30/9/2017

Τοποθετείστε/επιλέξτε τα οργανίδια του ζωικού κυττάρου.

Διαγράψτε όσα δεν ανήκουν στο ζωικό κύτταρο
Κυτταρική μεμβράνη
Κυτταρική μεμβράνη
Πυρήνας
Κυτταρόπλασμα
Μιτοχόνδρια
Ενδοπλασματικό δίκτυο
Πυρήνας Αδρό Ε.Δ.
Το κύτταρα (συνέχεια) Λείο Ε.Δ. Χλωροπλάστες

Δομή και λειτουργία μυικών κυττάρων Χλωροπλάστες

Μιτοχόνδρια
Κυτταρικό τοίχωμα

Ενδοπλασματικό δίκτυο
2η Διάλεξη Αδρό Ε.Δ.
Κυτταρικό τοίχωμα Λείο Ε.Δ.
Κυτταρικές λειτουργίες και άσκηση
(Γ’ Έτος) Κυτταρόπλασμα

Κ. Δίπλα, Ph.D.
Επικ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ Σερρών ΑΠΘ
Ζωικό Κύτταρο

Το ενδοπλασματικό δίκτυο
Διαφορές ζωικών - φυτικών κυττάρων στη σε δράση
Βασική Δομή Πρωτεΐνη

Ζωικό Φυτικό Ε.Δ. Μεμβράνη

Κυτταρική Μεμβράνη
Golgi
Κυτταρόπλασμα
Πυρήνα
Μιτοχόνδρια
Χλωροπλάστες X Παράδειγμα συνεργασίας των οργανιδίων, με πολύ απλά λόγια:
Ενδοπλασματικό δίκτυο Το Αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο (Ε.Δ.) έχει ριβοσώματα κοντά στη μεμβράνη του.
X Το ριβόσωμα «αναλαμβάνει» να συγκεντρώσει τα κατάλληλα αμινοξέα και να «φτιάξει» μικρές
Κυτταρικό τοίχωμα
αλυσίδες, τις οποίες προωθεί στο ενδοπλασματικό δίκτυο. Οι μικρές αλυσίδες ενώνονται σε
Παραγωγή ενέργειας μεγαλύτερες και δομείται η πρωτεϊνη. Στη συνέχεια το αδρό Ε.Δ. τοποθετεί την Πρωτεϊνη σε
Σύνθεση σακχάρων X κυστίδιο και τη στέλνει στο Golgi για τελική επεξεργασία .

Κυτταρικές λειτουργίες
• Οι βιολογικοί οργανισμοί έχουν την ικανότητα να
προσαρμόζονται σε ερεθίσματα και να μεταβάλλουν τις
βιοχημικές τους διαδικασίες, όταν υφίστανται στρες. • Τα κύτταρα αντιδρούν στο στρες μεταβάλλοντας
▫ το μέγεθος,
▫ τη δομή και
▫ τη λειτουργία τους.
• Κάποιες μεταβολές, τουλάχιστον σε αρχικό
επίπεδο, είναι ευεργετικές για το κύτταρο, το μυ
και τον οργανισμό
▫ υπερτροφία, υπερπλασία
• Κάποιες μεταβολές αρνητικές
▫ ατροφία, υποπλασία

1
 30/9/2017

Φυσιολογική Υπερτροφία
Αυξημένες λειτουργίες του κυττάρου
• Αύξηση στις λειτουργικές διαδικασίες
επιφέρουν 2 είδη προσαρμογών
▫ Αύξηση στο μέγεθος του κυττάρου:
 υπερτροφία
▫ Αύξηση στον αριθμό των κυττάρων :
 υπερπλασία
• Αποτέλεσμα αύξηση στο μέγεθος και στο βάρος
των οργάνων/ του ιστού

Υπερτροφία σκελετικού μυός μετά από προπόνηση με αντιστάσεις

Παθολογική υπερτροφία σε επίπεδο Παθολογική υπερτροφία σε

κυττάρου επίπεδο οργάνου
Μυοκάρδιο από ασθενή με υπέρταση

Φυσιολογική καρδιά Υπέρταση

Αριστερή κοιλία

Το μυοκάρδιο με υπερτροφία μετά από χρόνια υπέρταση

Υπερπλασία Φυσιολογική υπερπλασία

• Αύξηση αριθμού κυττάρων όχι μεγέθους
▫ Πχ.
 Αύξηση στήθους κατά την εφηβεία ή την
εγκυμοσύνη
 Ήπαρ μετά από εκτομή
▫ Παθολογική κατάσταση
 Ενδομήτριο λόγω ορμονικών διαταραχών

