JU Srednja medicinska škola Tuzla

Srednja škola
Opšti smjer EUVET

Neželjeni efekat diuretika,antikoagulansa,oksigenterapije

Seminarski rad iz Zdravstvene njege

Učenica: Mentor:Selma Salkić

Edina Bošnjaković

Tuzla,novembar,2023
Sadržaj:
UVOD: ............................................................................................................................................... 1
1.DIURETICI ....................................................................................................................................... 2
2.KOAGULACIJA KRVI ......................................................................................................................... 4
2.1Antikoagulantni lijekovi ........................................................................................................... 4
3.Oksigenoterapija ............................................................................................................................ 6

Učenica: Mentor:Selma Salkić

Edina Bošnjaković

Tuzla,novembar,2023
Popis slika:
Slika 1.Hipertenzija ............................................................................................................................ 3
Slika 2.Hipokalemija i Hiperkalemija .................................................................................................. 3
Slika 3.Šematski prikaz uticaja antikoagulantnih lijekova.................................................................... 5
Slika 4.Primjer koagulacije krvi........................................................................................................... 5
Slika 5.Primjer oksigenoterapije......................................................................................................... 7
Slika 6.Maska za oksigenoterapiju...................................................................................................... 7

Učenica: Mentor:Selma Salkić

Edina Bošnjaković

Tuzla,novembar,2023
UVOD:
U ovom radu obraditi će se teme : diuretici,koangulacija i oksigenoterapija.Dati će se u svakom dijelu
jasan prikaz šta je navedeni pojam, kako se liječi, koji lijekovi se koriste, ali i koje nuspojave mogu da
budu.Prikazati će se kako se vrši oksigenoterapija, koje su faze koangulacije krvi.Sve navedeno pratiti
će slikovni prikaz.Cilj ovog rada je spoznati osnove navedenih problema, njihovo liječenje, te
olakšavajuće okolnosti i savjeti koji mogu pomoći svakome ko se nađe u situaciji da treba reagovati
na određenu terapiju.

1
1.DIURETICI
Diuretici su lijekovi koji inhibišu reapsorbciju natrijuma.Također se mogu definisati kao
lijekovi za povećano izlučivanje urina.
Podjela diuretika:
 Tiazidi(hidrohlortiazid,hlorotiazid i politiazid i dr.),
 Diuretici sa snažnim i brizim djelovanjem(furosemid i etakirinska kiselina),
 Diuretici koji štede kalij(spironolakton i triamterene),
 Osmotski diuretici(manitol),
 Inhibitori ugljične anhidraze(acetazolamid),
 Ostali diuretici(preparati žive i dr.).
Po jačini dejstva oni se dijele na;
 Jaki(furosemide,etakrinska kiselina),
 Umjereni(tiazidi)
 Slabi(triamteren,spironolakton)
Jaki i umjereni diuretici,osim natrija,prouzokuju i gubitak kalija.Triamteren i spironolakton
štede kalij.
Neželjeni efekti diuretika mogu nastati zbog promjena u ravnoteži elektrolita, dehidracije,
promjena krvnog tlaka i drugih faktora.
Najpoznatiji neželjeni efekti ovih lijekova:
 Gubitak natrijuma sa rizikom od hiponatremije.
 Gubitak kalijuma sa rizikom od hipokalemije.
 Dehidratacija zbog pojačanog izlučivanja tečnosti.
 Povećana potreba za mokrenjem.
 Osećaj žeđi.
 Grčevi u mišićima usled nedostatka elektrolita.
 Promjene u nivou glukoze u krvi, posebno kod osoba sa dijabetesom.
 Poremećaji ravnoteže elektrolita kao što su hipermagnezemija ili hipokalcemija.
 Promene u lipidnom profilu krvi.
 Povećan nivo mokraćne kiseline sa rizikom od gihta.
 Oštećenje bubrega u retkim slučajevima.
 Povećan rizik od ortostatske hipotenzije (niskog krvnog pritiska pri ustajanju).
 Povećana razdražljivost.
 Smanjen apetit.
 Promjene u menstrualnom ciklusu kod žena.
Spriječavanje neželjenih učinaka diuretika obično uključuje pažljivo praćenje pacijenta od
strane doktora ,prilagođavanje doza prema potrebi i savjetovanje o promjenama u načinu
života. Važno je napomenuti da su neki od nuspojava povezani s vrstom diuretika i
individualnim karakteristikama pacijenta.
Par savjeta kako smanjiti moguće nuspojave:
 Redovito praćenje zdravstvenog stanja: Liječnik treba redovito pratiti pacijenta kako
bi prilagodio dozu i osigurao da terapija odgovara potrebama pacijenta.
 Pridržavanje propisane doze: Važno je uzimati diuretik prema uputama liječnika.
Samostalno povećavanje ili smanjivanje doze može dovesti do neželjenih učinaka.
 Redovito praćenje razine elektrolita: Liječnici će pratiti razine elektrolita u krvi,
posebno kalija, natrija i magnezija. Ako dođe do neravnoteže, liječnik može
prilagoditi terapiju ili preporučiti dodatke prehrani.
 Pravilna hidratacija: Piti dovoljno vode može pomoći u smanjenju rizika od
dehidracije. Međutim, to treba biti u skladu s preporukama liječnika, jer se neki
diuretici koriste upravo za povećanje izlučivanja tekućine.

