Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας

ΠΑΡΑΣΙΤΟΛΟΓΙΑ- ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΑ (Ε)

Ανθούλα Νικολαΐδου
Tεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων
Msc Medical Microbiology
Τμήμα Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας
Ενότητα 1: Εισαγωγή (Α’ μέρος)
 Παράσιτος

Αρχ. που τρώει στο τραπέζι άλλου αμείβοντάς τον με κολακείες.

“Bell-krater sacrifice Pothos Painter Louvre

G496”, από Jastrow διαθέσιμο με άδεια CC
BY 2.5

1
 Παράσιτο (Ορισμός)

Οργανισμός που επιβιώνει παροδικά ή μόνιμα

μέσα ή πάνω σε άλλο οργανισμό διαφορετικού
είδους (ξενιστής).

2
 Παράσιτα

Συνήθως οι παθογόνοι μικροοργανισμοί

3
 Παράσιτο
Μπορεί να προκαλέσει στο ξενιστή:

• Μόλυνση,

• Λοίμωξη,

• Δυσφορία,

• (να μην εμφανίσει ο ξενιστής κάποιο σύμπτωμα).

4
 Ιατρική Παρασιτολογία
(Medical Parasitological)

• Κλάδος της Ιατρικής Μικροβιολογίας.

• Αντικείμενο: μελέτη και αντιμετώπιση των παράσιτων τα

οποία προκαλούν νοσήματα στον άνθρωπο.

• Έλμινθες - αρθρόποδα
πολυκύτταροι οργανισμοί προκαλούν νοσήματα εξετάζονται
από την Ιατρική Παρασιτολογία.

5
 Ιατρική Παρασιτολογία

Ενοχλήσεις και νοσήματα σε ανθρώπους και ζώα

1. Τα πρωτόζωα.

2. Έλμινθες – σκώληκες.

3. Αρθρόποδα.

6
 Παράσιτα
(1 από 2)

Παράσιτα

Πρωτόζωα Έλμινθες Αρθρόποδα

Πλατυέλμινθες Νηματώδεις

Κεστώδεις Τρηματώδεις

7
 Παράσιτα
(2 από 2)

Έλμινθες

Πλατυέλμινθες Νηματώδεις

Κεστώδεις (ταινίες) Τρηματώδεις

8
 Πλατυέλμινθες
• Κεστώδεις –ταινίες (κεφαλή και προγλωττίδες)

“Echinococcus multilocularis”, από Filip em

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

• Τρηματώδεις (ενιαίο σώμα)

“Fasciola hepatica”, από Flukeman 9

διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0
Νηματέλμινθες -Νηματώδεις

κυλινδρικό σώμα
“Ascaris lumbricoides”, από Optigan13
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
10
 Ταξινόμηση των Παρασίτων
Πρωτόζωα Έλμινθες Αρθρόποδα
μονοκύτταροι πολυκύτταροι πολυκύτταροι
1. Σαρκώδη 1. Πλατυέλμινθες
(ψευδοπόδια) α) Κεστώδεις
β)Τρηματώδεις
2. Μαστιγοφόρα
(μαστίγια) 2.Νηματέλμινθες
3. Βλεφαριδοφόρα (Νηματώδεις)
(βλεφαρίδες)
4. Σπορόζωα-
Κοκκίδια

11
 Πρωτόζωα “Microscope-blank”, από Tomia
διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

1. Σαρκώδη (ψευδοπόδια)
“Entamoeba Coli trophozoite”, από Yasser
διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0

2. Μαστιγοφόρα (μαστίγια) “Giardia lamblia”, από Planet Earth διαθέσιμο

με άδεια CC BY-NC-ND 2.0

3. Βλεφαριδοφόρα (βλεφαρίδες) “Balantidium coli wet mount”, από

CommonismNow διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA
2.5

4. Σπορόζωα-Κοκκίδια
“Coccidia”, από Joelmills διαθέσιμο με
άδεια CC BY-SA 3.0

12
Κλινική Ταξινόμηση των Παρασίτων

1. Εντερικά παράσιτα,

2. Παράσιτα του αίματος,

3. Παράσιτα των ιστών.

13
 Εντερικά Παράσιτα

Ταινία Αμοιβάδα
“Taenia solium”, από Citron διαθέσιμο Wikipedy.com
ως κοινό κτήμα

14
 Παράσιτα του αίματος

Πλασμώδιο Φιλάρια
“Mature Plasmodium malariae schizont PHIL “Brugia malayi”, από Salvadorjo
2715 lores”, από Optigan13 διαθέσιμο ως διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
κοινό κτήμα

15
 Παράσιτα των ιστών

τριχινέλλα Λεϊσμάνια
“Trichinella spiralis larvae within muscle”, από “Leishmania infantum”, από Sabahrat διαθέσιμο
Froggerlaura διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 ως κοινό κτήμα

16
 Συμβίωση (symbiosis)

Δύο διαφορετικοί οργανισμοί

Συγκατοικούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους.

17
 Βιολογική αμοιβαιότητα (mutualism )

• Συμβίωση διαφορετικών ειδών.

• Αμοιβαία ωφέλεια.

18
 Σαπροφυτισμός
(Commensalism)

Συμβίωση:

• Ο ένας οργανισμός ωφελείται,

• Ο άλλος ούτε ωφελείται, ούτε βλάπτεται.

19
 Παρασίτωση (parasitosis)

Μόλυνση ενός οργανισμού με παράσιτα, χωρίς

να εμφανίζονται στο ξενιστή συμπτώματα και
αλλοιώσεις

20
 Παρασιτισμός (parasitism)

Ο ένας οργανισμός ζει σε βάρος του άλλου, ο

οποίος και βλάπτεται.

21
 Παρασιτικά νοσήματα (1 από 2)

Παρασίτωση,

• όχι περιορισμός της ανάπτυξης του παρασίτου,

• βλάβες στο ξενιστή- παρασιτικά νοσήματα (Παθογόνα

παράσιτα).

22
 Παρασιτικά νοσήματα (2 από 2)

Παράσιτο + ξενιστής= ισορροπία - επιβίωση και των δύο.

1. Πρόκληση παρασίτων.

2. Ενεργοποίηση αμυντικών μηχανισμών ξενιστή.

3. Καταστροφή του παρασίτου ή και του ξενιστή.

23
 Παράσιτο και ξενιστής

• Το παράσιτο διαβιώνει τον περισσότερο χρόνο πάνω ή μέσα

στο ξενιστή.

• Αναπαράγεται μέσα ή πάνω στο ξενιστή .

24
 Εξάπλωση- Επιβίωση του είδους

Παράσιτο ή/ και οι απόγονοι πρέπει να μολύνουν καινούργιους

ξενιστές.

•Εγκαταλείπουν τον ξενιστή.

•Στην συνέχεια

1. μολύνουν αμέσως έναν νέο ξενιστή.

2.Ή επιβιώνουν στο εξωτερικό περιβάλλον ή σε κάποιο άλλο ξενιστή,

ορισμένο διάστημα μέχρι να μολύνουν έναν καινούργιο ξενιστή στον
οποίον αναπαράγονται.

25
 Εγκατάσταση παρασίτων
Μπορεί να μολύνουν τους περισσότερους ιστούς του σώματος.

• Έντερο, πύλη εισόδου πεπτική οδός μέσω μολυσμένων

τροφίμων ή με νερό ή με χέρια.

• Αίμα όπως πλασμώδια και τρυπανοσώματα.

• Στους μυς το τοξόπλασμα, η τριχινέλλα.

• Στο ήπαρ ο εχινόκοκκος κ.λ.π .

26
 Παρασιτικά νοσήματα

• Πλήττουν τις τροπικές-υποτροπικές αλλά και τις εύκρατες

χώρες.

• 1η παγκόσμια- μαλάρια 1.000.000 θάνατοι κάθε χρόνο.

• Τα περισσότερα είναι μικρά παιδιά στην υποτροπική Σαχάρα.

27
 Παραμελημένα τροπικά νοσήματα
(1 από 2)

( Neglected Tropical Diseases NTDs)

• Τροπικές-υποτροπικές αλλά και εύκρατες χώρες πλήττονται

από NTDs.

• Έχουν σχεδόν εξαλειφθεί στις ανεπτυγμένες χώρες.

• Κυρίως παράσιτα (+βακτήρια).

28
Παραμελημένα τροπικά νοσήματα
(2 από 2)

Το 90% θεραπεύεται με φαρμακευτική αγωγή

χορηγούμενη μία ή δύο φορές το χρόνο.

29
 Αίτια

Η φτώχια συντελεί στη μετάδοση και

διατήρηση των παρασιτικών νοσημάτων.

30
 Φτώχια και παράσιτα
• Εισόδημα κάτω από δύο δολάρια την ημέρα.
• Εμπόλεμες ζώνες, απομακρυσμένες φτωχές αγροτικές ή
υποβαθμισμένες αστικές περιοχές.
• Ευνοϊκές για τα παράσιτα περιβαλλοντικές συνθήκες (
τροπικό και υποτροπικό κλίμα, πολλούς βιολογικούς και
μηχανικούς διαβιβαστές, ζώα υπόδοχα αυτών των
νοσημάτων).
• Η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού.
• Η απουσία στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής.
• Ο υποσιτισμός, η ασιτία συμβάλουν στην εξάπλωση και
διατήρηση της νοσηρότητας και στην καθήλωση στη φτώχια.

31
 Συνέπειες
• Ασθενείς = ένα δισεκατομμύριο, το ένα έκτο του πληθυσμού της
γης.
• Συχνά θανατηφόρες.
• Πολύ συχνότερα μεγάλη νοσηρότητα, με παραμορφώσεις,
αναπηρίες, πόνο και στιγματισμό.
• Κοινωνικός αποκλεισμός, βούλιασμα στην φτώχια και την
εξαθλίωση.
• Ανήμποροι για εργασία.
• Υποφέρουν σωματικά και συναισθηματικά.
• Παιδιά δεν πάνε σχολείο, επηρεάζεται η σωματική και πνευματική
ανάπτυξη τους.

32
Παρασιτικές λοιμώξεις αναπτυγμένες
χώρες

• Τριχομονάδες,

• Λάμβλιες,

• Κρυπτοσπορίδια,

• Τοξόπλασμα κλπ.

33
 Ζωοανθρωπονόσος
(zooanthroponosis) (1 από 2)

• Παρασιτικό νόσημα το οποίο συνήθως έχει ξενιστή ένα ζώο.

• Ο άνθρωπος αν μολυνθεί τυχαία μπορεί να νοσήσει.

34
 Ζωοανθρωπονόσοι (2 από 2)

• Η λεϊσμανίαση,

• Τρυπανοσωμίαση,

• Τριχίνωση,

• Εχινοκοκκίαση.

35
 Ενδο (εσω) παράσιτα
(endoparasites) (1 από 2)

• Μέσα στον οργανισμό - μόλυνση (infection).

• Τα περισσότερα παράσιτα τα οποία μολύνουν τον άνθρωπο.

36
 Ενδο (εσω) παράσιτα (2 από 2)

• Έλμινθες (σκώληκες).

• Πρωτόζωα.

• Μερικές φορές προνύμφες αρθροπόδων όπως έντομα και

ακάρεα.

37
 Εκτο (εξω) παράσιτα
(ectoparasites) (1 από 2)

• Πάνω στον οργανισμό (infestation),

• Αρθρόποδα,

• Είτε προκαλούν νοσήματα ή μεταφέρουν με το σώμα τους

μικροοργανισμούς οι οποίοι μολύνουν το ξενιστή.

38
 Εκτο (εξω) παράσιτα
(2 από 2)

• Κουνούπια, φλεβοτόμοι, ακάρεα κ.α. (απομυζούν αίμα και

απομακρύνονται, οι ψείρες παραμένουν μόνιμα πάνω στον
ξενιστή).

• Εξαιρέσεις όπως το άκαρι της ψώρας εκτοπαράσιτο (το

θηλυκό ζει μέσα σε σήραγγες που δημιουργεί στο δέρμα.)

39
Υποχρεωτικό-αποκλειστικό παράσιτο
(οbligate parasite)

• Επιβιώνει και αναπαράγεται αποκλειστικά μόνο στο

ξενιστή του. Π.χ.αγκυλόστομα.

40
 Προαιρετικό παράσιτο
(facultative parasite)

• Συνήθως διαβιώνει ελεύθερα στο περιβάλλον.

• Μπορεί να αλλάξει τον τρόπο διαβίωσης σε παρασιτικό

ανάλογα με τις συνθήκες που παρουσιάζονται. Παράδειγμα ο
στρογγυλοειδής ο κοπρανώδης.

41
 Παροδικό παράσιτο
(temporary parasite)

• Χρησιμοποιούν το ξενιστή μόνο σαν πηγή τροφής,

τον επισκέπτονται, απομυζούν αίμα και τον
εγκαταλείπουν. Παράδειγμα τα κουνούπια,
φλεβοτόμοι, οι κοριοί κ.λπ.

42
 Τυχαίο παράσιτο
(accidental parasite)
• Προσβάλλει τυχαία ξενιστή, ο
οποίος δεν είναι απαραίτητος για
την εξέλιξη του βιολογικού του
κύκλου.

• Μπορεί να μην επιβιώσει στο

λανθασμένο-τυχαίο ξενιστή,

• Ή προκαλεί παρασιτικό νόσημα

π.χ. Toxocara canis (τοξοκάρα του
κυνός-σκύλου) παράσιτο του “Cutaneous larvae migrans”, από Kchavez624
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
σκύλου.

• Τυχαίο παράσιτο του ανθρώπου.

43
 Ευκαιριακό παράσιτο
(opportunistic parasite)

• π.χ. τοξόπλασμα, πνευμονοκύστη

Pneumocystis carinii
ανοσοκατασταλμένους
οργανισμούς (όπως ασθενείς με
AIDS ή καρκίνο) νόσημα

• ανοσοεπαρκείς - λανθάνουσα
μορφή ή προκαλούν αυτό- “Pneumocystis carinii PHIL 2998 lores”, από Patho
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
ιάσιμες ασθένειες.

44
Ενότητα 2: Εισαγωγή (B’ μέρος)
Τελικός ή οριστικός ή κύριος ξενιστής
(Definitive host - final host)

• Παρασιτείται από τα ώριμα γενετικά, ενήλικα παράσιτα

• ή αμφιγονική αναπαραγωγή και ζυγωτό.

Συνήθως τελικός ξενιστής είναι ο άνθρωπος.

1
Τελικός ή οριστικός ή κύριος ξενιστής
Παραδείγματα

• Ο άνθρωπος είναι ο τελικός ξενιστής για τον

τρηματώδη έλμινθα σχιστόσωμα

• Εξαίρεση: το ανωφελές θηλυκό κουνούπι,

τελικός ξενιστής για το πλασμώδιο της
ελονοσίας.

2
 Διάμεσος –ενδιάμεσος ξενιστής
(Intermediate host)

• Παρασιτείται για ορισμένο χρονικό διάστημα από ανώριμα

γενετικά παράσιτα ή προνυμφικά.

• Ή μονογονική αναπαραγωγή (αγενής, άφυλος).

3
Διάμεσος –ενδιάμεσος ξενιστής
Παράδειγμα
• Σε ορισμένους παθογόνους
έλμινθες, οι διάμεσοι
ξενιστές φιλοξενούν τις
προνύμφες. (π.χ. διπυλίδιο
του κυνός -ψύλλος
ενδιάμεσος ξενιστής )

• Στους τρηματώδεις
διάμεσοι ξενιστές είναι οι
κοχλίες.
“Dipylidium LifeCycle”, από Filip em
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα.

4
 1ος και 2ος διάμεσοι ξενιστές

• Ορισμένα παράσιτα για να

ολοκληρώσουν τον κύκλο
ζωής χρειάζονται δύο
διάμεσους ξενιστές

• Παράδειγμα ο Οπισθόρχις
της γαλής έχει 1ο
ενδιάμεσο ξενιστή κοχλία
και 2ο ψάρι
“Clonorchis sinensis LifeCycle”, από Patho
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα.

5
 Διαβιβαστής- Μεταδότης
Βιολογικοί διαβιβαστές (Vector biological vector)

• Ζωντανός φορέας ο οποίος μεταφέρει έναν παθογόνο

μικροοργανισμό από έναν μολυσμένο άτομο σε έναν άλλο μη
μολυσμένο.

• Συνήθως στον έμμεσο βιολογικό κύκλο αναφέρεται στα

αιμομυζητικά αρθρόποδα που είναι ξενιστές και
συμμετέχουν στο βιολογικό κύκλο του παθογόνου
παράγοντα όπως οι σκνίπες, μύγα τσε-τσε, κουνούπια κ.α.

6
 Βιολογικοί διαβιβαστές

• Παράδειγμα το κουνούπι μεταδίδει το πλασμώδια της

ελονοσίας και είναι τελικός ξενιστής του πλασμωδίου, ο
φλεβοτόμος (σκνίπα) είναι ο ενδιάμεσος ξενιστής για την
λεϊσμάνια.

7
Μηχανικός διαβιβαστής -Μεταφορέας
(Mechanical Vector transporter)

• Είναι το αντικείμενο ή το αρθρόποδο που δεν είναι

απαραίτητο στην εξέλιξη του παθογόνου παράγοντα, αλλά
μεταφέρει τον παράγοντα στον ξενιστή μηχανικά. Π.χ.
κατσαρίδες, μύγες μεταφέρουν εξωτερικά στο σώμα τις
κύστεις εντερικών παρασίτων, μολύνουν τρόφιμα και ποτά.

8
 Βιολογικός κύκλος (life cycle) του
παρασίτου ορισμός

Όλα τα παράσιτα διέρχονται από διαδοχικά στάδια εξέλιξης.

• Μέχρι να ωριμάσουν,

• Να μπορούν να αναπαραχθούν,

• Και να ξαναρχίσει ένας καινούργιος κύκλος ανάπτυξης και

ωρίμανσης.

9
 Βιολογικός κύκλος –κύκλος εξέλιξης

• Χαρακτηρίζονται συνολικά τα στάδια εξέλιξης που διέρχεται

το παράσιτο από την γέννηση μέχρι την ωρίμανση του.

