a) Soru 1

Bir alanı ölçmek için yürütülecek ölçme prosedürünü açıklayınız.

Çözüm:

Ölçme ne demektir?

Teknik olarak ölçme, bir nesnenin (ya da durumun veya olayın) bir özelliğinin aynı özelliğe sahip
bir birim ile karşılaştırılması sonucu elde edilen sayıyı gösterir.

Genellikle küçük birimler kullanarak ölçülen nesne ve birim arasındaki sayısal ilişkiye ölçüm deriz.

Ölçme süreci şu şekilde işler:

1. Ölçülecek niteliğe karar verilir.

2. O niteliğe uygun birim seçilir.
3. Ölçülen nesnenin niteliği ile eşleyerek, kaplayarak ya da doldurarak birimler karşılaştırılır.
4. işlem sonucu ortaya çıkan sayı yani ölçüm ifade edilir.

Gelelim alan ölçümüne;

1. ölçülecek niteliğimiz evimizdeki halının alanı olsun.

2. Halının alanına uygun olan birimimiz A0 kağıtları olsun.
3. Evimizdeki halının alanını ölçmek için A0 kağıtlarıyla halımızı kaplarız ve halının alanının kaç
a4 kağıdına denk geldiğini bulabiliriz.
4. Ve işlem sonunda ortaya çıkan sayıyı yani ölçümü ifade edebiliriz.

Bir örnekle somutlaştırmaya çalışalım:

Örneğin şekilde gördüğümüz halıyı kaplamak için kaç tane A0 kağıdına ihtiyacımız olduğunu bulalım.

Şekilde gördüğümüz gibi 9 adet A0 kağıdı ile halımızı kaplayabildiğimizi söyleyebiliriz.

A0 kağıdımızın alanını 1 m² olduğunu bildiğimize göre halımızın alanının da 9 m² olduğunu

söyleyebiliriz.

1
Soru 2

C şehri için 30 araç sürücüsünün sabah işe giderken kaç km yol yaptıkları sorulmuş ve cevaplar
aşağıda verilmiştir.

8 4 2 9 16 11 14 11 12 6
12 7 2 6 4 9 5 17 13 4
16 13 12 6 4 2 9 5 17 14

Yukarıda verilen verileri kullanarak

 Aritmetik ortalamayı bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.

 Tepe değerini bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.
 Ortanca değeri bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.
 Verileri en iyi temsil edeceğini düşündüğünüz grafiği çiziniz, çizim aşamasını ve grafiği seçim
nedeninizi açıklayınız.

Çözüm:

1)Aritmetik ortalamayı bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.

 Aritmetik ortalama, en çok kullanılan merkezi eğilim ölçüsüdür. Aritmetik ortalama,

birimlerin belirli bir değişken bakımından aldıkları değerlerin toplamının birim sayısına
bölümü olarak tanımlanır.
 Eşit aralıklı ve oran ölçme düzeyinde ölçülen değişkenler için kullanılır.
 Aritmetik ortalama hem evren (𝜇) hem de örneklem (𝑋) için hesaplanır.

Şimdi sorumuza gelelim:

Verilen soruda aritmetik ortalamayı bulmak için her aracın yaptığı km’leri toplayacağız ve
bulduğumuz sonucu birim sayısına böleceğiz.

Tabloda verilen sayıların toplamını 270’dir. Bu sayıyı toplam birim sayısı olan 30’a bölersek sonucu 9
olarak buluruz. Bu bulduğumu sonuç aritmetik ortalamadır.

Toplam sembolü ile de aritmetik ortalamamızı bulabiliriz:

2
2)Tepe değeri (mod) bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.

 Bir veri grubunda en çok tekrarlanan değere tepe değer (mod) denir.
 Tepe değerin hesaplanmasında birimlerin büyüklük sırasına konulması şart değilse de, bu
işlemin yapılması tepe değerin bulunmasında kolaylık sağlar ve daha rahat görebilmemizi
sağlar.
Örn: bir grup öğrencinin sınav notlarına ilişkin veriler sırasıyla şöyledir:
73,67,76,81,73,63,91,73,94,67
Öğrencilerin notlarına ilişkin tepe değeri hesaplayınız.
Yukarıdaki veri grubunda en çok tekrarlanan değer 73 olduğundan Tepe Değer=73’tür.