2
 Pratiti krvni tlak: Kontrola krvnog tlaka pomaže u smanjenju rizika od hipotenzije ili
drugih problema povezanih s promjenama krvnog tlaka.

Slika 1.Hipertenzija

Slika 2.Hipokalemija i Hiperkalemija

3
2.KOAGULACIJA KRVI
Koagulacija krvi je pojava prelaska krvi iz tekućeg u čvrsto stanje, poslije ozljede krvne
žile.Proces koagulacije krvi započinje adhezijom agregacijom trombocita, a završava se
stvaranjem fibrina. Antikoagulacijski lijekovi, kao i lijekovi koji inhibišu agregaciju
trombocita, prekidaju lančani process koagulacije krvi zbog toga korisni u terapiji
tromboembolijskih poremećaja.
Najvažnij faktori koagulacije krvi su:
 protrombin,
 trombokinaza,
 trombin,
 kalcijevi joni,
 fibrinogen.

Proces koagulacije krvi može se prikazati putem šeme koja se sastoji od sljedećih faza:
 1.Faza: Stvaraje aktiviranog tromboplastina(trombokinaza).
 2.Faza: Aktivirani tromboplastin + protrombin + Ca = Trombin.
 3.Faza: Trombin + fibrinogen = Fibrin .
 4.Faza: Fibrinolizin + fibrin = Liziranje fibrina.
U prvoj fazi pod dejstvom većeg broja faktora koagulacije, aktivira se tromboplastin. U
drugoj fazi uz prisustvo jona kalcija, djeluje na protrombin i pretvara ga u nerastvorljivi
fibrin. U četvroj fazi pod dejstvom fibrinolizina dolazi do liziranja fibrina.
Izostanak jednog faktora uzrokuje poremećaj koagulacije krvi, što izaziva razna krvarenja.

2.1Antikoagulantni lijekovi
Ovi lijekovi sprečavaju koagulaciju krvi.
Podjela antikoagulantni lijekova je na 2 velike skupine:
 Antikoagulantni lijekovi koji vežu kalcij ili ga prevode u neionizirani
oblik(predstavnici trinatrijev citrat, oksalati, fluorid, EDTA,kalijeva i natrijeva sol);
 Antikoagulantni lijekovi koji inaktiviraju thrombin(predstavnik heparin);
Predstavnici ovih lijekova su:
 Inhibitori biosinteze protrombina:
 Ctilbiskumacetat(Tromexan*)
 Fenprokumon I acenokumarol
 Heparin i natrijev – citrate.
Antikoagulansi se mogu podijeliti i prema načinu korištenja, i to na:
 Tekući antikoagulansi su oni koji razrijeđuju uzorak i to su npr. ACD (acid-citrat-
dekstroza) koji se koristi u transfuziologiji i to u količini od 28,6 mL za 100 mL krvi.
 Kruti antikoagulansi su takvi koji ne razrjeđuju uzorak. Ovamo ubrajamo smjesu
oksalata (tri dijela amonijevog oksalata i jedan dio kalijevog oksalata).
Prilikom konzumacije ovih lijekova mogu se ostvariti neki neželjeni efekti :
 Krvarenje kao najčešće i najozbiljnije neželjeno dejstvo.
 Alergijske reakcije se mogu javiti, ali retko
Ukoliko prilikom upotrebe dođe do sljedećih simptoma( koja ujedno predstavljaju nuspojave
potrebno je odma reagovati):
 Crvena ili braon mokraća,
 Krv u stolici ili crna stolica,
 Povraćanje ili iskašljavanje krvi,
 Jaka glavobolja, krvarenje desni ili iz nosa,
 Izražena slabost,
 Vrtoglavica,

4
  Otežano disanje i bol u grudima,

 Produženo krvarenje nakon malih posekotina ( npr. pri brijanju),

 Produženo i obimno menstrualno krvarenje,
 Modrice po telu,
 Poplaveli vrhovi prstiju.
Par stvari koje treba uzeti u obzir pri primjenu navedenih lijekova( uticu na efikasnost
primjene navedenih lijekova ):
 Drugi lijekovi mogu da utiču na efekat antikoagulantne terapije.
 Alternativni medicinski preparati mogu uticati na efekat antikoagulantne terapije.
 Promene u načinu ishrane mogu uticati na vrednosti PT / INR-a.
 Sadržaj vitamina K u ishrani treba održavati stalnim.
 Bolest koja traje duže od 24 h, virusna ili bakterijska infekcija, mučnina, povraćanje
ili dijarea, popuštanje srca, mogu promeniti efekat antikoagulantne terapije.