• Ένα τουλάχιστον από τα στάδια του βιολογικού κύκλου του

παθογόνου παρασίτου αναπτύσσεται σε έναν ξενιστή.

10
 Στάδια βιολογικού κύκλου
Παραδείγματα (1 από 5)
Στις περισσότερες αμοιβάδες,
λάμβλιες κ.α :
1.Τροφοζωΐτης. (κινητή μορφή του
παρασίτου, προσλαμβάνει τροφή
και σπάνια η μολυσματική μορφή
του παρασίτου.)
2.Κύστης. (ακίνητη μορφή του
παρασίτου, δεν προσλαμβάνει
τροφή και συνήθως η μολυσματική
μορφή του παρασίτου.
3.Τροφοζωΐτης.

“Giardia LifeCycle”, από Patho διαθέσιμο ως

κοινό κτήμα.
11
 Στάδια βιολογικού κύκλου
(2 από 5)
Τοξοπλάσματος και των
κρυπτοσπορίδιων
1. Άωρη ωοκύστη,

2. Ώριμη ωοκύστη,

3. Μεροζωίδιο,

4. Γαμετοκύτταρα,

5. Άωρη ωοκύστη.

“Cryptosporidiosis 01”, από Webaware διαθέσιμο

ως κοινό κτήμα
12
 Στάδια βιολογικού κύκλου
(3 από 5)
Ο νηματώδης έλμινθας
Αγκυλόστομα

• Αυγό (ωό),

• Ραβδοειδής προνύμφη,

• Νηματοειδή προνύμφη,

• Ώριμος έλμινθας,
“Hookworm LifeCycle”, από Liftarn
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
• Αυγό.

13
 Στάδια βιολογικού κύκλου
(4 από 5)

Η κεστώδης ταινία:

1.Ωό,

2.Κυστίκερκος,

3.Ταινία,

4.Ωό.

“Taenia LifeCycle”, από Gombang

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

14
 Στάδια βιολογικού κύκλου
(5 από 5)
Τρηματώδεις
1. Ωό,
2. Μειρακίδιο,
3. Σποκύστεις ή ρέδιες,
4. Κερκάριες,
5. Μετακερκάριες,
6. Ώριμος έλμινθας,
7. Ωό.

“Clonorchis sinensis LifeCycle”, από Patho

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

15
 Βιολογικός κύκλος-κύκλος εξέλιξης
διαίρεση

• Άμεσος βιολογικός κύκλος (direct life cycle- monoxenous),

• Έμμεσος βιολογικός κύκλος (indirect life cycle, heteroxenous).

16
 Μονοξενιστικό είδος
(monoxenous species, one-host)

• Έχει άμεσο βιολογικό κύκλο και αναπτύσσεται σε

έναν μόνο ξενιστή, π.χ. ιστολυτική αμοιβάδα.

17
 Ετεροξενιστικό ή πολυξενιστικό
(heteroxenous species)

• Έμμεσο βιολογικό κύκλο.

• Απαραίτητα έναν ή
περισσότερους ενδιάμεσους
ξενιστές. Π.χ. παραγόνιμος ο
βεστερμάνειος.

“Paragonimus LifeCycle”, από Flukeman

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

18
 Άμεσος βιολογικός κύκλος
(direct life cycle- monoxenous) (1 από 3)

Για την ολοκλήρωση του κύκλου του παρασίτου

απαιτείται ένας μόνο ξενιστής.

19
 Άμεσος βιολογικός κύκλος
(2 από 3)

Το παράσιτο αποβάλλεται από το μολυσμένο ξενιστή.

1. Μολύνει άλλον ξενιστή,

2. Χρειάζεται παρασιτικό στάδιο ανάπτυξης στο εξωτερικό

περιβάλλον για να μετατραπεί σε μολύνουσα μορφή,

3. Επιβιώνει στο περιβάλλον αλλά μπορεί να μολύνει.

20
 Άμεσος βιολογικός κύκλος
(3 από 3)

• Τα χρονικά διαστήματα που επιβιώνουν τα παράσιτα στο

εξωτερικό περιβάλλον εξαρτώνται από το είδος του
παρασίτου και τις συνθήκες.

21
 Άμεσος βιολογικός κύκλος
Παραδείγματα
• Η τριχομονάδα του κόλπου έχει μόνον έναν ξενιστή και
μεταδίδεται κατευθείαν από τον έναν ξενιστή στον άλλον.

“Trichomonas LifeCycle”, από Patho διαθέσιμο

ως κοινό κτήμα 22
 Ιστολυτική αμοιβάδα
Έχει μόνον έναν ξενιστή, μπορεί
να μεταδοθεί με κύστεις

• Από ξενιστή σε ξενιστή.

• Οι κύστεις διατηρούνται στο

περιβάλλον, μπορεί να
μολύνουν χέρια, τροφές, νερό
κ.λπ. στην συνέχεια να
καταποθούν και να μολύνουν
άλλον άνθρωπο.

“Entamoeba histolytica Amebiasis LifeCycle”, από

Patho διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

23
 Ασκαρίδα
(νηματώδης έλμινθας)

• Τα γονιμοποιημένα αυγά
της χρειάζονται να
παραμείνουν σε υγρό
έδαφος δύο εβδομάδες
για να γίνουν
εμβρυοφόρα που είναι η
μολυσματική μορφή του
παρασίτου.

“Ascariasis LifeCycle - CDC Division of Parasitic

Diseases”, από The cat διαθέσιμο ως κοινό
κτήμα

24
 Έμμεσος βιολογικός κύκλος
(indirect life cycle, heteroxenous)

• Για την ανάπτυξη του παρασίτου απαιτούνται δύο ή

περισσότεροι ενδιάμεσοι ξενιστές.

25
Μολύνον στάδιο (ή μολύνουσα μορφή) παρασίτου
(infective stage of parasite) (1 από 2)

• Το στάδιο ή η μορφή του παρασίτου, που μπορεί να

εγκατασταθεί και να αναπτυχθεί στον ξενιστή.

• Ιστολυτικής αμοιβάδας είναι η κύστης, αν ο ξενιστής καταπιεί

τροφοζωίτες θα καταστραφούν στο στομάχι.

• Στην ένοπλο ταινία για τον άνθρωπο είναι τα αυγά της

ταινίας αλλά μπορεί να μολυνθεί από ωμό ή κακοψημένο
κρέας που περιέχει κυστίκερκους.

26
Μολύνον στάδιο ένοπλης ταινίας (2 από 2)

“Life cycle”, από Mayttun διαθέσιμο

ως κοινό κτήμα
27
 Αναπαραγωγή των παρασίτων
(1 από 2)

• Κατά την εξέλιξη του βιολογικού του κύκλου μπορεί να

αναπαράγεται μία ή περισσότερες φορές.

• Ανάλογα με το είδος και το στάδιο του κύκλου η

αναπαραγωγή γίνεται με μονογονικό τρόπο (αγενής, άφυλη,
ασεξουαλική, άζυγος ) ή αμφιγονικά (σεξουαλική, έμφυλη,
με δύο γένη, συζυγικός).

• Σε ορισμένα είδη η αμφιγονική αναπαραγωγή ακολουθείται

από τη μονογονική.

28
 Αναπαραγωγή των παρασίτων
(2 από 2)

• Δύο γένη, αμφιγονικά.

• Ερμαφρόδιτα, στο ίδιο παράσιτο υπάρχουν αρσενικά και

θηλυκά γεννητικά όργανα με διχοτόμηση.

29
 Αναπαραγωγή των πρωτόζωων
(1 από 2)

• Διχοτόμηση,

• Σχιζογονία,

• Έμφυλη αναπαραγωγή.

30
 Αναπαραγωγή των πρωτόζωων
(2 από 2)

• Διχοτόμηση: το παράσιτο διαιρείται σε δύο ίσα ή άνισα

παράσιτα. Διχοτομείται ο πυρήνας και ακολουθεί το
κυτταρόπλασμα. (π.χ. Αμοιβάδες, Λάμβλιες, Λεϊσμάνιες κ.α.)

• Σχιζογονία : το παράσιτο διαιρείται και παράγονται πολλά

παράσιτα. (Κοκκίδια, Πλασμώδια).

31
 Έμφυλη αναπαραγωγή
(1 από 3)

Συνένωση δύο κυττάρων (γαμέτες-γαμετοκύτταρα)= το ζυγωτό.

♂ γαμετοκύτταρα= μικρογαμέτες, είναι κινητοί, μικρότεροι σε

μέγεθος από τους θηλυκούς και πολλοί σε αριθμό.

♀ γαμετοκύτταρα= μακρογαμέτες, δεν είναι συνήθως κινητοί,

μεγαλύτεροι σε μέγεθος από τους αρσενικούς και λιγότεροι σε
αριθμό.

32
 Έμφυλη αναπαραγωγή
(2 από 3)

• Ο βιολογικός κύκλος εξελίσσεται σε δύο ξενιστές.

• Στον έναν γίνεται ο μονογονικός και στον άλλο ο αμφιγονικός.

33
 Έμφυλη αναπαραγωγή
(3 από 3)

1. Πλασμώδιο της ελονοσίας:

• στο θηλυκό ανωφελές κουνούπι λαμβάνει χώρα ο αμφιγονικός
ή σπορογονία,

• ενώ στον άνθρωπο ο μονογονικός ή σχιζογονικός.

2. Κοκκκίδια υπάρχει εξαίρεση και μονογονική και αμφιγονική

αναπαραγωγή γίνονται στον ίδιο ξενιστή.

34
 Έλμινθες
Διγενείς ή ερμαφρόδιτοι.

1. Οι ενήλικες διγενείς έλμινθες (αρσενικοί –θηλυκοί)

βρίσκονται στο σώμα του μολυσμένου ατόμου και
συνευρίσκονται.

• Από την ένωση αυτή παράγονται αυγά (ωά) ή προνύμφες.

2. Οι ερμαφρόδιτοι παράγουν αυγά.

• Προνύμφες και νύμφες οι ανώριμες μορφές ορισμένων

ελμίνθων και εντόμων.

35
Ενότητα 3: Παρασιτολογική Κοπράνων
 Διάγνωση των παρασίτων
Μέθοδοι-Τεχνικές

• Μικροσκόπιση,

• Ανοσοτεχνικές,

• Μοριακές τεχνικές,

• Καλλιέργεια,

• Ξενοδιάγνωση-πειραματική μόλυνση ξενιστών.

1
 Βιολογικά δείγματα
• Κόπρανα,
• Αίμα-Λεμφαδένες -Μυελός των οστών,
• Ούρα- Κολπικό –ουρηθρικό,
• Πτύελα –βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (ΒΑL),
• ΕΝΥ,
• Δέρμα,
• Βιοψίες ιστών,
• ολόκληροι οργανισμοί (αρθρόποδα,έλμινθες),
• …….

2
 Κόπρανα

• Το πιο συνηθισμένο δείγμα για αναζήτηση παρασίτων

ΤΟ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

εγκάρσιο

τυφλό και κατιόν

ανιόν
σιγμοειδές

ορθό

“Abdominoperineal resection”, από

Tarawneh διαθέσιμο ως κοινό κτήμα. 3
 Σκοπός εξέτασης των κοπράνων

Διάγνωση ή επιβεβαίωση διάγνωσης που αφορά νοσήματα

του πεπτικού συστήματος.

• λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς παράσιτα,

• Προβλήματα στην πέψη και στην απορρόφηση των τροφών,

• Νεοπλασματικές νόσους.

4
 Κατηγορίες εξέτασης κοπράνων

• Γενική εξέταση κοπράνων,

• Παρασιτολογική κοπράνων,

• Καλλιέργεια κοπράνων.

5
Παρασιτολογική εξέταση κοπράνων

6
 Διάρροια

• Μείζον πρόβλημα –αναπτυσσόμενες χώρες,

• Αίτια διάρροιας (ιοί, βακτήρια, παράσιτα),

• Αίτιο διάρροιας παράσιτο-διάγνωση παρασιτολογική

κοπράνων.

7
 Κόπρανα
Διάρροια

• κόπρανα= περιττώματα,

• χυμός στο παχύ έντερο (3-10h),

• απορρόφηση νερού,

• μετατροπή σε στερεά ή ημίρρευστα.

8
 Σύσταση των κοπράνων
• Νερό 75%,

• Υπολείμματα άπεπτων τροφών ή συστατικά που δεν

απορροφούνται (κυτταρίνη από τις 4 προηγούμενες μέρες),

• Ανόργανα άλατα, Χολοχρωστικές, ηλεκτρολύτες,

• Επιθηλιακά κύτταρα από τον βλεννογόνο του εντέρου,

• Εκκρίσεις του εντέρου + βλέννα,

• Λευκοκύτταρα από το αίμα,

• Βακτήρια.

9
Ασφάλεια στην διαχείριση των κοπράνων

• δυνητικά μολυσματικά,

• χωρίς τις προφυλάξεις- μόλυνση,

• ωά ελμίνθων ή κύστεις πρωτόζωων που μπορεί να μολύνουν

τα χέρια ή αντικείμενα.

Κανόνες ασφάλειας

10
 Τρόποι μόλυνση από τα κόπρανα

1. κατάποση των μολυσματικών μορφών,

2. Ενεργητική διείσδυση μολυσματικών προνυμφών από το

δέρμα,

3. Ύπαρξη ή συνύπαρξη στα κόπρανα άλλων μολυσματικών

παραγόντων όπως ιοί, βακτήρια κλπ.

• Ελαχιστοποίηση κίνδυνων- τήρηση κανόνων ασφάλειας του

Μικροβιολογικού εργαστηρίου

11
 Μονιμοποιημένα κόπρανα

• μπορεί να είναι μολυσματικά,

• Παράδειγμα στη μονιμοποίηση των κοπράνων με φορμαλίνη,

επειδή οι κύστεις των πρωτοζώων ή ωοκύστεις
προστατεύονται με σκληρό περίβλημα, χρειάζονται μέρες ή
εβδομάδες για να αδρανοποιηθούν,

• Αυγά της ασκαρίδας Ascaris lumbricoides μπορεί να

συνεχίζουν την ανάπτυξη τους και να είναι μολυσματικά
ακόμα και με την μονιμοποίησή τους με τη φορμαλίνη.

12
 Εργαστηριακές εξετάσεις κοπράνων

1. Κόπρανα κανονικής κένωσης,

2. Κόπρανα μετά τη λήψη καθαρτικού,

3. Πρωκτικό επίχρισμα,

4. Ορθικό επίχρισμα,

5. Ορθοσιγμοειδικό.

13
 Πρωκτικό επίχρισμα

SELLOTAPE TEST ή SCOTCH TAPE TEST -SCOTCH TEST για

ανίχνευση οξυούρων.

who.int

14
 Επίχρισμα ορθού με βαμβακοφόρο
στυλεό

Σε νεογνά ή σε έντονο διαρροϊκό σύνδρομο, επίχρισμα ορθού με

βαμβακοφόρο στυλεό.

Ο στυλεός εισάγεται προσεκτικά πέρα από τον σφικτήρα του

πρωκτού και λαμβάνεται επίχρισμα, προσεκτικά με κυκλικές
κινήσεις

15
Υλικό σιγμοειδοσκόπησης

“Colonoscopia”, από Philmarin διαθέσιμο ως 16

κοινό κτήμα.
 Ουσίες που επηρεάζουν την εξέταση
•ελαιούχα καθαρτικά,
•βισμούθιο,
•αντιόξινα,
•φάρμακα για την ελονοσία,
•μη απορροφούμενα αντιδιαρροϊκά,
•αντιβιοτικά κλπ .
τα παράσιτα μπορεί να μην ανιχνευτούν για μέρες μέχρι και
εβδομάδες μετά την λήψη των παραπάνω ουσιών

17
 Βάριο - αντιβιοτικά (τετρακυκλίνες)

• Aλλάζουν τη χλωρίδα του εντέρου.

• Η εξέταση εκτελείται μετά από 15 μέρες από τη διακοπή

χορήγησης των αντιβιοτικών.

• Η παρασιτολογική προηγείται των ακτινολογικών εξετάσεων

με χρήση βαρίου, σε λήψη βαρίου η εξέταση θα γίνει μετά 10
ημέρες

18
 Συλλογή κανονικής κένωσης

Δύσκολο να προγραμματιστεί

• εξαρτάται από τις συνήθειες του ατόμου

• δεν εξαρτάται αποκλειστικά η ώρα της κένωσης από τη

θέληση.

19
Οδηγίες για τον τρόπο λήψης και μεταφοράς
του δείγματος του κατάλληλου δείγματος

• Προφορικές και γραπτές,

• Σαφείς επαρκείς εύληπτες -κατανοητές (για τον

εξεταζόμενο),

• Παρέχονται τα κατάλληλα δοχεία ή οδηγίες για την

προμήθεια των κατάλληλων δοχείων.

20
 Οδηγίες για τη συλλογή κοπράνων

• Συγκέντρωση των αντικειμένων,

• Ούρηση στην τουαλέτα,

• ΟΧΙ ούρα στα κόπρανα κατά την συλλογή,

• ΟΧΙ έμμηνος ρύση,

• +γάντια.

21
 Αρχική συλλογή

• ή σε ευρύστομα, μεγάλα στεγνά , καθαρά, αδιάβροχα δοχεία

χωρίς απορρυπαντικά και απολυμαντικά,

• ή σε αδιάβροχη στεγνή καθαρή επιφάνεια όπως

σκωραμίδες (πάπιες), πλαστικά δοχεία,

• ή πλαστικές μεμβράνες που προσαρμόζονται στο κάθισμα

της τουαλέτας.

22
 Συνθήκες συλλογής

ΔΕΝ ΣΥΛΛΕΓΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΑΛΕΤΑ για να μην

επιμολυνθούν με

• Νερό,

• Ούρα,

• Απορρυπαντικά,

• απολυμαντικά.

23
 Τα κόπρανα δεν αναμιγνύονται
• με νερό, μπορεί να περιέχει ελεύθερα διαβιούντα πρωτόζωα
και να διαγνωστούν σαν παθογόνα,

• ούρα, μπορεί να καταστρέψουν την κινητικότητα των

πρωτόζωων,

• με αίμα της εμμήνου ρύσης,

• άλλες εκκρίσεις του σώματος,

• χαρτί τουαλέτας,

• σαπούνι κλπ
24
 Δεύτερο δοχείο συλλογής

• Από το μεγάλο δοχείο με τα κόπρανα συλλέγονται με

σπάτουλα ή με το κουταλάκι που υπάρχει στη συσκευασία
του εμπορίου.

