1.

iloczyn skalarny i wektorowy

iloczyn wektorowy

2. wielkości charakterystyczne dla ruchu postepowego i ruchu po okręgu

3 Zasady dynamiki Newtona

Pierwsza zasada dynamiki Newtona

Jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające się równoważą, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym
prostoliniowym.

Druga zasada dynamiki Newtona

Jeżeli na ciało działa siła, to porusza się ono ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym do tej siły i
odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała.

Trzecia zasada dynamiki Newtona

Jeżeli ciało A działa na ciało B pewną siłą F, to ciało B działa na ciało A siłą o tej samej wartości, takim samym kierunku, ale przeciwnym
zwrocie -F.

4 Praca, moc energia potencjalna i kinetyczna

Praca mechaniczna
Jeżeli na ciało działamy pewną siłą i siła ta powoduje przesunięcie ciała to mówimy, że została wykonana ​praca mechaniczna. ​Jeżeli
kierunki siły i przesunięcia są takie same, to pracę obliczamy mnożąc wartość siły F przez wartość przesunięcia r ( w ruchu prostoliniowym
Jednostką
przez drogę s). W=F⋅r (W=F⋅s) ​ pracy jest 1 dżul ( 1 J ) 1 J = 1 N × 1m.

Moc

Moc ​
określa pracę wykonaną w ciągu jednostki czasu (1 sekundy). Obliczmy ją dzieląc pracę przez czas, w którym ta praca została
wykonana.​P=Wt ​ P – moc W – praca t – czas ​Jednostką
mocy jest 1 wat ( 1 W ). Urządzenie ma
moc 1 wata, jeżeli wykonuje pracę 1 dżula w ciągu 1 sekundy.
Energia kinetyczna ​Energię kinetyczną posiada ciało będące w ruchu względem wybranego przez nas układu odniesienia.

Energię potencjalną grawitacji posiada ciało, które znajduje się na pewnej wysokości względem wybranego przez nas poziomu odniesienia.
Zmiana energii potencjalnej grawitacji ​ ΔEp=m⋅g⋅h ΔEp – zmiana energii potencjalna grawitacji m – masa g – przyspieszenie
ziemskie h – wyskość

5 Zasada zachowania pędu i energii

Pęd to iloczyn masy ciała i jego prędkości wektorowej p=mv

ZASADA ZACHOWANIA PĘDU

Jeżeli na jakiś układ ciał nie działają siły (oddziaływania) zewnętrzne, wtedy układ ten ma stały pęd. ​Czyli, zapisując to wzorami:
jeżeli ​F ​= 0, to ​p =
​ ​const

Zasada zachowania energii. Zasada zachowania energii mówi, że w układzie zamkniętym (odizolowanym od
otoczenia) energia może ulegać przemianom z jednej postaci w inną (np. energia kinetyczna może przekształcić się w
energię potencjalną grawitacji), ale całkowita ilość energii pozostaje stała.

6. Zderzenie sprężyste i niesprężyste

7. Drgania harmoniczne nietłumione i tłumione

Drgania swobodne​– ​drgania​ciała wywołane wychyleniem z położenia równowagi trwałej, kiedy na ciało nie działają żadne siły, poza siłami
określającymi położenie równowagi i siłami dążącymi do jej przywrócenia​[1]​.

Drgania swobodne obejmują szeroki zakres ​ rodzajów drgań​

, w analizie drgań wyszczególnia się drgania układów w zależności od ich
okresowości, liniowości, występowania rozpraszania energii (tłumienia), liczby stopni swobody układu. Liniowość układu zapewnia
niezależność częstotliwości drgań od amplitudy (​
izochronizm​).

8. Ruch falowy, rodzaje fal, parametry fali

1)Ruch falowy-polega na przemieszczaniu się zaburzenia ośrodka sprężystego (gazy, ciecze, ciała stałe nie mają w próżni) ze stałą
prędkością między cząsteczkami, które nie przemieszczają się, a wykonują ruch drgający.
2)Wytwarzanie fali:
a)fale wytworzone na wodzie (koliste,płaskie-są one dwuwymiarowe):
-powierzchnia falowa – utworzona jest przez punkty o tej samej fazie ruchu i wielkości;
-czoło fali – powierzchnia najbardziej oddalona od źródła,
-promień-linia prostopadła do powierzchni falowej wskazująca kierunek rozchodzenia się fali,
-fala kolista
b)fale wytworzone wzdłuż sznura(fala jednowymiarowa)
c)fala trójwymiarowa
-polega na rozchodzeniu, zagęszczaniu i rozjeżdżaniu się fal,
3)Każda cząsteczka podczas rozchodzenia się fali wykonuje ruch drgający.
4)Wielkości opisujące fale:
a)amplituda – maksymalne wychylenie; długość fali – odległość między dwoma najbliższymi punktami o tej samej fazie ruchu, np między
grzbietami; okres – czas potrzebny na to, aby fala przebyła drogę równą jej długości; częstotliwość – liczba długości fal przebytych w
jednostce czasu; prędkość v=lambda/T; v=constans – fala w danym ośrodku rozchodzi się ruchem jednostajnym prostoliniowym;
b)Prędkość fali zależy od ośrodka, ale nie zależy od amplitudy
c)Okres i częstotliwość nie zależą od ośrodka, ale od częstotliwości i okresu drgań źródła,
d)Fala najszybciej rozchodzi się w ciałach stałych, najwolniej w gazach ponieważ prędkość zależy od sprężystych ośrodka.
5)Rodzaje fal:
a)fale podłużne, których cząsteczki drgają w kierunku rozchodzenia się fal(zagęszczenie,rozrzedzenie),
b)fale poprzeczne – gdy cząsteczki drgają prostopadle w kierunku rozchodzenia się fal,
c)fale biegnące – wszystkie cząsteczki wykonują ruch drgający,
d)fala stojąca – cząsteczka bez ruchu,
9 Interferencja, dyfrakcja, fala stojąca
Interferencja (​łac.​​inter​– między + ​ferre​– nieść) – ​
zjawisko​powstawania nowego, przestrzennego rozkładu amplitudy fali
(wzmocnienia i wygaszenia) w wyniku nakładania się (​ superpozycji fal​) dwóch lub więcej ​fal​. Warunkiem trwałej interferencji fal jest
ich ​spójność​, czyli ​korelacja faz​i równość ​ częstotliwości​.

