ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΣΑΚΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

₧
 ₧

Όταν λέμε στρες εννοούμε πίεση ή ένταση. Στη ζωή

υποβαλλόμαστε συνεχώς σε πιέσεις

Οι πιέσεις μπορεί να είναι σωματικές (κόπωση, ασθένειες),

συναισθηματικές (πένθος, λύπη) ή ψυχολογικές (φόβος)

₧
 Ατο ικοί εργασιακοί
̟αράγοντες ̟αράγοντες

1. Υ̟ερφόρτιση
Stress & εξάντληση
Μόνι η φόρτιση

2. Burnout
Έντονη εξάντληση, κυνισ ός, α̟ώλεια
δραστηριότητας

Χρόνιο stress Μειω ένη

α̟όδοση

3 ,ευτερεύουσες 4. σω ατικά &

̟αθήσεις ψυχικά
σύνδρο α

Στρες στο χώρο εργασίας

Σχέσεις και καθεστώς στο χώρο

εργασίας

Κόπωση και εργασία

Ανάπαυση

Σεξουαλική ζωή και εργασία

₧
Πως αντιδρά το σώ α ας στο στρες;

Πεπτικό σύστη α: Οι πόνοι στο στο άχι είναι συχνοί λόγω

καθυστέρησης της κένωσης του στο αχιού. Επίσης
παρατηρείται διάρροια λόγω υπερβολικής δραστηριότητας
του παχέως εντέρου

Παχυσαρκία: Παρατηρείται αύξηση της όρεξης που οδηγεί

στην παχυσαρκία. Η παχυσαρκία είναι ια σύγχρονη άστιγα
που προκαλεί πολλές σοβαρές ασθένειες όπως
καρδιοπάθειες, καρκίνο, διαβήτη, ψηλή πίεση, καρκίνο,
σεξουαλικά προβλή ατα

Ανοσοποιητικό σύστη α: Μείωση των δυνατοτήτων του

συστή ατος ά υνας του οργανισ ού. Το αποτέλεσ α είναι
περισσότερη ευπάθεια σε ολύνσεις όπως κρυολόγη α,
γρίπη, έρπητας και άλλες

₧
Νευρικό σύστη α: Άγχος, κατάθλιψη, αϋπνία, απώλεια
ενδιαφέροντος για σω ατική άσκηση. Η νή η και η ικανότητα
λήψης αποφάσεων, πορεί να επηρεαστεί

Καρδιακό και αγγειακό, κυκλοφορικό σύστη α: Αύξηση της

πίεσης, του ρυθ ού της καρδίας, των λιπιδίων του αί ατος
(χοληστερόλη, τριγλυκερίδια). Αύξηση της γλυκόζης αί ατος
ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες. Μεγαλύτερη όρεξη που οδηγεί σε
υπερφαγία και κίνδυνο παχυσαρκίας. Το σύνολο των
παθολογικών αυτών αντιδράσεων δη ιουργούν τις
προϋποθέσεις για καρδιοπάθεια, αρτηριοσκλήρυνση, διαβήτη
και παχυσαρκία

Ο αριθ ός των ανθρώπων που

απασχολούνται σε εργασίες που
χαρακτηρίζονται από ψηλό στρες και
ανασφάλεια όσον αφορά τη συνέχιση της
εργοδότησης τους συνεχώς αυξάνεται..

Εκτός από την ανασφάλεια που αισθάνεται

ένας υπάλληλος λόγω του κινδύνου απόλυσης,
υπάρχει και η ένταση εξ' αιτίας της φύσης της
εργασίας
₧
Τα ευρή ατα είναι ση αντικά και πρέπει να
λα βάνονται σοβαρά υπ' όψη τόσο από τις
οικογένειες όσο και από τους εργοδότες και τις
εταιρείες

Η υποστήριξη από τους συγγενείς και φίλους είναι

καθοριστικός παράγοντας βοήθειας προς τους
εργαζό ενους που υποφέρουν από τις καταστάσεις
ανασφάλειας σε σχέση ε την εργασία τους

Περισσότερη αυτονο ία, προσαρ ογή και

ελαστικότητα των ωραρίων ανάλογα ε τις
δυνατότητες και υποχρεώσεις θα πορούσαν να
κάνουν τους εργαζό ενους πιο ευτυχισ ένους και
κατά συνέπεια περισσότερο αποδοτικούς για την
εταιρεία και εργοδότη τους
₧

Πρέπει να εί αστε σε θέση να αναγνωρίζου ε τους

παράγοντες αυτούς και να τους
απο ακρύνου ε…

Ποιοι είναι οι παράγοντες στο καθη ερινό ας

περιβάλλον που πορούν να ας δη ιουργούν
στρες και πως πορού ε να τους
απο ακρύνου ε;
1. Η ποιότητα του αέρα στους χώρους που βρισκό αστε
2. Ο θόρυβος
3. Το χρώ α
4. Η ακαταστασία και η διάταξη των επίπλων
5. Ο χώρος εργασίας σας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή
6. Απο ακρύνετε τον καπνό του τσιγάρου
7. <η ιουργείστε το δικό σας προσωπικό χώρο
₧
 Τα άτο α τα οποία που υποφέρουν από στρες
λόγω της εργασίας τους, διατρέχουν 2 φορές
εγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από καρδιακή
πάθηση

Τα ευρή ατα έρευνας έδειξαν ότι υπήρχαν δύο

βασικές καταστάσεις, που συσχετίζονταν ε
αυξη ένο κίνδυνο θανάτου λόγω καρδιοπαθειών,
σε εργαζο ένους που κατά την έναρξη της
έρευνας ήσαν υγιείς
1. Το άγχος στην εργασία: ύπαρξη πολύ ψηλών απαιτήσεων
από τον εργοδότη προς τον εργαζό ενο ενώ παράλληλα
συνυπάρχει λίγος έλεγχος από τον εργαζό ενο για το τι
δουλειά θα πρέπει να κάνει
2. Ανισότητα εταξύ προσφοράς και αντα οιβής…
₧

Ορισ ένα γεγονότα που συ βαίνουν στη ζωή κάποιου

ατό ου, πορεί να προκαλέσουν ψυχολογικά προβλή ατα και
στρες. Ο θάνατος ή η ασθένεια ενός έλους της οικογένειας,
οι διαπροσωπικές δια άχες, οι οικονο ικές δυσκολίες, οι
πράξεις βίας και η απώλεια εργασίας προκαλούν ψυχολογική
καταπόνηση ε στρες…
Σε έρευνα που έγινε από Φιλανδούς ερευνητές, βρέθηκε ότι οι
άνδρες είναι πιο ευάλωτοι από τις γυναίκες στις αρνητικές
επιδράσεις του στρες στη σω ατική υγεία και εκδηλώνουν για
το λόγο αυτό περισσότερες ασθένειες…
Μεταξύ των ανδρών, ο θάνατος ή η ασθένεια ενός παιδιού ή
της συζύγου, οι οικονο ικές δυσκολίες και οι πράξεις βίας
προκαλούσαν εγαλύτερα ψυχολογικά προβλή ατα
Παράλληλα, οι άνδρες κάτω από αυτές τις συνθήκες,
παρουσίαζαν αυξη ένη κατανάλωση αλκοόλ και τσιγάρων
και περισσότερες ασθένειες
Επίσης οι πράξεις βίας οποιασδήποτε ορφής και οι
οικονο ικές δυσκολίες, συσχετίζονταν στους άνδρες ε
περισσότερη αγωνία και άγχος. Επιπρόσθετα είχαν έντονο το
αίσθη α ότι έχαναν τον έλεγχο και ότι τα πάντα ήσαν άταια ₧
Και οι γυναίκες υπέφεραν από ψυχολογικά προβλή ατα ετά από τα
τραυ ατικά γεγονότα της ζωής που καταγράφονταν
Οι γυναίκες όπως και οι άντρες, είχαν τάση να καπνίζουν
περισσότερο ετά από τέτοιες καταστάσεις
Οι γυναίκες έπαιρναν λιγότερες η έρες άδειας ασθένειας από την
εργασία τους. Το γεγονός αυτό δείχνει σύ φωνα ε τους ερευνητές ότι
η σω ατική υγεία των γυναικών είναι ανθεκτικότερη από αυτή των
ανδρών στα τραυ ατικά γεγονότα της ζωής

Η εργαζό ενη γυναίκα εκτός από τις επαγγελ ατικές της

υποχρεώσεις, είναι υποχρεω ένη να καλύψει τις ανάγκες του
σπιτιού, να φροντίσει τα παιδιά της, να ανταποκριθεί στις
προσδοκίες του συζύγου της και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις
που είναι υποχρεω ένη να ερι νήσει για τους ηλικιω ένους
γονείς ή τα πεθερικά της….
Η κατάσταση αυτή προκαλεί ση αντικό σω ατικό και ψυχικό
κόστος στις εργαζό ενες γυναίκες
Η ψηλή πίεση, και οι καρδιακές προσβολές είναι εταξύ των
ση αντικότερων κινδύνων που τις απειλούν κάτω από αυτές
τις συνθήκες.
Όταν οι γυναίκες βρίσκονται σε θέσεις από τις οποίες
πορούν να εξασκήσουν τις ικανότητες τους και να
λα βάνουν έρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τότε
αυτό επενεργεί θετικά στο ψυχικό τους κόσ ο, ειώνει το στρες
και έχει θετικά αποτελέσ ατα για την υγεία τους

Τοποθέτηση προτεραιοτήτων
Αξιολόγηση του στρες
Εξετάστε ξανά τις συνήθειες εργασίας που έχετε
Εξερευνήστε νέα πράγ ατα
Μιλήστε για το πρόβλη α σας
Μάθετε που πρέπει να απευθύνεστε για τα
παράπονά σας
Ασχοληθείτε ε πράγ ατα εκτός χώρου εργασίας
Αφιερώστε χρόνο για την οικογένεια και τους φίλους
σας.
<ιατηρήστε τις δραστηριότητες και ενασχολήσεις
εκείνες που σας δίνουν την περισσότερη
ευχαρίστηση από πνευ ατική, διανοητική και
συναισθη ατική άποψη
₧
 ₧

Οι σχέσεις εταξύ προϊστα ένου και υφιστα ένων έχουν

καθοριστικό ρόλο στην παραγωγικότητα και στα
κίνητρα στο χώρο εργασίας..
Ο προϊστά ενος είναι ο ισχυρότερος παράγοντας που
πορεί να επηρεάζει τα κίνητρα και το ο αδικό πνεύ α
εργασίας των υφιστα ένων του
Η εκτί ηση που νιώθουν ότι έχουν οι υφιστά ενοι από
τον προϊστά ενο τους, είναι από τους ισχυρότερους
παράγοντες που τους επιτρέπουν να αφοσιώνονται στο
έργο τους
Είναι πολύ ση αντικό από την αρχή να θέτει ξεκάθαρα
το τι ανα ένει από τους υφιστα ένους του

₧
 Μια από τις συχνότερες αιτίες αποτυχίας, είναι διότι η
επικοινωνία σχετικά ε τις νέες απαιτήσεις και για τους
λόγους που αυτές έχουν δη ιουργηθεί, δεν γίνεται
σωστά

Ο προϊστά ενος πρέπει να έχει ια άριστη επικοινωνία ε

τους υφιστα ένους του όχι όνο για να τους εταφέρει
τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις αλλά και για να
διαισθάνεται τις δικές τους σκέψεις, αντιδράσεις και
επιθυ ίες.

Παράλληλα οι υφιστά ενοι χρειάζονται να γνωρίζουν για

το πως νιώθει ο προϊστά ενος τους για την ποιότητα της
εργασίας και της προσφοράς τους.

Η βελτίωση των σχέσεων στο περιβάλλον

εργασίας, η ύπαρξη θετικών αισθη άτων ε
την επικράτηση του αλληλοσεβασ ού, της
εκτί ησης και του δικαίου, πορούν να
αποτελέσουν ια στρατηγική πρόληψης των
καρδιακών παθήσεων και των εγκεφαλικών
επεισοδίων

The effect on ambulatory blood pressure of working under favourably and unfavourably
perceived supervisors, Occupational and Environmental Medicine 2003;60:468O474, 1
Ιουλίου 2003 ₧
 Οι σχέσεις που έχου ε ε τους συναδέλφους ας στο χώρο
εργασίας, επηρεάζουν τη ψυχολογική ας κατάσταση, την
παραγωγικότητα και την ποιότητα της ζωής ας γενικά

Ανα φίβολα η ποιότητα των σχέσεων που επικρατεί εταξύ

των ελών ιας ο άδας που εργάζονται για ένα κοινό σκοπό
σε ένα χώρο εργασίας, αποτελεί ένα καθοριστικό παράγοντα
για την επιτυχία της ο άδας αυτής

…σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον, θα πρέπει να ανα ένεται να

υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης για την επίλυση
προβλη άτων.

Οι διαφωνίες, οι ανταγωνιστικές συ περιφορές και η κακή

επικοινωνία, πορούν να οδηγήσουν σε άσχη ες σχέσεις
εταξύ των ελών ιας ο άδας που εργάζονται για ένα κοινό
στόχο

Σεβασ ός, εκτί ηση και επαγγελ ατισ ός

Μάθετε να ακούτε
Προσπαθήστε να καταλάβετε τον άλλο
Αναγνωρίστε τις ανησυχίες και φόβους του άλλου
Να είστε πρόθυ οι για συνεργασία
Ψάξτε για θέ ατα που συ φωνείτε
<ηλώστε τα αισθή ατα σας
Μην παίρνετε τα πράγ ατα προσωπικά
Μάθετε να παραδέχεστε ότι κάνατε λάθος
Μην βιάζεστε να συ φωνήσετε α έσως
Σκεφτείτε για λύσεις πριν ια συνάντηση
Η λύση των αντιπαραθέσεων είναι σταδιακή, βή α
ε βή α

National Institute of Mental Health

Twelve strategies for effective communication and collaboration in medical teams, British Medical Journal
2002;325:S45, 10 Αυγούστου 2002. ₧
 ₧

Το σύνδρο ο της χρόνιας κούρασης είναι ια

κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από
αδυνα ία και κούραση η οποία καταβάλλει τον
ασθενή

Η διάρκεια της νοσολογικής αυτής κατάστασης που

οιάζει ε την κλινική εικόνα της γρίπης ή του
κρυολογή ατος, διαρκεί περισσότερο από 6 ήνες

₧
Απώλεια της βραχυπρόθεσ ης νή ης και σοβαρές
δυσκολίες στη συγκέντρωση
Πόνος στο λαι ό ε φαρυγγίτιδα
Μεγάλοι λε φαδένες στο λαι ό ή στις ασχάλες
Μυϊκοί πόνοι
Πόνοι στις αρθρώσεις χωρίς ό ως ση εία φλεγ ονής
όπως για παράδειγ α ερύθη α ή πρήξι ο
Έντονοι πονοκέφαλοι που πορούν να παρουσιάζονται
ε διαφορετικό τρόπο και τύπο
Ο ύπνος δεν ξεκουράζει τον ασθενή ε αποτέλεσ α να
επηρεάζει την ικανότητα του να λειτουργήσει κανονικά
Κούραση που εγκαθίσταται ετά από οποιαδήποτε
προσπάθεια και η οποία διαρκεί περισσότερο από ία
η έρα
₧

Αλλαγή του τρόπου ζωής

Ψυχοθεραπεία
Φαρ!ακευτική αγωγή
Συ!πληρώ!ατα διατροφής και βιτα!ίνες
Άλλες !ορφές θεραπείας: Ορισ ένοι ασθενείς ε το
σύνδρο ο της χρόνιας κούρασης ανακουφίζονται από το
βελονισ ό, τη θαλασσοθεραπεία, τη χειροπρακτική, τα ασάζ,
την ύπνωση, το γιόγκα, από τεχνικές χαλάρωσης και άλλες
ανάλογες ορφές θεραπείας.
₧
Το σύνδρο ο της εργασιακής εξουθένωσης
χαρακτηρίζεται από ια κατάσταση σω ατικής,
συναισθη ατικής και πνευ ατικής εξάντλησης.
Προκαλείται λόγω ακροχρόνιας εργασίας κάτω
από ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες

Το σύνδρο ο πορεί να προσβάλει άτο α από

πολλούς επαγγελ ατικούς το είς ε απαιτήσεις και
ευθύνες

Οι εργαζό ενοι που υποφέρουν από εργασιακή

εξουθένωση, χάνουν το αίσθη α της χαράς

Αισθάνονται ότι οι δυσκολίες που αντι ετωπίζουν

στη δουλειά τους είναι ανυπέρβλητες

Συχνά παραπονιούνται για πονοκέφαλους, πόνους

στον αυχένα ή στην πλάτη

<εν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ατό ων που

καταφεύγουν σε φάρ ακα για να αντι ετωπίσουν
τη δυσάρεστη κατάσταση που βιώνουν
₧
 Μερικές βασικές αρχές:
1. Προτεραιότητες
2. Ελαστικότητα
3. Προσαρ ογή
4. Επικοινωνία
5. Φιλτράρισ α
6. Χρόνος για την οικογένεια
7. <η ιουργικότητα

Η ανεπάρκεια του ύπνου οδηγεί στην κούραση, η οποία ε τη

σειρά της ειώνει την προσοχή και την αποδοτικότητα στο
χώρο εργασίας

Η κούραση στο χώρο εργασίας πορεί να οδηγήσει σε

τραγικές καταστάσεις λόγω του αυξη ένου κινδύνου για
ατυχή ατα, τραυ ατισ ούς και προβλή ατα υγείας

Η κούραση των εργαζο ένων αποτελεί την κύρια και

ά εση αιτία για το 18% όλων των ατυχη άτων και
τραυ ατισ ών στους χώρους εργασίας

Υπολογίζεται επίσης ότι 25% όλων των δυστυχη άτων

στους αυτοκινητόδρο ους οφείλονται στην κούραση

Τα άτο α που εργάζονται ε το σύστη α της βάρδιας

έχουν εγαλύτερο κίνδυνο λόγω κούρασης

Έρευνες έχουν δείξει για παράδειγ α ότι 75% των

νοσηλευτών, δηλώνουν ότι η κούραση στο χώρο
εργασίας συσχετίζεται ε το στρες και τον υπερβολικό
φόρτο εργασίας ₧
 ₧

….η διάρκεια του ύπνου αυτού δεν πρέπει να είναι εγάλη

αλλά να κυ αίνεται από 30 έως 45 λεπτά...

Με βάση τα δεδο ένα αυτά οι εργοδότες πρέπει να

ελετήσουν κατά πόσο τα ωράρια εάν γίνουν περισσότερο
ευέλικτα, θα πορούσαν να εναρ ονιστούν ε το βιολογικό
ρολόι των εργαζο ένων το οποίο φαίνεται ότι έχει
προγρα ατισ ένο τον απογευ ατινό ύπνο, ε αποτέλεσ α
την αύξηση της παραγωγικότητας

₧
Οι διακοπές είναι απαραίτητες για την υγεία και
!πορούν να σώσουν τη ζωή !ας…

…οι εργαζό!ενοι άνδρες ηλικίας από 35 έως 57

ετών, που παίρνουν κανονικές διακοπές, έχουν
!ειω!ένο κίνδυνο θανάτου κατά 20%, σε σχέση !ε
αυτούς που στερούνται τις διακοπές τους

Στις εργαζό!ενες γυναίκες ηλικίας από 45 έως 64

ετών που παίρνουν τις διακοπές τους, ο κίνδυνος
θανάτου !ειώνεται κατά 50%, σε σχέση !ε τις
γυναίκες που δεν παίρνουν κανονικά τις διακοπές
τους

₧
Οι πολλές ώρες εργασίας πορούν να βλάπτουν
την ποιότητα ζωής και την πνευ ατική υγεία. Ακό η
περισσότερο, η φυσική εξάντληση επηρεάζει
αρνητικά τη σεξουαλική ζωή αυτών που εργάζονται
υπερβολικά

άτο α που εργάζονται περισσότερο από 48 ώρες

την εβδο άδα, επηρεάζονται από υπερκόπωση ε
αποτέλεσ α να υποφέρει η σεξουαλική τους ζωή

Η κατάσταση αυτή πορεί να επηρεάσει και την

πνευ ατική υγεία του εργαζο ένου. Λόγω του ότι
στερείται δραστηριοτήτων που τον αναζωογονούν
πνευ ατικά και σω ατικά, καθίσταται περισσότερο
ευάλωτος σε περιόδους δύσκολες ή περιόδους
κρίσης που αναπόφευκτα αποτελούν
αναπόσπαστο έρος της ζωής του καθενός
₧

Πολλοί εργαζό ενοι νιώθουν ευερέθιστοι λόγω των

πολλών ωρών εργασίας

Η υπερένταση, η κούραση επηρεάζουν αρνητικά τη

σεξουαλική ζωή σε περισσότερο από 50% των
εργαζο ένων που εργάζονται περισσότερες από 48
ώρες την εβδο άδα

Οι σχέσεις του ζευγαριού πορούν να επιδεινωθούν

και σίγουρα αυτό λειτουργεί αρνητικά στη
σεξουαλική δραστηριότητα

₧
Η στειρότητα είναι ια ασθένεια του αναπαραγωγικού
συστή ατος που επηρεάζει τη σύλληψη και την τεκνοποίηση οι
οποίες είναι από τις βασικότερες λειτουργίες του οργανισ ού

Πρέπει να ση ειωθεί ότι όνο στο 20% των ανδρών που

πάσχουν από στειρότητα είναι δυνατόν να βρεθεί ια αιτία η
οποία είναι υπεύθυνη για το πρόβλη α

Άνδρες που είχαν επαγγέλ ατα όπως τεχνικοί ηχανικοί,

οικονο ικοί αναλυτές, δάσκαλοι, διευθυντές εταιρειών και
διευθυντές πληροφορικής είχαν περισσότερες πιθανότητες να
έχουν στειρότητα παρά από τους άνδρες ε άλλα
επαγγέλ ατα
Οι δάσκαλοι είχαν 8 φορές περισσότερες πιθανότητες να
παρουσιάσουν στειρότητα σε σχέση ε άλλους
Οι οικονο ικοί αναλυτές είχαν 5 φορές περισσότερο κίνδυνο
στειρότητας
Οι τεχνικοί ηχανικοί, οι διευθυντές εταιρειών, οι διευθυντές
πληροφορικής είχαν 3 φορές περισσότερο κίνδυνο
Οι στρατιωτικοί και οι υπάλληλοι είχαν τις λιγότερες
πιθανότητες να παρουσιάσουν στειρότητα
Οι άνδρες οι οποίοι κάπνιζαν είχαν 3 φορές ψηλότερο κίνδυνο
να παρουσιάσουν στειρότητα σε σχέση ε τους η καπνιστές
₧
Πόσο επηρεάζεται η πνευ ατική ανάπτυξη του παιδιού
όταν η ητέρα του εργάζεται;

Η πνευ ατική και διανοητική ανάπτυξη του παιδιού

επηρεάζεται αρνητικά όταν η ητέρα του εργάζεται και
αυτό είναι πιο έντονο κατά τους πρώτους ήνες της
ζωής του παιδιού

Οι ειδικοί ανησυχούν για τις αρνητικές επιδράσεις που

πορεί να έχει η εργασία της ητέρας στα παιδιά,
ιδιαίτερα όταν αυτά στερούνται της ητρικής φροντίδας
κατά το πρώτο έτος της ζωής τους, που είναι κρίσι ο για
την ελλοντική τους πνευ ατική εξέλιξη

Τα παιδιά των ητέρων οι οποίες εργάζονταν

περισσότερες από 30 ώρες εβδο αδιαίως έχρι που
αυτά να γίνουν 9 ηνών, παρουσίαζαν χα ηλότερη
απόδοση στα τεστ, σε σύγκριση ε τα παιδιά των
ητέρων που δεν εργάζονταν

Οι αρνητικές συνέπειες της ητρικής εργασίας κατά το

πρώτο έτος της ζωής του παιδιού παρα ένουν και όταν
τα παιδιά φτάσουν στην ηλικία των 7 ή 8 ετών

Σε παιδιά των οποίων η ητέρα άρχισε να εργάζεται ετά

που αυτά είχαν γίνει ηλικίας ενός έτους, δεν
παρατηρήθηκαν οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις

₧
http://tsaklis.com
 Ορισμοί Ενδοτοξίνες

• Βιολογικοί παράγοντες:
παράγοντες Οι ικροοργανισ οί, εταξύ των
οποίων και οι γενετικά τροποποιη ένοι, οι
κυτταροκαλλιέργειες και τα ενδοπαράσιτα του
ανθρώπου, που είναι δυνατόν να προκαλέσουν
οποιαδήποτε όλυνση, αλλεργία ή τοξικότητα
Μούχλα

• Μικροοργανισ ός:
ός Μικροβιακή οντότητα, κυτταρική ή η
κυτταρική που είναι ικανή να αναπαράγεται ή να
εταφέρει γενετικό υλικό

• Κυτταροκαλλιέργεια:
Κυτταροκαλλιέργεια H in vitro ανάπτυξη κυττάρων που
προέρχονται από πολυκύτταρους οργανισ ούς

Είδη βιολογικών παραγόντων στους χώρους εργασίας [1]

• Βακτήρια:
Βακτήρια Μονοκύτταροι ικροοργανισ οί των οποίων το
χρω όσω α δεν περικλείεται σε ε βράνη, δε διαθέτουν
δηλαδή πραγ ατικό πυρήνα (προκαρυωτικά).

• Ιοί:
Ιοί Βιολογική ονάδα που διαθέτει ια απλή ακυτταρική
οργάνωση. Έχει ένα πρωτεϊνικό περίβλη α και απλό τύπο
νουκλεϊνικού οξέος αλλά δε διαθέτει ανεξάρτητο
εταβολισ ό και αναπαράγεται όνο έσα σε ξένα
ζωντανά κύτταρα (ξενιστές).

3
Είδη βιολογικών παραγόντων στους χώρους εργασίας [2]

• Μύκητες:
Μύκητες Μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι ικροοργανισ οί
που διαθέτουν πραγ ατικό πυρήνα (ευκαρυωτικοί) και οι
οποίοι δεν έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν ή και
να κινούνται.

• Παράσιτα:
Παράσιτα Μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι οργανισ οί οι
οποίοι προσωρινά ή ονί ως διαβιούν στο σώ α άλλων
έ βιων όντων (ξενιστών) και τρέφονται απ’ αυτά.

Βιολογικοί παράγοντες στους χώρους εργασίας

• Κλινικά και ικροβιολογικά εργαστήρια, νοσοκο εία
• Εργαστήρια Ε & Α στην ιατρική, τη βιολογία, τη βιοχη εία
• Βιο ηχανίες τροφί ων και ποτών π.χ. παραγωγής
γιαουρτιού, τυριών, γλυκισ άτων, πίρας, κρασιού, κλπ
• Βιο ηχανίες φαρ άκων π.χ. αντιβιοτικών
• Βιο ηχανίες ζυ ών
• Κτηνοτροφικές και γεωργικές εκ εταλλεύσεις π.χ.
παραγωγή ζωοτροφών, στάβλοι, σφαγεία
• Χώροι γραφείων και άλλοι κλι ατιζό ενοι χώροι
• Αποκο ιδή και διαλογή απορρι άτων
• Αποχωρητήρια

5
 Μετάδοση των μικροοργανισμών στον οργανισμό

Πολλοί από τους βιολογικούς παράγοντες

εταφέρονται και διασπείρονται ε τον αέρα.

Οι ικροοργανισ οί εισέρχονται στον ανθρώπινο

οργανισ ό έσω του τραυ ατισ ένου δέρ ατος ή των
βλεννογόνων ε βρανών. Επίσης εισπνέονται ή
καταπίνονται προκαλώντας ολύνσεις της άνω
αναπνευστικής οδού ή του πεπτικού συστή ατος.

Επιπτώσεις στην υγεία

Οι βιολογικοί παράγοντες προκαλούν τα εξής

συμπτώματα:

Μολύνσεις από παράσιτα, ιούς ή βακτηρίδια

Αλλεργίες

@ηλητηριάσεις ή τοξικές συνέπειες

7
 Νομοθεσία
Οδηγία 2000/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συ βουλίου της 18ης Σεπτε βρίου 2000

Π.@. 15/1999 (ΦΕΚ 9/Α`/2.2.1999) Τροποποίηση του π.δ

186/95 «προστασία των εργαζο ένων από κινδύνους που
διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους σε βιολογικούς
παράγοντες κατά την εργασία σε συ όρφωση ε τις οδηγίες
90/679/ΕΟΚ και 93/88/ΕΟΚ» (97/Α) όπως τροποποιήθηκε
ε το π.δ 174/97 (150/Α), σε συ όρφωση ε τις οδηγίες
97/59/ΕΚ και 97/65/ΕΚ της Επιτροπής

Π.@. 174/1997 (ΦΕΚ 150/Α`/15.7.1997) Τροποποίηση του

π.δ 186/95 «προστασία των εργαζο ένων από κινδύνους που
διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους σε βιολογικούς
παράγοντες κατά την εργασία σε συ όρφωση ε τις οδηγίες
90/679/ΕΟΚ και 93/88/ΕΟΚ» (97/Α) σε συ όρφωση ε την
οδηγία 95/30/ΕΚ

Νομοθεσία

Π.@. 186/1995 (ΦΕΚ 97/Α`/30.5.1995) Προστασία

των εργαζο ένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω
της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την
εργασία σε συ όρφωση ε τις οδηγίες του
Συ βουλίου 90/679/EOK και 93/88/EOK

Π.@. 77/1993 (ΦΕΚ 34/Α`/18.3.1993) Για την

προστασία των εργαζο ένων από φυσικούς, χη ικούς
και βιολογικούς παράγοντες και τροποποίηση και
συ πλήρωση του π.δ/τος 307/86, (135/Α) σε
συ όρφωση προς την οδηγία του Συ βουλίου
88/642/ΕΟΚ

Ν. 3850/2010 R Κύρωση του κώδικα νό ων για την

υγεία και την ασφάλεια των εργαζο ένων

9
 Ομάδες κινδύνου [1]

• Βιολογικός παράγοντας της ο άδας 1:Απίθανο

1 να προκαλέσει
ασθένεια στον άνθρωπο.
Παραδείγ ατα: Lactobacillus spp., Bacillus subtilis, Naegleria
gruberi, Micrococcus spp., E. coli K12

• Βιολογικός παράγοντας της ο άδας 2:2 Μπορεί να προκαλέσει

ασθένεια στον άνθρωπο και θα πορούσε να προκαλέσει
κίνδυνο για τους εργαζό ενους, ενώ δεν υπάρχει εγάλη
πιθανότητα να εξαπλωθεί στο κοινωνικό σύνολο. Γενικώς
υπάρχει αποτελεσ ατική προληπτική ή θεραπευτική αγωγή.
Παραδείγ ατα : S. Aureus, C. Tetani, B. Pertussis,
N.Meningitidis, E. Coli, K12, H Helicobacter pylori, C.diphteriae,
Legionella spp

10

Ομάδες κινδύνου [2]

•Βιολογικός
Βιολογικός παράγοντας της ο άδας 3: 3 Μπορεί να
προκαλέσει ασθένεια στον άνθρωπο και συνιστά σοβαρό
κίνδυνο για τους εργαζό ενους. Ενδέχεται να υπάρχει
κίνδυνος να διαδοθεί στο κοινωνικό σύνολο, αλλά,
γενικώς υπάρχει αποτελεσ ατική προληπτική ή
θεραπευτική αγωγή.
Παραδείγ ατα: Yersinia pestis, Bacillus anthracis,
Mycobacterium tuberculosis, HBV, HCV, HIV, S.Typhi,
CreutzfeldtRJakob

11
 Ομάδες κινδύνου [3]

•Βιολογικός
Βιολογικός παράγοντας της ο άδας 4:
4 Προκαλεί σοβαρή
ασθένεια στον άνθρωπο και συνιστά σοβαρό κίνδυνο για
τους εργαζό ενους, ενδέχεται να παρουσιάζει υψηλό
κίνδυνο διάδοσης στο κοινωνικό σύνολο και για τον οποίο
συνήθως δεν υπάρχει αποτελεσ ατική προληπτική ή
θεραπευτική αγωγή.
Παραδείγ ατα: ιοί Marburg, Ebola και αι ορραγικού
πυρετού, Κονγκό/Κρι αίας

Αν ένας αξιολογού ενος βιολογικός παράγοντας δεν

είναι δυνατόν να καταταχθεί σαφώς σε ία από τις
ο άδες της παραγράφου 2 πρέπει να κατατάσσεται
στην υψηλότερη εξεταζό ενη ο άδα κινδύνου.