• Από την περιοχή των κοπράνων που είναι περισσότερο

βλεννοπυώδης-αιματηρή.

25
 Ποσότητα του δείγματος
(1 από 2)
• επαρκής για την εξέταση.

• μικρότερη ποσότητα που μπορεί να γίνει δεκτή είναι στο

μέγεθος ενός αυγού περιστεριού.

• Περίπου 20-40 g από σχηματισμένα κόπρανα ή 5-6 ml από

διαρροϊκά κόπρανα είναι αρκετά για τις συνηθισμένες
εξετάσεις.

• αναζήτηση ελμίνθων (ενήλικα –προνύμφες-προγλωττίδες)

όλη η κένωση.

26
 Ποσότητα του δείγματος
(2 από 2)

• Το δοχείο δεν γεμίζεται μέχρι το χείλος του,

• παράγονται αέρια (μικροοργανισμοί),

• πιέζουν τα καπάκια και υπάρχει κίνδυνος διαρροής και

μόλυνσης,

• προσοχή κατά το άνοιγμα,

• Ιδιαίτερα σε γεμάτο δοχείο να ανοίγει σιγά-σιγά.

27
 Παραπεμπτικό του θεράποντος ιατρού

• Συμπτώματα της νόσου - πιθανή διάγνωση- λευκοκυτταρικός

τύπος, αριθμός λευκών,
• Ημερομηνία έναρξης της νόσου,
• Υποκείμενη νόσος-Ανοσοκαταστολή,
• Αντιμικροβιακή θεραπεία ή άλλη θεραπεία,
• Αν πάσχουν άλλα άτομα του στενού περιβάλλοντος,
• Αναφορά σε εργασία, διαμονή, σπουδές, διακοπές σε άλλες
χώρες πότε και ποιες,
• Είδος εργασίας.

28
 Πωματισμός δοχείων

• αεροστεγώς για να μην υπάρχουν διαρροές,

• διατήρηση της υγρασίας όχι ξήρανση,

• ΕΛΕΓΧΟΣ για διαρροές,

• Για μεγαλύτερη ασφάλεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί και

παραφίλμ.

29
 Σήμανση δοχείου

Ευανάγνωστα

• ονοματεπώνυμο,

• ηλικία, φύλο,

• ώρα συλλογής (όχι παραλαβής) και ημερομηνία,

• (στα εργαστήρια με μηχανογράφηση, προσοχή στην ώρα

συλλογής, από την ώρα παραλαβής).

30
 Μεταφορά στο εργαστήριο

• Σε πλαστικές σακούλες,

• Τα μη μονιμοποιημένα διαρροϊκά κόπρανα πρέπει να είναι

στο εργαστήριο και να εξετάζονται 20 λεπτά μετά την λήψη
καθώς οι τροφοζωίτες καταστρέφονται και δεν
αναγνωρίζονται.

31
Αξιόπιστα και ασφαλή αποτελέσματα
(1 από 2)

Ταυτοποίηση των εντερικών παράσιτων

Στηρίζεται στα μορφολογικά χαρακτηριστικά
ευαίσθητα στο περιβάλλον -καταστρέφονται

32
Αξιόπιστα και ασφαλή αποτελέσματα
(2 από 2)
Σωστά

• συλλογή,

• συντήρηση,

• σήμανση των δοχείων,

• επεξεργασία των κοπράνων.

33
 Κριτήρια για απόρριψη δείγματος
κοπράνων

• Ακατάλληλη σήμανση του δοχείου,

• Ακατάλληλο δοχείο ή εμφανίζει διαρροές,

• Ενδείξεις για παρουσία επιμόλυνσης ( νερό, ούρα κλπ),

• Ακατάλληλη ποσότητα.

34
Τι αναζητείται στην παρασιτολογική
κοπράνων

• Έλμινθες,

• Πρωτόζωα.

35
 Έλμινθες

• αυγά (ωά) και προνύμφες – ορατά

με την μικροσκόπιση του δείγματος. “Microscope-blank”, από Tomia
διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

• ώριμοι έλμινθες και οι προγλωτίδες

μακροσκοπική εξέταση καθώς είναι
ορατοί με το μάτι. “Anime eye”, από Andrew Hampe
διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.5

36
 Πρωτόζωα
ορατά με τη μικροσκόπηση του δείγματος.

• Τροφοζωίτες,

• Κύστεις, “Entamoeba Coli trophozoite”, από Yasser

διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0

• Ωοκύστεις.

“paramecium”, από Jasper Nance

διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-ND 2.0

37
 Εντερικά πρωτόζωα- Κίνηση

Κίνηση - τροφοζωίτες - συνήθως σε πρόσφατα - νωπά

διαρροϊκά κόπρανα.

• Αμοιβάδες (ψευδοπόδια),

• Βλεφαριδοφόρα (βλεφαρίδες),

• Μαστιγοφόρα ( μαστίγια),

38
 Τροφοζωίτες
• Τα διαρροϊκά κόπρανα κινούνται γρήγορα μέσα στο
γαστρεντερικό σωλήνα,

• Οι τροφοζωίτες δεν προλαβαίνουν να μετατραπούν σε

κύστεις,

• Αποβολή κοπράνων :οι τροφοζωίτες δεν μετατρέπονται σε

κύστεις,

• Καταστροφή σε μικρό χρονικό διάστημα στο περιβάλλον,

• δεν θα διαπιστωθεί η ύπαρξη τους αν δεν εξεταστούν ή δεν

μονιμοποιηθούν.

39
 Επιβίωση στο περιβάλλον

Επιβίωση αρκετό διάστημα στο

περιβάλλον
• αυγά των ελμίνθων,

• οι προνύμφες, “Enterobius vermicularis”, από

Cartoffel διαθέσιμο με άδεια Public
Domain

• οι κύστεις,

• οι ωοκύστεις των κοκκιδίων,

• οι σπόροι των μικροσποριδίων

“Whipworm egg crop”, από Cartoffel

διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.5
40
Σύσταση κοπράνων – μορφές παρασίτων
 Τροφοζωίτες βρίσκονται :

• Κυρίως στα διαρροϊκά κόπρανα,

• Λιγότερο στα ημίρρευστα,

• Πολύ λιγότερο στα σχηματισμένα κόπρανα.

 Κύστεις βρίσκονται :

• Στα σχηματισμένα κόπρανα,

• Σε μικρό αριθμό στα διαρροϊκά.

41
 Χρόνος εξέτασης

• Διαρροϊκά κόπρανα -κίνηση των τροφοζωιτών- 30 min από

την κένωση ή/ και ανάμιξη με μονιμοποιητικό διάλυμα.

• Τα ημίρρευστα κόπρανα μπορεί να συνυπάρχουν

τροφοζωίτες και κύστεις- σε 1 ώρα από την αποβολή και
ανάμιξη με μονιμοποιητικό διάλυμα.

42
 Σχηματισμένα κόπρανα

• Για 24h οι κύστεις διατηρούνται ανέπαφες.

43
 Κόπρανα πριν την εξέταση

• ποτέ στο ψυγείο ή στον επωαστικό κλίβανο.

• δύσκολο τα πρόσφατα κόπρανα να φτάσουν έγκαιρα στο

εργαστήριο και να εξεταστούν στον κατάλληλο χρόνο

• χρησιμοποιούνται kit δοχείων με μονιμοποιητικά.

44
Αριθμός δειγμάτων κοπράνων για εξέταση

• δύο πρώτες κανονικές –αρνητικές,

• τρίτη μετά την λήψη καθαρτικού (αλατούχο ή Fleet’ s

Phospho-Soda -όχι ελαιούχα).

45
 Λήψη καθαρτικού

• Αποκόλληση των παράσιτων από το τοίχωμα του

εντέρου- ξέπλυμα με νερό του έντερου- θα παρασύρει
περισσότερα παράσιτα και με την διαρροϊκή κένωση θα
αποβληθούν περισσότερα παράσιτα.

• Τα υπακτικά (μαλακτικά κοπράνων) (από το στόμα ή σαν

υπόθετα) συνήθως είναι ανεπαρκή για διαρροϊκά
κόπρανα .

• Aν ο εξεταζόμενος έχει διάρροια ή δυσεντερία, πόνους

στην κοιλιά δεν χρησιμοποιείται καθαρκτικό.

46
 Ιστολυτική αμοιβάδα

• έξι αρνητικά δείγματα ανά διήμερο,

• ή σε διαφορετικές μέρες σε διάστημα 14 ημερών,

• επανέλεγχος τρεις –τέσσερις εβδομάδες μετά από θεραπεία,

επανάληψη της διαδικασίας.

47
Ροή εξόδου των παρασίτων από το έντερο
(1 από 2)

• δεν αποβάλλονται διαρκώς με τα κόπρανα από το έντερο.

• περισσότερα δείγματα με μεσοδιάστημα 2-3 ημερών.

• Όχι μέσα στην ίδια μέρα -σπατάλη χρόνου και

αντιδραστηρίων.

• σοβαρή υδαρή διάρροια –αραίωση των παρασίτων.

48
Ροή εξόδου των παρασίτων από το έντερο
(2 από 2)
• νηματώδεις έλμινθες όπως η ασκαρίδα, τα αγκυλοστόματα
κ.α. αποβάλλουν συνεχώς αυγά, αλλά άλλοτε περισσότερα
και άλλοτε λιγότερα.
• τα πρωτόζωα -ακανόνιστα και πιθανόν μόνο ορισμένες
φορές.
• Ο αριθμός των κύστεων της ιστολυτικής αμοιβάδας
κυμαίνεται από μέρα σε μέρα. Κυκλικά κάθε 9-10 μέρες
περισσότερες κύστεις.
• Η παραγωγή αυγών, του σχιστοσώματος είναι ακανόνιστη.
• Οι προγλωτίδες των ταινιών αποβάλλονται ακανόνιστα.

49
 Παρασιτολογική κοπράνων

• πριν τη λήψη φαρμάκων,

• εξέταση τριών δειγμάτων κοπράνων σε διαφορετικές μέρες,

(σε αρνητικά αποτελέσματα).

• Τα δείγματα συλλέγονται ανά δύο μέρες ή τα τρία μέσα σε

διάστημα δέκα ημερών.

• Δεν εξετάζονται δύο δείγματα την ίδια μέρα.

50
 Παρασιτολογική κοπράνων
(εντερικά πρωτόζωα-αυγά και προνύμφες ελμίνθων)

Πρόσφατα κόπρανα Μονιμοποιημένα κόπρανα

Μακροσκοπική εξέταση (έλμινθες)

Άμεσο νωπό παρασκεύασμα

(Φυσ. Ορός +Lugol )

Εμπλουτισμός Εμπλουτισμός
(φυγοκέντρηση -επίπλευση) (φυγοκέντρηση-επίπλευση)

Μόνιμο παρασκεύασμα Χρώση Μόνιμο παρασκεύασμα Χρώση

(τρίχρωμη –σιδηρούχος (τρίχρωμη –σιδηρούχος
αιματοξυλίνη) αιματοξυλίνη)

51
Ενότητα 4: Μακροσκοπική- Μικροσκοπική
Εξέταση Κοπράνων
4.1 Μακροσκοπική Εξέταση Κοπράνων

“Vecelli, Tiziano - Charles V at Mühlberg -

Detail- Eyes”, από Mattes διαθέσιμο ως
κοινό κτήμα.

1
 Σκοπός
• Διάγνωση (έλμινθες),

• Βοήθεια στη διάγνωση ( χαρακτηριστικό χρώμα- σχήμα-

μορφή),

• Σωστά σημεία δειγματοληψίας (βλέννα-αίμα),

• Μορφή: καθοδήγηση του σταδίου που θα αναζητηθεί

(διαρροϊκά-τροφοζωίτες, σχηματισμένα-κύστεις).

2
 Περιγραφή
• Χρώμα,

• Μορφή,

• Παρουσία /απουσία βλέννας-αίματος,

• Παρουσία ελμίνθων.

3
 Χρώμα
• Καστανό φυσιολογικό χρώμα,

• Μαύρο (occult blood) αίμα,

• Αιματηρό,

• Λευκό (αποφρακτικός ίκτερος),

• Κιτρινωπό (δυσαπορρόφηση λιπών, συνήθως Giardia

lamblia).

4
 Καστανό, φυσιολογικό χρώμα

• Μεταβολισμός της χολερυθρίνης,

• Παράγεται στο ήπαρ και με τη χολή φτάνει στο έντερο,

• Χολή + τροφές =χρώμα κοπράνων.

5
 Μαύρο ή στο χρώμα της πίσσας

• Αιμορραγία: (αίμα που έχει υποστεί πέψη) στον ανώτερο

τμήμα της γαστρεντερικής οδού.

• Ή επίδραση φαρμάκων όπως βισμούθιο, σίδηρος, τανίνη,

μαγγάνιο ή άνθρακας.

6
 Βάριο

• Ανοιχτό μαύρο της πίσσας- άσπρο,

• Δεν εξετάζονται.

7
 Αιματηρό

• Φωτεινό κόκκινο: αιμορραγία στο κατώτερο τμήμα της

γαστρεντερικής οδού.

8
 Μορφή –Σχήμα
(1 από 2)

• Σχηματισμένα (φυσιολογικά κόπρανα),

• Ημίρρευστα- πολτώδη,

• Ασχημάτιστα –υδαρή –διαρροϊκά.

9
 Μορφή –Σχήμα
(2 από 2)
Δοχείο χωρίς συντηρητικό παρατήρηση της μορφής

Σχηματισμένα : κύστεις

Μαλακά : κύστεις

Πολτώδη : κύστεις- τροφοζωίτες

Διαρροϊκά: τροφοζωίτες

10
Μορφή κοπράνων –Στάδιο παρασίτου
• Σχηματισμένα : κύστεις,

• Ημίρρευστα- πολτώδη: κύστεις- τροφοζωίτες,

• Υδαρή: τροφοζωίτες +ωοκύστεις κρυπτοσποριδίων,

• Σ΄ όλες τις μορφές κοπράνων : Αυγά ελμίνθων ή προνύμφες

(διαρροϊκά δυσκολότερα επειδή αραιώνονται), σπόροι
μικροσποριδίων, ωοκύστεις κοκκιδίων.

11
 Προγλωτίδες κεστωδών
• Μπορεί να βρεθούν πάνω στα κόπρανα.

• Ή στο πυθμένα του δοχείου κάτω από τα κόπρανα.

“Diphyl proglottidE”, από Venenifer

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα.

12
 Οξύουροι + Ασκαρίδα

“Threadworm”, από Cartoffel διαθέσιμο ως “Ascaris lumbricoides”, από Optigan13

κοινό κτήμα. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

13
Παρουσία /Απουσία βλέννας-αίματος
(1 από 2)

• Αίμα ή/ και βλέννα πάνω ή μέσα στα κόπρανα αναφέρονται.

• Μπορεί να υπάρχουν σε πολλές περιπτώσεις και δεν

υποδηλώνουν απαραίτητα παρουσία παρασίτου.

14
Παρουσία /Απουσία βλέννας-αίματος
(2 από 2)

Αιματηρά, πολτώδη –διαρροϊκά κόπρανα.

• Πιθανή παρουσία αμοιβάδας.

• Τα σημεία με αίμα και βλέννα εξετάζονται για τροφοζωίτες

αμοιβάδας.

15
Μακροσκοπική κοπράνων (συνοπτικά)
• Κανόνες ασφαλείας (Γάντια –ποδιά ....).

• Έλεγχος των στοιχείων (όνομα, ημερομηνία, χρόνος.....).

• Εξέταση της μορφής του δείγματος (διαρροϊκά,

σχηματισμένα...).

• Παρατήρηση για αίμα –βλέννα.

• Δειγματοληψία από περιοχή με αίμα και βλέννα.

• Εξέταση της επιφάνειας των κοπράνων και του

εσωτερικού για έλμινθες (οξύουρους ή προγλωτίδες).

16
 Έλμινθες στα κόπρανα

• Ώριμοι E. vermicularis (οξύουροι).

• Προγλωτίδες κεστωδών (κινητές άοπλης).

• Ώριμοι Ascaris lumbricoides (ασκαρίδα).

• Ευκαιριακά αγκυλοστόματα, στρογγυλοειδής (+

μικροσκοπικά).

• …..

17
 Ταυτοποίηση ελμίνθων

• Μορφολογία,

• Μέγεθος.

18
Κεστώδεις - ταινίες - προγλωττίδες

who.int who.int

19
 Φυτικές ίνες

• Συχνά στα κόπρανα.

• Όμοιες με έλμινθες.

• Σχήμα –μορφολογία διαχωρισμός από έλμινθες.

20
 Αποτέλεσμα

• Μορφή: υδαρή

• Αίμα –βλέννα (π.χ. Δεν παρατηρήθηκε αίμα).

• Ανευρέθηκαν προγλωττίδες Taenia saginata ή ενήλικες

έλμινθες Enterobius vermicularis.

21
4.2 Μικροσκοπική εξέταση κοπράνων
Ova and parasites

22
 Μικροσκοπική εξέταση κοπράνων

1. Άμεσο νωπό παρασκεύασμα,

2. Άμεσο παρασκεύασμα από μονιμοποιημένα –

εμπλουτισμένα κόπρανα,

3. Βαμμένο παρασκεύασμα.

23
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
(1 από 2)

• πρόσφατα κόπρανα,

• υδαρή ή σχηματισμένα,

• Μοναδικότητα: Κίνηση των πρωτόζωων.

24
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
(2 από 2)

• Κόστος (;)
• Χρόνος συλλογής κοπράνων ;
• Έγκαιρη μεταφορά στο εργαστήριο;

• Μονιμοποίηση κοπράνων,
• Συνήθως παρασκεύασμα από μονιμοποιημένα κοπράνων.