Dyfrakcja
Dyfrakcja jest to zjawisko polegające na zmianie kierunku rozchodzenia się fali na krawędziach przeszkód. Jeśli wiązka fal
przedostaje się przez niewielką szczelinę albo omija cienki przedmiot, wówczas powstaje zjawisko ugięcia. Zgodnie z zasadą
Hygensa wszystkie punkty niedaleko krawędzi przeszkody staja się nowym źródłem fali. Jeśli weźmiemy pod uwagę zjawisko
interferencji, wówczas jesteśmy w stanie zaobserwować, iż za przeszkodą powstaną się obszary wzmocnienia oraz osłabienia
rozchodzących się fal.

Fala - jest to zaburzenie pola fizycznego, które przenosi energię, rozchodzi się ono ze skończoną prędkością. Jeżeli kierunek
zaburzenia jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się fali, wówczas mamy do czynienia z falą poprzeczną (fale
elektromagnetyczne), natomiast jeżeli obydwa kierunki są takie same, to falę nazywamy falą podłużną (fale ciśnienia akustycznego
w powietrzu).

10. Prawo gazów doskonałych

Prawo Gay-Lussaca – jedno z praw dotyczących zachowania się ​gazu doskonałego​podczas zmiany jego stanu. Prawo ​Gay-Lussaca
opisuje ​przemianę izobaryczną​(przy stałym ciśnieniu) takiego gazu i stwierdza, że podczas przemiany stosunek ​objętości​gazu do
jego ​temperatury​jest stały:
Prawo Gay-Lussaca (zwane też prawem Gay-Lussaca-Charles’a) jest wnioskiem z ​równania stanu gazu doskonałego​– jego
odkrywcy sformułowali je jednak na drodze uogólnienia obserwacji empirycznych. Prawo to odkrył ​J.A. Charles​na podstawie
doświadczeń rozpoczętych w 1787 r. a ostatecznie sformułował Gay-Lussac na podstawie opublikowanych przez siebie danych w
1802 r.

Wraz z pozostałymi ​prawami gazowymi​zostało wykorzystane przy wyprowadzeniu równania stanu gazu doskonałego zwanego
równaniem Clapeyrona​.

Prawo Gay-Lussaca można obecnie łatwo wyprowadzić przy wykorzystaniu równania Clapeyrona i założeniu stałego ciśnienia:

11 przemiany gazowe

Przemiana izotermiczna charakteryzuje się tym, że

T=const​i ​ΔU = 0​.
Na podstawie I zasady termodynamiki:
Q+W=0,​ czyli: ​Q= −W​.
Wniosek:
W stałej temperaturze energia wewnętrzna gazu nie zmienia się. Z zasady termodynamiki wynika, że aby to było możliwe, całe
dostarczone do gazu ciepło musi być zużyte przez gaz na wykonanie pracy podczas rozprężania się. Z kolei, jeśli gaz jest sprężany
(praca jest wykonana nad gazem), to musi całą energię przekazaną mu w ten sposób oddać w postaci ciepł​ a.

Przemiana izochoryczn acharakteryzuje się tym, że:

V = const​oraz ​W = 0​i ​ΔU = Q.​
Wniosek:
Przy stałej objętości gazu nie ma sprężania, ani rozprężania gazu. Praca jest wtedy równa zeru, a jedyną przyczyną zmiany energii
wewnętrznej jest ciepło wymienione przez gaz z otoczeniem: ​Q = n ⋅ Cv​​⋅ ΔT.
Gdy gaz przyjmie ciepło, to jego energia wewnętrzna wzrośnie. Tym samym wzrośnie temperatura gazu, co zgodnie z prawem
Charlesa doprowadzi do wzrostu jego ciśnienia.
Gdy gaz odda ciepło, jego energia wewnętrzna zmaleje. Oznacza to zmniejszenie temperatury gazu i na podstawie prawa Charlesa,
spadek jego ciśnienia.