Ενδομήτριο κατά τη διάρκεια του κύκλου

2
 30/9/2017

Φυσιολογική υπερπλασία Ατροφία

π.χ. εγκυμοσύνη
• Μείωση στο μέγεθος του οργάνου λόγω
▫ Μείωσης μεγέθους κυττάρου και
▫ αριθμού κυττάρων
• Φυσιολογική ατροφία
▫ Ο θυμός αδένας κατά την ενηλικίωση
Μήτρα εγκύου ▫ Μήτρα και όρχεις με γήρανση
• Παθολογική ατροφία
Φυσιολογική μήτρα ▫ Ισχαιμία
▫ Αχρησία
▫ «πείνα»

Νεοπλασία Τα μυικά κύτταρα –

• Μεγάλη ανάπτυξη μη-φυσιολογικού ιστού δομή, λειτουργία και
• Όγκος προσαρμογές από προπόνηση
• Καλοήθης ή κακοήθης

Διαφορετικά Χαρακτηριστικά

3 είδη μυών Γραμμωτός μυς

βουλητική σύσπαση

• Σκελετικός μυς
• Καρδιακός μυς
• Λείος μυς Μη βουλητική σύσπαση
Σκελετικός μυς

Διαφορετικό τρόπο
σύσπασης
Καρδιακός μυς

Καρδιακό
Λείος μυς κύτταρο

3
 30/9/2017

Πυρήνας Γραμμώσεις

Γραμμώσεις

Πυρήνας
Εικόνα vs. Φωτογραφία

Σκελετικού μυός Εικόνα vs. Φωτογραφία

Καρδιακού μυός

Τα κύτταρα δεν είναι όλα ίδια Σκελετικός μυς

Μεμβράνη
Μυική
μυς ίνα

Μυοϊνίδιο

Μυονημάτιο

Σαρκομέρια

Μυϊκή ίνα = Το Μυϊκό κύτταρο
Μυϊκή ίνα
Η Μυϊκή Ίνα περιέχει:
• Κυτταρική Μεμβράνη –
– Στο μυ γνωστή και ως
«Σαρκείλημμα»
• Πολλούς πυρήνες (DNA) Σαρκείλημα

• Άκρη του κυττάρου

(περιφέρεια)
• Μιτοχόνδρια –
– στο μυ γνωστά και ως
σαρκοσώματα

Μιτοχόνδρια

4
 30/9/2017

Μυϊκή ίνα Σαρκομέρια

Σαρκομέριο
• Κυτταρόπλασμα – • Ενώνονται & σχηματίζουν
▫ στο μυ γνωστή και ως σαρκόπλασμα μυοϊνίδια
• Ενδοπλασματικό δίκτυο – • Περιέχουν Ακτίνη (λεπτό
▫ Στο μυ γνωστή και ως σαρκοπλασματικό δίκτυο νημάτιο) και Μυοσίνη (παχύ
νημάτιο)
• Πολλά εσωτερικά ινίδια -> μυοϊνίδια –
• Είναι υπεύθυνα για τη μυϊκή
• Τα μυοϊνίδια περιέχουν σαρκομέρια
σύσπαση
Μυοϊνίδιο

Video «muscle fiber sarcomere»

MUSCULAR SYSTEM
ANATOMY:Muscle fiber with
sarcomere model description

Σαρκομέρια Ιδιότητες των σκελετικών κυττάρων

Μπορούν να
• Ακτίνη (λεπτό νημάτιο) • συσπαστούν
• μετατρέψουν τη χημική ενέργεια του ATP σε μηχανική
• Φωτογραφία από
• αντιδρούν σε ερέθισμα (διέγερση ηλεκτρική, χημική κλπ.)
Καρδιομυοκύτταρα
• είναι ελαστικά.
εμβρυικών βλαστικά
κυττάρων

These cardiomyocytes are derived from embryonic stem cells.

Actin (green) and sarcomeric α-actinin (red) are immunolabeled with
Alexa 488-phalloidin and GAM-546/anti- α-actinin, respectively. DAPI
stains DNA blue.
Cells were imaged with a Zeiss LSM 510 live scanning confocal
microscope.

Συσταλτές Πρωτεΐνες του μυός

 Αριθμός μυϊκών ινών • Κυριώτερες συσταλτές πρωτεϊνες
▫ μυοσίνη,
 εξαρτάται από γενετικούς κυρίως παράγοντες, ▫ ακτίνη,
▫ τροπομυοσίνη (75% μυός)
 αλλά
▫ τροπονίνη
 μπορεί να τροποποιηθεί με άσκηση.
▫ & ~24 άλλες πρωτεΐνες.