25
Παρασκεύασμα από μονιμοποιημένα
κόπρανα

• Δεν μπορεί να διαπιστωθεί η κίνηση

26
Κίνηση – τροφοζωίτες - διαρροϊκά
κόπρανα
σχηματισμένα κύστεις

Υδαρή
(διαρροϊκά) τροφοζωίτες

27
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Ποσότητα εναιωρήματος (1 από 2)

• 2mg κόπρανα,

• Περισσότερο-παχύ για ακριβή μικροσκόπηση,

• Λιγότερο-μειώνονται οι πιθανότητες ανεύρεσης παρασίτων.

28
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Ποσότητα εναιωρήματος (2 από 2)
2mg κοπράνων
Μεγαλύτερη
1. Παχύ –δυσκολία στην παρατήρηση,
2. Μόλυνση (έξω από την καλυπτρίδα),
3. Ύγρανση της τράπεζας δυσκολία στην μετακίνηση της
πλάκας.
Μικρότερη
1. μειώνονται οι πιθανότητες ανεύρεσης παρασίτων,
2. πολλά κενά –δυσκολία στην παρατήρηση.
29
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Μέθοδος (1 από 2)
• Xλιαρός Φυσιολογικός Ορός,

• 2mg κόπρανα,

• (Lugol),

• Ανάδευση,

• Καλυπτρίδα,

• Μικροσκόπιση.

30
Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Μέθοδος (2 από 2)

who.int

31
Τρόπος τοποθέτησης καλυπτρίδας

who.int

32
 Έλεγχος κατάλληλης ποσότητας
εναιωρήματος
Η σωστή ποσότητα του εναιωρήματος επιτρέπει τη ανάγνωση

dpd.cdc.gov

33
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Μικροσκόπηση (1 από 3)

•10Χ χαμηλός φωτισμός,

•40Χ χαμηλός φωτισμός

34
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Μικροσκόπηση (2 από 3)

• 100Χ + σφράγισμα της καλυπτρίδας με μανό ή λιωμένη

παραφίνη και βαζελίνη)

dpd.cdc.gov

35
 Άμεσο νωπό παρασκεύασμα
Μικροσκόπηση (3 από 3)

• Πορεία μικροσκόπησης

dpd.cdc.gov

36
 Δείγμα χωρίς μονιμοποιητικό

• Κόπρανα –εξέταση μέσα σε 30 min από την κένωση και ιδίως

από υδαρή ή πολύ μαλακά,

• Γίνεται άμεσο παρασκεύασμα και μικροσκόπηση για

διαπίστωση της κίνησης των τροφοζωιτών.

37
 Μειονεκτήματα του άμεσου νωπού
παρασκευάσματος

• στεγνώνει με την πάροδο του χρόνου (-μανό).

• Κίνδυνος μόλυνσης ( παθογόνος μικροοργανισμός )

• ακριβής διάγνωση = πείρα του εργαστηριακού ο οποίος

διενεργεί την εξέταση

38
 Τι αναζητείται στο νωπό
παρασκεύασμα

• Τροφοζωίτες και κύστεις εντερικών παρασίτων,

• Ωοκύστεις από κοκκίδια και σπόρους από μικροσπορίδια,

• Αυγά ελμίνθων και προνύμφες ελμίνθων.

39
 Τι μπορεί να παρατηρηθεί
(1 από 2)
1. Τροφοζωίτες και κύστεις εντερικών παρασίτων,
2. Ωοκύστεις από κοκκίδια και σπόρους από μικροσπορίδια,
3. Αυγά ελμίνθων και προνύμφες ελμίνθων,
4. Ερυθρά αιμοσφαίρια δηλώνουν έλκη ή άλλες αιμορραγικές
καταστάσεις,
5. Λευκά αιμοσφαίρια, ειδικά πολυμορφοπύρηνα που μπορεί
να δηλώνουν φλεγμονή,
6. Ηωσινόφιλα, συνήθως δηλώνουν την ανοσολογική
απάντηση (που μπορεί να σχετίζεται ή όχι με την παρουσία
των παρασίτων).

40
 Τι μπορεί να παρατηρηθεί
(2 από 2)
7. Μακροφάγα, που μπορεί να είναι παρόντα σε βακτηριακές ή
παρασιτικές λοιμώξεις,

8. Κρύσταλλοι Charcot-Leyden,

9. Μύκητες,

10. Φυτικά κύτταρα, γύρη, σπόρια μυκήτων, που μπορεί να

μοιάζουν με αυγά ελμίνθων, κύστεις πρωτοζώων, ωοκύστεις
ή μικροσπορίδια,

11. Φυτικές ίνες, τρίχες κ.α.

41
 Κίνηση πρωτόζωων

• 10Χ ελέγχεται όλη η περιοχή,

• 40Χ τουλάχιστον το ένα τρίτο πάντα,

• ύποπτη μορφή παρασίτου παρατηρείται για 15 s τουλάχιστον

για να διαπιστωθεί η κίνηση στα κινούμενα βραδέως
πρωτόζωα με φακό 40Χ.

42
 Τροφοζωίτες
αμοιβάδας(Α)-λάμβλιας(F)- βαλαντίδιο(C)

who.int

43
 Ριζόποδα

εκτόπλασμα

ενδόπλασμα

κενοτόπιο

44
 Πυρήνας

Πυρηνική μεμβράνη
(χρωματίνη)

καρυόσωμα

45
Τι μπορεί να βρεθεί στο κυτταρόπλασμα

Βακτήρια, κύτταρα
βλαστοκυττάρων
και/ή φυτικά κύτταρα

46
 Έγκλειστα

ερυθρά

47
 Αμοιβάδα

Κυτταρόπλασμα
Cytoplasm
Nucleus
Πυρήνας
Ψευδοπόδι
Pseudopodium

48
 Τροφοζωίτης ιστολυτικής αμοιβάδας
(E.histolytica)

“Trophozoites of Entamoeba histolytica with

ingested erythrocytes”, από Patho
διαθέσιμο ως κοινό κτήμα. who.int
who.int

Μπορεί να περιέχει πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια

49
 Μορφές ιστολυτικής αμοιβάδας

“Entamoeba histolytica”, από Navaho “Entamoeba histolytica”, από AJ Cann

διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0. διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.0.

Invasive form of Entamoeba Non-Invasive form of Entamoeba

histolytica trophozoite histolytica trophozoite

50
Κύστες ιστολυτικής αμοιβάδας (1 από 2)

51
Κύστες ιστολυτικής αμοιβάδας (2 από 2)

who.int

who.int

52
Entamoaba coli κύστες

who.int
who.int

53
Μαστιγοφόρα εντέρου

μαστίγια

Κυματοειδής
μεμβράνη

54
Κίνηση λάμβλιας
(Giardia spp.)

who.int

55
Τροφοζωίτης λάμβλιας
(Giardia spp.-μαστίγια)

who.int

56
Λάμβλια τροφοζωίτης – χαρταετός

who.int who.int

57
 Giardia spp. κύστεις

who.int who.int

58
 Χειλομάστιξ
Chilomastix

who.int who.int

59
Βλεφαριδοφόρα: Βαλαντίδιο του κόλου
(Balantidium coli) τροφοζωίτες

who.int who.int

60
Βλεφαριδοφόρα: Βαλαντίδιο του κόλου
(Balantidium coli) κίνηση

who.int

61
Βλεφαριδοφόρα: Βαλαντίδιο του κόλου
(Balantidium coli) κύστες

who.int who.int

62
 Ερυθρά αιμοσφαίρια (RBCs)
δηλώνουν έλκη.

1. νωπό, μέγεθος = περίπου 7,5 μm,

2. τρίχρωμη χρώση (επίχρισμα),

• επιμήκη στρογγυλά,

• βαμμένα κόκκινα- μωβ σωματίδια,

• μεγέθους > μερικές φορές 7,5 μm,

• χωρίς κοκκία ή έγκλειστα.

63
 Λευκά αιμοσφαίρια (WBCs)
• ειδικά πολυμορφοπύρηνα φλεγμονή του εντέρου από
ποικίλα αίτια, όπως βακτηριακή δυσεντερία αλλά και
δυσεντερία από αμοιβάδα.

• Μοιάζουν με κύστεις της ιστολυτικής αμοιβάδας

who.int who.int
64
 Ηωσινόφιλα

• συνήθως δηλώνουν την ανοσολογική απάντηση του

οργανισμού.

• Η αλλεργική αντίδραση μπορεί να οφείλεται στην παρουσία

των παρασίτων ή σε άλλες αιτίες όπως στη γύρη των φυτών ή
σε τροφές.

65
 Μακροφάγα

Mπορεί να είναι παρόντα σε βακτηριακές ή παρασιτικές

λοιμώξεις. Μπορεί να θεωρηθούν σαν τροφοζωίτες αμοιβάδας.

66
Πύον

who.int

67
 Βλαστοκύστης
(Blastocystis hominis)

who.int who.int

68
 Κρύσταλλοι Charcot-Leyden
• προϊόντα αποδόμησης των
ηωσινόφιλων και των
βασεόφιλων.
• Δηλώνουν ανοσολογική
αντίδραση του οργανισμού που
δεν οφείλεται αποκλειστικά σε
παράσιτα.
• λεπτοί ρομβοειδείς κρύσταλλοι,
κόκκινοι-μωβ. ( τρίχρωμη χρώση )
• στα κόπρανα ή στα πτύελα με ή who.int

χωρίς ηωσινόφιλα.

69
 Μύκητες
• κύτταρα των βλαστομυκήτων
στρογγυλά ή ωοειδή,
• μεγέθους = περίπου 4 ως 8 μm.
• με κύστεις αμοιβάδων (νωπό)
ωοκύστεις κρυπτοσποριδίων
(βαμμένα)
• Μετά από χρώση είναι ομοιόμορφα
βαμμένοι χωρίς πολλά έγκλειστα. who.int

• ψευδομυκητύλλια σε πρόσφατα
κόπρανα ή έγκαιρα μονιμοποιημένα
είναι παθογνωμικό και μπορεί να
υποδηλώνει συστηματική νόσο σε
ανοσοκατασταλμένους ασθενείς.
70
 Φυτικά κύτταρα ή φυτικές ίνες

• Μοιάζουν με νηματώδεις προνύμφες.

• Δεν απορροφούν συνήθως τη χρωστική

και διαθλούν το φως δεν έχουν εσωτερική
δομή, ενώ οι προνύμφες βάφονται και
είναι διακριτή η εσωτερική τους δομή.

• Σε ασθενείς με διάρροια οι οποίοι έχουν

καταναλώσει και φυτικά τρόφιμα, οι ίνες
μοιάζουν με νηματώδεις ή προγλωττίδες
ταινιών
who.int

71
 Φυτικά κύτταρα

• Mοιάζουν με τα αυγά των ελμίνθων αλλά δεν είναι τόσο

συμμετρικά όπως τα αυγά. Μερικά από αυτά τα κύτταρα
έχουν μέγεθος 15-150μm και μοιάζουν με τα αυγά της
ασκαρίδας

72
 Κόκκοι γύρης
• μοιάζουν πολύ με αυγά ταινιών.

• στρογγυλοί –ωοειδείς με παχύ τοίχωμα,

• βάφονται με το ιώδιο πολύ σκούροι,

• μέγεθος 15-20μm στη διάμετρο.

who.int
73
 Mη παρασιτικές κύστεις πρωτοζώων

• μπορεί να βρεθούν στα κόπρανα από μολυσμένο νερό ή

τροφή, που έχουν καταναλωθεί,

• ή από το μολυσμένο νερό κατά τη συλλογή των κοπράνων,

• ή από το μολυσμένο νερό κατά το πλύσιμο των δοχείων.

74
 Mη παρασιτικοί νηματώδεις

• Νηματώδεις, που δεν είναι παράσιτα του ανθρώπου μπορεί

να βρεθούν στα κόπρανα και πρέπει να διαχωριστούν. Ο
άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί με νερό ή τροφή που
περιέχουν ελεύθερους διαβιούντες σκώληκες ή έντομα που
είναι ξενιστές σκωλήκων.

75
 Προνύμφες εντόμων

• μπορεί σπάνια να βρεθούν στα κόπρανα αν έχουν καταποθεί

ολόκληρα έντομα ή προνύμφες με την τροφή.

• Ζωντανές προνύμφες μπορεί να είναι μυίαση ή το πιο

πιθανόν να έχουν επιμολυνθεί τα κόπρανα μετά την κένωση.

76
 Εντερικά παράσιτα
(1 από 2)
1. Entamoeba dispar, 13. Cryptosporidium parvum,
2. Entamoeba histolytica, 14. Cyclospora cayetanensis,
3. Entamoeba coli, 15. Isospora belli,
4. Entamoeba hartmanni, 16. Microsporidiab,
5. Endolimax nana, 17. Ascaris lumbricoides,
6. Iodamoeba bütschlii, ασκαρίδα,
7. Blastocystis hominis, 18. Enterobius vermicularisο
οξύουρος,
8. Giardia lamblia,
19. Hookworm αγκυλόστομα,
9. Chilomastix mesnili,
20. Strongyloides stercoralis
10. Dientamoeba fragilis, στρογγυλοειδής,
11. Pentatrichomonas hominis, 21. Trichuris trichiura,
12. Balantidium coli,
77
 Εντερικά παράσιτα
(2 από 2)
22. Hymenolepis nana,
23. Hymenolepis diminuta,
24. Taenia saginata,
25. Taenia solium,
26. Diphyllobothrium latum,
27. Opisthorchis (Clonorchis),
28. Sinensis,
29. Paragonimus westermani,
30. Schistosoma spp.,
31. Heterophyes sp.,
32. Metagonimus sp.
78
 Συνδέσεις

• VPTH 603 Veterinary Parasitology

• DPDx Image Library, Amebiasis

79
Ενότητα 5: Μονιμοποιητικά –Συντηρητικά
Χρήση μονιμοποιητικών διαλυμάτων
Αδυναμία εξέτασης την κατάλληλη ώρα

• Συγκεκριμένη ώρα κένωσης(;),

• Όχι έγκαιρη παράδοση των κοπράνων,

• Μεγάλη απόσταση συλλογή /εργαστήριο,

• Αποστολή σε εργαστήριο αναφοράς,

• Φόρτος εργασίας στο εργαστήριο.

1
 Μονιμοποίηση κοπράνων

• Το συντομότερο δυνατόν σε συντηρητικό διάλυμα ή σε μίγμα

συντηρητικών.

2
 Σκοπός της μονιμοποίησης

• Δεν αλλοιώνονται και δεν αποσυντίθονται τα παράσιτα.

• Σταματά η ανάπτυξη ορισμένων αυγών ελμίνθων -

προνυμφών.

• Ορισμένα παράσιτα γίνονται μη μολυσματικά.

3
Συχνά χρησιμοποιούμενα μονιμοποιητικά
1. 5 ή 10% φορμαλίνη formalin,

2. 5 ή 10% ρυθμιστικό διάλυμα φορμαλίνης buffered

formalin,

3. PVA πολυβινυλική αλκοόλη, Polyvinyl Alcohol,

4. Schaudinn’s fixative,

5. MIF Μερθειολική ιωδιούχος φορμαλίνη Merthiolate

Iodine Formalin,

6. SAF Sodium acetate Acetic acid Formalin.

4
 Ιδανικό μονιμοποιητικό (1 από 2)

• Να διατηρεί όλες τις μορφές των παρασίτων,

• Να μην αντιδρά με τα διαλύματα εμπλουτισμού – χρώσεων,

• Δυνατότητα εφαρμογής πολλών τεχνικών διάγνωσης,

• Να μην είναι τοξικό,

• Να μην είναι ακριβό.

5
 Ιδανικό μονιμοποιητικό (2 από 2)

Δεν υπάρχει ένα μέσον να αποδίδει τα καλύτερα

αποτελέσματα,

• Για όλες μορφές,

• Για όλες τις τεχνικές που εφαρμόζονται για την διάγνωση των
παρασίτων.

6
 Κριτήρια επιλογής μονιμοποιητικού
(1 από 2)
1. Να μονιμοποιεί ικανοποιητικά

• τους τροφοζωίτες,

• τις κύστες,

• τις ωοκύστες,

• τους σπόρους των μικροσποριδίων,

• τα αυγά και τις προνύμφες των ελμίνθων.

7
 Κριτήρια επιλογής μονιμοποιητικού
(2 από 2)
2. Εμπλουτισμός + μόνιμο βαμμένο παρασκεύασμα.

3. Η συλλογή να γίνεται σε ένα ή δύο σωληνάρια.

4. Αν η παρασκευή των διαλυμάτων γίνεται στο εργαστήριο ή

προμηθεύονται από το εμπόριο.

5. Μέθοδοι διάγνωσης ανοσολογικοί ή μοριακές τεχνικές.

6. Ειδικές χρώσεις στα μονιμοποιημένα κόπρανα π.χ.

τροποποιημένη οξεάντοχη χρώση για κρυπτοσπορίδια.

8
Η εκλογή των μονιμοποιητικών εξαρτάται
• Από δυνατότητα ασφαλούς απόρριψης των μονιμοποιητικών
που περιέχουν υδράργυρο.

• Από το κόστος της χρήσης δυο σωληναρίων με

μονιμοποιητικά αντί για ένα.

• Οι ειδικές χρώσεις όπως η τρίχρωμη ή αιματοξυλίνη

χρειάζονται ειδικά μονιμοποιητικά.

• Οι ανοσολογικές –μοριακές μέθοδοι χρειάζονται

συγκεκριμένα μονιμοποιητικά.

9
Μονιμοποιημένα κόπρανα - τι ακολουθεί

Στο εναιώρημα κοπράνων και μονιμοποιητικού γίνονται:

• Νωπό –χρώση,

• Εμπλουτισμός και χρώση.

10
 Διαδικασία
Γενικά
• Η συλλογή κοπράνων σύμφωνα με τις οδηγίες,

• Οδηγίες του εργαστηρίου ή της συσκευασίας,

• Ανάμιξη ποσότητα κοπράνων με το μονιμοποιητικό,

• Ή μονιμοποίηση αμέσως μετά την άφιξη τους στο

εργαστήριο,

• Η αναλογία κοπράνων και μονιμοποιητικού είναι ένα μέρος

κοπράνων και τρία μέρη μονιμοποιητικού.