Przemiana izobaryczna charakteryzuje się tym, że:

p = const. W ≠ 0, Q ≠ 0​i ​ΔU=Q+W​.
Wniosek:
Gdy gaz pobiera ciepło (​Q > 0)​ i ma mieć przy tym stałe ciśnienie, to musi się rozprężyć wykonując pracę (​W < 0​). Na skutek tego
wzrośnie jego objętość, co zgodnie z prawem Gay-Lussaca prowadzi do wzrostu temperatury gazu i tym samym do wzrostu jego
energii wewnętrznej.
Jeśli gaz jest sprężany (​W > 0)​, to zmniejsza się jego objętość. Aby ten proces mógł zachodzić przy stałym ciśnieniu gaz musi
oddać ciepło do otoczenia (​ Q < 0​).Wtedy zgodnie z prawem Gay-Lussaca zmniejszeniu objętości towarzyszy spadek temperatury
gazu, co oznacza zmniejszenie się energii wewnętrznej.
Za każdym razem zmiana energii wewnętrznej jest algebraiczną sumą ciepła wymienionego przez gaz z otoczeniem i pracy. Przy
czym:
W = p(V​1​–V​2),
​ Q = nC​
p(T​–T
​ 2 1​).
​ ​

Przemiana adiabatyczna, charakteryzuje się tym, że:

Q = 0 i ΔU=W.
Wniosek:
Gdy gaz jest sprężany adiabatycznie, to zgodnie z prawem Poissona silnie wzrasta ciśnienie gazu, a zgodnie z I zasadą
termodynamiki następuje wzrost energii wewnętrznej o wartość równą pracy wykonanej nad gazem:

Wzrost energii wewnętrznej jest przyczyną wzrostu temperatury gazu.

Jeśli gaz się rozpręży (W < 0), to energia wewnętrzna gazu zmaleje o wartość pracy wykonanej przez gaz, a ciśnienie gazu zmaleje.

12. Ciepło właściwe

Ciepło właściwe – ciepło potrzebne do zmiany t​emperatury​ciała w jednostkowej m

​ asie​o jedną jednostkę

gdzie

ΔQ – dostarczone ciepło,

m – masa ciała,

ΔT – różnica temperatur. To samo ciepło właściwe można zdefiniować również dla chłodzenia. W u
​ kładzie SI​jednostką ciepła
właściwego jest d
​ żul​przez kilogram i przez ​kelwin:​

13. Natężenie pola elektrycznego

Natężenie pola elektrycznego – ​

wektorowa​​
wielkość fizyczna​charakteryzująca ​pole elektryczne​.

Natężenie pola elektrycznego jest równe ​

sile​działającej na jednostkowy dodatni ​ładunek​próbny, co matematycznie wyraża się jako

stosunek siły , z jaką pole elektryczne działa na ładunek elektryczny, do wartości ​q​tego ładunku.
14. Prawo Coulomba

Prawo Coulomba – prawo ​fizyki​, opisujące siłę oddziaływania ​elektrostatycznego​​ładunków elektrycznych​. Zostało opublikowane w
1785 przez ​
francuskiego​fizyka ​
Charlesa Coulomba​ .

Prawo Coulomba mówi, że ​siła​wzajemnego oddziaływania dwóch punktowych ładunków elektrycznych jest wprost proporcjonalna
do iloczynu tych ładunków i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu ​odległości​między nimi.

Siła oddziaływania ładunków jest ​

siłą centralną​i z​achowawczą​.

15. Praca sił pola elektrycznego, pole potencjalne- zachowawcze, potencjał pola elektrycznego

Praca wykonana przez siłę zewnętrzną podczas przesunięciu ładunku próbnego ​q​, w polu elektrycznym wytworzonym przez
punktowy ładunek ​Q​wyraża się wzorem:

w którym ​
r1​​i ​r2​​oznaczają początkowe i końcowe położenie punktów pola, między którymi przesunięty został ładunek ​q​.
Wartość pracy w polu elektrycznym nie zależy od kształtu i długości przebytej drogi między punktami pola, lecz od położenia tych
punktów. Jest to cecha każdego pola zachowawczego, w którym praca wykonana przez siłę zewnętrzną jest magazynowana w
postaci energii potencjalnej, która wzrasta o wartość wykonanej pracy. Gdy pracę wykonają siły pola, to W1,2
​ ​< 0 i energia
potencjalna maleje.

Pole zachowawcze (pole sił zachowawczych, pole potencjalne) – takie pole sił, w którym praca wykonywana podczas przesuwania
jakiegoś ciała nie zależy od toru, po którym porusza się ciało, a jedynie od jego położenia początkowego i końcowego. Polem
zachowawczym jest np. pole grawitacyjne i pole elektryczne.

16. związek między potencjałem a natężeniem pola elektrycznego

Energia potencjalna jest równoważna pracy wykonanej przy tworzeniu układu ładunków (jest to jedna liczba). Możemy ją traktować
jako energię zmagazynowaną w układzie. Potencjał pola elektrycznego to pole skalarne określone w każdym punkcie przestrzeni.
natężenie pola elektrycznego będzie skierowane tam, gdzie najbardziej maleje potencjał.

Jeżeli w jakimś obszarze potencjał jest stały, to zanika w nim pole elektryczne.

17. Powierzchnie ekwipotencjalne

Powierzchnia ekwipotencjalna (powierzchnia równego potencjału) – powierzchnia w ​polu potencjalnym​, której wszystkie punkty mają
jednakowy ​potencjał​tego pola. Powierzchnie potencjalne określa się dla wszystkich pól potencjalnych np. ​pola elektrostatycznego​lub ​pola
grawitacyjnego​. Powierzchnie ekwipotencjalne są w każdym punkcie pola prostopadłe do wektora pola (np. do wektora pola elektrycznego lub
siły grawitacji), czyli także do linii natężenia pola. W ​
geodezji​i ​
oceanografii​jest to powierzchnia, która jest wszędzie pozioma, to znaczy w
każdym punkcie tej powierzchni jej ​ normalna​(prosta ​
prostopadła​do ​stycznej​) pokrywa się z kierunkiem ​pionu​.