12

Εντοπισμός και εκτίμηση των κινδύνων

Γραπτή εκτίμηση των κινδύνων:

• Φύση, βαθ ός και διάρκεια έκθεσης

• Συνεκτί ηση όλων των βιολογικών παραγόντων

• Τακτική επανάληψη, ιδιαίτερα όταν οι συνθήκες

εταβάλλονται

• Παροχή στην επιθεώρηση εργασίας των στοιχείων της

εκτί ησης

13
Μέτρα – Περιορισμός των κινδύνων
Πρόληψη της έκθεσης
Μείωση της έκθεσης:
έκθεσης:
Περιορισ ός του αριθ ού των εκτεθει ένων
Ελαχιστοποίηση της απελευθέρωσης β.π.
Μέτρα συλλογικής προστασίας
Μέτρα ατο ικής προστασίας
Μέτρα υγιεινής για την πρόληψης ή τον περιορισ ό λαθών
λόγω εταφοράς ή απελευθέρωσης β.π.
Χρήση σή ατος βιολογικού κινδύνου
Εκπόνηση σχεδίων για την αντι ετώπιση ατυχη άτων
Έλεγχος για την παρουσία β.π.
Ασφαλής συλλογή, αποθήκευση, αποκο ιδή αποβλήτων
Ασφαλής χειρισ ός και εταφορά

14

Σήμα βιολογικού κινδύνου

15
 Ενημέρωση της επιθεώρησης εργασίας

• Εκτί ηση κινδύνου

• Περιπτώσεις έκθεσης – δραστηριότητες

• Αριθ ός εκτεθει ένων

• Όνο α και προσόντα ΤΑ και ΓΕ

• Προστατευτικά και προληπτικά έσα

• Σχέδιο έκτακτης ανάγκης (Ο άδα 3, Ο άδα 4)

16

Υγιεινή και ατομική προστασία

Όχι φαγητό και ποτό σε επικίνδυνους χώρους

Κατάλληλος προστατευτικός ι ατισ ός

Λουτρά, αποχωρητήριο, συστή ατα πλύσης ατιών,

αντισηπτικά δέρ ατος, κλπ.

17
 Ατομική προστασία σε εργαστήρια

18

Εκπαίδευση και ενημέρωση των

εργαζομένων

• Κίνδυνοι για την υγεία

• Προφυλάξεις
• Απαιτήσεις υγιεινής
• Προστατευτικός εξοπλισ ός
• Προληπτικά έτρα και έτρα έκτακτων καταστάσεων
• Γραπτές οδηγίες εργασίας από τον εργοδότη
• Ενη έρωση για κάθε ατύχη α
• Πρόσβαση στις πληροφορίες του καταλόγου
εκτεθει ένων που τον αφορούν προσωπικά
• Πρόσβαση σε ανώνυ ες συλλογικές πληροφορίες

19
Επίβλεψη της υγείας – ιατρική παρακολούθηση

Υπηρεσίες ΓΕ

Ε βόλια, εξετάσεις

Ατο ικός ιατρικός φάκελος

20

Ασθένεια των
λεγεωναρίων

Το βακτηρίδιο που την προκαλεί είναι η

Pneumophila Legionella.

Μεταδίδεται ε την εισπνοή ικρών

σταγονιδίων νερού που βρίσκονται στον
αέρα και περιέχουν το βακτηρίδιο της
Legionella.

Officials trying to find source of

Legionnaire's cases in Morris Park

21
Ασθένεια των λεγεωναρίων

Οι θερ οκρασίες που ευνοούν την

ανάπτυξη των βακτηριδίων είναι εταξύ
20º
20ºC – 45º
45ºC.

Τα συ πτώ ατα της νόσου είναι υψηλός

πυρετός, βήχας, υαλγίες, πονοκέφαλοι
και πνευ ονία.

22

Μεθοδολογία προσδιορισμού

Οι δειγ ατοληψίες του ικροβιακού φορτίου

στους εργασιακούς χώρους γίνονται ε
ειδικά όργανα τα οποία ονο άζονται:
άζονται:

μικροβιακοί δειγματολήπτες

του αέρα

23
 24

Ταξινόμηση
βιολογικών
παραγόντων

25
■ Σύμφωνα με την European Agency for Safety and Health at Work (EU-
OSHA), οι πιο συχνές φυσικές αιτίες και οργανωτικοί παράγοντες κινδύνου
για τις ΜΣΚ παθήσεις περιλαμβάνουν:
– τη διαχείριση φορτίων, ειδικά όταν συνδυάζεται με κάμψη και
στροφή του κορμού
– Επαναλαμβανόμενες ή απότομες κινήσεις
– άβολες και στατικές στάσεις
– δονήσεις, πτωχός φωτισμός, κρύο περιβάλλον εργασίας
– εργασία σε γρήγορους ρυθμούς
– παρατεταμένο κάθισμα ή ορθοστασία στην ίδια θέση
 ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
■ Υπερδιέγερση/απότομες κινήσεις : προσπάθεια να
σταματήσουμε τον ασθενή από μία πτώση ή να τον
σηκώσουμε από το πάτωμα ή το κρεβάτι
■ Επαναλαμβανόμενες πολλές άρσεις
■ Εγερση του ασθενή δίχως βοηθό
■ Εγερση μη συνεργάσιμου ασθενή
■ Εγερση ασθενή αδύναμου να σταθεί
■ Φυσική αδυναμία του εργαζόμενου
■ Απόσταση μεταφοράς και απόσταση από τον ασθενή κατά
την έγερση
■ Αβολες στάσεις που απαιτούνται
■ Ελλιπής εκπαίδευση εμβιομηχανικής και τεχνικών έγερσης
και κινητοποίησης

ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ορισμός
Μυοσκελετικές Διαταραχές Σχετιζόμενες με την Εργασία (ΜΣΔΕ)
Work-related Musculoskeletal Disorders (WMSDs)
Βλάβες των δομών του σώματος όπως οι μύες, οι αρθρώσεις, οι σύνδεσμοι, τα νεύρα, τα
οστά ή τοπικά συστήματα αιματικής κυκλοφορίας που προκλήθηκαν ή επιδεινώθηκαν
πρωτίστως από την εργασία και από τις επιδράσεις του άμεσου περιβάλλοντος όπου ασκείται
η εργασία
▪ Σύμφωνα με τον ILO χαρακτηρίζονται ως «κρυφή επιδημία»

▪ 8,6% του πληθυσμού της ΕΕ-27 αναφέρει κάποιο πρόβλημα υγείας σχετιζόμενο με την εργασία
→ το 61% αφορά ΜΣΔΕ (ακολουθούν στρες, άγχος, κατάθλιψη)

Podniece, Z., T.N. Taylor, and European Agency for Safety and Health at Work., Work-related musculoskeletal disorders : prevention report. A
European campaign on musculoskeletal disorders EN4. 2008, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. 105 p
 ΜΣΔΕ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
Επιδημιολογικά Στοιχεία
▪ Ο τομέας της υγείας συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο επιπολασμό ΜΣΔΕ
(4.283 περιστατικά/ 100.000 εργαζομένων)
▪ Το 83% των ασφαλιστικών αιτήσεων ανάμεσα σε υγειονομικούς αφορά ΜΣΔΕ
▪ Στο σύνολό του το 26,3% αναφέρει οσφυαλγία και
το 24,3% αναφέρει μυϊκούς πόνους
Νοσηλευτές: επιπολασμός ΜΣΔΕ 74-88%
Ιατροί: 33-68% οσφυαλγία, 8-33% πόνο καρπού/άκρας χειρός
Φυσικοθεραπευτές: 45% οσφυαλγία, 30% άλγος στα δάκτυλα
Τεχνολόγοι ακτινολογικών εργαστηρίων: 67% αναφέρει ΜΣΔΕ (59.6% οσφυαλγία)

De Broeck V, Verjans M. Annex to Report: Work-related musculoskeletal disorders - Facts and figures European Risk Observatory Report. Luxemburg: European Agency for Safety and Health
at Work, 2010.
Passier L, McPhail S. Work related musculoskeletal disorders amongst therapists in physically demanding roles: qualitative analysis of risk factors and strategies for prevention. BMC
Musculoskelet Disord 2011;12:24.
Oude Hengel KM, Visser B, Sluiter JK. The prevalence and incidence of musculoskeletal symptoms among hospital physicians: a systematic review. Int Arch Occup Environ Health
2011;84(2):115-9

ΜΣΔΕ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

Παράγοντες κινδύνου
▪ Χειρωνακτική διαχείριση ασθενών
▪ Χειρωνακτική διακίνηση φορτίου
▪ Άβολες θέσεις εργασίας (π.χ. σε ανεπαρκή διαθέσιμο χώρο)
▪ Επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή κινήσεις όπως η κάμψη και στροφή του κορμού, η
ανύψωση των άνω άκρων, η κάμψη των καρπών
▪ Παρατεταμένη ορθοστασία
▪ Παρατεταμένη καθιστική εργασία κατά την εκτέλεση διοικητικής εργασίας
Επιπλέον: - οργανωτικοί παράγοντες
- ιδιοσυγκρασιακοί παράγοντες
- ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Occupational health and safety risks in the health care sector - Guide to prevention and good practice. Luxemburg: European Commission - Directorate-
General for Employment, Social Affairs and Inclusion Unit B.3, 2010.
 ΜΣΔΕ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
Παράγοντες κινδύνου
Επιπλέον: - οργανωτικοί παράγοντες
- ιδιοσυγκρασιακοί παράγοντες
- ψυχοκοινωνικοί παράγοντες

✓ Μεγάλος αριθμός ασθενών ανά ημέρα

✓ Έλλειψη προσωπικού
✓ Περιορισμένος χρόνος και αριθμός διαλειμμάτων
✓ Ύπαρξη μη συνεργάσιμων ασθενών
✓ Έλλειψη εργονομικών κρεβατιών
✓ Απουσία βοηθητικών μέσων και εξοπλισμού ανασήκωσης
✓ Υψηλές ψυχολογικές απαιτήσεις
✓ Εργασία σε βάρδια, υπερωριακή απασχόληση

ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ

- Ποιους αφορά;;;

▪ Φοιτητές Ιατρικής, σπουδαστές Νοσηλευτικής και παραϊατρικών επαγγελμάτων

▪ Ιατρούς
▪ Νοσηλευτές
▪ Φυσικοθεραπευτές ▪ …αλλά και συγγενείς ασθενών
▪ Εργοθεραπευτές που τους φροντίζουν στην οικία
▪ Μαίες τους
▪ Τεχνολόγους ακτινολόγους
▪ Προσωπικό χειρουργείων
▪ Πληρώματα ασθενοφόρων
 ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ
Οι ασθενείς δεν μπορούν να διακινηθούν όπως τα φορτία για αυτό και δεν μπορούν να εφαρμοστούν οι καλές
πρακτικές
Οι ασθενείς δεν έχουν «χερούλια» οπότε η λαβή είναι δύσκολη
Οι ασθενείς είναι πιο ευαίσθητοι και μπορούν να υποστούν σοβαρούς τραυματισμούς κατά τη διακίνησή τους
Οι ασθενείς είναι μεγαλύτερου βάρους και διαστάσεων από ένα συνηθισμένο φορτίο
(πχ παχυσαρκία ή εγκυμοσύνη)
Η δυνατότητα του ασθενούς να βοηθήσει ποικίλει (π.χ. αναίσθητος ασθενής ή με μυϊκό σπασμό)
Είναι απρόβλεπτο τι θα συμβεί κατά τη διακίνηση ενός ασθενή π.χ. ο ασθενής μπορεί να χάσει την ισορροπία του
Συχνά υπάρχει περιορισμένος χώρος για δράση (π.χ πολλά μόνιτορ ή άλλος εξοπλισμός)

American Nurses Association “Handle With Care” Campaign. Safe patient handling and movement. Available at:
www.cdc.gov/niosh/review/public/safepatient/patienthandling2.html

ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ

NIOSH Lifting Equation:
■ Χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του ορίου βάρους
που μπορεί να ανυψωθεί/μετακινηθεί κάτω από
ιδανικές συνθήκες
■ Δεν δημιουργήθηκε αρχικά για την εκτίμηση της
μετακίνησης ασθενούς (οι ασθενείς είναι απρόβλεπτοι,
οι κινήσεις τους κατά τη μετακίνηση συνιστούν επιπλέον
φορτίο)
■ Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός κάτω
από «ιδανικές» συνθήκες
■ Το συνιστώμενο όριο βάρους κάτω από ιδανικές
συνθήκες είναι 51lb ~23kg

Waters, T. When is it Safe to Manually Lift a Patient? AJN 2007; 107(8): 53-58.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ «ΙΔΑΝΙΚΑ»

Υλοποίηση προγραμμάτων πλήρως ασφαλούς κινητοποίησης και χειρισμού των ασθενών

που θα έχουν στόχο :
1. Να υπάρξει επαρκής εκπαίδευση και εφαρμογή των εργονομικών προτάσεων.
2. Να γίνουν εύκολα προσβάσιμες οι βοηθητικές συσκευές.
3. Να δημιουργηθούν πρωτόκολλα αξιολόγησης της εφαρμογής των βοηθητικών
συσκευών.
4. Να αναπτυχθούν πολιτικές “non-lifting”.
5. Να καλλιεργηθεί η νοοτροπία της Υγείας & Ασφάλειας στην εργασία.

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ

Απαραίτητες γενικές μεταβολές στον τρόπο λειτουργίας της κατανομής εργασιών του
υγειονομικού ιδρύματος:

■ Κυκλική εναλλαγή εργασιών για αποφυγή μονομερούς καταπόνησης

■ Συχνότερα διαλείμματα

■ Εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού μεταφοράς και άρσης

■ Επάρκεια θεραπευτικού προσωπικού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Εκπαίδευση σε:

■ Εργονομική στάση και κίνηση

■ Χρήση βοηθητικού εξοπλισμού

■ Αναγνώριση καταπονήσεων και επισήμανση της επικινδυνότητας μερικών εργασιών

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

✓ Μικρότερη δυνατή κάμψη κορμού
✓ Το φορτίο κοντά στο σώμα του υγειονομικού
✓ Ελαχιστοποίηση στροφών του κορμού
✓ Κατάλληλη ρύθμιση ύψους του κρεβατιού και τοποθέτηση φρένου
✓ Αποφυγή κάμψης και απαγωγής του ώμου άνω των 60 μοιρών
✓ Ασφαλής και σταθερή λαβή
✓ Σταθερή βάση στήριξης με χαμηλό κέντρο βάρους
✓ Ισόποση κατανομή του βάρους στα 2 πόδια
✓ Άρση του φορτίου με τα πόδια και ποτέ με τη μέση
European Agency for Safety and
✓ Κατάλληλος σχεδιασμός της κίνησης Health at Work – OSHA, Patient
handling techniques to prevent
✓ Συμμετοχή του ασθενούς MSDs in health care, E-facts-28
Chauhan D. et al, Guidance for the
✓ Κάλεσμα βοήθειας moving and handling of patients
and inanimate loads, version 3 draft
✓ Χρήση βοηθητικού εξοπλισμού 2, 2013
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Πριν την προσέγγιση του ασθενούς

Ρύθμιση του
Κάλεσμα ύψους και
Βοήθειας φρένου του
κρεβατιού

Συμμετοχή
του Ασθενούς

Κατάλληλος Χρήση
Σχεδιασμός Βοηθητικού
της Κίνησης Εξοπλισμού

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Τοποθέτηση

Μικρότερη
δυνατή
κάμψη
κορμού Το φορτίο να Σταθερή
βρίσκεται όσο βάση
πιο κοντά στήριξης με
γίνεται στο χαμηλό
σώμα του κέντρο
υγειονομικού βάρους
Σταθερή και
ασφαλής
Αποφυγή λαβή
κάμψης και
απαγωγής
του ώμου
άνω των 60
μοιρών
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Διαχείριση του βάρους

Ισόποση Άρση του

κατανομή του φορτίου με τα
βάρους στα πόδια και ποτέ
δύο πόδια με τη μέση
Ελαχιστοποίηση
στροφών του
κορμού κατά
την κίνηση

ΜΥΘΟΙ

■ Η σωστή τεχνική αποτρέπει κάθε είδους τραυματισμό

■ Η καλή φυσική κατάσταση σε προφυλάσσει πλήρως από καταπονήσεις
εργασίας
■ Είναι ασφαλές για τον θεραπευτή να σηκώσει ασθενή 90 κιλών
■ Η άρση ασθενών είναι ο μόνος χειρισμός υψηλού κινδύνου τραυματισμού
■ Το σήκωμα με βοηθήματα κοστίζει
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Αξιολόγηση ασθενή → κατάλληλη επιλογή βοηθήματος

? Πόση βοήθεια χρειάζεται ο ασθενής

? Πόση φόρτιση μπορεί να δεχτεί
? Έχει ο ασθενής ισχυρό κορμό ή άκρα
? Είναι συνεργάσιμος ο ασθενής
? Ανθρωπομετρικά στοιχεία
? Συνύπαρξη προβλημάτων υγείας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΒΟΗΘΗΜΑΤΟΣ

■ Το βοήθημα πρέπει να είναι κατάλληλο για το πλήρες έργο που το χρειαζόμαστε

■ Να είναι αρκετά σταθερό και ισχυρό, ώστε να συγκρατήσει πλήρως τον ασθενή
■ Να μην υποβάλει τον θεραπευτή σε μη εργονομικές θέσεις
■ Να είναι άνετο, να μην παράγει ή αυξάνει τον πόνο του ασθενή
■ Να είναι εύχρηστο
■ Να καθαρίζεται εύκολα για την αποφυγή μολύνσεων

✓ Για αλλαγή θέσεων του ασθενή

✓ Για την βάδιση του ασθενή
✓ Για την άρση του ασθενή
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Ζώνη Sling Ανυψωτήρας

SLIDING BOARD
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΑΡΣΗΣ ΚΑΙ ΒΑΔΙΣΗΣ

ΓΕΡΑΝΑΚΙΑ ΟΡΟΦΗΣ
 ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ
Επείγουσα αναζωογόνηση
Μεταφορά εξοπλισμού:

✓ Ευθεία ράχη και όχι σε σχήμα C

✓ Σταθερή ευρεία και δυναμική βάση
✓ Φέρουμε το σώμα μας κοντά στον εξοπλισμό αντί να
σκύβουμε ή/και να στρίβουμε τον κορμό

Μετακίνηση ασθενούς σε ασφαλές και άνετο χώρο για

τους διασώστες:

✓ Χρησιμοποιούμε κάποιο σεντόνι αντί να μεταφέρουμε

τον ασθενή με τα χέρια
✓ Ιδανικά δύο διασώστες

Working group of the Resuscitation Council (UK), Guidance for safer handling during resuscitation in healthcare settings, Nov 2007

ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ

Επείγουσα αναζωογόνηση
Θωρακικές συμπιέσεις στο έδαφος:
✓ Γονατίζουμε σε υψηλή θέση στο πλάι του ασθενούς με τα γόνατα σε
απόσταση μεταξύ τους όση των ώμων
✓ Τοποθετούμε τους ώμους ακριβώς πάνω από το θώρακα του ασθενούς
και κρατάμε τους αγκώνες τεντωμένους
✓ Η δύναμη για τις συμπιέσεις από την κάμψη των ισχίων και όχι από την
κάμψη των χεριών

Θωρακικές συμπιέσεις στην κλίνη:

✓ Χαμηλώνουμε το ύψος της κλίνης ώστε το επίπεδο του στήθους του
ασθενή βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα γόνατα και το μέσο των μηρών
του διασώστη
✓ Σκύβουμε προς τα μπροστά κάμπτοντας τα ισχία
✓ Η δύναμη για τις συμπιέσεις από την κάμψη των ισχίων
✓ Αν κριθεί απαραίτητο γονατίζουμε πάνω στην κλίνη

Working group of the Resuscitation Council (UK), Guidance for safer handling during resuscitation in healthcare settings, Nov 2007
 ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ
Επείγουσα αναζωογόνηση
Αερισμός με μάσκα:

✓ Γονατίζουμε πίσω από την κεφαλή του ασθενούς με τα γόνατα σε

απόσταση μεταξύ τους όση των ώμων
✓ Καθόμαστε πάνω στα πέλματά μας στην χαμηλή γονατιστή θέση
✓ Διατηρούμε τη ράχη όσο γίνεται ευθεία, και τα άνω άκρα σε
ευθεία καθώς κρατάμε τη μάσκα στο πρόσωπο του ασθενούς

Αερισμός στόμα - μάσκα:

✓ Σκύβουμε προς τα μπροστά από τα ισχία και όχι από την ΟΜΣΣ
✓ Ακουμπάμε τους αγκώνες στους μηρούς μας για στήριξη

Working group of the Resuscitation Council (UK), Guidance for safer handling during resuscitation in healthcare settings, Nov 2007

Θέματα και προβληματισμοί των ασθενών σε σχέση με την παρεχόμενη φροντίδα

Πολλές βιομηχανίες έχουν εφαρμόσει
επιτυχώς εργονομικές λύσεις στις
εγκαταστάσεις τους, με στόχο την μείωση
των κινδύνων των ΜΣΚ καταπονήσεων
των εργαζόμενοων σε αυτές. Αυτές οι
παρεμβάσεις περιλλαμβάνουν
μετατροπές του υπάρχοντος εξοπλισμού,
αλλάγές των πρακτικών εργασίας και
αγορά νέων εργαλείων ή άλλων
συστημάτων, ώστε να υποστηριχθεί η
διαδικασία παραγωγής.
Με αυτές τις αλλαγές μειώνονται οι
φυσικές απαιτήσεις και περιορίζονται
αισθητά οι περιττές κινήσεις και έτσι
ελατώθηκαν οι τραυματισμοί και τα
κόστη αποζημίωσης, καθώς και η
δυσκολία επιστροφής των εργαζόμενων .
Σε πολλές περιπτώσεις έχει βελτιωθεί η
αποτελεσματικότητα κατά την εργασία
και η παραγωγικότητα. Απλές λύσεις
χαμηλού κόστους είναι συχνά διαθέσιμες
ώστε να λύνουν προβλήματα....
 Για την μείωση της πιθανότητας τραυματισμού, οι σκοποί
της εργασίας (work tasks) θα πρέπει να σχεδιάζονται ώστε
να περιορίζουν την έκθεση του εργαζόμενου σε
εργονομικούς παράγοντες κινδύνου.

Οι μηχανολογικοί έλεγχοι είναι οι πιο επιθυμητοί όπου

αυτό είναι δυνατόν. Ο διοικητικοί έλεγχοι και αυτοί των
πρακτικών εργασίας, μπορεί να είναι κατάλληλοι σε μερικές
περιπτώσεις όπου οι μηχανολογικοί δεν μπορούν να
εφαρμοστούν ή όταν απαιτούνται διαφορετικές
διαδικασίες μετά την εφαρμογή νέων μηχανολογικών
ελέγχων..Οι λύσεις ατομικής προστασίας έχουν
περιορισμένη αποτελεσματικότητα όταν αντιμετωπίζονται
εργονομικοί κίνδυνοι...

Τύπος Ελέγχου Παραδείγματα στο χώρο εργασίας

Μηχανολογικοί •Χρήση συσκευής για την ανύψωση και επανατοποθέτηση βαρέως αντικειμένου
έλεγχοι ώστε να περιοριστεί η δράση των δυνάμεων..
(εφαρμογή φυσικών •Ελάττωση του βάρους του φορτίου ώστε να περιοριστεί η δράση των δυνάμεων..
αλλαγών στο χώρο •Επανατοποθέτηση του πάγκου εργασίας , ώστε να περιοριστεί το εκτενές
τέντωμα και να επιτρέπει την εργασία σε ουδέτερες θέσεις/στάσεις..
εργασίας, οι οποίες
•Χρήση με ιμάντες μεταφοράς διαφορετικής κατεύθυνσης, μιας κύριας γραμμής
ελαχιστοποιούν/μειώ ώστε οι εργασίες να είναι λιγότερο επαναλαμβανόμενες..
νουν τον κίνδυνο του •Εγκατάσταση εκτροπέων ή ιάντων μεταφοράς, ώστε τα υλικά να κατευθύνονται
σκοπού της κάθε εμπρός του εργαζόμενου και να περιοριστεί το σκύψημο και τέντωμα...
εργασίας) •Επανασχεδιασμός των εργαλείων ώστε να υιοθετούνται ουδέτερες στάσεις...

•Να απαιτείται η ανύψωση βαρέων αντικειμένων μόνο από δύο άτομα...

Διοικητικοί έλεγχοι •Να καθιερωθούν συστήματα ώστε οι εργαζόμενοι να δρουν κυκλικά σε
και έλεγχοι διάφορους σκοπούς, ώστε να ελατώνεται η έκθεση σε παρατεταμένη εργασία,
πρακτικών εργασίας επαναλλαμβανόμενες κινήσεις και άβολες στάσεις. Σχεδιασμός ενός συστήματος
κυκλικής εργασίας κατά το οποίο οι εργαζόμενοι κινούνται μεταξύ εργασιών οι
(καθιέρωση
οποίες και επιφορτίζουν διαφορετικές μυϊκές ομάδες..
αποτελεσματικών •Μετακίνηση κάποιου εργάτη στο πόστο “staff floater" ώστε να δίδονται περιοδικά
διαδικασιών και διαλείμματα ανάμεσα στα καθιερωμένα διαλείμματα του ωραρίου..
επεξεργασιών) •Κατάλληλη χρήση και συντήρηση των ηλεκτρικών και πνευματικών
μηχανημάτων...

Ατομικά Μέσα •Χρήση γαντιών και απορροφητικών υλικών για την αποφυγή άμεσης επαφής με
αιχμηρές, σκληρές ή δονούμενες επιφάνειες..
Προστασίας
•Χρήση θερμικών γαντιών για τις κρύες συνθήκες που θα δίνουν όμως τη
δυνατότητα καλής λαβής των αντικειμένων και εργασίας με αυτά..
ΠΡΙΝ ΜΕΤΑ

Ένα σημαντικό κομμάτι της εργονομικής διαδικασίας είναι ο περιοδικός

έλεγχος της εγκατάστασης, των ειδικών σχεδιασμών για τους
workstations, των σχεδιασμών και πρακτικών εργασίας και της όλης
διαδικασίας παραγωγής , από μία Εργονομική προοπτική.
Αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση των ήδη υπαρχόντων
προβλημάτων, τα οποία μπορούν να αναζητηθούν και από τα ιατρικά
αρχεία των εργαζόμενων στην επιχείρηση, τα αρχεία αποζημιώσεων και
τα αρχεία αναφοράς προβλημάτων.
Ωστόσο, μία πιο προχωρημένη προσέγγιση είναι ο συνδιασμός της
αναζήτησης αυτών των αρχείων και της προσπάθειας αναγνώρισης
πιθανών εργονομικών κινδύνων που έχουν διαφύγει της προσοχής ή
προέκυψαν από αλλαγές στις εγκαταστάσεις, πριν αυτοί καταλήξουν να
προκαλέσουν ΚΣΚ προβλήματα.
Παρατήρηση των συνθηκών και των διαδικασιών στον εργασιακό χώρο,
εργονομική ανάλυση της εργασίας, έλεγχοι στους χώρους εργασίας και
συνεντεύξεις με τους εργαζόμενους , είναι κοινές μέθοδοι για την
αναγνώριση εργονομικών κινδύνων ...
Η εκπαίδευση είναι ένα σημαντικό στοιχείο στην εργονομική
διαδικασία..θα πρέπει να γίνεται σε γλώσσα και ορολογία που
καταλαβαίνουν όλοι οι εργαζόμενοι και μπορεί να δωθεί καλύτερα από
άτομα που έχουν εμπειρία με εργονομικά θέματα στην συγκεκριμένη
δραστηριότητα /εργασιακό τομέα.
Εφόσον η εκπαίδευση θα είναι αποτελεσματική, οι εργαζόμενοι θα:
Μάθουν τις αρχές της εργονομίας και τις εφαρμογές της.
Μάθουν για την κατάλληλη χρήση του εξοπλισμού, εργαλείων και τον
έλεγχο των μηχανών.
Θα χρησιμοποιήσουν καλές πρακτικές εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της
σωστής διαχείρισης φορτίων..
Θα γνωρίζουν καλύτερα τις πρακτικές που μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο ή
τραυματισμό..
Θα αναγνωρίζουν πρόωρα τα συμπτώματα των ΜΣΚ παθήσεων.
Θα κατανοήσουν τη σημασία της έγκαιρης αναφοράς και της αναγνώρησης
της πρώϊμης εμφάνισης ΜΣΚ παθήσεων πριν αυτές χειροτερέψουν.
Θα κατανοήσουν τις διαδικασίες της τεχνικής αναφοράς των
επαγγελματικών παθήσεων μέσα από τα μέσα και τις μεθόδους που
προβλέπονται από τη νομοθεσία και τους ειδικούς οργανισμούς της
Εργασίας.
 WOJEICH JASTRZEBOWSKI
Η επιστήμη του Εργου

Η γνώση των ανθρώπινων

ικανοτήτων, των ανθρώπινων ορίων και
άλλων χαρακτηριστικών τα οποία μπορούν
να σχεδιαστούν

Η εφαρμογή της γνώσης της Εργονομίας στο

σχεδιασμό εργαλείων, μηχανών, συστημάτων,
σκοπών, εργασιών, και περιβάλλοντος, για
ασφαλή, άνετη και αποτελεσματική χρήση
 ΔΥΟ ΚΥΡΙΟΙ ΚΛΑΔΟΙ

•Βιομηχανική Εργονομία Ανθρώπινοι παράγοντες

ή •Ψυχολογικές απαιτήσεις
•Επαγγελματική Εμβιομηχανική •Λήψη αποφάσεων

εργάτης

Φυσικές & διανοητικές

ικανότητες

περιβάλλον
<εργαλεία>
εργασίας
εξοπλισμός
εργαλεία δονήσεις
Θόρυβος
έπιπλα
κλίμα
αντικείμενα φως
ατμόσφαιρα
Work
The complexity of task demanding energy!!
 Διαστάσεις
Αναλογίες
Σχήμα
Σύνθεση
Κατανομή

Ύψη; Σκελετικές εκτάσεις; Σκελετικά βάθη; περίμετροι

 Παραδείγματα και εφαρμογές
Τ η ατικό ήκος
Ανάπτυξη &
είκτης σκέλους:
ωρίμανση
100*(lower limb length /sitting ht)
Εθνολογία
είκτης στήθους:
Sports
100*(chest depth / chest breadth)
ανθρωπολογία
Μηριαίος δείκτης:
Εργονομία
100* (lower leg length / thigh length)
Βραχιόνιος δείκτης:
λειτουργικότητα
100* (forearm length / upper arm Γεροντολογία
length)

Σω ατότυπος: φυσική κατάταξη…

Ενδο ορφία
– Σχετική παχυσαρκία, στηριζό ενη σε
ετρήσεις δερ ατικών πτυχών…

Μεσο ορφία
– Μυοσκελετική ευρωστία, βασιζό ενη
στις περι έτρους πήχη & ηρού και
διορθω ένες περιφέρειες γά πας και
βραχίονα

Εκτο ορφία
– Σχετική ευθραυστότητα, βασισ ένη
στο ύψος και βάρος…
 Συνθετικά σω ατότυπου…

Μέση τι ή

•Ενδο ορφία Ξηρή άζα 2 3 4 5 6 Λίπος

•Μεσο ορφία Ισχνός 2 3 4 5 6 Μυώδης

•Εκτο ορφία Βαρύς 2 3 4 5 6 Ελαφρύς

Η μελέτη του εύρους των ανθρώπινων φυσικών διαστάσεων

Πληροφορία πολύτιμη για τον καθορισμό των κατάλληλων

διαστάσεων του περιβάλλοντος χώρου και υλικών εργασίας

Τρία κριτήρια προκαθορίζονται για τη χρήση ανθρωπομετρικών στοιχείων

Συλλογή πληροφοριών για τις <σημαντικές> σωματικές

διαστάσεις
Ορισμός του πληθυσμού για τον οποίο σχεδιάζεται η
μέτρηση
Ορισμός της φιλοσοφίας του σχεδιασμού ( αφορά άτομο,
εργατικό δυναμικό, ακραία ποσοστά πληθυσμού )
 Οι διαστάσεις του σώματος
ή τμημάτων του
οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο
στην ολοκλήρωση της εργασίας

Ο σχεδιαστής πρέπει να ορίσει

το φύλο και τη φυλή των ατόμων
τα οποία πρόκειται να μετρηθούν
 Ένα άτομο – μια εργασία
ένα εργαλείο Πληθυσμός

Konz 1987
Σχεδιάστε ώστε η μικροκαμωμένη
γυναίκα να φτάνει
και ο μεγάλος άνδρας να βολεύεται
Με δεδομένο το φύλο και τη φυλή
σημειώνονται οι διαστάσεις οι οποίες
εμφανίζουν
φυσιολογική καμπύλη κατανομής των
χαρακτηριστικών
στο δείγμα
Παραγωγή και Δαπάνη ενέργειας κατά την εργασία
Άνδρες ΒΜΡ = (9,99 Χ ΣΒ) + (6,25 Χ ύψος) –(5 Χ ηλικία)

Γυναίκες ΒΜΡ = (9,99 Χ ΣΒ) + (6,25 Χ ύψος) –(5 Χ ηλικία) - 161

“Metabolic Equivalent of Task”
 Είδος δραστηριότητας
Διάρκεια
Σωματική διάπλαση του ατόμου
Εμπειρία του ατόμου
+
Καιρικές συνθήκες
Επίπεδο δυσκολίας

Η ένταση της προσπάθειας συγκρίνεται με τον ΜΕΤ:

ΜΕΤ = μεταβολικός ρυθμός στην ηρεμία ≈ 3.5 ml O2—kg−1—min−1

ή
 Φυσικά χαρακτηριστικά
άμεση αλληλεπίδραση εργαζόμενου και χώρου εργασίας

Στάση του σώματος

Δυνάμεις
Ταχύτητα/επιτάχυνση
Επανάληψη
Χρόνος ανάνηψης
Βαριά δυναμική προσπάθεια
Απότομες ή επαναλαμβανόμενες δονήσεις
 Χαρακτηριστικά περιβάλλοντος

Πίεση προερχόμενη από τη ζέστη

Πίεση προερχόμενη από το κρύο
Ολοκληρωτική δόνηση του σώματος
Υπερβολικός/λιγοστός φωτισμός

Δύο κατηγορίες «εργονομικών» τραυμάτων..