11
 Υλικά – Σκεύη – Όργανα

• Ξύλινες σπάτουλες,

• Ξύλινα ραβδάκια για ανάδευση ή άλλα υλικά για την

μεταφορά και την ανάδευση των κοπράνων.

12
 Διαδικασία
• Γάντια.

• Ανάμειξη ενός μέρους κοπράνων και τρία μερών

μονιμοποιητικού,

• Εμπορικές συσκευασίες -σωληνάριο με το μονιμοποιητικό -

ένδειξη για την ποσότητα κοπράνων,

• Το δοχείο και πρέπει να ανοίγεται με προσοχή, αντίθετα από

το πρόσωπο.

• Αέρια τα οποία θα δημιουργήσουν αερολύματα όταν ανοίξει

το καπάκι.

13
 Διαδικασία
Δύο μονιμοποιητικά
Η συσκευασία μονιμοποίησης δύο δοχεία.
1. Φορμαλίνη 10% για εμπλουτισμό
2. PVA για βαμμένο παρασκεύασμα.
• Καλή ανάδευση με ραβδάκι ή με το ειδικό κουταλάκι που έχουν
οι συσκευασίες στο καπάκι για να γίνει ομογενές το
εναιώρημα.
• Αναμονή 30 λεπτά τουλάχιστον σε θερμοκρασία δωματίου για
να μονιμοποιηθούν επαρκώς τα παράσιτα.
• Ή ακολουθούνται οι οδηγίες της εταιρείας (ανάδευση, χρόνος
παραμονής κ.λ.π)
• Παρασκευή επιχρίσματος για χρώση και εμπλουτισμός των
κοπράνων-χρώση

14
 Σημεία προσοχής για την σωστή
μονιμοποίηση των κοπράνων

• Η μονιμοποίηση πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την κένωση.

• Τρία μέρη μονιμοποιητικού και ένα μέρος κοπράνων.

• Αμέσως και καλή ανάμιξη κοπράνων και μονιμοποιητικού.

• Κατάλληλο μονιμοποιητικό- χρώση, τεχνική

15
 Φορμαλίνη (formalin) 5 ή 10%

• Χρησιμοποιείται σε περιεκτικότητα 5 % για τις κύστεις των

πρωτόζωων.

• 10 % για τα αυγά των ελμίνθων και των προνυμφών.

• 5 % προτείνεται για όλες τις χρήσεις.

• Τα κιτ του εμπορίου συνήθως 10% πιο πιθανόν να

μονιμοποιήσει και να σκοτώσει όλα τα αυγά των ελμίνθων.

16
 Καλύτερα αποτελέσματα

Στη μορφολογία των οργανισμών

Φορμαλίνη και ρυθμιστικά διαλύματα (buffers) όπως

φωσφορικού νατρίου.

17
 Χρήσεις υδατικού διαλύματος
φορμαλίνης

• Νωπό επίχρισμα, (καλύτερο το μόνιμο βαμμένο

παρασκεύασμα).

• Ανοσολογική ανίχνευση σε κόπρανα, της Λάμβλιας της

εντερικής (Giardia Lamblia) και των κρυπτοσποριδίων.

• Κύστες πρωτόζωων (όχι τροφοζωίτες), ωοκύστεις κοκκιδίων,

σπόροι μικροσποριδίων, αυγά και προνύμφες ελμίνθων
(διατήρηση μεγάλο χρονικό διάστημα σε 10%).

18
 Φορμαλίνη 10% σε 60°C

• Μονιμοποίηση και διατήρηση αυγών ελμίνθων, καθώς στην

χαμηλή θερμοκρασία στην φορμαλίνη πολλά αυγά ελμίνθων
όπως της ασκαρίδας θα εξακολουθήσουν να αναπτύσσονται
και να μολύνουν παραμένοντας για μεγάλο χρονικό διάστημα
ζωντανά.

19
 Διαδικασία
(Φορμαλίνη)
• Συγκέντρωση μεγάλου αριθμού κύστεων, αυγών, προνυμφών
χωρίς κοπρανώδη υλικά,

• Το δείγμα κοπράνων διαλύεται σε νερό,

• Διηθείται μέσα από πολλές γάζες σε κωνικό σωληνάριο,

• Το διήθημα αφήνεται για μία ώρα ή περισσότερο,

• Απόρριψη υπερκείμενου,

• Τελικό ίζημα διαλύεται σε φορμαλίνη 10%.

20
 Κρυπτοσπορίδια ή κοκκίδια

Υδαρής διάρροια

• Δεν διηθούνται τα υδαρή κόπρανα για κρυπτοσπορίδια ή

κοκκίδια,

• Φυγοκέντρηση στις 2000 περίπου στροφές για 10΄,

• Καθίζηση ωοκύστων και σπόρων.

21
 Παρασκευή υδατικού διαλύματος
φορμαλίνης
• Στο εμπόριο υπάρχει η φορμαλδεΰδη σε συγκέντρωση 37-
40%.
• Φορμαλίνη ή φορμόλη
υδατικό διάλυμα αέριας φορμαλδεΰδης (100% )
• Από 100% παρασκευάζονται τα υδατικά διαλύματα και τα
ρυθμιστικά διαλύματα φορμαλίνης.
Παράδειγμα: για να παρασκευαστεί 10% υδατικό διάλυμα
φορμαλίνης.
• 10 ml από τη φορμαλδεΰδη του εμπορίου και 90ml
αποσταγμένου νερού (υδατικό διάλυμα φορμαλίνης).
• ή 90m ρυθμιστικού διαλύματος για ρυθμιστικό διάλυμα.
22
Πλεονεκτήματα της χρήσης φορμαλίνης
5%-10%
• Καλό μονιμοποιητικό για τα αυγών των ελμίνθων, των
προνυμφών και των κυστών των πρωτόζωων. Μπορεί να
διατηρηθούν για αρκετά χρόνια.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εμπλουτισμό των
κοπράνων (μέθοδος καθίζησης).
• Διατίθεται και από το εμπόριο και διατηρείται μεγάλο
χρονικό διάστημα.
• Τα ρυθμιστικά διαλύματα της φορμαλίνης διατηρούν τη καλή
μορφολογία των παρασίτων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Χρησιμοποιούνται στην ανοσολογική ανίχνευση, της
Λάμβλιας της εντερικής (Giardia Lamblia) και των
κρυπτοσποριδίων.

23
Μειονεκτήματα της χρήσης φορμαλίνης
5%-10%

• Δεν διατηρούνται επαρκώς οι τροφοζωίτες.

• Δεν μπορούν να γίνουν μόνιμα βαμμένα παρασκευάσματα.

• Η φορμαλίνη παρεμβάλλεται σε μεθόδους της Μοριακής

Βιολογίας ( PCR).

24
PVA (Polyvinyl Alcohol, πολυβινυλική
αλκοόλη)
• Πλαστική ρητίνη-σκόνη -συνήθως ενσωματώνεται στο
μονιμοποιητικό Schaudinn.

• Εναιώρημα κοπράνων + PVA σε πλάκα τα κόπρανα

προσκολλώνται με τη βοήθεια του PVA.

• Μονιμοποίηση από το Schaudinn.

• Αναλογία 3 μέρη μονιμοποιητικού και 1 κόπρανα.

• Καλή ανάμειξη.

25
 Πλεονεκτήματα (PVA)
• παρασκευάζονται μόνιμα βαμμένα επιχρίσματα και μπορεί
να γίνει εμπλουτισμός κοπράνων, με ορισμένες εξαιρέσεις.
• Διατηρεί πολύ καλά την μορφολογία των κυστών και των
τροφοζωιτών για μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορεί μην
εξεταστούν αμέσως.
• Μπορεί να σταλούν τα επιχρίσματα σε οποιοδήποτε
εργαστήριο όσο μακριά και αν βρίσκεται, για διάγνωση ή για
επιβεβαίωση της διάγνωσης.
• Είναι πολύ χρήσιμο στα διαρροϊκά κόπρανα.
• Διατίθεται σε συσκευασίες εμπορίου.
• Διατηρείται για μήνες ως χρόνια σε καλά σφραγισμένα
δοχεία σε θερμοκρασία δωματίου.
26
 Μειονεκτήματα (PVA)
• Μονιμοποίηση και εμπλουτισμός μερικά παράσιτα όπως
αυγά τριχίουρου ( Trichuris trichiura), κύστες Giardia lamblia
και ωοκύστες Isospora belli, δεν εμπλουτίζονται τόσο καλά
όσο με την φορμαλίνη και ορισμένα αυγά και προνύμφες
όπως του στρογγυλοειδούς μπορεί να καταστραφούν.
• Περιέχει ενώσεις υδραργύρου οι οποίες είναι δύσκολο να
απορριφθούν με ασφάλεια.
• Δύσκολο να παρασκευαστεί στο εργαστήριο.
• Μπορεί να αποχρωματιστεί να γίνει λευκό και ζελατινώδες
αν μοιραστεί σε μικρές ποσότητες ή αν διατηρηθεί σε
ψυγείο.
• Δεν μπορεί να εφαρμοστούν ανοσολογικές τεχνικές.
27
 Τροποποιημένα διαλύματα PVA

• Έχουν προταθεί διαφοροποιημένα διαλύματα τα οποία έχουν

αντικαταστήσει τον υδράργυρο με χαλκό ή ψευδάργυρο. Δεν
έχουν όμως τα αποτελέσματα του υδραργύρου.

28
Μονιμοποιητικό διάλυμα Schaudinn’s

Παρασκευή μονίμων βαμμένων επιχρισμάτων από

• Πρόσφατα κόπρανα,

• Επιχρίσματα από τον εντερικό αυλό.

29
 Πλεονεκτήματα (Schaudinn’s)

• Παρασκευή μονίμων βαμμένων επιχρισμάτων –διατήρηση

μέχρι μια εβδομάδα χωρίς να καταστραφούν οι μορφές
παρασίτων – χρώση.

• Εύκολα παρασκευή στο εργαστήριο.

• Διατίθεται και στο εμπόριο από αρκετές εταιρίες.

30
 Μειονεκτήματα (Schaudinn’s)

• Χρειάζεται ειδική τεχνική για τον εμπλουτισμό των κοπράνων

που δεν προτείνεται.

• Μικρή προσκολλητική ικανότητα σε υδαρή υλικά.

• Περιέχει υδράργυρο.

31
MIF (Μερθειολική ιωδιούχος φορμαλίνη
Merthiolate Iodine Formalin)
 Όλα τα είδη και τα στάδια των παρασίτων που βρίσκονται
στα κόπρανα.
• Πολύ χρήσιμο για τις έρευνες πεδίου. μονιμοποίηση όλων
των τύπων κοπράνων και των δειγμάτων αναρρόφησης.
• Περιέχει μερθειολικό βάμμα βάφει τα παράσιτα - νωπό και
δεν χρειάζεται άλλη χρώση.
• Με MIF δείγματα - νωπά παρασκευάσματα (να γίνει
διάγνωση) ή/ και εμπλουτισμός και νωπό παρασκεύασμα.

32
 Πλεονεκτήματα (MIF)

• Μονιμοποιεί και βάφει συγχρόνως όλα τα παράσιτα

(πρωτόζωα, αυγά και προνύμφες) μπορεί να ανιχνευτούν σε
νωπό παρασκεύασμα χωρίς περαιτέρω χρώση.

• Χρήσιμο στις έρευνες πεδίου.

• Παρασκευάζεται εύκολα.

• Διατηρείται μεγάλο χρονικό διάστημα (χωριστά τα

διαλύματα).

33
 Μειονεκτήματα (MIF)
• Δύσκολο να εφαρμοστούν άλλες χρώσεις,
• Περιέχει ενώσεις υδραργύρου,
• Τα διαλύματα πρέπει να αναμιχθούν πριν την χρήση επειδή
δεν είναι σταθερά τα διαλύματα ιωδίου,
• Το ιώδιο παρεμβάλλεται στις άλλες χρωστικές και στο
φθορισμό και μπορεί να παραμορφώσει τους τροφοζωίτες,
• Ο εμπλουτισμός μπορεί να μην δώσει ικανοποιητικά
αποτελέσματα,
• Δεν διατηρούνται οι μορφές των παρασίτων για μεγάλο
χρονικό διάστημα.

34
SAF (Sodium acetate Acetic acid Formalin)

• Εμπλουτισμός και βαμμένο μόνιμο παρασκεύασμα.

• (Χρειάζεται λευκωματίνη για την προσκόλληση του δείγματος

στην αντικειμενοφόρο πλάκα καθώς το μονιμοποιητικό δεν
διαθέτει ιδιότητες προσκόλλησης).

35
 Πλεονεκτήματα (SAF)
• Εμπλουτισμός -βαμμένο παρασκεύασμα,

• Δεν περιέχει ενώσεις υδραργύρου,

• Παρασκευάζεται εύκολα και διατίθεται στο εμπόριο από

αρκετές εταιρίες,

• Διατηρείται μεγάλο χρονικό διάστημα,

• Μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα μονιμοποιημένα δείγματα

για την εφαρμογή ανοσολογικών τεχνικών για την ανίχνευση
της λάμβλιας και των κρυπτοσποριδίων.

36
 Μειονεκτήματα (SAF)

• Δεν διαθέτει ιδιότητες προσκόλλησης και χρειάζεται

λευκωματίνη για την προσκόλληση του δείγματος στην
αντικειμενοφόρο πλάκα.

• Η μορφολογία των παρασίτων είναι καλύτερη με την χρώση

σιδηρούχο αιματοξυλίνη ( iron-hematoxylin), με την τρίχρωμη
δεν δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα.

37
Ενότητα 6: Εμπλουτισμός κοπράνων
 Εμπλουτισμός κοπράνων
(concentration)

1. Συγκέντρωση των αναζητούμενων μορφών παρασίτων σε

πολύ μικρότερο όγκο.

2. Διαχωρισμός των παρασίτων από τα άχρηστα κοπρανώδη

υλικά τα οποία δυσκολεύουν την παρατήρηση.

1
 Αρχή των μεθόδων εμπλουτισμού

 Διαφορετικό ειδικό βάρος (Ε.Β.) των αναζητούμενων

παρασίτων και του διαλύτη που περιέχονται.

1. Ε.Β των παρασίτων μεγαλύτερο του Ε.Β. διαλύματος

καθιζάνουν, τεχνική φυγοκέντρησης,

2. Ε.Β των παρασίτων μικρότερο επιπλέουν τεχνική

επίπλευσης.

2
 Ειδικό βάρος κύστεων -αυγών

• Όταν το Ε.Β. > του Ε.Β. του

διαλύματος καθίζηση
• Όταν το Ε.Β. < του Ε.Β. του
διαλύματος επίπλευση

who.int

3
 Τρόποι εμπλουτισμού

1. φυγοκέντρηση (Sedimentation)
οι κύστες και τα αυγά
καθιζάνουν, στο ίζημα. Ίζημα με
παράσιτα
2. επίπλευση (Flotation) οι
κύστες και τα αυγά επιπλέουν
στην επιφάνεια του Επίπλευση
διαλύματος. κύστεων και
αυγών

4
 Εμπλουτισμός

Ανευρίσκονται:

• κύστεις πρωτοζώων,

• αυγά και προνύμφες ελμίνθων,

• τροφοζωίτες των πρωτοζώων, συνήθως καταστρέφονται

(προτείνεται και εξέταση άμεσου παρασκευάσματος).

5
Τεχνική φυγοκέντρησης: φορμαλίνης - οξικού αιθυλίου
(Formalin-Ethyl Acetate Sedimentation Concentration)

Διφασική μέθοδος φυγοκέντρησης,

• το οξικό αιθύλιο έχει αντικαταστήσει τον εύφλεκτο αιθέρα.

• κοπρανώδη υλικά και λίπη απομακρύνονται με το οξικό

αιθύλιο.

• τα αναζητούμενα παράσιτα ανευρίσκονται στο ίζημα.

6
 Πλεονεκτήματα

• Εύκολη εκτέλεση, λιγότερα λάθη, φτηνή,

• Ανάκτηση μεγάλου εύρους παρασίτων,

• Απομάκρυνση της οσμής των κοπράνων,

• Αύξηση των πιθανοτήτων για ανίχνευση αυγών και κύστεων,

• Αμετάβλητο το σχήμα και το μέγεθος των παρασίτων.

7
 Μειονεκτήματα

• περισσότερα κοπρανώδη υλικά από τη μέθοδο επίπλευσης,

που μπορεί να καλύπτουν τις μορφές των παρασίτων.

• Μπορεί να μην αποκαλύπτονται οι τροφοζωίτες.

8
 Διαδικασία –περιληπτικά (1 από 2)
• Ανάμειξη κοπράνων με νερό ή φορμαλίνη,

• Διήθηση,

• Προσθήκη στο διήθημα Φ.Ο. ή φορμαλίνης,

• Φυγοκέντρηση -απόρριψη του υπερκειμένου. Προσθήκη

φορμαλίνης στο ίζημα. Ανάμειξη. Επανάληψη της
διαδικασίας.

• Προσθήκη μικρής ποσότητας φορμαλίνης στο ίζημα, ανάμιξη.

• Προσθήκη φορμαλίνης μέχρι τη μέση.

9
 Διαδικασία –περιληπτικά (2 από 2)
• Προσθήκη οξικού αιθυλίου (ethyl acetate),

• Πωματισμός και ανάδευση με το χέρι δυνατά για 30 seconds,

• Φυγοκέντρηση : τέσσερις διαφορετικές στιβάδες,

• Αποκόλληση της κοπρανώδους στιβάδας,

• Απόρριψη του υπερκειμένου,

• Μικροσκόπιση του ιζήματος.

10
Ανάμειξη κοπράνων με νερό ή
φορμαλίνη και ανάμιξη

who.int

11
Διήθηση των κοπράνων

who.int

12
Φυγοκέντρηση

who.int

13
Αποκόλληση της κοπρανώδους στιβάδας,
απόρριψη του υπερκειμένου

who.int

14
Τέσσερις διαφορετικές στιβάδες (1 από 2)

• κορυφή το οξικό αιθύλιο,

• κοπρανώδη συστατικά,

• Τρίτη η φορμαλίνη,

• Τέταρτη το ίζημα που θα περιέχει τα παράσιτα.