Şimdi sorumuza gelelim:

Verilen soruda tepe değeri bulabilmek için önce birimleri büyüklük sırasına koyalım.

2,2,2,4,4,4,4,5,5,6,6,6,7,8,9,9,9,11,11,12,12,12,13,13,14,14,16,16,17,17 şeklinde sıralanır.

Şekildeki sıralamadan görüleceği üzere en çok tekrarlanan değer yani tepe değer (mod) 4’tür.

3)Ortanca değeri bulunuz, nasıl bulduğunuzu açıklayınız.

 Bir veri grubundaki değerlerin küçükten büyüğe doğru sıralandığında tam ortaya düşen değer
ortanca değerdir.
 Evrendeki birimlerin sayısı çok fazla ise verilerin özetlenmesinde merkezi eğilim ölçüsü olarak
ortanca kullanılabilir.
 Ortanca, sınıflama ölçme düzeyi ile ölçülen değişkenler için kullanılmaz. Eşit aralıklı, oran ve
sıralama ölçme düzeyinde ölçülen değişkenler için kullanılır.
 Ortanca grubu ortadan ikiye ayırır. Dağılımın yarısı ortanca değerine eşit ya da ortanca
değerden küçüktür.
 Veri grubundaki değerlerin sayısı tek ise ortanca hesabı:

Bir grupta bulunan insanların yaşları “15,13,10,14,19” olsun

Yaşlar en düşükten en yükseğe doğru sıralanır. Ortanca ortada kalan yaş değeridir.
10,13,14,15,19 verilerinde ortanca 14’tür.

 Veri grubundaki değerlerin sayısı çift ise ortanca hesabı:

Bir grupta bulunan insanların yaşları “13,10,16,14,19,21” olsun

Yaşlar en düşükten en yükseğe doğru sıralanır. Ortanca ortada kalan iki sayının ortasındaki
değerdir.
10,13,14,16,19,21 verilerinde ortada kalan iki sayı 14 ve 16’dır bunların toplamı 30’dur 2’ye
bölersek 15 değerini buluruz. Bu bulduğumuz değer ortancadır.

3
 Şimdi sorumuza gelelim:

Verilen soruda araçların yaptıkları toplam yol sayılarının ortancasını bulabilmek için önce verileri en
düşükten en yükseğe doğru sıralayalım:

2,2,2,4,4,4,4,5,5,6,6,6,7,8,9,9,9,11,11,12,12,12,13,13,14,14,16,16,17,17 şeklinde sıralanır. Veri

grubundaki değerlerimizin sayısı 30 yani çift olduğu için ise ortanca hesabını bulabilmek için 15. Ve
16. Değerleri toplayıp 2’ye bölmeliyiz. 9+9=18 18/2’den 9 değerini bulmuş oluruz. Bu bulduğumuz
değer ortancadır.

4)Verileri en iyi temsil edeceğini düşündüğünüz grafiği çiziniz, çizim aşamasını ve grafiği seçim
nedeninizi açıklayınız.

4
Soru 3 – Bu soru tüm gruplar içindir.

 Ayrık olay
 Ayrık olmayan olay
 Bağımlı olay
 Bağımsız olay örnekleri yazınız. Verdiğiniz örneklerin neden o kategoriye ait olduğunu
açıklayınız.

1. Ayrık olay nedir?

Aynı örneklem uzayında tanımlanmış A ve B olaylarının hiçbir ortak sonucu yok ise A ve B
olaylarına AYRIK OLAYLAR denir. Yani A∩B = ∅ dir. A veya B’nin olma olasılığı ise
P(A∪B)=P(A)+P(B) ile gösterilir.

Örneğin: bir torbada bulunan kırmızı, yeşil ve siyah toplardan çekilen topun kırmızı olması ile
siyah olması ayrık olaylardır.

Çünkü çektiğimiz bir top hem kırmızı hem de siyah renk olamaz.

