Ανατομία

Διδάσκων: Αθανάσιος Τσιόκανος

Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού

Ενότητα 1: Κύτταρο – Φυσιολογία

 Σκοποί ενότητας
• Σκοπός της ενότητας να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
του ανθρώπινου κυττάρου.

Περιεχόμενα ενότητας

• Γενικά
• Κυτταρική δομή
• Κυτταρική μεμβράνη
• Κυτταρόπλασμα
• Οργανίδια του κυτταροπλάσματος
• Πυρήνας
• Λειτουργίες του κυττάρου
• Κύκλος ζωής του κυττάρου
3
 Γενικά
• Το κύτταρο είναι η βασική δομική και λειτουργική μονάδα της
ζωής.
• Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν 50 με 100
τρισεκατομμύρια κύτταρα.
• Το μέγεθος του κυττάρου διαφέρει ανάλογα με το είδος και τον
ιστό που ανήκει (4-40 μ., 1 μ = 10-3 mm). Υπάρχουν και κύτταρα
με μεγάλο μήκος (μυϊκά, νευρικά).
• Υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί τύποι κυττάρων στον
ανθρώπινο οργανισμό. Το σχήμα τους είναι ανάλογο της
λειτουργίας τους (κυλινδρικό, ατρακτοειδές, πολυεδρικό,
αστεροειδές, κλπ).
• Οι κυτταρικές δομές δημιουργούνται από μεγαλομοριακές
ουσίες (πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες, νουκλεϊνικά οξέα, λιπίδια).
4

Γενικά
• Όλα τα κύτταρα προέρχονται από το ίδιο αρχικό κύτταρο, το
ζυγωτό (γονιμοποιημένο ωάριο).
• Στη διάρκεια της εξέλιξής τους τα κύτταρα σιγά-σιγά
μεταμορφώνονται και εξειδικεύονται (κυτταρική
διαφοροποίηση), αποκτούν την ικανότητα να επιτελούν μόνο
ειδικές λειτουργίες, με μεγάλη όμως αποδοτικότητα.
• Τα αδιαφοροποίητα αρχέγονα κύτταρα παρουσιάζουν πολλές
λειτουργίες με μικρή αποτελεσματικότητα.
• Στη διάρκεια της ζωής τους τα κύτταρα καταστρέφονται και
αναπαράγονται. Τα κύτταρα με μικρό βαθμό διαφοροποίησης
(π.χ. επιθηλιακά) έχουν μεγάλη αναγεννητική ικανότητα, ενώ
μικρή τα κύτταρα με υψηλή διαφοροποίηση (μυϊκά, νευρικά,
κλπ). 5
 Κυτταρική δομή
• Τρία κύρια μέρη: κυτταρική ή πλασματική μεμβράνη,
κυτταρόπλασμα με τα οργανίδια, πυρήνας.

Κυτταρική μεμβράνη

• Σχηματίζει το όριο του κυττάρου από το εξωτερικό περιβάλλον.

• Το μοντέλο του ρευστού μωσαϊκού αναπαριστά την πλασματική μεμβράνη ως μία
διπλοστοιβάδα λιπιδικών μορίων (φωσφολιπίδια, χοληστερόλη και γλυκολιπίδια),
με μόρια των πρωτεϊνών να βρίσκονται εμβυθισμένα μέσα σε αυτή.
• Παρουσιάζει προεξοχές και εγκολπώσεις. Οι προεξοχές (μικρολάχνες) αυξάνουν
τη δραστική επιφάνεια του κυττάρου. Οι εγκολπώσεις είναι υπεύθυνες για τη
φαγοκυττάρωση και την κυτταροποσία. Επίσης παρουσιάζει πόρους (είσοδος και
έξοδος ουσιών στο κύτταρο). 7
 Κυτταρική μεμβράνη

• Λειτουργίες:
• Η πλασματική μεμβράνη λειτουργεί ως εύθραυστος φραγμός που προστατεύει το
περιεχόμενο του κυττάρου. Καθορίζει τι εισέρχεται στο κύτταρο και τι εξέρχεται
από αυτό (εκλεκτική διαπερατότητα).
• Μερικές πρωτεΐνες της πλασματικής μεμβράνης λειτουργούν ως υποδοχείς για
εξωκυττάρια σηματοδοτικά μόρια. Δέχονται ορμονικά ή άλλα ερεθίσματα με
σκοπό τη ρύθμιση του μεταβολισμού και τη γενικότερη λειτουργία του κυττάρου,
καθώς και τη συνεργασία του με άλλα κύτταρα. 8

Κυτταρόπλασμα

• Γνωστό και ως κυττοσόλιο, είναι ένα παχύρευστο υγρό που περιέχει νερό,
διαλυμένα ιόντα και ένζυμα. Τα κυτταροπλασματικά οργανίδια και τα έγκλειστα
και άλλα συστατικά πλέουν μέσα στο κυττοσόλιο. 9
 Κυτταρόπλασμα
• Τα οργανίδια είναι:
• Το Ενδοπλασματικό δίκτυο
(αδρό και λείο)
• Τα Ριβοσώματα
• Η Συσκευή Golgi
• Τα Μιτοχόνδρια
• Τα Λυσοσώματα

• Κυτταροπλασματικά έγκλειστα: πρόσκαιρα συστατικά με ή χωρίς μεμβράνη.

Περιέχουν χρωστική, λιπίδια και υδατάνθρακες.
• Κυτταροσκελετός: (κεντροσωμάτιο, μικροσωληνίσκοι, μικρονημάτια, ενδιάμεσα
νημάτια). Αυτά τα συστατικά δεν περιβάλλονται από μεμβράνη και δεν
συμμετέχουν στον μεταβολισμό του κυττάρου. Ονομάζονται κυτταροσκελετός
και λειτουργούν ως ένα δυναμικό στηρικτικό πλέγμα μέσα στο κυτταρόπλασμα.
10

Το ενδοπλασματικό δίκτυο

• Σύστημα από σωληνοειδείς και επίπεδες μεμβρανώδεις

κύστεις. Ανάλογα με το αν υπάρχουν ή όχι ριβοσώματα
προσκολλημένα στην εξωτερική επιφάνεια της μεμβράνης του
διακρίνεται σε αδρό και λείο αντίστοιχα.
11
 Το ενδοπλασματικό δίκτυο

• Αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο: Εδώ, λόγω της παρουσίας

ριβοσωμάτων, παράγονται πρωτεΐνες.
• Λείο ενδοπλασματικό δίκτυο: Χρησιμεύει για διάφορες
ενζυμικές αντιδράσεις, για τη βιοσύνθεση λιποειδών και ως
χώρος αποθήκευσης ασβεστίου στα μυϊκά κύτταρα.
12

Τα ριβοσώματα

• Αποτελούνται από ριβονουκλεϊνικό οξύ (RNA). Είναι είτε

προσκολλημένα στο ενδοπλασματικό δίκτυο είτε ελεύθερα
μέσα στο κυτταρόπλασμα.
• Είναι ο τόπος της πρωτεϊνοσύνθεσης

13
 H συσκευή Golgi

• Σύστημα από πεπλατυσμένες κοίλες μεμβρανώδεις κύστεις.

• Λειτουργεί σε συνδυασμό με το ενδοπλασματικό δίκτυο. Οι μακρομοριακές
ουσίες (δηλαδή οι πρωτεΐνες) που προέρχονται από το ενδοπλασματικό δίκτυο
εισέρχονται στη συσκευή Golgi όπου υφίστανται τροποποίηση,
«πακετάρονται» και μεταφέρονται προς την κυτταρική μεμβράνη. Παράλληλα
η συσκευή Golgi συνθέτει ορισμένους υδατάνθρακες
14

Τα μιτοχόνδρια

• Έχουν σχήμα φασολιού.

Περιβάλλονται από διπλή
μεμβράνη: εσωτερική και
εξωτερική. Η εσωτερική φέρνει
πολλές πτυχώσεις. Έχουν δικό
τους γενετικό υλικό (DNA) και
άρα είναι ημιαυτόνομα.
Ποικίλουν σε αριθμό από
κύτταρο σε κύτταρο, ανάλογα με
τις ενεργειακές ανάγκες του
κυττάρου.
• Είναι τα «ενεργειακά
εργοστάσια» του κυττάρου.
15
 Τα λυσοσώματα

• Μεμβρανώδεις σάκοι που περιέχουν υδρολυτικά ένζυμα.

• Πέπτουν ξένα σώματα και φθαρμένα τμήματα κυττάρων.
Αποτελούν το ενδοκυττάριο πεπτικό σύστημα.

16

Μικροϊνίδια, ενδιάμεσα ινίδια,

μικροσωληνίσκοι

• Ινίδια πρωτεΐνης, που διαφέρουν ως προς τη διάμετρό τους: τα

μικροϊνίδια είναι τα μικρότερα και οι μικροσωληνίσκοι τα
μεγαλύτερα.
• Αποτελούν τον κυτταρικό σκελετό που στηρίζει το κύτταρο. 17
 Κεντροσωμάτιο

• Βρίσκεται στο κέντρο του κυττάρου (κοντά στον πυρήνα) και έχει
την μορφή ενός ή δύο κοκκίων.
• Οργανώνει τους μικροσωληνίσκους για να σχηματίσουν την
μιτωτική άτρακτο. 18

Πυρήνας

• Περιβάλλεται από την πυρηνική μεμβράνη και περιέχει: τον

πυρηνίσκο (ή πυρήνιο), το πυρηνόπλασμα και το γενετικό υλικό
(DΝΑ). Το γενετικό υλικό του κυττάρου γίνεται ορατό μονάχα κατά
την κυτταρική διαίρεση που συμπυκνώνεται σε χρωμοσώματα.
• Είναι το κέντρο ελέγχου του κυττάρου. Ελέγχει τις χημικές
αντιδράσεις του κυττάρου και την αναπαραγωγή του. 19
 Πυρήνας

• Η πυρηνική μεμβράνη είναι εκλεκτικά διαπερατή. Διαθέτουν πυρηνικούς

πόρους που επιτρέπουν τη διέλευση μεγάλων μορίων, όπως είναι το RNA και οι
πρωτεΐνες προς το εσωτερικό ή το εξωτερικό του πυρήνα. Η πυρηνική μεμβράνη
αποτελεί τη συνέχεια του αδρού ενδοπλασματικού δικτύου.
• Ο πυρηνίσκος περιέχει αντίγραφα των γονιδίων που κωδικοποιούν το
ριβοσωμικό RNA. Οι πυρηνίσκοι παράγουν τις υπομονάδες των ριβοσωμάτων.
20

Χρωματίνη και
χρωμοσώματα

• Το κάθε νουκλεοτίδιο
αποτελείται από ένα
σάκχαρο, μια φωσφορική
ρίζα και μια από τις
αζωτούχες βάσεις: θυμίνη,
αδενίνη, κυτοσίνη,
γουανίνη.
21
 Χρωματίνη και
χρωμοσώματα

22

Βασικές λειτουργίες του κυττάρου

• Μεταβολισμός: Επεξεργασία των πρώτων υλών (γλυκόλυση, οξείδωση)

και παραγωγή ενέργειας.
• Κίνηση: Εμφανίζεται μόνο σε ορισμένα κύτταρα.
• Ερεθιστικότητα: Η ικανότητα καθορισμένης αντίδρασης σε διάφορα
εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα (έκκριση ουσιών, απομάκρυνση, κλπ.).
• Ανάπτυξη: Ο πολλαπλασιασμός των οργανιδίων του κυττάρου και όχι η
φαινομενική ανάπτυξή του με διόγκωση ή αποθήκευση ουσιών
(αποθήκευση λίπους, γλυκογόνου).
• Πολλαπλασιασμός: Συντελείται με τη μίτωση. Ειδικός τρόπος
πολλαπλασιασμού είναι η μείωση, που συντελείται στα γεννητικά
κύτταρα.

23
 Ο κύκλος ζωής του κυττάρου

• Μεσόφαση: η φάση στην οποία δεν υπάρχει διαίρεση

• Η κυτταρική διαίρεση συντελείται με τη μίτωση και την κυτταροκίνηση.
• Μίτωση: η διχοτόμηση του πυρήνα σε 4 στάδια (Πρόφαση, μετάφαση,
ανάφαση, τελόφαση)
• Πρόφαση: εμφανίζονται οι χρωματίδες, εξαφανίζεται η πυρηνική μεμβράνη,
σχηματίζεται η μιτωτική άτρακτος. 24

Ο κύκλος ζωής του κυττάρου

• Μετάφαση: οι χρωματίδες ευθυγραμμίζονται με τον ισημερινό του κυττάρου

• Ανάφαση: οι χρωματίδες σχήματος V έλκονται προς αντίθετες κατευθύνσεις
• Τελόφαση: η χρωματίνη αποσυσπειρώνεται και ο πυρήνας ανασχηματίζεται.
• Η μίτωση διαμοιράζει τα διπλασιασμένα χρωμοσώματα στους δύο
θυγατρικούς πυρήνες.
• Η κυτταροκίνηση: (μετά τη μίτωση) η διχοτόμηση σε δύο νέα κύτταρα 25
 Βιβλιογραφία

• Marieb, Wilhelm, Mallatt. (2018). Ανατομία. Ιατρικές

Εκδόσεις Λαγός Δημήτριος.
• Peggy A. Houglum (2016). Brunnstrom’s Κλινική
Κινησιολογία. Εκδόσεις Παρισιάνου.
• Anne M. Gilroy (2019). Ανατομία του Ανθρώπου. Εκδόσεις
Ιωάννης Κωνσταντάρας.
• Μπαλτόπουλος. (2016). Ανατομική του ανθρώπου – Δομή
και λειτουργία. Human Kinetics, Champaign, IL.

26

Διάλεξη 2: Οστά του κρανίου – ανατομικοί άξονες και

επίπεδα κίνησης
 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη οστική δομή του
ανθρώπινου κρανίου. Επίσης βασικές γνώσεις
γύρω από τους άξονες και τα επίπεδα κίνησης
στο ανθρώπινο σώμα και την ονοματολογία
των κινήσεων των διαφόρων μελών του.