Μυοσίνη (Thick filament)

Μυοσίνη (Thick filament)

Μυοσίνη σε επαφή με ακτίνη για μικρό

χρονικό διάστημα για σύσπαση.

5
 30/9/2017

Μυοσίνη Ισομορφές της μυοσίνης

(διαφορετικές μορφές)
Ταχύτητα σύσπασης Μεταβολισμό

• Στον άνθρωπο κυρίως 3:

▫I Βραδείας συστολής οξειδωτικές

▫ IIa
Είναι μία από τις μεγαλύτερες πρωτεϊνες ▫ IId/x Ταχείας συστολής γλυκολυτικές
Αποτελείται από 6 υπομονάδες
2 μεγάλες (βαριές πεπτιδικές αλυσίδες)
4 μικρότερες (ελαφριές αλυσίδες)
Δικέφαλη σφαιρική περιοχή (βαριά με Διαχωρισμός ανάλογα με τα φυσιολογικά και τα βιοχημικά χαρακτηριστικά τους.
τυλιγμένη ελαφριά) με μακρυά ουρά (2 βαριές
σχηματίζουν έλικα).

Rayment et al. (1993) Science 261: 50-58

33
Είδη μυϊκών ινών – διαφορές στην ταχύτητα σύσπασης,
δύναμη συστολής, κόπωση & μεταβολισμό
Βραδείας Ενδιάμεσες Ταχείας ΙΙχ
Οξειδωτικές οξειδογλυκολυτικές γλυκολυτικές
Μέγεθος
κινητικού
νευρώνα

οξειδωτικές μυικές ινές Γλυκολυτικές μυικές ινές

Επιστράτευση
Αργή σύσπαση Γρήγορη σύσπαση
Αναερόβιες διαδικασίες Ένταση Χαμηλή –υψηλή Μεσαία χαμηλή-υψηλή Μεσαία-υψηλή
Αερόβιες διαδικασίες
Ισχύς άσκησης
Αντοχή
Πολλά μιτοχόνδρια (ερυθρές) Λιγότερα μιτοχόνδρια
(Λευκές)

Φυσιολογικές
Είδη Μυικών ινών λειτουργίες
ανάλογα με την ταχύτητα συστολής τους Μεταβολικά Χαρακτηριστικά μυικών ινών

Τύπος Ι Τύπος ΙΙα Τύπος ΙΙx

# Μιτοχονδρίων Πολλά Μέτρια Λίγα

Μεταβολικός χαρακτήρας Οξειδωτικός Ενδιάμεσος Γλυκολυτικός
Γλυκολυτικά ένζυμα Χαμηλή Υψηλή Υψηλή
(δραστηριότητα)
Τύπος Ι (βραδείας)
Οξειδωτικά ένζυμα Υψηλή Υψηλή Χαμηλή
(δραστηριότητα)

Γλυκολυτικά ένζυμα

40msec
Τύπος ΙΙβ (ταχείας) Οξειδωτικά ένζυμα
Τύπος ΙΙα (ενδιάμεσες) Μεταβολικές
λειτουργίες

6
 30/9/2017

Επιστράτευση μυικών ινών

Ποσοστό μυικών ινών ανάλογα με δύναμη/ βάρος

• Ανάλογα με το μυ
▫ Υποκνημίδιο -> 70% τύπο Ι (σταθεροποίηση σώματος)
▫ Μάτι -> 80% τύπο ΙΙ.
▫ Έξω πλατύς
 Μαραθωνοδρόμος ->80% τύπου Ι
 Ελίτ σπρίντερς ->60% τύπου ΙΙ

Για μεγαλύτερη δύναμη

συστολής απαιτείται
Frank Shorter: 1972 Olympic marathon μεγαλύτερη «επιστράτευση
champion
μυϊκών ινών

Ικανότητα σκελετικού μυός για προσαρμογές – Με προπόνηση μεταβολές στη μορφολογία

Πλαστικότητα/Ευπλασία και στη λειτουργία των κυττάρων
• Προπόνηση
• Ακινησία

• Μεταβολές
▫ Μέγεθος μυός και σύνθεση μυικών ινών
▫ Πυκνότητα τριχοειδών αγγείων.
▫ Μεταβολική ικανότητα

The Journal of Experimental Biology 2006,

209, 2239-2248,

Μεταβολές στη μορφολογία και στη λειτουργία των κυττάρων με προπόνηση

αντοχής

Functional, structural and molecular plasticity of mammalian skeletal muscle in response to exercise stimuli

The Journal of Experimental Biology 2006, 209, 2239-2248,