Bir örnek verecek olursak:

Bir torbada 3 siyah, 4 kırmızı ve 5 yeşil top bulunmaktadır. Rastgele çekilen bir topun siyah veya
yeşil olma olasılığını bulalım:

Çekilen topun siyah olması ile yeşil olması olayları ayrıktır:

Siyah topların sayısı 3

Çekilen topun siyah olma olasılığı = =
12
Tüm topların sayısı

Yeşil topların sayısı

5
Çekilen topun yeşil olma olasılığı = =

Tüm topların sayısı 12

Topun siyah veya yeşil olma olasılığını bulmak için yukarıda bulduğumuz olasılıkları toplamamız
gerekir.

3 5 8 2
Çekilen topun siyah veya yeşil olma olasılığı = + = =
12 12 12 3

2. Ayrık olmayan olay nedir?

A ve B iki olay olsun. A ve B olayı aynı anda gerçekleşebiliyorsa bu olaylar ayrık olmayan olaylardır.
Yani A∩B ≠ ∅ dir. A veya B’nin olma olasılığı ise P(A∪B)=P(A)+P(B)-P(A∩B) ile gösterilir.

5
Örneğin: Hilesiz bir zar atılsın. Zarın üst yüzüne gelen sayının 3’ten büyük ve çift sayı olma olasılığı
ayrık olmayan bir olaydır. Ortak olan elemanları var.Yani Kesişimleri var.

Bir örnek verecek olursak:

Iki zar havaya atılıyor. Üst yüze gelen sayıların toplamının 4’ün katı veya 10’dan büyük olma olasılığı
kaçtır?

P(4k)’yı bulabilmek için:

Önce 4’ün katı olma olayına bakalım 4’ün katı olan sayılar: 4, 8, 12’dir. 4 olması için üst yüze gelen
sayılar “1 ve 3, 3 ve 1, 2 ve 2” olabilir, 8 olması için üst yüze gelen sayılar “2 ve 6, 6 ve 2, 3 ve 5, 5 ve 3,
4 ve 4” 12 olması için üst yüze gelen sayılar “6 ve 6’dır. Toplam 9 durum geldi demek ki:
P(4k)=9/36’dır.

Daha sonra 10’dan büyük olma durumuna bakalım, P(>10) olabilmesi için: üst yüze gelen sayılar
toplamı “11 veya 12” olabilir. 11 olabilmesi için üst yüze gelen sayılar “5 ve 6, 6 ve 5” 12 olabilmesi
için üst yüze gelen sayılar “6 ve 6” olur. Toplam 3 durum geldi demek ki:

P(>10)= 3/36’dır.

Üst yüze gelen sayıların toplamının hem 4’ün katı hem de 10’dan büyük olma olasılığı ise üst yüze
gelen sayıların toplamının 12 olmasıyla gerçekleşir bu da zarların “6 ya 6” gelme durumudur. Yani
olasılığımız 1/36’dır.

Ayrık olmayan olayımızı bulabilmek için ise P(4k) ve P(>10)’u toplayıp kesişimlerini çıkartmalıyız yani:

9/36+3/36-1/36=11/36 olarak sonucumuzu buluruz.

3. Bağımlı olay nedir?

A ve B iki olay olsun, A olayının gerçekleşmesi veya gerçekleşmemesi B olayını etkiliyorsa, B olayı A
olayından bağımsız değildir.

Bu durumda P(B) ≠ P(B/A) olur.

Örnek verecek olursak:

Bir torbada 3 beyaz, 4 siyah, 5 kırmızı bilye vardır. Çekilen bilye torbaya geri atılmamak şartı ile arka
arkaya 3 bilye çekiliyor.

a)ilk ikisinin siyah, üçüncüsünün kırmızı olma olasılığı nedir?

Birincisinin siyah olma olasılığı 4/12’dir.

Çektiğimiz siyah bilyeyi torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 3 siyah bilye kaldı ve toplam 11 bilye
kaldı o halde ikinci çektiğimiz bilyenin siyah gelme olasılığı 3/11’dir.

Toplam bilye sayımız 10’a düştü, üçüncü bilyenin kırmızı olma olasılığı da 5/10 olur.

Şimdi arada “ve” bağlacı olduğu için tüm bu durumlarımızı çarparak sonucu bulalım:

4/12.3/11.5/10=1/22 olur.