15
Τέσσερις διαφορετικές στιβάδες (2 από 2)

Οξικό αιθύλιο

Κοπρανώδη
υλικά

Φορμαλίνη

Ίζημα με παράσιτα

16
Ίζημα για μικροσκόπηση

who.int
17
Παρασκεύασμα για μικροσκόπηση

who.int

who.int

18
Μικροσκόπηση

who.int

19
Αποτελέσματα της μικροσκοπικής εξέτασης
μετά από εμπλουτισμό με οξικό αιθύλιο

• Τροφοζωίτες πρωτόζωων και /ή κύστεις, αυγά και προνύμφες

ελμίνθων. ( πιθανότητες για τροφοζωίτες πρωτόζωων λίγες)

• Ωοκύστεις Cryptosporidium spp, Isospora belli, and

Cyclospora sp.

• Άλλοι σχηματισμοί ή κύτταρα.

20
Ενότητα 7: Απομόνωση αυγών τοξοκάρας από το
χώμα
 Τοξοκάρα (Toxocara)

• Νηματώδης του σκύλου Toxocara canis (dog roundworm) και

της γάτας T. cati (cat roundworm), - στον άνθρωπο προκαλεί
Larva migrans.

• Larva migrans =Προνύμφες νηματωδών επιβιώνουν για

ορισμένο χρονικό διάστημα χωρίς να ωριμάζουν σε
ακατάλληλο ξενιστή.

1
Κύκλος ζωής (1 από 2)

“Cutaneous larvae migrans” από Kchavez624 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

2
 Κύκλος ζωής (2 από 2)

• Τοξοκάρα (ώριμοι έλμινθες) στο έντερο του σκύλου ή της

γάτας,

• Αποβάλλονται τα μη γονιμοποιημένα αυγά,

• Παραμονή στο έδαφος δύο εβδομάδες ωρίμανση και

μεταμόρφωση σε αυγά με μολυσματική προνύμφη.

3
 Εξέλιξη των αυγών

“Baylisascaris larvae” by Angusmclellan available under public domain

4
 Μετάδοση

Κατάποση των αυγών με τη μολυσματική προνύμφη

• Λοίμωξη στα ζώα (εξέλιξη του παράσιτου),

• Στον άνθρωπο Larva migrans (περιπλάνηση χωρίς εξέλιξη).

5
 Σκοπός της εξέτασης του χώματος

Είναι εύρεση αυγών Τοξοκάρας στο χώμα,

• Επειδή μπορούν να μολύνουν ανθρώπους (παιδιά), σκύλους,

γάτες.

6
 Δειγματοληψία χώματος

• Συλλογή 100g περίπου χώματος από διαφορετικά σημεία

παιδικής χαράς ή πάρκου.

• Το χώμα για την άσκηση μπορεί να συλλεχθεί με ένα

πλαστικό κουταλάκι και να τοποθετηθεί σε πλαστικό
σακουλάκι, από σημεία που δεν υπάρχουν ορατά κόπρανα.

• Σημειώνεται η τοποθεσία και η ημερομηνία.

7
 Υλικά- σκεύη-όργανα

• Σακουλάκια-κουταλάκια- • Tween 80,

ετικέτες-μαρκαδόροι,
• Διάλυμα NaNO3,
• Ζυγός, κάψα, κουταλάκια,
• Φυγόκεντρος,
• Ποτηράκια ζέσεως-
σωληνάρια φυγοκέντρου- • Καλυπτρίδες-
χωνάκια, αντικειμενοφόρες πλάκες,
• κύλινδροι 50 ml-πιπέτα, • Μικροσκόπιο,
• Γάζα-πιπετάκια Παστέρ- • Δοχείο απόρριψης,
σπάτουλες- Παραφίλμ
• Α.D. • Χαρτί-σαπούνι.

8
 Μέθοδος (προσαρμοσμένης στις
συνθήκες του εργαστηρίου) (1 από 3)
• 15g χώματος ζυγίζονται και τοποθετούνται σε ποτήρι ζέσεως
των 100 ml,

• προσθήκη 30ml νερού (μέτρηση με κύλινδρο),

• προσθήκη 0,25 ml Tween 80 με πιπέτα Παστέρ,

• ανάμιξη με σπάτουλα ή κουταλάκι,

• διήθηση με γάζα,

• μεταφορά του διηθήματος σε σωλήνες φυγοκέντρου.

9
 Μέθοδος (προσαρμοσμένης στις
συνθήκες του εργαστηρίου) (2 από 3)

• φυγοκέντρηση 1500 στροφές για τρία λεπτά,

• απόρριψη του υπερκειμένου με πιπετάκι Παστέρ,

• Προσθήκη νερού, φυγοκέντρηση,

• Επανάληψη άλλες τρεις φορές,

• προσθήκη διαλύματος NaNO3,

• κάλυψη με παραφίλμ και φύλαξη για την επόμενη μέρα.

10
 Μέθοδος (προσαρμοσμένης στις
συνθήκες του εργαστηρίου) (3 από 3)
• Την επόμενη μέρα με πιπέτα Παστέρ λαμβάνεται μικρή
ποσότητα από την επιφάνεια του σωληναρίου και
μικροσκοπείται 10Χ, 40Χ.
• ή προσθήκη διαλύματος NaNO3 για να δημιουργηθεί
μηνίσκος.
• τοποθέτηση καλυπτρίδας.
• αναμονή 24h ή φυγοκέντρηση.
• τοποθέτηση της καλυπτρίδας σε αντικειμενοφόρο.
• μικροσκοπείται 10Χ, 40Χ.
• Αναζήτηση αυγών.
11
Μέθοδος αναλυτικά

12
Ζύγιση 15g χώματος

13
Μεταφορά σε δοχείο 100 ml

14
Προσθήκη νερού
30ml νερού (μέτρηση με κύλινδρο)

15
 Tween 80
• Προσθήκη 0,25 ml Tween 80 με πιπέτα Παστέρ

16
Ανάμιξη με σπάτουλα ή κουταλάκι
ή ξύλινους στυλεούς

17
Διήθηση
Διήθηση με γάζα

18
Μεταφορά του διηθήματος σε σωλήνες
φυγοκέντρου

19
 Φυγοκέντρηση
Φυγοκέντρηση 1500 στροφές για τρία λεπτά

20
 Απόρριψη του υπερκειμένου

• Απόρριψη του
υπερκειμένου με πιπετάκι
παστέρ

• Προσθήκη νερού,
φυγοκέντρηση,
• Επανάληψη άλλες τρεις
φορές
– προσθήκη διαλύματος
NaNO3

21
 Αναμονή

• Κάλυψη με παραφίλμ και

φύλαξη για την επόμενη μέρα
• Λήψη με πιπέτα Παστέρ μικρής
ποσότητας υγρού από την
επιφάνεια του σωληναρίου
• Τοποθέτηση σε
αντικειμενοφόρο
• Μικροσκόπηση 10Χ, 40Χ
Αναζήτηση αυγών

22
 2ος Τρόπος

• Προσθήκη διαλύματος
NaNO3 για να δημιουργηθεί
μηνίσκος
• Τοποθέτηση καλυπτρίδας,
• Αναμονή 24h
• Τοποθέτηση της καλυπτρίδας
σε αντικειμενοφόρο
• Μικροσκόπηση 10Χ, 40Χ
• Αναζήτηση αυγών

23
 Αυγά τοξοκάρας

Ανώριμα
“Toxocara canis”, από Joelmills διαθέσιμο με
άδεια CC BY-SA 3.0

Μολυσματικά αυγά με προνύμφη

“Toxocara embryonated eggs”, από
Flukeman διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0
24
 Απομόνωση αυγών Τοξοκάρας από το
χώμα (Βίντεο)

Πηνελόπη Σκαλκώτου σπουδάστρια του

ΤΕΙ Αθήνας Τμήμα Δημόσιας Υγείας 25
Ενότητα 8: Παράσιτα του αίματος-Πλασμώδια
 Παράσιτα του αίματος (1 από 2)
Στο αίμα σε ορισμένα στάδια του κύκλου ζωής τους
ανιχνεύονται:
Πρωτόζωα
1.Πλασμώδια (Plasmodium spp. malaria),
2.Πιροπλάσματα (Babesia spp.),
3.Τρυπανοσώματα (Trypanosoma spp.)
4.Λεϊσμάνια (Leishmania donovani,)

Έλμινθες
•Φιλάριες filaria οι μικροφιλάριες

1
 Παράσιτα του αίματος (2 από 2)
Εσωτερικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων
1. Πλασμώδια,
2. Πιροπλάσματα .

Έξω από τα ερυθρά αιμοσφαίρια

1. Τρυπανοσώματα,
2. Φιλάριες, οι μικροφιλάριες (το στάδιο νύμφης).

Μέσα στα λευκά μονοκύτταρα

1. Λεϊσμάνια σπλαχνική λεϊσμανίαση, περιστασιακά, οι
αμαστιγωτικές μορφές.
2
Διάγνωση των παρασίτων του αίματος

• Κυρίως με εξέταση μονίμων βαμμένων επιχρισμάτων

αίματος (παχιά σταγόνας και λεπτή στιβάδα αίματος).

• Μπορούν να παρασκευαστούν από ολικό αίμα με ή χωρίς

αντιπηκτικό, με ή χωρίς μεθόδους εμπλουτισμού.

3
 Πλασμώδια

“Anopheles albimanus mosquito”, από “Plasmodium sp”, από Bobjgalindo “Plasmodium vivax 01”, από Dominic
Fireice διαθέσιμο ως κοινό κτήμα διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Πλασμώδια (Plasmodium spp. malaria), στο εσωτερικό των

ερυθρών αιμοσφαιρίων

4
 Πιροπλάσματα (Babesia spp.)

“Babesia. Giemsa (1) ”, από Benito “Babesien Hund”, από Kalumet “Adult deer tick”, από Anna Frodesiak
Hernández Giménez διαθέσιμο με άδεια CC διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
BY-NC-SA 3.0

Πιροπλάσματα Babesia spp., στο εσωτερικό των ερυθρών

αιμοσφαιρίων

5
Τρυπανοσώματα (Trypanosoma spp.) 1/2

“Trypanosoma-evansi”, από Alan R Walker “Trypanosoma cruzi B”, από Magnus

διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Manske διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

“Triatoma infestans”, από Optigan13

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
“Tsetse head-proboscis”, από Evanherk
διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

έξω από τα ερυθρά αιμοσφαίρια 6

Τρυπανοσώματα (Trypanosoma spp.) 2/2

Διάγνωση- χαμηλή παρασιταιμία (συνήθως σε μικρούς

αριθμούς στο αίμα)

A. Μόνιμα βαμμένα με Giemsa επιχρίσματα αίματος (παχιά

σταγόνα διαπίστωση της παρουσίας, λεπτή στιβάδα
πυκνότερο κομμάτι χαρακτηρισμός είδους), 100Χ.

B. Πρόσφατο αίμα -νωπό παρασκεύασμα, χωρίς χρώση,

a) Χαρακτηριστικό σχήμα,

b) Κίνηση.

7
 Λεϊσμάνια (Leishmania donovani)

“Leishmania donovani 01”, από Abanima “Phlebotomus sp 01”, από Esculapio

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

σπλαχνική λεϊσμανίαση, περιστασιακά, οι αμαστιγωτικές μορφές

μέσα στα μονοκύτταρα
8
 Φιλάριες

“Wuchereria bancrofti 1 DPDX”, από

“CulexPipiens”, από DBP διαθέσιμο με Eleassar διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
άδεια CC BY-SA 3.0

9
 Μικροφιλάριες
Διάγνωση- χαμηλή παρασιταιμία
A.Πρόσφατο αίμα -νωπό παρασκεύασμα, χωρίς χρώση,
α) χαρακτηριστικό σχήμα
β) κίνηση

B.Μόνιμα βαμμένα με Giemsa (παχιά σταγόνα και λεπτή

στιβάδα),
1. μικρή μεγέθυνση: εύρεση μικροφιλάριων
2. μεγαλύτερη μεγέθυνση: χαρακτηρισμός είδους.

10
Ελονοσία-μαλάρια-πλασμώδια
Eμπύρετη παρασιτική νόσος

“Anopheles stephensi”, από El Grafo

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

11
 Μετάδοση

Με τσίμπημα μολυσμένου θηλυκού κουνουπιού του γένους

Anopheles.

(μετάγγιση μολυσμένου αίματος)

12
Kλινική εικόνα-συμπτώματα ελονοσίας
Ποικίλλει: ασυμπτωματική λοίμωξη έως βαριά νόσηση.

“Symptoms of Malaria”, από Mikael

Häggström διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

13
 Λοιμογόνος παράγοντας

Τα πλασμώδια (Plasmodium) του ανθρώπου

1.P.vivax καλοήθης τριταίος,

2.P.malariae τεταρταίος,

3.P.falciparum κακοήθης τριταίος,

4.P. ovale.

14
 Εργαστηριακά ευρήματα

• Αιμόλυση και αναιμία,

• Θρομβοπενία,

• Υπογλυκαιμία.

15
Κύκλος ζωής πλασμωδίων (1 από 2)

“Life Cycle of the Malaria Parasite”, από CFCF διαθέσιμο ως κοινό κτήμα 16
Κύκλος ζωής πλασμωδίων (2 από 2)

“Malaria lifecycle-CDC”, από 7mike5000 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα 17

 Ξενιστές

1. Άνθρωπος (ενδιάμεσος ξενιστής)

2. Θηλυκό κουνούπι του γένους Anopheles (κύριος ξενιστής).

18
 Διαγνωστικές τεχνικές

I. Μικροσκοπική εξέταση,

II. Ανοσολογικές τεχνικές,

III. Μοριακές τεχνικές.

19
 Εργαστηριακή διάγνωση
Στο αίμα του ασθενούς

• Ανίχνευση του παρασίτου,

• ή των αντιγόνων/ προϊόντων αυτού,

• Μικροσκοπική εξέταση επιχρίσματος περιφερικού αίματος,

• Έλεγχο με τη μέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης

πολυμεράσης (PCR),

• Γρήγορα διαγνωστικά τεστ (Rapid Diagnostic Tests-RDTs),

• Oρολογικές μέθοδοι.
20
 Μικροσκοπική εξέταση (1 από 2)

1. Κλασσική μέθοδος: μελέτη επιχρίσματος αίματος - οπτικό

μικροσκόπιο,

2. Νεότερη μέθοδος ανίχνευσης παρασίτων: - μικροσκόπιο

υπεριώδους ακτινοβολίας- φθορισμού.

21
 Μικροσκοπική εξέταση (2 από 2)

Μέθοδος αναφοράς (gold standard)

• λήψη δείγματος περιφερικού αίματος από τον ασθενή,

• Παρασκευή παχιάς σταγόνας και λεπτής στιβάδας αίματος

επί του πλακιδίου,

• χρήση χρώσης Giemsa,

• εξέταση, με το οπτικό μικροσκόπιο, των ερυθρών

αιμοσφαιρίων για παράσιτα ελονοσίας.

22
 1. Συλλογή αίματος

• Υποψία ελονοσίας –μπαμπεσίωσης (επείγον),

• Πριν την έναρξη θεραπείας και πριν από το πυρετικό κύμα,

• Παρασιταιμία κυμαίνεται -πολλαπλά δείγματα, (αρνητικό

δείγμα, επανάληψη κάθε 6-8h επί τρεις μέρες),

• Το αίμα σημαίνεται με την ημερομηνία και την ώρα

συλλογής.

23
 Συλλογή αίματος - δείγμα

• Τριχοειδικό,

• Φλεβικό αίμα με αντιπηκτικό (επηρεάζει μορφολογία –

χρώση / όχι καθυστέρηση στην παρασκευή επιχρίσματος).

24
 Αντιπηκτικό (1 από 2)

• Αναζήτηση των πλασμωδίων καλύτερα αίμα χωρίς

αντιπηκτικό.

• Με αντιπηκτικό χωρίς καθυστέρηση η παρασκευή του

επιχρίσματος.

• Για τα πλασμώδια αντιπηκτικό EDTA (0.020 g/10 ml αίματος) .

25
 Αντιπηκτικό (2 από 2)
Το αίμα με αντιπηκτικό μπορεί

•κατά τη διάρκεια της χρώσης να ξεκολλά,

•να παραμορφώνονται οι τροφοζωίτες και τα γαμετοκύτταρα

(αυτό συμβαίνει και όταν το αίμα διατηρείται στο ψυγείο),

•να αλλάζει τα σχήμα των τροφοζωιτών, να χάνεται η κοκκίωση,

•επηρεάσει την μορφολογία και τα χαρακτηριστικά των

παρασίτων στη χρώση.

26
 Λήψη του τριχοειδικού αίματος

• Ράγα του μέσου δακτύλου,

• Χωρίς μεγάλη πίεση για να

εμποδίζεται η αραίωση του
αίματος από το who.int

εξωκυττάριο υγρό και τον

κίνδυνο να μειωθεί η
παρασιταιμία κάτω από το
ανιχνεύσιμο όριο.

who.int

27
Παρασκευή επιχρίσματος

who.int

who.int

who.int

who.int

28
 Επιχρίσματα
• Σε ένα πλακάκι παχιά και λεπτή στιβάδα,

• Ή σε δύο πλακάκια ξεχωριστά,

• Αφήνονται να στεγνώσουν πολύ καλά,

• Χρώση αμέσως , (παραμονή επηρεάζει τη χρώση).

who.int 29
 Χρώσεις

• Χρώση επιλογής Giemsa βάφει τα παράσιτα καθαρά,

• Wright’s,

• Συνδυασμός Giemsa -Wright’s,

• Και άλλες όπως Delafield’s αιματοξυλίνη ανάλογα με τα

παράσιτα που αναζητούνται.

