• ◦ ● ○ → ↓ ← ↑ ► ▼ │ ║ ├ ┌ └ ┘ ┐ _ – ¯ ▬ ┴ ─ ٤

► Fuga - ścisła forma polifoniczna, imitacyjna, oparta na temacie

T D łącznik T D łącznik
wewnętrzny zewnętrzny
1 TEMAT dux kontrapunkt
2 ODPOWIEDŹ comes (kontrapunkt)
3 TEMAT dux kontrapunkt
4 ODPOWIEDŹ comes

pokaz pokaz pokaz pokaz

reperkusja reperkusja → czasami

nadkompl.

przeprowadzenie → kompletne, nadkompl., niekompl.

● Temat • Ekspozycja musi być kompl. lub nadkompl.
• Poza eksp. pokazy nie muszą łączyć się w reperk.
○ charakterystyka • Reekspozycja - powt. eksp. z niewielkimi zmianami
- wyrazisty tonalnie • Kontrekspozycja - większe zmiany, np temat w inw.
- podkr. trójdźw. T (ew.S, D)
- ważny III st. skali (tryb), VII st. -> dźw. prowadz. ● Kontrapunkt * - kontr. stały musi
- podkr. ważnych dźw. przez repetycje, opisanie - zmienny być pisany w techn.
- częste wejścia po pauzie lub z przedtaktu - stały * wielokrotn. kontr.
- o cechach stałości 1 k.st. - podw. kontr.
○ budowa • mogą wyst. 2, ew. 3 2 k.st. - potrójny k.
- czoło → attacca stałe kontrapunkty itd.
- czoło + koda (czoło + ewolucja) → soggetto
- czoło + ewolucja + koda → andamento ○ charakterystyka (różne możliwości)
czoło → charakt. int. (5,4), krótkie wyraziste mot. - wykorzyst. material tematyczny
ewolucja → rozwinięcie mot. czoł. lub kontrast - wprowadza nowy materiał
koda → zamknięcie - zostaje wyprowadzony płynnie z tematu
◦ istnieją też tem. jednorodne pozb. pow. cech - ma zaznaczone i oddzielone wejście

○ konstrukcja tonalna ● Łączniki

- niemodulujący (często) - wewnętrzny - wewnątrz przeprowadzeń
- modulujący (rzadziej) - zewnętrzny - oddzielający przeprowadzenia
○ charakterystyka
● Odpowiedź - wykorzyst. mat. z tem. lub kontr. / wprow. nowy
- realna (często) - często imitacje krótkich motywów
dokładna transpozycja - czasem redukcja ilości akt. głosów -> odpręż.
moduluje tylko wtedy gdy Temat jest mod. - progresje -> modulacja + rola estetyczna
- tonalno-modulująca (najczęściej) - często wyst. podob. między łącznikami
zmienione niekt. interw. └ zamiana głosów w podw. kontrapunkcie
moduluje do ton. Dominanty - fuga może nie posiadać łaczn. wewn.
- tonalna (rzadziej) - fuga może nie posiadać łączn. w ogóle (obligata)
zmienione niekt. interw.
nie moduluje ● Stretto - nakładanie się tematów na siebie
(często nie występujących w całośći)
○ najczęstsze możliwe zestawienia: ● Cechy kody:
Temat: Odpowiedź: - zanik stałych kontrapunktów
• niemod - realna → nie moduluje - nuta pedałowa
- ton.mod. → moduluje T -> D - homofonizacja
- tonalna → nie moduluje T -> T - zwiększenie ilości glosów
(modulacja później) - wychylenie w stronę subdominanty
• mod. - realna → mod. dalej analogicznie ● Typowy plan tonalny: T, Tp, S, T
- ton.mod. → mod. D -> S -> T ● Fuga wielotematyczna
- tonalna → nie moduluje - przepr. tematów najpierw osobno, potem razem.
- przepr. tem. razem od pocz. (potem ew. osobno)
○ czasami temat ewoluuje, widoczne są zmiany wariac. - przejęcie roli tematu przez kontr. stały

© Michał Pawełek 1
► Suita - forma cykliczna, fr. suite - następstwo (partita, ordre)