Περιεχόμενα διάλεξης

• Γενικά
• Εγκεφαλικό κρανίο
• Προσωπικό κρανίο
• Ανατομική θέση του ανθρώπου
• Επίπεδα κίνησης
• Άξονες κίνησης
• Ονοματολογία κινήσεων των μελών του
σώματος
3
 Γενικά

• Το κρανίο του ανθρώπου διακρίνεται σε εγκεφαλικό και σε

προσωπικό.
• Το εγκεφαλικό κρανίο υποδιαιρείται στο θόλο και στη βάση και
προστατεύει τον εγκέφαλο. Η άνω επιφάνεια είναι κυρτή, τα
οστά είναι λεπτά. Το κρανίο, όπως το κέλυφος του αυγού, είναι
ιδιαίτερα ανθεκτικό για το βάρος του. 4

Εγκεφαλικό κρανίο

• Τα 8 οστά του εγκεφαλικού κρανίου είναι:

• Τα 2 βρεγματικά και τα 2 κροταφικά (διφυή)
• Τα 4 μονοφυή: μετωπιαίο, ινιακό, σφηνοειδές, ηθμοειδές 5
 Εγκεφαλικό κρανίο

• Τα 8 οστά του εγκεφαλικού κρανίου είναι:

• Τα βρεγματικά και τα κροταφικά (διφυή)
• Τα 4 μονοφυή: μετωπιαίο, ινιακό, σφηνοειδές, ηθμοειδές 6

Οπίσθια άποψη

• Σχεδόν όλα τα οστά του συντάσσονται μεταξύ τους με ραφές

που δεν διαθέτουν κινητικότητα.
7
 Βάση του κρανίου

Προσωπικό κρανίο

• Τα 14 οστά του προσωπικού κρανίου είναι:

• Τα μονοφυή: της κάτω γνάθου και της ύνιδας
• Τα διφυή: οστά της άνω γνάθου, οι κάτω ρινικές κόγχες, τα
ζυγωματικά, τα ρινικά και τα δακρυϊκά 9
 Προσωπικό κρανίο

• Τα 14 οστά του προσωπικού κρανίου είναι:

• Τα μονοφυή: της κάτω γνάθου και της ύνιδας
• Τα διφυή: οστά της άνω γνάθου, οι κάτω ρινικές κόγχες, τα
ζυγωματικά, τα ρινικά και τα δακρυϊκά 10

Προσωπικό κρανίο

• Η ρινική κοιλότητα και οι οφθαλμικοί κόγχοι είναι περίπλοκες

περιοχές του κρανίου, καθεμία από τις οποίες σχηματίζεται
από πολλά οστά. 11
 Προσωπικό κρανίο

• Τα 2 ρινικά σχηματίζουν τη ράχη της μύτης

• Τα 2 δακρυϊκά σχηματίζουν ένα τμήμα του έσω πλαγίου
τοιχώματος του οφθαλμικού κόγχου 12

Προσωπικό κρανίο

• Τα 2 ζυγωματικά σχηματίζουν το «μήλο» και ένα τμήμα του

οφθαλμικού κόγχου
• ΟΙ 2 κάτω ρινικές κόγχες σχηματίζουν ένα τμήμα των πλαγίων
τοιχωμάτων της ρινικής κοιλότητας 13
 Προσωπικό κρανίο

• Η κάτω γνάθος σχηματίζει τη σιαγόνα

• Η Ύνιδα σχηματίζει το κάτω τμήμα του ρινικού διαφράγματος
• Οι 2 άνω γνάθοι σχηματίζουν την άνω γνάθο και κάποια
τμήματα της σκληρής υπερώας, των οφθαλμικών κόγχων και
των τοιχωμάτων των ρινικών κοιλοτήτων 14

Ανατομική θέση του ανθρώπου

15
 Επίπεδα αναφοράς
στο ανθρώπινο
σώμα

16

Άξονες αναφοράς στο

ανθρώπινο σώμα

17
 Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα

18

Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα

19
Ονοματολογία κινήσεων
στο ανθρώπινο σώμα

20

Ονοματολογία κινήσεων
στο ανθρώπινο σώμα

21
 Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα

22

Διάλεξη 3: Ιστοί - όργανα

 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
των τεσσάρων κύριων ιστών του ανθρώπινου
σώματος και να ορίσει την έννοια των
οργάνων.

Περιεχόμενα διάλεξης

• Γενικά
• Επιθηλιακός ιστός
• Συνδετικός ιστός
• Μυϊκός ιστός
• Νευρικός ιστός

3
 Γενικά
• Οι ιστοί είναι αθροίσματα κυττάρων που έχουν την ίδια
κατασκευή και επιτελούν την ίδια λειτουργία.
• Υπάρχουν 4 βασικά είδη ιστών:
• Ο επιθηλιακός ή επιθήλιο (καλυπτικός και αδενικός)
• Ο συνδετικός (ιδίως συνδετικός, συνδετικός με ειδικές
ιδιότητες, στηρικτικοί συνδετικοί ιστοί)
• Ο μυϊκός (λείες και γραμμωτές ίνες)
• Ο νευρικός

• Τα όργανα σχηματίζονται από τη συμμετοχή πολλών ιστών από

τους οποίους ο ένας υπερέχει (πρωτεύων ή κύριος) και
χαρακτηρίζει την ιδιαίτερη λειτουργία του οργάνου. Οι
υπόλοιποι είναι δευτερεύοντες. 4

Γενικά
• Πολλά όργανα μαζί εξυπηρετούν την ίδια βασική λειτουργία
του οργανισμού, και αποτελούν ένα οργανικό σύστημα.
• Τα συστήματα διακρίνονται σε:
• Ερειστικό
• Μυϊκό
• Αναπνευστικό
• Πεπτικό
• Κυκλοφορικό
• Νευρικό
• Ουροποιητικό
• Γεννητικό
• Σύστημα ενδοκρινών αδένων
• Καλυπτήριο (ή καλυπτικό)
5
 Επιθηλιακός ιστός
• Τα επιθήλια είναι στρώματα κυττάρων που καλύπτουν τις
επιφάνειες του σώματος και επενδύουν τις κοιλότητές του.
• Τα επιθήλια σχηματίζουν επίσης τους περισσότερους αδένες τους
οργανισμού.
• Τα επιθήλια εντοπίζονται στο όριο ανάμεσα σε δύο διαφορετικά
περιβάλλοντα.
• Στις λειτουργίες τους περιλαμβάνονται:
• Η προστασία των υποκείμενων ιστών
• Η έκκριση (απελευθέρωση μορίων από τα κύτταρα)
• Η απορρόφηση (είσοδος μικρών μορίων μέσα στα κύτταρα)
• Η διάχυση (διέλευση μορίων ανάλογα με την κλίση συγκέντρωσης)
• Η διήθηση (διέλευση μικρών μορίων μέσω μια μεμβράνης
(ηθμός))
• Υποδοχή αισθητικών ερεθισμάτων 6

Επιθηλιακός ιστός

• Τα επιθηλιακά κύτταρα κείτονται πάνω σε ένα πρωτεϊνικό στρώμα

που ονομάζεται βασικός υμένας. Υπάρχει εκεί που τα κύτταρα
έρχονται σε επαφή με το συνδετικό ιστό. Αποτελεί έναν
περιοριστικό φραγμό και ρυθμίζει τις ανταλλαγές μακρομορίων 7
μεταξύ συνδετικού και άλλων ιστών
 Επιθηλιακός ιστός

• Στην κορυφαία επιφάνεια εμφανίζονται μικρολάχνες (καλύπτονται από

ένα λεπτό στρώμα υγρού). Αυξάνουν την επιθηλιακή επιφάνεια και
βοηθούν στη συγκράτηση της βλέννας. Οι κροσσοί μοιάζουν με
βλεφαρίδες και είναι ευκίνητες προσεκβολές των πλασματικών
μεμβρανών (η κίνησή τους οφείλεται σε μικροσωληνίσκους στο κέντρο8
τους).

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

• Διακρίνουμε το καλυπτήριο και το αδενικό επιθήλιο.
• Το καλυπτήριο ταξινομείται μορφολογικά σύμφωνα με τον αριθμό
των κυτταρικών στοιβάδων και τη μορφολογία των κυττάρων της
επιφανειακής στοιβάδας:
• Μονόστοιβο πλακώδες επιθήλιο (αγγεία)
• Μονόστοιβο κυβοειδές επιθήλιο (έντερο)
• Μονόστοιβο κροσσωτό κυλινδρικό επιθήλιο
• Πολύστοιβο επιθήλιο (δέρμα)
• Ψευδοπολύστοιβο πλακώδες επιθήλιο (αναπνευστικό)
• Πολύστοιβο κυλινδρικό (στοματική κοιλότητα, οισοφάγος, κόλπος)
• Πολύστοιβο κυβοειδές (επενδύουν τους πόρους αδένων)
• Μεταβατικό (πολύστοιβο επιθήλιο που λεπταίνει όταν διατείνεται
(κοίλα όργανα ουροποιητικού)).
9
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

10

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

11
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

12

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

13
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

14

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

15
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

16

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

17
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

18

Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού

19
 Αδενικό επιθήλιο
• Το αδενικό επιθήλιο σχηματίζεται από εξειδικευμένα κύτταρα που
παράγουν ουσίες είτε χρήσιμες για τον οργανισμό (εκκρίματα) είτε
άχρηστες (απεκκρίματα).

• Οι αδένες διακρίνονται σε ενδοκρινείς (χωρίς πόρους) και σε

εξωκρινείς (με εκφορητικούς πόρους).

• Οι ενδοκρινείς εκκρίνουν ορμόνες , που εισέρχονται στα αγγεία του

κυκλοφορικού συστήματος και μετακινούνται προς τα όργανα-
στόχους όπου σηματοδοτούν μια αντίδραση.

• Οι εξωκρινείς έχουν ένα εκκριτικό τμήμα που περιέχει εκκριτικά

κύτταρα και τους πόρους με τους οποίους εκκρίνουν τα προϊόντα
τους πάνω σε επιφάνειες του σώματος ή στο εσωτερικό κοιλοτήτων.
20

Αδένες του ανθρώπου

• Επίφυση • Νεφροί
• Υπόφυση • Γεννητικοί αδένες
• Δακρυικοί αδένες • Μήτρα
• Σιελογόνοι αδένες • Σμηγματογόνοι αδένες
• Θυρεοειδής • Ιδρωτοποιοί αδένες
• Παραθυρεοειδής • Μαστοί
• Θύμος • Ήπαρ
• Στόμαχος • Επινεφρίδια
• Πάγκρεας

21
 Συνδετικός ιστός
• Είναι ο πιο ετερογενής και εκτεταμένος ιστός του σώματος. Προσφέρει
και διατηρεί τη μορφή του σώματος. Χρησιμεύει για τη σύνδεση και τη
συνένωση των κυττάρων και των οργάνων και υποβαστάζει το σώμα.

• Όπως όλοι οι ιστοί, ο συνδετικός αποτελείται από κύτταρα και

εξωκυττάρια μητρική ουσία (σε αντίθεση με άλλα είδη ιστών η μητρική
ουσία αποτελεί το μεγαλύτερο συστατικό).

• Τα κύτταρα του συνδετικού ιστού βρίσκονται καθηλωμένα μέσα στην

εξωκυττάρια ουσία.

• Ο συνδετικός ιστός αποτελείται από κύτταρα, ίνες και θεμέλια ουσία.

Οι διαφορετικές αναλογίες αυτών των τριών συστατικών
διαμορφώνουν και τους τύπους του συνδετικού ιστού.
22

Συνδετικός ιστός

• Οι κύριες κατηγορίες συνδετικού ιστού είναι:

• Ιδίως συνδετικός ιστός (π.χ. Λιπώδης ιστός και ινώδης των
συνδέσμων)
• Χόνδρος
• Οστίτης ιστός
• Αίμα 23
 Συνδετικός ιστός
• Ο Κυρίαρχος τύπος κυττάρων κάθε συνδετικού ιστού παράγει τις ίνες
και την άμορφη θεμέλια ουσία της εξωκυττάριας ουσίας.

• Τα κύτταρα αυτά ονομάζονται ινοβλάστες στον ιδίως συνδετικό ιστό,

χονδροβλάστες στον χόνδρο και οστεοβλάστες στο οστό.

• Μετά το σχηματισμό του αντίστοιχου ιστού τα κύτταρα αυτά

ονομάζονται ινοκύτταρα, χονδροκύτταρα και οστεοκύτταρα και η
λειτουργία τους συνίσταται στη διατήρηση της εξωκυττάριας ουσίας.

• Στους επιπρόσθετους τύπους κυττάρων που απαντώνται σε πολλούς

συνδετικούς ιστούς περιλαμβάνονται τα λιποκύτταρα και διάφορα
κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος: λευκά αιμοσφαίρια,
μακροφάγα και μαστοκύτταρα. 24

Συνδετικός ιστός
• Στους συνδετικούς ιστούς απαντώνται τρεις τύποι ινών: κολλαγόνες
ίνες που ανθίστανται στην τάση, δικτυωτές ίνες που παρέχουν δομική
στήριξη και ελαστικές ίνες που επιτρέπουν την επαναφορά των
διατεταμένων ιστών.

• Η άμορφη θεμέλια ουσία είναι μία ζελατινώδης ύλη που συγκρατεί τα

υγρά.

• Η εξωκυττάρια ουσία του οστού αποκτά σκληρή σύσταση με τη

βοήθεια των ασβεστοποιημένων μεταλλικών αλάτων.

25
Χαλαρός συνδετικός ιστός, αραιός

26

Χαλαρός συνδετικός ιστός, λιπώδης

27
Χαλαρός συνδετικός ιστός, δικτυωτός

28

Πυκνός συνδετικός ιστός, ακανόνιστος

29
Πυκνός συνδετικός ιστός, κανονικός

30

Πυκνός συνδετικός ιστός, ελαστικός

31
Χόνδρος: υαλοειδής

32

Χόνδρος: ελαστικός

33
Χόνδρος: ινώδης χόνδρος

34

Οστό: οστίτης ιστός

35
 Συνδετικός ιστός: αίμα

36

Μυϊκός ιστός
• Ο μυϊκός ιστός αποτελείται από επιμήκη μυϊκά κύτταρα τα οποία είναι
εξειδικευμένα στη συστολή και στην κινητικότητα.
• Τα μυϊκά κύτταρα διαχωρίζονται μεταξύ τους από ελάχιστο χαλαρό
συνδετικό ιστό.
• Οι τύποι του μυϊκού ιστού είναι τρεις:
• Ο σκελετικός μυϊκός ιστός εντοπίζεται στους μυς που κινούν το
σκελετό. Τα κύτταρά του είναι κυλινδρικά και εμφανίζουν γραμμώσεις.
• Ο καρδιακός μυϊκός ιστός εντοπίζεται στα τοιχώματα της καρδιάς και
εξωθεί το αίμα. Τα κύτταρά του διακλαδίζονται και διαθέτουν
γραμμώσεις.
• Ο λείος μυϊκός ιστός εντοπίζεται στα τοιχώματα των κοίλων οργάνων
και ρόλος του είναι η επίτευξη προωθητικών κινήσεων μέσω εναλλαγής
σύσπασης και χάλασης. Τα κύτταρά του είναι ατρακτοειδή και δεν
έχουν γραμμώσεις. 37
 Σκελετικός μυς

38

Δομή γραμμωτών μυϊκών κυττάρων

39
Καρδιακός μυς

40

Λείος μυς

41
 Νευρικός ιστός
• Ο νευρικός ιστός, που αποτελεί τον κυρίαρχο ιστό του νευρικού
συστήματος, αποτελείται από νευρώνες και στηρικτικά κύτταρα τα
οποία ονομάζονται νευρογλοιακά.

• Ο ιστός αυτός ρυθμίζει τις λειτουργίες του οργανισμού.

• Οι νευρώνες είναι διακλαδισμένα κύτταρα που λαμβάνουν και

μεταδίδουν ηλεκτρικά σήματα.

• Τα νευρογλοιακά κύτταρα τρέφουν, μονώνουν και προστατεύουν τους

νευρώνες.