18. Pojemność elektryczna

19. Prawo Ohma, uogólnione prawo Ohma

Prawo Ohma opisuje sytuację, najprostszego przypadku związku między napięciem przyłożonym do przewodnika (opornika), a natężeniem
prądu przez ten przewodnik płynącego.

Sformułowanie prawa Ohma

Stosunek natężenia prądu płynącego przez przewodnik do napięcia pomiędzy jego końcami jest stały.

Wzór na prawo Ohma - postać 1

I - natężenie prądu (w układzie SI w amperach – A)

U - napięcie między końcami przewodnika (w układzie SI w woltach – V)

Wzór na prawo Ohma - postać 2

Inaczej prawo Ohma można sformułować także w postaci zapisu symbolicznego:
I ~ U (I jest proporcjonalne do U)
Natężenie prądu płynącego przez przewodnik jest proporcjonalne do przyłożonego napięcia.
20. Indukcja magnetyczna, natężenie pola magnetycznego, oddziaływanie pola magnetycznego na ładunek i przewodnik z prądem.

Oddziaływanie pola magnetycznego na przewodnik z prądem jest zjawiskiem powszechnie wykorzystywanym w technice. Przykładem takiego
zastosowania są silniki elektryczne napędzające m.in. tramwaje, pralki, suszarki do włosów, wycieraczki samochodowe, zabawki. Zdolność
do wykonania pracy przez silnik elektryczny wynika z pojawienia się siły (tzw. siły elektrodynamicznej) działającej na przewodnik z prądem
znajdujący się w polu magnetycznym. Zanim jednak zaczniemy omawianie siły elektrodynamicznej, zajmijmy się siłą działającą na
naładowaną cząsteczkę poruszającą się w polu magnetycznym. Siła Lorentza W licznych doświadczeniach z cząsteczkami obdarzonymi
ładunkiem elektrycznym poruszającymi się w polu magnetycznym zaobserwowano występowanie siły powodującej zakrzywienie ich toru.
Holenderski fizyk Hendrik Lorentz jako pierwszy zapisał następującą formułę opisującą tę siłę (tzw. siłę Lorentza) F q(v B), L (1) gdzie: q -
ładunek cząsteczki, v - wektor prędkości cząsteczki, B - wektor indukcji pola magnetycznego. Zapisując ten sam wzór w postaci skalarnej,
otrzymamy wartość siły działającej na cząsteczkę F qvBsin, L (2) gdzie oznacza kąt pomiędzy wektorami v i B. Analizując wzory (1) i (2),
łatwo zauważyć, że siła FL jest równa zero, gdy naładowana cząsteczka nie porusza się lub porusza się wzdłuż kierunku linii pola
magnetycznego, natomiast jest maksymalna, gdy cząsteczka porusza się prostopadle do kierunku linii pola magnetycznego. Kierunek siły
Lorenza jest zawsze prostopadły do płaszczyzny utworzonej przez wektory v i B, a zwrot zależy od znaku ładunku

21. Prawo Biota- Savarta

Prawo Biota-Savarta – ​prawo​stosowane w ​ elektromagnetyzmie​i ​dynamice płynów​. Pozwala określić w dowolnym punkcie
przestrzeni ​indukcję pola magnetycznego​
, której źródłem jest element ​przewodnika​, przez który płynie ​prąd elektryczny​.
Oryginalna wersja została sformułowana dla ​pola magnetycznego​.
22. prawo Ampera

23. Ruch elektronu w polu magnetycznym

Ruch ładunku elektrycznego (q) w ​

jednorodnym polu magnetycznym zdeterminowany jest przez działanie siły

Lorentza (FL), która zależy m.in. od kąta (α) jaki tworzy wektor prędkości ładunku z wektorem indukcji pola

magnetycznego :

Skutki działania ​siły Lorentza są różne dla trzech różnych wartości kąta α, dlatego poniżej zostaną omówione trzy
przypadki ​
ruchu ładunku w polu magnetycznym​ .
Przypadek 1.
Cząstka porusza się równolegle do wektora ​
indukcji pola magnetycznego​(α = 0° lub α = 180°).
Ponieważ wartość sinusa 0° oraz 180° jest równa zero, to również wartość ​siły Lorentza​jest równa zero. Zgodnie z
pierwszą zasadą dynamiki Newtona​ładunek musi się więc poruszać ruchem jednostajnym prostoliniowym, w kierunku
zgodnym z wektorem ​indukcji pola magnetycznego​ .

Przypadek 2.
Cząstka porusza się w kierunku prostopadłym do wektora​indukcji pola magnetycznego​(α = 90°).

Wartość sinusa 90° wynosi 1, więc ​

siła Lorentza w tym przypadku osiąga swoją maksymalną wartość równą:

i pełni ona rolę ​

siły dośrodkowej (Fd), co powoduje, że ładunek porusza się r​uchem jednostajnym po
okręgu​
.
Porównując wartość ​siły dośrodkowej​z wartością ​
siły Lorentza​otrzymamy:

Przypadek 3.
Kąt jaki tworzy wektor prędkości z wektorem ​
indukcji pola magnetycznego​zawiera się w przedziale otwartym od 0° do
90°

W tym przypadku ładunek elektryczny porusza się po torze spiralnym, którego oś pokrywa się z kierunkiem ​pola
magnetycznego​. Jest to przykład ​
ruchu złożonego​z ruchów ​jednostajnego prostoliniowego​z prędkością vx oraz
ruchu​jednostajnego po okręgu​z prędkością vy.