Συσσωρευτικά τραυματικά σύνδρομα (Cumulative Trauma
Disorders - CTD’s) – από συνεχή έκθεση σε καταπόνηση…

τραβήγματα/ρήξεις – στιγμιαία (από κάποιο βίαιο

γεγονός)...
Συσσωρευτικά τραυματικά σύνδρομα
Κακώσεις μαλακών ιστών οφειλόμενες σε παρατεταμένη έκθεση σε
πολλαπλούς εργονομικούς παράγοντες κινδύνου
Τυπικά αναπτύσσονται σε μικρές περιοχές του σώματος (π.χ. δάκτυλα,
καρπό, αγκώνα, αυχένα)

Παραδείγματα:
Τενοντοπάθειες:
Φλεγμονή του τένοντα ή του ελύτρου του, οφειλόμενη στην
επαναλαμβανόμενη τριβή πάνω στους συνδέσμους, τα οστά κ.α.
Έξω επικονδυλίτιδα του αγκώνα (tennis elbow)
Παθήσεις νεύρων:
Συμπίεση νεύρων από επαναλαμβανόμενη ή στατική επίμονη
έκθεσή τους σε κοφτερές επιφάνειες, οστά, συνδέσμους και/ή
τένοντες.. (Carpal tunnel syndrome)
Νευροαγγειακές παθήσεις:
Συμπίεση αιμοφόρων αγγείων και/ή νεύρων, από
επαναλαμβανόμενη έκθεση σε δόνηση ή ψυχρές θερμοκρασίες
Raynaud’s phenomenon (white finger syndrome)

Τραβήγματα & ρήξεις

Τραύμα στο συνδετικό ιστό οφειλόμενο
σε ένα μοναδικό έντονο γεγονός :
ανύψωση βαρέως αντικειμένου με
λάθος στάση…
Συνήθως σε μεγάλα τμήματα του
σώματος (π.χ. μέση, πόδια, ώμοι κ.α.)
Ο κίνδυνος τραυματισμού αυξάνεται με
την παρουσία πολλαπλών επικίνδυνων
παραγόντων
Προληπτική αναφορά:
Αναφέρετε τους ύποπτους εργονομικούς
παράγοντες κινδύνου, στον προϊστάμενό
σας και στην επιτροπή ασφαλείας..
Έγκαιρη διαδικασία αναφοράς :
Αναφέρετε πόνο ή τυχόν δυσανεξεία
σχετιζόμενη με την εργασία σας στον
προϊστάμενο και στις υπηρεσίες
επαγγελματικής υγιεινής
Πλεονεκτήματα της έγκαιρης αναφοράς :
Οδηγεί στην πρώϊμη φροντίδα και
γρηγορότερη ίαση, αποτρέποντας τα χρόνια
προβλήματα
Οδηγεί σε γρηγορότερη αναγνώριση της
αιτίας του κακού της κάκωσης
Θα δρομολογήσει μία εργονομική
αξιολόγηση από το εκπαιδευμένο
προσωπικό

ΑΤΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
1. Σύνδρομο αυχένα- ώμου
2. Δισκοπάθεια, οσφυαλγία και ισχιαλγία
3. Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
4. Τενοντίτιδα σε συγκεκριμένες περιοχές ( π.χ. ώμος,
αχίλλειος τένοντας, γόνατο κλπ)
5. Κεφαλαλγίες
6. Τραυματισμοί μαλακών μορίων, οστών
7. Προβλήματα όρασης, τα οποία επίσης μπορούν να
προκαλέσουν κεφαλαλγία
8. Αναπνευστικά προβλήματα, σε συνδυασμό με
ορισμένα είδη αλλεργίας
9. Κυκλοφορικά προβλήματα, κυρίως λόγω της
ορθοστασίας
10. Προβλήματα ΣΣ, Κύφωση, σκολίωση
 Η ανάλυση της ασφάλειας μίας εργασίας
μπορεί να αποτελέσει ικανή τεχνική
αναγνώρισης των επικίνδυνων
καταστάσεων και πράξεων

Αναγνωρίζει τους φυσικούς κινδύνους στο περιβάλλον εργασίας

και καθορίζει τον τρόπο αντιμετώπισής τους
Αποκαλύπτει τις επικίνδυνες κινήσεις, στάσεις, δραστηριότητες ή
πρακτικές του τρόπου εργασίας
Διδάσκει τους προϊστάμενους και τους εργαζόμενους πώς να
παράγουν με ασφάλεια
Καθορίζει το αίτιο ενός ατυχήματος μετά την εμφάνισή του
Βελτιώνει την αποτελεσματικότητα αναγνωρίζοντας τις λάθος
διαδικασίες
Αυξάνει την συμμετοχή του εργαζόμενου στη διαδικασία
ασφάλειας
Ενθαρρύνει την επικοινωνία μεταξύ της εργοδοσίας και των
εργαζόμενων
Συνεισφέρει στην παραγωγικότητα μειώνοντας τις αρνητικές
παραμέτρους
Λάθος ???

Κάμψη &
στροφή
κορμού
7 / 10 / 15 Kg

7 / 10 / 15 Kg
15 / 20 / 25 Kg

15 / 20 / 25 Kg
 Πολύ ψηλά

Πολύ χαμηλά

ΚΙΝΗΣΕΙΣ
ΤΗΣ ΑΜΣΣ
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει νέα
επαγγέλματα τα οποία απαιτούν δεξιότητες χειρισιμού
ηλεκτρονικών συσκευών. Οι χειρονακτικές εργασίες
έχουν δώσει τη θέση τους σε επαγγέλματα τα οποία
προσφέρουν κυρίως υπηρεσίες μέσω της χρήσης
ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής
επιβάλλει μια καθιστική εργασία με επαναλαμβανόμενα
πρότυπα κίνησης και επίμονες θέσεις στάσης.

Η σύγχρονη αγορά εργασίας επιτάσσει εκτεταμένα ωράρια με

ακαθόριστα διαλλείματα και έχει ως αποτέλεσμα αρνητικές
επιδράσεις στην υγεία του εργαζομένου σε ψυχικό, νοητικό και
σωματικό επίπεδο. Έτσι και η εργασία μπροστά στον η/υ σε
συνδυασμό με το εργασιακό περιβάλλον και το ωράριο εργασίας
μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις.
Η σωστή θέση στον υπολογιστή είναι μια από τις
βασικότερες θέσεις που πρέπει να διατηρούνται κατά
τη διάρκεια της παραμονή στο γραφείο.
Το μυοσκελετικό σύστημα πρέπει να παραμένει ακέραιο
κατά την ώρα που μένει στατικό στο γραφείο.
Η λανθασμένη στάση στον υπολογιστή είναι υπεύθυνη για
πολλές δυσλειτουργίες της σπονδυλικής στήλης και όχι
μόνο.
Επιπλέον οι άνθρωποι που διατηρούν τη λανθασμένη
στάση , είναι πιο ευάλωτοι στους τραυματισμούς λόγω
εξασθένισης του μυοσκελετικού τους συστήματος.

Παθήσεις που σχετίζονται με τη λανθασμένη θέση

εργασίας στο γραφείο:
Αυχεναλγία-αυχενικό
σύνδρομο
Προβολή αυχενικής μοίρας
προς τα μπροστά
Πονοκέφαλο
Κυφωτικό πρότυπο
Προβολή ώμων
προς τα μπροστά Πρόσθια προβολή
ΑΜΣΣ
Οσφυαλγία-ισχιαλγία
Βράχυνση θωρακικών μυών.
Κύφωση ΘΜΣΣ
 ΜΕΓΑΛΗ
ΚΑΜΨΗ ΑΜΣΣ

ΙΣΧΑΙΜΙΑ
ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΙΔΙΟΙ ?????

ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΧΩΡΟΥ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΙΔΙΕΣ

Η πλάτη ίσια, ισχία στο πίσω μέρος του καθίσματος

Αυτιά – ώμοι – ισχία, σε μία ευθεία
ΟΜΣΣ να υποστηρίζεται
Τα σημεία στήριξης των χεριών στο κατάλληλο
ύψος
 Τα ισχία ψηλότερα από τα γόνατα
Γόνατα και ποδοκνημικές σε κατάλληλη κάμψη
Το κάθισμα να τελειώνει περίπου 6 – 8 πρίν
τα γόνατα
Το πεδίο ελεύθερο μπροστά από τα πόδια /
κάτω από το πληκτρολόγιο / μπροστά από το
γραφείο και κάτω από αυτό.

Το προτιμότερο θα ήταν οι καρέκλες των οποίων η πλάτη είναι

ευθειασμένη να αντικατασταθούν με νέες που θα έχουν την
καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης.
Ωστόσο αν αυτό δεν είναι εφικτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί
κάποιο βοήθημα που να φέρει την σ.σ στην εργονομική
θέση ή και ακόμη ένα μαξιλάρι ή πετσέτα.
Σε μερικούς εργαζόμενους τα πόδια δεν
εφάπτονταν στο πάτωμα λόγω χαμηλότερου
ύψους. Σε αυτή την περίπτωση προτείνουμε χρήση
υποποδίου ώστε να έρθουν οι ποδοκνημικές σε
κατάλληλη θέση.
Οι βραχίονες στη μέση γραμμή του κορμού
Οι καρποί χαμηλότερα από τους αγκώνες
Πήχης – καρπός – χέρι σε ευθεία γραμμή
Οι αγκώνες κοντά στο σώμα
Ποντίκι και πληκτρολόγιο στην ίδια απόσταση και
ύψος

Ένα από τα βασικά ερωτήματα που μας

απασχολούν, είναι πόσες ώρες μπορεί
κάποιος, χωρίς κίνδυνο για την υγεία του, να
κάθεται και να εργάζεται μπροστά από την
οθόνη του υπολογιστή;
Κατάλληλη απόσταση της οθόνης
Το ύψος των ματιών σε ευθεία με το άνω χείλος της
οθόνης
Τα κείμενα ευθυγραμμισμένα με την οθόνη
Η οθόνη ελεύθερη από αντανακλάσεις, καθαρή και
ευκρινής

Ανετη θερμοκρασία
Εναλλακτικές θέσεις
Κατάλληλος φωτισμός
Επαρκής αερισμός
Συχνά διαλείμματα και τουαλέτα
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΣΩΣΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΩΣΤΗΣ ΚΑΘΙΣΤΗΣ ΘΕΣΗΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΩΣΤΗΣ ΟΡΘΙΑΣ ΘΕΣΗΣ
ΕΥΘΕΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΣ
ΜΙΚΡΗ ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ
ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΥΟ ΠΟΔΙΑ

ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΤΡΟΦΙΚΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΩΣΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΑΝΥΨΩΣΗΣ

Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ, ΟΣΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΝΑ

ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑΛΛΑΞ ΣΕ ΚΑΘΙΣΤΗ ΚΑΙ ΟΡΘΙΑ ΘΕΣΗ…

ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ ΜΟΝΟ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΠΛΕΥΡΑΣ ΤΟΥ

ΣΩΜΑΤΟΣ

ΝΑ ΜΗΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΠΟΝΩΝΤΑΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥΣ

ΙΔΙΟΥΣ ΜΥΕΣ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΦΟΡΤΙΑ

ΤΑ ΒΑΡΗ ΝΑ ΣΗΚΩΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΜΕ ΣΩΣΤΟ ΤΡΟΠΟ

ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΑΙ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΥΓΡΩΝ ΚΑΘ' ΟΛΗ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ

ΤΟΥΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥΣ ΜΗΝΕΣ

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

1. Ανάρροπη θέση και ποδόλουτρα για τη

χαλάρωση και καλύτερη κυκλοφορία των κάτω
άκρων
2. Θερμό λουτρό στις περιοχές με έντονη σύσπαση
(π.χ. αυχένας), με την προϋπόθεση να μην
υπάρχουν άλλα συνοδά προβλήματα
3. Αυτοδιατάσεις
4. Ξεκούραση των καταπονεμένων περιοχών
6. Σωστή θέση κατά τον ύπνο (πλάγια ή ύπτια
θέση, απαγορεύεται η πρηνή) και χρήση
κατάλληλου στρώματος και μαξιλαριού.
 Όταν το μέσο νεύρο παγιδεύεται μέσα στον καρπιαίο σωλήνα
εξαιτίας της μείωσης του λειτουργικού χώρου, μπορεί να
προκύψουν διάφορα ευδιάκριτα συμπτώματα. Το σύνολο του
αριθμού των σημείων και συμπτωμάτων αναφέρεται ως
"σύνδρομο" και όταν παρουσιάζονται ενδεικτικά συμπτώματα
που δηλώνουν παγίδευση του μέσου νεύρου στον καρπιαίο
σωλήνα, η κατάσταση που παρουσιάζεται αναφέρεται ως
"σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα" (ΣΚΣ).

Το μέσο νεύρο (και διακλαδώσεις του) παρέχουν ταυτόχρονα και

αισθητική και κινητική νεύρωση στο χέρι. Καταστροφή του μέσου
νεύρου, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα απώλεια αίσθησης και μυϊκή
ατροφία, που οδηγεί τον εργαζόμενο σε νόσο και σημαντική
ανησυχία.

Επομένως η αναγνώριση, η αξιολόγηση και ο έλεγχος του

"επαγγελματικού" συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα (ΣΚΣ) βρίσκεται
στη δικαιοδοσία του επαγγελματία Βιομηχανικού Υγιεινιστή.
 Γραφομηχανή Υφαντές Υπάλληλοι
Ταχυδρομείου

πακετάρισμα μουσικοί ξήρανση χόρτου

σερβιτόρες κατασκευαστές πακετάρισμα

μετάλλων φρούτων

νοικοκυριό εργάτες παραγωγής ταπετσάρισμα

κρέατος

εργάτες ελαστικών κηπουροί συναρμολόγηση

αυτοκινήτων αεροσκαφών

κόψιμο-ράψιμο συναρμολόγηση συναρμολόγηση

υφάσματος αυτοκινήτων ηλεκτρονικών

εργάτες δεμάτων επιθεώρηση εργάτης

Η κίνηση του χεριού έναντι της αντίστασης
Μετάδοση των δονήσεων από το εργαλείο στο χέρι
Παρατεινόμενη υπερβολική συγκράτηση του εργαλείου
Αδέξια τοποθέτηση του χεριού κατά την χρήση εργαλείου
Επαναλαμβανόμενη κίνηση του χεριού και των δαχτύλων
Ανεπαρκής σχεδίαση των εργαλείων χειρός

Επιδρώντας σε κάθε έναν από αυτούς, ο κίνδυνος του ΣΚΣ

μπορεί να μειωθεί ή να εξαφανιστεί.
 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

EMΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ

ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΩΝΙΑΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΩΝΙΑΚΗ

ΘΕΣΗ ΘΕΣΗ
ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΥΝΑΜΗ ΡΟΠΗ
ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ

ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥ

ΧΑΡΑΚΤ/ΚΑ ΧΑΡΑΚΤ/ΚΑ ΕΚΔΗΛΩΝΟΝΤΑΙ

Σύστημα Εξωτερικές Δυνάμεις

Χαρακτ/κα Αδράνειας
αναφοράς
Εσωτερικές Δυνάμεις

Χαρακτ/κα Χώρου
Χαρακτ/κα
Δύναμης Αλληλεπίδραση

Χαρακτ/κα Χρόνου Εξωτερικών/Εσωτερικών

Χαρακτ/κα Ενέργειας
Χαρ/κα Χώρου/Χρόνου
 ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Κινηματική και Κινητική

ανάλυση – 3D

Αδρανιακά συστήματα IMU και εφαρμογές κινηματικής ανάλυσης

 Το ηλεκτρομυογράφημα είναι μία πειραματική τεχνική που
έχει σχέση με την ανάπτυξη (εξέλιξη), καταγραφή και
ανάλυση των μυοηλεκτρικών σημάτων, τα οποία
διαμορφώνονται από φυσιολογικές παραμέτρους στην
επιφάνεια της μεμβράνης της μυϊκής ίνας.
 Νευρολογικό ΗΜΓ: Η μυϊκή απάντηση στον εξωτερικό
ηλεκτρικό ερεθισμό αναλύεται όντας ο μυς σε στατική
κατάσταση.
 Κινησιολογικό ΗΜΓ: Η μελέτη της νευρομυϊκής
δραστηριοποίησης μυών σε κατάσταση εργασίας,
λειτουργικών κινήσεων και προπόνησης.

 Το κινησιολογικό ΗΜΓ έχει καθιερωθεί ως ένα εργαλείο

εκτίμησης για έρευνα, φυσικοθεραπεία και αποκατάσταση,
προπόνηση και αλληλοεπίδραση του ανθρώπινου σώματος
με τα βιομηχανικά προϊόντα και τις συνθήκες εργασίας
Ιατρική Έρευνα Αποκατάσταση
•Ορθοπεδική •Μεταχειρουργική/Ατύχημα
•Χειρουργική •Νευρολογική αποκατάσταση
•Λειτουργική Νευρολογία •Φυσικοθεραπεία
•Ανάλυση στάσης και κίνησης •Θεραπεία ενεργής εκγύμνασης

Εργονομία Αθλητική Επιστήμη

•Ανάλυση απαιτήσεων •Βιολογική μηχανική
•Προφύλαξη από κίνδυνο •Ανάλυση κίνησης
•Εργονομικός σχεδιασμός •Εκγύμναση μυϊκής δύναμης
•Πιστοποίηση προϊόντος •Αθλητική αποκατάσταση

✓ Επιτρέπει τον άμεσο έλεγχο του μυός

✓ Επιτρέπει την μέτρηση της μυϊκής απόδοσης
✓ Βοηθάει στην επιλογή αποφάσεων πριν/μετά το
χειρουργείο
✓ Τεκμηριώνει την θεραπεία και την άθληση
✓ Βοηθάει τον ασθενή να ασκήσει σωστά τους μύες του
✓ Επιτρέπει την ανάλυση και την σωστή εκμετάλλευση
των αθλητικών δραστηριοτήτων
✓ Ανιχνεύει τις μυϊκές απαντήσεις στις εργονομικές
μελέτες
 Είναι η μικρότερη λειτουργική
μονάδα για την ερμηνεία του
νευρικού ελέγχου της μυϊκής
σύσπασης.
 Ορίζεται και αποτελείται από το
κυτταρικό σώμα και τους
δενδρίτες ενός κινητικού
νευρώνα, τις διακλαδώσεις του
νευράξονα, και τις μυϊκές ίνες
που νευρώνει.
 Ο όρος μονάδα σκιαγραφεί την
συμπεριφορά των μυϊκών ινών
ενός κινητικού νευρώνα
λειτουργώντας ως μία,
βρισκόμενες κάτω από τον
νευρικό ερεθισμό.
 Τύποι
Κινητικές Μονάδες
Μ. Ινών

Ι ΙΙa ΙΙb

Μηκο-δυναμική σχέση
Καμπύλη Ροπής

14

➢ Το φαινόμενο της διεγερσιμότητας της μυϊκής μεμβράνης εξηγείται από το

μοντέλο της ημιπερατής μεμβράνης του σχήματος
➢ Η ισορροπία των ιόντων Na+/Κ+ μεταξύ του ενδοκυττάριου και εξωκυττάριου
χώρου δημιουργεί ένα δυναμικό ηρεμίας (-80,-90 mv)
➢ Διέγερση α-κινητικού νευρώνα Μεταφορά διέγερσης

Λειτουργία αντλίας ιόντων Εισροή ιόντων Na+ στον

Εισροή ιόντων Na+ στον εξωκυττάριο ενδοκυττάριο χώρο
χώρο (+30 -80 mv) (-80 +30 mv)
Φάση επαναπόλωσης Φάση εκπόλωσης
➢ Με την εισροή ιόντων Na+ δημιουργείται ένα ηλεκτρικό μονοπολικό
“ξέσπασμα” (-80 +30 mv): Δυναμικό ενέργειας
➢ Το δυναμικό ενέργειας μεταδίδεται κατά μήκος των μυϊκών ινών αλλά
και μέσα στην μυϊκή ίνα
➢ Η διέγερση προκαλεί έκκριση ιόντων Ca+ στον ενδοκυττάριο χώρο και
αυτή με την σειρά της προκαλεί βράχυνση των συσταλτών στοιχείων
των μυών. Αυτό είναι ένα συνεχόμενο αλυσιδωτό μοντέλο διέγερσης
και σύσπασης.

 Το ΗΜΓ βασίζεται στο δυναμικό ενέργειας της μεμβράνης της μυϊκής

ίνας που είναι αποτέλεσμα του κύκλου εκπόλωσης / επαναπόλωσης.
 Η έκταση της ζώνης εκπόλωσης είναι 1-3 mm. Μετά την αρχική
διέγερση η ζώνη αυτή μεταδίδεται κατά μήκος της μυϊκής ίνας με
ταχύτητα 2-6 m/sec και περνά στο μέρος του ηλεκτροδίου.
 Χαρακτηριστική διπολική διαμόρφωση ηλεκτροδίων και μία διαφορική
διερεύνηση (ενίσχυση) χρησιμοποιούνται για τις μετρήσεις των κινησιολογικών
ΗΜΓ
 Εξαρτώμενο από την απόσταση μεταξύ των δύο ηλεκτροδίων, το δίπολο
δημιουργεί μία διαφορά δυναμικού.
 Το μοντέλο του σχήματος εξηγεί το πώς το μονοπολικό δυναμικό ενέργειας
δημιουργεί ένα δίπολο σήμα μέσα σε αυτή την διαφορική διαδικασία
 Το ζευγάρι των ηλεκτροδίων καταγράφει το μέγεθος όλων των μυϊκών ινών της
κινητικής μονάδας
 Χαρακτηριστικά συνοψίζονται σε ένα τριφασικό δυναμικό ενέργειας κινητικής
μονάδας (MUAP-2) το οποίο διαφέρει στην μορφή και το μέγεθος ανάλογα με
τον γεωμετρικό προσανατολισμό των ινών σε σχέση με την περιοχή των
ηλεκτροδίων.

Ανόρθωση του MUAP

 Στις κινησιολογικές
μελέτες, το δυναμικό
ενέργειας της κινητικής
μονάδας όλων των
ενεργών κινητικών
ομάδων είναι ηλεκτρικά
ανορθωμένο και
παρατηρείται ως ένα
δίπολο σήμα με
συμμετρική κατανομή
 Είναι οι δύο σημαντικότεροι
μηχανισμοί που επηρεάζουν
το μέγεθος και την
πυκνότητα του
παρατηρηθέντος σήματος.
 Είναι οι κύριες στρατηγικές
ελέγχου για να ρυθμίσουν
την διαδικασία συστολής και
να διαμορφώσουν την
παραγωγή δύναμης του
μυός.

 Ένα αφιλτράριστο και χωρίς επεξεργασία σήμα που ανιχνεύει την

ανόρθωση του MUAP, ονομάζεται ακατέργαστο ΗΜΓ σήμα.
 Όταν ο μυς είναι χαλαρός μπορούμε να διακρίνουμε την βασική γραμμή
του ΗΜΓ.
 Ο ακατέργαστος θόρυβος των βασικών γραμμών εξαρτάται από
πολλούς παράγοντες: την ποιότητα του ενισχυτή, τον θόρυβο του
περιβάλλοντος, και την ποιότητα της δεδομένης κατάστασης
ανίχνευσης.
 Η έρευνα για την ποιότητα των βασικών ΗΜΓ γραμμών, είναι ένα πολύ
σημαντικό σημείο ελέγχου κάθε μέτρησης
 Ο υγιής χαλαρωμένος μυς δεν παρουσιάζει καμία σημαντική ΗΜΓ
δραστηριότητα λόγω έλλειψης των δυνατοτήτων αποπόλωσης και
δράσης
 Χαρακτηριστικά των ιστών
Η ηλεκτρική αγωγιμότητα διαφέρει στους διάφορους τύπους ιστών
(φυσιολογικές αλλαγές, θερμοκρασία). Οι συνθήκες αλλάζουν από άτομο
σε άτομο.

 Φυσιολογικές αντεγκλήσεις
Γειτονικοί μύες μπορεί να παρεμβάλλουν το σήμα τους στον προς έλεγχο
μυ. Οι αντεγκλήσεις αυτές δεν ξεπερνούν το 10-15% του ολικού σήματος.
Ηλεκτρομυογραφικές ακίδες μπορεί να παρεμβληθούν στην ΗΜΓ
καταγραφή ιδιαίτερα όταν αυτή γίνεται στον άνω κορμό – ωμική ζώνη.

 Αλλαγές στην γεωμετρία μεταξύ μυός και περιοχής ηλεκτροδίων

Οποιαδήποτε αλλαγή της απόστασης μεταξύ της προέλευσης του
σήματος (παραγωγή) και της περιοχής ανίχνευσης θα αλλάξουν την
ανάγνωση του ΗΜΓ. Είναι ένα σημαντικό πρόβλημα όλων των
δυναμικών μελετών μετακίνησης και μπορεί επίσης να προκληθεί και
από την εξωτερική πίεση.

 Εξωτερικοί θόρυβοι
Ειδική προσοχή απαιτείται στα πολύ θορυβώδη ηλεκτρικά
περιβάλλοντα τα οποία τις περισσότερες φορές δημιουργούν δυνατά
βουητά παραγόμενα από την κακή γείωση άλλων ηλεκτρικών
εξωτερικών συσκευών.

 Ηλεκτρόδια και Ενισχυτές

Η επιλογή/ποιότητα των ηλεκτροδίων και των εσωτερικών ενισχυτών
μπορεί να προσθέσουν, εάν παράγουν επιπλέον θόρυβο, το
περιεχόμενο σημάτων στην βασική γραμμή ΗΜΓ.
 Η ποιότητα της μέτρησης του ΗΜΓ εξαρτάται από την κατάλληλη
προετοιμασία του δέρματος και την σωστή τοποθέτηση των
ηλεκτροδίων
 Η κύρια στρατηγική της προετοιμασίας του δέρματος έχει ως στόχο την
σταθερή επαφή του ηλεκτροδίου και την χαμηλή σύνθετη αντίσταση
του δέρματος
 Οι περισσότεροι σύγχρονοι ΗΜΓ ενισχυτές είναι σχεδιασμένοι για
σύνθετη αντίσταση δέρματος μεταξύ 5-50 KOhm
Διαδικασίες
 Αφαίρεση των τριχών: είναι αναγκαία για την καλύτερη επαφή των
ηλεκτροδίων
 Καθαρισμός δέρματος:
 Με ειδικές λειαντικές κρέμες που αφαιρούν τα νεκρά κύτταρα
 Με ένα πολύ λεπτό/μαλακό γυαλόχαρτο: με ελεγχόμενη πίεση, 3-4
φορές είναι αρκετές
 Με οινόπνευμα χρησιμοποιώντας μία υφασμάτινη πετσέτα

 Τα ηλεκτρόδια αυτά λόγω των

χαρακτηριστικών τους χρησιμοποιούνται
στις κινησιολογικές μελέτες
 Έχουν εύκολο και γρήγορο χειρισμό
 Μπορούν να ανιχνεύσουν μόνο μύες
επιφάνειες
 Η διάμετρος τους πρέπει να είναι 1 cm ή
μικρότερη
 Η επιλογή ενός τύπου ηλεκτροδίων
εξαρτάται έντονα από την δεδομένη
έρευνα και κατάσταση. Ένας τύπος
ηλεκτροδίου δεν μπορεί να καλύψει όλες
τις πιθανές απαιτήσεις
 Λόγω των μετακινήσεων των μυών στις κινησιολογικές μελέτες είναι
σωστό να χρησιμοποιούνται λεπτά, εύκαμπτα ηλεκτρόδια λεπτών
καλωδίων μέσα στα βαθύτερα στρώματα των μυών

➢ Τα αποστειρωμένα, ταξινομημένα κατά ζεύγος ή μονά καλώδια γάντζων

εισέρχονται από τις κοίλες βελόνες και ο κατάλληλος εντοπισμός τους
γίνεται από την απεικόνιση των υπερήχων

 Τα υγρά gel ηλεκτρόδια έχουν την καλύτερη εφαρμογή στο δέρμα

 Χρησιμοποιείστε μικρά ηλεκτρόδια για να αυξήσετε την αποτελεσματικότητα
των μετρήσεων
 Όσο μικρότερο το ηλεκτρόδιο (ενεργή περιοχή ανίχνευσης), τόσο υψηλότερες
οι τιμές σύνθετης αντίστασης
 Επιλέξτε την πιο μικρή απόσταση μεταξύ των ηλεκτροδίων για να αυξήσετε την
επιλεκτικότητα
 Η πιο κατάλληλη απόσταση μεταξύ των ηλεκτροδίων είναι 2 cm
 Εφαρμόστε τα ηλεκτρόδια παράλληλα στην κατεύθυνση των μυϊκών ινών
 Επιλέξτε το κύριο μέρος της μυϊκής ατράκτου για καλύτερη επιλεκτικότητα
 Αποφύγετε τις περιοχές κινητικών σημείων
 Προσέξτε τα ηλεκτρόδια να βρίσκονται στην ενεργή περιοχή του μυός κατά την
διάρκεια της μυϊκής βράχυνσης
 Χρησιμοποιήστε ένα σύστημα χαρτογράφησης και μέτρησης αποστάσεων
μεταξύ των ηλεκτροδίων και συμβουλευτείτε τα ανατομικά σημεία
 Χρησιμοποιείστε ηλεκτρόδια με αποκεντρωμένη σύνδεση καλωδίων εάν
αναμένετε αυξανόμενη πίεση στα ηλεκτρόδια
Περιοχές Κινητικών Σημείων
 Ερευνητές συστήνουν να μην τοποθετούνται ηλεκτρόδια στις περιοχές
κινητικών σημείων λόγω της μεγάλης αστάθειας των σημάτων στα
σημεία αυτά
Σχετική Κινητικότητα της Μυϊκής Ατράκτου
➢ Είναι αρκετά σημαντική η τοποθέτηση του ζεύγους των ηλεκτροδίων σε
ένα κεντρικό σημείο της μυϊκής ατράκτου έχοντας υπόψη την πιθανή
μετακίνηση του μυός κατά την διάρκεια της κίνησης

➢ Ο δικέφαλος βραχιόνιος είναι μυς που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή

➢ Προσοχή απαιτείται ακόμα όταν το δέρμα βραχύνεται ή επιμηκύνεται
➢ Ο χάρτης αυτός δείχνει
μία επιλογή μυών που
είναι χαρακτηριστική στις
κινησιολογικές μελέτες
 εργασία
Η συνθετότητα της παραγωγής έργου..!!

• Γρήγορα και δυναμικά

• Με χάρη & συντονισμό
• Με αντοχή για πολλές ώρες
Και είναι εξαρτημένο από την δυνατότητα παραγωγής ενέργειας

• Ταχείες κινήσεις – διαρκούν μερικά δευτερόλεπτα

• Μειωμένης ταχύτητας – διαρκούν μερικά λεπτά
• Μειωμένης έντασης (50%)- Διαρκούν μερικές ώρες
Το σώμα χρησιμοποιεί διαφορετικά ενεργειακά συστήματα για
κάθε δραστηριότητα
 Η ενέργεια στο ανθρώπινο σώμα προέρχεται από
την αποδόμηση συστατικών όπως υδατάνθρακες,
πρωτεΐνες και λίπη
Τροφή = Ενέργεια (ATP)

 Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της αποδόμησης είναι

η παραγωγή ενέργειας σε μορφή Τριφωσφορικής
Αδενοσίνης (ATP)

 Οι δυο κύριοι τρόποι με τους οποίους το σώμα μετατρέπει

θρεπτικά συστατικά σε ενέργεια είναι:
 Αερόβιος μεταβολισμός (με οξυγόνο)
 Αναερόβιος μεταβολισμός (χωρίς οξυγόνο)
 Υπάρχουν 3 Ενεργειακά Συστήματα που ενεργούν για να
παρέχουν το απαιτούμενο καύσιμο για την εργασία και την
άσκηση, με την ένταση και διάρκεια να καθορίζουν ποια
μέθοδος θα ενεργήσει και πότε…

1) Σύστημα ATP-PC (Αναερόβιο, χωρίς οξυγόνο)

2) Αναερόβια Γλυκόλυση (Αναερόβιο, χωρίς οξυγόνο)

3) Αερόβιο (Με οξυγόνο)

Επικρατούντες μηχανισμοί απόδοσης της
ενέργειας….