6
b)üçünün de aynı renk olma olasılığı kaçtır?

Üç ayrı durumdan söz edilebilir:

1.durum üçü de beyaz olsun:

Birincisinin beyaz olma olasılığı 3/12’dir.

Çektiğimiz beyaz bilyeyi torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 2 beyaz bilye kaldı ve toplam 11 bilye
kaldı o halde çektiğimiz ikinci bilyenin beyaz gelme olasılığı 2/11’dir.

Çektiğimiz bu beyaz bilyeyi de torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 1 beyaz bilye kaldı ve toplam
bilye sayımız 10’a düştü, üçüncü bilyenin beyaz olma olasılığı da 1/10 olacaktır.

Şimdi arada “ve” bağlacı olduğu için tüm bu durumlarımızı çarpalım ve üçünün de beyaz bilye olma
olasılığını bulalım.

3/12.2/11.1/10=1/220 olur.

2. durum üçü de siyah olsun:

Birincisinin siyah olma olasılığı 4/12’dir.

Çektiğimiz siyah bilyeyi torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 3 siyah bilye kaldı ve toplam 11 bilye
kaldı o halde çektiğimiz ikinci bilyenin siyah gelme olasılığı 3/11’dir.

Çektiğimiz bu siyah bilyeyi de torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 2 siyah bilye kaldı ve toplam
bilye sayımız 10’a düştü, üçüncü bilyenin siyah olma olasılığı da 2/10 olacaktır.

Şimdi arada “ve” bağlacı olduğu için tüm bu durumlarımızı çarpalım ve üçünün de siyah bilye olma
olasılığını bulalım.

4/12.3/11.2/10=1/55 olur.

3.durum üçü de kırmızı olsun:

Birincisinin kırmızı olma olasılığı 5/12’dir.

Çektiğimiz kırmızı bilyeyi torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 4 kırmızı bilye kaldı ve toplam 11
bilye kaldı o halde çektiğimiz ikinci bilyenin kırmızı gelme olasılığı 4/11’dir.

Çektiğimiz bu kırmızı bilyeyi de torbaya geri atmıyoruz, o zaman geriye 3 kırmızı bilye kaldı ve toplam
bilye sayımız 10’a düştü, üçüncü bilyenin kırmızı olma olasılığı da 3/10 olacaktır.

Şimdi arada “ve” bağlacı olduğu için tüm bu durumlarımızı çarpalım ve üçünün de kırmızı bilye olma
olasılığını bulalım.

5/12.4/11.3/10=1/22 olur.

Şimdi arada “veya” bağlacı olduğu için bulduğumu tüm bu değerleri toplayalım:

1/220+1/55+1/22=3/44 olur.

7
 4. Bağımsız olay nedir?

A ve B iki farklı olay olsun, A olayının gerçekleşmesi veya gerçekleşmemesi B olayının olasılığını
değiştirmiyorsa, B olayı A olayından bağımsızdır.

2 çeşit durum vardır;

1)A ve B olayının gerçekleşme olasılığı:

P(A∩B)= P(A).P(B) ile gösterilir.

2)A veya B olayının gerçekleşme olasılığı ise:

P(A∪B)= P(A)+ P(B)- P(A∩B)

Yani ifadeyi düzenlersek P(A∪B)= P(A)+ P(B)- P(A).P(B) ile gösterilir.

1.Çeşit durumumuza yani A ve B olayının gerçekleşme olasılığına bir örnek verelim:

Bir zar ve bir madeni para birlikte atılıyor:

a)paranın tura ve zarın çift sayı gelme olasılığı nedir?

P(T∩Ç)=P(T).P(Ç)

P(T)=1/2’dir. P(Ç) ise zarın çift gelme olasılığı “2, 4 ve 6”dır. Yani 3/6’dır.

P(T∩Ç)=1/2.1/2=1/4’tür.

2.Çeşit durumumuza yani A veya B olayının gerçekleşme olasılığına bir örnek verelim:

Bir zar ve bir madeni para birlikte atılıyor:

a)paranın yazı veya zarın asal sayı gelme olasılığı nedir?