24. Indukcja elektromagnetyczna własna i wzajemna.

Indukcja wzajemna ma miejsce w przypadku, gdy przez co najmniej jeden z dwóch zamkniętych obwodów elektrycznych,
znajdujących się w swoim sąsiedztwie przepływa prąd o zmiennym natężeniu. Ponieważ konsekwencją zmiany ​natężenia
prądu jest pojawienie się zmiennego ​
pola magnetycznego​, to jeden z obwodów znajduje się w tej sytuacji w zmiennym
strumieniu pola​, wytworzonym przez drugi z obwodów. Zgodnie z ​prawem indukcji Faradaya w obwodzie drugim
indukuje się ​siła elektromotoryczna​
, której wartość jest równa.

Ponieważ zmiana strumienia pola magnetycznego jest równa:

(gdzie: M – współczynnik indukcji wzajemnej, I – natężenie prądu), to indukowana SEM ma wartość:

Indukcja własna

Indukcja własna polega na powstaniu w obwodzie siły elektromotorycznej indukcji wskutek zmiany prądu w tym obwodzie. Zdolność obwodu
powodującą występowanie indukcji własnej charakteryzuje ​ współczynnik ​indukcji własnej - indukcyjność L - będący współczynnikiem
proporcjonalności między prądem I w przewodniku, a wartością strumienia F indukcji magnetycznej wytworzonej przez prąd I.

Φ = L*I

Im większa jest indukcyjność L, tym większa jest siła elektromotoryczna indukcyjności własnej powstająca w obwodzie na skutek zmiany
własnego prądu:

Wartość indukcyjności określa się na podstawie kształtu i rozmiarów przewodnika. Indukcyjność jest największa, jeżeli przewodnik występuje
pod postacią cewki o długości L i kołowym przekroju poprzecznym S, na której nawinięte jest z zwojów.

25. Prawo indukcji Faradaya, reguła Lenza

26. Wartość skuteczna i średnia prądu zmiennego

Wartość średnia prądu zmiennego w okresie w zasadzie

z definicji wynosi zero, dlatego wartość średnią określa się
dla połowy okresu.
Wartością średnią natężenia prądu zmiennego nazywamy
taką wartość natężenia prądu stałego, który w tym samym
czasie równym połowie okresu przeniesie taki sam
ładunek co prąd zmienny.

27. Fale elektromagnetyczne, widmo fal elektromagnetycznych

FALE ELEKTROMAGNETYCZNE

Fale elektromagnetyczne - zaburzenia pola elektromagnetycznego rozchodzące się w przestrzeni ze skończoną prędkością. Fale
elektromagnetyczne są falami poprzecznymi, tzn. w każdym punkcie pola wektor natężenia pola elektrycznego E i wektor indukcji
magnetycznej B są prostopadłe do kierunku rozchodzenia się fal elektromagnetycznych i do siebie, a ich prędkość rozchodzenia się w próżni
c m/s. Własności, warunki powstawania i rozprzestrzeniania się fal elektromagnetycznych opisują w zupełności równania falowe wynikające z
równań Maxwella.

28. Przenoszenie informacji przez falę elektromagnetyczną, rodzaje modulacji

Modulacja​– samorzutna lub celowa zmiana parametrów ​ sygnału​. Jeżeli modulowane są sygnały ​sinusoidalne​, to proces ten może
powodować zmiany ​amplitudy​, częstotliwości lub ​
fazy drgań​
. W przypadku fal ​prostokątnych​(często stosowanych w technice cyfrowej)
procesowi modulacji podlega szerokość, amplituda, pozycja (układ) oraz gęstość ​impulsów​.

Częstotliwość​zmian wywołanych modulacją jest dużo mniejsza od częstotliwości fali. Przykładem może być modulowany ​dźwięk​syreny
alarmowej o zmiennej częstotliwości.

Przenoszenie informacji przez falę

elektromagnetyczną

1. Modulacja amplitudy

2. Modulacja częstotliwości

3. Modulacja fazy

29 Ciało doskonale czarne

Ciało doskonale czarne – ​wyidealizowane​​ ciało fizyczne​pochłaniające całkowicie padające na nie ​promieniowanie elektromagnetyczne​,
niezależnie od ​temperatury​tego ciała, kąta padania i ​widma​padającego promieniowania.

Promieniowanie elektromagnetyczne​emitowane przez ciało doskonale czarne w stałej temperaturze ma ściśle określone ciągłe widmo
opisane przez ​rozkład Plancka​. Częstość, w której natężenie promieniowania osiąga maksimum, rośnie wraz ze wzrostem temperatury ciała i
jest określona przez ​prawo przesunięć Wiena​ . W temperaturze pokojowej maksimum natężenia przypada na ​promieniowanie podczerwone​ .
Gdy temperatura przekracza 500 °C, ciało doskonale czarne zaczyna emitować znaczącą ilość światła widzialnego

Ciało doskonale czarne nie istnieje w rzeczywistości, ale dobrym jego ​modelem​jest duża wnęka z niewielkim otworem, pokryta od wewnątrz
czarną substancją (np. ​sadzą​ ). Powierzchnia otworu zachowuje się niemal jak ciało doskonale czarne – ​promieniowanie​wpadające do wnęki
odbija się wielokrotnie od jej ścian i jest niemal całkowicie pochłaniane, natomiast parametry promieniowania wychodzącego z jej wnętrza (np.
rozkład natężenia w zależności od częstotliwości emitowanego promieniowania) zależą tylko od ​temperatury​wewnątrz wnęki.