•ATP (2-3 seconds)

•ATP-CP Energy System (8-10 seconds)
•Anaerobic Energy System (2-3 minutes)
•Aerobic Energy System (3 minutes +)

• Χωρίς Οξυγόνο = Δραστηριότητες που απαιτούν μεγάλη έκρηξη

ενέργειας για μικρό χρονικό διάστημα
• Αναερόβια Γλυκόλυση = Παραγωγή ΑΤΡ από υδατάνθρακες χωρίς
οξυγόνο (διάσπαση της γλυκόζης)

•Εφόσον η γλυκόζη είναι αποθηκευμένη στους μυς & το συκώτι, είναι γρήγορα
διαθέσιμο
•Αυτό το σύστημα διαθέτει ΑΤΡ όταν το σύστημα ATP-CP εξαντλείται…
•Το σύστημα ATP-CP διαρκεί για μερικά δευτερόλεπτα, ενώ το Αναερόβιο
Ενεργειακό Σύστημα επιτρέπει 2-3 λεπτά έργου
1. Αυτή η διαδικασία παραγωγής ΑΤΡ δεν είναι όσο γρήγορη όσο της ATP-
CP, οδηγώντας σε βραδύτερη μυϊκή σύσπαση
2. Σε απουσία οξυγόνου, το τελικό προϊόν της γλυκόλυσης είναι το
Γαλακτικό οξύ, που προκαλεί κόπωση στους μυς.
3. Η Αναερόβια Γλυκόλυση είναι λιγότερο αποδοτική στην παραγωγή ΑΤΡ
από την Αερόβια Γλυκόλυση, ΑΛΛΑ είναι απαραίτητη για μεγάλες
εκρήξεις ενέργειας που διαρκούν λίγα λεπτά
 0 sec 4 sec 10 sec 1.5 min 3 min +

δύναμη – ισχύς:
άρση βαρών, σφαίρα, golf swing

Παρατεταμένη ισχύς:
sprints, fast breaks, football

Αναερόβια ισχύς – αντοχή:

200-400 m dash, 100 m swim

Αερόβια ισχύς:
πάνω από 800 m run

άμεσα/βραχέα αερόβια-οξειδωτικά
μη-οξειδωτικά συστήματα συστήματα

…το ATP αποθηκεύεται στους μυς & ήπαρ

για “Γρήγορη Ενέργεια”

• Νευρικά ερεθίσματα, ενεργοποιούν τη διάσπαση του

ATP σε ADP

• ADP = Adenosine Diphosphate & 1 Phosphate

• Το σπάσιμο του φωσφορικού δεσμού= ενέργεια για

έργο…
α. Adenosine Triphosphate (ATP)

Adenosine P
P
P

β. η διάσπαση του ATP:

Adenosine P
P P
ενέργεια
Ενέργεια για κυτταρική λειτουργία

ATP = ADP + ενέργεια για βιολογικό έργο + P

(ADP = Adenosine Diphosphate)

Για παρατεταμένες συστολές…το ATP θα πρέπει να

ΑΝΑΔΟΜΗΘΕΙ…
Αυτό γίνεται από το διαχωρισμό της ΦωσφοΚρεατίνης, CP
(Creatine Phosphate μία πηγή υψηλής ενέργειας, αυτόματα)

Όταν χρησιμοποιείται το ATP – ανασυντίθεται

καθ’όσον υπάρχει CP
Η ενέργεια που απελευθερώνεται από τη διάσπαση της CP,
επανασυνδέει το ADP & P..
α. Creatine Phosphate (CP)

Creatine
Δεσμός υψηλης P
ενέργειας

β. CP = Creatine + ενέργεια για ανασύνθεση του ATP + P

Creatine P

ενέργεια

γ. ADP + ενέργεια από CP + P = ATP)

Adenosine P
P
P

ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ !!
μόνο μικρές ποσότητες ATP αποθηκεύονται = μόνο για
2-3 sec. ενέργειας

ATP-CP = 8-10 sec Ενέργειας………..

…η χρησιμότητα δεν βασίζεται στην ΠΟΣΟΤΗΤΑ ενέργειας,

αλλά στη δυνατότητα για ΓΡΗΓΟΡΕΣ & ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ
κινήσεις…

Για μεγαλύτερες περιόδους έργου = θα πρέπει να

αξιοποιηθούν τα συστήματα Αερόβιας & Αναερόβιας
ενέργειας
 Όσο το Γλυκογόνο αποθηκεύεται στους μυς και το
ήπαρ, είναι διαθέσιμο άμεσα…
Αυτό το σύστημα παρέχει ATP, όταν το ATP-CP
τελειώνει…

…ενώ πάλι το ATP-CP διαρκεί για λίγα δευτερόλεπτα,

το σύστημα αναερόβιας ενέργειας επιτρέπει 2-3 λεπτά
έργου…

• Απουσία Οξυγόνου =
δραστηριότητες που απαιτούν
μεγάλη δαπάνη ενέργειας σε
μικρή χρονική περίοδο…

• Αναερόβια Γλυκόλυση =
Παραγωγή του ATP από
υδατάνθρακες, δίχως οξυγόνο
(διάσπαση της γλυκόζης)
1. Η διαδικασία παραγωγής του ATP, δεν είναι τόσο γρήγορη όσο του
συστήματος ATP-CP, και κάνει πιο αργή τη μυϊκή συστολή
2. Όταν δεν υπάρχει Οξυγόνο παρόν, το τελικό προϊόν της γλυκόλυσης
είναι το Γαλακτικό Οξύ (lactic acid), το οποίο προκαλεί τη μυϊκή
κόπωση…
3. Η αναερόβια γλυκόλυση, είναι λιγότερο αποτελεσματική στο να
παράγει ATP, από την αερόβια γλυκόλυση, αλλά χρειάζεται για
υψηλή ενεργοποίηση ολίγων λεπτών…

 Το Αερόβιο Σύστημα τροφοδοτεί την περισσότερη ενέργεια

που απαιτείται για μια δραστηριότητα μεγάλης διάρκειας.
 Χρησιμοποιεί Οξυγόνο για να μετατρέψει συστατικά σε
ΑΤΡ.
 Αυτό το σύστημα είναι λίγο πιο αργό από το αναερόβιο.
 Βασίζεται στο κυκλοφορικό σύστημα να μεταφέρει οξυγόνο
στους ενεργούς μυς πριν δημιουργήσει ΑΤΡ.
 Πότε χρησιμοποιείται; Σε απαιτήσεις αντοχής,
δραστηριότητες και εργασία μικρότερης έντασης που έχουν
μεγάλη χρονική διάρκεια.
 Το σύστημα αυτό παράγει 38 μόρια ΑΤΡ από 1 μόριο
γλυκόζης…
Αναερόβιο Ενεργειακό Με Οξυγόνο
Σύστημα = Υδατάνθρακες
είναι η μόνη πηγή καυσίμου Γλυκόζη + O2 = 36ATP + H2O + CO2
Με παρατεταμένη άσκηση, οι Λιπαρά Οξέα + O2 = 129ATP
Υδατάνθρακες είναι η Το Σωματικό Λίπος είναι πολύ καλή πηγή
πρώτη επιλογή καυσίμου, Ενέργειας
όσο η άσκηση συνεχίζεται,
τα λίπη γίνονται
Έλλειμα οξυγόνου = Το σώμα δεν μπορεί να
επικρατέστερα διοχετεύσει αρκετό O2 στους μυς ώστε να
καλύψει τις απαιτήσεις τους
Η πρωτεΐνη δεν είναι κύρια
•Όταν οι μυς δεν δέχονται αρκετό οξυγόνο,
πηγή καυσίμου εκτός από φτάνουν σε εξάντληση, προκαλώντας άμεση και
καταστάσεις ανάγκης ακούσια πτώση στην ένταση

 Η Αερόβια Ικανότητα αντιπροσωπεύει την ικανότητα του σώματος να δέχεται,

να μεταφέρει και να καταναλώνει O2 στην μονάδα του χρόνου (L/min)

 Όσο μεγαλύτερη η Αερόβια Ικανότητα, τόσο μεγαλύτερη η ικανότητα ενός

ανθρώπου να παράγει έργο (ενέργεια)…

 Η Αερόβια Ικανότητα βασίζεται στην αρμονική συνεργασία του

Αναπνευστικού, Καρδιαγγειακού και Μυϊκού Συστήματος
 Ο όρος Αναερόβια Ικανότητα περιγράφει το σύνολο της
ενέργειας (ATP) που προέρχεται από την PCr και τους
Υδατάνθρακες που είναι αποθηκευμένοι στην μορφή
γλυκόζης στους μυς
 Κανονικά, η Αναερόβια Ικανότητα επηρεάζεται άμεσα από
την ηλικία (πτώση κατά 6% κάθε χρόνο μετά τα 20) και
έμμεσα από την μυϊκή μάζα, τον τύπο των μυϊκών ινών, τις
ενεργειακές αποθήκες του μεταβολισμού και την αντοχή του
ατόμου…
Ενέργεια είναι η δυνατότητα να παράγουμε έργο.
Ενέργεια χρειαζόμαστε για :
 τον Βασικό Μεταβολισμό
Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός- ΒΜR: Η ενέργεια που
απαιτείται για την δραστηριότητα των εσωτερικών
οργάνων και την διατήρηση της σωματικής θερμοκρασίας.
 τη σωματική Δραστηριότητα – Εργασία

 το μεταβολισμό της Τροφής

Θερμίδα: Μονάδα μέτρησης της Ενέργειας

 Η Χιλιοθερμίδα (Kcal) είναι μια μονάδα ενέργειας που καθημερινά
χρησιμοποιείται για να εκφράσουμε την ενεργειακή αξία των τροφών
 Η Ενέργεια Τροφής είναι η ποσότητα ενέργειας της τροφής που είναι
διαθέσιμη μέσω της πέψης. Η ενεργειακή τιμή της τροφής αναδεικνύει
την αξία της στο σώμα ως καύσιμο.

Το άθροισμα όλων των εσωτερικών

εργασιών του σώματος κατά την
ηρεμία
 Εκφράζεται ως kcal/Ημέρα
 Ο Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός
(BMR) είναι όμοιος με τον
Μεταβολικό Ρυθμό Ηρεμίας RMR,
αλλά απαιτεί πλήρη σωματική
ηρεμία (δύσκολο να επιτευχθεί)

Η διατήρηση του Βασικού Μεταβολικού Άνδρες ΒΜR = (9,99 Χ ΣΒ) + (6,25 Χ

Ρυθμού (BMR) όσο υψηλότερα ύψος) –(5 Χ ηλικία)
γίνεται είναι σημαντικό στην
απώλεια βάρους και στην διατήρηση
Γυναίκες ΒΜR = (9,99 Χ ΣΒ) + (6,25 Χ
υγειούς ποσοστού σωματικού λίπους
ύψος) –(5 Χ ηλικία) - 161
 Άσκηση/ Εργασία: Ένας από τους κυριότερους παράγοντες
που επηρεάζουν τον BMR.
 Ορμόνες: Μια αύξηση στις ορμόνες του θυροειδούς αυξάνει
τον BMR, ενώ μια μείωση στο επίπεδο των ορμονών οδηγεί
σε μείωση του BMR.
 Σωματική Θερμοκρασία: Υπερβολική ζέστη ή κρύο
αυξάνουν τον BMR.
 Φύλλο: Οι άνδρες τείνουν να έχουν υψηλότερο BMR από
τις γυναίκες λόγω ποικίλων ορμονών όπως τεστοστερόνη
και αυξημένα επίπεδα μυϊκής μάζας, συγκριτικά με τις
γυναίκες.
 Ηλικία: Όσο αυξάνεται η ηλικία, ο BMR γίνεται όλο και
μικρότερος.
 Επιφάνεια σώματος: Ψηλότερα άτομα έχουν μεγαλύτερο
BMR συγκριτικά με κοντύτερα άτομα.

 Η αναλογία μεταξύ λιπώδους ιστού και άπαχης μάζας

σώματος (Μύες, Οστά, Όργανα)
 Συχνά αναφέρεται ως: Ποσοστό Σωματικού Λίπους
 Σημαντικό στην μέτρηση διαφόρων κινδύνων για την υγεία που
σχετίζονται με αυξημένο σωματικό λίπος
 Δύο είδη λίπους που αποτελούν το συνολικό σωματικό
λίπος
 Ζωτικό Λίπος
 Βρίσκεται στον μυελό των οστών, στην καρδιά, στα πνευμόνια,
στο συκώτι, στον σπλήνα, στα νεφρά, στα έντερα, στους μυς και
στο κεντρικό νευρικό σύστημα
 Οι γυναίκες έχουν 4 φορές περισσότερο από ότι οι άνδρες
 Αποθηκευμένο Λίπος
Βρίσκεται στον Λιπώδη Ιστό
 Υποδόριο Λίπος – Υπό του δέρματος
 Σπλαχνικό Λίπος – Γύρω από τα όργανα στην κοιλιακή χώρα
 Ο δείκτης μάζας σώματος (BMI) είναι ένα σημαντικό
εργαλείο εκτίμησης υγειούς σωματικού βάρους για
τους περισσότερους ανθρώπους
 Ο Δείκτης μάζα σώματος(BMI) υπολογίζει το σωματικό
βάρος σε σχέση με το ύψος
 BMI = Σωματικό Βάρος (σε kg) / Ύψος² (σε m)
 BMI = Σωματικό Βάρος (σε λίβρες/pounds) × 703 / Ύψος²
(Σε ίντσες)

 Υγιές Βάρος: BMI 18.5–24.9

 Υπέρβαρος: BMI 25–29.9
 Παχύσαρκος: BMI ≥ 30

Όρος Μεταβολικού Ισοδύναμου

Εκφράζει το ενεργειακό κόστος των Σωματικών Δραστηριοτήτων
και ορίζεται ως ο λόγος του μεταβολικού ρυθμού (άρα ο ρυθμός
ενεργειακής κατανάλωσης) κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης
σωματικής άσκησης με έναν αναφερόμενο μεταβολικό ρυθμό
1 MET = «Βασική» αερόβια κατανάλωση οξυγόνου για να
διατηρηθεί ζωντανός
= 3.5 mlO2 /Kg/min
(Διαφέρει με την κατάσταση του θυροειδούς, μετά από άσκηση, σε
παχυσαρκία, σε καταστάσεις ασθενείας,)
 Αυξημένος Καρδιακός Ρυθμός
 Δυσκολία στην διατήρηση ενεργειακής ισορροπίας
 Ανεπαρκής ποσότητα αίματος στην καρδιά, μπορεί να αυξήσει
τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής σε ευπαθή άτομα
 Αυξημένος Αναπνευστικός Ρυθμός
 Πόνος στο στήθος σε ευπαθή άτομα
 Απώλεια λεπτής κινητικότητας
 Γενική και Εντοπισμένη Μυϊκή Κόπωση
 Ανεπαρκές οξυγόνο-> Αναερόβιος μεταβολισμός -> Γαλακτικό
Οξύ -> Πόνος, Κράμπες
 Ένας κουρασμένος εργάτης είναι λιγότερο ευχαριστημένος,
λιγότερο αποδοτικός, λιγότερο παραγωγικός και πιο επιρρεπής σε
σφάλματα
 Οι απαιτήσεις ενός σκοπού μπορούν αν αξιολογηθούν
με τον ίδιο τρόπο όπως και η μέγιστη αερόβια
ικανότητα– μέσω άμεσης μέτρησης της πρόσληψης
οξυγόνου κατά την διάρκεια εκτέλεσης του σκοπού
HRmax=[206,9-(0,67 x age)]
  Η μυϊκή δύναμη είναι η ικανότητα ενός ανθρώπου να
υπερνικάει ή να αντιστέκεται το σωματικό βάρος και άλλα
εξωτερικά φορτία, με την ενέργεια των μυών του και είναι
ένα από τα κύρια προαπαιτούμενα στοιχεία της εκγύμνασης,
αλλά και πολλών χειρωνακτικών εργασιών …
 Μπορούμε να δούμε 3 εκφάνσεις της δύναμης:

Μέγιστη / Απόλυτη Δύναμη, Ισχύ και Αντοχή στην δύναμη

Έργο, μπορεί απλά να θεωρηθεί μια δραστηριότητα –νοητική ή σωματική.

Αν και δεν είναι εμφανές μερικές φορές, το σώμα λειτουργεί αδιαλείπτως
ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου!

Υπάρχουν 2 τύποι μυϊκού έργου:

Στατικό (ή ισομετρικό ).
Η διατήρηση μιας στατικής ή σταθερής στάσης μπορεί να φανεί αρκετά κουραστική καθώς δεν
δίνεται χρόνος στους μυς να αναπαυτούν. Ένας μυς που διατηρεί μια ισχυρή σύσπαση,
εγκλωβίζει τα κοντινά αιμοφόρα αγγεία, περιορίζοντας την αιματική κυκλοφορία του. Αυτό
εμποδίζει την παροχή οξυγόνου προς τον μυ, καθώς και την απομάκρυνση των μεταβολικών
του στοιχείων και του γαλακτικού οξέος, από τον μυ στην κυκλοφορία. Ως αποτέλεσμα,
επέρχεται μυϊκός πόνος και κόπωση. Κάθε σταθερή στάση θα οδηγήσει σε αυτά τα
συμπτώματα, όπως για παράδειγμα η στάση προσοχής ή το ευθυτενές κάθισμα.

Δυναμικό (ή ισοτονικό ).
Το δυναμικό έργο είναι λιγότερο κουραστικό και περισσότερο αποδοτικό από ότι το στατικό.
Αυτό συμβαίνει διότι σε μια δυναμική δραστηριότητα, ο μυς συσπάται και χαλαρώνει
ρυθμικά, μια κίνηση που λειτουργεί ως μυϊκή αντλία, επιτρέποντας έτσι την καλύτερη
αιματική ροή στον μυ, με αποτέλεσμα να διοχετεύεται περισσότερο οξυγόνο ενώ
ταυτόχρονα απομακρύνεται περισσότερο γαλακτικό οξύ από ότι στο στατικό έργο.
 Μυϊκή αντοχή είναι η ικανότητα ενός μυός, ή μιας μυϊκής ομάδας, να
διατηρείται σε σύσπαση για μια χρονική περίοδο.

 Η αντοχή μπορεί να είναι στατική ή δυναμική.

 Η στατική αντοχή μπορεί να καθοριστεί από την χρονική διάρκεια
που ένα άκρο μπορεί να διατηρήσει μια συγκεκριμένη θέση.
 Η δυναμική αντοχή μπορεί να μετρηθεί από τον αριθμό των φορών
που ένα άκρο μπορεί να κάνει μια κίνηση ενάντια σε μια
συγκεκριμένη αντίσταση.

 Μυϊκή δύναμη είναι μέγιστη παραγόμενη δύναμη που μπορεί να

ασκήσει ένας μυς σε μέγιστη σύσπαση.
 Το ποσό της δύναμης που μπορεί να ασκηθεί από τα άκρα εξαρτάται από
την στάση του σώματος και τον προσανατολισμό της δύναμης.

 Ηλικία: Η δύναμη αυξάνεται στην εφηβεία και φτάνει την κορύφωσή της
γύρω στα 25 με 30 έτη. Διατηρείται σε αυτό το επίπεδο για 5-10 χρόνια και
μετά ξεκινάει να μειώνεται σταδιακά.

 Φύλο: Γενικά, οι γυναίκες διαθέτουν περίπου τα 2/3 της δύναμης των ανδρών.
Αυτό συμβαίνει διότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη μυϊκή μάζα σαν ποσοστό της
μάζας του σώματός τους συγκριτικά με τις γυναίκες.

 Σωματική δομή: Συνήθως, το άτομο στο 95% ενός πληθυσμού θα είναι πιο
δυνατό από το άτομο στο 5%. Ανάμεσα στους ανθρώπους με ίσα
ανθρωπομετρικά μεγέθη, διαφορές στην δύναμη μπορεί να ποικίλουν λόγω των
διαφορών στην ποσότητα μυϊκού ιστού, σωματοδομή και αναλογίες..

 Κόπωση: Η συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στους μυς λόγω της στατικής

εργασίας προκαλεί σταδιακή μείωση στην μυϊκή δύναμη. Η κόπωση μπορεί να
επιβραδυνθεί με την υιοθέτηση βολικών στάσεων κατά την εργασία, μείωση
της έντασης ή της διάρκειας μυϊκής προσπάθειας, έχοντας ικανοποιητικά
διαλλείματα ανάπαυσης και σωστής διατροφής.
 Άσκηση: Μπορεί να αυξήσει την μυϊκή δύναμη και αντοχή

Ζέστη: Η ζέστη, κυρίως όταν συνδυάζεται με υψηλή υγρασία,

μειώνει την μυϊκή απόδοση, και ιδιαίτερα την αντοχή.

Κρύο: Το κρύο δεν θα επηρεάσει την μυϊκή δύναμη εάν κάποιος

φοράει ικανοποιητική προστατευτική ενδυμασία, αλλά μπορεί να
προσβάλει την επιδεξιότητά του.

Ρουχισμός & εξοπλισμός: Ογκώδης ρουχισμός μπορεί να

δυσκολέψει την κίνηση και να μην επιτρέψει το άτομο να λάβει
την βέλτιστη στάση για την επίτευξη της μέγιστης δύναμης. Ο
ρουχισμός και κάθε εξοπλισμός, προστίθεται στο συνολικό βάρος
του ατόμου και απαιτεί περισσότερη ενέργεια για την κίνηση.

Συναισθηματική κατάσταση και κίνητρο: Ο φόβος, ο θυμός ή ο

ενθουσιασμός μπορεί να αυξήσουν προσωρινά την μυϊκή δύναμη, αλλά
η επιδεξιότητα και ακρίβεια μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά.

Η φύση της εργασίας: Οι χειρωνακτικοί εργάτες είναι σημαντικά πιο

δυνατοί από άλλες κατηγορίες εργατών.

Ενισχυτικά στάσης: Η πλάτη ενός καθίσματος μπορεί να αυξήσει την

δύναμη ώθησης με το να κατευθύνει όλη την δύναμη προς τα εμπρός, ή
ένα στήριγμα για τα πόδια, να επιτρέπει την σταθερότητα των ποδιών
κατά την έλξη.
Μέγιστες ελκτικές δυνάμεις Μέγιστες δυνάμεις ώθησης
(Σε ποσοστό του σωματικού (Σε ποσοστό του σωματικού
βάρους) βάρους)
Επιστράτευση κινητικών μονάδων
Νόμος του ‘’Όλου ή τίποτα’’
2 Τρόποι για αύξηση τάσης
- Ρυθμός διέγερσης
-Επιστράτευση περισσότερων κινητικών
μονάδων
Αρχή Μεγέθους
-οι μικρότερες κ.μ. επιστρατεύονται
πρώτες
-οι μεγαλύτερες κ.μ. τελευταίες
 Μετρήσεις φόρτου εργασίας…

Ηλεκτρομυογραφία
...
“..είναι η μελέτη της μυϊκής λειτουργείας μέσω της
εξέτασης του ηλεκτρικού σήματος που οι μύες
εκπέμπουν..”

Basmajian & DeLuca, Muscles Alive 1985

Προέλευση του Ηλεκτρομυογραφικού σήματος

Μυϊκή Σύσπαση / Μυϊκό Έργο

Μυϊκές Ίνες Η νευρική εντολή μυϊκής σύσπασης προκαλεί ένα

δυναμικό ενεργείας στις μυϊκές μεμβράνες

From: Kumar/Mital 1996, p. 61,

64
 Παραγωγή του Μυϊκού δυναμικού ενεργείας
Διπολική εφαρμογή
ηλεκτροδίων

From: Kumar/Mital 1996, p. 73

Επιστράτευση κινητικών μονάδων και Συχνότητα

Συχνότητα πυροδότησης κινητικών
μονάδων

Επιστράτευση επιφανειακό σήμα:

κινητικών
μονάδων

Laurig 1983
Σχέση EMG/Δύναμης λόγω μυϊκής κατάστασης

EMG Δραστηριότητα

Redrawn from
Επίπεδο παραγωγής δύναμης von Ow 1987

Ανάλυση επίδρασης ενδομυϊκής εξάσκησης

Ανάλυση Στάσης

Περιστροφή πυέλου Κλασσική Εσωτερική σταθεροποίηση

αντιστάθμιση του κορμού
 Ανάλυση στάσης μέσω EMG

Αυθαίρετη όρθια στάση Διορθωμένη όρθια στάση

5 = Ορθός κοιλ.
2= Πολυσχιδής 6 = Έξω λοξός
3= Μέγας γλουτ. 7 = Έσω λοξός
4= Ischiocrurales 8 = Ορθός τ.

EMG Ανάλυση στάσης – Θεραπευτικές επιπτώσεις 1

Στατική διόρθωση της στάσης:

Διορθωμένη στάση

From: Ida Rolf 1989, p . 208

Ναι – αλλά με χρήση του σωστού μυϊκού

συντονισμού!

Σημαντικός μυς-στόχος:
Έσω λοξός / εγκάρσιος κοιλιακός

Αποφύγετε αφύσικες συν-συσπάσεις (Μέγας γλουτιαίος)

Demo Feedback
 Επίδραση της αδράνειας και της ακινητοποίησης
 Άμεση ή έγκαιρη κίνηση μπορεί να αποτρέψει μυϊκή
ατροφία μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο =>
 Οι μυϊκές ίνες αναπλάθονται σε έναν παράλληλο
προσανατολισμό, η μικροκυκλοφορία συμβαίνει ραγδαία,
η αντοχή στην εκφύλιση επανέρχεται γρήγορα
 Η ατροφία εγκαθίσταται λόγω της ακινητοποίησης και δεν
μπορεί να ανατραπεί μέσω ισομετρικών ασκήσεων.
 Ατροφία Τύπου 1 ινών με ακινητοποίηση: Μειώνεται η
επιφάνεια της εγκάρσιας διατομής & εμφανίζεται μειωμένη
δραστηριότητα του οξειδωτικού ενζύμου

52

Η μέση συχνότητα μειώνεται,

ενώ το πλάτος αυξάνεται!

MF AMP
 Βαριά προπόνηση
ή εργασία και
νευρομυϊκή κόπωση…

Η προπόνηση Δύναμης, άλματος

και ταχύτητας που απαιτεί
επαναμβανόμενες μέγιστες
προσπάθειες προκαλεί κόπωση
που χρειάζεται μέχρι και 72 ώρες
για να αποκατασταθεί
…αλλά αυτή η κόπωση δεν
στηρίζεται κυρίως στη μείωση της
λειτουργίας του ΚΝΣ

“Κεντρική”
λειτουργία και
μείωση
ιδιοδεκτικότητας
….

P. Tsaklis et.al:
Dorsolateral prefrontal cortex
activity towards fatigue of type
2 diabetes patients with macro-
angiopathy and peripheral
neuropathy (pilot study);
Diabetologia 2017. Vol. 60, p.
BE-Lab
S446-S447
 “Κεντρική” λειτουργία και συσχέτιση εξαγόμενου έργου….

Η κόπωση μπορεί να περιγράψει πολλαπλές καταστάσεις όπως:

 Μείωση της προσοχής

 Αργοπορημένη και εξασθενημένη αντίληψη

 Μείωση κινητήριας επιθυμίας

 Μείωση στην ταχύτητα της σωματικής και νοητικής

απόδοσης
 Μείωση στην ακρίβεια και αύξηση σφαλμάτων

 Μεγαλύτερη ενεργειακή δαπάνη για την διατήρηση ίσου

αποτελέσματος
 Αίσθημα κούρασης, ευεραισθησίας
 Η κόπωση μπορεί να προέρχεται από υψηλή σωματική
προσπάθεια ή πολύωρη, αλλά μικρότερη σωματική
δραστηριότητα
 Η αποδοτικότητα σε μια εργασία εξαρτάται από έναν
αριθμό παραγόντων:
 Την ικανότητα να διεκπεραιώσεις τους εμπλεκόμενους στόχους
 Την δυνατότητα σωματικής εργασίας
 Τον σχεδιασμό των οργάνων, εργαλείων και μηχανών που θα
χρησιμοποιηθούν
 Τον σχεδιασμό του χώρου εργασίας
 Την εκπαίδευση του εργαζόμενου
 Πάραυτα… κάθε παρατεταμένη εργασία, σωματική ή
νοητική, είναι κουραστική και κανείς δεν μπορεί να
εργάζεται ολημερίς χωρίς κόπωση

 Δεν υπάρχει ενδιαφέρον ή κινητοποίηση από την εργασία

 Η εργασία δεν προσφέρει καμία πρόκληση στις ικανότητες
του εργαζομένου
 Ο ρυθμός εργασίας είναι πολύ αργός για τον εργαζόμενο
 Το περιβάλλον εργασίας είναι ανιαρό
 Για την μείωση της κόπωσης, απαιτείται παύση από την δραστηριότητα
 Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει πλήρη ανάπαυση, ή αλλαγή της
δραστηριότητας. Εάν ένα διάλλειμα λάβει χώρα τις κατάλληλες στιγμές,
μια νέα περίοδος βέλτιστης λειτουργίας μπορεί να ακολουθήσει..

Υπάρχουν 4 τύποι εργασιακού διαλλείματος:

 Αυθόρμητο: Με πρωτοβουλία του εργάτη, κυρίως κατά την διάρκεια
έντονης εργασίας.
 Συγκαλυμμένο: Θα μπορούσε να αποτελεί μιας μορφή δευτερεύουσας
εργασίας, μη απαραίτητη για κάποια συγκεκριμένη στιγμή και για τον
επικείμενο σκοπό, όπως το καθάρισμα μια συσκευής, τακτοποίηση του
χώρου κτλ.
 Στη συνθήκη της εργασίας: Είναι οι περίοδοι αναμονής που εξαρτώνται
από την οργάνωση ή την φύση της εργασίας και της κίνησης των
μηχανημάτων. Σε γραμμές παραγωγής ή σε ταινίες μεταφοράς, ο
χρόνος αναμονής εξαρτάται από την ικανότητα και τον ρυθμό
εργασίας του χειριστή.
 Ορισμένο: Τα προκαθορισμένα διαλλείματα που συνήθως γίνονται σε
συγκεκριμένες ώρες σε μορφή διαλλείματος για φαγητό

 Μέσης έντασης εργασία: με χρόνους αναμονής που

δημιουργούνται από την εργασιακή διαδικασία. Ένα
διάλλειμα το πρωί και ένα το απόγευμα, από 10-15
λεπτά το καθένα. Αναψυκτικά θα πρέπει να είναι
διαθέσιμα.
 Υψηλής έντασης εργασία: χωρίς χρόνους αναμονής και
με υψηλό ρυθμό εργασίας. Ένα διάλλειμα για
αναψυκτικό το πρωί και το απόγευμα, και μία ή δύο
μικρές παύσεις των 5 λεπτών η κάθε μια, σε κάθε μέσο
της εργατικής ημέρας.
 Αύξηση του ηλεκτρομυογραφικού
πλάτους λόγω της κόπωσης
Κατάσταση στατικής εργασίας:

From: Kumar/Mital 1996

Συχνότητα βασισμένη σε ανάλυση κόπωσης

• Δείκτης μυϊκής κόπωσης

Τυπικά, σε στατικές θέσεις

-Το ηλεκτρομυογραφικό φάσμα ισχύος,

μετακινείται σε χαμηλότερες συχνότητες

DeLuca 1997: The use of surface electromyography in Biomechanics,

 Δοκιμές ρύθμισης για δοκιμασίες κόπωσης
Επιλέξτε μια αποθηκευμένη θέση στατικής/ υπομέγιστης
σύσπασης:

Η μέση συχνότητα μειώνεται με κάθε δεύτερο

βήμα, ενώ το πλάτος αυξάνεται!