42

Νευρικός ιστός

43
 Διάλεξη 4: Σπονδυλική στήλη

Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της σπονδυλικής στήλης και του θωρακικού
κλωβού.

2
 Περιεχόμενα διάλεξης
• Σπονδυλική στήλη (ΣΣ)
• Κυρτώματα ΣΣ
• Λειτουργίες ΣΣ
• Δομή και τύποι σπονδύλων
• Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι
• Σύνδεσμοι ΣΣ
• Θωρακικός κλωβός
• Κινήσεις ΣΣ
• Μύες που κινούν τη ΣΣ
• Αναπνευστικοί μύες
3

Η σπονδυλική στήλη

• Η σπονδυλική στήλη
αποτελείται από 33-34
σπονδύλους.

4
 Μοίρες σπονδυλικής στήλης

• Η σπονδυλική στήλη διαιρείται

σε πέντε κύριες μοίρες με τους
αντίστοιχους σπονδύλους:

• αυχενική μοίρα (7 αυχενικοί)

• θωρακική μοίρα (12 θωρακικοί)
• οσφυϊκή μοίρα (5 οσφυϊκοί)
• ιερό οστό (5 συνοστεωμένοι
ιεροί)
• κόκκυγας (4-5 συνοστεωμένοι
κοκκυγικοί)

Κυρτώματα σπονδυλικής στήλης

• Δεν είναι τελείως ευθεία, όπως μπορεί να
φαίνεται από την πρόσθια ή οπίσθια
πλευρά, αλλά παρουσιάζει διάφορα
κυρτώματα, από άνω προς τα κάτω:
• η αυχενική λόρδωση
• η θωρακική κύφωση
• η οσφυϊκή λόρδωση
• η ιεροκοκκυγική κύφωση
• Το αυχενικό και το οσφυϊκό κύρτωμα
έχουν το κοίλο στραμμένο προς τα πίσω,
ενώ το θωρακικό και το ιερό κύρτωμα
έχουν το κοίλο στραμμένο προς τα
εμπρός.
6
Κυρτώματα σπονδυλικής στήλης

• Το θωρακικό και το ιερό κύρτωμα

είναι πρωτογενή κυρτώματα και
είναι επαρκώς σχηματισμένα κατά
τη γέννηση.
• Το αυχενικό κύρτωμα καθίσταται
εμφανές όταν το βρέφος αρχίζει να
στηρίζει το κεφάλι του.
• Το οσφυϊκό κύρτωμα σχηματίζεται
όταν το βρέφος αρχίσει να
περπατάει. Αυτά είναι τα
δευτερογενή κυρτώματα.

Κυρτώματα σπονδυλικής στήλης

8
 Λειτουργίες σπονδυλικής στήλης

• Στηρικτική λειτουργία σώματος

• Προστατευτική λειτουργία
νωτιαίου μυελού (περιέχεται στον
σπονδυλικό σωλήνα που
σχηματίζεται από τα σπονδυλικά
τρήματα)
• Απόσβεση κραδασμών
• Κινητική λειτουργία

Δομή σπονδύλου

• Με εξαίρεση τον πρώτο αυχενικό, όλοι οι αυχενικοί, θωρακικοί και

οσφυϊκοί σπόνδυλοι έχουν ένα σώμα, δύο εγκάρσιες αποφύσεις,
δύο άνω και δύο κάτω αρθρικές αποφύσεις, μία ακανθώδη
απόφυση, ένα σπονδυλικό τόξο και το σπονδυλικό τρήμα. 10
 Άτλας και αναβολέας

• Ο άτλαντας και ο αναβολέας (άξονας) είναι άτυποι σπόνδυλοι. Ο

πρώτος σπόνδυλος που συνδέει το κρανίο με τη σπονδυλική
στήλη ονομάζεται άτλας και ο αμέσως επόμενος αναβολέας. Ο
δακτυλιοειδής άτλαντας στηρίζει το κρανίο και συμμετέχει στις
κινήσεις της κεφαλής όταν κανείς γνέφει καταφατικά. Ο άξονας έχει
μία οδοντοειδή απόφυση που καθιστά εφικτή τη στροφή της
κεφαλής. 11

Άτλας(Α1) και αναβολέας (Α2)

12
 Τύποι σπονδύλων (αυχενικοί)

• Κάθε τύπος σπονδύλων παρουσιάζει ορισμένα ειδικά

χαρακτηριστικά. Οι κινήσεις που είναι εφικτές στις διάφορες μοίρες
της σπονδυλικής στήλης εξαρτώνται από τον προσανατολισμό των
αρθρικών επιφανειών. 13

Τύποι σπονδύλων (θωρακικοί)

14
 Τύποι σπονδύλων (οσφυϊκοί)

15

Τύποι σπονδύλων (ιεροί - κοκκυγικοί)

• Το ιερό οστό και ο κόκκυγας που αποτελούνται από

συνοστεωμένους σπονδύλους συμμετέχουν στο σχηματισμό του
οπίσθιου τοιχώματος της πυέλου. 16
 Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι με τους ινώδεις δακτυλίους και τους

πηκτοειδείς πυρήνες τους λειτουργούν ως απορροφητές
κραδασμών και προσδίδουν ευλυγισία στη σπονδυλική στήλη.
17

Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Στην κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου συνήθως παρατηρείται ρήξη

του ινώδους δακτυλίου που ακολουθείται από ολίσθηση του
πηκτοειδούς πυρήνα προς τα πίσω. 18
 Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Προπέτεια του πηκτοειδούς πυρήνα στο κανάλι της σπονδυλικής

στήλης λόγω χαλάρωσης- ρήξης του ινώδους δακτυλίου, που
δύναται να πιέσει τις νευρικές ρίζες και να προκαλέσει νευρική
συμπτωματολογία των κάτω άκρων
19

Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Με την πάροδο της ηλικίας το πάχος των μεσοσπονδύλιων δίσκων

ελαττώνεται. Αυτό σε συνδυασμό με την οστεοπόρωση οδηγούν σε
σταδιακή μείωση του ύψους. 20
 Σύνδεσμοι σπονδυλικής στήλης

• Η σπονδυλική στήλη στηρίζεται από διάφορους συνδέσμους, όπως

ο πρόσθιος και ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος που φέρονται
κάθετα κατά μήκος της πρόσθιας και της οπίσθιας επιφάνειας των
σπονδυλικών σωμάτων από τον αυχένα μέχρι το ιερό οστό, καθώς
και ο ωχρός σύνδεσμος που συνδέει τα πέταλα των παρακείμενων
σπονδύλων και είναι ένας ιδιαίτερα ισχυρός ελαστικός σύνδεσμος.
Επίσης οι επακάνθιοι, μεσακάνθιοι και μεσεγκάρσιοι σύνδεσμοι 21

Σύνδεσμοι σπονδυλικής στήλης

• Η σπονδυλική στήλη στηρίζεται από διάφορους συνδέσμους, όπως

ο πρόσθιος και ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος που φέρονται
κάθετα κατά μήκος της πρόσθιας και της οπίσθιας επιφάνειας των
σπονδυλικών σωμάτων από τον αυχένα μέχρι το ιερό οστό, καθώς
και ο ωχρός σύνδεσμος που συνδέει τα πέταλα των παρακείμενων
σπονδύλων και είναι ένας ιδιαίτερα ισχυρός ελαστικός σύνδεσμος.
Επίσης οι επακάνθιοι, μεσακάνθιοι και μεσεγκάρσιοι σύνδεσμοι 22
 Ο θωρακικός κλωβός

• Ο θωρακικός κλωβός αποτελείται από 12 ζεύγη πλευρών, το στέρνο

και τους θωρακικούς σπονδύλους. Το στέρνο αποτελείται από τη
λαβή, το σώμα και την ξιφοειδή απόφυση. Σημαντικά οδηγά σημεία
είναι η σφραγιδιτική εντομή, η στερνική γωνία και η
στερνοξιφοειδής συγχόνδρωση. 23

Ο θωρακικός κλωβός

• Τα πρώτα επτά ζεύγη πλευρών ονομάζονται γνήσιες πλευρές. Οι

υπόλοιπες ονομάζονται νόθες. Το 11ο και 12ο ζεύγος είναι οι νόθες
ασύντακτες πλευρές. 24
 Θωρακικές πλευρές

• Κάθε τυπική πλευρά έχει κεφαλή με αρθρικές επιφάνειες, αυχένα,

φύμα, σώμα και γωνία. Στο πρόσθιο άκρο της κάθε πλευράς
υπάρχει ένας πλευρικός χόνδρος.
25

Κινήσεις της σπονδυλικής στήλης

Κύριοι λειτουργικοί μύες σπονδυλικής

στήλης

• Πρόσθια κάμψη • Ιερονωτιαίοι, ορθωτήρας κορμού

• Ραχιαία έκταση • Σκαληνοί μύες
• Πλάγια κάμψη • Ορθός κοιλιακός μυς
• Στροφή • Έσω, έξω λοξός κοιλιακός μύς
• Εγκάρσιος κοιλιακός μυς

26
 Κινήσεις της σπονδυλικής στήλης

• Για την κάμψη και στροφή της κεφαλής και του τραχήλου
ευθύνονται ο στερνοκλειδομαστοειδής και οι σκαληνοί μύες, οι
οποίοι εντοπίζονται πρόσθια και πλάγια στον τράχηλο. Για την
έκταση της σπονδυλικής στήλης και της κεφαλής ευθύνονται οι εν
τω βάθει μύες της ράχης και του αυχένα.
27

Οι εν τω βάθει μύες της ράχης

28
Κοιλιακοί μύες

29

Κοιλιακοί μύες

30
 Μύες του θώρακα

• Μείζων θωρακικός
• Ελάσσων θωρακικός
• Πρόσθιος οδοντωτός
• Μεσοπλεύριοι μύες (κύριοι εισπνευστικοί μύες)
31

Αναπνευστικοί μύες

• Διάφραγμα
• Μεσοπλεύριοι μύες
• Κοιλιακοί μύες
• Επικουρικοί αναπνευστικοί
• Πλατύς ραχιαίος 32
 Επικουρικοί αναπνευστικοί μύες

• Σκαληνοί μύες
• Στερνοκλειδομαστοειδής
• Μείζων θωρακικός
• Ελάσσων θωρακικός
• Ορθωτήρας μυς του κορμού

33

Το διάφραγμα

• Οι κινήσεις της αναπνοής παράγονται από το διάφραγμα και από

τους μεσοπλεύριους μύες του θώρακα. Η σύσπαση του
διαφράγματος αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση, μία δράση που
υποβοηθείται από τους μυς του κοιλιακού τοιχώματος.
34
Μύες του
σώματος
(πρόσθια
όψη)

35

Μύες του
σώματος
(οπίσθια
όψη)

36
 Διάλεξη 5: Ωμική ζώνη

Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της ωμικής ζώνης και της άρθρωσης του
ώμου.

2
 Περιεχόμενα διάλεξης
• Οστά της ωμικής ζώνης (ΩΖ)
• Σύνδεσμοι της ωμικής ζώνης
• Μύες από τον κορμό, κεφαλή και λαιμό προς την ωμική ζώνη
• Μύες της ωμικής ζώνης προς τον βραχίονα
• Μύες του στροφικού πετάλου του ώμου (Ratator cuff)
• Μύες από τον κορμό προς τον βραχίονα με επενέργεια στον
ώμο
• Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην άρθρωση του ώμου
• Βραχιόνιο πλέγμα
• Μασχαλιαία κοιλότητα
3

Οστά της ωμικής ζώνης

• Τα οστά της ωμικής ζώνης είναι:
• Κλείδα
• Ωμοπλάτη
• Βραχιόνιο οστό

• Η ωμική Ζώνη χαρακτηρίζεται

από μεγάλη κινητικότητα.
• Συνδέει το καθένα από τα άνω
άκρα με τον θωρακικό κλωβό.

4
 Η κλείδα

• Η κλείδα συντάσσεται με τη
λαβή του στέρνου προς τα έσω
και την ωμοπλάτη προς τα έξω.
• Οι κλείδες συγκρατούν τα άνω
άκρα προς τα έξω στα πλάγια
του θώρακα και μεταβιβάζουν
τις οστικές δυνάμεις από τα
άνω άκρα προς το θώρακα.

Η ωμοπλάτη

• Η ωμοπλάτη συντάσσεται με την κλείδα και το βραχιόνιο οστό.

• Χαρακτηριστικά της γνωρίσματα το έσω και έξω χείλος, η άνω και
κάτω γωνία, η ωμοκλήνη, το ακρώμιο και η κορακοειδής απόφυση
και τα μορφώματά της στην οπίσθια (ωμοπλατιαία άκανθα) και
πρόσθια επιφάνεια (υποπλάτιος βόθρος). 6
 Η ωμοπλάτη

Το βραχιόνιο οστό
• Ο σκελετός του βραχίονα
αποτελείται μόνο από το
βραχιόνιο οστό.
• Η κεφαλή του βραχιονίου
συντάσσεται με την ωμογλήνη
της ωμοπλάτης σχηματίζοντας
τη διάρθρωση του ώμου.
• Στο άνω άκρο του (ημισφαιρική
κεφαλή, ανατομικός αυχένας,
μείζον και έλασσον βραχιόνιο
όγκωμα).
• Στο μέσον το δελτοειδές
τράχυσμα.
• Στο κάτω άκρο προς τα έσω η
τροχιλία και προς τα έξω ο
κόνδυλος. 8
 Σύνδεσμοι της ωμικής ζώνης

• Ακρωμιοκλειδικός
• Ακρωμιοκορακοειδής
• Κορακοκλειδικός
• Κορακοβραχιόνιος 9

Κινήσεις της κλείδας

• Η στερνοκλειδική άρθρωση είναι εφιππιοειδής και σχηματίζεται

ανάμεσα στο έσω άκρο της κλείδας και τη λαβή του στέρνου.
• Η διάρθρωση αυτή επιτρέπει ανάσπαση, κατάσπαση,
προσθιολίσθηση, οπισθιολίσθηση και μικρού βαθμού στροφή. Είναι
μία εξαιρετικά σταθερή διάρθρωση. 10
 Η διάρθρωση του ώμου

• Η διάρθρωση του ώμου (γληνοβραχιόνιος) είναι σφαιροειδής και

σχηματίζεται ανάμεσα στην ωμογλήνη και την κεφαλή του
βραχιονίου οστού. Είναι η πιο ελεύθερα κινούμενη άρθρωση του
σώματος.
• Η κοιλότητά της είναι αβαθής, ο θύλακάς της είναι χαλαρός και
ενισχύεται από συνδέσμους στην πρόσθια και οπίσθια επιφάνειά11
του.