P(Y∪A)= P(Y)+ P(A)- P(Y).P(A)

P(Y)=1/2’dir.

P(A) ise zarın asal sayı gelme olasılığı “2,3 ve 5”tir. Yani 3/6’dır.

P(Y∪A)= 1/2+3/6–1/2.3/6 = 3/4 olur.

Soru 4

a seti

1)Bir loto oyununda, 1’den 40’a kadar olan sayılardan 6’sı seçilmektedir. Ali 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 sayılarını
seçerken, Ayşe 39, 1, 17, 33, 8 ve 27 sayılarını seçmiştir. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) Ali’nin kazanma olasılığı daha yüksektir.

b) Ayşe’nin kazanma olasılığı daha yüksektir.
c) Ali ve Ayşe’nin kazanma olasılıkları eşittir.

8
Bir loto oyununda 1’den 40’a kadar olan sayılardan 6’sı seçileceğine göre 40’ın 6’lı kombinasyonu
işlemini yapalım:

C(n, r) = n! / (r! * (n-r)!) formülüyle kombinasyon sayısı hesaplanır.

C(40, 6) = 40! / (6! * (40-6)!) = (40 * 39 * 38 * 37 * 36 * 35) / (6 * 5 * 4 * 3 * 2 * 1) = 3,838,380

Toplam kombinasyon sayımız 3.838.380’dir.

Ali’nin seçtiği numaralar: 1,2,3,4,5,6

Kazanma olasılığını hesaplamak için Ali’nin doğru tahmin etmesi gereken kombinasyon sayısını ve
toplam kombinasyon sayısını bulmamız gerekiyor.

Doğru tahmin etmesi gereken kombinasyon sayısı: 1

Toplam kombinasyon sayısını da 3.838.380 olarak bulmuştuk. Ali’nin kazanma olasılığı, doğru tahmin
etmesi gereken kombinasyon sayısının toplam kombinasyon sayısına bölünmesiyle bulunur.

Bu durumda, Ali'nin kazanma olasılığı 1/3.838.380'dir.

Ayşe’nin seçtiği numaralar: 1,8,17,27,33,39

Kazanma olasılığını hesaplamak için Ayşe’nin doğru tahmin etmesi gereken kombinasyon sayısını ve
toplam kombinasyon sayısını bulmamız gerekiyor.

Doğru tahmin etmesi gereken kombinasyon sayısı: 1

Toplam kombinasyon sayısını da 3.838.380 olarak bulmuştuk. Ayşe’nin kazanma olasılığı, doğru
tahmin etmesi gereken kombinasyon sayısının toplam kombinasyon sayısına bölünmesiyle bulunur.

Bu durumda, Ayşe’nin kazanma olasılığı da 1/3.838.380'dir.

Sonuç olarak, Ali ve Ayşe'nin kazanma olasılıkları eşittir. Cevap c seçeneğidir.

2)İki zar aynı anda atılıyor. Aşağıdakilerden hangisinin olma olasılığı daha yüksektir?

a) 5 ve 6 sayılarının gelmesi
b) 6 ve 6 sayılarının gelmesi
c) Üstteki seçeneklerin olasılığı eşittir.

9
Çözüm:

Aşağıdaki tablo iki zarın aynı anda atılması deneyinin olası çıktılarını göstermektedir:

a) 5 ve 6 sayılarının gelmesi: Bu durumda bir zar 5, diğer zar ise 6 olmalıdır.

Verilen tabloya baktığımızda bir zarın 5 diğer zarın 6 gelme olayının olası ihtimalleri birinci zarın 5
ikinci zarın 6 gelmesi veya birinci zarın 6 ikinci zarın 5 gelmesidir. Bu durumda (5,6) ve (6,5) olmak
üzere iki farklı olayımız bulunacaktır. Örnek uzayımız da 36 elemanlı olduğuna göre 5 ve 6
sayılarının gelme olasılığı 2/36 olacaktır.

b) 6 ve 6 sayılarının gelmesi: Bu durumda bir zar 6, diğer zar da 6 olmalıdır.

Verilen tabloya baktığımızda iki zarın da 6 gelme olasılığı (6,6) olmak üzere tek bir ihtimallidir. Örnek
uzayımız da 36 elemanlı olduğuna göre 6 ve 6 sayılarının gelme olasılığı 1/36 olacaktır.

