1

Tabela wielkości fizycznych i ich jednostek

Lp Wielkość fizyczna Symbole Jednostka podstawowa
( wzór )
Hydrostatyka

1. Gęstość substancji Δ - gęstość

m – masa ciała
V - objętość

2. Ciśnienie p - ciśnienie
F- siła nacisku (parcie)
s- pole powierzchni

3. Ciśnienie hydrostatyczne h- wysokość słupa cieczy

 - gęstość cieczy

g= (przyspieszenie ziemskie)

4. Siła wyporu Fw – siła wyporu

 - gęstość cieczy,
V – objętość zanurzonego ciała,
g- przyspieszenie ziemskie
Mechanika

5. Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym

V –prędkość,
s- droga
t - czas
6. Droga w ruchu jednostajnym prostoliniowym V –prędkość, [m: km
s- droga
t - czas ]
7. Przyspieszenie w ruchu jednostajnie
przyspieszonym a – przyspieszenie
ΔV- przyrost prędkości
Δt – czas zmiany prędkości

8. Prędkość średnia. Vśr- prędkość średnia,

sc – droga całkowita,
tc – czas całkowity
Vśr =
9 Prędkość w ruchu jednostajnie przyspieszonym a – przyspieszenie
(opóźnionym) ΔV- przyrost prędkości
ΔV= aΔt Δt – czas zmiany prędkości
10 Droga w ruchu jednostajnie s – droga,
przyspieszonym(opóźnionym) t- czas,
a- przyspieszenie

11. Siła ciężkości (ciężar ciała) F - ciężar ciała

Fg= mg m – masa, [Fg]=[1kg1
g - przyspieszenie ziemskie
12 Prawo powszechnego ciążenia F - siła grawitacji [Fg] = [1N]
m1, m2 – masy ciał,
r – odległość między ciałami

G =6,6710-11
13 Wysokość ciała spadającego swobodnie. h – wysokość,
t – czas
g –przyspieszenie ziemskie

14 Prędkość ciała spadającego swobodnie. V – prędkość,

V= gt t – czas
g – przyspieszenie ziemskie
 2

15 Prędkość w ruchu jednostajnym po okręgu. V - prędkość

r- promień
V= T- okres

17. Częstotliwość w ruchu jednostajnym po okręgu

f – częstotliwość
T - okres

18. Siła: F- siła,

F= ma m- masa [F]=[1kg1
a - przyspieszenie
19. Pęd: p- pęd
p = mV m – masa
V - prędkość
20 Zasada zachowania pędu.
p1 – pęd ciała I,
p2 - pęd ciała II

21. Siła tarcia statycznego s – współczynnik tarcia statycznego, [Ts] = [1N]

Ts= sN N – siła nacisku
22 Siła tarcia kinetycznego. s – współczynnik tarcia kinetycznego, [Tk] = [1N]
Tk= k N N – siła nacisku
23. Praca (kierunek siły i przesunięcia są zgodne). W – praca
W = Fs F- siła
s –przesunięcie, droga
24. Moc: P – moc
W – praca,
t – czas

25. Energia potencjalna ciężkości: Ec – energia potencjalna

Ec = mgh m –masa,
h – wysokość
g – przyspieszenie ziemskie
26 Siła powodująca wydłużenie sprężyny. F- siła sprężystości
k – współczynnik sprężystości,
[F] = [1N]
F=k
x – wartość wydłużenia sprężyny
27 Energia potencjalna sprężystości E - energia potencjalna sprężystości ps =
k – współczynnik sprężystości,
x - wydłużenie
28. Energia kinetyczna Ek- energia kinetyczna
m – masa
v - prędkość

29 Zasada zachowania energii mechanicznej. E –energia,Ep,

Ek - energia kinetyczna =
E =Ek + Ep = constans
Ep ---energia potencjalna
30 Warunek równowagi dźwigni dwustronnej i F1 – siła oporu
jednostronnej r1 – ramię siły oporu
F1 r1 = F2 r2 F2 – siła działania
r2 - ramię siły działania
31 Warunek równowagi bloku nieruchomego. F1 – siła oporu
F1 = F2 F2 – siła działania
32 Warunek równowagi bloku ruchomego F1 – siła oporu
F1 = 2F2 F2 – siła działania
33 Warunek równowagi kołowrotu. F1 – siła oporu
R F2 – siła działania
R – promień korby,
r – promień wału
34. Warunek równowagi ciała na równi pochyłej
F1 – siła powodująca utrzymanie się
ciała na równi ,
Fg – ciężar ciała,
h – wysokość równi,
l – długość równi
35 Sprawność maszyn. [ ] = [ %]
Eu - energia uzyskana
Ed – energia dostarczona
 3

Ciepło
36 I zasada termodynamiki. Ew – przyrost energii wewnętrznej ciała,
=
Ew = W+Q W – praca wykonana nad ciałem
Q – ilość przekazanego ciepła
37 Ciepło właściwe substancji. Cw- ciepło właściwe
Q – ilość ciepła,
m – masa ciała,
T – przyrost temperatury
38 Ciepło topnienia . Ct – ciepło topnienia
Q – ilość ciepła pobranego
m – masa ciała