Η διάρθρωση του ώμου

• Στη σταθεροποίηση της διάρθρωσης συμβάλλουν οι τένοντες του

δικέφαλου και το στροφικό περικάλυμμα (πέταλο).
• Το βραχιόνιο οστό εξαρθρώνεται εύκολα προς τα εμπρός και κάτω.
12
 Μύες από τον κορμό, την κεφαλή και το
λαιμό προς τον ώμο

• Στερνοκλειδομαστοειδής μυς
• Τραπεζοειδής μυς
• Ανελκτήρας μυς της ωμοπλάτης
• Ρομβοειδής μυς
• Ελάσσων θωρακικός μυς
• Πρόσθιος οδοντωτός μυς

13

Μύες από τον κορμό, την κεφαλή και το

λαιμό προς τον ώμο

14
 Μύες από τον κορμό, την κεφαλή και το
λαιμό προς τον ώμο

15

Μύες από την ωμική ζώνη προς τον βραχίονα

• Δελτοειδής μυς
• Μείζων στρογγύλος μυς
• Μακρά κεφαλή του τρικεφάλου μυός
• Κορακοβραχιόνιος μυς
• Δικέφαλος βραχιόνιος μυς
• Μύες του στροφικού πετάλου
16
 Μύες από την ωμική ζώνη προς τον
βραχίονα

17

Μύες του στροφικού πετάλου του ώμου

(Rotator cuff)

• Υπερακάνθιος μυς
• Υπακάνθιος μυς
• Υποπλάτιος μυς
• Ελάσσων στρογγύλος μυς 18
 Μύες του στροφικού πετάλου του ώμου
(Rotator cuff)
• Υπερακάνθιος μυς • Υπακάνθιος μυς

• Υποπλάτιος μυς • Ελάσσων στρογγύλος μυς

19

Μύες από τον κορμό προς τον βραχίονα

με επενέργεια στον ώμο

• Μείζων θωρακικός μυς

• Πλατύς ραχιαίος μυς
20
 Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην
άρθρωση του ώμου

• Μείζων θωρακικός
• Πρόσθια ανύψωση
(κάμψη) • Πρόσθια μοίρα δελτοειδούς
• Κορακοβραχιόνιος 21

Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην

άρθρωση του ώμου

• Οπίσθια ανύψωση • Πλατύς ραχιαίος

(έκταση) • Μείζων στρογγύλος
• Οπίσθια μοίρα δελτοειδούς 22
 Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην
άρθρωση του ώμου

• Απαγωγή • Μέση μοίρα δελτοειδούς

23

Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην

άρθρωση του ώμου

• Μείζων θωρακικός
• Πλατύς ραχιαίος
• Προσαγωγή • Ελάσσων στρογγύλος
• Μείζων στρογγύλος 24
 Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην
άρθρωση του ώμου

• Έξω στροφή • Υπακάνθιος, ελάσσων στρογγύλος,

δελτοειδής

• Έσω στροφή • Υποπλάτιος, μείζων θωρακικός, πλατύς

ραχιαίος, μείζων στρογγύλος,
δελτοειδής, κορακοβραχιόνιος
25

Βραχιόνιο πλέγμα

• Μέσο νεύρο

• Ωλένιο νεύρο

• Κερκιδικό νεύρο

• Μασχαλιαίο νεύρο

• Μυοδερματικό νεύρο

26
 Μασχαλιαία κοιλότητα
• Πρόσθιο τοίχωμα • Μείζων, ελάσσων θωρακικός μυς

• Οπίσθιο τοίχωμα • Πλατύς ραχιαίος μυς, ωμοπλάτη

• Έσω τοίχωμα • Θωρακικός κλωβός, πρόσθιος οδοντωτός μυς

• Έξω τοίχωμα • Βραχιόνιο οστό, κορακοβραχιόνιος, δικέφαλος

• Περιεχόμενο • Μασχαλιαία φλέβα, μασχαλιαία αρτηρία,

λεμφογάγγλια, βραχιόνιο πλέγμα

27

Διάλεξη 6: Αγκώνας - πήχυς

 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της διάρθρωσης του αγκώνα και των
συντασσόμενων μελών του πήχη.

Περιεχόμενα διάλεξης
• Διάρθρωση του αγκώνα
• Συντασσόμενες επιφάνειες βραχιονίου
• Συντασσόμενες επιφάνειες του πήχη
• Κερκίδα και ωλένη
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του αγκώνα
• Καμπτήρες μύες
• Εκτείνοντες μύες
• Πρηνιστές μύες
• Υπτιαστές μύες
• Ειδικά θέματα
3
Διάρθρωση του αγκώνα
• Σύνθετη τροχογίγγλυμος άρθρωση (κάμψη-έκταση).
• Διαιρείται σε τρεις επιμέρους αρθρώσεις που
περιέχονται σε έναν κοινό αρθρικό θύλακα και που
επιτρέπουν στροφικές και γωνιώδεις κινήσεις.
• Βραχιονωλενική: η αρθρική τροχιλία του
βραχιονίου συντάσσεται με την μηνοειδή αρθρική
επιφάνεια της ωλένης (μόνο γωνιώδεις κινήσεις:
κάμψη και έκταση).
• Βραχιονοκερκιδική: είναι μία άρθρωση ανάμεσα
στον κόνδυλο του βραχιονίου οστού και στην
κεφαλή της κερκίδας. Εκτελούνται μόνο στροφικές
κινήσεις και κάμψης και έκτασης. Η περιστροφή της
κεφαλής της κερκίδας γίνεται μέσα στο
δακτυλιοειδή σύνδεσμο.
• Κερκιδωλενική: στρέφεται η κεφαλή όπως
παραπάνω στην κερκιδική εντομή της ωλένης.
4

Διάρθρωση του αγκώνα

5
Συντασσόμενες επιφάνειες βραχιονίου
• Στο κάτω άκρο του βραχιονίου έχουμε δύο
αρθρικές επιφάνειες, την τροχιλία προς τα
έσω που συντάσσεται με την ωλένη και τον
κόνδυλο προς τα έξω που συντάσσεται με
την κερκίδα.
• Η τροχιλία μοιάζει με οριζοντιωμένη
κλεψύδρα και ο κόνδυλος με μισή μπάλα.
• Στα πλάγια αυτών, προς τα έσω βρίσκονται
η παρατροχίλια απόφυση και προς τα έξω
η παρακονδύλια απόφυση. Πάνω από
αυτές η υπερπαρατροχίλια και η
υπερπαρακονδύλια ακρολοφία.
• Στην οπίσθια επιφάνεια του βραχιονίου,
πάνω από τη τροχιλία βρίσκεται ο
ωλεκρανικός βόθρος. Στο αντίστοιχο
μέρος της πρόσθιας επιφάνειας, προς τα
έσω ο κορωνοειδής βόθρος και προς τα
έξω το κερκιδικό βοθρίο. 6

Συντασσόμενες επιφάνειες του πήχη

7
 Συντασσόμενες επιφάνειες του πήχη

• Η μηνοειδής εντομή της ωλένης συντάσσεται με την τροχιλία (το

ογκώδες άνω άκρο της ωλένης, το ωλέκρανο, υποδέχεται ο ωλεκρανικός
βόθρος).
• Η υπόκοιλη κεφαλή της κερκίδας συντάσσεται με τον κόνδυλο του
βραχιονίου 8

Συντασσόμενες επιφάνειες βραχίονα - πήχη

9
Συντασσόμενες επιφάνειες βραχίονα - πήχη

10

Κερκίδα και ωλένη

11
Κερκίδα και ωλένη
• Η κερκίδα προς τα έξω και η ωλένη προς
τα έσω είναι τα δύο παράλληλα οστά
του πήχη. Στο κάτω μέρος συντάσσονται
με τα οστά του καρπού. Συντάσσονται
επίσης μεταξύ τους στην άνω και κάτω
κερκιδωλενική άρθρωση.
• Συνδέονται μεταξύ τους σε όλο το μήκος
τους με τον μεσόστεο υμένα
(αποπεπλατυσμένος σύνδεσμος).
• Η ωλένη είναι ογκωδέστερη προς τα
πάνω και λεπτότερη προς τα κάτω, ενώ
η κερκίδα το αντίστροφο.
• Η ωλένη συμμετέχει περισσότερο στη
διάρθρωση του αγκώνα και η κερκίδα
περισσότερο στην πηχεοκαρπική
διάρθρωση. 12

Κερκίδα και ωλένη

• Όταν η παλαμιαία επιφάνεια
του άκρου χεριού στραφεί προς
τα κάτω, το κάτω άκρο της
κερκίδας ολισθαίνει διαγώνια
πάνω από την ωλένη και τα δυο
οστά σχηματίζουν ένα Χ.

1
3
Κερκίδα και ωλένη
• Ωλένη:
• Στο άνω άκρο το ωλέκρανο και η μηνοειδής
εντομή. Κάτω από την μηνοειδή εντομή η
κωρονοειδής απόφυση και προς τα έξω
αυτής η κερκιδική εντομή για τη σύνταξη με
την κεφαλή της κερκίδας.
• Στο κάτω άκρο η ωλένη καταλήγει στην
υποστρόγγυλη κεφαλή που συντάσσεται με
την κερκίδα. Εσωτερικά της κεφαλής
βρίσκεται η στυλοειδής απόφυση της
ωλένης.

14

Κερκίδα και ωλένη

• Κερκίδα:
• Στο άνω άκρο της κερκίδας η κεφαλή,
συντάσσεται, εκτός από τον κόνδυλο του
βραχιονίου, και με την κερκιδική εντομή
της ωλένης.
• Κάτω από την κεφαλή υπάρχει ο
αυχένας. Κάτω από τον αυχένα στην
πρόσθια επιφάνεια το κερκιδικό
όγκωμα (σημείο κατάφυσης του
δικέφαλου βραχιονίου μυός).

15
 Κερκίδα και ωλένη
• Κερκίδα:
• Στο κάτω άκρο της κερκίδας, προς τα
έσω βρίσκεται η ωλένια εντομή (για να
συνταχθεί με την ωλένη στην κάτω
κερκιδωλενική άρθρωση).
• Στην έξω επιφάνεια του κάτω άκρου
της κερκίδας η στυλοειδής απόφυση
της κερκίδας.

16

Κερκίδα και ωλένη

• Ψηλάφηση των στυλοειδών αποφύσεων στην ραχιαία επιφάνεια

του κάτω άκρου του πήχη.
17
 Σύνδεσμοι της άρθρωσης του αγκώνα

• Ο δακτυλιοειδής σύνδεσμος που περιβάλλει την κεφαλή της

κερκίδας, ο έξω (κερκιδικός) πλάγιος σύνδεσμος και ο έσω
(ωλένιος) πλάγιος σύνδεσμος. 18

Σύνδεσμοι της άρθρωσης του αγκώνα

• Σταθερότητα στην άρθρωση παρέχουν και οι τένοντες των μυών

που διατρέχουν την άρθρωση.
19
Σύνδεσμοι της άρθρωσης του αγκώνα

20

Κάμψη – έκταση του αγκώνα

21
Καμπτήρες μύες – δικέφαλος βραχιόνιος
• Εντονότερη λειτουργία έχουν οι
καμπτήρες μύες.
• Ο δικέφαλος βραχιόνιος εκφύεται: η
βραχεία κεφαλή από την κορακοειδή
απόφυση και η μακρά από το
υπεργλήνιο φύμα της ωμοπλάτης.
Καταφύεται στο κερκιδικό όγκωμα.
• Κάμπτει και υπτιάζει τον πήχη.
• Τη μεγαλύτερη δύναμη την
αναπτύσσει στην κάμψη σε ορθή
γωνία και σε θέση υπτιασμού.

22

Καμπτήρες μύες – πρόσθιος βραχιόνιος

• Βρίσκεται κάτω από τον δικέφαλο.

• Εκφύεται από το κάτω ημιμόριο της
πρόσθιας επιφάνειας του βραχιόνιου
και καταφύεται στο ωλένιο όγκωμα.
• Είναι καμπτήρας του πήχη με εξίσου
μεγάλη δύναμη όπως αυτή του
δικεφάλου.

23
Καμπτήρες μύες – βραχιονοκερκιδικός

• Εκφύεται από το κάτω τεταρτημόριο

του έξω χείλους του βραχιόνιου και
καταφύεται στη στυλοειδή απόφυση
της κερκίδας.
• Είναι καμπτήρας του πήχη

24

Καμπτήρες μύες του αγκώνα

25
 Εκτείνοντες μύες – τρικέφαλος βραχιόνιος

• Ο τρικέφαλος βραχιόνιος είναι ο

κατεξοχήν εκτείνων τον αγκώνα.
• Εκφύεται: Η μακρά κεφαλή από το
υπογλήνιο φύμα της ωμοπλάτης, ενώ
η έσω και έξω από την οπίσθια
επιφάνεια του βραχιόνιου.
• Καταφύεται στο ωλέκρανο.
• Εκτείνει τον αγκώνα.

26

Εκτείνοντες μύες τον αγκώνα

• Ο αγκωνιαίος μυς είναι βραχύς τριγωνικός μυς και συναγωνιστής

του τρικέφαλου βραχιονίου κατά την έκταση του αγκώνα. 27
 Πρηνισμός – υπτιασμός του πήχη

• Πρηνισμός: η ράχη του χεριού

στρέφεται προς τα επάνω και
μέσα (η κερκίδα στρέφεται
διαγώνια πάνω από την ωλένη).
• Υπτιασμός: η παλάμη στρέφεται
προς τα πάνω και έξω.

28

Πρηνιστές μύες
στρογγύλος και τετράγωνος πρηνιστής
• Ο στρογγύλος πρηνιστής εκφύεται
από την παρατροχίλια απόφυση του
βραχιόνιου και την κορωνοειδή
απόφυση της ωλένης και καταφύεται
στο μέσο τριτημόριο της κερκίδας.
• Εκτός από πρηνιστής είναι και ισχυρός
καμπτήρας του πήχη.
• Ο τετράγωνος πρηνιστής εκφύεται
από το κάτω τεταρτημόριο της
πρόσθιας επιφάνειας της ωλένης και
καταφύεται στο κάτω τεταρτημόριο
της πρόσθιας επιφάνειας της κερκίδας.

29
 Υπτιαστές μύες
Υπτιαστής και δικέφαλος βραχιόνιος
• Ο υπτιαστής μυς εκφύεται από την
παρακονδύλια απόφυση του
βραχιόνιου, τον έσω πλάγιο σύνδεσμο
του αγκώνα και τον δακτυλιοειδή
σύνδεσμο και την ωλένη και
καταφύεται στο μέσο της κερκίδας.
• Ο δικέφαλος βραχιόνιος μυς υπτιάζει
τον πήχη τρεις φορές ισχυρότερα από
τον υπτιαστή μυ.

30

Ειδικά θέματα
• ΥΠΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ
ΚΕΡΚΙΔΑΣ (ΕΠΩΔΥΝΟΣ ΠΡΗΝΙΣΜΟΣ)
• Στα μικρά παιδιά η ανώριμη κεφαλή
της κερκίδας είναι δυνατό να υποστεί
υπεξάρθρημα όταν το άνω άκρο του
παιδιού έλκεται προς τα πάνω.
• Η κεφαλή της κερκίδας είναι δυνατό να
ολισθήσει κάτω από το δακτυλιοειδή
σύνδεσμο, ο οποίος μπορεί να
παγιδευτεί μεταξύ της κερκίδας και
του κονδύλου.
• Ο υπτιασμός του αγκώνα σε κάμψη
ανατάσσει την άρθρωση
31
 Διάλεξη 8: Άκρο χέρι

Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της καρπικής άρθρωσης και του άκρου χεριού
(της άκρας χειρός).