○ początki: zestawienia 2 tańców: ● Intermezza taneczne dwudzielne (alla breve)

wolny (dwudz.) - szybki (trójdz.) • Bourée (fr., Owernia)
chodzony - goniony szybki, z przedt.
pavana - gagliarda Lully → opery, balety
passamezzo - saltarello
●● ● ●● ● ●●
○ dawne suity → wspólny materiał w tańcach • Gavotte (fr. → mieszkańcy miasta Gap)
nowsze (barok) → gł. wsp. tonacja umiarkowany, przedt. na pół taktu
○ doubles - wariacyjne opracowania tańców G1 - G2 - G1 d.c.
└ Musette (dudy) → nuta ped. (burdon)
● Tańce - pocz. użytkowe, później stylizacje wyst. w zakończ. branles
Froberger Typ barokowy (Bach) • Rigaudon • Badinerie (fr.)
Allemande Allemande szybki szybki 2/4
Courante Courante • Anglaise (ang.) badiner - żartować
Gigue ← później Sarabande przed ║: 8 :║: 3 x 8 :║ u Bacha w Suicie
Sarabande Intermezzo Bachem 1) Country dances 2/2, 4/4 ork. h-moll
Gigue 2) Ballads 2/2, 4/4 z fletem
3) Hornpipes 3/4, 3/2
Budowa ║: T D :║: D T :║ • Entrée (fr.)
fragm. w operach Lully'ego grany na wejście postaci
● Allemande (niem.) charakter marszowy nie alla breve
4/4 umiark. krótki przedtakt
fakt. homof. wyrazisty mot. pocz. ● Intermezza taneczne trójdzielne
Corelli, Vivaldi rytmika uzup. • Canarie (hiszp.) (wł. → Canario)
→ polif. Couperin → tytuły szybki akcent na "raz"
czasem figur. • Hornpipe (ang.)
szybki
● Courante - typ fr. Corrente - typ wł. 3 4
3/2 szybkie 3/4 2 ●○ ○ ● 4 ●● ● ● ● ●●
d'Anglabert Schein • Loure (fr.)
Froberger Frescobaldi umiarkowany synkopy
Couperin Corelli • Menuet (fr. menus pas - drobny krok)
Bach z wyj.: szybszy niż franc. umiarkowany taniec typowo dworski
S.fr. 2,4,5,6 basso passagiato Lully → 2cz. AB
Part. 1,3,5,6 triole drugi menuet - tzw. alternativo
- krótki przedtakt - później jako trio M - T - M d.c.
• Passepied (fr.) • Polonaise (pol.)
● Sarabande (hiszp. perski? Am.Poł.?) szybki umiarkowane
ewolucja szybka → wolna • Forlane • Réjouissance (fr. - radość)
3/2, 3/4 (Furlana, wł.) tańczony na ulicach
3 > > bez przedt. szybki 6/8 u Händla w Music for the Royal
2 ○ ○ ٤● ○ ○ - Fireworks
XVI w. Hiszpania → taniec miłosny ● Intermezza nietaneczne
Froberger → Suita Couperin → tytuły • Air • Rondeau
osłabienie polif., często bud. okr., zdobienia • Bourlesque głownie u klawes. fr.
║: okres :║: okres (okres) :║ • Capriccio tytuły programowe
proporcje: • Scherzo
1/3 2/3
● Części otwierające
● Gigue (wł. Giga, szk.-irl. Jig) • Preludium
4/4 szybkie 6/8, 3/8 • Uwertura fugowana
- fugowane (2cz. - inw.) - naw. do Courante typ francuski: wolna - szybka - wolna
- z el. uw. franc. - naw. do Forlane dwudz. trójdz. dwudz.
• Sinfonia • Fantasie
●. ● ● ٤●●● • Toccata • Pavana
- z el. toccaty
● Części zamykające
• Passacaglia • Chaconne • Fuga

© Michał Pawełek 2
► Sonata barokowa

○ obsada: ● Sonata da chiesa (m.in. A.Corelli)

• a due - instr. solowy + bc - s. solowa tradycyjna budowa to układ 4 częściowy
• a tre - 2 instr. + bc - s. triowa • wolna - metrum parzyste, opóźnienia
• a quattro - 3 instr. + bc - • szybka - imitacyjna
• senza b.c - rzadko, tylko 1 instr. • wolna - śr. wariacyjne, o charakt. sarabandy
* - bc to zazwyczaj 2 instrumenty • szybka - fugowana, nawiązująca do gigue
np. viola + pozytyw Części oznaczano nazwami temp, bez tytułów
Konstrukcja części zazw. 2 lub 3 częściowa
● Wczesna sonata klasyczna 1cz. (Essercisi)
D.Scarlatti, D.Cimarosa, C.Ph.E.Bach ● Sonata da camera
początki konstrukcji opartej na 2 tematach Zbliżona do suity
zalążki przetworzenia częste pomijanie jednej z cz. forma 2 cz. dualizm tonalny
- np. brak repryzy lub brak przetworzenia

► Cykl sonatowy - sonata klasyczna

● typowy schemat klas. (nie zawsze wszystkie cz.):
1. forma sonatowa, temat z war., fantazja
2. forma wariacyjna, 3cz, 2cz
3. menuet, scherzo
4. rondo, rondo son., forma sonatowa
○ ewolucja: allegro - adagio - allegro
→ allegro - adagio - menuet - allegro
○ zastosowanie:
sonata, symfonia, trio, kwartet itd., serenada