Sonuç olarak a seçeneği doğrudur, 5 ve 6 sayılarının gelme olasılığı daha büyüktür.

3) Ege insanları yardım etmeyi sever ve hayali doktor olmaktır. Lisedeyken Kızılay’da gönüllü olarak
çalışmış ve yaz kamplarında da sağlık hizmetlerinde çalışmıştır. Ege şu an bir üniversiteye kayıtlıdır.
Aşağıdakilerinden hangisi daha olası bir durumdur?

a) Ege Tıp Fakültesi’nde bir öğrencidir.

b) Ege öğrencidir.
c) Üstteki seçeneklerin olasılığı eşittir.
Verilen bilgilere göre, Ege insanlara yardım etmeyi seviyor, hayali doktor olmak istiyor, lisede
Kızılay'da gönüllü olarak çalışmış ve yaz kamplarında sağlık hizmetlerinde bulunmuş.

A şıkkını inceleyelim: a şıkkında iki koşul vardır Ege hem öğrenci olacak bu birinci koşul, ikinci koşul ise
Ege tıp fakültesinde bir öğrenci olacak ancak biz ne Ege’nin bir üniversitede öğrenci olarak kayıtlı
olduğundan eminiz (kayıtlı personel de olabilir) ne de tıp fakültesinde öğrenci olduğundan eminiz.
Burda iki farklı koşulumuz olduğu için sağlanma olasılığı daha düşük olacaktır.

B şıkkında ise Ege’nin öğrenci olma olasılığı tek bir koşuldur ve A şıkkına göre daha olası bir durum
olacaktır.

Bu durumda cevabımız b seçeneği olacaktır.

10
Soru 5 – Bu soru tüm gruplar içindir.

a)

Yukarıdaki şekli kareli kağıt ya da GeoGebra da çizin.

Şeklin sağ tarafına 60 derecelik bir eğime sahip doğru çizin.

Bu çizilen doğrulara göre şeklin yansımasını oluşturunuz. Nasıl oluşturduğunuz açıklayınız ve doğru bir
şekilde oluşturduğunuzu derste izlenen yöntemleri kullanarak gösteriniz.

Önce verilen şekli GeoGebra’da çizelim:

Şeklimizi çizdik şimdi şeklin sağ tarafına 60 derecelik eğime sahip bir doğru çizelim:

11
60 derecelik eğime sahip doğrumuzu çizdik şimdi şeklimizi bu doğruya göre yansıtalım:

1) Önce şeklimizin köşelerini belirleyelim bu sayede yansıtma işlemimiz kolaylaşsın

2) Daha sonra belirlediğimiz her bir noktadan doğrumuzla dik kesişecek şekilde doğrular çizip, her bir
noktanın doğruya göre olan uzaklıklarını belirleyelim ve doğrunun sağ tarafında kalacak şekilde eşit
uzaklıkta noktalar belirleyelim. Bu sayede her bir noktamızı doğrumuza göre yansıtmış olalım.

Doğruları birbirine dik kesiştirememizin sebebi en kısa mesafeyi bulmaktır.

12
Şimdi işlemi diğer noktalar için de tekrarlayalım:

13
14
15
16
17
Şimdi bulduğumuz tüm bu noktaları birleştirelim:

Bu sayede şeklimizin doğruya göre yansımasını bulmuş olduk.

b)

Grup 1, Grup 2, Grup 3, Grup 4, Grup 5 ve Grup 6 cevaplayacaktır.

Yukarıda 1. şekil dönüşüm geçirerek ikinci hali almıştır. Şeklin yaşadığı dönüşümü/dönüşümleri
belirleyiniz. Cevabınızın nedenini açıklayınız.

18
Çözüm:

19
Başka farklı bir yol ile elde edelim,

20
21
Başka farklı bir yol ile elde edelim,

22
Bu çözümün tersini de yaparak sonuca ulaşabiliriz yani şeklimizi önce A noktası etrafında saat
yönünün tersine 135 derece döndürelim daha sonra şekli 11 br sağa 1 br yukarı öteleyelim yine aynı
şekle ulaşırız.

Yukarıdaki çözümlerde belirttiğim gibi bir çok farklı öteleme ve döndürme hareketleriyle ikinci şekle
ulaşabiliriz.

23
Soru 6 – Bu soru tüm gruplar içindir.

Yarı çapları 3 ve 8 br olan M(a,b) ve N(c,d) merkezli çemberleri koordinat düzleminde öyle bir
konumlandırın ki

a) İki çember kesişsin

b) İki çember kesişmesin
c) İki çember bir noktada kesişsin.

Belirtilen bu üç durum için M(a,b) ve N(c,d) koordinatlarını belirleyin, çizimle gösterip açıklayınız.

Çözüm:

M(a,b) merkezli ve r yarıçaplı ve N(c,d) merkezli ve r’ yarıçaplı iki çember olsun.

1. İki çemberin kesişmesi için |r’-r|< |NM|< r’+r olmalıdır.

M(a,b) (28,24) ve 3 br yarıçaplı bir çember olsun, N(c,d) (20,24) ve 8 br yarıçaplı bir çember olsun.

Bu durumda sorumuzda M(28,24) merkezli 3 br yarıçaplı ve N(20,24) merkezli 8 br yarıçaplı iki

çemberimizin kesişmesi için verilen denklemde değerlerimizi yerine koyarsak:

|8-3|< |NM|< |8+3| olmalıdır dolayısıyla 5 < |NM|< 11 olmalıdır.

GeoGebrada çizimle gösterelim.

Verilen çizimde de gördüğümüz gibi |NM|uzunluğunu 8 br olarak bulduk bu durum yukarıdaki

denklemimizi de sağlayacaktır ve çemberlerimiz kesişecektik.

24
 2. İki çemberin kesişmemesi için, çemberin merkezleri arasındaki mesafe yarıçaplarının
toplamından büyük olmalıdır. Yani |NM|> r’+r olmalıdır.

M(a,b) (34,24) ve 3 br yarıçaplı bir çember olsun, N(c,d) (20,24) ve 8 br yarıçaplı bir çember olsun.

Bu durumda sorumuzda M(34,24) merkezli 3 br yarıçaplı ve N(20,24) merkezli 8 br yarıçaplı iki

çemberimizin kesişmemesi için verilen denklemde değerlerimizi yerine koyarsak:

|NM|> 8+3 yani |NM|>11 olmalıdır.

GeoGebrada çizimle gösterelim:

Verilen çizimde de gördüğümüz gibi |NM|uzunluğunu 14 br olarak bulduk bu durum yukarıdaki

denklemimizi de sağlayacaktır ve çemberlerimiz kesişmeyecektir.

3. İki çemberin bir noktada kesişmesinde iki durum vardır.

1.durum: İki çemberin bir noktada kesişmesi için, |NM|=r’+r olmalıdır. Bu durumda çemberler
birbirine dıştan teğettir. NM doğru parçasına dik olarak çizilen t doğrusu ortak teğet doğrusudur.

M(a,b) (31,24) ve 3 br yarıçaplı bir çember olsun, N(c,d) (20,24) ve 8 br yarıçaplı bir çember olsun.

Bu durumda sorumuzda M(31,24) merkezli 3 br yarıçaplı ve N(20,24) merkezli 8 br yarıçaplı iki

çemberimizin bir noktada kesişmesi için verilen denklemde değerlerimizi yerine koyarsak:

|NM|= |8+3|=11 olarak bulunur.

GeoGebrada çizimle gösterelim:

25
 Verilen çizimde de gördüğümüz gibi |NM|uzunluğunu 11 br olarak bulduk bu durum yukarıdaki
denklemimizi de sağlayacaktır ve çemberlerimiz bir noktada kesişecektir.

2.durum: iki çemberin bir noktada kesişmesi için |NM|=|r’- r|olmalıdır. Bu durumda çemberler içten
teğettir. t doğrusu ortak teğet doğrusudur.

M(a,b) (24,27) ve 3 br yarıçaplı bir çember olsun, N(c,d) (20,24) ve 8 br yarıçaplı bir çember olsun.

Bu durumda sorumuzda M(24,27) merkezli 3 br yarıçaplı ve N(20,24) merkezli 8 br yarıçaplı iki

çemberimizin bir noktada kesişmesi için verilen denklemde değerlerimizi yerine koyarsak:

|NM|=|8-3|=5 olarak bulunur.

GeoGebrada çizimle gösterelim:

Verilen çizimde de gördüğümüz gibi |NM|uzunluğunu 5 br olarak bulduk bu durum yukarıdaki

denklemimizi de sağlayacaktır ve çemberlerimiz bir noktada kesişecektir.

26
Soru 7 – Bu soru tüm gruplar içindir.

“Geometrik Cisimler” konusunu 5.-8.sınıflar Matematik Öğretim Programı çerçevesinde inceleyiniz. Bu

incelemede

 Sınıf düzeylerinde bu kavram nasıl ele alınmış,

 Sınıf düzeyi ilerledikçe kavramın ele alınışı nasıl değişmiş
 Bu süreçte hangi kavramlarla ilişkilendirilmiş
 Ele alınan kavramın matematik öğretimindeki önemi

başlıklarının ele alınması beklenmektedir. Ele aldığınız başlıkların daha iyi ifade edilmesi için şekiller,
tablolar, şemalar, kavram haritaları, grafik, infografik vb. destekleyici unsurlar kullanılabilir.

27
 GEOMETRİK
CİSİMLER
5-8. sınıflarda "Geometrik Cisimler"
konusu nasıl ele alınıyor?
Geometrik Cisimler konusu 5. sınıfta dikdörtgenler prizması ve özel hallerinin
açınımı, yüzey alanı hesabı; 6. sınıfta dikdörtgenler prizması ve özel hallerinin
hacim hesabı farklı yöntemlerle ele alınmıştır. 7. sınıfta geometrik cisimler
konusu yoktur, Cisimlerin Farklı Yönlerden Görünümleri konusunda
geometrik cisimlerden yararlanılmıştır. 8. sınıfta ise cisimlerin açınımları, dik
silindir özelinde yüzey alanı ve hacim hesabı bakımından ele alınmıştır.

Ders Saati Yüzde

5. SINIF
Geometrik
Cisimler 6. SINIF
konusuna 5-8.
sınıflarda verilen 7. SINIF

süre
8. SINIF

0 5 10 15

Sınıf düzeyi ilerledikçe konunun ele alınışı nasıl değişmiş?

Açınım bakımından Yüzey Alanı bakımından Hacim bakımından

5. sınıfta sadece 6. sınıfta sadece 6. sınıfta sadece

dikdörtgenler dikdörtgenler dikdörtgenler
prizması ve özel prizması ve özel prizması ve özel
hallerinin açınımı hallerinin yüzey alanı hallerinin hacim
çizilirken 8. sınıfta dik hesabı yapılırken 8. hesabı yapılırken 8.
silindir, dik piramit ve sınıfta dik silindirin sınıfta dik silindirin
dik koninin de de yüzey alanı hesabı de hacim hesabı
açınımları çizilir. yapılır. yapılır.

Geometrik Cisimler
konusu hangi MATEMATİK
kavramlarla İÇİN ÖNEMLİ!
ilişkilendiriliyor?
Geometrik cisimler konusu,
öğrencilerin hayal güçlerini
hacim kullanmalarını gerektirmektedir.
yüzey dikdörtgen
Yürürlükte olan ortaokul
alanı ler
prizması matematik öğretim programı da
geometrik cisimlerin öğretiminde,
açınım dik somut modeller ve uygun bilgi ve
prizma
Geometrik iletişim teknolojileri ile yapılacak
etkili çalışmalara yer verilmesini;
Cisimler geogebra, CABRİ 3D gibi 3 boyutlu
kare
prizma dik koni dinamik geometri yazılımlarını
kullanmayı önermektedir.
dik Böylece soyut kavramların
küp
silindir somutlaştırılarak zihinde yer
dik
piramit alması sağlanıyor.
28
Grup No: 6

Grup Üyeleri:

Hande İNCEER

Fatma Nur ÇETİN

Semanur CANDEMİR

Şeyma ŞAKRUK

Elif TORUN

29