
Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της υδραυλικής ενέργειας είναι :

Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναι δυνατό να τεθούν σε λειτουργία

αμέσως μόλις ζητηθεί επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια, σε αντίθεση με
τους θερμικούς σταθμούς (γαιανθράκων, πετρελαίου), που απαιτούν
χρόνο προετοιμασίας

Είναι μία "καθαρή" και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με τα γνωστά

πλεονεκτήματα (εξοικονόμηση συναλλάγματος, φυσικών πόρων,
προστασία περιβάλλοντος)

Μέσω των υδροταμιευτήρων δίνεται η δυνατότητα να ικανοποιηθούν

και άλλες ανάγκες, όπως ύδρευση, άρδευση, ανάσχεση χειμάρρων,
δημιουργία υγροτόπων, αναψυχή, αθλητισμός.

Τα μειονεκτήματα που συνήθως εμφανίζονται είναι:

Το μεγάλο κόστος κατασκευής φραγμάτων και εξοπλισμού των

σταθμών ηλεκτροπαραγωγής καθώς και η μεγάλη χρονική διάρκεια
απαιτείται μέχρι την αποπεράτωση του έργου

Η έντονη περιβαλλοντική αλλοίωση στην περιοχή του ταμιευτήρα

(ενδεχόμενη μετακίνηση πληθυσμών, υποβάθμιση περιοχών, αλλαγή
στη χρήση γης, στη χλωρίδα και πανίδα περιοχών αλλά και του
τοπικού κλίματος, αύξηση σεισμικής επικινδυνότητας, κ.ά.). Η
διεθνής πρακτική σήμερα προσανατολίζεται στην κατασκευή μικρών
φραγμάτων.

Ενέργεια από τα κύματα της θάλασσας

Οι ωκεανοί μπορούν να μας προσφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας.

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι για να εκμεταλλευτούμε την ενέργεια
της θάλασσας (Σχήμα 1):

α) από τα κύματα

β) από τις παλίρροιες (μικρές και μεγάλες)

γ) από τις θερμοκρασιακές διαφορές του νερού

α) Η κινητική ενέργεια των κυμάτων μπορεί να περιστρέψει την

τουρμπίνα, όπως φαίνεται στο σχήμα . Η ανυψωτική κίνηση του
κύματος πιέζει τον αέρα προς τα πάνω, μέσα στο θάλαμο και θέτει σε
περιστροφική κίνηση την τουρμπίνα έτσι ώστε η γεννήτρια να
παράγει ρεύμα. Αυτός είναι ένας μόνο τύπος εκμετάλλευσης της

14
ενέργειας των κυμάτων. Η παραγόμενη ενέργεια είναι σε θέση να
καλύψει τις ανάγκες μιας οικίας, ενός φάρου, κ.λ.π.

β) Η αξιοποίηση της
παλιρροϊκής ενέργειας
χρονολογείται από
εκατοντάδες χρόνια πριν,
αφού με τα νερά που
δεσμεύονταν στις
εκβολές ποταμών από
την παλίρροια, κινούνταν
νερόμυλοι. Ο τρόπος είναι απλός: Τα εισερχόμενα νερά της
παλίρροιας στην ακτή κατά την πλημμυρίδα μπορούν να παγιδευτούν
σε φράγματα, οπότε κατά την άμπωτη τα αποθηκευμένα νερά
ελευθερώνονται και κινούν υδροστρόβιλο, όπως στα υδροηλεκτρικά
εργοστάσια. Τα πλέον κατάλληλα μέρη για την κατασκευή σταθμών
ηλεκτροπαραγωγής είναι οι στενές εκβολές ποταμών. Η διαφορά
μεταξύ της στάθμης του νερού κατά την άμπωτη και την πλημμυρίδα
πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 μέτρα. Σήμερα οι μικροί σταθμοί
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το θαλασσινό νερό βρίσκονται
σε πειραματικό στάδιο. Η ηλεκτρική ενέργεια που μπορεί να
παραχθεί είναι ικανή να καλύψει τις ανάγκες μιας πόλης μέχρι και
240 χιλιάδων κατοίκων. Ο πρώτος παλιρροϊκός σταθμός
κατασκευάσθηκε στον ποταμό La Rance στις ακτές της Βορειοδυτικής
Γαλλίας το 1962 και οι υδροστρόβιλοί του μπορούν να παράγουν
ηλεκτρική ενέργεια καθώς το νερό κινείται κατά τη μια ή την άλλη
κατεύθυνση. Άλλοι τέτοιοι σταθμοί λειτουργούν στη Ρωσία, στη
θάλασσα Barents και στον κόλπο Fuhdy της Νέας Σκωτίας.