Slika 3.Šematski prikaz uticaja antikoagulantnih lijekova

Slika 4.Primjer koagulacije krvi

5
3.Oksigenoterapija
Anoksija je stanje u kojem tkiva organizama ne dobivaju dovoljnu količinu kiseonika.
Uzroci ovih stanja mogu biti:
 Udisanje razređenog vazduha na visinama,
 Zapaljenjem ili endemom pluća,
 Anemijom,
 Trovanjem karbon-monoksidom ili cijanovodikom,
 Insuficijencijom miokarda.
Napomena: Samo određeni tipovi anoksije povoljno reaguju na davanje kiseonika.
Kiseonik je bezbojan i nezapaljiv gas, bez mirisa i ukusa.Prečišćen medicinski kiseonik čuva
se u čeličnim bocama.Udisanjem kiseonika do koncentracije od 60% u mješavini sa
vazduhom ili nekim internim gasom ne predstavlja nikakvu opasnost za čovjeka. Preko 60%
predstvalja opasnost po čovjeka.
Terapijska upotreba:
 Anoksemička anoksija je stanje u kojem arterijska krv nije zasićena kiseonikom, bilo
usljed smanjena pritiska kiseonika u uzdahnutom vazduhu, bilo usljed prepreka u
disajnim putevima.Ovdje je primjena kiseonika veoma korisna.
 U trovanju karbon-monoksidom kiseonik se upotrebljava u smjesi karbon-
dioksida.Usljed nastanka anoksije tkiva jer se hemoglobin pretvorio u
karboksihemoglobin dolazi do nemogućnosti prenošenje kiseonika, te se zbog toga
koristi kiseonik jer nakon udisanja kiseonika process se obrnuto dešava i omogučava
se prenošenje kiseonika.
 Nakupljanje gasova u crijevima (meteorizam), nastaje usljed atonije crijeva poslije
operacije, te reaguje se pozitivno na davanje kiseonika.Udišemo vazduh da bi se
smanjio pritisak azota u krvi, što će nam omogučiti resorpciju azota iz crijeva.
 Opasnost od nagle dekompresije (kesonska bolest) znato se smanjuje uz primjenu
kisonika tako da radnici po izlasku iz kseona provedu određeno vrijeme u atmosferi
čistog kisika.
Primjenu kiseonika vršimo kroz masku za udisanje, kroz kateter koji se uvlaći u nos i
pomoću providnih šatora koji se postavljaju iznad bolesnikove glave.
Naravno kao i kod svake terapije i ko dove postoje određene nuspojave:
 Suhoća usta: Oksigenoterapija može uzrokovati dehidraciju sluznice usta.
 Iritacija nosne sluznice: Povećane razine kisika mogu izazvati iritaciju nosa.
 Glavobolje: Ponekad se mogu pojaviti glavobolje kao reakcija na oksigenoterapiju.
 Umor: Paradoxalno, pretjerana oksigenacija može izazvati umor kod nekih ljudi.
 Oštećenje plućnog tkiva: Dugotrajna primjena visokih koncentracija kisika može
dovesti do oštećenja pluća.
 Oštećenje očiju: Postoji teoretski rizik od oštećenja očiju uzrokovanog dugotrajnom
izloženošću visokim koncentracijama kisika.
 Infekcije dišnih puteva: Korištenje oksigena može povećati rizik od infekcija dišnih
puteva, posebno ako se oprema ne održava ili koristi nepropisno.
Smjernice za sprečavanje nuspojava oksigenoterapije su:
 Pratite upute stručnjaka: Slijedite precizne upute zdravstvenog tima ili liječnika o
načinu i trajanju primjene kisika.
 Održavajte hidrataciju: Pijenje dovoljno tekućine može pomoći u ublažavanju
suhoće usta i smanjenju iritacije sluznice.
 Koristite ovlaživače zraka: Ako primijetite isušivanje sluznice, razmotrite korištenje
ovlaživača zraka kako biste održavali optimalnu vlažnost.

6
 Pazite na ispravno postavljanje opreme: Provjerite jesu li svi dijelovi opreme
pravilno postavljeni i održavajte ih prema preporukama proizvođača.
 Redovite konzultacije s liječnikom: Planirajte redovite konzultacije s liječnikom
kako biste prilagodili terapiju prema vašim potrebama i izbjegli potencijalne
probleme.
 Kontrolirajte okolinu: Održavajte čistu okolinu kako biste smanjili rizik od infekcija
dišnih puteva.
 Nosite odgovarajuće naočale: Ako postoji rizik od oštećenja očiju, nosite
preporučene naočale kako biste ih zaštitili.

Slika 5.Primjer oksigenoterapije

Slika 6.Maska za oksigenoterapiju