30
 Αντικειμενοφόρες πλάκες

Απομάκρυνση λίπους και λέρας

1.Καθαρές,

2.Βυθίζονται πάντα σε αλκοόλη,

3.Σκούπισμα.
“5901 lores”, από Mfield διαθέσιμο
ως κοινό κτήμα

31
Μικροσκοπική εξέταση επιχρίσματος
περιφερικού αίματος (χρώση Giemsa)

• 100Χ και υγρό κατάδυσης,

• Παχιά σταγόνα,

• Λεπτή στιβάδα αίματος,

32
 Παχιά σταγόνα

• Περισσότερο αίμα (20Χ) από την λεπτή στιβάδα σε μικρότερη

επιφάνεια (εμπλουτισμός)

• Τα ερυθρά ΔΕΝ μονιμοποιούνται και αιμολύονται,

• Στο πλακάκι μένουν : λευκά αιμοσφαίρια –αιμοπετάλια-

παράσιτα.

a) διάγνωση λοίμωξης,

b) προσδιορισμός της παρασιταιμίας

33
 Λεπτή στιβάδα αίματος

• Τα ερυθρά μονιμοποιούνται.

• Στο πλακάκι παρατηρούνται: ερυθρά με τα παράσιτα, λευκά

αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια

a) διάγνωση λοίμωξης,

b) προσδιορισμός της παρασιταιμίας,

c) ταυτοποίηση του είδους του πλασμωδίου.

34
Χρόνος εξέτασης με τον καταδυτικό φακό

Ανάλογα με την πείρα του εξεταστή,

• Παχιάς σταγόνας είναι συνήθως 5-10 λεπτά (περίπου 100

πεδία),

• για τη λεπτή επίστρωση 15-20 λεπτά (περίπου 200-300

πεδία).

35
Σημεία παρατήρησης των παρασίτων

• Τα Plasmodium και Babesia spp., παρατηρούνται στην παχιά

σταγόνα αλλά η ταυτοποίηση γίνεται στο κομμάτι της λεπτής
επίστρωσης στο οποίο τα κύτταρα είναι το ένα κοντά στο
άλλο. (δεν επικαλύπτονται και δεν απέχουν )

who.int

36
 Καθορισμός της παρασιταιμίας
(Parasite density) (1 από 4)

• Διαπίστωση της σοβαρότητας της κατάστασης (υψηλή

παρασιταιμία σοβαρή κατάσταση ειδικά στο P. falciparum)

• Έλεγχος

1. Της αποτελεσματικότητας της θεραπείας,

2. Της ανθεκτικότητας των παρασίτων στα ανθελονοσιακά

φάρμακα.

37
 Καθορισμός της παρασιταιμίας
(Parasite density) (2 από 4)

• Αριθμός παρασίτων ανά μl αίματος,

• Κυρίως στην παχιά στιβάδα,

• (ανάγεται στα 8000λευκά /μl αίματος).

38
 Καθορισμός της παρασιταιμίας
(Parasite density) (3 από 4)

1. Έλεγχος για παράσιτα και ταυτοποίηση του είδους.

2. Χρησιμοποίηση συσκευής μέτρησης των λευκοκυττάρων.

3. Μέτρηση των λευκών και των παρασίτων σε κάθε οπτικό

πεδίο.

4. Αναγωγή στο αριθμό των λευκών ανά ml αίματος (8000 ή

αριθμός των λευκών του εξεταζόμενου).

39
 Καθορισμός της παρασιταιμίας
(Parasite density) (4 από 4)
• 10+ παράσιτα /200 λευκά, δίδεται αποτέλεσμα,

• λιγότερα από 10 στα 200 λευκοκύτταρα,

ίδια διαδικασία αριθμός παρασίτων μέχρι 500 λευκά,

• π.χ. στα 200 λευκά βρεθούν 20 παράσιτα,

στα 8000 λευκά Χ;

800 παράσιτα / μl αίματος.

40
 QBC, Quantitative Buffy Coat

• Nεότερη μέθοδος ανίχνευσης παρασίτων - μικροσκόπιο

υπεριώδους ακτινοβολίας- φθορισμού.

41
Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR)

• Είναι πιο ευαίσθητη (μπορεί να ανιχνεύσει <1 παράσιτο/ml

αίματος σε λιγότερο από μία ώρα) αλλά και πιο δαπανηρή.

cdc.gov

42
PCR για ανίχνευση πλασμωδίων

keelpno.gr
43
 Γρήγορα διαγνωστικά τεστ (Rapid
Diagnostic Tests-RDTs)
Ανίχνευση αντιγόνων ειδικών για το
κάθε είδος πλασμωδίου με
ανοσοχρωματογραφία. Tα αντιγόνα
που ανιχνεύονται είναι:

1.η πρωτεΐνη 2 πλούσια σε ιστιδίνη

(HRP-2) ειδική για το P. falciparum,

2.η παρασιτική γαλακτική

δεϋδρογονάση (pLDH) και η
παρασιτική αλδολάση που
ανευρίσκονται σε όλα τα είδη
πλασμωδίου.

who.int
44
Δοκιμασία ταχείας διάγνωσης (Rapid
Diagnostic Test, RDT) (1 από 2)

who.int who.int

45
Δοκιμασία ταχείας διάγνωσης (Rapid
Diagnostic Test, RDT) (2 από 2)

keelpno.gr

46
 Oρολογικές μεθόδοι

Η ανίχνευση αντισωμάτων γίνεται:

1. με έμμεσο ανοσοφθορισμό (IFA),
2. με ανοσοενζυματική μέθοδο (ΕLISA).

Δεν χρησιμοποιούνται συχνά για διαγνωστικούς λόγους.

47
Tεχνική ELISA

“ELISA”, από BiotechMichael

διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

48
Mικροσκόπηση φθορισμού

cdc.gov

49
Ενότητα 9: Διάγνωση πλασμωδίων με QBC
 Quantitative Buffy Coat (QBC)

Τεχνική διάγνωσης των πλασμωδίων με φθορισμό σε

σωληνάρια μικροαιματοκρίτη.

1
 Φυγοκέντρηση και αίμα

Διαχωρίζεται σε στρώματα
(διαφορετική πυκνότητα):
Πλάσμα
1. Πλάσμα,
2. Αιμοπετάλια, Λευκοκύτταρα (buffy coat)
3. Λευκά,
Ερυθροκύτταρα
4. Ερυθρά.

2
 Αρχή (QBC) για πλασμώδια

•Αίμα σε ειδικά σωληνάρια,

•Φυγοκέντρηση,
• μικροσκόπηση με υπεριώδες φως,
τα παράσιτα φθορίζουν, ανιχνεύονται και ταυτοποιούνται.

3
 Σκεύη-Όργανα
1. Αίμα τριχοειδικό ή φλεβικό (Υλικά για την λήψη τριχοειδικού
ή φλεβικού αίματος),
2. Ειδικά σωληνάρια μικροαιματοκρίτη,
3. Πλαστελίνη ή πώμα για σφράγιση του σωληναρίου,
4. Μικροφυγόκεντρος,
5. Μικροσκόπιο,
6. Λάδι κατάδυσης (oil immersion),
7. Γάντια, δοχείο απόρριψης κλπ (τήρηση των κανόνων
ασφαλείας).

4
Ειδικά σωληνάρια μικροαιματοκρίτη

επικαλυμμένα

• με πορτοκαλί της ακριδίνης, acridine orange, (φθορίζουσα

χρωστική) για να φθορίζουν τα παράσιτα και τα λευκά,

• Αντιπηκτικό,

• και προστίθεται plastic float -πλαστικό φλοτεράκι - επίμηκες

πλαστικό μπαλονάκι.

5
 Σωληνάριο (1 από 2)

Plastic float
Πώμα
Αντιπηκτικό Αντιδραστήριο

6
 Σωληνάριο (2 από 2)
Plastic Float
• Τοποθετείται στο σωληνάριο με λαβίδα ή με το πώμα.
• Μετά την φυγοκέντρηση βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ των
ερυθρών και του πλάσματος.
• καταλαμβάνει το 90% του εσωτερικού χώρου του
σωληναρίου.
• αιμοπετάλια τα λευκά και το ανώτερο στρώμα των ερυθρών
συγκεντρώνονται στην περιοχή μεταξύ του εσωτερικού του
σωληναρίου και του εξωτερικού του plastic float και
καταλαμβάνουν 10 φορές μεγαλύτερη επιφάνεια από το
κανονική.
7
 Μικροσκόπιο
• Μικροσκόπιο φθορισμού με κατάλληλο υποδοχέα για το
σωληνάριο

• Ή οπτικό μικροσκόπιο με προσθήκη εξαρτήματος φθορισμού

(και με κατάλληλο υποδοχέα για το σωληνάριο).

“Axio Zoom.V16 with ApoTome.2”, από ZEISS

Microscopy διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0
8
 Διαδικασία
Το σωληνάριο γεμίζεται με τριχοειδικό αίμα 55- 70 μl χωρίς
φυσαλίδες ή μέχρι την ένδειξη.

“Rapid HIV test”, από UNICEF Ethiopia

διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-ND 2.0

9
 Φλεβικό αίμα με αντιπηκτικό

• Ανάμειξη αίματος,
• Σωληνάριο σε σχεδόν οριζόντια θέση,
• Εισαγωγή του τριχοειδούς,
• Γέμισμα μέχρι τη γραμμή ή περίπου 55- 70 μl χωρίς
φυσαλίδες.

10
 Ανάμειξη αίματος και αντιπηκτικού

• Κρατώντας το σωληνάριο οριζόντια περιστρέφεται δύο-τρεις

φορές για να αναμιχθεί το αίμα με το αντιπηκτικό.

11
 Ανάμειξη αίματος και χρωστικής

• Αν η χρωστική είναι στο άλλο άκρο, μετακινείται το αίμα για

να αναμιχθεί με τη χρωστική

12
 Σφράγισμα του ενός άκρου
• Το ένα άκρο σφραγίζεται με πλαστελίνη ή το ειδικό πώμα

who.int
13
 Plastic Float

• Προστίθεται ανάλογα με την εταιρία ή με λαβίδα ή με το

πώμα,

• Σήμανση του σωληναρίου.

14
 Τοποθέτηση στη μικροφυγόκεντρο
• Τοποθετείται στη μικροφυγόκεντρο (το σφραγισμένο άκρο
προς την περιφέρεια) και αντιδιαμετρικά με άλλο σωληνάριο.

• Φυγοκέντρηση 12,000 rpm για 5 λεπτά.

who.int

15
 Μικροσκόπηση (1 από 2)

• Τοποθέτηση του σωληναρίου στο ειδικό υποδοχέα συσκευής

για την μικροσκόπιση

16
 Μικροσκόπηση (2 από 2)

• Ενστάλαξη λαδιού πάνω στο τριχοειδές χωρίς καλυπτρίδα,

• Μικροσκόπηση με 40Χ, 60Χ, το σωληνάριο περιστρέφεται και
ελέγχεται όλη η περιφέρεια για παρατήρηση των παρασίτων
που φθορίζουν.

17
 Κατανομή του αίματος

• Tα παρασιτούμενα ερυθρά είναι ελαφρότερα από τα

φυσιολογικά ερυθρά και μαζί με τα παράσιτα
συγκεντρώνονται κάτω από το στρώμα των λευκών "buffy
coat" στην κορυφή της στήλης των ερυθρών.

18
 Φθορισμός

• Τα κύτταρα που περιέχουν DNA, όπως τα παράσιτα και τα

λευκά, βάφονται με την ακριδίνη και φθορίζουν με το
υπεριώδες φως.

19
 Πλεονεκτήματα

• Πιο εύκολη και πιο γρήγορη από τα βαμμένα επιχρίσματα,

• Περισσότερο ευαίσθητη από την παχιά σταγόνα και τη λεπτή

επίστρωση.

20
 Μειονεκτήματα

• Απαιτείται ειδικός και ακριβός εξοπλισμός,

• Δύσκολα να ταυτοποιηθούν όλα τα είδη των πλασμωδίων,

• Το σωληνάριο δεν διατηρείται για μελλοντική εξέταση.

21
 Παράσιτα QBC

Άλλα παράσιτα που ανιχνεύονται με την QBC είναι

• τα τρυπανοσώματα,

• τα πιροπλάσματα,

• οι μικροφιλάριες.

22
Ενότητα 10: Απομόνωση DNA από φυτικό ιστό ή
σίελο με οικιακά αντιδραστήρια
 DNA

Αποθηκευμένες γενετικές πληροφορίες σε μορφή κώδικα.

1
 Σκοπός της απομόνωσης του DNA

Το πρώτο βήμα σε πολλές διαγνωστικές μεθόδους για

• την εύρεση μικροοργανισμών-διάγνωση νοσημάτων,
• διάγνωση κληρονομικών νοσημάτων.

2
 Απομόνωση DNA

Η εξαγωγή του DNA από το πυρήνα του κυττάρου

3
 Υλικά-σκεύη-όργανα
• Δείγμα :μαλακά φρούτα (μπανάνα-ακτινίδιο-φράουλα ...) ή σάλιο,
• Σωληνάρια- Eppendorf,
• Beaker (ή πλαστικά ποτηράκια)-Στατό-Πιπέτες ,
• κύλινδροι των 100ml - των 10 ml,
• χωνί-Γάζα ή τούλι ή φίλτρο καφέ,
• Ξύλινοι ή γυάλινοι στυλεοί ,
• ζυγαριά –σπάτουλα –χαρτί,
• υδατόλουτρο 60°C ,
• Πάγος,
• παγωμένη αιθυλική αλκοόλη,
• buffer διάλυμα απομόνωσης.
4
 Buffer διάλυμα απομόνωσης (1 από 2)

• Ζύγιση 1.5 g χλωριούχου νατρίου

διάλυση σε 90 ml A.D.

• Προσθήκη υγρού σαπουνιού,

απορρυπαντικό μέχρι 100 ml.

• Ανάδευση με ήπιες κινήσεις για

να μην δημιουργηθεί αφρός

5
Buffer διάλυμα απομόνωσης (2 από 2)

6
 Ρόλος των συστατικών

• Χλωριούχο νάτριο = εξουδετερώνει το αρνητικό φορτίο των

μορίων DNA που ενώνει τις αλυσίδες
• Υγρό σαπούνι, απορρυπαντικό =καταστρέφει τις μεμβράνες
των κυττάρων διαλύοντας τις πρωτεΐνες και τα λιπίδια που
συγκρατούν τις μεμβράνες και απελευθερώνεται το DNA

7
 Σίελος - σάλιο

Περιέχει πολλά επιθηλιακά κύτταρα.

Για περισσότερα κύτταρα –περισσότερο DNA- πιέζεται δυνατά

η γλώσσα στα εσωτερικά τοιχώματα του στόματος και μετά
ακολουθεί η συλλογή σε καθαρό δοχείο.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και βαμβακοφόρος στυλεός.

8
 Μέθοδος
Το φρούτο τεμαχίζεται σε μικρά κομμάτια

9
 Μέτρηση buffer
Μέτρηση με κύλινδρο 20 ml buffer απομόνωσης.

10
Ανάμειξη με το buffer

11
 Πολτοποίηση

• Καλή ανάμειξη με το buffer και

σύνθλιψη των φρούτων για 10
λεπτά για να πολτοποιηθούν,
• Καταστρέφεται ο ιστός και το
κυτταρικό τοίχωμα,
απελευθέρωση DNA

12
 Επώαση

• Τοποθέτηση σε
υδατόλουτρο 60°C για 10-
15΄. Περιοδική ανάδευση

13
 Τοποθέτηση σε πάγο (1 από 2)
Τοποθέτηση σε πάγο για ένα λεπτό, ανάμιξη. Δύο επαναλήψεις

14
 Τοποθέτηση σε πάγο (2 από 2)

• Όταν καταστραφεί η πυρηνική μεμβράνη το DNA

απελευθερώνεται και καταστρέφεται από τις DNases.
• DNases ή περιοριστικά ένζυμα προστατεύουν τα κύτταρα
από τους ιούς, καταστρέφοντας το DNA στο
κυτταρόπλασμα.
• Τα ένζυμα είναι ευαίσθητα στη θερμοκρασία και
καταστρέφονται σε χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες και
επιβραδύνεται η διαδικασία καταστροφής DNA

15
 Διήθηση (1 από 3)

• Τοποθέτηση σε μεγάλο beaker

διπλής γάζας ή τούλι ή φίλτρο
καφέ και διήθηση αφήνεται
να στραγγίσει καλά
• Απομακρύνονται τα μεγάλα
σωμάτια που σχηματίζονται ή
έχουν παραμείνει στο μίγμα

16
Διήθηση (2 από 3)

17
Διήθηση (3 από 3)

18
Μετάγγιση του διηθήματος (1 από 2)
2ml του διηθήματος μεταγγίζονται πιπέτα Παστέρ σε
σωληνάριο

19
Μετάγγιση του διηθήματος (2 από 2)
Τοποθέτηση σε στατώ

20
Ενστάλαξη αιθυλικής αλκοόλης (1 από 3)

21
Ενστάλαξη αιθυλικής αλκοόλης (2 από 3)
Η αιθυλικής αλκοόλη φυλάσσεται στο ψυγείο βοηθά στην
κατακρήμνιση του DNA

22
Ενστάλαξη αιθυλικής αλκοόλης (3 από 3)

• 2 ml παγωμένης αιθυλικής
αλκοόλης με πιπέτα Παστέρ
ενσταλάζονται (σταγόνα-
σταγόνα) στα τοιχώματα του
σωληναρίου σιγά-σιγά και
αφήνονται να παραμείνουν
στην επιφάνεια του μίγματος
χωρίς ανακίνηση.

23
 Κατακρήμνιση του DNA

• Το σωληνάριο αφήνεται για δύο λεπτά ακίνητο.

• Η παγωμένη αιθανόλη θα κατακρημνίσει το DNA που θα
εμφανιστεί σαν λευκή βλεννώδη κλωστή.

24
 Συλλογή του DNA

• Τα ινίδια του DNA μπορεί να συλλεχθούν με ξύλινους ή

γυάλινους στυλεούς.

25
Τοποθέτηση σε σωληνάρια eppendorf
• Τα ινίδια τοποθετούνται σε σωληνάρια eppendorf που έχουν
σημανθεί.
• Φύλαξη για περαιτέρω επεξεργασία.

