BUỔI 6: CHUYÊN ĐỀ ESTE – LIPIT (10/01/2023)

DẠNG 3: BÀI TẬP TÍNH HIỆU SUẤT PHẢN ỨNG ESTE HÓA

Dạng 3: Tính hiệu suất phản ứng este hóa

RCOOH + R’OH ⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯⎯
H 2 SO4 đ ,t 0
⎯→ RCOOR’ + H2O .
Trước phản ứng: a mol b mol
Phản ứng; x x x
Sau phản ứng; a–x b–x x
. Tính hiệu suất phản ứng - Nếu a ≥ b  H tính theo ancol
- Nếu a < b  H tính theo axit
Nếu đề bài cho hiệu suất (H%) yêu cầu tính m, V,...

Bước 1: Tính m, V,... (theo phương trình).

Bước 2: Áp dụng quy tắc phải nhân – trái chia

+ Nếu m, V của sản phẩm (bên phải) thì nhân kết quả ở bước 1 với hiệu suất.

mthực tế=H%. mlý thuyet100%mthực tế=H%. mlý thuyet100%

+ Nếu m, V,... của chất phản ứng (bến trái) thì chia kết quả ở bước 1 cho hiệu suất.

mcần lấy=mphanung.100%H%

VÍ DỤ
Ví dụ 1: Đun 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) đến khi phản ứng
đạt trạng thái cân bằng, thu được 11 gam este. Hiệu suất phản ứng este hóa là:
A. 50,0% B. 75,0% C. 62,5% D. 55,0%
Giải chi tiết:
Ta có: n CH3COOH = 12/60 = 0, 2 ( mol ) và n C2H5OH = 13,8/48 = 0, 3 ( mol ) > 0,2mol
⇒ Hiệu suất tính theo số mol axit phản ứng:
H + ,t 0
CH3COOH + C2 H5OH ⎯⎯ ⎯⎯⎯ ⎯→ CH3COOC2 H5 + H 2O
0,2 0,2 0,2
Từ (*) ⇒ meste= 0,2 . 88 = 17,6 (gam)
Vậy H = 11/17,6 . 100% = 62,5%

Ví dụ 2: Cho ancol etylic tác dụng với axit axetic thì thu được 22,0 gam este, H = 25%. Khối lượng
ancol phản ứng là

A. 26,0 gam. B. 46,0 gam C. 92,0 gam. D. 11,5 gam.

 Giải chi tiết:
22
n CH3COOC2H5 = =0,25 mol
88
+
⎯⎯⎯ → CH3COOC2 H5 + H 2O
0
H ,t
CH3COOH + C2 H5OH ⎯⎯ ⎯

0,25 mol ← 0,25 mol

→ mC2H5OH =46.0,25=11,5 gam

11,5
Mà H=25% → mC2H5OH = .100=46 gam
25

→ Đáp án B

Ví dụ 2: Cho 4,6 gam ancol etylic tác dụng với axit axetic thì thu được m gam este, H = 25%. Tính
m?

A. 2,2 gam. B. 4,4 gam C. 8,8 gam. D. 6,6 gam.

Giải chi tiết:

4, 6
n C2H5OH = =0,1 mol
46
+
⎯⎯⎯ → CH3COOC2 H5 + H 2O
0
H ,t
CH3COOH + C2 H5OH ⎯⎯ ⎯

0,1 mol → 0,1 mol

→ mCH3COOC2H5 =0,1.88=8,8 gam

25
Mà H=25% → mCH3COOC2 H5 =8,8. =2,2 gam
100

→ Đáp án A
BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Câu 1. Cho 22,5 gam axit axetic phản ứng với 34,5 gam ancol etylic (xúc tác H2SO4 đặc), đun
nóng , thu được 20,625 gam etyl axetat. Hiệu suất của phản ứng este hóa là:
A. 62,50% B. 50 % C. 40% D. 31,25%
Câu 2. Cho 40 gam axit axetic phản ứng với 11,5 gam rượu etylic tạo ra 16,5 gam etyl axetat.
Tính hiệu suất của phản ứng este hóa?
A. 85% B. 90% C. 75% D. 80%
Câu 3. Đun nóng 6,0 gam CH3COOH với 6,0 gam C2H5OH (có H2SO4 làm xúc tác, hiệu suất phản
ứng este hoá bằng 50%). Khối lượng este tạo thành là
A. 6,0 gam. B. 4,4 gam. C. 8,8 gam. D. 5,2 gam
Câu 4. Thực hiện phản ứng este hóa m gam CH3COOH bằng 1 lượng vừa đủ C2H5OH thu được
0,02 mol este. Hiệu suất phản ứng H = 60%. Giá trị của m?
A. 2,0 gam. B. 4,4 gam. C. 4,0 gam. D. 8 gam
Câu 5. Cho 1,84 g axit fomic tác dụng với ancol etylic, nếu H = 25% thì khối lượng este thu được
là:
A. 0,75 gam. B. 0,74 gam. C. 0,76 gam. D. Kết qủa khác.