► Rondo starofrancuskie ► Rondo sonatowe

R K1 R K2 R K3 R ... A B A C A B A
ABACADA
- refreny w tonacji zas., kuplety w innych ton. TI łączn. TI przetw TI łączn. TI ko
- poszczególne fragm. -> zazw. 8 taktów .+ T II .+T II da
budowa okresowa
- częste tytuły programowe - zwane czasem rondem z epizodem centralnym
- zostało wprowadzone do suity - epizod centralny C nie musi być przetworzeniem
może wprowadzać zupełnie nowy materiał
i nie nawiązywać do T I ani T II

© Michał Pawełek 3
► Forma Sonatowa (lustrzana: najpierw T II, potem T I)
(pozorna: "fałszywe" czoło T I
w innej ton.)
EKSPOZYCJA PRZETWORZENIE REPRYZA

T - - - - - - mod. D / Tp - - - - - - - T - - - - - - (mod.) T (mod. -> T)

(wstęp) Temat I łącznik Temat II epilog przekszt. mat. z eksp. Temat I łącznik Temat II (koda)

(grupa T I) (grupa T II)

(wieloodcink.) Haydn, Mozart: ║: E :║: P R :║

(myśl pob.) (łącznik) (naw. do T I) wczesny Beeth.: ║: E :║ P R ║
(myśl końc.) (Temat III) (myśl końc.) późny Beeth.: ║ E ║ P R ║

● Temat I

║ T E M A T ║
║ c z ł o n 1 ║ ł ą c z n. ║ c z ł o n 2 ║
║ odcinek 1 │ odcinek 2 ║ wewnątrz- ║ ║
║ motyw czołowy │ │ ║ tematyczny ║ ║
║ m1 │ m2 │ m... │ │ ║ ║ ║
↑ ↑
motywy cząstkowe kontynuacja i rozwój brak rozwoju nawiązanie do członu 1
tworzą integralny na bazie mot. czoł. odprężenie (często tylko do mot. czoł.)
motyw czołowy lub kontrast i zamknięcie myśli lub kontrast

* - podane segmenty bardzo rzadko występują wszystkie na raz, szczególnie w tematach kantylenowych
lub figuracyjnych, które są bardziej jednorodne

○ Systematyka tematów ● Epilog

• Tematy rozwijane z mot. czoł.:
◦ 1 odcinek pełniący funkcję mot. czoł.
◦ 2 człony, gdzie 1 rozw. się z mot. czoł.
2 wprowadza i rozw. myśl przeciwst.
◦ 2 przeciwstawne mot. cząskowe
tworzą integralnie mot. czołowy
◦ złożony motyw czołowy jako punkt
wyjścia dla rozbudowanego tematu
• Tematy kantylenowe i figuracyjne
◦ początkowy motyw jest punktem wyjścia
do kształt. melodyki kantylenowej lub figuracyjnej
● Łącznik
- zawiera materiał (motywy) z tematu
lub jest skontrastowany
- moduluje do tonacji Tematu II
(czasami moduluje do innej tonacji, a T II wchodzi
z zaskoczenia w odpowiedniej tonacji)
- w rozbudowanych łącznikach można wydzielić
myśl poboczną i / lub myśl końcową
- w wyjątkowych wypadkach nie ma łącznika
między tematami
● Temat II
- najczęściej w tonacji D w dur lub Tp w moll
- kontrast w stosunku do Tematu I lub / i łącznika
- pod koniec T II mogą pojawić się figuracje
przy kontraście w stos. do T I polegającym na
wycofaniu ekspresji, częsty jest wzrost napięcia
podczas doprowadzenie do epilogu
- często nawiązuje do motywu czołowego
zazwyczaj w formie skróconej lub przetworzonej
- może posiadać wiele odcinków
● Przetworzenie
- rozpoczyna się najczęściej w tonacji Tematu II
- materiał przetwarzany może poch. z każdego
(ale niekoniecznie wszystkich na raz)
fragmentu ekspozycji
- środki przetw. - m.in.
- przekszt. ewolucyjne
- zmiany faktury
(w tym polifonizacja, przestawianie
typów akompaniamentu)
- może pojawić się zupełnie nowy materiał
● Repryza
- najczęściej oba tematy w tonacji głównej
- czasem Temat II zaczyna się w innej tonacji
i moduluje do tonacji głównej później
- rzadko wyst. repryza pozorna lub lustrzana
● Koda
- może nawiązywać do wcześniejszych fragm.
szczególnie epilogu (pod wzgl. konstrukcji)
- może wprowadzać nowy materiał
- może stanowić drugie przetworzenie

© Michał Pawełek 4