39 Ciepło krzepnięcia. Ck – ciepło krzepnięcia

Q – ilość ciepła oddanego
m – masa ciała

40 Ciepło parowania. Cp – ciepło parowania

Q – ilość ciepła pobranego [
m – masa ciała

41 Ciepło skraplania. Cs – ciepło skraplania

Q – ilość ciepła oddanego
m – masa ciała

Ruch drgający
42 Okres w ruchu drgającym.
f – częstotliwość,
T= T - okres

43 Częstotliwość w ruchu drgającym. f – częstotliwość,

T - okres

44 Prędkość ciała drgającego.

 - długość fali
lub V- prędkość
T – okres
f- częstotliwość

Prąd elektryczny

45 Prawo Coulomba F – siła wzajemnego oddziaływania ładunków

elektrycznych q1 i q2
[Fg] = [1N]
q1 i q2 – ładunki elektryczne,
k – współczynnik proporcjonalności,
r – odległość między ładunkami elektrycznymi
46 Natężenie prądu elektrycznego. I – natężenie,
q – ładunek,
t - czas

47 Opór elektryczny R - opór

(Prawo Ohma) U – napięcie elektryczne,
I – natężenie prądu
R=

48 Opór elektryczny przewodnika. R – opór (rezystancja)

δ – opór właściwy
[R]=[]
, l – długość przewodnika,
s – pole poprzecznego przekroju

49 Moc prądu. P – moc,

W – praca, [P]=
, t – czas,
U – napięcie elektryczne
I – natężenie prądu
[P] =
P=UI
50 Praca prądu P – moc, 1W = [1V1A1s]
W = Pt, W – praca,
t – czas, 1 kWh=1 kWx1h
W= UIt U – napięcie elektryczne
I – natężenie prądu
 4

51 Energia elektryczna Eel – energia elektryczna, Eel= [J]

Eel = U  q U – napięcie,
q - ładunek
52 Szeregowe łączenie odbiorników U – całkowite napięcie, R – całkowity opór
U = U 1 + U2 U1 –napięcie na 1 odbiorniku R1 – opór na 1 odbiorniku,
U2 –napięcie na 2 odbiorniku, R2 – opór na 2 odbiorniku
I = I1 = I2 I – całkowite natężanie,
R = R1 + R 2 I1 – natężenie na 1 odbiorniku
I2 – natężenie na 2 odbiorniku
53 Równoległe łączenie odbiorników. U – całkowite napięcie, R – całkowity opór
I = I1 + I2 U1 –napięcie na 1 odbiorniku R1 – opór na 1 odbiorniku,
U2 –napięcie na 2 odbiorniku, R2 – opór na 2 odbiorniku
U = U 1 = U2 I – całkowite natężanie,
I1 – natężenie na 1 odbiorniku
I2 – natężenie na 2 odbiorniku

54 I Prawo Kirchhoffa I – całkowite natężanie,

I = I1 + I2+ ... . I1 – natężenie na 1 odbiorniku
I2 – natężenie na 2 odbiorn
Magnetyzm
55 Siła elektrodynamiczna B – indukcja magnetyczna pola, F = [1 Tx1Ax1 m= 1N]
F = BIl I – natężenie prądu w ramce ,
l – długość przewodnika,
F – siła elektrodynamiczna

56 Indukcja magnetyczna. B – indukcja magnetyczna pola,

I – natężenie prądu w ramce , B=
l – długość przewodnika,
F – siła elektrodynamiczna
57 Przekładnia transformatora. nw – liczba zwojów w uzwojeniu wtórnym,
np. - liczba zwojów w uzwojeniu pierwotnym
n=

58 Transformator. Up – napięcie w uzwojeniu pierwotnym, nw – liczba zwojów w uzwojeniu

Uw - napięcie w uzwojeniu wtórnym, wtórnym,
= = = , Ip – natężenie prądu w uzwojeniu pierwotnym, np. - liczba zwojów w uzwojeniu
Iw – natężenie prądu w uzwojeniu wtórnym pierwotnym

Optyka
59 Powiększenie. h2 – wysokość obrazu,
h1 – wysokość przedmiotu,
, p = , y – odległość obrazu od zwierciadła,(soczewki)
x – odległość przedmiotu od zwierciadła (soczewki)
p - powiększony

60 Ogniskowa. f – ogniskowa,
y – odległość obrazu od zwierciadła,(soczewki)
, x – odległość przedmiotu od zwierciadła (soczewki)

61 Zdolność skupiająca soczewki. Z – zdolność skupiająca soczewki,

f – ogniskowa, 1D =
Z=
62 Wzór Einsteina . E – powstająca energia, E = [J]
E=m m – utracona masa,
c – prędkość światła w próżni

Opracował: nauczyciel fizyki w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Bobrowie – Wiesław Chyrkowski