Prawo Plancka​– prawo opisujące emisję promieniowania elektromagnetycznego przez ​ciało doskonale czarne​będące w równowadze
termodynamicznej znajdujące się w danej temperaturze.

14 grudnia​​1900​​Max Planck​przedstawił uzasadnienie wzoru przedstawionego 19 października 1900 roku i będącego poprawioną wersją
wzoru Wiena​. Poprawka Plancka polegała na odjęciu od mianownika ułamka liczby 1. W uzasadnieniu Planck przyjął, że oscylatory
wytwarzające promieniowanie cieplne mogą przyjmować tylko pewne wybrane stany energetyczne, a emitowane przez nie promieniowanie
może być wysyłane tylko określonymi porcjami.

30. Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne, równanie, jaką naturę światła potwierdza - uzasadnienie

Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne polega na emisji elektronów z powierzchni metalu pod wpływem padającego światła
(promieniowania elektromagnetycznego). Efektu fotoelektrycznego nie można wytłumaczyć w oparciu o falową teorię
światła, gdyż wyniki doświadczeń przeczą tej teorii. Mianowicie: 1. Energia kinetyczna uwolnionych elektronów nie zależy od
natężenia fali, tylko od jej częstotliwości. Zgodnie z teorią falową energia przenoszona przez światło jest wprost
proporcjonalna do kwadratu amplitudy fali, zatem wzrost natężenia światła powinien powodować przekazanie elektronom
większej ilości energii – to jednak w zjawisku fotoelektrycznym się nie dzieje. Wzrost natężenia światła powoduje jedynie
zwiększenie liczby uwolnionych elektronów.

Pozostała energia unoszona jest przez ​emitowany elektron​. Z tych rozważań wynika wzór:
gdzie:
● h​– ​stała Plancka​;
● ν​– częstotliwość padającego fotonu;
● W​– ​praca wyjścia​ ;
● E​k​– maksymalna ​
energia kinetyczna​emitowanych elektronów.

Falowa teoria światła to ​teoria​

, zgodnie z którą ​światło​traktuje się jako ​falę elektromagnetyczną​. Uważa się dziś, że zjawiska
charakterystyczne dla fal, jak na przykład ​ interferencję​
światła można wyjaśnić tylko za jej pomocą. Jednakże w przeciwieństwie do
opozycyjnej ​teorii korpuskularnej​teoria falowa nie jest w stanie wyjaśnić innych zjawisk, jak na przykład ​efektu fotoelektrycznego​. Przyjmuje
się więc, iż światło ma naturę ​dualną​
.

31. Dualizm światła, masa fotonu

Światło ma podwójną naturę. W pewnych zjawiskach ujawnia ono swoje właściwości falowe, a w innych zachowuje się jak strumień cząstek,
które nazywamy ​fotonami​.
Fotony nie mają masy, lecz posiadają energię. Energia jednego fotonu nosi nazwę kwantu energii. Światło jest więc ​równocześnie falą i
strumieniem fotonów​. Między wielkościami opisującymi światło jako falę, takimi jak długość i częstotliwość fali, a wielkościami opisującymi
światło jako strumień fotonów, takimi jak pęd fotonu i energia fotonu, istnieją następujące związki:
Wielkości falowe i opowiadające im wielkości korpuskularne:

Długość fali świetlnej – λ Pęd fotonu odpowiadający długości fali λ:

Częstotliwość fali świetlnej – f , związana z długością fali Energia fotonu odpowiadająca fali o częstotliwości f :
wzorem:

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy foton jest bezmasowy. Oczywiście eksperymentalnie nie da się czegokolwiek zmierzyć całkowicie
dokładnie, więc w praktyce znane jest tylko górne ograniczenie na masę fotonu i jest ono rzędu 10−18 eV (czyli około 1023 razy mniej niż
masa elektronu). Z ograniczeń astrofizycznych to ograniczenie na masę fotonu jest jeszcze silniejsze, rzędu 10−27 eV. Mimo że foton jest
bezmasowy, to posiada on energię. Wzór E=mc2 w tym przypadku nie oznacza, że foton ma masę, lecz że jego energia może być
zamieniona na powstanie cząstek posiadających masę. Najbardziej znanym przykładem takiej konwersji jest zamiana fotonu na parę
elektron-pozyton, która może mieć miejsce jeśli foton ma energię przekraczającą dwie masy spoczynkowe elektronu, czyli w przybliżeniu
energię powyżej 1 MeV.

32 Postulaty modelu atomu Bohra

 33. Louis de Broglie, fale materii

Fale materii, fale ​de Broglie’a​, przez autora nazwane początkowo falami fazy (​l’onde de phase)​​[1]​– alternatywny w stosunku do klasycznego
(czyli korpuskularnego) sposób opisu ​ obiektów​​materialnych​. Według hipotezy de Broglie’a ​dualizmu korpuskularno-falowego​każdy obiekt
materialny może być opisywany na dwa sposoby: jako zbiór ​ cząstek​albo jako ​fala​. Obserwuje się efekty potwierdzające falową naturę materii
w postaci ​dyfrakcji​​cząstek elementarnych​ , a nawet całych ​
jąder atomowych​.