2
 Περιεχόμενα διάλεξης
• Άνω και κάτω καρπική άρθρωση
• Καρπός
• Μετακάρπιο
• Φάλαγγες και οστά των δακτύλων
• Καμπτήρες μύες του καρπού
• Εκτείνοντες μύες του καρπού
• Μύες των δακτύλων
• Ειδικά θέματα: σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα

Άνω και κάτω καρπική άρθρωση

• Άνω καρπική ή πηχεοκαρπική:
σχηματίζεται από την κερκίδα, τον
τρίγωνο χόνδρο της ωλένης και τον
άνω στοίχο των οστών του καρπού.
• Αποτελεί μια διαξονική κονδυλοειδή
άρθρωση (1.κάμψη – έκταση της
παλάμης προς τα πάνω και προς τα
κάτω 2. απαγωγή προς την κερκίδα
και προς την ωλένη).

• Κάτω καρπική, μεσοκάρπια ή

μεσοστοίχια: διαρθρώνονται ο άνω
και κάτω στοίχος των οστών του
καρπού υπό τη μορφή μιας
αρθρικής επιφάνειας σχήματος S.
4
 Άνω και κάτω καρπική άρθρωση

• Οι δύο αρθρώσεις ενεργούν πάντοτε

από κοινού.

• Η κάμψη του άκρου χεριού

επιτελείται περισσότερο στην άνω
καρπική, ενώ η έκταση περισσότερο
στην κάτω καρπική.

• Κινήσεις: κάμψης, έκτασης,

απαγωγής, προσαγωγής και
περιαγωγής.

Οστά του καρπού

• Άνω στοίχος: σκαφοειδές, μηνοειδές, πυραμοειδές, πισοειδές

• Κάτω στοίχος: μείζον πολύγωνο, έλασσον πολύγωνο, κεφαλωτό,
αγκυστρωτό. 6
 Οστά του καρπού

Τα οστά του καρπού συνδέονται με συνδέσμους και μεταξύ των οστών

συντελούνται κινήσεις ολίσθησης (καθιστούν τον καρπό ευλύγιστο).
Το οστό που υφίσταται συχνότερα κατάγματα είναι το σκαφοειδές (στο μέσον του).
Προκύπτει σε πτώση και στήριξη στην παλάμη με το χέρι προτεταμένο. 7

Οστά του μετακαρπίου

Τα πέντε μετακάρπια οστά σχηματίζουν το μετακάρπιο ή παλάμη του άκρου χεριού.

Αριθμούνται από το Ι έως το V, ξεκινώντας από τον αντίχειρα.
8
 Σύνδεσμοι της διάρθρωσης του καρπού

• Τη διάρθρωση ενισχύουν 4 κύριοι σύνδεσμοι, από τα οστά του πήχη προς τα

οστά του καρπού: ο παλαμιαίος κερκιδοκαρπικός (πρόσθια επιφάνεια), ο
ραχιαίος κερκιδοκαρπικός (οπίσθια επιφάνεια), ο κερκιδικός πλάγιος
σύνδεσμος (εξωτερική επιφάνεια) και ο ωλένιος πλάγιος σύνδεσμος
(εσωτερική επιφάνεια). Υπάρχουν και άλλοι μικρότεροι σύνδεσμοι. 9

Καρπός και άκρο χέρι

10
Καρπός και άκρο χέρι

11

Καρπός και άκρο χέρι

12
 Καρπός και άκρο χέρι

13

Καμπτήρες του καρπού

• Οι καμπτήρες μύες της καρπικής άρθρωσης μαζί με τους

επιπολής και τους εν τω βάθει καμπτήρες των δακτύλων
παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλα εκείνα τα αθλήματα, στα
οποία απαιτείται δυναμική ώθηση από την άρθρωση του
καρπού και τα δάκτυλα (σφαιροβολία, ενόργανη,
αναρρίχηση).

• Οι καμπτήρες του πήχη εκφύονται από την παρατροχίλια

απόφυση.

14
 Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

• Στρογγύλος πρηνιστής
• Κερκιδικός καμπτήρας του καρπού
• Μακρός παλαμικός
• Ωλένιος καμπτήρας του καρπού
• Επιπολής κοινός καμπτήρας των δακτύλων
• Εν τω βάθει κοινός καμπτήρας των δακτύλων
• Μακρός καμπτήρας μυς του αντίχειρα
• Τετράγωνος πρηνιστής

15

Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

16
 Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

17

Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

• 1. Στρογγύλος πρηνιστής, 2. Κερκιδικός καμπτήρας του καρπού, 3. Μακρός

παλαμικός, 4. Ωλένιος καμπτήρας του καρπού, 5.Επιπολής καμπτήρας των
δακτύλων, 6. Εν τω βάθει καμπτήρας των δακτύλων, 7. Μακρός καμπτήρας
του αντίχειρα, 8. Τετράγωνος πρηνιστής
18
 Εκτείνοντες τον καρπό
• Οι εκτείνοντες τον καρπό σε γενικές γραμμές παίζουν
δευτερεύοντα ρόλο. Μόνο στην άρση βαρών και στην ξιφασκία
επιβαρύνονται σε μεγάλο βαθμό.
• Είναι λιγότερο αναπτυγμένοι σε σχέση με τους καμπτήρες.
• Οι εκτείνοντες μύες του καρπού εκφύονται από την
παρακονδύλια απόφυση. Έτσι προκύπτει πολλές φορές
πρόβλημα επικονδυλίτιδας του αγκώνα (εξαιτίας της εκτατικής
κίνησης κατά το χτύπημα της μπάλας στο «ρεβέρ»).

• Οι μύες της πηχεοκαρπικής άρθρωσης συμμετέχουν σε όλες τις

κινήσεις του καρπού. Ταυτόχρονη ισομετρική σύσπαση
καμπτήρων και εκτεινόντων προκαλεί σταθεροποίηση της
πηχεοκαρπικής άρθρωσης (μποξ, λαβές στα αγωνίσματα
μονομαχίας).

19

Μύες εκτατικής επιφάνειας αντιβραχίου

Επιπολής στοιβάδα Εν τω βάθει στοιβάδα

• Κοινός εκτείνων τους • Υπτιαστής

δακτύλους • Μακρός απαγωγός του
• Ίδιος εκτείνων τον αντίχειρα
μικρό δάκτυλο • Βραχύς εκτείνων τον
• Ωλένιος εκτείνων τον αντίχειρα
καρπό • Μακρός εκτείνων τον
αντίχειρα
• Ίδιος εκτείνων τον
δείκτη 20
 Μύες οπίσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

21

Μύες οπίσθιας επιφάνειας αντιβραχίου

• 1. Κοινός εκτείνων των δακτύλων, 2. Ίδιος εκτείνων του μικρού δακτύλου, 3.

Ωλένιος εκτείνων του καρπού, 4. Υπτιαστής, 5.Μακρός απαγωγός του
αντίχειρα, 6. Βραχύς εκτείνων του αντίχειρα, 7. Μακρός εκτείνων του
αντίχειρα, 8. Ίδιος εκτείνων του αντίχειρα
22
 Μύες κερκιδικού χείλους αντιβραχίου

9. Βραχιονοκερκιδικός
10. Μακρός κερκιδικός εκτείνων τον καρπό
11. Βραχύς κερκιδικός εκτείνων τον καρπό

23

Δακτυλικές αρθρώσεις
• Μετακαρπιοφαλαγγικές
• Εγγύς φαλαγγικές
• Άπω φαλαγγικές

• Εκτελούνται κινήσεις κάμψης – έκτασης και απαγωγής –

προσαγωγής.

• Οι μετακαρπιοφαλαγγικές αρθρώσεις είναι κατασκευασμένες

έτσι ώστε να παρουσιάζουν σταθερότητα κατά την κάμψη
(δυνατή λαβή του χεριού) και χαλάρωση κατά την έκταση.

24
Μύες των δακτύλων
• Η κάμψη όλων των δακτυλικών
αρθρώσεων γίνεται από έναν
αντίστοιχο καμπτήρα μυ, ενώ η
έκταση από μια κοινή ραχιαία
απονεύρωση, την οποία σχηματίζουν
οι εκτείνοντες μύες.

• Για να αποφευχθεί η διόγκωση του

χεριού (περιορισμός της λειτουργίας
του ως όργανο λαβής) οι γαστέρες
των μυών των δακτύλων
μετατοπίζονται από την περιοχή του
χεριού σε αυτήν του πήχη.

25

Μύες των δακτύλων

• Ο εν τω βάθει καμπτήρας των δακτύλων
κάμπτει τις άπω μεσοφαλαγγικές
αρθρώσεις.
• Ο επιπολής καμπτήρας των δακτύλων
κάμπτει τις εγγύς αρθρώσεις των
δακτύλων.
• Ο κοινός εκτείνοντας των δακτύλων
εκτείνει τα δάκτυλα.

• Για υψηλότερη κινητική ακρίβεια στα

δάκτυλα υπεύθυνοι είναι οι ραχιαίοι και οι
παλαμικοί μεσόστεοι μύες, καθώς και οι
ελμινθοειδείς μύες (η δυνατότητά τους για
απαγωγή και προσαγωγή συμβάλλει στην
εκτέλεση λεπτών κινήσεων).
26
 Μύες θέναρος

1. Προσαγωγός του
αντίχειρα
2. Βραχύς απαγωγός
του αντίχειρα
3. Βραχύς καμπτήρας
του αντίχειρα
4. Αντιθετικός του
αντίχειρα

27

Μύες οπισθέναρος

5. Αντιθετικός του
μικρού δακτύλου
6. Βραχύς καμπτήρας
του μικρού δακτύλου
7. Απαγωγός μικρού
δακτύλου
Βραχύς παλαμικός

28
 Αυτόχθονες μύες παλάμης

• Ελμινθοειδείς, Μεσόστεοι ραχιαίοι, Παλαμιαίοι μεσόστεοι

29

Αρθρώσεις και κινήσεις του αντίχειρα

• Η πολυπλευρικότητα των κινήσεων του αντίχειρα είναι εφικτή
χάρη στην εφιππιοειδή άρθρωση (δύο βαθμοί ελευθερίας –
κάμψη και έκταση, απαγωγή και προσαγωγή).
• Ο αντίχειρας μπορεί να έλθει σε επαφή με όλους τους
δακτύλους και με ένα τμήμα της παλάμης.

30
 Ειδικά θέματα

• ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΡΠΙΑΙΟΥ ΣΩΛΗΝΑ

• Ο καρπιαίος σωλήνας, που αφορίζεται από ανένδοτα ινώδη και οστέινα όρια,
είναι δυνατό να διαταραχθεί από την εξοίδηση των περιεχομένων του, από τη
διήθηση με υγρό λόγω φλεγμονής ή λοίμωξης, από την προβολή ενός
εξαρθρωμένου οστού του καρπού ή από την πίεση από μία εξωτερική πηγή. Το
μέσο νεύρο έχει τη μεγαλύτερη ευαισθησία στην πίεση και τα σημεία του
συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα αντιστοιχούν στην κατανομή του. 31

Ειδικά θέματα

• ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΡΠΙΑΙΟΥ ΣΩΛΗΝΑ

• Αυτά περιλαμβάνουν τις παραισθησίες ή την αιμωδία στην παλαμιαία
επιφάνεια των κερκιδικών 3½ δακτύλων και την αδυναμία και τελικά την
ατροφία των μυών του θέναρος. Ο παλαμιαίος δερματικός κλάδος του μέσου
νεύρου εκφύεται κεντρικά του σωλήνα και διέρχεται πάνω από τον καθεκτικό
σύνδεσμο των καμπτήρων, με αποτέλεσμα η αισθητικότητα στην παλάμη να
παραμένει άθικτη. 32
 Ειδικά θέματα

• ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΡΠΙΑΙΟΥ ΣΩΛΗΝΑ

• Προσβάλλει πολλούς εργαζόμενους που εκτελούν επαναλαμβανόμενες
κάμψεις και εκτάσεις της πηχεοκαρπικής διάρθρωσης και των δακτύλων. Οι
εργαζόμενοι που κινδυνεύουν περισσότερο είναι αυτοί που χρησιμοποιούν
δονούμενα εργαλεία για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, οι εργάτες
συναρμολόγησης και όσοι ασχολούνται με την επεξεργασία και συσκευασία
τροφίμων.
• Η αιτιολογία του συνδρόμου είναι πολυπαραγοντική. Επειδή επηρεάζεται το
μέσο νεύρο εκδηλώνονται αιμωδίες και πόνος στα τρία πρώτα δάχτυλα και
στο κερκιδικό ημιμόριο του τέταρτου δακτύλου. Ο πόνος είναι εντονότερος τη
νύχτα. Στα πιο σοβαρά περιστατικά παρατηρείται μυϊκή αδυναμία.

• Η αντιμετώπιση του συνδρόμου συνίσταται στην ακινητοποίηση του

πάσχοντος άκρου με νάρθηκα στη διάρκεια του ύπνου, στη χορήγηση
στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και στη χειρουργική αποσυμπίεση. 33

Διάλεξη 9: Πυελική ζώνη – ισχίο - μηρός

 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της άρθρωσης του ισχίου και του μηρού.

Περιεχόμενα διάλεξης
• Πυελική ζώνη
• Μηρός
• Άρθρωση του ισχίου
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του ισχίου
• Μύες που διέρχονται της άρθρωσης του ισχίου
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού
• Προσαγωγοί μύες
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού
• Ειδικά θέματα: κάταγμα του ισχίου

3
 Πυελική ζώνη

• Η πυελική ζώνη συνδέει τα κάτω άκρα με τη σπονδυλική στήλη

και χρησιμεύει, εκτός από τη στήριξη των σπλαχνικών οργάνων
της πυέλου, στη μεταβίβαση του βάρους τω άνω μέρους του
σώματος στα κάτω άκρα.
4

Πυελική ζώνη

• Αποτελείται από τα δύο ανώνυμα οστά και το ιερό οστό που μαζί
σχηματίζουν την οστέινη πύελο που έχει σχήμα λεκάνης
5
 Πυελική ζώνη

• Κάθε ένα ανώνυμο οστό

αποτελείται από το λαγόνιο,
το ηβικό και το ισχιακό οστό
που έχουν συνοστεωθεί.

• Η κυπελλοειδής κοτύλη
βρίσκεται στη σχήματος Υ
συμβολή μεταξύ αυτών των
τριών οστών.

Πυελική ζώνη

• Έσω όψη ανώνυμου οστού

• Το λαγόνιο οστό σχηματίζει το άνω αποπλατισμένο τμήμα του
ανώνυμου οστού.
• Κάθε λαγόνιο οστό συντάσσεται με το ιερό οστό κατά τη
σταθερή ιερολαγόνια άρθρωση. 7
 Πυελική ζώνη

• Έξω όψη ανώνυμου οστού

• Το ισχιακό οστό έχει ένα οστέινο κύρτωμα που στηρίζει το βάρος
του σώματος στην καθιστή θέση.
• Τα ηβικά οστά έχουν σχήμα V και συντάσσονται προς τα εμπρός
κατά την ηβική σύμφυση. 8

Πυελική ζώνη

• Η είσοδος της πυέλου αφορίζεται από την ανώνυμη γραμμή.