γ) Η θερμική ενέργεια των ωκεανών μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί με

την εκμετάλλευση της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του
θερμότερου επιφανειακού νερού και του ψυχρότερου νερού του
πυθμένα. Η διαφορά αυτή πρέπει να είναι τουλάχιστον 3,5 °C.

Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της ενέργειας των ωκεανών, εκτός

από "καθαρή" και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με τα γνωστά
ευεργετήματα, είναι το σχετικά μικρό κόστος κατασκευής των
απαιτούμενων εγκαταστάσεων, η μεγάλη απόδοση (40-70 KW ανά
μέτρο μετώπων κύματος) και η δυνατότητα παραγωγής υδρογόνου
με ηλεκτρόλυση από το άφθονο θαλασσινό νερό που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Στα μειονεκτήματα αναφέρεται το
κόστος μεταφοράς της ενέργειας στη στεριά.

15
ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ
ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο
Το ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο ή ατμοηλεκτρικός
σταθμός (ΑΗΣ) ονομάζεται η βιομηχανική εγκατάσταση - μονάδα
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της δύναμης του ατμού.
Ο ατμός μπορεί να προέλθει είτε με καύση οποιουδήποτε καύσιμου
υλικού ή με πυρηνική ενέργεια [ατμοηλεκτρικός πυρηνικός
σταθμός (Α.Η.Π.Σ.) ] ή με ηλιακή ενέργεια.
Τα στερεά καύσιμα που καίγονται στις μονάδες αυτές
είναι: άνθρακας (τύρφη, λιγνίτη, υποπισσούχοι άνθρακες, πισσούχοι
άνθρακες, ημιπισσούχοι άνθρακες, ημιανθρακίτες και ανθρακίτες),
βιομάζα, πετ κόκ καθώς και στερεά απορρίμματα πόλεων. Ακόμα
χρησιμοποιούνται για καύση μαζούτ ή φυσικό αέριο.
Η ενέργεια που παράγεται μετατρέπεται σε ηλεκτρικό ρεύμα που
διοχετεύεται στις πόλεις αναλόγως. Η ισχύς ενός ατμοηλεκτρικού
εργοστασίου μπορεί να είναι τεράστια και γι' αυτό το λόγο υπάρχουν
υποσταθμοί που κατανέμουν την ισχύ αναλόγως τις ανάγκες.
Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο
Υδροηλεκτρικά εργοστάσια ονομάζονται οι
εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με
την εκμετάλλευση της δυναμικής ενέργειας του
νερού (π.χ ενός ποταμού, μιας λίμνης κτλ.).
Δεδομένου ότι παράγουν ενέργεια χωρίς να
καταναλώνουν φυσικούς πόρους, θεωρούνται ως
τρόποι παραγωγής ενέργειας από ανακυκλώσιμες
πηγές.

Τα μέρη ενός υδροηλεκτρικού εργοστασίου

Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο αποτελείται από τα εξής τμήματα:

 Αρχικά κατασκευάζεται ένα φράγμα, το οποίο συγκρατεί το

νερό σε μια τεχνητή λίμνη (ταμιευτήρα). Το νερό αυτό
πρέπει να μπορεί να ρέει προς τα κάτω, γι' αυτό τα
φράγματα κατασκευάζονται σε σημεία με σχετικά απότομες
κλίσεις της κοίτης των ποταμών. Με τη ροή αυτή η
δυναμική ενέργεια του νερού του ταμιευτήρα μετατρέπεται
σε κινητική.
 Στο κάτω μέρος του φράγματος τοποθετούνται
υδατοφράκτες. Με τη βοήθειά τους ρυθμίζεται η ποσότητα
ροής του νερού από τον ταμιευτήρα προς την τουρμπίνα
μέσω του υδαταγωγού.

16
Α: Γεννήτρια Β: Τουρμπίνα
(1) Στάτορας (2) Ρότορας (3) θυρίδα (4) πτερύγια (5) Είσοδος
ρέοντος νερού (6) Άξονας σύνδεσης τουρμπίνας - γεννήτριας

 Τουρμπίνα (ή τουρμπίνες, ανάλογα με το μέγεθος του

εργοστασίου): Είναι συσκευές με ειδικά πτερύγια, χάρη στα
οποία η κινητική ενέργεια του νερού που ρέει μετατρέπεται
σε περιστροφική. Η υψομετρική διαφορά μεταξύ στάθμης
του ταμιευτήρα και της θέσης της τουρμπίνας προκαλεί την
κίνηση του νερού, το οποίο με τη σειρά του θέτει σε κίνηση
την τουρμπίνα.[1]
 Γεννήτρια (γεννήτριες, όπως πιο πάνω): Άμεσα
συνδεδεμένη στον άξονα της τουρμπίνας βρίσκεται
συνδεδεμένη μια γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος, την
οποία θέτει σε κίνηση η τουρμπίνα. Με τον τρόπο αυτό η
κινητική ενέργεια του νερού μετατρέπεται σε ηλεκτρικό
ρεύμα.
 Γραμμές μεταφοράς: Από την εγκατάσταση παραγωγής
ισχύος εκκινούν γραμμές μεταφοράς της ηλεκτρικής
ενέργειας προς τους τόπους κατανάλωσής της

Πλεονεκτήματα χρήσης
Αν και η αρχή λειτουργίας των υδροηλεκτρικών και των
ατμοηλεκτρικών εργοστασίων είναι ακριβώς η ίδια, οι εγκαταστάσεις
διαφέρουν ως προς το μέσο περιστροφής της τουρμπίνας: Στα
θερμοηλεκτρικά εργοστάσια χρησιμοποιείται ως καύσιμο συνήθως
γαιάνθρακας, ο οποίος θερμαίνει νερό μετατρέποντάς το σε ατμό
υψηλής πίεσης που κινεί την τουρμπίνα. Αυτός ο τρόπος έχει δύο
βασικά μειονεκτήματα: Πρώτον, ο γαιάνθρακας δεν είναι ανανεώσιμη
πηγή ενέργειας και, ανεξάρτητα από την ποσότητά του, μετά από
κάποιο χρονικό διάστημα θα εξαντληθεί (β) Από την καύση του
παράγονται πολλά βλαβερά καυσαέρια, τα οποία επιβαρύνουν
σημαντικά την ατμόσφαιρα, κυρίως γύρω από την εγκατάσταση, με
ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλες τις μορφές ζωής της περιοχής, ενώ
πρόβλημα δημιουργούν και τα κατάλοιπα της καύσης (στάχτες κτλ.).
Οικονομικά είναι, επίσης, πιο δαπανηρά στη συντήρηση.
Αντίθετα, οι υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις στηρίζονται σε
ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, την ροή του νερού, η οποία είναι
ανανεώσιμη πηγή, στηριζόμενη στον κύκλο του νερού στην Φύση.
Δεν παράγουν κανένα απόβλητο, δεν εμφανίζουν εκπομπή κανενός
είδους ρύπου και η μόνη περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι η
κατασκευή του φράγματος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η
αδυναμία επικοινωνίας των δύο τμημάτων του ποταμού (που
διαχωρίζει το φράγμα) για τις υδρόβιες μορφές ζωής.

17
Βιβλιογραφία-Πηγές
 Tong David, Classical Dynamics, University of Cambridge, Cambridge
CB3 OBA, UK, (2005).

 Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων-© Παιδαγωγικό

Ινστιτούτο

 Εκπαιδευτικό Σχολικό Σύγγραμμα-Φυσική Γ' Γυμνασίου-Έτος

2001 Διδακτικά Πακέτα Φυσικής Γυμνασίου

 Alekseev, G. N. (1986). Energy and Entropy. Moscow: Mir Publishers.

 Crowell, Benjamin (2011) [2003]. Light and Matter. Fullerton,
California: Light and Matter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1
Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2016.
 Ross, John S. (23 Απριλίου 2002). «Work, Power, Kinetic
Energy» (PDF). Project PHYSNET. Michigan State University.
 Smil, Vaclav (2008). Energy in nature and society: general energetics
of complex systems. Cambridge, USA: MIT Press. ISBN 0-262-19565-
8.
 Walding, Richard· Rapkins, Greg· Rossiter, Glenn (1 Νοεμβρίου
1999). New Century Senior Physics. Melbourne, Australia: Oxford
University Press. ISBN 0-19-551084-4.
 US Geological Survey
 Oracle Thinkqyest Library

Παραπομπές
 allaboutenrgy.gr
 mytexnologia.gr
 e-mc2.gr

18
19