Wzór pozwalający wyznaczyć długość fali materii dla cząstki o określonym pędzie ma postać:

gdzie:

λ​– ​
długość fali​cząstki,

h​– ​stała Plancka​,

mv = p​– ​pęd​cząstki.

Falowa teoria światła​to ​ teoria​

, zgodnie z którą ​ światło​traktuje się jako ​falę elektromagnetyczną​. Uważa się dziś, że zjawiska
charakterystyczne dla fal, jak na przykład ​ interferencję​światła można wyjaśnić tylko za jej pomocą. Jednakże w przeciwieństwie do
opozycyjnej ​teorii korpuskularnej​teoria falowa nie jest w stanie wyjaśnić innych zjawisk, jak na przykład ​efektu fotoelektrycznego​.
Przyjmuje się więc, iż światło ma naturę ​ dualną​ .

34. Zasada nieoznaczoności Heisenberga

Zasada nieoznaczoności (zasada nieoznaczoności ​ Heisenberga​lub zasada nieokreśloności) − reguła, która mówi, że istnieją takie pary
wielkości​
, których nie da się jednocześnie zmierzyć z dowolną ​ dokładnością​. O wielkościach takich mówi się, że nie ​komutują​. Akt pomiaru
jednej wielkości wpływa na ​układ​tak, że część ​
informacji​o drugiej wielkości jest tracona. Zasada nieoznaczoności nie wynika z
niedoskonałości metod ani instrumentów pomiaru, lecz z samej natury rzeczywistości.

35. Budowa lasera, właściwości wiązki laserowej

​
Rozwinięcie nazwy laser to "Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation". W tłumaczeniu na język polski oznacza to rodzaj urządzenia
przeznaczonego do wzmacniania lub generowania spójnego promieniowania elektromagnetycznego. Długość fali generowanego promieniowania
zawiera się w przedziale od podczerwieni do nadfioletu. Działanie lasera opiera się na zjawisku wymuszonej emisji promieniowania dzięki czemu
dochodzi do wzmocnienia emitowanego promieniowania.
O działaniu lasera decydują jego główne elementy, którymi są: ​
ośrodek​czynny, rezonator optyczny, układ pompujący.
W ośrodku czynnym ma miejsce oddziaływanie fal świetlnych z materią. Może ono zachodzić na trzy sposoby. Pierwszym z nich jest
absorpcja. Polega ona na pochłonięciu fotonu przez atom. Dzięki temu atom przechodzi ze stanu podstawowego do stanu wzbudzonego.
Prawdopodobieństwo absorpcji jest proporcjonalne do gęstości energii padającego promieniowania czyli do ilości padających fotonów o danej
energii.

Właściwości światła laserowego

Cechy charakterystyczne światła laserowego: –
rozbieżność (równoległość) wiązk
i, – pasmo spektralne, –
gęstość mocy –
spójność (koherencja).

36. Siły wiążące jądro, zmiana ze wzrostem liczby masowej A

Siły wiążące nukleony w jądrze atomowym nazywa się siłami jądrowymi lub oddziaływaniami silnymi. Siły jądrowe są: a) krótkozasięgowe –
ich zasięg działania jest rzędu 10-15m b) niezależne od ładunku elektrycznego - identyczne są oddziaływania typu proton-proton,
neutron-neutron czy Zakład Biofizyki 6 proton-proton, neutron-neutron czy proton-neutron c) wykazują własność wysycenia – każdy nukleon
oddziaływuje tylko z ograniczoną liczba innych nukleonów

Wykres energii wiązania na nukleon od liczby nukleonów w jądrze, czyli od ​liczby masowej​​A​, jest krzywą, która szybko narasta dla małych
liczb masowych, a stopniowo opada dla dużych. Wynika stąd, że dla pierwiastków lekkich (o małej liczbie masowej) syntezie nukleonów jąder
towarzyszy wydzielanie się energii, zaś w przypadku pierwiastków ciężkich (o dużej liczbie masowej) wydzielanie energii towarzyszy
rozszczepianiu, czyli podziałowi jąder.

37. Wykładnicze prawo rozpadu, czas połowicznego rozpadu

38. promieniowanie alfa beta i gamma

Cząstka alfa składa się z dwóch ​ protonów​i dwóch ​

neutronów​ . Ma ​ładunek dodatni​i jest identyczna z ​jądrem atomu​​izotopu​​4​He​, więc często
oznacza się ją jako He​2+​. Nazwa pochodzi od ​
greckiej​litery α.

Promieniowanie alfa jest bardzo silnie ​

pochłaniane​przez materię. Nawet kilka ​centymetrów​​powietrza​stanowi całkowitą osłonę przed tym
promieniowaniem. Podobnie kartka czy ​ naskórek​pochłaniają całkowicie promienie alfa.

Promieniowanie beta​(promieniowanie β) – rodzaj ​ przenikliwego​​promieniowania jonizującego​wysyłanego przez promieniotwórcze ​jądra

atomowe​podczas ​przemiany jądrowej​ . Nazwa ma znaczenie historyczne – powstała, by odróżnić to promieniowanie od mniej przenikliwego
promieniowania alfa​. Promieniowanie beta i alfa zarejestrowane były po raz pierwszy przez ​Becquerela​, który opisał swoje wyniki w serii
[1]​
publikacji w latach 1896–1897​ . Oba rodzaje promieniowania badał następnie ​Rutherford​i w roku 1899 opisał ich różny charakter​[2]​.
Promieniowanie beta powstaje podczas ​ . W zależności od rodzaju tego rozpadu, jest ono strumieniem ​elektronów​(z ​rozpadu β​−​)
rozpadu β​
lub ​pozytonów​(z ​rozpadu β​+​) poruszających się z prędkością porównywalną z ​prędkością światła​w próżni. Promieniowanie to jest silnie
pochłaniane​przez ​materię​.