Πρόκειται για μία ενιαία γραμμή που διέρχεται από την ηβική
ακρολοφία, την τοξοειδή γραμμή, τα υποστρόγγυλα κάτω χείλη της
πτέρυγας του λαγόνιου οστού και το ακρωτήριο.
9
 Πυελική ζώνη

• Η ανώνυμη γραμμή χωρίζει την άνω ψευδή πύελο από την κάτω
αληθή πύελο.
10

Πυελική ζώνη

• Υπάρχουν αρκετοί σύνδεσμοι που συγκρατούν τα οστά της

πυελικής ζώνης
11
 Πυελική ζώνη

• Υπάρχουν αρκετοί σύνδεσμοι που συγκρατούν τα οστά της

πυελικής ζώνης
12

Πυελική ζώνη

• Η ανδρική πύελος είναι βαθιά και στενή και αποτελείται από

μεγαλύτερα και βαρύτερα οστά.
• Η γυναικεία πύελος που σχηματίζει τον γεννητικό σωλήνα έχει
συγκριτικά μικρότερο βάθος και μεγαλύτερο εύρος.
13
Πυελική ζώνη

14

Τα κάτω άκρα

• Αποτελούνται από τον μηρό,

την κνήμη και το άκρο πόδι
(τον άκρο πόδα)

15
Ο μηρός
• Αποτελείται από το
μηριαίο οστό, το
μεγαλύτερο,
μακρύτερο και
ισχυρότερο οστό του
σώματος.

16

Μηριαίο οστό
• Το μηριαίο πορεύεται προς τα έσω
καθώς κατέρχεται προς το γόνατο
(αυτό είναι περισσότερο έκδηλο
στις γυναίκες, λόγω ευρύτερης
πυέλου).
• Η κεφαλή του μηριαίου μοιάζει με
μπάλα και εμφανίζει ένα μικρό
εντύπωμα στο κέντρο, το βοθρίο
της κεφαλής.
• Ο αυχένας συνδέει την κεφαλή με
τη διάφυση του μηριαίου
(σχηματίζοντας γωνία με τον
επιμήκη άξονα του οστού).
• Ο αυχένας είναι το ασθενέστερο
τμήμα του μηριαίου και υφίσταται
συχνά κάταγμα (κάταγμα ισχίου). 17
Μηριαίο οστό
• Διακρίνονται στο άνω άκρο του
οστού ο μείζων τροχαντήρας προς
τα έξω και ο ελάσσων τροχαντήρας
προς τα πίσω και έσω (σημεία
πρόσφυσης μυών).

• Συνδέονται μεταξύ τους προς τα

εμπρός με την μεσοτροχαντήρια
γραμμή και προς τα πίσω με την
μεσοτροχαντήρια ακρολοφία.

• Στην οπίσθια επιφάνεια

διακρίνουμε το γλουτιαίο
τράχυσμα και στη συνέχεια την
τραχεία γραμμή (σημεία
πρόσφυσης μυών). 18

Μηριαίο οστό
• Το μηριαίο οστό διογκώνεται προς το
κάτω άκρο και καταλήγει στον έσω και
έξω κόνδυλο (μοιάζουν με μεγάλους
τροχούς) που συντάσσονται με το
κνημιαίο οστό.

• Πάνω από τους κονδύλους διακρίνονται

το έσω και έξω υπερκονδύλιο κύρτωμα
(σημεία πρόσφυσης μυών και
συνδέσμων). Επίσης το φύμα του
μεγάλου προσαγωγού μυός.

• Προς τα εμπρός οι δύο κόνδυλοι

συνδέονται με μια αρθρική επιφάνεια,
την μηριαία τροχιλία (συντάσσεται με
την επιγονατίδα). Προς τα πίσω οι δύο
κόνδυλοι χωρίζονται με τον
μεσοκονδύλιο βόθρο. 19
 Διάρθρωση του ισχίου

• Η διάρθρωση του ισχίου έχει σφαιροειδή δομή. Διαθέτει μεγάλο εύρος

κίνησης, μικρότερο από το αντίστοιχο του ώμου. Γίνονται κινήσεις σε
όλους τους άξονες, που περιορίζονται από τους αρθρικούς συνδέσμους
και τη βαθιά κοιλότητα της άρθρωσης.
20

Διάρθρωση του ισχίου

• Η διάρθρωση του ισχίου σχηματίζεται από την κεφαλή του μηριαίου και
την κοτύλη του ανώνυμου οστού.
• Το βάθος της κοτύλης διευρύνεται από τον επιχείλιο χόνδρο.
21
Διάρθρωση του ισχίου

22

Διάρθρωση του ισχίου

23
 Διάρθρωση του ισχίου

• Η διάρθρωση του ισχίου ενισχύεται από τρεις εξωτερικές παχύνσεις του

αρθρικού θύλακα, τον λαγονομηριαίο σύνδεσμο (σχήματος V στην
πρόσθια επιφάνεια), τον ηβομηριαίο σύνδεσμο (στην κάτω επιφάνεια
του θύλακα) και τον ισχιομηριαίο σύνδεσμο (σπειροειδής σύνδεσμος
στην οπίσθια επιφάνεια).
• Αυτοί οι τρεις σύνδεσμο διατάσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε να
«καθηλώνουν» την κεφαλή του μηριαίου μέσα στην κοτύλη κατά την
όρθια στάση. 24

Διάρθρωση του ισχίου

25
Μύες που ενισχύουν το ισχίο από μπροστά

• Ο τείνων την
πλατεία περιτονία Ο
οδηγεί τον μηρό του
κινούμενου ποδιού
εμπρός και τον
απάγει.
• Επιπρόσθετα ο μυς
επιτελεί σημαντική
• Ο λαγονοψοΐτης ενέργεια στο δέσιμο
κάμπτει τον μηρό του μηρού, μέσω της
προς την κοιλιά, ενεργητικής τάσης
προσάγει και της πλατιάς
στρέφει προς τα έξω περιτονίας.
τον μηρό.
26

Μύες που ενισχύουν το ισχίο από μπροστά

• Ο ορθός μηριαίος εκτελεί κάμψη, συμμετέχει στη στροφή της

πυέλου προς τα εμπρός και συνεισφέρει στη σταθεροποίηση
της θέσης της πυέλου.
• Ο ραπτικός ως διαρθρικός μυς στην άρθρωση του ισχίου
εκτελεί κάμψη, έξω στροφή και απαγωγή
27
 Ομάδα προσαγωγών μυών

• Χωρίζονται σε τρεις στιβάδες: Η επιπολής στιβάδα (κτενίτης, μακρός

προσαγωγός, ισχνός μυς), η μέση στιβάδα (βραχύς προσαγωγός)
και η εν τω βάθει στιβάδα (μέγας προσαγωγός).
28

Έξω μύες της πυέλου (Απαγωγοί)

• Μέσος γλουτιαίος μυς • Μικρός γλουτιαίος μυς

29
Ραχιαίοι ισχιακοί μύες
• Μέγας γλουτιαίος μυς
• Η σημαντικότερη ενέργειά
του είναι η έκταση στην
άρθρωση του ισχίου
(έγερση από θέση
ημικαθίσματος, τρέξιμο,
άλματα).
• Το άνω τμήμα του ενεργεί
με απαγωγή και το κάτω
τμήμα με προσαγωγή.
Προκαλεί επίσης μια ισχυρή
έξω στροφή.

30

Έξω στροφείς του μηρού

• Βρίσκονται κάτω από τον μέγα γλουτιαίο,
προέρχονται από την πύελο και εκτείνονται
προς την περιοχή του τροχαντήριου βόθρου
και την μεσοτροχαντήρια γραμμή.
1. Απιοειδής μυς
2. Δίδυμος μυς
3. Έσω θυροειδής μυς
4. Κάτω δίδυμος μυς
5. Έξω θυροειδής μυς
6. Τετράγωνος μηριαίος μυς
• Βασική τους ενέργεια είναι η έξω στροφή
του μηρού.
• Όλοι ενεργούν με προσαγωγή (ο απιοειδής
με απαγωγή).
• Με σταθερό το κάτω άκρο (πόδι στήριξης)
ενεργούν με πλάγια κλίση της πυέλου και
οπίσθια κάμψη αυτής. 31
 Μύες οπίσθιας επιφάνειας του ισχίου

• 1. Μείζων γλουτιαίος, 2. Μέσος γλουτιαίος, 3. Ελάσσων

γλουτιαίος, 4. Τείνων την πλατεία περιτονία, 5. Απιοειδής,
6. Έσω θυροειδής, 7. Δίδυμοι, 8. Τετράγωνος μηριαίος 32

Μύες πρόσθιας επιφάνειας του μηρού

1. Ραπτικός
2. Ορθός μηριαίος
3. Έσω πλατύς
4. Έξω πλατύς
5. Μέσος πλατύς

33
 Μύες της πρόσθιας και έσω επιφάνειας
του μηρού

34

Προσαγωγοί μύες

1. Κτενίτης 5. Έξω θυροειδής

2. Μακρός προσαγωγός 6. Μέγας προσαγωγός
3. Βραχύς προσαγωγός
Ισχνός μυς
35
4.
Μύες και κίνηση του ισχίου
• Κάμψη: Λαγονοψοΐτης, τείνων την
πλατεία περιτονία, ραπτικός, ορθός
μηριαίος, μικρός γλουτιαίος (πρόσθια
μολιρα), κτενίτης.

• Έκταση: Μέγας γλουτιαίος, μέγας

προσαγωγός, ημιυμενώδης,
ημιτενοντώδης, μέσος γλουτιαίος
(οπίσθια μοίρα), δικέφαλος μηριαίος
(μακρά κεφαλή), τετράγωνος μηριαίος.

• Απαγωγή: Μέσος γλουτιαίος, ορθός

μηριαίος, μικρός γλουτιαίος, τείνων την
πλατεία περιτονία, μέγας γλουτιαίος
(καταφυτικό τμήμα), ραπτικός,
απιοειδής. 36

Μύες και κίνηση του ισχίου

• Προσαγωγή: Βραχύς προσαγωγός, μέγας
προσαγωγός, μακρός προσαγωγός,
κτενίτης, ισχνός, μέγας γλουτιαίος, έξω
θυροειδής, τετράγωνος μηριαίος,
λαγονοψοΐτης, ημιυμενώδης,
ημιτενοντώδης, δικέφαλος μηριαίος.

• Έσω στροφή: Μικρός γλουτιαίος, τείνων

την πλατεία περιτονία, μακρός
προσαγωγός, μέγας προσαγωγός, ορθός
μηριαίος.

• Έξω στροφή: Μέγας γλουτιαίος, μέσος

γλουτιαίος, έξω θυροειδής, έσω
θυροειδής και δίδυμοι μύες, μέγας
προσαγωγός (οπίσθιο καταφυτικό
τμήμα), ορθός μηριαίος.
37
 Μύες οπίσθιας επιφάνειας του μηρού

1. Δικέφαλος μηριαίος
2. Ημιυμενώδης
3. Ημιτενοντώδης

38

Μύες οπίσθιας επιφάνειας του μηρού

39
 Ειδικά θέματα

• Κάταγμα μηρού λόγω οστεοπόρωσης

• Οι ηλικιωμένοι περιγράφουν ότι «έπεσαν και έσπασαν το ισχίο
τους».
• Όμως η σειρά των γεγονότων μπορεί να είναι αντίστροφη: Η
απώλεια οστικής μάζας λόγω οστεοπόρωσης προκαλεί
εξασθένηση του αυχένα του μηριαίου οστού και κάταγμα αυτού
από καταπόνηση, βλάβη που δεν θα προκαλούνταν σε ένα υγιές
οστό. Από το κάταγμα προκαλείται και η πτώση.

40

Διάλεξη 10: Γόνατο - κνήμη

 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της άρθρωσης του γόνατος.

Περιεχόμενα διάλεξης
• Γόνατο
• Κνήμη
• Επιγονατίδα
• Άρθρωση του γόνατος
• Μηνίσκοι
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του γόνατος
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού

3
Γόνατο

• Στην άρθρωση του γόνατος

συντάσσονται οι κόνδυλοι
του μηριαίου οστού με
τους κονδύλους του
κνημιαίου οστού που
σχηματίζουν μια τροχοειδή
διάρθρωση.
• Επίσης στην αρθρική
κοιλότητα του γόνατος
υπάρχει και μια άρθρωση
ανάμεσα στην επιγονατίδα
και το περιφερικό άκρο του
μηριαίου οστού
(επιγονατιδομηριαία
άρθρωση). 4

Κνήμη
• Αποτελείται από το κνημιαίο οστό
και την περόνη.
• Το κνημιαίο βρίσκεται προς τα
έξω και είναι μεγαλύτερο από την
περόνη που μοιάζει με ράβδο.
• Συντάσσονται μεταξύ τους στο
πάνω και στο κάτω μέρος και σε
όλο το μήκος τους συνδέονται με
τον μεσόστεο υμένα.
• Το κνημιαίο συντάσσεται με το
μηριαίο στη διάρθρωση του
γόνατος και με τον αστράγαλο
στην ποδοκνημική άρθρωση.
• Η περόνη δεν συμμετέχει στην
άρθρωση του γόνατος, ενώ στην
ποδοκνημική απλώς βελτιώνει τη
σταθερότητα της άρθρωσης.
5
 Κνήμη

Κνημιαίο οστό
• Στο άνω άκρο έχει τον, έσω και έξω
κνημιαίο κόνδυλο, εκατέρωθεν του
άνω άκρου της διάφυσης.
Χωρίζονται μεταξύ τους με το
μεσοκονδύλιο έπαρμα.
• Στο κάτω μέρος του έξω κονδύλου
βρίσκεται η αρθρική επιφάνεια με
την περόνη (άνω κνημοπερονιαία
άρθρωση).
• Ακριβώς κάτω από τους κονδύλους,
στο μπροστινό μέρος βρίσκεται το
κνημιαίο κύρτωμα (κατάφυση
επιγονατιδικού συνδέσμου).
• Το κάτω μέρος είναι πεπλατυσμένο.
Προς τα έσω σχηματίζει το έσω
σφυρό, στην εσωτερική προεξοχή
του αστραγάλου.
• Στην κάτω άκρο του στην περονιαία
εντομή σχηματίζεται η κάτω
κνημοπαρονιαία άρθρωση.
7
 Περόνη

• Είναι ένα λεπτό οστό, εξωτερικά

του κνημιαίου, με δυο
διογκωμένα άκρα.
• Το άνω άκρο της αποτελεί την
κεφαλή της περόνης, ενώ το κάτω
άκρο είναι το έξω σφυρό, στην
εξωτερική πλευρά του
αστραγάλου.
• Η διάφυσή της προσφέρει
εκφυτικά μέρη για πολλούς μυς.
• Η περόνη δεν συμμετέχει στη
στήριξη του βάρους του σώματος.