26
Ενότητα 11. Μύκητες: Εισαγωγή
 Μύκητες (Fungi )
Ετυμολογία: λόγ. < αρχ. μύκης, αιτ. -ητα “μανιτάρι, παθολογικό
εξόγκωμα που μοιάζει με μανιτάρι”

“Fungi collage”, από File Upload Bot (Magnus Manske)

διαθέσιμο με την άδεια CC BY-SA 2.5 1
 Διαίρεση των έμβιων

1. Φυτά,

2. Ζώα,

3. Μύκητες,

4. Πρώτιστα,

5. Μονήρη (Βακτήρια).

2
 Βασίλειο των μυκήτων
1. ευκαρυωτικοί (πυρήνας με πυρηνική μεμβράνη),

2. ετερότροφοι (απουσία χλωροφύλλης- δεν φωτοσυνθέτουν),

3. μονοκύτταροι και πολυκύτταροι,

4. κυτταρικό τοίχωμα,

5. πολλαπλασιασμός : με αγενή – ασεξουαλικά - ατελή ή/και

εγγενή- σεξουαλικά -τέλεια σπόρια,

6. ανθεκτικοί στους αντιβακτηριακούς παράγοντες.

3
 Κατανομή στη φύση

• αέρα, νερό, έδαφoς, οργανική ύλη υπό αποσύνθεση κ.α.

• oρισμένoι όπως η Candida, μέρoς της φυσιoλoγικής

μικρoβιακής χλωρίδας τoυ σώματoς.

4
Μορφολογική κατάταξη των μυκήτων

• Ζυμομύκητες ή ζύμες ή βλαστoμύκητες,

• Νηματοειδείς ή μυκηλιακοί ή υφομύκητες,

• Δίμορφοι.

5
 Υφή (hyphae)

Από τον σπόρο του υφομύκητα παράγεται νηματοειδής

προσεκβολή. Επιμηκύνεται και διακλαδίζεται σχηματίζοντας την
πρώτη υφή του μύκητα.

“Rhizoctonia hyphae 160X”, από Ninjatacoshell διαθέσιμο με

την άδεια CC BY-SA 3.0

6
Σπόρος - Υφή – Μυκητύλιο (1 από 2)

Σπόρος

Υφή

Μυκητήλιο

7
Σπόρος - Υφή – Μυκητύλιο (2 από 2)

Σπόρος Σποροφόρο όργανο

Υφή

Μυκητήλιο

8
 Μυκητύλιο-Μυκήλιο (mycelium)

• Η πρώτη υφή με συνεχή

ανάπτυξη και διακλάδωση
των άκρων της δημιουργεί
ένα δίκτυο υφών που
περιπλέκονται μεταξύ τους
και ονομάζεται μυκητύλιο.

• Οι όροι: υφή και μυκητύλιο

χρησιμοποιούνται
εναλλακτικά “20100916 011605 Mycelium”, από Bob Blaylock διαθέσιμο
με την άδεια CC BY-SA 3.0

9
 Ψευδοϋφές ή Ψευδομυκητήλια

Τα βλαστοκύτταρα εκβλαστάνουν δεν απομακρύνονται από τα

μητρικά, επιμηκύνονται σχηματίζοντας αλυσίδες που μοιάζουν
με τις υφές των υφομυκήτων.

10
Βλαστοσπόρια - εκβλαστώματα -
ψευδοϋφές

“C albicans en”, από Y tambe διαθέσιμο με την άδεια CC BY-

SA 3.0
11
 Είδη υφών – μυκητύλιων (1 από 4)

1. με εγκάρσια τοιχώματα -διαφραγμάτια (αληθείς υφές-

septate-σέπτα). Τα διαφραγμάτια χωρίζουν την υφή σε
τμήματα ( επικοινωνούν μεταξύ τους με οπή ή πόρο στο
κέντρο του τοιχώματος)

2. χωρίς τοιχώματα - διαφραγμάτια (κοινοκυττάριες- non-

septate)

12
Είδη υφών – μυκητύλιων (2 από 4)

“Penicillium labeled cropped”, από Adrian J. Hunter

διαθέσιμο με την άδεια CC BY-SA 3.0

13
Είδη υφών – μυκητύλιων (3 από 4)

“Zygomycosis caused από Mucor pusillus

“Mucor mucedo”, από LenaWild PHIL 4234 lores”, από Martin H.
διαθέσιμο με την άδεια CC BY-SA 3.0 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα.

14
 Είδη υφών – μυκητύλιων (4 από 4)

• βλαστικό (εισχωρεί στο θρεπτικό υπόστρωμα και απορροφά

θρεπτικές ουσίες),

• αέριο ή αεριογόνο ή αναπαραγωγικό ή εναέριο (προβάλλει

πάνω από θρεπτικό υπόστρωμα, παράγει τα σποροφόρα
όργανα και τα σπόρια).

15
Ζυμομύκητες ή ζύμες ή βλαστoμύκητες
(yeasts)
• μονοκυττάριοι οργανισμοί,

• αποικίες: λείες, υγρές, κρεμώδεις παρόμοιες των

βακτηρίων,

• μικροσκοπική εικόνα: ελλειψoειδή ή σφαιρικά

βλαστοκύτταρα, διαμέτρου 3-15 µm,

• αναπαραγωγή: μονογονικά με εκβλάστηση (budding) -

παραγωγή βλαστοκονιδίων -βλαστοσπορίων,

• παραγωγή ψευδοϋφών (ψευδομυκητήλιο).

16
 Βλαστοσπόρια- εκβλαστώματα

“Candida albicans PHIL 3192 lores”, από

“Budding yeast”, από Darren Wilkinson διαθέσιμο με Martin H. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
την άδεια CC BY-SA 2.0

17
 Βλαστοσπόρια - ψευδοϋφές –
χλαμυδοσπόρια-germ tubes

“C albicans en”, από Y tambe διαθέσιμο με την άδεια CC “C albicans germ tubes”, από Y tambe
BY-SA 3.0 διαθέσιμο με την άδεια CC BY-SA 3.0

18
Ζυμομύκητες ή ζύμες ή βλαστoμύκητες

• Cryptococcus neoformans (κρυπτόκοκκος)

• Candida albicans (κάντιντα άλμπικανς)

• Saccharomyces (ζαχαρομάις)

19
 Νηματοειδείς ή υφομύκητες ή
μυκηλιακοί (mold-mould)
• Πολυκύτταροι

• Αποικίες: ξηρές, μεμβρανώδεις, χνουδωτές, με ή χωρίς

παράγωγη χρωστικής

• Μικροσκοπικά, παρατηρούνται υφές διαμέτρου 2-10 µm

• Παράγουν σπόρια, που ονομάζονται κονίδια

• Αναπαραγωγή: μονογονικά -ατελή ή αμφιγονικά - τέλεια

σπόρια

20
Νηματοειδείς ή υφομύκητες, αποικίες

“Ascomycetes”, από Pgxd διαθέσιμο με την άδεια CC

BY-SA 2.5

21
Νηματοειδείς ή υφομύκητες

Παραδείγματα

• Aspergillus (ασπέργιλλος),

• Penicillium (πενισίλλιο),

• Mucor (μούκορ),

22
 Δίμορφοι μύκητες

Ανάλογα με τις συνθήκες ανάπτυξης εμφανίζονται ως:

• ζυμομύκητες σε θερμοκρασία 37°C (παρασιτική μορφή-

λοίμωξη),

• υφομύκητες σε θερμοκρασία 25°C (φυσικό περιβάλλον –

ελεύθερη μορφή).

23
Ασπέργιλλος

“Aspergillus”, από Strobilomyces διαθέσιμο

ως κοινό κτήμα.

24
Ενότητα 12: Μύκητες - Καλλιέργεια σε
αντικειμενοφόρο πλάκα
 Καλλιέργεια υφομυκήτων σε
αντικειμενοφόρο πλάκα (slide culture technique)

• Μέθοδος για την μελέτη ανάπτυξης και ταυτοποίησης

υφομυκήτων,

• Άθικτη η δομή της αποικίας.

1
 Καλλιέργεια σε πλάκα-σκοπός

• Γρήγορη μέθοδος για την ανάπτυξη αποικιών υφομυκήτων,

την μελέτη και την ταυτοποίηση.

• Επιτρέπει να αναπτυχθεί η αποικία φυσικά και να

παρατηρηθεί χωρίς να διαταραχθούν οι δομές.

• Επιπλέον επιτρέπει την μελέτη όλης της πορείας ανάπτυξης

του μύκητα καθώς η καλλιέργεια παρατηρείται καθημερινά.

2
 Σκεύη-Όργανα
• αποικία του υφομύκητα για μελέτη,
• θρεπτικό υλικό,
• τρυβλίο αποστειρωμένο
• στηρίγματα της πλάκας
• διηθητικό χαρτί στρογγυλό
• αντικειμενοφόρες πλάκες -Καλυπτρίδες
• στυλεός -Λυχνία Bunsen -αναπτήρας-Στατώ.
• λαβίδες- σωληνάριο
• A.D., 95% αιθυλικής αλκοόλης, χρωστική, Μανό νυχιών
• μικροσκόπιο
• δοχείο για την απόρριψη των μολυσμένων
3
 Συγκέντρωση των υλικών

Συγκεντρώνονται τα σκεύη, τα διαλύματα και ότι χρειάζεται για

την άσκηση

4
 Σήμανση του τρυβλίου
Κωδικός ημερομηνία στο καπάκι ή στα τοιχώματα της βάσης.

5
Τοποθέτηση διηθητικού χαρτιού
Στον πυθμένα του αποστειρωμένου τρυβλίου.

6
 Διαβροχή με A.D.
Υγρασία

Διαβρέχεται όλο το χαρτί με απιονισμένο –αποσταγμένο νερό.

7
 Τοποθέτηση ιππέα ή στηριγμάτων

• Στο κέντρο του τρυβλίου,

• Τα ξύλινα στηρίγματα παράλληλα και σε απόσταση.

8
Τοποθέτηση αντικειμενοφόρου πλάκας

9
Κοπή του θρεπτικού υποστρώματος

Με το σωληνάριο πιέζεται το άγαρ ώστε να αποκοπεί ένα

στρογγυλό κομμάτι

10
Τοποθέτηση Θ.Υ. στην αντικειμενοφόρο

Ένα κομμάτι άγαρ στο κέντρο ή δύο κομμάτια σε απόσταση

μεταξύ τους όχι πολύ κοντά στις άκρες της πλάκας

11
 Θρεπτικά υλικά

Μπορεί στο ίδιο πλακάκι να τοποθετηθούν κομμάτια από

διαφορετικά υλικά π.χ. από Sabouraux και από Malt agar

12
 Αποστείρωση στυλεού

Αποστειρώνεται ο στυλεός και ψύχεται ( μεταλλικός)

Οι στυλεοί μιας χρήσης δεν αποστειρώνονται

13
 Λήψη δείγματος
Με το στυλεό λαμβάνεται υλικό (σπόρια ή και μυκήλιο) από την
περιοχή της αποικίας μεταξύ του κέντρου της και της
περιφέρειας.

14
 Εμβολιασμός
Εμβολιάζεται το άγαρ σε τέσσερα σημεία διαμετρικά αντίθετα
ανά δύο και σε ίσες αποστάσεις, με ελαφριά νύξη.

15
 Τοποθέτηση καλυπτρίδας
Με την λαβίδα τοποθετείται πάνω στο εμβολιασμένο άγαρ
καλυπτρίδα προσεχτικά.

16
 Επώαση

• Κλείνεται το καπάκι,

• Επώαση στους 26ο C ή σε θερμοκρασία δωματίου.

17
 Σφράγισμα του τρυβλίου

με κολλητική ταινία ή παραφίλμ όχι σε όλη την περιφέρεια

(αερισμός),

• αποφυγή μόλυνσης της καλλιέργειας και αντίστροφα του

περιβάλλοντος,

• διατήρηση της υγρασίας,

• ασφάλεια να μην ανοίγει το καπάκι κατά το χειρισμό.

18
 Εξέταση τρυβλίου

• Μετά από 48 h εξετάζεται το τρυβλίο κλειστό σε

στερεοσκόπιο ή στο μικροσκόπιο με φακό 5Χ,

• Παρατήρηση της ανάπτυξης της υφής και παραγωγή

σπορίων,

• Αν δεν υπάρχει ανάπτυξη με παραγωγή σπορίων η επώαση

συνεχίζεται μέχρι να παρατηρηθούν σπόρια,

• Έλεγχος της υγρασίας.

19
 Χρώση

Ενστάλαξη lactophenol cotton blue (λακτοφαινόλης με κυανό

του βάμβακος) ή άλλη χρωστική σε καθαρή αντικειμενοφόρο.

20
 Απομάκρυνση της καλυπτρίδας
• Απομάκρυνση της καλυπτρίδας από το άγαρ με λαβίδα,

• Ενστάλαξη 95% αιθυλικής αλκοόλης.

21
 Τοποθέτηση στη λακτοφαινόλη

Η καλυπτρίδα με την επιφάνεια της καλλιέργειας προς τα κάτω

τοποθετείται στην λακτοφαινόλη

22
 Μικροσκόπηση

10Χ και 40Χ

• δομή του μύκητα,

• τα σποροφόρα όργανα,

• το είδος των σπορίων,

• η διάταξη κλπ.

23
Μικροσκόπηση της αντικειμενοφόρου

• Το άγαρ απορρίπτεται με λαβίδα,

• Μία σταγόνα lactophenol cotton blue στην αντικειμενοφόρο,

• Κάλυψη με καθαρή καλυπτρίδα,

• Μικροσκόπηση.

24
 Μόνιμο παρασκεύασμα

• Κάλυψη των άκρων με μανό,

• Διατήρηση και μικροσκόπηση και με φακό 100Χ.

25
Ενότητα 13: Απομόνωση δερματοφύτων μυκήτων
από το χώμα με τη μέθοδο Hair baiting
 Δερματόφυτα

Παθογόνοι μύκητες που μολύνουν τον άνθρωπο.

• Τρέφονται με την κερατίνη

• Προσβάλλουν δομές του δέρματος που περιέχουν κερατίνη

σε μεγάλη ποσότητα,

1. Επιδερμίδα,

2. Νύχια,

3. Τρίχες.

1
Απομόνωση δερματοφύτων μυκήτων από
το χώμα με τη μέθοδο Hair baiting
Αρχή

• Αποστειρωμένες τρίχες τοποθετούνται στην επιφάνεια του

υπό εξέταση χώματος (χρησιμεύουν σαν παγίδα για τα
δερματόφυτα του εδάφους και για άλλους κερατινόφιλους
μύκητες),

• Επωάζονται,

• Αν αναπτυχθούν μύκητες ανακαλλιεργούνται,

• Ταυτοποιούνται.

2
 Υλικά-σκεύη-όργανα

• Δείγμα του υπό εξέταση χώματος-σπάτουλα,

• Αποστειρωμένα τρυβλία ,

• Αποστειρωμένες τρίχες τριχωτού κεφαλής μικρού κοριτσιού,

• Αποσταγμένο και αποστειρωμένο νερό- πιπέτα Παστέρ,

• Αποστειρωμένες λαβίδες,

• Μαρκαδόρος ανεξίτηλος.

3
Μετά την επώαση και ανάπτυξη μυκήτων
για την ταυτοποίηση
• Διάλυμα λακτοφαινόλης με κυανού του βάμβακα –πιπέτα
Παστέρ,

• Αντικειμενοφόρες πλάκες-καλυπτρίδες,

• Μικροσκόπιο,

• Sabouraud agar με χλωραμφινικόλη και ακτιδιόνη σε

σωληνάριο λοξό ή σε τρυβλίο

• σκεύη και όργανα για καλλιέργεια.

4
 Μέθοδος

• Σήμανση του τρυβλίου,

• Γέμισμα του τρυβλίου με χώμα,

• Ύγρανση του χώματος,

• Τοποθέτηση των τριχών,

• Επώαση,

• Έλεγχος.

5
 Σήμανση του τρυβλίου
• Στην περιφέρεια της βάσης του τρυβλίου γράφεται το όνομα,
η ημερομηνία και η τοποθεσία

6
 Γέμισμα του τρυβλίου με χώμα
• Με τη σπάτουλα ή το κουταλάκι γεμίζεται το τρυβλίο λίγο
παραπάνω από την μέση με χώμα

7
 Ύγρανση του χώματος
• Με το πιπετάκι Παστέρ διαβρέχεται το χώμα σε όλη την
επιφάνεια χωρίς να πλημμυρίσει

8
 Τοποθέτηση των τριχών

• Με τις λαβίδες τοποθετούνται οι τρίχες χωρίς η μία να

καλύπτει την άλλη και να καταλαμβάνουν όλη την επιφάνεια.

• Είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των σπάνιων

κερατινόφιλων μυκήτων χωρίς να εμποδίζονται από άλλους
κερατινόφιλους του χώματος.

9
 Επώαση
• Τοποθετείται το καπάκι,

• Επώαση σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για 10-16

εβδομάδες.

10
 Έλεγχος

• Ελέγχονται δύο φορές την

εβδομάδα με στερεοσκόπιο
ή μικροσκόπιο για
ανάπτυξη μυκήτων στις
τρίχες και για υγρασία.

• Διαβροχή με νερό στα

τοιχώματα με προσοχή.

11
Ανάπτυξη μυκήτων

12
Παρασκεύασμα με λακτοφαινόλη

• Όταν πάνω στις τρίχες

υπάρχει ανάπτυξη η τρίχα
τοποθετείται σε πλακάκι με
κυανού της λακτοφαινόλης,
καλύπτεται με καλυπτρίδα
και μικροσκοπείται

13
Κάλυψη και μικροσκόπιση

14
Εμβολιασμός σε Sabοuraud agar
• Κομμάτια από τρίχες με
ανάπτυξη μυκήτων
εμβολιάζονται σε θρεπτικό
υλικό Sabοuraud agar με
χλωραμφινικόλη και ακτιδιόνη
κεκλιμένο, σε σωληνάρια με
βιδωτό πώμα.

15
Τρυβλίο (1 από 2)

16
Τρυβλίο (2 από 2)

17
 Επώαση-ταυτοποίηση

• Επώαση 25° C μέχρι δυο εβδομάδες,

18
 Ταυτοποίηση του μύκητα
• Μελέτη της μορφολογίας της αποικίας,

• Μικροσκοπική εξέταση,

• Ταυτοποίηση.

19