SAĞLIK BĠLĠMLERĠ

FAKÜLTESĠ

HEMġĠRELĠK BÖLÜMÜ

RUH SAĞLIĞI ve HASTALIKLARI

HEMġĠRELĠĞĠ ĠNTERN UYGULAMASI-
HEM 426.1
Dr.Öğr.Üyesi Oya Sevcan ORAK
TEKNOLOJĠ BAĞIMLILIĞI

RUH SAĞLIĞI ve
HASTALIKLARI
HEMġĠRELĠĞĠ ĠNTERN
UYGULAMASI- HEM 426.1
Hafta-10
3
 Bağımlılık Nedir?
KiĢinin kullandığı bir nesne veya
yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü
kaybetmesi ve onsuz bir yaĢam
sürememeye baĢlamasıdır. (Egger ve
Rauterberg, 1996).

4
 Bireyler bir çok maddeye (alkol,
uyuĢturucu vs.)bağımlı durumda
olabilirler. Genellikle bağımlılık
denilince akla sigara, alkol,
uyuĢturucu gibi kimyasal maddeler
gelmektedir ancak bunların yanı sıra
davranıĢ esaslı bağımlılıklar da söz
konusudur. DavranıĢsal (eylemsel)
bağımlılıklar; yeme bağımlılığı, seks
bağımlılığı, alıĢveriĢ bağımlılığı,
oyun bağımlılığı, bilgisayar
bağımlılığı ve internet bağımlılığı vb.
bağımlılıkları kapsar (Günüç, Kayri,
2010).
5
Teknoloji Bağımlılığı

6
 Teknolojinin insan hayatına getirdiği sayısız faydaları
bulunmaktadır. Ancak kiĢinin teknoloji kullanımı üzerinde
kontrolünün kaybolması ve teknolojiyi ölçüsüz, amaçsız ve
sınırsız kullanması çok ciddi zararlara sebep olabilmektedir.
Teknoloji bağımlılığı, her yaĢta görülebilecek bir
bağımlılık türü olmakla birlikte çocuklar ve ergenler en
önemli risk gruplarından birisidir.

7
 Griffiths (1995)’e göre teknolojik
bağımlılıklar; kimyasal olmayan
davranıĢsal bağımlılıklar kapsamında
ele alınmakta olup, insan-makine
etkileĢimine dayanır.
Teknolojik bağımlılıklar kiĢinin etkinlik alanını
sınırlaması bakımından ikiye ayrılır:
• Aktif teknolojik bağımlılık; kiĢinin makinaya
müdahale edebildiği, yönlendirmesi ve
dıĢarıdan bilgi aktarması gerektiği (bilgisayar
oyunları gibi) teknolojilerde kiĢinin aktif olması
ve duyu organlarının koordineli çalıĢması
gerektiği durumlardır.
• Pasif teknolojik bağımlılık; kiĢinin müdahalesi
kısıtlı veya hiç müdahale hakkının olmadığı
teknolojiler (televizyon gibi) olarak ifade edilir.8
(Arısoy, 2009)
Bağımlılığın Belirtileri

Griffiths’e (2013) göre eylemsel

bağımlılıklar da alkol-madde
bağımlılıklarında olduğu gibi
bağımlılığın ana bileĢenleri olan
fiziksel ve psikolojik bağımlılığın
dikkat çekme, duygudurum değiĢimi,
tolerans geliĢtirme, geri gelme,
çatıĢma yaĢama, dikkat çekme ve
geri çekilme belirtileri
bulunmaktadır.(Dinç, 2017).

9
Dikkat Çekme (Zihinsel MeĢguliyet); kiĢinin yaĢamında eylemin,
düĢünce, duygu ve davranıĢ boyutunda bozulmalara neden olacak
Ģekilde hakimiyet kurmasıdır.
Duygudurum DeğiĢimi; herhangi bir aktivitenin bireyin duygu
durumunu belirlemesidir, bu aktivite bir baĢa çıkma stratejisi olarak
görülebilir.
Tolerans GeliĢtirme; aynı etkinin yaratılması için giderek daha fazla
artan aktivite ihtiyacıdır.
Geri Gelme (Nüksetme); yıllarca aktiviteden kaçınma ve aktiviteyi
kontrolden sonra bağımlılığın tekrar en uç düzeyine dönülmesidir.