Promieniowanie gamma​– wysokoenergetyczna forma ​ promieniowania elektromagnetycznego​. Za promieniowanie gamma uznaje się
promieniowanie​o ​energii​​kwantu​większej od 50 ​ keV​. Zakres ten częściowo pokrywa się z zakresem p
​ romieniowania rentgenowskiego​. W
wielu publikacjach rozróżnienie promieniowania gamma oraz promieniowania X (rentgenowskiego) opiera się na ich źródłach, a nie na
długości fali​[1]​. Promieniowanie gamma wytwarzane jest w wyniku ​ przemian jądrowych​albo zderzeń jąder lub cząstek subatomowych, a
promieniowanie rentgenowskie – w wyniku zderzeń ​ elektronów​z elektronami powłok wewnętrznych lub ich rozpraszaniu w polu jąder ​atomu​ .
Promieniowanie gamma jest ​promieniowaniem jonizującym​i ​ przenikliwym​. Promieniowanie gamma oznacza się ​grecką​literą γ, analogicznie
do ​korpuskularnego​promieniowania ​ alfa​(α) i ​
beta​(β).

Rzeczy które pojawiły się na egzaminie a nie były na slajdach

3.1 Praca 

W  ogólnym  przypadku  siła  przemieszczająca  cząstkę  nie  musi  być  równoległa  do  przemieszczenia.  ​Pracą  siły  ​F  na  elementarnym 
przemieszczeniu d​r​, czyli p
​ racą elementarną​ będziemy nazywali iloczyn skalarny wektora siły i wektora przemieszczenia: 

(3.1) 
 

Iloczyn  skalarny  dwóch  wektorów  równa  się  iloczynowi  ich  wartości  i  cosinusa  kąta  między  nimi.  Oznaczywszy  kąt  między  siłą  a 
przemieszczeniem przez ​α​ otrzymujemy: 
 (3.2) 
 

Siła zachowawcza​– siła mająca tę własność, że ​ praca​wykonana przez nią przy przemieszczaniu ciała na
drodze​o początku ​A​i końcu ​
B​zależy tylko od położenia punktów ​A​i ​B,​ nie zależy zaś od przebiegu drogi,
czyli od ​
toru ruchu​[1]​.
Z definicji wynika, że praca wykonana przez siłę zachowawczą na drodze zamkniętej jest równa zeru.

Siła grawitacji jest siłą zachowawczą. Wszystkie siły, które działają w ten sposób, np. siła sprężysta wywierana przez idealną sprężynę,
nazywamy siłami zachowawczymi.
Jeżeli jednak, opór powietrza nie jest do zaniedbania, to ciało rzucone pionowo w górę powraca do położenia początkowego i ma inną
energię kinetyczną niż na początku, ponieważ siła oporu przeciwstawia się ruchowi bez względu na to, w którym kierunku porusza się ciało
(nie tak jak siła grawitacji). Praca wykonywana przez siłę oporu jest ujemna dla każdej części cyklu, zarówno przy wznoszeniu jak i opadaniu
ciała, więc podczas tego cyklu została wykonana praca różna od zera.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy foton jest bezmasowy. Oczywiście eksperymentalnie nie da się czegokolwiek zmierzyć całkowicie
dokładnie, więc w praktyce znane jest tylko górne ograniczenie na masę fotonu i jest ono rzędu 10−18 eV (czyli około 1023 razy mniej niż
masa elektronu). Z ograniczeń astrofizycznych to ograniczenie na masę fotonu jest jeszcze silniejsze, rzędu 10−27 eV.

Mimo że foton jest bezmasowy, to posiada on energię. Wzór E=mc2 w tym przypadku nie oznacza, że foton ma masę, lecz że jego energia
może być zamieniona na powstanie cząstek posiadających masę. Najbardziej znanym przykładem takiej konwersji jest zamiana fotonu na
parę elektron-pozyton, która może mieć miejsce jeśli foton ma energię przekraczającą dwie masy spoczynkowe elektronu, czyli w przybliżeniu
energię powyżej 1 MeV.

W mechanice relatywistycznej cząstka o masie m ma energię spoczynkową równą mc2, gdzie c jest prędkością światła. Gdy cząstka porusza
się (w danym układzie odniesienia), jej energia jest większa od mc2, i zachodzi związek

E2=(pc)2+(mc2)2,
gdzie p jest wartością pędu cząstki. Kierunek wektora pędu p⃗ jest zgodny z kierunkiem prędkości cząstki v⃗ .Powyższe równanie można
(roboczo) traktować jako definicję pędu cząstki. Formalna definicja pędu dowolnego układu fizycznego jest bardziej złożona („generator
translacji przestrzennych”), ale w tej postaci poznaje się ją dopiero po kilku semestrach studiowania fizyki.

Relatywistyczny związek między energią, pędem i masą jest słuszny zarówno dla cząstek masywnych (dla których m≠0), jak i bezmasowych
(dla których m=0). Widzimy, że dla bezmasowych fotonów otrzymujemy po prostu p=E/c.

W przypadku cząstek masywnych mechanika relatywistyczna określa również następujący związek między energią E a prędkością v: