1.

Uzupełnij schemat przedstawiający przemiany związków węgla w komórce roślinnej wpisując odpowiednie nazwy w
miejsca oznaczone X i Y

2. Przyporządkuj podanym związkom chemicznym ich rolę w przemianach metabolicznych

A. NADP a. Przenosi grupy acylowe (dwuwęglowe)
B. ATP b. Uniwersalny przenośnik energii
c. Przenosi atomy wodoru i elektrony wykorzystywane do syntezy ATP
d. Przenosi atomy wodoru i elektrony do syntezy nowych związków chemicznych
3. Uzupełnij tabelkę:
Nazwa etapu Lokalizacja Substraty Produkty
Glikoliza
 Reakcja pomostowa

4. W przebiegu fotosyntezy wyróżnia się dwa etapy stanowiące razem nierozłączną całość. ​Wpisz nazwy lub
oznaczenia odpowiednich związków.

5. Stała Michaelisa określa powinowactwo enzymu do substratu.

Uzupełnij zdanie: im większa jest wartość K​M​tym

.................................... jest powinowactwo do substratu.

Zaznacz na wykresie obszar obejmujący wartość stężenia

substratu, dla których enzym nie jest wysycony substratem
(zakreskuj to pole).

Określ, czy zmiany stężenia substratu wpływają tu na

szybkość reakcji

6. Na schemacie przedstawiono niektóre przemiany metaboliczne węglowodanów i tłuszczów.

Podaj w jakich warunkach acetylo-CoA jest

kierowany na tor przemian oznaczonych jako X.

Określ jakie skutki dla człowieka ma nadmiar

przemian na szlaku oznaczonym jako Y.

7. Schemat przedstawia sposób wiązania CO​2​przez rośliny typu C​3​i C​4​.

Uzasadnij podział roślin na takie dwa typy.

 Wyjaśnij dlaczego rośliny C​4​są bardziej wydajne pod względem wzrostu i fotosyntezy.

8. Rysunek poniżej przedstawia schematycznie przebieg pewnego doświadczenia.

Sformułuj problem badawczy, do rozwiązania którego

skonstruowano przedstawiony zestaw.

Wyjaśnij dlaczego w naczyniu B zanotowano większą

ilość pęcherzyków gazu i określ jaki to gaz.

9. Badano wpływ natężenia światła i temperatury na fotosyntezę. Otrzymane wyniki przedstawiono w postaci
poniższego wykresu.

Omów uzyskane wyniki.

Wyjaśnij zaobserwowane różnice

10. Poniższy schemat przedstawia powiązania między

fotosyntezą a oddychaniem tlenowym

Zapisz jakimi cyframi (od 1 do 5)

oznaczono przemiany prowadzące do
akumulacji energii i nazwij je.

Wyjaśnij na czym polega zależność

między fotosyntezą a oddychaniem.
11. Enzymy są związkami chemicznymi umożliwiającymi przebieg wszystkich procesów życiowych. Schemat poniżej
przedstawia budowę enzymu złożonego (obejmuje części A, B, C)

Nazwij zaznaczone na rysunku części enzymu i określ ich funkcję.

A - .....................................................................
Funkcja .............................................................................................
B - ......................................................................
Funkcja .............................................................................................

C - .................................................................; funkcja

....................................................................................................

Wymień dwa czynniki, które mogą hamować aktywność enzymu.

1. Uzupełnij schemat przedstawiający oddychanie tlenowe

Podaj nazwy etapów oznaczonych odpowiednio 1 i

3 oraz wskaż ich lokalizację w komórce jądrowej

Podaj cyfrowe oznaczenia etapów, w których

uwalniany jest CO​2​.

2. Przyporządkuj podanym związkom chemicznym ich rolę w przemianach metabolicznych

C. NAD a. Przenosi grupy acylowe (dwuwęglowe)
D. Koenzym A b. Uniwersalny przenośnik energii
c. Przenosi atomy wodoru i elektrony wykorzystywane do syntezy ATP
d. Przenosi atomy wodoru i elektrony do syntezy nowych związków chemicznych
3. Uzupełnij tabelkę:
Nazwa etapu Lokalizacja Substraty Produkty
 Cykl Krebsa

Cykl Calvina

4. Oddychanie beztlenowe zapewnia zdobycie energii w trudnych warunkach nieobecności tlenu. Schemat przedstawia
dwa szlaki fermentacji.

Zapisz nazwy związków oznaczonych jako X i Y

powstających w wyniku fermentacji

Podaj nazwę procesu prowadzącego do powstania

substancji Y.

5. Stała Michaelisa określa powinowactwo enzymu do substratu.

Uzupełnij zdanie: im mniejsza jest wartość K​M​tym

.................................... jest powinowactwo do substratu.

Zaznacz na wykresie obszar obejmujący wartość stężenia

substratu, dla których enzym jest wysycony substratem
(zakreskuj to pole).

Określ, czy zmiany stężenia substratu wpływają tu na

szybkość reakcji

6. Na schemacie przedstawiono niektóre przemiany metaboliczne węglowodanów i tłuszczów.

Podaj w jakich warunkach acetylo-CoA jest

kierowany na tor przemian oznaczonych jako Y.

Określ jakie skutki dla człowieka ma nadmiar

przemian na szlaku oznaczonym jako X.

7. Schemat przedstawia zasadę działania fotoukładów w czasie fotosyntezy. Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia.
Ustal które fotoukłady uczestniczą w fosforylacji cyklicznej a które w fosforylacji niecyklicznej.

Zapisz w jakich warunkach u roślin wyższych zachodzi jedynie fosforylacja cykliczna.

8. Rysunek poniżej przedstawia schematycznie przebieg pewnego doświadczenia.

Sformułuj problem badawczy, do rozwiązania którego

skonstruowano przedstawiony zestaw.

Wyjaśnij dlaczego w naczyniu 3 zanotowano większą

ilość pęcherzyków gazu.

9. Badano wpływ natężenia światła i ilości CO​2​na intensywność fotosyntezy. Otrzymane wyniki przedstawiono w
postaci poniższego wykresu.

Omów uzyskane wyniki.

Wykorzystując uzyskane wyniki wskaż w jaki sposób ogrodnicy

mogą zwiększyć plony sałaty w uprawie szklarniowej.

10. Schemat ilustruje przemiany metaboliczne w komórce.

Nazwij przemiany oznaczone na schemacie cyframi 1 i

3.

Wskaż, gdzie w komórce zwierzęcej zachodzi proces

oznaczony cyfrą 2.

Jaką cyfrą oznaczono związek chemiczny pełniący

funkcję węzła metabolicznego; podaj jego nazwę
11. Dla prawidłowego przebiegu przemian metabolicznych w komórce konieczna jest możliwość regulacji aktywności
enzymów.
Rysunki poniżej przedstawiają trzy różne sposoby regulacji aktywności enzymów oznaczone odpowiednio A, B, C.

Rozpoznaj jakie to mechanizmy i podaj ich nazwy.

A. ...................................................................................................................................

B. ..................................................................................................................................

C. ..................................................................................................................................

Podaj przykład jednej substancji działającej na enzym tak, jak to zilustrowano na rysunku B.
Uzupełnij schemat wpisując w oznaczone cyframi od 1 do 6 właściwe określenia
METABOLIZM TŁUSZCZOWCÓW
METABOLIZM BIAŁEK

PRZEMIANY ANABOLICZNE PRZEMIANY KATABOLICZNE

● synteza aminokwasów u roślin ● hydroliza białek​– enzymy proteolityczne
• redukcja azotanów​pobranych z gleby
● przemiany aminokwasów​:
(oksydoreduktazy i koenzymy zawierające
• dekarboksylacja​aminokwasów powstają
Mo, Cu, Mn, Fe) NO​3​-​→ NH​3
tzw. aminy biogenne
• redukcyjne aminowanie​​ketokwasów ​–
➢ z histydyny → histamina
przyłączanie amoniaku do ketokwasów
➢ z fenyloalaniny → adrenalina
(kwasów organicznych z grupą ketonową
• dezaminacja​(​deaminacja​) prowadzi do
(przy udziale NADH​2​)
powstania kwasów karboksylowych i
• transaminacja​– synteza aminokwasów
amoniaku
endogennych w wyniku przeniesienia
• transaminacja ​odłączenie grupy aminowej​​z
(dołączenia) grupy aminowej odłączonej od
przeniesieniem jej na ketokwas co prowadzi
innego aminokwasu na ketokwas
do powstania innego aminokwasu
● synteza aminokwasów u zwierząt​– tylko
endogennego
transaminacja, niektóre aminokwasy nie mogą
być syntetyzowane (tzw. aminokwasy
egzogenne)
● synteza białka​– w cytoplazmie na rybosomach

METABOLIZM WĘGLOWODANÓW

PRZEMIANY ANABOLICZNE PRZEMIANY KATABOLICZNE

● glukoneogeneza​– synteza glukozy ze ● glikoliza –​rozkład glukozy do kwasu
związków nie będących węglowodanami np. z pirogronowego
aminokwasów ● glikogenoliza ​– rozkład (hydroliza) glikogenu do
aminokwas → pirogronian → glukoza glukozy (w wątrobie i mięśniach)
u zwierząt nie można tworzyć glukozy z ● fermentacja –​beztlenowy rozkład glukozy
acetylo-CoA; rośliny mogą wykorzystywać • alkoholowa​– drożdże
kwasy tłuszczowe- cykl glioksalowy – „krótkie • octowa​– bakterie octowe
spięcie w cyklu Krebsa” • mlekowa – ​w mięśniach
● glikogeneza ​– w wątrobie i mięśniach;
polimeryzacja glukozy
● cykl pentozofosforanowy ​– alternatywna droga
przemian glukozy pozwalająca na syntezę
cukrów zawierających 3,4,5,6,7 atomów węgla i
dodatkowo dostarcz bardzo dużych ilości
+​
NADPH+H​ ; występuje w komórkach
rozrodczych, tkance tłuszczowej, a w mięśniach
niemal nie istnieje
glukoza →glukozo-6-fosforan → → →
rybulozo-5-fosforan →rybozo-5-fosforan
● fotosynteza – cykl Calvina
12. Stała Michaelisa określa powinowactwo enzymu do substratu.

Uzupełnij zdanie: im większa jest wartość K​M​tym

.................................... jest powinowactwo do substratu.

Zaznacz na wykresie obszar obejmujący wartość stężenia

substratu, dla których enzym nie jest wysycony substratem
(zakreskuj to pole).

Określ, czy zmiany stężenia substratu wpływają tu na

szybkość reakcji

13. Badano wpływ natężenia światła i temperatury na fotosyntezę. Otrzymane wyniki przedstawiono w postaci
poniższego wykresu.

Omów uzyskane wyniki.

Wyjaśnij zaobserwowane różnice

14. Enzymy są związkami chemicznymi umożliwiającymi przebieg wszystkich procesów życiowych. Schemat poniżej
przedstawia budowę enzymu złożonego (obejmuje części A, B, C)

Nazwij zaznaczone na rysunku części enzymu i określ ich funkcję.

A - .....................................................................
Funkcja .............................................................................................
B - ......................................................................
Funkcja .............................................................................................

C - .................................................................; funkcja

....................................................................................................

Wymień dwa czynniki, które mogą hamować aktywność enzymu.

15. Przyporządkuj podanym związkom chemicznym ich rolę w przemianach metabolicznych

E. NADP a. Przenosi grupy acylowe (dwuwęglowe)
F. ATP b. Uniwersalny przenośnik energii
c. Przenosi atomy wodoru i elektrony wykorzystywane do syntezy ATP
d. Przenosi atomy wodoru i elektrony do syntezy nowych związków chemicznych
12. Rysunek poniżej przedstawia schematycznie przebieg pewnego doświadczenia.

Sformułuj problem badawczy, do rozwiązania którego

skonstruowano przedstawiony zestaw.

Wyjaśnij dlaczego w naczyniu 3 zanotowano większą

ilość pęcherzyków gazu.

13. Badano wpływ natężenia światła i ilości CO​2​na intensywność fotosyntezy. Otrzymane wyniki przedstawiono w
postaci poniższego wykresu.

Omów uzyskane wyniki.

Wykorzystując uzyskane wyniki wskaż w jaki sposób ogrodnicy

mogą zwiększyć plony sałaty w uprawie szklarniowej.

14. Dla prawidłowego przebiegu przemian metabolicznych w komórce konieczna jest możliwość regulacji aktywności
enzymów.
Rysunki poniżej przedstawiają trzy różne sposoby regulacji aktywności enzymów oznaczone odpowiednio A, B, C.
 Rozpoznaj jakie to mechanizmy i podaj ich nazwy.

A. ...................................................................................................................................

B. ..................................................................................................................................

C. ..................................................................................................................................

Podaj przykład jednej substancji działającej na enzym tak, jak to zilustrowano na rysunku B.

16. Poniższe schematy obrazują hamowanie kompetencyjne (A) i niekompetencyjne (B):

Prawdą​jest, że zwiększenie ilości substratu reakcji enzymatycznej spowoduje

​
a) przyśpieszenie reakcji w obu przypadkach
b) przyśpieszenie w A i nie wpłynie na przebieg reakcji w B
 c) przyśpieszenie w B i nie wpłynie na przebieg reakcji w A
d) stężenie substratu nie ma wpływu na zachodzenie reakcji zarówno w A jak i B

. Enzymy są związkami chemicznymi umożliwiającymi przebieg wszystkich procesów życiowych. Schemat

poniżej przedstawia budowę enzymu złożonego (obejmuje części A, B, C)

Nazwij zaznaczone na rysunku części enzymu i określ ich funkcję.

Y - .....................................................................
Funkcja .............................................................................................
Z - ......................................................................
Funkcja .............................................................................................

Wymień dwa czynniki, które mogą hamować aktywność enzymu.

………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2

Na poniższym schemacie przedstawiono dwa typy hamowania reakcji enzymatycznych : mechanizm

hamowania kompetycyjnego i niekompetycjnego.
Po analizie tego schematu wskaż dwie cechy różniące te dwa mechanizmy.
Zadanie 3.
Poniższy schemat przedstawia trzy typy fosforylacji oznaczone kolejno literami A, B i C.
Nazwij je , wskaż w jakim miejscu w komórce mogą zachodzić oraz jakie są ich uwarunkowania.

Zadanie 5.
Na poniższym schemacie przedstawiono procesy metaboliczne przebiegające w komórce roślinnej. Po analizie
schematu wykonaj zawarte pod nim polecenia.
 a. Nazwij struktury oznaczone na schemacie literami ​a – d​.
b. Zlokalizuj fazę ciemną fotosyntezy i krótko ją scharakteryzuj.
c. Określ, jak jest wykorzystywana przez komórkę energia uwalniana w procesie oddychania.

Zadanie 3

FOTOSYNTEZA
ISTOTA PROCESU​– przetworzenie energii świetlnej na chemiczną (tzn. energię wiązań
chemicznych w związkach organicznych)
ORGANIZMY ZDOLNE DO FOTOSYNTEZY​- ​prokariotyczne​: sinice, bakterie zielone
(​Chlorobiaceae​, ​Chloroflexaceae​), bakterie purpurowe
(​Chromatiaceae , Rhodospirillaceae​)
​eukariotyczne​: wyłącznie rośliny zielone

CZYNNIKI WEWNĘTRZNE​– niezbędne wyposażenie fotoautotrofa

➢ barwniki aktywne fotosyntetycznie : ​chlorofile​a, b ( u glonów również chlorofile c,
d) - u ​
Eucaryota​ i sinic ; ​bakteriochlorofil​u bakterii
➢ barwniki pomocnicze : karoteny, ksantofile, fikobiliny – wychwytują światło o dł. 450 –
600 nm i przekazują na chlorofil oraz chronią chlorofil przed nieodwracalnym
utlenieniem
➢ fotosystemy – uporządkowane układy barwników tworzące „anteny”
● fotosystem I – PS I starszy ewolucyjnie, aktywny chlorofil a absorbuje światło
o dł. 700 nm ; występuje też u bakterii, ale wówczas aktywnym barwnikiem
jest bakteriochlorofil; obok chlorofilu występują karoteny; po wzbudzeniu
przekazuje elektrony na ferredoksynę
● fotosystem II – PS II młodszy ewolucyjnie, zawiera chlorofil a absorbujący
światło 680 nm, chlorofil b i ksantofile; przekazuje elektrony na plastochinon
(PQ)

CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE​– środowiskowe

➢ światło – tylko 0,5 – 3,5% docierającego światła wykorzystuje fotosynteza
➢ dwutlenek węgla – ze względu na sposób przyswajania podział roślin na dwa typy:
C​3​i C​
4
➢ woda
➢ temperatura
➢ sole mineralne – najważniejsze: azotowe, magnezowe, manganowe

LOKALIZACJA
➢ faza świetlna – ​granum​chloroplastu
➢ faza ciemniowa (ciemna) – stroma chloroplastu

PRZEBIEG
➢ faza jasna​– wykorzystanie energii światła do syntezy ATP (​fotofosforylacja
cykliczna​i niecykliczna), uzyskanie czynnika redukującego NADPH+H​+​(jedynie
fotofosforylacja niecykliczna​); u bakterii jedynie fotofosforylacja cykliczna.
Efektem jest powstanie tzw. siły asymilacyjnej
➢ faza ciemna ​– redukcja dwutlenku węgla; proces cykliczny – cykl Calvina; przebiega
w trzech etapach
● karboksylacja – związanie CO​2 ​przez akceptor
● redukcja – powstanie aldehydu z kwasu (zużywa ATP i NADPH)
● regeneracja – odbudowa akceptora (zużywa ATP)

ODDYCHANIE

ISTOTA PROCESU​– uzyskanie energii biologicznie użytecznej (w postaci ATP) ze związków organicznych
występujących w komórce

SUBSTRATY ODDECHOWE​– ​wg kolejności utleniania​w komórce: węglowodany, tłuszcze, białka

​wg wydajności energetycznej​: tłuszcze, węglowodany, białka ( im więcej
wiązań chemicznych tym więcej zakumulowanej energii)
LOKALIZACJA ETAPÓW ODDYCHANIA
➢ cytoplazma​ ➔ tor beztlenowy: glikoliza i fermentacja
➢ matrix mitochondialna​ ➔ tor tlenowy: tworzenie acetylo-CoA, cykl Krebsa
➢ grzebień mitochondrialny​➔ tor tlenowy: łańcuch oddechowy

GŁÓWNE PROCESY
➢ dehydrogenacja​ - uwolnienie dwóch atomów wodoru od substratów i przeniesienie ich na koenzym,
którym może być NAD​+​( dwunukleotyd nikotynowy) lub FAD (dwunukleotyd flawinowy)
➢ dekarboksylacja​– odłączenie od substratu grupy karboksylowej (- COOH) w postaci CO​2
➢ fosforylacja​- synteza ATP
● substratowa
substrat wysokoenergetyczny + ADP → produkt niskoenergetyczny + ATP
● oksydacyjna
PRZEBIEG
GLIKOLIZA
​
- podniesienie poziomu energetycznego substratu (aktywacja) – ​dwukrotne ufosforylowanie
substratu ( 1-glukozy, 2-fosforanu fruktozy )
- ​rozpad​cząsteczki sześciowęglowej na dwie trójwęglowe
- ​dehydrogenacja​aldehydu umożliwiająca przyłączenie fosforanu nieorganicznego
- dwukrotna ​fosforylacja substratowa
- powstanie dwóch cząsteczek KWASU PIROGRONOWEGO

​REAKCJA POMOSTOWA
​dekarboksylacja​pirogronianu z wytworzeniem aktywnego octanu ( ​acetylokoenzymu A
​acetylo-CoA ​
)

CYKL KREBSA​( cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trójkarboksylowych )

​
dwukrotna ​dekarboksylacja
czterokrotna ​dehydrogenacja​ ( 3*NAD , 1*FAD )
​fosforylacja substratowa

ŁAŃCUCH ODDECHOWY​​(utlenianie końcowe )

​
transport elektronów przez system przekaźników błony grzebienia mitochondrialnego na O​ 2
+​
co umożliwia przeniesienie H​ z matrix do przestrzeni perymitochondrialnej i wytworzenie
gradientu protonowego będącego motorem syntazy ATP (​fosforylacja oksydacyjna​)