Επιγονατίδα

• Τριγωνικό σησαμοειδές οστό που

βρίσκεται μέσα στον τένοντα του
τετρακεφάλου μυός.
• Ο μυς καταφύεται με τον τένοντά
του στην επιγονατίδα και μετά
συνεχίζει με τον επιγονατιδικό
σύνδεσμο και καταφύεται στο
κνημιαίο κύρτωμα.
• Η επιγονατίδα προστατεύει την
πρόσθια επιφάνεια της άρθρωσης
του γόνατος και λειτουργεί ως
τροχαλία, αυξάνοντας τη δύναμη
του τετρακεφάλου μυός.

9
 Διάρθρωση του γόνατος

• Η μεγαλύτερη και πιο σύνθετη άρθρωση του σώματος.

• Οι τροχοειδείς κόνδυλοι του μηριαίου οστού κυλούν πάνω στους σχεδόν

επίπεδους κονδύλους του κνημιαίου οστού, επιτρέπονταν κινήσεις κάμψης –
έκτασης, και ελαφράς έσω και έξω στροφής όταν το γόνατο είναι σε κάμψη.

• Μέσα στην αρθρική κοιλότητα του γόνατος υπάρχει και η επιγονατιδομηριαία

άρθρωση (επίπεδη), που επιτρέπει στην επιγονατίδα να ολισθαίνει προς το
περιφερικό άκρο του μηριαίου κατά την κάμψη του γόνατος. 10

Διάρθρωση του γόνατος

11
 Μηνίσκοι

• Μέσα στην αρθρική κοιλότητα υπάρχουν δύο ινοχόνδρινοι μηνίσκοι, ανάμεσα

στους μηριαίους και κνημιαίους σπονδύλους (προσφύονται στους κνημιαίους
κονδύλους). Είναι ο έξω και έσω μηνίσκος (σχήματος C).

• Εξομαλύνουν και κατανέμουν το συμπιεστικό φορτίο και το αρθρικό υγρό και

βοηθούν στη σταθεροποίηση της άρθρωσης καθοδηγώντας τους κονδύλους
κατά την κάμψη, την έκταση και τη στροφή. 12

Μηνίσκοι

• Ο έσω μηνίσκος τραυματίζεται 20 φορές περισσότερο από τον έξω, λόγω των
συμφύσεών του με τον αρθρικό θύλακο και τον έσω πλάγιο σύνδεσμο.

• Η ρήξη μηνίσκου παρουσιάζεται όταν η άρθρωση του γονάτου, που βρίσκεται

σε θέση κάμψης και απαγωγής και με την κνήμη σε έξω στροφή και σταθερό
το άκρο πόδι, εκταθεί απότομα και κάτω από επιβάρυνση.
13
 Σύνδεσμοι της άρθρωσης του γόνατος

• Ο έξω και έσω πλάγιος σύνδεσμος.

• Ο λοξός και τοξοειδής ιγνυακός σύνδεσμος
• Ο πρόσθιος και οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος
14

Σύνδεσμοι της άρθρωσης του γόνατος

15
 Χιαστοί σύνδεσμοι

• Κατά την κίνηση του γόνατος ο πρόσθιος χιαστός παρεμποδίζει την προς τα
πίσω παρεκτόπιση του μηριαίου οστού πάνω στην κνήμη. Ο οπίσθιος χιαστός
παρεμποδίζει την προς τα εμπρός παρεκτόπιση του μηριαίου οστού επί της
κνήμης.
• Όταν το γόνατο βρίσκεται σε πλήρη έκταση και οι δύο χιαστοί τεντώνονται και
το γόνατο ακινητοποιείται.
16

Χιαστοί σύνδεσμοι

• Λόγω των μηχανισμών σύμφυσης ρήξεις του πρόσθιου χιαστού συνοδεύονται

συνήθως από τραυματισμούς του έσω μηνίσκου, του έσω πλάγιου συνδέσμου
και του αρθρικού θυλάκου.

17
 Πλάγιοι σύνδεσμοι

• Εκτός από την ανάσχεση της έκτασης της κνήμης και την αποτροπή της
υπερέκτασης, οι σύνδεσμοι αυτοί παρεμποδίζουν την προς τα πλάγια
παρεκτόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.
• Στην κάμψη του γονάτου είναι χαλαροί, ενώ κατά την έκτασή του σε μέγιστη
τάση.
18

Πλάγιοι σύνδεσμοι

• Ρήξη του πλάγιου συνδέσμου έχουμε σε βίαιη επίδραση πάνω σε τεντωμένο

γόνατο (στην πτώση ενός επιθετικού πάνω στο εκτεταμένο πόδι του
αμυνόμενου «τάκλινγκ ολίσθησης»).

19
 Μύες της άρθρωσης του γόνατος

• Επειδή οι εκτείνοντες την άρθρωση του γονάτου πρέπει να

κρατήσουν ολόκληρο το βάρος του σώματος, ενώ οι καμπτήρες
μόνο το βάρος των ποδιών, στην περιοχή των κάτω άκρων
υπερισχύει η παρουσία των εκτεινόντων μυών.

• Η υπερίσχυση των εκτεινόντων αποτελεί απαραίτητη

προϋπόθεση για την όρθια στάση του σώματος και τη
φυσιολογική βάδιση.

20

Μύες της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού

• Τετρακέφαλος μυς
• Τείνων την πλατεία περιτονία
• Ραπτικός μυς

21
 Μύες πρόσθιας επιφάνειας του μηρού

1. Ραπτικός
2. Ορθός μηριαίος
3. Έσω πλατύς
4. Έξω πλατύς
5. Μέσος πλατύς

22

Πρόσθια επιφάνεια μηρού – τετρακέφαλος μυς

• Ο κύριος εκτείνων το γόνατο και ο μεγαλύτερος
και ισχυρότερος μυς. Αποτελείται από τον
διαρθρικό ορθό μηριαίο μυ, και τους έσω, έξω
και μέσο πλατύ.

• Έκφυση: Ο ορθός μηριαίος από την πρόσθια

κάτω λαγόνια άκανθα και από το άνω χείλος
της κοτύλης. Τα άλλα τρία τμήματα από το έσω
και έξω χείλος της τραχείας γραμμής του
μηριαίου και από την πρόσθια και έξω
επιφάνεια του μηριαίου.
• Κατάφυση: Με τον επιγονατιδικό σύνδεσμο
στο κνημιαίο κύρτωμα.
• Νεύρωση: Μηριαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Η στατική του λειτουργία στην
αποφυγή της κάμψης του γονάτου στην όρθια
στάση, ενώ η δυναμική σε μια ισχυρή έκταση
του γονάτου (δρόμοι, άλματα). Επίσης κάμπτει
το ισχίο. 23
 Πρόσθια επιφάνεια μηρού
Τείνων την πλατεία περιτονία μυς

• Συνεισφέρει περιορισμένα στην

έκταση της άρθρωσης του
γονάτου.

24

Πρόσθια επιφάνεια μηρού – Ραπτικός μυς

• Είναι ο μακρύτερος μυς του ανθρώπου
(50 –60 cm).

• Έκφυση: Πρόσθια άνω λαγόνια

άκανθα.
• Κατάφυση: Έσω χείλος του κνημιαίου
κυρτώματος στον χήνειο πόδα.
• Ενέργεια: Ως διαρθρικός μυς
συμβάλλει στην κάμψη, απαγωγή και
έξω στροφή του μηρού, αλλά και
κάμπτει και προσάγει την κνήμη.
• Είναι ο μοναδικός μυς που κάμπτει
συγχρόνως και το ισχίο και το γόνατο.

25
Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού

• Δικέφαλος μηριαίος
• Ημιτενοντώδης
• Ημιυμενώδης

26

Μύες οπίσθιας επιφάνειας του μηρού

1. Δικέφαλος μηριαίος
2. Ημιυμενώδης
3. Ημιτενοντώδης

27
Οπίσθια επιφάνεια μηρού - Δικέφαλος μηριαίος
• Οι οπίσθιοι μηριαίοι ονομάζονται και
ισχιοκνημιαίοι και έχουν κυρίως
δυναμικά κινητικά καθήκοντα.
• Έκφυση: Η μακρά κεφαλή από το
ισχιακό κύρτωμα και η βραχεία από το
έξω χείλος της τραχείας γραμμής.
• Κατάφυση: Κεφαλή της περόνης.
• Ενέργεια: Ως διαρθρικός μυς βοηθάει
στην έκταση του ισχίου (πόδι
στήριξης) αλλά κάμπτει και στρέφει
την κνήμη προς τα έξω (κινούμενο
πόδι) έχοντας το γόνατο λυγισμένο.

28

Οπίσθια επιφάνεια μηρού – Ημιτενοντώδης μυς

• Έκφυση: Iσχιακό κύρτωμα
• Κατάφυση: Πλάγια από το κνημιαίο
κύρτωμα στον χήνειο πόδα.

• Ενέργεια: Ως διαρθρικός μυς βοηθάει

στην έκταση του ισχίου (πόδι
στήριξης) αλλά κάμπτει το γόνατο
(κινούμενο πόδι) και στρέφει τη
λυγισμένη κνήμη προς τα έσω.

29
Οπίσθια επιφάνεια μηρού – Ημιυμενώδης μυς

• Έκφυση: Iσχιακό κύρτωμα

• Κατάφυση: Υπογλήνιο χείλος του έσω
κνημιαίου κονδύλου.

• Ενέργεια: Βρίσκεται κάτω από τον

ημιτενοντώδη και έχει τις ίδιες με
αυτόν λειτουργίες, μόνο που είναι
λίγο ισχυρότερος.

30

Διάλεξη 11: Ποδοκνημική – άκρο πόδι

 Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
του άκρου ποδιού και της ποδοκνημικής
άρθρωσης.

Περιεχόμενα διάλεξης
• Άκρο πόδι (άκρος πόδας)
• Ποδοκνημική άρθρωση
• Υπαστραγαλική άρθρωση
• Σύστημα συνδέσμων – θυλάκων στην ποδοκνημική
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας της κνήμης
• Ειδικά θέματα: αθλητικές κακώσεις στην ποδοκνημική

3
 Άκρο πόδι

• Το άκρο πόδι αποτελείται από τα οστά του ταρσού, τα μετατάρσια οστά και τις
φάλαγγες. Το άκρο πόδι χρησιμεύει για τη στήριξη του βάρους του σώματος και
ως μοχλός για την προώθηση του σώματος κατά τη βάδιση, το τρέξιμο ή το άλμα.
• Το ότι αποτελείται από πολλά οστά το κάνει πιο ευλύγιστο και πιο λειτουργικό.
4

Άκρο πόδι (ταρσός)

• Ο ταρσός αποτελεί το οπίσθιο ημιμόριο του άκρου ποδιού.

• Τα οστά του ταρσού είναι επτά (αστράγαλος, πτέρνα, κυβοειδές οστό,
σκαφοειδές οστό, το έσω, μέσο και έξω σφηνοειδές).
• Το βάρος του σώματος στηρίζεται κυρίως στον αστράγαλο και στην πτέρνα.
• Ο αστράγαλος συντάσσεται προς τα πάνω με το κνημιαίο (τροχιλία του
αστραγάλου) και την περόνη. 5
 Άκρο πόδι (ταρσός)

• Η πτέρνα ακουμπάει στο έδαφος με το κύρτωμα της πτέρνας και προς τα έσω έχει
μια προεξοχή το υπέρεισμα του αστραγάλου.
• Το κυβοειδές βρίσκεται προς τα έξω, το σκαφοειδές προς τα έσω και τα τρία
σφηνοειδή προς τα μπροστά. 6

Άκρο πόδι (μετατάρσιο – φάλαγγες)

• Το μετατάρσιο αποτελείται από τα πέντε μετατάρσια οστά (I –V, από τα έσω προς
τα έξω, παράλληλα μεταξύ τους). Το 1ο μετατάρσιο καταλήγει στη βάση του
μεγάλου δακτύλου.
• Υπάρχουν 14 φάλαγγες των δακτύλων (κεντρική ή εγγύς, μέση και περιφερική ή
άπω φάλαγγα). Ο μεγάλος δάκτυλος έχει μόνο δύο φάλαγγες.
7
 Άκρο πόδι

Τόξα του άκρου ποδιού

• Η διάταξη των οστών του άκρου ποδιού είναι τέτοια, ώστε να σχηματίζουν έναν
έσω και έναν έξω άξονα (επίμηκες τόξο).
• Ο έσω άξονας αποτελείται από τα τρία πρώτα δάκτυλα, από τα τρία σφηνοειδή
οστά, το σκαφοειδές και καταλήγει στον αστράγαλο.
• Ο έξω άξονας αποτελείται από τα δύο έξω δάκτυλα, το κυβοειδές οστό και από
την πτέρνα.
9
 Τόξα του άκρου ποδιού

• Επειδή ο έσω άξονας του άκρου ποδιού είναι τοποθετημένος λοξά πάνω στον
έξω άξονα, σχηματίζεται το επίμηκες τόξο του άκρου ποδιού, όπου ο έσω άξονας
είναι πάνω από το έδαφος (η νέα επαφή με το έδαφος γίνεται με τη βασική
άρθρωση του μεγάλου δακτύλου) και μόνο ο έξω άξονας εφάπτεται με το
έδαφος σε όλο το μήκος του.
• Επίσης με την τοποθέτηση του ενός άξονα πάνω στον άλλο δεν σχηματίζεται
μόνο ένα επίμηκες τόξο, αλλά και ένα εγκάρσιο τόξο. 10

Τόξα του άκρου ποδιού

• Τα τόξα αυτά στηρίζονται χάρη στα αλληλοσυμπληρωματικά σχήματα των οστών

στους ισχυρούς συνδέσμους και στην έλξη που ασκούν κάποιοι τένοντες κατά τη
συστολή των μυών οι μύες και οι τένοντες.
• Τα τόξα υποχωρούν όταν ασκείται βάρος στο πόδι και επανέρχονται όταν το βάρος
εκλείψει.
• Τα τρία τόξα μαζί σχηματίζουν το μισό ενός θολού που κατανέμει το μισό περίπου
βάρους του σώματος προς τις φτέρνες και το άλλο μισό προς τις κεφαλές των
μεταταρσίων οστών.
11
 Η καμάρα του άκρου ποδιού

• Η καμάρα του άκρου ποδιού οφείλεται στα οστά και διατηρεί μια έντονη
τάση και σταθεροποιείται παθητικά και ενεργητικά.

• Η παθητική τάση της επιμήκους καμάρας οφείλεται σε τρεις

συνδέσμους: την πελματιαία απονεύρωση, τον μακρό πελματικό, και τον
πτερνοσκαφοειδή σύνδεσμο.
• Η ενεργητική τάση της επιμήκους καμάρας λαμβάνει χώρα μέσω των
μυών του πέλματος και των μακρών μυών του άκρου ποδιού από την
περιοχή της κνήμης (ανάλογα με την υφιστάμενη πίεση τάσης έχουμε
αντίστοιχη μεταβολή του μεγέθους της έλξης και της σύσπασης των 12
συμμετεχόντων μυών).

Ποδοκνημική άρθρωση

• Σχηματίζεται από την κνήμη και την περόνη καθώς και από την τροχιλία
του αστραγάλου.
• Η κνήμη και η περόνη περικλείουν την τροχιλία του αστραγάλου ως
τανάλια με τα σφυρά τους (έσω και έξω) σχηματίζοντας έτσι την
περοκνημική γλήνη (δίκρανο της ποδοκνημικής).