ÇatıĢma YaĢama; bağımlı kiĢilerin çevresindeki kiĢilerle, iĢ, sosyal

yaĢam, hobiler, ilgiler gibi diğer aktivitelerle ya da kendileriyle olan
içsel çatıĢmalara iĢaret eder.
Geri Çekilme Belirtiler; aktivitenin azalması ya da ortadan kalkması
sonucunda ortaya çıkan hoĢ olmayan, istenmeyen belirtilere iĢaret
eder. 10
 Nasıl Bağımlı Olunur?
Ġlk AĢama (Deneysel Kullanım):
KiĢi herhangi bir Ģekilde bir site,
bir oyun, bir uygulama veya benzer
bir teknoloji ürününden haberdar
olur, onu merak eder ve dener.
Dördüncü AĢama (Bağımlı
Kullanım):
KiĢinin artık kullanmak için herhangi
bir sebebe ihtiyacı yoktur, bütün
zamanını ve eylemlerini sırf
bağlandığı teknoloji ürününe göre
belirler ve o ürüne ayırır.
Ġkinci AĢama (Sosyal Kullanım):
KiĢinin belli bir teknolojik ürünü
devamlı
ve düzenli olarak kullanan bir çevresi
varsa, o çevreye girmek veya grup
içinde kalmak üzere kendisi de
kullanır, grubun gündemine dâhil
olur, dıĢında kalmaktan kurtulur.
Üçüncü AĢama (Operasyonel
Kullanım/ Belli Bir Amaç
Gütmek):
KiĢi zevk almak, problemlerden
kaçmak, boĢ zaman doldurmak, can
sıkıntısından kurtulmak, insanlardan
uzak kalmak gibi bir amaçla bir
11
teknolojik ürünü kullanmaya baĢlar
ve kullanmaya devam eder (Dinç,
 Teknoloji Bağımlılığının
Nedenleri
• Kontrollü kullanıma dair yeterince bilgi olmaması,
• Bağımlılığın sonuçlarının bilinmemesi veya önemsenmemesi,
• BaĢetme yöntemi konusunda bilginin eksikliği,
• Kendinin ve kendi gücünün farkına varamamak,
• Gerçek dünyada sağlanamayan baĢarıyı sanal dünyada
baĢarmaya çalıĢmak,
• Merak,
• Bağımlı arkadaĢ grupları,
• Can sıkıntısı,
• DıĢlanma korkusu,
• Dürtü kontrolsüzlüğü,
• AĢırı içe kapanıklıktan,
• Beğenilmemekten çekinme(özgüven eksikliği),
• Karamsarlık,
• Hedefsizlik,
• Hayatı sevmeyi bilmemek,
12
• SosyalleĢememek,
 Ġnternet Bağımlılığı
Ġnternet bağımlılığı’’ kavramını ilk olarak
1995’te Dr.Goldberg kullanmıĢtır. Goldberg DSM
sistemini eleĢtirmek amacıyla DSM-IV’te yer alan
madde bağımlılığı ölçütlerini, kontrol edilemeyen
internet kullanımına uyarlamıĢtır. Young (1998) da
patolojik kumar oynama ölçütlerini temel alarak
internet bağımlılığı ölçütlerini belirlemiĢtir. Bu
konuda ‘’internet bağımlılığı’’ terimini
çalıĢmalarında kullanmaya baĢlayan
Goldberg(1995) ve Young(1998) daha sonraları
‘’patolojik internet kullanımı’’ kavramını
kullanmıĢlardır (Tahiroğlu ve ark, 2010).
13
 Young, internet bağımlılığı tanısı konulabilmesi için
tanımlanan sekiz ölçütten beĢinin karĢılanmasını yeterli
görmüĢtür.