Διάρκεια δοκιμασίας: 30 - 60 s. Η κλίση της γραμμής σύγκλισης χρησιμοποιείται

για την ανάλυση των αποτελεσμάτων:
Κάθε δευτερόλεπτο εκτελείται υπολογισμός του πλάτους και
συχνότητας του EMG => Απότομη μείωση/αύξηση = περισσότερη
κόπωση

Πίνακας: Κύριοι παράγοντες που ευθύνονται για τις μυοσκελετικές διαταραχές

Πιθανό αποτέλεσμα ή Παράδειγμα ορθής

Παράγοντας Παράδειγμα
επίπτωση πρακτικής ή λύσης

Αποφυγή χειρωνακτικού
Ανύψωση, μεταφορά,
Άσκηση δυνάμεων Οξεία υπερφόρτωση των χειρισμού βαριών
ώθηση, έλξη βαριών
υψηλής έντασης ιστών αντικειμένων- χρήση
αντικειμένων
μηχανικής υποστήριξης

Χειρισμός βαριών Εκφυλιστικές παθήσεις, Μείωση μάζας των

φορτίων σε μεγάλο κυρίως της οσφυϊκής Χειρωνακτικός χειρισμός αντικειμένων, ή αριθμού
χρονικό διάστημα περιοχής της Σ.Σ. χειρισμών ανά ημέρα

Τακτική επανάληψη Κόπωση και Γραμμή

Μείωση συχνότητας
κινητοποίησης υπερφόρτωση των συναρμολόγησης,
επαναλήψεων
αντικειμένων μυϊκών δομών πολύωρη πληκτρολόγηση

Εργασία σε θέση έντονης

Εργασία σε άβολη στάση
σώματος
Στατικό μυϊκό φορτίο
Εργασία με τον κορμό σε
Υπερφόρτωση επίκυψης ή με τα χέρια
ευθεία και τα άκρα κοντά
μυοσκελετικών δομών σε επίπεδο ψηλότερο των
στο σώμα
ώμων
Επαναλαμβανόμενη
Πολύωρη μυϊκή Εργασία άνω της
εναλλαγή
λειτουργία και πιθανή κεφαλής ή σε
ενεργοποίησης και
υπερφόρτωση περιορισμένο χώρο
χαλάρωσης των μυών
 Πιθανό αποτέλεσμα ή Παράδειγμα ορθής
Παράγοντας Παράδειγμα
επίπτωση πρακτικής ή λύσης

Συχνή ορθοστάτιση,
Απώλεια λειτουργικής Χρόνια καθιστική ζωή με διατάσεις μυών,
Μυϊκή αδράνεια ικανότητας των μυών, μειωμένες μυϊκές θεραπευτική άσκηση,
συνδέσμων και οστών απαιτήσεις αθλητικές
δραστηριότητες

Επαναλαμβανόμενη
Μονότονες Επαναλαμβανόμενη
Μη-συγκεκριμένη αλλαγή της
επαναλαμβανόμενες ενεργοποίηση των ίδιων
ενόχληση στα άνω άκρα δραστηριότητας,
κινητοποιήσεις μυών χωρίς ανάπαυση
ανάπαυση
Δυσλειτουργία των Χρήση αντι-
Χρήση συσκευών
νεύρων, μειωμένη κραδασμικού εξοπλισμού
Εφαρμογή δονήσεων δόνησης, οδήγηση
αιματική ροή, και απορροφητικά
δονούμενου οχήματος
εκφυλιστικές διαταραχές καθίσματα

Αλληλεπίδραση με Χρήση χειρονακτικών Χρήση γαντιών ή

Παράγοντες φυσικού
μηχανικά φορτία και εργαλείων σε χαμηλές θερμαινόμενων
περιβάλλοντος
επιδείνωση κινδύνων θερμοκρασίες εργαλείων

Αύξηση φυσικής Υψηλή χρονική πίεση, Εναλλαγή εργασιών,

Ψυχοκοινωνικοί καταπόνησης και μικρή συμμετοχή στην εμπλουτισμός εργασίας,
παράγοντες απουσίας από την λήψη αποφάσεων, μείωση αρνητικής
εργασία χαμηλή υποστήριξη κοινωνικής επίδρασης
KA§E™ ¶PAKTIKE™ ÁÈ· ÙËÓ ¶PO§HæH
ÙˆÓ
MYO™KE§ETIKøN ¶A£H™EøN

A£HNA 2007
KA§E™ ¶PAKTIKE™ ÁÈ· ÙËÓ ¶PO§HæH ÙˆÓ MYO™KE§ETIKøN ¶A£H™EøN

ISBN: 978-960-7428-10-3
ISBN: 978-960-7678-96-6

™ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÈ:

£ÂÒÓË KÔ˘ÎÔ˘Ï¿ÎË, TÔÔÁÚ¿ÊÔ˜ M˯·ÓÈÎfi˜, EÚÁÔÓfiÌÔ˜ (E§.IN.Y.A.E.)
™‡ÚÔ˜ ¢Ú›‚·˜, EȉÈÎfi˜ I·ÙÚfi˜ EÚÁ·Û›·˜ (E§.IN.Y.A.E.)

T· ÛΛÙÛ· Â›Ó·È ÙÔ˘ KÒÛÙ· °ÚËÁÔÚÈ¿‰Ë.

TËÓ ÂÈ̤ÏÂÈ· Ù˘ ¤Î‰ÔÛ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ¤Î·ÓÂ Ë E‚›Ù· K·Ù·Á‹
·fi ÙÔ TÌ‹Ì· EΉfiÛÂˆÓ ÙÔ˘ K¤ÓÙÚÔ˘ TÂÎÌËÚ›ˆÛ˘ ¶ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ ÙÔ˘ E§.IN.Y.A.E.

TÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ›¯Â Ô °ÂÓÈÎfi˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ E§.IN.Y.A.E.,

ÎÔ˜ MËÓ¿˜ AÓ·Ï˘Ù‹˜.
 EÈÛ·ÁˆÁ‹

OÈ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ (M™¶) ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ÈÔ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓÔ Úfi‚ÏËÌ·

˘Á›·˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·, Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ E˘Úˆ·˚΋ ŒÓˆÛË
(EE). YÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ 25% ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙËÓ EE ÙˆÓ 27 ¯ˆÚÒÓ-
ÌÂÏÒÓ, ˘ÔʤÚÔ˘Ó ·fi fiÓÔ˘˜ ÛÙË Ú¿¯Ë (ÔÛÊ˘·ÏÁ›Â˜) Î·È ÙÔ 23% ·fi Ì˘˚-
ÎÔ‡˜ fiÓÔ˘˜ (Ì˘·ÏÁ›Â˜). E›Û˘, ÙÔ 62% ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÂÎÙÂ-
Ï› ¤ÓÙÔÓ· Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ¿Óˆ ¿ÎÚˆÓ ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi
ÙÔ ¤Ó· ٤ٷÚÙÔ ÙÔ˘ ÂÚÁ¿ÛÈÌÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘, ÙÔ 45% ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Û ·Î·Ù¿ÏÏË-
Ϙ Î·È ÂÒ‰˘Ó˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÓÒ ÙÔ 35% ÂÍ·ÛΛ ηٿ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·
ÙÔ˘ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ‰È·Î›ÓËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜1.

O fiÚÔ˜ «K¿ÎˆÛË ÏfiÁˆ E·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˘ K·Ù·fiÓËÛ˘» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Â˘-

Ú¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ ÙȘ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ (M™¶) Ô˘ ÔÊ›-
ÏÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›·.

OÈ ·ı‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ

ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ (fiˆ˜ ·ÔÎÏ›ÛÂȘ ÙˆÓ Î·ÚÒÓ ·fi ÙËÓ Ô˘‰¤ÙÂÚË ı¤ÛË ÙˆÓ (00)
‹ ÂÚÁ·Û›· Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ¿Óˆ ·fi ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜), ¤ÓÙÔÓ· Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈ-
Ó‹ÛÂȘ ‹ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ì ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÁÚ‹ÁÔÚÔ Ú˘ıÌfi, ÂÚÁ·Û›Â˜ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋˜ ‰È·Î›-
ÓËÛ˘ ÊÔÚÙ›ˆÓ, ÂÚÁ·Û›Â˜ Ì ‰ÔÓÔ‡ÌÂÓ· ÂÚÁ·Ï›· ‹ Ô¯‹Ì·Ù· Î.·. EÈÚfiÛıÂ-
Ù·, ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ fiˆ˜ ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¿Á¯Ô˜, Ë ·Ô˘Û›· ÂϤÁ¯Ô˘ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›·
Î·È ÔÈ ¯·ÌËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË M™¶.

OÈ M™¶ ηχÙÔ˘Ó ¤Ó· ¢ڇ Ê¿ÛÌ· ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ Ù˘ ˘Á›·˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙Ô̤-
ÓˆÓ. OÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î·ÎÒÛÂȘ ÏfiÁˆ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˘
ηٷfiÓËÛ˘ Û fiÏ· Ù· ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘ (·˘¯¤Ó·, Ú¿¯Ë,
ÔÛÊ˘˚΋ ÌÔ›Ú·), ηıÒ˜ Î·È ·ı‹ÛÂȘ ÙˆÓ ¿Óˆ Î·È Î¿Ùˆ ¿ÎÚˆÓ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì-
‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ Ò̈Ó, ÙˆÓ Î·ÚÒÓ, ÙˆÓ ·ÁÎÒÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ÁÔÓ¿ÙˆÓ.

OÈ ÁˆÚÁÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È Ô ÎÏ¿‰Ô˜ ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜

ÂΛÓÔ˘˜ fiÔ˘ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ηٷfiÓËÛË ÏfiÁˆ
Ù˘ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ¤ÎıÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ÌÂٷΛÓËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ, ÙˆÓ
Û˘¯ÓÒÓ Î·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓˆÓ Î¿Ì„ÂˆÓ Î·È ÛÙÚÔÊÒÓ ÙÔ˘ ÎÔÚÌÔ‡ ηıÒ˜
Â›Û˘ Î·È Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘ Û ÎÚ·‰·ÛÌÔ‡˜ Î·È ‰ÔÓ‹ÛÂȘ.

øÛÙfiÛÔ, ÔÈ M™¶ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘¯Ófi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ ÙˆÓ ˘ËÚÂ-

1. Fourth European Working Conditions Survey, European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2007.

3
ÛÈÒÓ, ÙÔ˘ ÏÈ·ÓÈÎÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘, Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘, ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ˘ÁÂÈÔÓÔÌÈ΋˜ Â-
Ú›ı·Ï„˘, ÙˆÓ ÍÂÓԉԯ›ˆÓ, Ù˘ ÂÛÙ›·Û˘ Î·È Ù˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÛ›·˜.

¢ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Ûȷ΋ ·ıÔÏÔÁ›·, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó·

Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Î·È ÛÙËÓ Ï‹ÚË ÂÚÁ·Ûȷ΋ ·ÓÈηÓfiÙËÙ· ÏfiÁˆ ÛÔ‚·ÚÒÓ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈ-
ÎÒÓ ‚Ï·‚ÒÓ Ì ÚÔÛˆÈ΋ Ù·Ï·ÈˆÚ›· Î·È ·ÒÏÂÈ· ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ Û˘ÓÂ-
¿ÁÔÓÙ·È Ôχ ˘„ËÏfi ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÎfiÛÙÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ, ÂÊfiÛÔÓ ÌÂÈÒ-
ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÈ΋ ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ-
΋˜ ·ÛÊ¿ÏÈÛ˘ ÁÈ· ÙȘ ÂıÓÈΤ˜ ÔÈÎÔÓƠ̂˜. ™Â ÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚ¿ÙË-̤ÏË ÔÈ M™¶
¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ 40% ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜ ·Ô˙ËÌ›ˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ÛÙÔÈ-
¯›˙Ô˘Ó ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 1,6% ÙÔ˘ AE¶.

OÈ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙË Û˘Ó¤-

ÂÈ· ÙˆÓ ÂȉڿÛÂˆÓ Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ˘Á›·. ø˜ ÂÎ
ÙÔ‡ÙÔ˘, Ë ÚfiÏË„Ë Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ı‹ÛÂˆÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡˜
¯ÒÚÔ˘˜ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ŒÙÛÈ, οıÂ
‰Ú¿ÛË Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë ÙˆÓ M™¶ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÔÛ·-
ÛÌ·ÙÈ΋ ·ÏÏ¿ Ó· ·ԂϤÂÈ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ Ô˘
ÂÈ‚·Ú‡ÓÂÈ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ˘Á›· Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÛÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.

O ÂÓÙÔÈÛÌfi˜, Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, Ô ÔÈÔÙÈÎfi˜ Î·È ÔÛÔÙÈÎfi˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ

‚Ï·ÙÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÎÙ›ÌËÛË
ÙˆÓ ÂÈÙÒÛÂˆÓ ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ˘Á›·˜ ÙˆÓ
ÂÚÁ·˙Ô̤ӈÓ, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙË ‚·ÛÈ΋ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË
‰È·ÌfiÚʈÛË Â˘Ú‡ÙÂÚˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÚfiÏ˄˘, ÈηÓÒÓ Ó· ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚ-
Á·Ûȷ΋ ˘Á›· Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ÙˆÓ M™¶.

H ¤Î‰ÔÛË ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ÛÙfi¯Ô Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÂÈ Ì ·Ïfi Î·È ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ,

ÙfiÛÔ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÁÔ‰fiÙ˜, ÁÈ· ηϤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÂÚÁ·-
Û›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÏË„Ë ÙˆÓ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÒÓ ·ı‹ÛˆÓ.

™ ·˘Ù‹, Ì fiÏÔ ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ÛΛÙÛÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙȘ Ú·ÏÈ-
ÛÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ì οı ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ·, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, ·Ú¿ÁÔ-
ÓÙ˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ηıÒ˜ Î·È Ù· ̤ÙÚ· Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÊıÔ‡Ó, Û ÎÏ¿‰Ô˘˜
Î·È ÂÚÁ·Û›Â˜ Ì ˘„ËÏ‹ ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ·-
ı‹ÛˆÓ.

Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, Û Ìi· Ù¤ÙÔÈ·˜ ÌÔÚÊ‹˜ ¤Î‰ÔÛË, Ë ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ·-
Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ Î·È ÙˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ̤ÙÚˆÓ ÚfiÏË„‹˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ı· ÌÔ-
ÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È ÂÍ·ÓÙÏËÙÈ΋.

4
 ¶PAKTIKE™ ™E K§A¢OY™
ME
YæH§H E¶IKIN¢YNOTHTA
°IA
EMºANI™H MYO™KE§ETIKøN ¶A£H™EøN
 OIKO¢OME™
1. XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ‰È·Î›ÓËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ

Ï¿ıÔ˜

X XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ·Ó‡„ˆÛË Î·È

ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÊÔÚÙ›ˆÓ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜.

6
ÛˆÛÙfi

✔ MÂÙ·ÊÔÚ¿ ÊÔÚÙ›ˆÓ ÛÂ Û˘Û΢·Û›·

‚¿ÚÔ˘˜ ÙÔ Ôχ 25 ÎÈÏÒÓ.

TÔ fiÚÈÔ ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÛʷϤ˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ¶Ú¤ÂÈ ¿ÓÙ· Ó·

ÚÔËÁÂ›Ù·È ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ ÚÈÓ ÙËÓ ·Ó‡„ˆÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ.

7
2. EÚÁ·Û›Â˜ ÎÙÈ̷ۛÙÔ˜

Ï¿ıÔ˜

X EÚÁ·Û›· Ì ÙȘ ÚÒÙ˜ ‡Ï˜

ÛÙÔÈ‚·Á̤Ó˜ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ·.

8
ÛˆÛÙfi

✔ ¶ÚÒÙ˜ ‡Ï˜ ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ Û ٤ÙÔÈÔ ‡„Ô˜

ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ··ÈÙÂ›Ù·È Û·„ÈÌÔ.

9
3. XÂÈÚÈÛÌfi˜ ‰ÔÓÔ‡ÌÂÓˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ

Ï¿ıÔ˜

X ¶·Ú·ÙÂٷ̤ÓË ÂÚÁ·Û›· Ì ·ÏÈfi fi¯ËÌ·

Î·È ·Î·Ù¿ÏÏËÏ· ηı›ÛÌ·Ù·.

10
ÛˆÛÙfi

✔ EÚÁ·Û›· Û fi¯ËÌ· ÌÂ
Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·fiÛ‚ÂÛ˘ ‰ÔÓ‹ÛˆÓ.

11
4. XÂÈÚÈÛÌfi˜ ‰ÔÓÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ

Ï¿ıÔ˜

X EÚÁ·Û›· Ì ÂÚÁ·Ï›· ÍÂÂÚ·Ṳ̂Ó˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜.

12
ÛˆÛÙfi

✔ XÚ‹ÛË Ì˯·ÓËÌ¿ÙˆÓ ÌÂ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·fiÛ‚ÂÛ˘

‰ÔÓ‹ÛÂˆÓ Î·È ¯Ú‹ÛË M¤ÛˆÓ AÙÔÌÈ΋˜ ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜
(MA¶) ÁÈ· ÚÔÛÙ·Û›· ·fi ÙÔ ÎÚ‡Ô.
13
 Y¶HPE™IE™ Y°EIA™
MÂÙ·ÊÔÚ¿ ·ÛıÂÓÒÓ

Ï¿ıÔ˜

X XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ·Ó‡„ˆÛË ˘¤Ú‚·ÚˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ,

‹ ·ÛıÂÓÒÓ Ô˘ ÁÈ· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÏfiÁÔ ‰ÂÓ
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜.
14
 ÛˆÛÙfi
✔ XÚ‹ÛË ÁÂÚ·ÓÔ‡ ·ÛıÂÓÒÓ.

15
 E¶E•EP°A™IA KPEATO™
KÔ‹ ÎÚ¤·ÙÔ˜

Ï¿ıÔ˜

X AfiÎÏÈÛË ÙˆÓ Î·ÚÒÓ ·fi ÙËÓ Ô˘‰¤ÙÂÚË ı¤ÛË (00)

ηٿ ÙÔ Îfi„ÈÌÔ ÎÚ¤·ÙÔ˜.

16
 ÛˆÛÙfi

✔ XÚ‹ÛË Ì˯·Ó‹˜, ÁÈ· ÙËÓ ÎÔ‹ ÙˆÓ Û˘Ó‰¤Û̈Ó

ÙÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜, Ë ÔÔ›· ·Ó·ÚÙ¿Ù·È Ì Á¿ÓÙ˙Ô
·fi ÙËÓ ÔÚÔÊ‹.
17
 K§ø™TOΩºANTOYP°IA
EÚÁ·Û›· Û ÎψÛÙ‹ÚÈÔ

Ï¿ıÔ˜

X •ÂÊfiÚو̷ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ (ηϷÌÈÒÓ) Ì ÂÈ·„ÂȘ.

18
 ÛˆÛÙfi

✔ XÚ‹ÛË ÙÚfiÏÂ˚ Ì ·Ó˘„Ô‡ÌÂÓÔ ‰¿‰Ô.

19
 •ENO¢OXEIA
MÂÙ·ÊÔÚ¿ ÚÔ‡¯ˆÓ ÁÈ· ηı¿ÚÈÛÌ·

Ï¿ıÔ˜

X flıËÛË ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈο.

20
 ÛˆÛÙfi
✔ XÚ‹ÛË ¯ÂÈÚÔΛÓËÙÔ˘ ÂÏ΢ÛÙ‹Ú· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÊÔÚÙ›ˆÓ.

21
 BIOMHXANIA XAPTOY
1. MÂÙ·ÊÔÚ¿ ʇÏÏˆÓ ¯·ÚÙÈÔ‡

Ï¿ıÔ˜

X XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ‰È·Î›ÓËÛË ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ.

22
 ÛˆÛÙfi
✔ XÚ‹ÛË ¯ÂÈÚÔΛÓËÙÔ˘ ·ÏÂÙÔÊfiÚÔ˘.

23
2. MÂÙ·ÊÔÚ¿ ÚÔÏÔ‡ ¯·ÚÙÈÔ‡

Ï¿ıÔ˜

X flıËÛË ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈο.

24
 ÛˆÛÙfi

✔ MÂÙ·ÊÔÚ¿ ÊÔÚÙ›ˆÓ Ì ¯Ú‹ÛË Î·ÚÔÙÛÈÔ‡.

25
Y¶HPE™IE™ METAºOPøN
MÂÙ·ÊÔÚ¿ ‚·ÚÈÒÓ Â›ψÓ

Ï¿ıÔ˜

X MÂÙ·ÊÔÚ¿ ‚·ÚÈÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·fi ÛοϘ

Î·È ‰È·‰ÚfiÌÔ˘˜.

26
 ÛˆÛÙfi
✔ MÂÙ·ÊÔÚ¿ ‚·ÚÈÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ¯Ú‹ÛË
·Ó·‚·ÙfiÚÈÔ˘.

27
Y¶HPE™IE™ (™OY¶EP MAPKET)
EÚÁ·Û›· Û ٷÌÂ›Ô ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ

Ï¿ıÔ˜

X XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ.

28
 ÛˆÛÙfi

✔ TÔÔı¤ÙËÛË Î˘ÏÈfiÌÂÓˆÓ Ù·ÈÓÈÒÓ Î·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ

Û·ÚˆÙÒÓ ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ. °È· ÔÁÎÒ‰Ë ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ¯Ú‹ -
ÛË Û·ÚˆÙÒÓ ¯ÂÚÈÔ‡.
29
™YNEP°EIA AYTOKINHTøN
EÚÁ·Û›Â˜ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁÂ›Ô ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙˆÓ

Ï¿ıÔ˜
X EÚÁ·Û›· Ì Û·„ÈÌÔ Î·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ο̄ÂȘ.

30
 ÛˆÛÙfi

✔ AÓ‡„ˆÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙÔ˘ Î·È ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ

ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÛÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ̤Û˘ ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘.

31
 ¶PAKTIKE™ ™E EP°A™IE™
ME
YæH§H E¶IKIN¢YNOTHTA
°IA
EMºANI™H MYO™KE§ETIKøN ¶A£H™EøN
1. EÚÁ·Û›· ÌÂ H/Y

Ï¿ıÔ˜
X K·Ù·fiÓËÛË Ù˘ Ï¿Ù˘, ÙˆÓ Ò̈Ó, ÙÔ˘ ·˘¯¤Ó·
Î·È ÙˆÓ Î·ÚÒÓ.

34
 ÛˆÛÙfi
✔ E·Ú΋˜ ¯ÒÚÔ˜ ÂÚÁ·Û›·˜, Ú‡ıÌÈÛË ÙÔ˘ ‡„Ô˘˜ ÙÔ˘
ÁÚ·Ê›Ԣ, ¯Ú‹ÛË Î·ı›ÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ Ï¿ÙË
Î·È ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÂÓ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ¿ÛˆÓ, ÙÔÔı¤ÙËÛË Ù˘
ÔıfiÓ˘ ÛÙÔ ÛˆÛÙfi ‡„Ô˜ ÁÈ· Ù· Ì¿ÙÈ·.

35
2. EÚÁ·Û›Â˜ Û ·Ôı‹ÎË

Ï¿ıÔ˜

X TÔÔı¤ÙËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ Û ı¤ÛÂȘ ¿Óˆ ·fi ÙÔ ‡„Ô˜

ÙˆÓ ÒÌˆÓ ‹ οو ·fi ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ÛÙ‹ıÔ˘˜.

36
 ÛˆÛÙfi

✔ TÔÔı¤ÙËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ Û ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÛÙÔ ‡„Ô˜

Ù˘ ̤Û˘.

37
3. EÚÁ·Û›· Û˘Ó·ÚÌÔÏfiÁËÛ˘

Ï¿ıÔ˜

X YÂÚ‚ÔÏÈο ¤ÓÙÔÓÔÈ Ú˘ıÌÔ› ÂÚÁ·Û›·˜. AÔÎÏ›ÛÂȘ

ÙˆÓ Î·ÚÒÓ ·fi ÙËÓ Ô˘‰¤ÙÂÚË ı¤ÛË (00).

38
 ÛˆÛÙfi

✔ ãAÓÂÙÔ˜ Ú˘ıÌfi˜ ÂÚÁ·Û›·˜. AÓ·ÚÙÒÌÂÓ· ÂÚÁ·Ï›·

ÒÛÙ ӷ ÌÂÈÒÓÂÙ·È ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘˜, Ë ¿ÛÎËÛË ›ÂÛ˘
·ÏÏ¿ Î·È Ë ·ÔÊ˘Á‹ ·ÎÚ·›ˆÓ ı¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ Î·ÚÒÓ.

39
4. M·ıËÙ‹˜ Ô˘ ÛËÎÒÓÂÈ ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘

Ï¿ıÔ˜

X YÂÚÊfiÚÙˆÛË Ù˘ Ì·ıËÙÈ΋˜ ÙÛ¿ÓÙ·˜.

40
 ÛˆÛÙfi
✔ M·ıËÙÈ΋ ÙÛ¿ÓÙ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ‰ÂÓ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ
ÙÔ 10% ÙÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ÙË ÌÂٷʤÚÂÈ.

41
5. XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ‰È·Î›ÓËÛË
Â›‰ˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ

Ï¿ıÔ˜
X MÂÙ·ÊÔÚ¿ ¯ˆÚ›˜ ÛÙ‹ÚÈÍË Â›‰ˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ.

42
 ÛˆÛÙfi
✔ MÂÙ·ÊÔÚ¿ Â›‰ˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ, fiˆ˜ ʇÏÏ· Ï·Ì·Ú›-
Ó·˜, Ì ÂȉÈΤ˜ Ï·‚¤˜ ÁÈ· ÈÔ Â‡ÎÔÏÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi.

43
6. XÂÈÚÈÛÌfi˜ ÂÓÙ¿Ï Ú¤Û·˜

Ï¿ıÔ˜
X XÚ‹ÛË ÂÓÙ¿Ï, Ë ı¤ÛË ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ηٷ -
ÔÓ› ÙȘ ·ÚıÚÒÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÔÓ¿ÙÔ˘, Ù˘ ÏÂοÓ˘,
ÙˆÓ ·ÛÙÚ·Á¿ÏˆÓ Î·È ÙÔ˘˜ ̇˜ Á‡Úˆ ·’· ·˘ÙÔ‡˜.

44
 ÛˆÛÙfi
✔ XÚ‹ÛË ÂÓÙ¿Ï Ô˘ ÌÂÈÒÓÂÈ ÙËÓ ›ÂÛË Ô˘ ··ÈÙ›ٷÈ
·fi ÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi Ù˘ Ì˯·Ó‹˜ Î·È ˘ÈÔıÂÙ› ηχÙÂÚË
ÛÙ¿ÛË ÂÚÁ·Û›·˜.

45
7. AÓ‡„ˆÛË Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ·Î¤ÙˆÓ

Ï¿ıÔ˜

X XÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ‰È·Î›ÓËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi

‚¿ÚÔ˜ Î·È fiÁÎÔ.
46
ÛˆÛÙfi

✔ XÚ‹ÛË ·Ó˘„ˆÙÒÓ Ì ÎÂÓfi.

47
 ∂§§∏¡π∫√ ΔÔ ¤ÚÁÔ Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ
ÎÚ·ÙÈÎfi ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi ηٿ 71,42%
π¡™ΔπΔ√ÀΔ√ ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û 75% ·fi ÙÔ
À°π∂π¡∏™ ∫∞π ∂˘Úˆ·˚Îfi Δ·ÌÂ›Ô ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋˜
∞Ó¿Ù˘Í˘ Î·È 25% ·fi ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi
∞™º∞§∂π∞™ Δ∏™ ¢ËÌfiÛÈÔ Î·È Î·Ù¿ 28,58% ·fi fiÚÔ˘˜
∂ƒ°∞™π∞™ ÙÔ˘ ∂§.π¡.À.∞.∂. (§.∞.∂.∫.)

¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡

°∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™
∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· §ÒÌË
º˘ÛÈÎÔıÂÚ·‡ÙÚÈ· – ∂ÚÁÔÓfiÌÔ˜, MSc, Lic Med Sci

∞£∏¡∞ 2008
 ¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡
°∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ISBN: 978-960-6818-05-9

∞′ ŒÎ‰ÔÛË: OÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ 2008

Copyright © ∂ÏÏËÓÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÀÁÈÂÈÓ‹˜ Î·È ∞ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Ù˘ ∂ÚÁ·Û›·˜

§ÈÔÛ›ˆÓ 143 Î·È £ÂÈÚÛ›Ô˘ 6, 104 45 ∞£∏¡∞
ΔËÏ.: 210 82 00 100
º·Í: 210 82 00 222 – 210 88 13 270
Email: info@elinyae.gr
Internet: http://www.elinyae.gr

™∂§π¢√¶√π∏£∏∫∂ ∫∞π ΔÀ¶ø£∏∫∂ ∞¶√ Δ√¡

∂∫¢√Δπ∫√ √ƒ°∞¡π™ª√ §πμ∞¡∏ ∞μ∂
™fiψÓÔ˜ 98 – 106 80 ∞ı‹Ó·
ΔËÏ.: 210 3661200, º·Í: 210 3617791
http://www.livanis.gr

ΔÀ¶ø£∏∫∂ ™∂ 5.000 ∞¡ΔπΔÀ¶∞

∞·ÁÔÚ‡ÂÙ·È Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ̤ÚÔ˘˜ ‹ fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÂÓÙ‡Ô˘,

Ì ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ, ¯ˆÚ›˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ Ù˘ ËÁ‹˜.

¢π∞¡∂ª∂Δ∞π ∞¶√ Δ√ ∂§.π¡.À.∞.∂. ñ ∞¶∞°√ƒ∂À∂Δ∞π ∏ ¶ø§∏™∏ ∞¶√ ΔƒπΔ√À™

 ¶ Â Ú È Â ¯ Ô Ì Â Ó ·

¶ÚfiÏÔÁÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
ª˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ηÎÒÛÂȘ/·ı‹ÛÂȘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
∞›ÙÈ· ÙˆÓ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÒÓ ·ı‹ÛˆÓ
– ∂ÚÁÔÓÔÌÈÎÔ› Ê˘ÛÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
∂ÓÂÚÁ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
μ·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡
ÌÈ·˜ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
£¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
∞. ∂ÚÁ·Û›· Û ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
μ. ∂ÚÁ·Û›· ÛÂ fiÚıÈ· ı¤ÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
°. ∂ÚÁ·Ï›· ¯ÂÈÚfi˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
¢. ŸÚÁ·Ó· ÂϤÁ¯Ô˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
∂. μ·ÚÈ¿ ۈ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
™Δ. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÚÁ·Û›·˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
¶·Ú¿ÚÙËÌ·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
μÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
 ¶ Ú Ô Ï Ô Á Ô Û

√ È ÎÔÈӈӛ˜ Û‹ÌÂÚ· Â›Ó·È ‰ÔÌË̤Ó˜ Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ¤-

Ó· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Ë̤ڷ˜ Ó· ηٷӷÏÒÓÂÙ·È ÛÙÔ
¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ΛÓÔ Ô˘ ›Ûˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ Û˘Ó›‰ËÛË Â›-
Ó·È fiÙÈ ·ÔÙÂÏ› ·Ó·Ê·›ÚÂÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ Ë ı¤ÛË
ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ Ó· Â›Ó·È ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂ÓË ÛÙ· ‰Èο ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔ-
ÌÂÙÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ. ΔÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ÂÚÁÔÓÔÌ›·˜ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜
·˘Ùfi ÙÔ Ù·›ÚÈ·ÛÌ· ÙˆÓ ··ÈÙ‹ÛÂˆÓ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-
Ô Ô˘ ÙËÓ ÂÎÙÂÏ›. ¶Ò˜ ‰ËÏ·‰‹ ı· ۯ‰ȷÛÙ› Î·È ı· ÚÔÛ·Ú-
ÌÔÛÙ› Ô ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ, ÒÛÙ ӷ ÚÔÏË-
ÊıÔ‡Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ˘Á›·˜ Î·È Ó· ·˘ÍËı› Ë ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘.

™ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È ÌÈ· ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÚÁÔÓÔÌ›·, ·Ó·Ê¤-

ÚÔÓÙ·È Î¿ÔȘ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ Î·È Ù· ·›ÙÈ¿ ÙÔ˘˜ ηÈ
‰›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÌÈ·˜ ı¤Û˘
ÂÚÁ·Û›·˜.

™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ Â›Ó·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ ·ÊÂÓfi˜ Ó·

·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ Î·Îfi ۯ‰ȷÛÌfi ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È.

πˆ¿ÓÓ˘ ¢Ú··ÓÈÒÙ˘
¶Úfi‰ÚÔ˜ ¢.™. ∂§.π¡.À.∞.∂.

7
 ∂ È Û · Á ˆ Á Ë

ø ˜ ÂÚÁÔÓÔÌ›· ÌÔÚ› Ó· ÔÚÈÛı› Ë ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÂÚÁ·-

Û›·˜ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ŸÏÔÈ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ù· ›‰È·
·ÓıÚˆÔÌÂÙÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ (.¯. ‡„Ô˜, ‚¿ÚÔ˜), ÙȘ ›‰È˜ ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ˜ ‹ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ (ËÏÈΛ·, ʇÏÔ). ∏ ÂÚÁÔÓÔÌ›·, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜
˘fi„Ë ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙÔ
ۯ‰ȷÛÌfi ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙÔ˘ Â-
ÍÔÏÈÛÌÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÒÛÙ ·˘Ù¿ Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È
ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ÂÚÁÔÓÔÌ›· Â›Ó·È ÙÔ Ò˜ ı· ‚ÂÏ-
ÙȈı› ÙÔ Ù·›ÚÈ·ÛÌ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔÓ
ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ô˘ ÙËÓ ÂÎÙÂÏ›. ŒÓ· ·Ïfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È Ë ÚÔ-
Û·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ‡„Ô˘˜ ÂÓfi˜ ÙÚ·Â˙ÈÔ‡ ÂÚÁ·Û›·˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ô ÂÚÁ·-
˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌË ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Û·‚ÂÈ ÁÈ· Ó· ÂÚÁ·Ûı›. ÕÏÏÔ ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È Ù· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ηٷÛ··ÛÂ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜, ‹‰Ë
·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Ï›ıÔ˘. ∫¿ı ¯Ú‹ÛÙ˘ ÚÔÛ¿ÚÌÔ˙ ٷ ÂÚÁ·Ï›·
ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ¤‰ÈÓ ÌÔÚÊ‹ ηٿÏÏËÏË ÁÈ· Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ (.¯. ÂΉÔÚ¿ ˙ÒˆÓ ‹ ÙÂÌ·¯ÈÛÌfi ÎÚ¤·ÙÔ˜)
(ÂÈÎ. 1).