13
 Ποδοκνημική: σύστημα συνδέσμων – θυλάκων

• Ο αρθρικός θύλακας της ποδοκνημικής προσφύεται στο όριο χόνδρου –

οστού των οστών της κνήμης. Ο θύλακας καλύπτει ολόκληρη την
ποδοκνημική εκτός από το έσω και έξω σφυρό. Τα πλάγια του θύλακα
ενισχύονται από ισχυρούς συνδέσμους.
• Στην περονιαία (εξωτερική) επιφάνεια βρίσκεται ο έξω πλάγιος
σύνδεσμος που χωρίζεται σε τρεις δεσμίδες που εκφύονται από το κάτω
άκρο της περόνης:
• Πρόσθιος αστραγαλοπερονικός: χαλαρώνει στη ραχιαία κάμψη και
διατείνεται στην αυξανόμενη πελματιαία κάμψη.
• Οπίσθιος αστραγαλοπερονικός: διατείνεται κυρίως στη ραχιαία κάμψη.
• Πτερνοπερονικός: είναι υπεύθυνος για μια σταθερή πορεία αστραγάλου
και πτέρνας και εμποδίζει τον υπτιασμό. 14

Ποδοκνημική: σύστημα συνδέσμων – θυλάκων

• Στην κνημιαία πλευρά κείται ο έσω πλάγιος ή δελτοειδής σύνδεσμος.

• Έχει τέσσερις δεσμίδες: οπίσθιος αστραγαλοκνημικός,
πτερνοκνημικός, κνημοσκαφοειδής, πρόσθιος αστραγαλοκνημικός.

• Με τους πλάγιους αυτούς συνδέσμους συγκρατείται σταθερά η

τροχιλία του αστραγάλου στην περονοκνημική γλήνη.
• Χάρη στην πορεία των συνδέσμων μπορούν να είναι υπό τάση σε
οποιαδήποτε θέση της άρθρωσης τα αντίστοιχα τμήματα των
συνδέσμων, με αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση της άρθρωσης.
15
 Ποδοκνημική: σύστημα συνδέσμων – θυλάκων

• Ο σπουδαιότερος σύνδεσμος στην υπαστραγαλική άρθρωση είναι ο

πελματιαίος πτερνοσκαφοειδής.
• Καλύπτει το κενό ανάμεσα στο σκαφοειδές οστό και την πτέρνα ώστε τα
οστά να μη διαχωρίζονται μεταξύ τους εξαιτίας των πιέσεων που
ασκούνται από την κεφαλή του αστραγάλου (σε μεγάλες επιβαρύνσεις
έλξης και πίεσης).
• Ο σύνδεσμος εμποδίζει την ολίσθηση του αστραγάλου προς τα έσω.
16

Ποδοκνημική - σύνδεσμοι

17
Ποδοκνημική - σύνδεσμοι

18

Ποδοκνημική - σύνδεσμοι

19
Μηχανική της ποδοκνημικής άρθρωσης
• Από την κεντρική θέση του άκρου
ποδιού είναι δυνατή μια ραχιαία
κάμψη κατά 20ο περίπου και μια
πελματιαία κατά 30ο περίπου.
• Το πρόσθιο τμήμα της τροχιλίας του
αστραγάλου είναι ευρύτερο από το
οπίσθιο, ενώ η περονοκνημική
γλήνη έχει αντίθετη μορφολογία.
• Έτσι στη ραχιαία κάμψη το
φαρδύτερο πρόσθιο τμήμα της
τροχιλίας του αστραγάλου
σφηνώνεται στο στενότερο οπίσθιο
τμήμα της περονοκνημικής γλήνης
και η ποδοκνημική είναι
σταθερότερη απ΄ότι στην
πελματιαία κάμψη.
20

Υπαστραγαλική άρθρωση
• Σχηματίζεται από δύο τελείως ξεχωριστές
ανατομικά αρθρώσεις, οι οποίες από
λειτουργική άποψη αποτελούν μια
ενότητα.
• Την αποτελούν:
αστραγαλοπτερνοσκαφοειδής άρθρωση
(πρόσθια αστραγαλοπτερνική και
αστραγαλοσκαφοειδής) και η οπίσθια
αστραγαλοπτερνική άρθρωση.
• Η υπαστραγαλική άρθρωση επιτρέπει
κινήσεις γύρω από έναν άξονα που
διέρχεται λοξά μέσα από τον ταρσό από
έσω – πάνω – εμπρός προς τα έξω – κάτω
– πίσω. Η έσω στροφή του ποδιού
(πρηνισμός) είναι εφικτή έως τις 30ο, η
μέγιστη τιμή της έξω στροφής (υπτιασμός)
φτάνει τις 60ο. 21
Μύες της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης

• Επειδή η βάδιση σε όρθια στάση απαιτεί μια ισχυρή ανάπτυξη

των μυών της γαστροκνημίας (που να ενεργούν ενάντια στο
βάρος του σώματος) παρατηρείται μια σαφής υπερίσχυση των
καμπτήρων (που «τεντώνουν» το άκρο πόδι) έναντι των
εκτεινόντων.

• Οι καμπτήρες διατάσσονται σε μια επιπολής και μια εν τω βάθει

στιβάδα, ενώ οι εκτείνοντες βρίσκονται όλοι σε μία μόνο
στιβάδα στην πρόσθια επιφάνεια της κνήμης.

22

Γαστροκνήμιος μυς
• Ο γαστροκνήμιος μαζί με τον υποκνημίδιο
σχηματίζουν τον τρικέφαλο της γαστροκνημίας
μυ που ανήκει στην επιπολής στιβάδα των
καμπτήρων μυών.

• Έκφυση: Έσω και έξω κόνδυλος του μηριαίου

οστού.
• Κατάφυση: Με τον αχίλλειο τένοντα στο
κύρτωμα της πτέρνας.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Λόγω της ταχυδυναμικής του
λειτουργίας αποτελείται κυρίως από FT ίνες.
Συμμετέχει αποφασιστικά στην πελματιαία
κάμψη του άκρου ποδιού (τρέξιμο, άλματα)
καθώς σηκώνει την πτέρνα από το έδαφος και
προετοιμάζει μια ισχυρή ώθηση από την
ποδοκνημική.
• Επίσης επιδρά με υπτιασμό του άκρου ποδιού
και ως διαρθρικός κάμπτει το γόνατο. 23
Γαστροκνήμιος μυς
• Ενέργεια: Ο διαρθρικός τρόπος επίδρασης του
μυός εμπεριέχει έναν πολύ σημαντικό μηχανισμό
για την ικανότητα απόδοσης (ιδίως στα άλματα).
• Μέσω της έκτασης της μιας άρθρωσης (γόνατο)
κατά τη βάδιση, το τρέξιμο και τα άλματα, και της
πελματιαίας κάμψης της άλλης άρθρωσης
(ποδοκνημική) στο ίδιο κάτω άκρο, ο μυς
διατηρεί συνεχώς ένα μέσο μήκος.
• Συνεπώς η πελματιαία κάμψη του καλού από
τεχνική πλευρά σπρίντερ ή άλτη γίνεται μόνο
μετά από πλήρη έκταση του γονάτου (καλό
επίπεδο προδιάτασης του μυός) και όχι σε
ημιτελή έκταση αυτού, γιατί σε αυτή την
περίπτωση η ικανότητα συστολής του μυός
μειώνεται.
24

Υποκνημίδιος μυς
• Έκφυση: Κεφαλή της περόνης και οπίσθια
επιφάνεια της περόνης και της κνήμης.
• Κατάφυση: Με τον αχίλλειο τένοντα στο
κύρτωμα της πτέρνας.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Λειτουργεί και αυτός κυρίως με
πελματιαία κάμψη. Η δύναμη σύσπασής του
όμως είναι μικρότερη από εκείνη του
γαστροκνήμιου και γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη
σημασία όχι τόσο για τα αγωνίσματα μέγιστης
δύναμης ή ταχυδύναμης, όσο για τα
αγωνίσματα αντοχής.
• Ο μυς αποτελείται κατά κύριο λόγο από ST
μυϊκές ίνες.
• O τρικέφαλος της γαστροκνημίας μυς λόγω της
οπίσθιας κατάφυσής του στην πτέρνα δεν
προσφέρει μεγάλη σταθεροποίηση στην
ποδοκνημική παρά τη μεγάλη δύναμή του. 25
Τρικέφαλος της γαστροκνημίας μυς

26

Μακρός καμπτήρας των δακτύλων

• Ανήκει στην εν τω βάθει στιβάδα των
καμπτήρων μαζί με τον οπίσθιο κνημιαίο
και τον μακρό καμπτήρα του μεγάλου
δακτύλου.

• Έκφυση: Οπίσθια επιφάνεια της κνήμης.

• Κατάφυση: Τελικές φάλαγγες των
δακτύλων II - V.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Συνδυάζει δυναμικές και
στατικές λειτουργίες. Κάμπτει τους
δακτύλους II – V, υποστηρίζει την
πελματιαία κάμψη στην ποδοκνημική,
συμμετέχει στον υπτιασμό στην
υπαστραγαλική άρθρωση, και συμμετέχει
στη στήριξη της επιμήκους καμάρας.
27
 Οπίσθιος κνημιαίος
• Έκφυση: Οπίσθια επιφάνεια της κνήμης
και της περόνης, μεσόστεος υμένας.
• Κατάφυση: Σκαφοειδές οστό, σφηνοειδή
οστά και βάση του 1ου μετατάρσιου
οστού.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Υποστηρίζει την πελματιαία
κάμψη στην ποδοκνημική, συμμετέχει
στον υπτιασμό στην υπαστραγαλική
άρθρωση. Συμμετέχει στη στήριξη της
επιμήκους και εγκάρσιας καμάρας.
• Έχει μεγάλη σημασία στη διατήρηση της
επιμήκους καμάρας του πέλματος και με
την ενεργητική του σύσπαση αποτρέπει
την επιπέδωσή της και την ολίσθηση της
κεφαλής του αστραγάλου προς τα μέσα.
28

Μακρός καμπτήρας του μεγάλου δακτύλου

• Έκφυση: Περόνη, μεσόστεος υμένας

και οπίσθιο μεσομυϊκό διάφραγμα.
• Κατάφυση: Ονυχοφόρος φάλαγγα του
μεγάλου δακτύλου.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Υποστηρίζει την πελματιαία
κάμψη στην ποδοκνημική, κάμπτει τον
μεγάλο δάκτυλο και συμμετέχει στη
στήριξη της επιμήκους καμάρας.

29
Μύες που βοηθούν στην πελματιαία κάμψη

30

Πρόσθιος κνημιαίος μυς

• Στην πρόσθια επιφάνεια της κνήμης
ανήκουν ο πρόσθιος κνημιαίος και ο
μακρός εκτείνων τον μεγάλο δάκτυλο.

• Έκφυση: Πρόσθια επιφάνεια της κνήμης και

μεσόστεος υμένας.
• Κατάφυση: Έσω επιφάνεια του 1ου
σφηνοειδούς και βάση του πρώτου
μετατάρσιου οστού.
• Νεύρωση: Εν τω βάθει περονιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Ανασπά το έσω χείλος του άκρου
ποδιού (υπτιασμός) και φέρει στο πόδι
στήριξης την κνήμη προς τα εμπρός, και γι
αυτό καταπονείται πολύ στο αθλητικό
βάδην και στις χιονοδρομίες. 31
Μακρός εκτείνων τους δακτύλους μυς

• Έκφυση: Κνήμη και περόνη, μεσόστεος

υμένας.
• Κατάφυση: Ραχιαία απονεύρωση των
δακτύλων II - V.
• Νεύρωση: Εν τω βάθει περονιαίο
νεύρο.
• Ενέργεια: Ραχιαία κάμψη του άκρου
ποδιού και έκταση των δακτύλων. Στην
υπαστραγαλική άρθρωση υποστηρίζει
τον πρηνισμό.

32

Μύες που εκτελούν ραχιαία κάμψη

33
Μακρός εκτείνων τον μεγάλο δάκτυλο μυς
• Έκφυση: Περόνη, μεσόστεος υμένας.
• Κατάφυση: Ραχιαία απονεύρωση του
μεγάλου δακτύλου.
• Νεύρωση: Εν τω βάθει περονιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Ραχιαία κάμψη του άκρου ποδιού
και έκταση του μεγάλου δακτύλου.
• Στο πόδι στήριξης ο μυς, όπως και οι δυο
προαναφερθέντες, υποστηρίζει το πάτημα
του ποδιού, έλκοντας την κνήμη προς το
άκρο πόδι.

• Γενικά, οι μύες της πρόσθιας επιφάνειας της

κνήμης συμμετέχουν στην ποδοκνημική
άρθρωση, στη ραχιαία κάμψη, ενώ στην
υπαστραγαλική κυρίως στον πρηνισμό του
άκρου ποδιού. 34

Μακρός περονιαίος μυς

• Μαζί με τον βραχύ περονιαίο
αποτελούν τους έξω μυς της κνήμης.

• Έκφυση: Έξω επιφάνεια της περόνης,

μεσομύιο διάφραγμα.
• Κατάφυση: 1ο σφηνοειδές οστό και
βάση του 1ου μετατάρσιου.
• Νεύρωση: Επιπολές περονιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη του άκρου
ποδιού στην ποδοκνημική και πρηνισμό
στην υπαστραγαλική άρθρωση.
• Παίζει σημαντικό ρόλο και στη
διατήρηση της επιμήκους και εγκάρσιας
καμάρας του ποδιού. 35
 Βραχύς περονιαίος μυς

• Έκφυση: Έξω επιφάνεια της περόνης,

μεσομύιο διάφραγμα.
• Κατάφυση: Βάση του 5ου μετατάρσιου.
• Νεύρωση: Επιπολές περονιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Η ίδια με του μακρού
περονιαίου.

36

Ειδικά θέματα: διάστρεμμα της ποδοκνημικής

• Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής αποτελούν τη συχνότερη αθλητική κάκωση.
Το διάστρεμμα είναι η τραυματική διάταση ή ρήξη διαφόρων συνδέσμων μιας
άρθρωσης.

• Τα περισσότερα διαστρέμματα της ποδοκνημικής προκαλούνται από υπερβολική

ανάσπαση του έσω χείλους και αφορούν τον έξω σύνδεσμο.

• Αντίθετα τα διαστρέμματα της κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης οφείλονται σε

υπερβολική ραχιαία κάμψη, έσω ή έξω στροφή του ποδιού.

• Όλες αυτές οι κινήσεις μετατοπίζουν τον αστράγαλο με τέτοιο τρόπο που το

κνημιαίο οστό διαχωρίζεται από την περόνη και οι κνημοπερονιαίοι σύνδεσμοι
διατείνονται.

• Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής αντιμετωπίζονται με το θεραπευτικό σχήμα

RICE: (Rest, Ice, Compression, Elevation), ακολουθούμενο από ασκήσεις
ενδυνάμωσης της ποδοκνημικής κατά το αρχικό στάδιο της αποκατάστασης.

37