Young’un internet bağımlılığı ölçütleri:

1. Ġnternet ile ilgili aĢırı zihinsel uğraĢ (sürekli olarak
interneti düĢünme, internette yapılan aktivitelerin hayalini
kurma, internette yapılması planlanan bir sonraki etkinliği
düĢünme, vb.),
2. Ġstenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda
internet kullanma gereksinmesi duyma,
3. Ġnternet kullanımını kontrol etme, azaltma ya da
tamamen bırakmaya yönelik baĢarısız giriĢimlerin olması,
4. Ġnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen
kesilmesi durumunda huzursuzluk, çökkünlük veya
kızgınlık hissedilmesi, 14
5. BaĢlangıçta planlanandan daha uzun süre internette
kalma,
6. AĢırı internet kullanımı nedeniyle aile, okul, iĢ ve
arkadaĢ çevresiyle sorunlar yaĢama, eğitim veya kariyer
ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme,
7. BaĢkalarına (aile, arkadaĢlar, terapist, vb.) internette
kalma süresi ile ilgili yalan söyleme,
8. Ġnterneti sorunlardan kaçmak veya olumsuz
duygulardan (örneğin, çaresizlik, suçluluk, çökkünlük,
kaygı) uzaklaĢmak için kullanma. (ġenormancı ve ark,
2010)

15
 Sonuç Olarak;
• Teknolojik araçlar ödül veya ceza aracı olarak
kullanılmamalıdır. Çünkü bu gibi davranıĢlar, teknolojik
araçları çocukların gözünde daha önemli bir yere
getirebilir.
• Ebeveynler, etkinlik ve hobiler edinmesi için çocuklara
yardımcı olmalıdır. Böylelikle teknolojik araçlara ayrılan
uzun zamanın önüne de geçilebilir.
• Ebeveynler çocuklarına nazaran teknoloji kullanımı
bilgisi ve alıĢkanlıkları bakımından çok daha geri
seviyelerde olabilirler ancak ebeveyn çocuklar için
uygun olmayan programları/oyunları, çocuklara
izletmeme/oynatmama hususunda denetimi elden
bırakmamalı, seçici ve kararlı davranmalıdır.
• Teknolojik araçlarla ilgilenme süresi için evdeki her
bireye kısıtlama getirilmelidir. Teknolojinin ailece birlikte
geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini
almasına izin verilmemelidir. (Karakurt, 2015) 16
 KAYNAKÇA
• ALPTEKĠN, PEKTEKĠN(2016).Üniversite Öğrencilerinde Mobil
Cihazlarda Kullanım Bağımlılığı Ve Rehabilitasyon AraĢtırması, , 2016
Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.263-269.
• ARDIÇ, YALÇIN, GÖZDE, DAġ, ESĠN(2016). Adölesanların Sağlıklı
YaĢam Biçimi DavranıĢları Ġle Dijital Oyu DavranıĢları Arasındakı ĠliĢki,
2016 Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.247-256.
• ARISOY, Ö. (2009). Ġnternet Bağımlılığı ve Tedavisi, Psikiyatride Güncel
YaklaĢımlar, 1,55-67.
• BALANTEKĠN, Y.(2009).10-14 YaĢ Arası Çocuklarda Televizyon
Bağımlılığı Üzerine Bir AraĢtırma. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ
Üniversitesi, Bursa.
• BAYRAK, B.(2017).Ġstanbul’da Bir Grup Ergen Üzerinde Cep
Telefonundan Ayrı Kalma Korkusu(Nomofobi), Bağlanma Özellikleri,
Ruhsal Ve DavranıĢsal Sorunlar Arasındaki ĠliĢkisinin Ġncelenmesi,
Ġstanbul Aydın Üniversitesi.
• BOZKURT, ġAHĠN, ZOROĞLU (2016).Ġnternet bağımlılığı: Güncel bir
gözden geçirme,ÇağdaĢ tıp dergisi,235-247.
• CENGĠZ, GÜLġEN, BĠLGĠL, KOLCU (2016).Ġnönü Üniversitesi Sağlık 17
Bilimleri Fakültesi Odyoloji Bölümü, Cep Telefonu Ve Baz