9
∂ÈÎ. 1. ¶ËÁ‹: www.neanderthal.de
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

√ ÂȉÈÎfi˜ ÛÙËÓ ÂÚÁÔÓÔÌ›· ηÏÂ›Ù·È ÂÚÁÔÓfiÌÔ˜. √ ÂÚÁÔÓfiÌÔ˜ ÌÂ-

ÏÂÙ¿ ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ (ÂÈÎ. 2).

∂ƒ°∞∑√ª∂¡√™

∂ƒ°∞™π∞∫√ ¶∂ƒπμ∞§§√N ™Ã∂¢π∞™ª√™ ∂ƒ°∞™π∞™

∂ÈÎ. 2. √ ÂÚÁÔÓfiÌÔ˜ ÌÂÏÂÙ¿ ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ Ì ÙÔÓ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ Î·È
ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ¶ËÁ‹: 3

ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÚÁÔÓfiÌÔÈ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Ó Î·Ù¿ fiÛÔ Ë ÂÚÁ·Û›· ¤¯ÂÈ ÚÔ-

Û·ÚÌÔÛı› ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ, Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜
·Ú¿ÁÔÓÙ˜. √È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·˘ÙÔ› ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó:
 ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ, Ù· Ê˘ÛÈο ‰ËÏ. Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈο ¯·Ú·ÎÙË-
ÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ fiˆ˜:
ñ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜
ñ ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜
ñ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È ÙË Ì˘˚΋
‰‡Ó·ÌË
ñ ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Î·È ÂȉÈο ÙËÓ fiÚ·ÛË,
ÙËÓ ·ÎÔ‹ Î·È ÙËÓ ·Ê‹
ñ ÙËÓ Î·Ù·fiÓËÛË ÙˆÓ Ì˘ÒÓ, ÙˆÓ ·Ú-
ıÚÒÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ Ó‡ڈÓ
ñ ÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜
ñ ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·
ñ ÙË ÁÓÒÛË Î·È
ñ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· (ÂÈÎ. 3).
∂ÈÎ. 3. μ·ÛÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ ÁÈ·
 ÙÔ Â›‰Ô˜ Î·È ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ Û˘- ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜
10 ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÚÁ·- ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Â›Ó·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô
˙fiÌÂÓÔ ¿ÓıÚˆÔ˜. ¶ËÁ‹: 2
 ∂π™∞°ø°∏

 ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È (̤ÁÂıÔ˜, Û¯‹Ì· Î·È Î·-

Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ·)
 ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË
Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙÔ ˆ˜ ‰ËÏ·‰‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, ·ÍÈÔÏÔ-
ÁÔ‡ÓÙ·È Î·È ÙÚÔÔÔÈÔ‡ÓÙ·È
 ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (.¯. ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ˘ÁÚ·Û›·, ʈÙÈ-
ÛÌfi, ıfiÚ˘‚Ô, ‰ÔÓ‹ÛÂȘ) ηÈ
 ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (.¯. ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜, ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
ÍË ·fi ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË).

∞ÍÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·Ï-

ÏËÏÂ›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÂÚÁÔÓfiÌÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·-
ÛÊ·Ï‹, ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο Î·È ·Ú·ÁˆÁÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÂÚÁ·Û›·˜.
ŸÙ·Ó Ë ÂÚÁÔÓÔÌÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË Á›ÓÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ó¤ˆÓ
ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, Ó¤Ô˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ ‹ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÁÂÓÈο
ηٿ ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ı¤ÛÂˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙfiÙ ÌÈÏ¿ÌÂ
ÁÈ· ÚÔÏËÙÈ΋ ÂÚÁÔÓÔÌÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË. ŸÙ·Ó Ë ÂÚÁÔÓÔÌÈ΋
·Ú¤Ì‚·ÛË Á›ÓÂÈ ÁÈ· Ó· ¿ÚÂÈ ·fi ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Û˘Ó-
ı‹Î˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÎfiˆÛË ‹ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ˘-
Á›·˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜, ÙfiÙ ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ‰ÈÔÚıˆÙÈ΋ ÂÚÁÔ-
ÓÔÌÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË. ∏ ÂÚÁÔÓÔÌ›·, ‰ËÏ·‰‹, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ·
Ó· ηıÔÚÈÛı› ÙÔ Ò˜ ı· ۯ‰ȷÛı› ‹ ı· ÚÔÛ·ÚÌÔÛı› Ô
ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÚÔÏËÊıÔ‡Ó ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi
ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ˘Á›·˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ Î·È Ó· ·˘ÍËı› Ë ·-
ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜.

∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÂÚÁÔÓÔÌ›·˜ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÚÔÛʤÚÂÈ ÔÏÏ·-

Ï¿ ÔʤÏË:
ñ ÌÂÈÒÓÂÈ ÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· ·Ù˘¯‹Ì·ÙÔ˜
ñ ÌÂÈÒÓÂÈ ÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· ηÎÒÛÂˆÓ Î·È ·ı‹ÛˆÓ
ñ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙË-
Ù· (1, 2, 3, 4).

11
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ª˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÂÛ ∫·ÎˆÛÂÈÛ/¶·ıËÛÂÈÛ

™ ˘¯Ó¿ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·È Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛıÔ‡Ó ÛÂ

ηÎÒ˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ∞˘Ùfi ÌÔÚ›
Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙȘ ÏÂÁfiÌÂÓ˜ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ. ¶Úfi-
ÎÂÈÙ·È ÁÈ· ηÎÒÛÂȘ Î·È ·ı‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·Ï·ÎÒÓ ÈÛÙÒÓ (Ì˘ÒÓ,
ÙÂÓfiÓÙˆÓ, Û˘Ó‰¤ÛÌˆÓ Î·È ¯fiÓ‰ÚˆÓ) Î·È ÙÔ˘ Ó¢ÚÈÎÔ‡ Û˘-
ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
√È ·ı‹ÛÂȘ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ηÎÒ˜ ۯ‰ȷṲ̂ӷ ‹
·Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÂÚÁ·Ï›· Î·È ı¤ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È
Û˘¯Ó¿ Ì ·ÚÁÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌËÓÒÓ ‹ ÂÙÒÓ.
™˘Ó‹ıˆ˜, Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈ· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ÁÈ· ÌÂÁ¿-
ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ªÔÚ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ·ÈÛı¿ÓÂ-
Ù·È ¿‚ÔÏ· fiÙ·Ó Î¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘, ‹ Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fi-
ÓÔ˘˜ Û ̇˜ Î·È ·ÚıÚÒÛÂȘ fiÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ∂›Ó·È
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ù· ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· ÁÈ·Ù› οÙÈ Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ ˆ˜ ÂÓfi¯ÏËÛË ÌÔÚ› Û ÌÂÚÈΤ˜
ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÛÔ‚·Ú‹ ¿ıËÛË Î·È ÌfiÓÈÌË ·-
ÓÈηÓfiÙËÙ·.
™ÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î· ‰›ÓÔÓÙ·È ÌÂÚÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi
ÙȘ ÈÔ Û˘¯Ó¤˜ ηÎÒÛÂȘ Î·È ·ı‹ÛÂȘ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ·fi
ηÎÒ˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓË ÂÚÁ·Û›·. √È ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ú¤ÂÈ ÛÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ È·ÙÚÈÎÔ‡ ÚÔÏËÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ Ó· ÂÓËÌÂ-
ÚÒÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙȘ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·Ó·-
ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ¤ÁηÈÚ· Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· Î·È Ù· Èı·Ó¿ ·›ÙÈ· Ô˘ ¤-
¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·. √È ‰Â ÂÚÁÔ‰fiÙ˜ ı· Ú¤ÂÈ ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ÙÔ˘ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘
Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ·ı‹ÛÂȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο. ∞Í›˙ÂÈ Â‰Ò
Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ Ë ¤ÁηÈÚË ÚfiÏË„Ë ÙˆÓ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÒÓ
·ı‹ÛÂˆÓ Â›Ó·È fi¯È ÌfiÓÔ ÂÊÈÎÙ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ‰ÂÓ ÎÔÛÙ›˙ÂÈ È‰È·›-
ÙÂÚ·. ŸÙ·Ó fï˜ ÔÈ ·ı‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó Û ÌfiÓÈ̘ ›-
Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌË ·Ó·ÛÙÚ¤„È̘ Î·È Â›Ó·È ‰··ÓËÚ¤˜ ÛÙËÓ ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜ (3, 5).
12
 ∞πΔπ∞ Δø¡ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – ∂ƒ°√¡√ªπ∫√π ºÀ™π∫√π ¶∞ƒ∞°√¡Δ∂™

∫∞∫ø™∏ ™Àª¶Δøª∞Δ∞ Ã∞ƒ∞∫Δ∏ƒπ™Δπ∫∞ ∞πΔπ∞

™‡Ó‰ÚÔÌÔ Î·ÚÈ·›Ô˘ ª˘ÚÌ‹ÁÎÈ·ÛÌ·, fiÓÔ˜ Î·È ∂·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ÂÚÁ·Û›· ÌÂ
ۈϋӷ: ›ÂÛË ÙˆÓ ÌÔ‡‰È·ÛÌ· ÛÙÔÓ ·ÓÙ›¯ÂÈÚ· ÙÔÓ Î·Úfi Û ı¤ÛË Î¿Ì„Ë˜.
ÓÂ‡ÚˆÓ Ô˘ ÂÚÓÔ‡Ó ·fi Î·È Ù· ‰¿ÎÙ˘Ï·, ΢ڛˆ˜ ÙÔ ÃÚ‹ÛË ‰ÔÓÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ.
ÙÔÓ Î·Úfi. ‚Ú¿‰˘. ∫·ÌÈ¿ ÊÔÚ¿ Â·ÎfiÏÔ˘ıÔ
ÙÂÓÔÓÙÔÂÏ˘ÙÚ›ÙȉԘ (ÊÏÂÁÌÔÓ‹
ÙÂÓfiÓÙÈÔ˘ ÂχÙÚÔ˘).

ΔÂÓÔÓÙ›ÙȘ: ÊÏÂÁÌÔÓ‹ Ù˘ ¶fiÓÔ˜, Ô›‰ËÌ· Î·È ∂·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ.

ÂÚÈÔ¯‹˜ fiÔ˘ ÂÚ˘ıÚfiÙËÙ· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ, ÙÔÓ
Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Ì˘˜ Î·È Î·Úfi ηÈ/‹ ÙÔÓ ‹¯Ë.
Ù¤ÓÔÓÙ·˜. ¢˘ÛÎÔÏ›· ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘
¯ÂÚÈÔ‡.

√ÛÙÂÔ·ÚıÚ›ÙȘ: ‚Ï¿‚Ë ÙˆÓ ∞η̄›· Î·È fiÓÔ˜ ÛÙË ª·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ηٷfiÓËÛË Ù˘
·ÚıÚÒÛÂˆÓ Ô˘ Ô‰ËÁ› ÛÙË ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋ ÛÙ‹ÏË Î·È Û ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘ Î·È ¿ÏψÓ
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÛÙÂÔʇوÓ. ¿ÏϘ ·ÚıÚÒÛÂȘ. ·ÚıÚÒÛˆÓ.

™Ê›ÍÈÌÔ ÙˆÓ Ì˘ÒÓ ÛÙÔÓ ∂ÓÙÔÈṲ̂ÓÔ˜ fiÓÔ˜ ÛÙÔÓ ŸÙ·Ó Ë ÂÚÁ·Û›· ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È ÛÂ
·˘¯¤Ó· ‹ ÙÔÓ ÒÌÔ: ·˘¯¤Ó· Î·È ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜. ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Î·È Â›ÔÓË
ÊÏÂÁÌÔÓ‹ ÙˆÓ Ì˘ÒÓ Î·È ÛÙ¿ÛË.
ÙÂÓfiÓÙˆÓ ÙÔ˘ ·˘¯¤Ó· ηÈ
ÙˆÓ Ò̈Ó.

¶›Ó·Î·˜ 1. ªÂÚÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ÙȘ ÈÔ Û˘¯Ó¤˜ ηÎÒÛÂȘ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ
ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·, Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· Î·È Ù· ·›ÙÈ¿ ÙÔ˘˜. ¶ËÁ‹: 3

∞ÈÙÈ· ÙˆÓ ª˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎˆÓ ¶·ıËÛˆÓ

∂ Ú ÁÔ Ó Ô Ì È Î Ô È º ˘ Û È Î Ô È ¶ · Ú· ÁÔ Ó Ù Â Û

ª È· ÂÚÁ·Û›· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔ-

ÓÙ·. ∫¿ÔȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÌfiÓÔ
ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ηı‹ÎÔÓ. K·Ù¿ ηÓfiÓ· fï˜ ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚȤ¯Ô˘Ó
ÔÏÏ¿ ηı‹ÎÔÓÙ·. ∏ ÂÚÁ·Û›· ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Û ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·ı‹ÎÔÓÙ· fiˆ˜ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÛÙ· Ú¿-
ÊÈ· ·ÏÏ¿ Î·È Î·ı‹ÎÔÓÙ· ÛÙÔ Ù·Ì›Ô.
¶Ò˜ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ Ù· ÂÚÁ·Ûȷο ÂΛӷ ηı‹-
ÎÔÓÙ· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ÙÈ ÌÔÚ› Ó· 13
οÓÂÈ ÁÈ· ·˘Ù¿; ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· ··ÓÙËıÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÚˆÙ‹-
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ÛÂȘ Â›Ó·È Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔ˘˜ ·ÔηÏÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ‡˜

·Ú¿ÁÔÓÙ˜. √È ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜
Î·È „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜. ™ÙÔ ·ÚfiÓ ¤ÓÙ˘Ô Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜
Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜.
∂ÚÁÔÓÔÌÈÎÔ› Ê˘ÛÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Â›Ó·È fi,ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÚÔη-
ϤÛÂÈ Î·Ù·fiÓËÛË, ÎÔ‡Ú·ÛË, ÂÍ¿ÓÙÏËÛË, Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈο Û˘-
ÌÙÒÌ·Ù· Î·È Î·ÎÒÛÂȘ ‹ ¿ÏÏÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. √È ·Ú¿-
ÁÔÓÙ˜ ·˘ÙÔ› ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂÚÁ·-
Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÁÈ· Ó· οÓÔ˘Ó
ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜. √È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ú¤ÂÈ Ó·
ÚÔÛ¤ÍÔ˘Ó Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
 Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜
 ÌÔÓfiÙÔÓ· Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ
 ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ‰‡Ó·ÌË
 ÛËÌ›· ¤ÓÙÔÓ˘ ›ÂÛ˘
 ‰ÔÓ‹ÛÂȘ.

∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÂȉÈΤ˜

Û˘Óı‹Î˜ ÛÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤ-
ÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ¶Ôχ ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÎfiˆÛË. ŒÎıÂÛË ·ÓÙ›ıÂÙ·, ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ
Î·È ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ Û ¯·ÌËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÌÔÚ› Ó· ÌÂÈÒÛÂÈ ÙËÓ
΢ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜, ÙË Ì˘˚΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ÙË ‰ÂÍÈfiÙËÙ· ÙˆÓ
¯ÂÚÈÒÓ. √ ʈÙÈÛÌfi˜, Ù¤ÏÔ˜, ÛÙÔÓ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ ÌÔÚ› Ó· ›-
Ó·È ·ÓÂ·Ú΋˜ Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Â-
›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ô˘ ÔÈ ÂÚÁ·-
˙fiÌÂÓÔÈ ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· Ù· ÔÔ›· ··ÈÙÔ‡Ó ÌÂ-
Á¿ÏË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‹ ·ÛÎÔ‡Ó Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· η-
ı‹ÎÔÓÙ·. ΔfiÛÔ Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ·Ó¿ ‚¿Ú‰È· fiÛÔ Î·È Ë ¯ÚÔ-
ÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ·‰È¿ÏÂÈÙ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤¯Ô˘Ó ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ Âͤ-
ÏÈÍË/·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ŸÛÔ ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ Â·Ó·Ï·Ì‚·-
ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‹ ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ‰‡Ó·ÌË Î·È Ë Ûˆ-
Ì·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î.Ï., ÙfiÛÔ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Î·È Ô ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ˜
¯ÚfiÓÔ˜ ·Ó¿·˘Û˘ (Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰ËÏ. Î·È Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È·ÏÂÈÌ-
14 Ì¿ÙˆÓ Ì˘˚΋˜ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘) ÁÈ· Ó· ÌÂȈı› Ë ÎfiˆÛË Î·È Ó· ÚÔ-
ÏËÊıÔ‡Ó ÔÈ Î·ÎÒÛÂȘ.
∞ π Δ π ∞ Δ ø ¡ ª À√ ™ ∫ ∂ § ∂ Δ π ∫ ø ¡ ¶ ∞ £ ∏ ™ ∂ ø ¡ – ∂ ƒ °√ ¡ √ ª π ∫ √ π ¶ ∞ ƒ∞ °√ ¡ Δ ∂ ™

£˘ÌËı›Ù ٤ÏÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËı› Ô Ïfi-

ÁÔ˜ Ô˘ ÚÔηÏ› ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÛÙ· ÂÚÁ·ÛÈ·-
ο ηı‹ÎÔÓÙ·. ªfiÓÔ ¤ÙÛÈ ı· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì Ï‹Úˆ˜ ÙË Ê‡-
ÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ·˘Ùfi ı· Ì·˜ ηÙ¢ı‡ÓÂÈ ÙÂÏÈο ÛÙÔ
Ó· ‚Úԇ̠·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ ÙÔ˘ (6).

1) ∂›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜

∏ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÔȘ Ì˘˚Τ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ı· ‰Ú·-

ÛÙËÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·Ù¿ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. √È Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿-
ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ·˘Í‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ·
ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ Î·ıfiÛÔÓ ·Ó·Áο˙Ô˘Ó
ÌÈÎÚ¤˜ Ì˘˚Τ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· ηٷÔÓÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ‰ÂÓ Â-
ÈÙÚ¤Ô˘Ó Û ÌÂÁ¿Ï˜ Ì˘˚Τ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ
̤ÁÈÛÙÔ Ù˘ ·fi‰ÔÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ·‰‡-
Ó·ÌˆÓ ÌÈÎÚÒÓ Ì˘˚ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙËÓ ÎfiˆÛË.
√È Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Â·Ó·Ï·Ì‚·-
ÓfiÌÂÓÔ ‹ ·Ú·ÙÂٷ̤ÓÔ Ù¤Óو̷, ÛÙÚÔʤ˜, Î¿Ì„Ë ÙÔ˘ ÎÔÚÌÔ‡
ÂÌÚfi˜, ÂÚÁ·Û›· ¿Óˆ ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÎÂÊ·Ï‹˜, ÁÔÓ¿ÙÈÛÌ·
‹ Û΢ÊÙ‹ ÂÚÁ·Û›· Ì ̷˙Â̤ӷ Ù· fi‰È· (‚Ï. ÂÈÎfiÓ˜ 4, 5, 6, 7).
™ÙȘ Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÙÔ ÎÚ¿ÙËÌ·
.¯. ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Û ÌÈ· ÔÚÈṲ̂ÓË ı¤ÛË Î·ıÒ˜ Î·È Ï·‚¤˜ ÌÈÎÚÒÓ
·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÂÈÎ. 8). √È ÛÙ¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚ› Ó· ÂËÚ¿ÛÔ˘Ó
‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ fiˆ˜ Ù· ¯¤ÚÈ·, ÙÔ˘˜ ηÚÔ‡˜,

∂ÈÎ. 4. ΔÔÔı¤ÙËÛË ÔÏÈÛÌÔ‡ Û ۋڷÁÁ·:

Ûȉ¤ÚˆÌ· Â˙Ô‰ÚÔÌ›Ô˘. ¶ËÁ‹: 19.

∂ÈÎ. 5. ΔÔÔı¤ÙËÛË ÔÏÈÛÌÔ‡ Û ۋڷÁÁ·. 15

¶ËÁ‹: 19
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

∂ÈÎ. 6. ™Î˘ÚÔ‰¤ÙËÛË Á¤Ê˘Ú·˜. ¢È¿ÛÙÚˆÛË. ∂ÈÎ. 7. ∫·ı¿ÚÈÛÌ· ÙˆÓ ‚·ÚÂÏÈÒÓ. ¶ËÁ‹: 10

¶ËÁ‹: 19.

ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜, ÙÔÓ ·˘¯¤Ó·, ÙË Ì¤ÛË Î·È Ù· ÁfiÓ·Ù·. √È Û˘Ó¤ÂȤ˜ ÙÔ˘˜

Â›Ó·È ·ÎfiÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ fiÙ·Ó Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Ì Â·Ó·Ï·Ì‚·-
ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‹ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ‰‡Ó·ÌË. √È Â›ÔÓ˜
ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÎÏËıÔ‡Ó ·fi ÌË ÛˆÛÙfi Û¯Â-
‰È·ÛÌfi Ù˘ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ, ÙÔ˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ η-
ıÒ˜ Î·È ·fi ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜.

™ËÌ›ˆÛË: ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û Â›ÔÓ˜

ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÔÙÈ΋ ηٷfiÓËÛË Î·È ÎfiˆÛË
fiÙ·Ó Ô ÊˆÙÈÛÌfi˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰ÂÓ Â›Ó·È Â·Ú΋˜ ‹ Â›Ó·È ·-
ηٿÏÏËÏ· ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ˜. √ ¯ÂÈÚÈÛÌfi˜, Â›Û˘, Ôχ ÌÈÎÚÒÓ ˘-
ÏÈÎÒÓ ‹ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋˜ ·ÎÚ›‚ÂÈ-
·˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÎfiˆÛË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ‹ ÔÙÈ΋ (6).

2) ªÔÓfiÙÔÓ· Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ

∫·Ù¿ ÙËÓ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ÂÚÁ·Û›· Ô ›‰ÈÔ˜ Ù‡Ô˜ ΛÓËÛ˘ Â-

ÎÙÂÏÂ›Ù·È Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ̇˜, Ù¤-
ÓÔÓÙ˜ ‹ ·ÚıÚÒÛÂȘ. √ ‚·ıÌfi˜ Â·Ó·ÏËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÌÔÚ› Ó· Â-
16 ËÚ·Ûı› ·fi ÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙÔÓ ·Ú¯fiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ ·-
Ó¿·˘Û˘ (ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Î·È ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰ËÏ. ÙˆÓ ‰È·ÏÂÈÌÌ¿ÙˆÓ
∞ π Δ π ∞ Δ ø ¡ ª À√ ™ ∫ ∂ § ∂ Δ π ∫ ø ¡ ¶ ∞ £ ∏ ™ ∂ ø ¡ – ∂ ƒ °√ ¡ √ ª π ∫ √ π ¶ ∞ ƒ∞ °√ ¡ Δ ∂ ™

∂ÈÎ. 9. ÃÂÈÚÈÛÙ¤˜ ÎψÛÙÚÈÒÓ. ¶ËÁ‹: 20 ∂ÈÎ. 8. ∂ÚÁ·Û›· ÛÙÔ ¯Ù¤ÓÈ. ¶ËÁ‹: 20

Ì˘˚΋˜ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘) ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ‚·ıÌfi ÔÈÎÈÏ›·˜ ÛÙ· ÂÚÁ·ÛÈ·-

ο ηı‹ÎÔÓÙ·. √ Ú˘ıÌfi˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ÂϤÁ¯ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ
›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ô˘ ÂÎÙÂÏ› ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ηı‹ÎÔÓ, ·fi ÌË-
¯·Ó¤˜, ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ ‹ ·fi ‰ÈÔÈÎËÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜.
¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ fiÔ˘ Ô Ú˘ıÌfi˜ ÂϤÁ¯ÂÙ·È ·fi Ì˯·Ó¤˜
Â›Ó·È ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ÂÎÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Û ÁÚ·ÌÌ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ fiˆ˜ Ë ÓË-
Ì·ÙÔ˘ÚÁ›· (ÂÈÎ. 9).
√ ΛӉ˘ÓÔ˜ ÁÈ· οΈÛË Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ fiÙ·Ó Ë Â·Ó·Ï·Ì-
‚·ÓfiÌÂÓË ÂÚÁ·Û›· Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ÌÂ
ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ‰‡Ó·ÌË (ÂÈÎ. 10, 11). ∞ÎfiÌ·,
fï˜, Î·È ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ ··ÈÙÔ‡Ó ‰‡Ó·ÌË fiÙ·Ó Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È

∂ÈÎ. 10. ∞ÏÏ·Á‹ ηϷÌÈÒÓ. ¶ËÁ‹: 20. ∂ÈÎ. 11. ΔÔÔı¤ÙËÛË ÔÏÈÛÌÔ‡ Ì ¯Ú‹ÛË ‰È¯¿Ï·˜. 17
¶ËÁ‹: 19.
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

Ì ˘„ËÏ‹ Â·Ó·ÏËÙÈÎfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó Î¿ÎˆÛË, fi-

ˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÏ·ÊÚÈ¿ ηı‹ÎÔÓÙ· Û ÁÚ·ÌÌ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ (6).

3) ∫ÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ‰‡Ó·ÌË

¢‡Ó·ÌË Â›Ó·È ÙÔ ÔÛfi Ù˘ Ì˘˚΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÂ-

Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÌÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ¿ÛÎËÛË ÌÂÁ¿Ï˘ ‰‡Ó·Ì˘
ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÎfiˆÛË Î·È Ê˘ÛÈ΋ ÊıÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜
(ÂÈÎ. 12). ΔÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ô˘ ÂÍ·ÛÎÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙÔ ¯ÂÈÚÈ-
ÛÌfi ‹ ÙË ‰È·Î›ÓËÛË ˘ÏÈÎÒÓ, ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ‹ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÂÍ·ÚÙ¿-
Ù·È ·fi ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ fiˆ˜:
 Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘, ÙÔ ‚¿ÚÔ˜, Ô fiÁÎÔ˜ ÙÔ˘ (ÂÈÎ. 13)
 Ô Ù‡Ô˜ Ù˘ Ï·‚‹˜, Ë ı¤ÛË Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ (ÂÈÎ. 14)
 ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘/ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙÔ
ÍÂΛÓËÌ· ‹ ÙÔ ÛÙ·Ì¿ÙËÌ· ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ ηٿ ÙË ÌÂٷΛÓËÛ‹
ÙÔ˘ (fiÛË Ê˘ÛÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ·
ÙËÓ ÂÈÙ¿¯˘ÓÛË ‹ ÙËÓ ÂÈ‚Ú¿‰˘ÓÛË ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘)
 Ë ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘Ó¯ԇ˜ ÂÍ¿ÛÎËÛ˘ ‰‡Ó·Ì˘ ·fi
ÙÔ˘˜ ̇˜ (ÁÈ· fiÛË ÒÚ· ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤Ó· ÊÔÚÙ›Ô ‹ ¤Ó·
·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÎÚ·ÙȤٷÈ, ÌÂٷʤÚÂÙ·È ‹ ÙÔ ¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Ô ÂÚÁ·˙fi-
ÌÂÓÔ˜ ¯ˆÚ›˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰È·Ï›ÌÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· Ì˘˚΋ ¯·Ï¿ÚˆÛË)

18 ∂ÈÎ. 12. ΔÔÔı¤ÙËÛË ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘. ∂ÈÎ. 13. ΔÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ·ÓÔÈÎÙÈÎÔ‡ Ì˯·Ó‹-
¶ËÁ‹: 19 Ì·ÙÔ˜. ¶ËÁ‹: 20
∞ π Δ π ∞ Δ ø ¡ ª À√ ™ ∫ ∂ § ∂ Δ π ∫ ø ¡ ¶ ∞ £ ∏ ™ ∂ ø ¡ – ∂ ƒ °√ ¡ √ ª π ∫ √ π ¶ ∞ ƒ∞ °√ ¡ Δ ∂ ™

 Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘

ÊÔÚÙ›Ô˘ ·Ó¿ ÒÚ· ‹ ·Ó¿
‚¿Ú‰È·
 Ô ‚·ıÌfi˜ Ù˘ ‰fiÓËÛ˘ ÙÔ˘
ÂÚÁ·Ï›Ԣ/ÊÔÚÙ›Ô˘ Ô˘ ÌÂ-
ٷʤÚÂÙ·È ÛÙÔ ÛÒÌ·
 Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜
 Ë ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙË ÌÂٷΛÓË-
ÛË ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ (fiÙ·Ó ÁÈ·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Á›ÓÂÙ·È ¿Óˆ
Û ·ÓÒÌ·ÏÔ ¤‰·ÊÔ˜ ‹ Ì Â-
ÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û˘-
∂ÈÎ. 14. ªÂÙ·ÊÔÚ¿ ÎÒÓˆÓ ·fi ÙÔ ÌÔÌÈ-
ÓÙËÚËı› ηٿÏÏËÏ·) ÓÔ˘¿Ú ÛÙË ‚ÈÙÚ›Ó·. ¶ËÁ‹: 20
 Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡
ηı‹ÎÔÓÙÔ˜ ηı’ fiÏË ÙË ‚¿Ú‰È·
 Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
 Ô ‚·ıÌfi˜ ÛÙÚÔÊÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ (ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·fi ÂÚÁ·-
Ï›· ‹ ÂÍÔÏÈÛÌfi) (6).

4) ™ËÌ›· ¤ÓÙÔÓ˘ ›ÂÛ˘

™ËÌ›· ¤ÓÙÔÓ˘ ›ÂÛ˘ Â›Ó·È ÂΛӷ fiÔ˘ ÙÔ ÛÒÌ· Ȥ˙ÂÙ·È ÛÂ

ÛÎÏËÚ¤˜ ‹ ·È¯ÌËÚ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ( ÂÈÎ. 15, 16). ∫¿ÔȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘
ÛÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â˘¿ÏˆÙ˜ fiÙ·Ó Ó‡ڷ, Ù¤ÓÔÓÙ˜ ηÈ
·ÁÁ›· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ‰¤ÚÌ· Î·È Ù· ˘ÔΛÌÂÓ· ÔÛÙ¿. ∞ÊÔÚ¿ Û˘-

∂ÈÎ. 15. ™È‰¤ÚˆÌ· Û‹Ú·ÁÁ·˜: ‰¤ÛÈÌÔ 19

ÎfiÌˆÓ. ¶ËÁ‹: 19. ∂ÈÎ. 16. ΔÌ‹Ì· Û˘Û΢·Û›·˜. ¶ËÁ‹: 20
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

Ó‹ıˆ˜ ÙËÓ Ï¢ÚÈ΋ ÂÈÊ¿-

ÓÂÈ· ÙˆÓ ‰·ÎهψÓ, ÙȘ ·Ï¿-
̘, ÙÔ˘˜ ηÚÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜
‹¯ÂȘ, ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ Î·È Ù·
ÁfiÓ·Ù·. ∂›Û˘, ÙÔ ÛÊ›ÍÈÌÔ
ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ¯ÂÈÚfi˜ Ì ·È¯ÌËÚ¤˜
Ï·‚¤˜ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒ-
ÛÂÈ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ÙÔ˘
¯ÂÚÈÔ‡ ÙË ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ÂÍ·-
ÛÎÂ›Ù·È (ÂÈÎ. 17). ∞˘Ùfi ÌÔÚ› ∂ÈÎ. 17. ∂ÚÁ·Û›Â˜ ÛÎËÚÔ‰¤ÙËÛ˘ Ù‡Ô˘ cut and
Ó· ÌÂÈÒÛÂÈ ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· cover. ΔÂÏÈ΋ Â¤Ó‰˘ÛË Û‹Ú·ÁÁ·˜ Ì ÌÂÙ·ÏfiÙ˘Ô.
ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜, ÙËÓ ·ÁˆÁÈÌfiÙËÙ· ∂·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ÂÚÁ·Û›· ‚ȉÒÌ·ÙÔ˜ ÌÔ˘ÏÔ-
ÙˆÓ ÓÂ‡ÚˆÓ Î·È Ó· ÚÔηϤ- ÓÈÒÓ. ¢Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˘‰Ú·˘ÏÈÎfi ηÙÛ·‚›‰È.
¶ËÁ‹: 19
ÛÂÈ ‚Ï¿‚Ë Û ٤ÓÔÓÙ˜ (6).

5) ¢ÔÓ‹ÛÂȘ

∏ ¤ÎıÂÛË Û ‰ÔÓ‹ÛÂȘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· fiÙ·Ó Â›Ó·È Û˘Ó¯fiÌÂÓË

‹ Ôχ ˘„ËÏ‹˜ ¤ÓÙ·Û˘. ™Â ÔÏÏÔ‡˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹-
ÙˆÓ fiˆ˜ ÔÈ ÔÈÎÔ‰Ô̤˜ (ÂÈÎ. 18), Ë Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ‰ÚfïÓ,
ÔÈ ‰·ÛÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î.Ï. ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÂÎÙ›ıÂÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ-
ο Û ‰ÔÓ‹ÛÂȘ ÌÂÙ·‰È‰fiÌÂÓ˜ ·fi Ù· ¯¤ÚÈ·. ¶ÔÏÏ¿ ÂÚÁ·Ï›·

20 ∂ÈÎ. 18. ™Î˘ÚÔ‰¤ÙËÛË Á¤Ê˘Ú·˜. ÃÚ‹ÛË ‰Ô-

ÓËÙÒÓ Û΢ÚÔ‰¤Ì·ÙÔ˜. ¶ËÁ‹: 19 ∂ÈÎ. 19. ÃÚ‹ÛË ÎÚÔ˘ÛÙÈ΋˜ Ûʇڷ˜. ¶ËÁ‹: 19
∞ π Δ π ∞ Δ ø ¡ ª À√ ™ ∫ ∂ § ∂ Δ π ∫ ø ¡ ¶ ∞ £ ∏ ™ ∂ ø ¡ – ∂ ƒ °√ ¡ √ ª π ∫ √ π ¶ ∞ ƒ∞ °√ ¡ Δ ∂ ™

¯ÂÚÈÔ‡ ‹ ¯ÂÈÚÔηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓ· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‰ÔÓ‹ÛÂȘ .¯. ·Ï˘-

ÛÔÚ›ÔÓ·, ÎÔÌÚÂÛ¤Ú ÌÂÙfiÓ, ıÚ·˘ÛÙ‹Ú˜, ÙÚ˘¿ÓÈ·, Ì˯·Ó¤˜
ÎÔ‹˜ ¯fiÚÙˆÓ Î.Ï. ∏ Û˘Ó¯‹˜ ¤ÎıÂÛË Û ‰ÔÓ‹ÛÂȘ, Ô˘ ÌÂ-
Ù·‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ÙÔ ‚Ú·¯›ÔÓ·, ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÂÌ-
Ê¿ÓÈÛ˘ ¯ÚfiÓÈ·˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Ì ÙÔÓ fiÚÔ ™‡Ó-
‰ÚÔÌÔ ¢fiÓËÛ˘ ÃÂÚÈÔ‡-μÚ·¯›ÔÓ·.
¡· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ Î·È ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓÙËÚËı› η-
Ù¿ÏÏËÏ· ‹ Â›Ó·È ·Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ· ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ηı‹ÎÔÓ ÌÔÚ› Ó·
·˘Í‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰fiÓËÛË ÛÙ· ¿Óˆ ¿ÎÚ·. ∏ ¤ÎıÂÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· Ô‰Ë-
Á‹ÛÂÈ Û ÎfiˆÛË, fiÓÔ, ÌÔ‡‰È·ÛÌ·, Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·ÛÌ·, ·˘ÍË̤ÓË Â˘-
·ÈÛıËÛ›· ÛÙÔ ÎÚ‡Ô Î·È ÌÂȈ̤ÓË ·›ÛıËÛË ·Ê‹˜ ÛÙ· ‰¿ÎÙ˘Ï·, Ù· ¯¤-
ÚÈ· Î·È Ù· ¿Óˆ ¿ÎÚ·.
√‰ËÁÔ› Î·È ¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜ Ô˘ οıÔÓÙ·È ¿Óˆ ‹ ̤۷ Û ÎÈÓÔ‡ÌÂ-
Ó· Ô¯‹Ì·Ù· (ηٷÛ΢ÒÓ ‹ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ˘ÏÈÎÒÓ, ·ÁÚÔÙÈο Î·È ‰·-
ÛÔÎÔÌÈο ÙÚ·ÎÙ¤Ú, ÊÔÚÙËÁ¿, ÁÂÚ·ÓÔ‡˜ Î.Ï.) ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È Û ‰Ô-
Ó‹ÛÂȘ Î·È ÎÚÔ‡ÛÂȘ Ô˘ ÌÂÙ·‰›‰ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Î¿ıÈÛÌ· Î·È ÙÔ ‰¿-
Â‰Ô Û fiÏÔ ÙÔ˘˜ ÙÔ ÛÒÌ· (ÂÈÎ. 19). ∏ Û˘¯Ó‹ ¤ÎıÂÛË Û ‰ÔÓ‹ÛÂȘ
Î·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÎÚÔ‡ÛÂȘ ·ÚÎÂÙ¿ ¤ÓÙÔÓ˜ Â› ·ÚÎÂÙÔ‡˜
Ì‹Ó˜ ‹ ¯ÚfiÓÈ·, ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ÛÔÓ-
‰‡ÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ‰›ÛÎˆÓ Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘. ŸÛÔ ÈÔ Ì·-
ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· Â›Ó·È Ë ¤ÎıÂÛË Î·È fiÛÔ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Â›Ó·È ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ
‰ÔÓ‹ÛˆÓ, ÙfiÛÔ ÈÔ Èı·Ófi Â›Ó·È Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ˘ÔʤÚÂÈ ·-
fi fiÓÔ˘˜ ÛÙË Ì¤ÛË (7, 8).

™˘Ì¤Ú·ÛÌ·

™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·Ú·¿Óˆ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ˆ˜ ÂÚÁÔ-

ÓÔÌÈÎÔ› Ê˘ÛÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ «ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘
ÚÔηÏÔ‡Ó ÛˆÌ·ÙÈ΋ ηٷfiÓËÛË Î·ıÒ˜ Î·È ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘
¯ÒÚÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Û ΛӉ˘ÓÔ ÙÔ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎfi Û‡-
ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ ̤ۈ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ‹ ¿ıËÛ˘» (Û. 19,
9).
√È ·Ú·¿Óˆ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÌÂÌÔӈ̤ӷ ‹ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi, ›ӷÈ
‰˘Ó·Ùfi Ó· ηٷÔÓ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜, Ù· ¿Óˆ ¿ÎÚ·, ÙÔ˘˜ ηÚ-
Ô‡˜, ÙË Ì¤ÛË Î·È Ù· οو ¿ÎÚ·. °È· Ó· ÚÔÎÏËıÔ‡Ó, ‚¤‚·È·, Ì˘Ô- 21
ÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ Ú¤ÂÈ ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·˘ÙÔ› Ó· ¤¯Ô˘Ó Â·Ú-
 ¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

΋ ‰È¿ÚÎÂÈ·, Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È Â‡ÚÔ˜, ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜, fi-

̈˜, ‰Â ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÔÏÏ¿. ¢Â ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fi-
Û˜ Â·Ó·Ï‹„ÂȘ ‹ ÔÈÔ˜ ‚·ıÌfi˜ Â›ÔÓ˘ ÛÙ¿Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ›ӷÈ
ÂÈ‚Ï·‚‹˜, fiÛË Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡ η-
ı‹ÎÔÓÙÔ˜ ÁÈ· Ó· ıˆÚËı› ÂÈ‚Ï·‚‹˜ ‹ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË Ú¤ÂÈ Ó·
Â›Ó·È Ë ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ı· ÂÍ·ÛÎËı› ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ‚Ï·ÙÈ΋. ¢Â ÁÓˆ-
Ú›˙Ô˘ÌÂ, Ù¤ÏÔ˜, ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ Û˘Ó¤ÂȘ ·fi ÙË Û˘Ó‰˘·Ṳ̂ÓË Â›-
‰Ú·ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ. √È ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ›ӷÈ
fiˆ˜ Ù· fiÚÈ· Ù·¯‡ÙËÙ·˜. ∫·Ó¤Ó·˜ ‰Â ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Û ÔÈÔ fiÚÈÔ ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ù‡¯ËÌ·. •¤ÚÔ˘Ì fï˜, fiÙÈ ·fi ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Î·È
ÌÂÙ¿, fiÛÔ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ô‰ËÁ› ηÓ›˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÙfiÛÔ Ë Èı·ÓfiÙËÙ·
Ó· ¿ıÂÈ ·Ù‡¯ËÌ· fiÛÔ Î·È Ë ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ΔÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÛÎÂ-
ÙÈÎfi ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜. ¢Â ÁÓˆÚ›-
˙Ô˘Ì ¿ÓÙÔÙ ÙÔ «fiÛÔ» Â›Ó·È ‚Ï·ÙÈÎfi. °È’ ·˘Ùfi ÔÊ›ÏÔ˘Ì ӷ
ÙÔ˘˜ ÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· Ó· ·ÔʇÁÔ˘-
Ì ÙË Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈ΋ ηٷfiÓËÛË, ÙËÓ ÎfiˆÛË, ÙÔÓ fiÓÔ Î·È, Ì·-
ÎÚÔÚfiıÂÛÌ·, ÙËÓ ·ÓÈηÓfiÙËÙ· (6).
£· Ú¤ÂÈ, Ù¤ÏÔ˜, Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÁÔÓÔ-
ÌÈÎÔ‡˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔη-
ϤÛÔ˘Ó ‹ Ó· ÂȉÂÈÓÒÛÔ˘Ó Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ, fiˆ˜:
ñ È·ÙÚÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‰È·‚‹Ù˘ Î·È ·ÚıÚ›Ùȉ·
ñ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ (4, 6).

∂ Ó Â Ú Á Ë ™ ˘ Ì Ì Â Ù Ô ¯ Ë ∂ Ú Á· ˙ Ô Ì Â Ó ˆ Ó

O Ù·Ó ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÁÈ· Ó· Ï˘ıÔ‡Ó ‹ Ó·

ÚÔÏËÊıÔ‡Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·-
ÙÈÎfi Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÂÚÁ·ÛȷΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘
ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∫·ÌÈ¿ ÊÔÚ¿, ·ÎfiÌ· Î·È ÌÈÎÚ¤˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜
·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡, Ù˘ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹
ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÌÔÚ› Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο
ÙËÓ ¿ÓÂÛË, Ó· ÚÔÛٷ٤„Ô˘Ó ÙËÓ ˘Á›· Î·È ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È Ó·
·˘Í‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘.
∏ ÂÓÂÚÁ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·-
22
ÓÙÈ΋ fiÙ·Ó Û˘˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ‹ Á›ÓÔÓÙ·È ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ
μ ∞ ™ π ∫ ∂ ™ ∞ ƒ Ã ∂ ™ ∂ ƒ ° √ ¡ √ ª π ∫ √ À ™ Ã ∂ ¢ π ∞ ™ ª √ À ª π ∞ ™ £ ∂ ™ ∏ ™ ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™

ÛÙÔÓ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ‹ ÌÈ-

ÎÚ¤˜ ›ӷÈ. √È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ôχ ÛÙÔ
Ó· ηıÔÚÈÛıÔ‡Ó ÔÈ Î·Ù¿ÏÏËϘ ·ÏÏ·Á¤˜. √È ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÁÓˆ-
Ú›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ ηχÙÂÚ· ·fi ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ¿ÏÏÔÓ
Î·È ¤¯Ô˘Ó ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ˆ˜ ı· ‚ÂÏÙȈıÔ‡Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÂÚÁ·-
Û›·˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ ˆ˜ ı· οÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÎÔ˘-
Ú·ÛÙÈ΋ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋. ∏ ÂÓÂÚÁ‹ Û˘ÌÌÂ-
ÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙Ô̤ӈÓ, ÂȉÈο ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡ ÌÈ·˜
ı¤Ûˆ˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Î·ıÔÚÈÛÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ
ÚfiÏË„Ë ÔÏÏÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (1, 2, 3, 4, 5, 6).

μ · Û È Î Â Û ∞ Ú ¯ Â Û ∂ Ú ÁÔ Ó Ô Ì È Î Ô ˘ ™ ¯ Â ‰ È · Û Ì Ô ˘
Ì È · Û £ Â Û Ë Û ∂ Ú Á· Û È · Û

£ ¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ ̤۷ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈ-

Â›Ù·È Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ fiÙ·Ó ÂÎÙÂÏ› ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘. √ ÂÚÁ·˙fi-
ÌÂÓÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ·˘Ùfi ηı’ fiÏË ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ‹ ÁÈ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ªÂ-
ÚÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ı¤ÛÂˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ·¤˙È ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ·
ÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÙÈÎfi Ì˯·Ó‹˜ ‹ Ë ÔıfiÓË ÔÙÈ΋˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘, Ë ı¤ÛË Û˘-
Ó·ÚÌÔÏfiÁËÛ˘ Û ÁÚ·ÌÌ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÌÈ· ÎÔÓÛfiÏ· ÂϤÁ¯Ô˘ Î.Ï.
√ ηÏfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·
ÁÈ· ÙËÓ ¿ÓÂÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘, ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ Úfi-
ÏË„Ë Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÒÓ ·ı‹ÛÂˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·.
∫¿ı ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi-
„Ë ÙfiÛÔ ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ fiÛÔ Î·È Ù· ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘
ı· ÂÎÙÂÏÂÛıÔ‡Ó ÒÛÙÂ Ë ÂÚÁ·Û›· Ó· Á›ÓÂÙ·È ¿ÓÂÙ· Î·È ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈο. Œ¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô Ù· ·Ú·¿Óˆ, ηٿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÌÈ·˜
ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ··ÓÙËıÔ‡Ó 6 ‚·ÛÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ.
 ΔÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‚ϤÂÈ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ fiÙ·Ó ÂÎÙÂÏ› ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·
(.¯. ̤ÚË ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜);
 ΔÈ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ fiÙ·Ó ÂÎÙÂÏ› ÙËÓ ÂÚÁ·-
Û›· (.¯. ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜, Ë-
23
¯ËÙÈο Û‹Ì·Ù·, ‹¯Ô˘˜ ·fi Ì˯·ÓÈÎfi ÂÍÔÏÈÛÌfi);
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

 ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂϤ-

ÛÂÈ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ (.¯. ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ, ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ-
΋ ‰È·Î›ÓËÛË ÊÔÚÙ›ˆÓ Î·È ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡, ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ· ÂÚÁ·-
Ï›·);
 ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ;
 ¶fiÛÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· Ù· ηı‹ÎÔÓÙ· (.¯. ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜
ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘, ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘, ÂӉ¯fiÌÂÓ· ·Ù˘¯‹Ì·Ù·
ηٿ ÙË Ï·Óı·Ṳ̂ÓË ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÂϤÁ¯Ô˘, ·Ù˘-
¯‹Ì·Ù· ·fi ÚfiÛÎÚÔ˘ÛË Û ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔÓ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi
¯ÒÚÔ);
 ΔÈ ·ÔıË΢ÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ··ÈÙÂ›Ù·È (.¯. ÚԂϤÔÓÙ·È ¯ÒÚÔÈ ÁÈ·
‡ÎÔÏË Î·È ·ÛÊ·Ï‹ ʇϷÍË Î·È ‰È·Î›ÓËÛË ˘ÏÈÎÒÓ);
√È ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ı¤Ûˆ˜ (Î·È ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘) ÂÚÁ·Û›·˜ ηıÔÚ›-
˙ÔÓÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙȘ ÙÚÂȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜, ·fi ÙȘ Ôԛ˜
ÔÈ ‰‡Ô ÚÒÙ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜:
 Ù· ·ÓıÚˆÔÌÂÙÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ
 ÙË Ê‡ÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜
 ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙Ô̤ӈÓ.

™Â ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Ù˘ ı¤Ûˆ˜ (Î·È ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘)

ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÈηÓÔÔÈ› Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·:
 Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘
 Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛˆÛÙ¤˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜
 Ó· ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔÈ› ÙËÓ ÎfiˆÛË
 Ó· ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔÈ› ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›· Î·È ÙËÓ ·-
ÛÊ¿ÏÂÈ·, fiˆ˜ ηٷfiÓËÛË ÙÔ˘ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜
 Ó· Â›Ó·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi˜.

¢ÂÓ Â›Ó·È, ‚¤‚·È·, ÂÊÈÎÙfi Ó· ÚÔηıÔÚÈÛı› ¤Ó·˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ô˘

ı· ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· fiϘ ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜, ÁÈ·Ù› ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÍ·ÚÙÒ-
ÓÙ·È ·fi Ù· Ê˘ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ·fi ÙË
ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ı¤Û˘. √È ·Ú·Î¿Ùˆ ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜ ·Ú¯¤˜, ·ÚfiÏ·
Ù·‡Ù·, ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ÁÂÓÈΤ˜ ηÙ¢ı˘ÓÙ‹ÚȘ ÁÚ·Ì-
̤˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ı¤Ûˆ˜ ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ÓÓÔÂ›Ù·È fiÙÈ Û ·˘Ù¤˜ ı·
Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó Ë ÎÔÈÓ‹ ÏÔÁÈ΋ ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÌÂÈÚ›·.
24  ∏ ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Ì ‚¿ÛË Ù· ·Ó-
ıÚˆÔÌÂÙÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÒÓ.
 £ ∂ ™ ∏ ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™

 ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ, ÙÔÓ ÎÔÚ-

Ìfi, Ù· ¿Óˆ Î·È Î¿Ùˆ ¿ÎÚ·. Δ· ÌÂÁ·Ïfiۈ̷ ¿ÙÔÌ· ηıÔÚ›-
˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
 ¶Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÔÓÙ·È Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜, ÁÈ· ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· Î¿Ì„Ë ‹ ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÎÔÚÌÔ‡ ‹ Ù˘ ÎÂÊ·Ï‹˜, Û˘Ó-
‰˘·Ṳ̂ÓË ÛÙÚÔÊ‹ Î·È ¿ÚÛË ‚¿ÚÔ˘˜, ¿ÚÛË ‚¿ÚÔ˘˜ ¿Óˆ ·-
fi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ Ò̈Ó.
 ¶Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÔÓÙ·È Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· Ù· ¿-
Óˆ ¿ÎÚ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù¤Óو̷ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ ÌÚÔÛÙ¿ ‹ ÛÙÔ
Ï¿È Î·ıÒ˜ Î·È Î¿Ì„Ë ÙÔ˘ ηÚÔ‡ Û Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ·
ηı‹ÎÔÓÙ·.
 ∏ ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· η-
ıÈÛÙ‹ ·Ú¿ ÁÈ· fiÚıÈ· ÂÚÁ·Û›·.
 ΔÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ‰›Ô Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ·fiÛÙ·-
ÛË ·fi Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘.
 Δ· ÂÚÁ·Ï›· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÌÂ
ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È Ë ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛˆÓ
Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ (12).

£ Â Û Ë ∂ Ú Á· Û È · Û

⁄„Ô˜ ÎÂÊ·Ï‹˜

ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ Â·Ú΋˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÈÔ „ËÏfi ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ.

ñ ΔÔÔıÂÙ›Ù ÙȘ ÔıfiÓ˜ ÛÙÔ ‡„Ô˜ ‹ οو ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ
Ì·ÙÈÒÓ, ÁÈ·Ù› ÙÔ ‚ϤÌÌ· Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈο ηÙ¢ı‡ÓÂÙ·È ÚÔ˜ Ù·
οو.

⁄„Ô˜ Ò̈Ó

ñ Δ· ¿ÓÂÏ ÂϤÁ¯Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û ‡„Ô˜ ·Ó¿ÌÂ-

Û· ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ Î·È ÙË Ì¤ÛË.
ñ ∞ÔʇÁÂÙ ӷ ÙÔÔıÂÙ›Ù ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ¿Óˆ ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ Ò̈Ó. 25
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ÕÓÔÈÁÌ· ¯ÂÚÈÒÓ

ñ ΔÔÔıÂÙ›Ù ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
ÎÔÓÙ¿ Û·˜, ÒÛÙÂ Ó· ·-
ÔʇÁÂÙ ÙÔ Ù¤Óو̷
ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ ‹ ÚÔ˜ Ù·
¤Íˆ.
ñ ΔÔÔıÂÙ›Ù ٷ ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓ· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÛÙ ÁÈ· ∂ÈÎ. 20. Δ· ˘ÏÈο Î·È Ù· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ô Ô‡ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÛÒÌ·. ¶Ë-
„ËÏfiÙÂÚÔ˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Á‹: 3
Ó· ÌË ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó·
Û·‚ÂÈ.
ñ Œ¯ÂÙ ٷ ˘ÏÈο Î·È Ù· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ÙÂ Û˘¯Ó¿, ÎÔ-
ÓÙ¿ Î·È ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ÛÒÌ· (ÂÈÎ. 20).

⁄„Ô˜ ·ÁÎÒÓ·

ñ ¶ÚÔÛ·ÚÌfiÛÙ ÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ Ë

ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ó· Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ‡„Ô˜
ÙÔ˘ ·ÁÎÒÓ· ‹ Ï›ÁÔ ÈÔ Î¿Ùˆ ·’ ·˘Ùfi.

⁄„Ô˜ ¯ÂÚÈÔ‡

ñ μ‚·Èˆı›Ù fiÙÈ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÛËΈıÔ‡Ó ‚Ú›-

ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ‡„Ô˜ ÌÂٷ͇ ¯ÂÚÈÔ‡ Î·È ÒÌÔ˘.

ª‹ÎÔ˜ οو ¿ÎÚˆÓ

ñ ¶ÚÔÛ·ÚÌfiÛÙ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ηı›ÛÌ·ÙÔ˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ

οو ¿ÎÚˆÓ Î·È ÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜.
ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÒÛÙ ٷ οو ¿ÎÚ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· ÙÂÓÙÒÓÔÓÙ·È ÂÓÙÂÏÒ˜.
ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔÛ·ÚÌÔ˙fiÌÂÓÔ ˘Ôfi‰ÈÔ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ٷ οو
¿ÎÚ· Ó· ÌËÓ ·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È Î·È Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó’ ·Ï-
26 Ï¿˙ÂÈ ÛÙ¿ÛË.
 ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™ ∂ ∫ ∞ £ π ™Δ ∏ £ ∂ ™ ∏

ª¤ÁÂıÔ˜ ¯ÂÚÈÔ‡

ñ √È ¯ÂÈÚÔÏ·‚¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ·. ªÈÎÚ¿ ¯¤-

ÚÈ· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÌÈÎÚ¤˜ ¯ÂÈÚÔÏ·‚¤˜, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ¯¤ÚÈ· ¯ÚÂÈ¿-
˙ÔÓÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜.
ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ¯¤ÚÈ·.

ª¤ÁÂıÔ˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜

ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÛÙË ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÈÔ ÌÂ-
Á·ÏfiÛˆÌÔ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ.

ŸÙ·Ó ı¤ÏÂÙ ӷ ‚ÂÏÙÈÒÛÂÙ ÌÈ· ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜, ¤¯ÂÙ ηٿ

ÓÔ˘ ÙÔÓ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ Î·ÓfiÓ·: ∂¿Ó Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ¿-
ÓÂÙ·, ÙfiÙÂ Ë ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È ÛˆÛÙ¿ ۯ‰ȷṲ̂ÓË. ∂¿Ó Ô ÂÚ-
Á·˙fiÌÂÓÔ˜ ‰ÂÓ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ¿ÓÂÙ·, ÙfiÙ ˘¿Ú¯ÂÈ Ï¿ıÔ˜ ÛÙÔ Û¯Â-
‰È·ÛÌfi Ù˘ ı¤Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜, fi¯È ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ! (3, 12)

∞ . ∂ Ú Á· Û È · Û Â ∫ · ı È Û Ù Ë £ Â Û Ë

∂ ¿Ó Ë ÂÚÁ·Û›· ‰ÂÓ ··ÈÙ› ÌÂÁ¿ÏË Ì˘˚΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È ÌÔ-

Ú› Ó· ÂÎÙÂÏÂÛı› Û ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÒÚÔ, Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂ-
ÏÂ›Ù·È Û ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ù˘ ı¤Ûˆ˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÂ
ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙÔ Û‡ÓÔ-
ÏÔ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿-
ÁΘ ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙Ô̤ÓÔ˘. μ‚·Èˆı›Ù fiÙÈ Î¿ı ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ηı‹-
ÎÔÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÙÂÏÂÛı› Ì ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ¿ÓÂÛË Î·È ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈο.
ªÂÚÈΤ˜ ÁÂÓÈΤ˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· Û ηıÈÛÙ‹
ı¤ÛË:
 ™ˆÛÙ‹ ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ οıÂÙ·È ¿-
ÓÂÙ·, ›ÛÈ·, ÌÚÔÛÙ¿ Î·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘.
 ¡· ÌÔÚ› Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È, Ó· ¤¯ÂÈ ÚfiÛ‚·-
ÛË Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÂÓÙÒÓÂ- 27
Ù·È ‹ Ó· ÛÙÚ›‚ÂÈ. ∂ÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ ÂÎÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Û˘-
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

¯Ó¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÔÓÙ·È

ÔÈ Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ (ÂÈÎ. 21).

∂ÈÎ. 21. ¶ËÁ‹: 13

 ΔÔ ÙÚ·¤˙È Î·È ÙÔ Î¿ıÈÛÌ· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¤ÙÛÈ Û¯Â‰È·Ṳ̂ӷ

ÒÛÙÂ Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ó· Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ ÛÙÔ Â›‰Ô
ÙˆÓ ·ÁÎÒÓˆÓ. °È· ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ· ·ÎÚ›‚ÂÈ·˜ (Ù· Ô-
Ô›· ··ÈÙÔ‡Ó ˘„ËÏfi Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ¯ÂÚÈÒÓ-Ì·ÙÈÒÓ) Ù· ¯¤ÚÈ·
ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ˘„ËÏfiÙÂÚ·. °È· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ù· ÂÚ-
Á·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ·, ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙ·Ó Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜
Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· ÚÔÛ·ÚÌfiÛÈÌ· ˘ÔÛÙËÚ›ÁÌ·Ù·
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜, ÙÔ˘˜ ‚Ú·¯›ÔÓ˜ ‹ Ù· ¯¤ÚÈ·.
 ∏ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋ ÛÙ‹ÏË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ› Ù· Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ-
ο Ù˘ ΢ÚÙÒÌ·Ù· Î·È ÔÈ ÒÌÔÈ Ó· Â›Ó·È ¯·Ï·ÚÔ›.
 ∞Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Á›ÓÂÈ ¿ÚÛË ‚¿ÚÔ˘˜, ı· Ú¤ÂÈ Ô ÂÍÔÏÈ-
ÛÌfi˜ Î·È Ë ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ Ó· ‰È¢ıÂÙËıÔ‡Ó Î·Ù¿ ÙÚfiÔ Ò-
ÛÙ ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÛÒÌ· Î·È Ó· Â-
Ï·¯ÈÛÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÛÙÚÔʤ˜ Î·È Ù· ÙÂÓÙÒÌ·Ù·. ΔÔ Û‹Îˆ-
Ì·, ·ÎfiÌ· Î·È Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚÔ‡ ‚¿ÚÔ˘˜, ·fi ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË
ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÂÙ·È Î·ıfiÛÔÓ Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È Î·Ù·fi-
ÓËÛË.
 ΔÔ ¿¯Ô˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÙÔ Â-
Ï¿¯ÈÛÙÔ ‰˘Ó·Ùfi Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ë ·-
28 ÓÙÔ¯‹ Ù˘. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ¿¯Ô˜ Â›Ó·È 30 mm. ¶ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ¯ÔÓÙÚ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·Ó-
 ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™ ∂ ∫ ∞ £ π ™Δ ∏ £ ∂ ™ ∏

ıÚÒˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηı›ÛÔ˘Ó ·Ó··˘ÙÈο ÛÙË ı¤ÛË

ÂÚÁ·Û›·˜ ηıÒ˜ ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌËÚÔ‡˜. ∏ ı¤-
ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÂÓÈο Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Ì¤ÁÂıÔ˜
¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ô ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ì ·ÛÊ¿ÏÂÈ·.
 √ ʈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙ›ٷÈ
ηٿÏÏËÏ· Î·È Ó· Â›Ó·È Â·Ú΋˜ ÁÈ· Ù· ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ·
¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÔÈ Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜ (3, 12,
13, 14).

ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· ÂÚÁ·Û›·˜

ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔ-

Û·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙ· ·ÓıÚˆÔÌÂ-
ÙÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ
ÙÔ˘ ¯Ú‹ÛÙË. ŒÓ· ηÏfi οıÈÛÌ·
Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú¤¯ÂÈ Î·Ï‹ ˘Ô-
ÛÙ‹ÚÈÍË ÛÙÔ ÛÒÌ· Û ÌÈ· ‰˘-
Ó·ÌÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÂÚÁ·Û›·˜ Ë Ô-
Ô›· Â›Ó·È ¿ÓÂÙË ÁÈ· οÔÈÔ
¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ¶Ú¤ÂÈ, Â- ∂ÈÎ. 22. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ηı›ÛÌ·ÙÔ˜ ÂÚÁ·Û›·˜
Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ì ÂÚÁÔÓÔÌÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·.
›Û˘, Ó· Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· ¶ËÁ‹: 11
ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ı· ‰ÈÂÎÂ-
ڷȈı› (ÂÈÎ. 22).
√È Î‡ÚȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ›ӷÈ:
ñ ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· Ó· Â›Ó·È Î·-
Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘
ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ı· ÂÎÙÂÏÂ-
Ûı› Î·È ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ÙÚ·-
Â˙ÈÔ‡ ‹ ÙÔ˘ ¿ÁÎÔ˘.
ñ ΔÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ηı›ÛÌ·ÙÔ˜
Î·È ÙÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›ÁÌ·ÙÔ˜
Ù˘ Ï¿Ù˘ Ú¤ÂÈ Ó·
∂ÈÎ. 23. ∂ÚÁ·Û›· Û ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË. ª›ÙˆÌ·.
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi- ¶ËÁ‹: 20
˙ÔÓÙ·È Í¯ˆÚÈÛÙ¿. ∂›-
Û˘, Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Ë ÎÏ›ÛË ÙÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›ÁÌ·ÙÔ˜ Ù˘
29
Ï¿Ù˘.
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ñ ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ó· Á¤ÚÓÂÈ Â‡ÎÔÏ· Â-

ÌÚfi˜ ‹ ›Ûˆ.
ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÒÚÔ˜ οو ·fi ÙÔ ÙÚ·¤˙È ÒÛÙÂ Ô ÂÚ-
Á·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓ› ‡ÎÔÏ· Ù· fi‰È· ÙÔ˘.
ñ ¡· ÌËÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È Ë Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ÌË-
ÚÔ‡˜.
ñ √ÏfiÎÏËÚË Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ Ó· ·-
ÎÔ˘Ì¿ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ·. ŸÙ·Ó ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi, Ó· ·Ú¤-
¯ÂÙ·È ˘Ôfi‰ÈÔ. ∞˘Ùfi ‚ÔËı¿ Î·È ÛÙË Ì›ˆÛË Ù˘ ›ÂÛ˘ ÛÙÔ
›Ûˆ ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÌËÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ÁÔÓ¿ÙˆÓ.
ñ ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· Ó· ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÁÌ· ÁÈ· ÙËÓ ÔÛÊ˘˚΋ ÌÔ›Ú· Ù˘
ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘.
ñ ΔÔ ÌÚÔÛÙÈÓfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ηı›ÛÌ·ÙÔ˜ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÏ·ÊÚ¿ ÎÏ›ÛË
ÚÔ˜ Ù· ÂÌÚfi˜.
ñ °È· ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·, ÙÔ Î¿ıÈÛÌ· Ó· ¤¯ÂÈ ¤ÓÙ fi‰È·.
ñ Δ· ˘ÔÛÙËÚ›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‹¯ÂȘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÌ·-
ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ¿‚ÔÏ· ÁÈ· οÔÈÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜. ™Â
οı ÂÚ›ÙˆÛË, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÌÔ‰›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ
Ó· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÂÚÁ·Û›·˜.
ñ ΔÔ Î¿ıÈÛÌ· Ó· Â›Ó·È ÓÙ˘Ì¤ÓÔ Ì ηٿÏÏËÏÔ ‡Ê·ÛÌ· ÁÈ· Ó·
ÌË ÁÏÈÛÙÚ¿ÂÈ.
ñ ¡· ÌËÓ ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÂÁ¿ÏË Ì˘˚΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹-
ÚËÛË Ù˘ ÛÙ¿Û˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
ñ ¡· ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔÈÂ›Ù·È Ë Ì˯·ÓÈ΋ ÊfiÚÙÈÛË Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜
ÛÙ‹Ï˘ Î·È Ó· ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ¤Ó·˜ ÌÈÎÚfi˜ ‚·ıÌfi˜ ÏfiÚ‰ˆÛ˘
ÛÙËÓ ÔÛÊ˘˚΋ ÌÔ›Ú· Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘ ¯ˆÚ›˜ ȉȷ›ÙÂ-
ÚË Ì˘˚΋ ηٷfiÓËÛË.

™ËÌ›ˆÛË: ŸÙ·Ó ÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ ÚÔÙÈÌ¿ÌÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ó· ηıfiÌ·-

ÛÙ ·Ú¿ Ó· ÛÙÂÎfiÌ·ÛÙ fiÚıÈÔÈ, ÂÎÙfi˜ Î·È ·Ó Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ··ÈÙ› Ó·
ÎÈÓԇ̷ÛÙ ‰È·ÚÎÒ˜, Ó· ÙÂÓÙˆÓfiÌ·ÛÙ ‹ Ó· ÛÙÚ›‚Ô˘Ì ÁÈ· Ó· È¿-
ÛÔ˘Ì ‹ Ó· ÛËÎÒÛÔ˘Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ¶Ú¤ÂÈ fï˜ Ó· ÂÈÛËÌ·Óı›
fiÙÈ Î·ıÈÛÙ‹ ı¤ÛË Î·ı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜ Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È ÌÂ-
Á¿ÏË Î·Ù·fiÓËÛË ÁÈ· ÙË ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋ ÛÙ‹ÏË (ÂÈÎ. 23). °È’ ·˘Ùfi Ô ÂÚ-
ÁÔ‰fiÙ˘ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ·ÊÂÓfi˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÈÎÈÏ›· ηıË-
30 ÎfiÓÙˆÓ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Â·ÚÎÒÓ ‰È·ÏÂÈÌÌ¿ÙˆÓ ¤ÙÛÈ
ÒÛÙÂ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌËÓ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ Î·ıÈÛÙfi˜.
 ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™ ∂ √ ƒ £ π ∞ £ ∂ ™ ∏

ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰È΋˜ ÙÔ˘˜ ηٷÛ΢‹˜

Ì·ÍÈÏ¿ÚÈ· ‹ ˘Ôfi‰È·, ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› ¤Ó‰ÂÈÍË fiÙÈ Ë ÂÚÁ·Û›· ÛÂ
ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó··˘ÙÈ΋. √È ÂÚÁÔ‰fiÙ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·-
ÎÚ›ÓÔ˘Ó ¤ÁηÈÚ· ·˘Ù¿ Ù· ÛËÌ¿‰È·. ƒˆÙÒÓÙ·˜ ·Ï¿ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fi-
ÌÂÓÔ˘˜ Â¿Ó ÙÔ Î¿ıÈÛÌ· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ó··˘ÙÈÎfi Â›Ó·È Î·ÌÈ¿ ÊÔÚ¿
·ÚÎÂÙfi ÁÈ· Ó· ÂÓÙÔÈÛı› ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·. ∂›Ó·È ηχÙÂÚ· ÔÈ ÂÚÁÔ-
‰fiÙ˜ Ó· ·Ú¤¯Ô˘Ó ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Î¿ıÈÛÌ· ÂÁη›Úˆ˜ Î·È fi¯È Ó·
ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ‹ ·Ô˘Û›· ·fi ÙËÓ ÂÚ-
Á·Û›·. √È ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ
ÂÚÁÔ‰fiÙË ‹ ÙÔ˘˜ ˘‡ı˘ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÀÁÈÂÈÓ‹ Î·È ÙËÓ ∞ÛÊ¿ÏÂÈ·
fiÙÈ ÙÔ Î¿ıÈÛÌ· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ‹ ÂÈÛʷϤ˜ (3, 12, 13,
14).

B . ∂ Ú Á· Û È · Û Â √ Ú ı È · £ Â Û Ë

ª ·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÁ·Û›· Û fiÚıÈ· ı¤ÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ôʇ-

ÁÂÙ·È ÁÈ·Ù› ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÔÛÊ˘·ÏÁ›·, Ú‹ÍÈÌÔ ÛÙ·
fi‰È·, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ Î·È Ì˘˚΋ ÎÔ‡Ú·ÛË.

ªÂÚÈΤ˜ ÁÂÓÈΤ˜ ÂÚÁÔÓÔÌÈΤ˜ Ô‰Ë-

Á›Â˜ fiÙ·Ó Ë ÔÚıÔÛÙ·Û›· ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›·
Â›Ó·È ·Ó·fiÊ¢ÎÙË:
ñ √ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ηı›-
ÛÂÈ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù·
(ÂÈÎ. 24).
ñ √ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚ›
Ó· ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÌÂ Ù· ¿Óˆ ¿ÎÚ· ÎÔ-
ÓÙ¿ ÛÙÔ ÛÒÌ· ¯ˆÚ›˜ ÌÂÁ¿ÏË Î¿Ì-
„Ë ‹ ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜
ÛÙ‹Ï˘.
ñ ∏ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ú¤ÂÈ Ó·
ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ÂÚ-
Á·˙fiÌÂÓÔ˘ Î·È Ó· Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏË-
∂ÈÎ. 24. ŸÙ·Ó Ë ÔÚıÔÛÙ·Û›· ›ӷÈ
ÏË ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Â- ·Ó·fiÊ¢ÎÙË, Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤-
ÎÙÂÏ›. ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÚfiÛ‚·ÛË Û οıÈÛÌ·. 31
ñ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ ˘Ôfi‰ÈÔ, ÁÈ· Ó· ÌÂÈ- ¶ËÁ‹: 14
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ÒÓÂÙ·È Ë Î·Ù·fiÓËÛË Ù˘ ÛÔÓ-

‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘ Î·È Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ó·
·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙ¿ÛË. ªÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘
‚¿ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ ¤Ó·
fi‰È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο
‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÌÂÈÒÓÂÈ ÙËÓ Î·Ù·fi-
ÓËÛË Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜ ÛÙ‹Ï˘
Î·È ÙˆÓ Î¿Ùˆ ¿ÎÚˆÓ (ÂÈÎ. 25).
ñ ΔÔ ¿ÙˆÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙ¤ÎÂÙ·È Ô
ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ì·-
Ï·Îfi, ηı·Úfi, Â›Â‰Ô Î·È Ó· ÌË
ÁÏÈÛÙÚ¿. ∂ÈÎ. 25. ªÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜ ÙÔ˘
ñ √È ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÊÔ- ÛÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ ¤Ó· fi‰È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ
Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÌÂÈÒÓÂÈ
ÚÔ‡Ó Î·Ù¿ÏÏËÏ·, ¯·ÌËÏ¿ ·- ÙËÓ Î·Ù·fiÓËÛË Ù˘ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋˜
Ô‡ÙÛÈ·. ÛÙ‹Ï˘ Î·È ÙˆÓ Î¿Ùˆ ¿ÎÚˆÓ ¶ËÁ‹: 14
ñ ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi˜ ¯Ò-
ÚÔ˜ ÁÈ· Ù· ÁfiÓ·Ù· ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ·ÏÏ¿-
˙ÂÈ ÛÙ¿ÛË.
ñ √ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÙÂÓÙÒÓÂÙ·È ÁÈ· Ó·
ÂÎÙÂϤÛÂÈ Ù· ηı‹ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘. ∏ ÂÚÁ·Û›· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂÏ›ٷÈ
20 – 30 cm ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ·.

∏ ÂÚÁ·Û›· Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ

ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‚Ú·¯›ÔÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÎÔÓÙ¿
ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ¯·ÌËÏ¿.

ŸÙ·Ó ÂÈϤÁÂÙ ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Ï¿-

‚ÂÙ ˘fi„Ë Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ:
ñ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ·ÁÎÒÓˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘
ñ ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ÂÎÙÂÏ›ٷÈ
ñ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È ÂÚ-
Á·Û›·
ñ Ù· ÂÚÁ·Ï›· Î·È ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È (ÂÈÎ
32 26).
∞ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÙ ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ÁÂÓÈΤ˜ Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ηϋ ÛÙ¿-
ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ηٿ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û fiÚıÈ· ı¤ÛË:
 ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™ ∂ √ ƒ £ π ∞ £ ∂ ™ ∏

∂ÈÎ. 26. ΔÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔÓ ÂÍÔÏÈ-
ÛÌfi Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ. ¶ËÁ‹: 14

ñ Ó· ›ÛÙ ÛÙÚ·Ì̤ÓÔÈ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·

ñ Ó· ›ÛÙ ÎÔÓÙ¿
ñ fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËı›Ù ÚÔ˜ ¿ÏÏË Î·Ù‡ı˘ÓÛË, ÌÂ-
Ù·ÎÈÓ›ÛÙ ٷ fi‰È· Û·˜ ·ÓÙ› Ó· ÛÙÚ›‚ÂÙ ÙË Ì¤ÛË ‹ ÙÔ˘˜ Ò-
ÌÔ˘˜.

™ËÌ›ˆÛË: ΔfiÛÔ Ë ÂÚÁ·-

Û›· Û ηıÈÛÙ‹ ı¤ÛË fiÛÔ
Î·È Û fiÚıÈ· ÌÔÚ› Ó· ÂÈ-
ʤÚÂÈ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ ÂÓÔ-
¯Ï‹ÛÂȘ Î·È Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÂ
Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
˘Á›·˜. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ›-
Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂ-
ÓÔÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ∂ÈÎ. 27. ∂Ó·ÏÏ·Á‹ ·fi ηıÈÛÙ‹ Û fiÚıÈ· ÛÙ¿ÛË ÂÚ-
Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÛÙ¿ÛË ÂÚÁ·- Á·Û›·˜. ¶ËÁ‹: 1
Û›·˜ Ù·ÎÙÈο (ÂÈÎ. 27), Ó· ÛË-
ÎÒÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ù˘ ı¤Ûˆ˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ı·
Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÂχıÂÚË Î›ÓËÛË (3, 12, 14).

33
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

°. ∂ Ú Á· Ï Â È · Ã Â È Ú Ô Û

Δ · ÂÚÁ·Ï›· ¯ÂÈÚfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÂÚ-

ÁÔÓÔÌÈΤ˜ ·Ú¯¤˜. ∞ηٿÏÏËÏ· ۯ‰ȷṲ̂ӷ ÂÚÁ·Ï›· ÌÔÚ›
Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ˘Á›·˜ Î·È Ó· ÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ô-
‰ÔÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘. ™ˆÛÙ¿ ۯ‰ȷṲ̂ӷ ÂÚÁ·Ï›· Û˘Ì-
‚¿ÏÏÔ˘Ó Û ۈÛÙ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÚÁ·Û›·˜, ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ ¤-
ÙÛÈ ÙËÓ ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ·.

ŸÙ·Ó ÂÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· ¯ÂÈÚfi˜ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÙ ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ

·Ú¯¤˜:
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈ› ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ Ì˘˚Τ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ Ò̈Ó, ÙˆÓ ¿Óˆ Î·È Î¿Ùˆ ¿ÎÚˆÓ
·ÓÙ› ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ Ì˘ÒÓ ÙˆÓ Î·ÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰·ÎهψÓ.
ñ ∞ÔʇÁÂÙ ӷ Îڷٿ٠¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Û˘Ó¯Ҙ Û „ËÏ‹ ı¤ÛË.
∫·Ù¿ÏÏËÏ· ۯ‰ȷṲ̂ӷ ÂÚÁ·Ï›· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fi-
ÌÂÓÔ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi Î·È Ó· ÌËÓ Î·-
Ù·ÔÓ› ÙÔÓ ÒÌÔ ‹ ÙÔ ¿Óˆ ¿ÎÚÔ. ∂›Û˘, Ó· ·ÔʇÁÂÙ·È Ë
Î¿Ì„Ë ÙÔ˘ ηÚÔ‡, ÙÔ Û·„ÈÌÔ Î·È Ë ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜.
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿Ï˜ Ï·‚¤˜ ÒÛÙ ӷ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó Û Ô-
ÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ¯¤ÚÈ. ∞˘Ùfi ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÛÙË Ì›ˆÛË Ù˘ ›ÂÛ˘
ÛÙËÓ ·Ï¿ÌË ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ ‹ ÙȘ ·ÚıÚÒÛÂȘ ÙˆÓ ‰·ÎÙ‡ÏˆÓ Î·È
ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡.
ñ ªË ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠ÂÚÁ·Ï›· Ì ÛËÌ›· fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· Ì·-
ÁΈıÔ‡Ó ‰¿ÎÙ˘Ï· ‹ ‰¤ÚÌ· (ÂÈÎ. 28).
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· Ì ‰È-
Ϥ˜ Ï·‚¤˜, fiˆ˜ „·Ï›‰È·,
¤ÓÛ˜ Î·È Ì˯·Ó¤˜ ÎÔ‹˜.
ΔÔ ¿ÓÔÈÁÌ¿ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ
Ó· ηٷÔÓ› ÙÔ ¯¤ÚÈ.
ñ ªËÓ ÂÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· ÌÂ
ηÌ˘ÏˆÙ¤˜ Ï·‚¤˜. Δ·ÈÚÈ¿-
˙Ô˘Ó Û ¤Ó· ÌfiÓÔ Ì¤ÁÂıÔ˜
∂ÈÎ. 28. ªË ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠ÂÚÁ·Ï›· Ì ÛËÌ›· fi-
34 ¯ÂÚÈÔ‡. Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ì·ÁΈıÔ‡Ó ‰¿ÎÙ˘Ï· ‹ ‰¤ÚÌ·.
ñ ∫¿ÓÙ ÙȘ Ï·‚¤˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·- ¶ËÁ‹: 3
 ∂ ƒ °∞ § ∂ π ∞ à ∂ π ƒ√ ™
Ï›ˆÓ ‡ÎÔϘ ÛÙÔ È¿ÛÈÌÔ. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ËÏÂÎÙÚÈ΋ Ìfi-
ÓˆÛË Î·È Ó· ÌËÓ ¤¯Ô˘Ó ·È¯ÌËÚ¤˜ ¿ÎÚ˜ Î·È ÁˆÓ›Â˜. ¡Ù‡ÛÙÂ
ÙȘ Ï·‚¤˜ Ì ̷ϷÎfi Ï·ÛÙÈÎfi ÁÈ· Ó· ÌË ÁÏÈÛÙÚÔ‡Ó.
ñ ∞ÔʇÁÂÙ ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ·Ó·Áο˙Ô˘Ó
ÙÔÓ Î·Úfi Ó· Â›Ó·È ÛÂ
Î¿Ì„Ë ‹ Â›ÔÓË ÛÙ¿-
ÛË. ∂·Ó·Û¯Â‰È¿ÛÙ ٷ
ÂÚÁ·Ï›· ÒÛÙ ӷ ο-
ÌÙÂÙ·È ÙÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Î·È
fi¯È Ô Î·Úfi˜ (ÂÈÎ. 29).
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· ÌÈ- ∂ÈÎ. 29. ∂·Ó·Û¯Â‰È¿ÛÙ ٷ ÂÚÁ·Ï›· ÒÛÙ ӷ οÌÙÂÙ·È
ÎÚÔ‡ ‚¿ÚÔ˘˜ ‹ Ì Ô- ÙÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Î·È fi¯È Ô Î·Úfi˜. ¶ËÁ‹: 3
ÌÔÈfiÌÔÚÊ· ηٷÓÂÌË-
̤ÓÔ ‚¿ÚÔ˜ Î·È ‚‚·Èˆı›Ù fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛˆÛÙ¿.
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ËÏÂÎÙÚÔΛÓËÙ· ÂÚÁ·Ï›· ÒÛÙ ӷ ÌÂÈÒÓÂÙ·È Ë ··È-
ÙÔ‡ÌÂÓË ·ÓıÚÒÈÓË ‰‡Ó·ÌË Î·È Ë Â·Ó·ÏËÙÈÎfiÙËÙ·.
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ÂÚÁ·Ï›· ÂÎÔÌ‹˜ ¯·ÌËÏ‹˜ ‰fiÓËÛ˘ Î·È Î·Ï‡„-
Ù ·Ó Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ ÙË Ï·‚‹ Ì ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfi ÂÏ·ÛÙÈÎfi.
ñ μ‚·Èˆı›Ù fiÙÈ Ù· ÂÚÁ·Ï›· Û˘ÓÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛˆÛÙ¿.
ñ Δ· ÂÚÁ·Ï›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÙfiÛÔ ÁÈ· ‰ÂÍÈfi¯ÂÈÚ˜
fiÛÔ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚfi¯ÂÈÚ˜.
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ∞ÌÂÚÈηÓÈÎfi √ÚÁ·ÓÈÛÌfi ÁÈ· ÙËÓ ∂·ÁÁÂÏÌ·-
ÙÈ΋ ∞ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ÀÁ›· (OSHA) ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ, ·fi ÂÚÁÔÓÔÌÈ΋ ¿-
Ô„Ë, ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘:
ñ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›·
ñ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ
ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ
ñ ÌÂÈÒÓÂÈ ÙË ‰‡Ó·ÌË Ô˘
¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ·ÛÎËı›
ñ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘
ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘
ñ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ëı› Û ÌÈ· ¿ÓÂÙË ÛÙ¿-
ÛË ÂÚÁ·Û›·˜, .¯. ·Ó¿Ú-
ÙËÛË ·fi ÙÔ Ù·‚¿ÓÈ (ÂÈÎ.
30) (1, 3, 15, 16, 17) .
∂ÈÎ. 30. ∞Ó¿ÚÙËÛË ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ·fi ÙÔ Ù·‚¿ÓÈ ÁÈ· Ó· ¯ÚË- 35
ÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ¿ÓÂÙË ÛÙ¿ÛË. ¶ËÁ‹: 16
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

™ÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ· ÌÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù ÌÈ· Ï›ÛÙ· ÂϤÁ¯Ô˘ Ë ÔÔ›· ÌÔ-

Ú› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‚·ÛÈο ÂÚ-
ÁÔÓÔÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Ú¤ÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ¤¯ÂÈ ˘fi„Ë ÙÔ˘ η-
Ù¿ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹ ·ÁÔÚ¿ ÌË ËÏÂÎÙÚÔΛÓËÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ¯ÂÈÚfi˜. ∏
Ï›ÛÙ· ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ÂÏÂÁ¯ı› ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙfiÛÔ fiÛÔ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔ-
ÈÛÙ›· fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ¿ Ù˘ (18).

¢ . √ Ú Á· Ó · ∂ Ï Â Á ¯ Ô ˘

¢ È·ÎfiÙ˜, ÌÔ¯ÏÔ› Î·È fiÌÔÏ· Ú¤ÂÈ Ó· ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È

Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙfiÛÔ ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ fiÛÔ Î·È ÙËÓ
ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ı· ÂÎÙÂÏÂÛı›. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Î¿ÔȘ ·Ú¯¤˜ ÁÈ·
ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÂϤÁ¯Ô˘:
√ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÊÙ¿ÓÂÈ Â‡ÎÔÏ· ‰È·ÎfiÙ˜, ÌÔ-
¯ÏÔ‡˜ Î·È fiÌÔÏ· ·fi ÙË Û˘Ó‹ıË ı¤ÛË ÂÚÁ·Û›·˜, ηıÈÛÙ‹ ‹
fiÚıÈ·. ∞˘Ùfi ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· Û˘¯Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ô‡ÌÂÓ· fiÚÁ·Ó· ÂϤÁ¯Ô˘ (ÂÈÎ. 31).
ñ ∂ÈϤÁÂÙ ٷ ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›· fiÚ-
Á·Ó· ÂϤÁ¯Ô˘. °È· ÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÎÚ›‚ÂÈ·˜ Î·È ˘„ËÏ‹˜ Ù·¯‡ÙË-
Ù·˜ ÂÈϤÁÂÙ fiÚÁ·Ó· Ô ¯ÂÈÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙÔ

∂ÈÎ. 31. √ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÊÙ¿ÓÂÈ ∂ÈÎ. 32. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Û·Ê‹˜ ‰È·¯ˆ-
‡ÎÔÏ· ‰È·ÎfiÙ˜, ÌÔ¯ÏÔ‡˜ /Ï‚Ȥ‰Â˜ Î·È ÚÈÛÌfi˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiÚÁ·Ó· Â›ÁÔ˘Û·˜ ·-
36 fiÌÔÏ·/Ï·‚¤˜ ·fi ÙË Û˘Ó‹ıË ı¤ÛË ÂÚÁ·- Ó¿Á΢ Î·È Û ÂΛӷ ÁÈ· Û˘Ó‹ıË ÂÚÁ·Û›·.
Û›·˜. ¶ËÁ‹: 16 ¶ËÁ‹: 16
 μ ∞ ƒ π ∞ ™ ø ª ∞ Δ π ∫ ∏ ∂ ƒ °∞ ™ π ∞

¯¤ÚÈ ÂÓÒ fiÙ·Ó ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰‡Ó·ÌË, ÂÈϤÁÂÙ Â-

Λӷ Ô˘ Ô ¯ÂÈÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙÔ fi‰È. √ ¯ÂÈÚÈÛÙ‹˜
‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂÓÙ¿Ï.
ñ ™¯Â‰È¿ÛÙ ‹ Â·Ó·Û¯Â‰È¿ÛÙ fiÚÁ·Ó· Ô˘ Ô ¯ÂÈÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ·-
·ÈÙ› ÙË ¯Ú‹ÛË Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ÂÚÈÒÓ.
ñ °È· fiÚÁ·Ó· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙË ÌÔÚÊ‹ ÛηӉ¿Ï˘ Ú¤ÂÈ Ó·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ‰¿ÎÙ˘Ï·.
ñ ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Û·Ê‹˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiÚÁ·Ó·
Â›ÁÔ˘Û·˜ ·Ó¿Á΢ Î·È Û ÂΛӷ ÁÈ· Û˘Ó‹ıË ÂÚÁ·Û›·. ∏
‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ¢¯ı› Ì ÙÔ Ó· ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó
Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ı¤ÛË, Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, Ó· ¤-
¯Ô˘Ó Û·Ê›˜ ÂÙÈΤÙ˜ ‹ Ì˯·ÓÈ΋ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· (ÂÈÎ. 32).
ñ ™¯Â‰È¿ÛÙ ٷ fiÚÁ·Ó· ÂϤÁ¯Ô˘ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÔÓÙ·È ·-
Ù˘¯‹Ì·Ù·. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Ì ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ
ηٿÏÏËÏË ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÙ‹. ¶Ú¤ÂÈ, Â›Û˘, Ó·
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Â·Ú΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË Û ¿ÛÎÔË ¯Ú‹ÛË, Ó· ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·È Û ÂÛÔ¯‹ ‹ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛٷ٢ÙÈÎfi Î¿Ï˘ÌÌ·.
ñ ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙ¤˜ ÔÈ Ô‰ËÁ›Â˜ ¯Ú‹Û˘.
∞˘Ùfi Ô˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ ˆ˜ ÎÔÈÓ‹ ÏÔÁÈ΋ ‰È·Ê¤ÚÂÈ
·fi ¯ÒÚ· Û ¯ÒÚ·. ŸÙ·Ó, ÏÔÈfiÓ, ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÈÛ·Áfi-
ÌÂÓÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi ÔÈ Ô‰ËÁ›Â˜ ¯Ú‹Û˘ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·-
Ù¿ÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Î·È ·˘Ù‹
ÙËÓ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ (1, 14, 15, 16).

∂ . μ · Ú Â È · ™ ˆ Ì · Ù È Î Ë ∂ Ú Á· Û È ·

∏ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ú¤ÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È ¤ÙÛÈ, ÒÛÙ ÔÈ ÂÚ-

Á·˙fiÌÂÓÔÈ Ó· ÌËÓ Î·Ù·ÔÓÔ‡ÓÙ·È ÛˆÌ·ÙÈο. ∏ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ‚·-
ÚÈ¿˜ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ô‰ËÁ›
Û ηٷfiÓËÛË. °È· ÙË ‚·ÚÈ¿ ÂÚÁ·Û›· ‚ÔËı¿, fiÙ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È Â-
ÊÈÎÙfi, Ë ¯Ú‹ÛË Ì˯·ÓÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ (ÂÈÎ. 33). ∞˘Ùfi ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ fi-
ÙÈ ÔÈ ÂÚÁÔ‰fiÙ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜
Ì Ì˯·Ó¤˜, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹-
ÛÔ˘Ó Ì˯·Ó¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ ÈÔ Â›ÔÓˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ∏ ÌË- 37
¯·ÓÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ú¤¯ÂÈ
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÚ-

Á·Û›·˜ Û ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ÌÈ-
ÎÚfiÙÂÚË Ì˘˚΋ ‰‡Ó·ÌË.
ÃÚËÛÈÌÔÔÈ›ÛÙ ÙȘ ·Îfi-
ÏÔ˘ı˜ ·Ú¯¤˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·-
ÛÌfi ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó
‚·ÚÈ¿ ۈ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·:
ñ Ë ÂÚÁ·Û›· Ó· ÌËÓ ˘-
ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙË-
Ù· ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘
ñ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÂ- ∂ÈÎ. 33. Δ¯ÓÈο ‚ÔËı‹Ì·Ù· ÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ
Ù·È Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ·fi ÙË ‚·ÚÈ¿ ۈ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·. ¢È·‰Èηۛ· ·Ú·-
‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ηٿ ÙË Û΢‹˜ ÎfiÏ·˜. ¶ËÁ‹ 20
‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜ Ì ÏÈÁfiÙÂÚÔ Â›ÔÓË ÂÚÁ·Û›·
ñ Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·Ï›ÌÌ·Ù·.
™ËÌ›ˆÛË: ∂ÚÁ·Û›· Ô˘ ‰ÂÓ ··ÈÙ› η̛· ۈ̷ÙÈ΋ ÚÔ-
Û¿ıÂÈ· Â›Ó·È ÙfiÛÔ ·ÓÂÈı‡ÌËÙË fiÛÔ Î·È ÂΛÓË Ô˘ ··ÈÙ› Ìfi-
ÓÔ ‚·ÚÈ¿ ۈ̷ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∂ÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÚȤ¯Ô˘Ó Ûˆ-
Ì·ÙÈ΋ ΛÓËÛË Â›Ó·È ÁÂÓÈο ÎÔ˘Ú·ÛÙÈΤ˜ Î·È ‚·ÚÂÙ¤˜.
°È· Ó· ۯ‰ȷÛı› ÛˆÛÙ¿ ÌÈ· ‚·ÚÈ¿ ۈ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ú¤ÂÈ
Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ˘fi„Ë ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜:
ñ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘
ñ fiÛÔ Û˘¯Ó¿ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ÛËÎÒÛÂÈ
ñ Ë ·fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ ·fi ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ
ñ ÙÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘
ñ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ (1, 3).

™ Δ . ™ ¯ Â ‰ È · Û Ì Ô Û ∂ Ú Á· Û È · Û

O ˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ÙÔÓÈÛı›, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi-

„Ë Ô ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ηٿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÚÁ·-
Û›·˜. ™ˆÛÙ¿ ۯ‰ȷṲ̂ÓË ÂÚÁ·Û›· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù· Ê˘ÛÈο ηÈ
ÓÔËÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ ηıÒ˜ Î·È ÙȘ Û˘Óı‹-
Θ ˘Á›·˜ Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜. √ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Â›Ó·È Û¯Â‰È·-
Ṳ̂ÓË Ë ÂÚÁ·Û›· ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ·Ó ¤¯ÂÈ ÔÈÎÈÏ›· ηıËÎfiÓÙˆÓ ‹ ›-
38 Ó·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË, ·Ó Â›Ó·È ¿ÓÂÙË ÁÈ· ÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ ‹ ÙÔÓ
 ™ Ã ∂ ¢ π ∞ ™ ª √ ™ ∂ ƒ °∞ ™ π ∞ ™

·Ó·Áο˙ÂÈ Û Â›ÔÓ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ, ηٿ fiÛÔÓ ¤¯ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ ‹ ›-

Ó·È ÌÔÓfiÙÔÓË Î·È ‚·ÚÂÙ‹.

∫·Ù¿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ‹ Â·Ó·Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ú¤ÂÈ Ó·

Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÂÚÁÔÓÔÌÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ fiˆ˜:
ñ ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ı· ÂÎÙÂÏÂÛıÔ‡Ó
ñ Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂÏÂÛıÔ‡Ó
ñ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂÏÂÛıÔ‡Ó
ñ Ë ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙÂÏÂÛıÔ‡Ó
ñ ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ Ô˘ ··ÈÙ›ٷÈ.
∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ·Ú·¿Óˆ, ÌÈ· ηϿ ۯ‰ȷṲ̂ÓË ÂÚÁ·Û›· Ú¤-
ÂÈ Ó·:
ñ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙ¿ÛË
ñ ÂÚȤ¯ÂÈ ÔÈÎÈÏ›· ÓÔËÙÈÎÒÓ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ
ñ ‰›ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ÁÈ· Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ Ô
ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙȘ ÂÚÁ·ÛȷΤ˜ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ, ÙȘ ÂÚ-
Á·ÛȷΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
ñ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ ÙËÓ ·›ÛıËÛË fiÙÈ Ê¤ÚÓÂÈ ÂȘ ¤Ú·˜ ο-
ÔÈ· ÂÚÁ·Û›·
ñ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ Â·Ú΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÁÈ· Ù· ··È-
ÙÔ‡ÌÂÓ· ηı‹ÎÔÓÙ· Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÎÙ¤ÏÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜
ñ ·Ú¤¯ÂÈ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ˆÚ¿ÚÈÔ ÙÔ ÔÔ›Ô ‰›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚÁ·˙fi-
ÌÂÓÔ ·ÚÎÂÙfi ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ηÈ
Ó· ÍÂÎÔ˘Ú·ÛÙ›
ñ ‰›ÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÁÈ· Ó¤· ÂÚÁ·Ûȷο ηı‹ÎÔÓÙ·, ÂÈ-
‰Èο fiÙ·Ó ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÎÔ˘Ú·ÛÙÈο ·fi ۈ̷ÙÈ΋ ¿Ô„Ë, ¤ÙÛÈ
ÒÛÙÂ Ô ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˜ Ó· ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍÔÈÎÂȈı›
ÛÙ·‰È·Î¿ (3).

39
 ¶·Ú·ÚÙËÌ·

§ÈÛÙ· ∂ÏÂÁ¯Ô˘ ÁÈ· ÙÔÓ ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ ÙËÛ ¶·ÚÔ˘ÛÈ·Û

◊ ÙËÛ ∞Ô˘ÛÈ·Û μ·ÛÈÎˆÓ ∂ÚÁÔÓÔÌÈÎˆÓ Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΈÓ
Û ÌË ∏ÏÂÎÙÚÔÎÈÓËÙ· ∂ÚÁ·ÏÂÈ· ÃÂÈÚÔÛ

∏ Ï›ÛÙ· ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ Ù· ÂÚÈÛÛfi-

ÙÂÚ· ‚·ÛÈο ÂÚÁÔÓÔÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Ú¤ÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ¤¯ÂÈ ˘fi„Ë
ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹ ·ÁÔÚ¿ ÌË ËÏÂÎÙÚÔΛÓËÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ¯ÂÈÚfi˜.
¢ÂÓ Î·Ï‡ÙÂÈ ‚¤‚·È· fiÏ· Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, fiˆ˜ ‚¿ÚÔ˜, ÈÛÔÚÚÔ›·,
‰ÔÓ‹ÛÂȘ Î·È Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ·ÏÏ¿ ¤¯ÂÈ ‰ÔÎÈÌ·Ûı›, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔ-
ÈÛÙ›· Ù˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ·ÚÔ˘Û›·˜ ‹ ·Ô˘Û›·˜ ‚·ÛÈÎÒÓ ÂÚÁÔ-
ÓÔÌÈÎÒÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ.

°È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ‚Ï. ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· 18.

41
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

Dababneh A, Lowe B, Krieg E, Kong Y, and Waters T,A. Checklist for the
Ergonomic Evaluation of Non-Powered Hand Tolls, Journal of Occupational
and Environmental Hygiene 1:D135-D145.
42 ∞fi‰ÔÛË ÛÙ· ∂ÏÏËÓÈο: ∫. §ÒÌË.
 μÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ·

1. Ergonomi, Arbetarskyddsnamnden, Stockholm 1998

Æ
2. Kilbom A., Ergonomi, Vad är det? Arbetarskydsstyrelsen, 1984
3. Ergonomics, Geneva, ILO, 1996
4. Understanding ergonomics at work. Reduce accidents and ill health
and increase productivity by fitting the task to the worker, HSE,
2003 http://www.hse.gov.uk/pubns/indg90.pdf
5. Ergonomics: the study of work, OSHA 3125, 2000 (revised)
http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA400232&
Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf
6. Easy ergonomics: a practical approach for improving the workplace
www.cbs.state.or.us/external/osha/pdf/pubs/3347.pdf
7. ΔÔ Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ‰fiÓËÛ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ – ‚Ú·¯›ÔÓ·. Δ· ¯¤ÚÈ· Û ΛӉ˘ÓÔ,
∂§.π¡.À.∞.∂., 2003
8. √‰ËÁÔ› ‰ÔÓÔ‡ÌÂÓˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ. ∏ ÛÔÓ‰˘ÏÈ΋ ÛÙ‹ÏË Û ΛӉ˘ÓÔ.
∂§.π¡.À.∞.∂., 2003
9. Cumulative trauma disorders in the workplace bibliography, NIOSH,
1995 Publ. No 95-119 http://www.cdc.gov/niosh/95-119.html
10. H EÏÏ¿‰· ÙÔ˘ Ìfi¯ıÔ˘. ™˘ÏÏÔÁ‹ N›ÎÔ˘ ¶ÔÏ›ÙË, PÈ˙¿ÚÂÈÔÓ ÿ‰Ú˘Ì·,
Aı‹Ó·, 2005
11. Ergonomie et prévention, Paris, INRS, 2001
12. Workstation design, In: Occupational Ergonomics: principles and
applications, F. Tayyari, J.L. Smith, Chapman & Hall, London, 1997
13. Seating at work, 3rd ed., Health and Safety Executive HSG 57, 2002
14. Ergonomics for the prevention of musculoskeletal disorders. Statute
book of the Swedish National Board of Occupational Safety and
Health, AFS 1998:1
15. Work-tool design, In: Occupational Ergonomics Principles and 43
applications. F. Tayyari, J.L. Smith, Chapman & Hall, London, 1997
¶ƒ√§∏æ∏ ªÀ√™∫∂§∂Δπ∫ø¡ ¶∞£∏™∂ø¡ – °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ ∂ƒ°√¡√ªπ∫√À ™Ã∂¢π∞™ª√À

16. Ergonomic checkpoints: practical and easy-to-implement solutions for

improving safety, health and working conditions, Geneva, ILO, 1996
17. Easy ergonomics: a guide to selecting non-powered hand tools,
NIOSH, 2004
http://www.cdc.gov/niosh/docs/2004-164/pdfs/2004-164.pdf
18. Dababneh A, Lowe B, Krieg E, …et al., A checklist for the ergonomic
evaluation of non-powered hand tools, Journal of Occupational and
Environmental Hygiene, 1:D135-D145
19. ∂ÎÙ›ÌËÛË Î·È ¶ÚfiÏË„Ë ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ∫ÈÓ‰‡ÓÔ˘ Û ŒÚÁ· √‰ÔÔÈ-
›·˜, ∞ı‹Ó·, ∂§.π¡.À.∞∂, 2008
20. ∫ψÛÙԸʷÓÙÔ˘ÚÁ›·, ∞ı‹Ó·, ∂§.π¡.À.∞∂, 2007.

44