1) Pod pojęciem ruchu rozumiemy zmiany wzajemnego położenia jednych ciał względem

drugich wraz z upływem czasu. Prędkość definiujemy jako zmianę położenia ciała w
jednostce czasu. Prędkość chwilowa jest pochodną drogi względem czasu
Przyspieszeniem nazywamy tempo zmian prędkości. Przyspieszenie chwilowe definiujemy
jako pierwszą pochodną V względem t Ruch jednostajnie zmienny (a=const) : Rzut
ukośny Przyspieszenie w ruchu krzywoliniowym: -styczne- składowa równoległa do
wektora prędkości -normalne- składowa prostopadła do wektora prędkości Ruch
jednostajny po okręgu: -przyspieszenie dośrodkowe Z rysunku wynika że 2)Względność
ruchu- Transformacja Galileusza: Transformacja Galileusza wiąże ze sobą współrzędne
i czas w dwóch układach (inercjalnych) S i S’ poruszających się względem siebie z
V=const i żaden z układów S i S’ nie może się obracać względem swojego początku
t=t’ jeżeli przyjmiemy że 0 pokrywa się 0’ w chwili t=0 to r’=r-Vot (wektory) V’=V-
Vo (wektory) a’=a (wektory) Zasady dynamiki Newtona: Jeżeli na ciało nie działa
żadna siła, lub wypadkowa sił wynosi zero, to nie może się zmieniać jego prędkość,
czyli nie może ono przyspieszać. Siła wypadkowa działająca na ciało jest równa
iloczynowi masy tego ciała i jego przyspieszenia mierzonego względem inercjalnego
układu odniesienia. (F=ma) Gdy dwa ciała oddziaływają wzajemnie, to siła wywierana
przez ciało drugie na ciało pierwsze jest równa i przeciwnie skierowana do siły, z
jaką działa pierwsze ciało na drugie. Inercjalny układ odniesienia- to taki układ w
którym spełnione są zasady dynamiki Newtona. Pęd ciała definiujemy jako iloczyn
jego masy i jego prędkości. Siłę definiujemy jako szybkość zmiany pędu ciała.
Tarcie statyczne: Stosunek maksymalnej siły tarcia statycznego (kinetycznego) do
siły reakcji nazywamy współczynnikiem tarcia statycznego (kinetycznego). Prawa
tarcia kinetycznego i statycznego: Tk i Tsmax są przybliżeniu niezależne od pola
powierzchni styku ciał Są proporcjonalne do siły reakcji pomiędzy trącymi się
powierzchniami Tk nie zależy od prędkości względnej poruszania się trących
powierzchni. 3) Praca Prawo Hooke’a siła sprężystości Praca jako zmiana energii
kinetycznej (wyprowadzenie) Rozważmy ciało o masie m poruszające się wzdłuż osi x.
Niech działa na nie wypadkowa siła skierowana wzdłuż tej osi. Praca na drodze od x1
do x2 to : Korzystając z drugiej zasady dynamiki : Korzystając z właściwości
pochodnych podstawiając otrzymujemy Df 1 Siła jest zachowawcza, jeżeli praca
wykonana przez tę siłę nad punktem materialnym, który porusza się po dowolnej
drodze zamkniętej jest równa zeru. Siła jest niezachowawcza, jeżeli praca wykonana
przez tę siłę nad punktem materialnym, który porusza się po dowolnej drodze
zamkniętej nie jest równa zeru. Df 2 Siłę nazywamy zachowawczą, jeżeli praca
wykonana przez nią nad ciałem poruszającym się miedzy dwoma punktami zależy tylko
od położeń tych punktów a nie od łączącej je drogi. Siłę nazywamy niezachowawczą,
jeżeli praca wykonana przez nią nad ciałem poruszającym się miedzy dwoma punktami
zależy od drogi łączącej te punkty. Energia potencjalna dowolnej siły zachowawczej
Grawitacyjna energia potencjalna Energia potencjalna sprężystości Zasada zachowania
energii Em=const Ogólnie W izolowanym układzie inercjalnym praca wykonana przez
siły zewnętrzne równa jest sumie zmian energii wewnętrznej, potencjalnej i
kinetycznej układu. 4) Średnia prędkość kątowa Prędkość kątowa chwilowa Średnie
przyspieszenie kątowe Przyspieszenie kątowe chwilowe 5) Układ nieinercjalny
Transformacje: Siła bezwładności Przykłady sił bezwładności: -siła unoszenia -siła
odśrodkowa -siła styczna -siła Coriolisa Pierwsza zasada dynamiki Newtona dla
układów nieinercjalnych: Druga zasada dynamiki Newtona dla układów nieinercjalnych:
Trzecia nadal jest słuszna 6) Środek masy Położenie środka masy układu n punktów
materialnych xśm Wyznaczamy jak średnią ważoną przy czym masy mi tych punktów są
czynnikami ważącymi. Tw Środek masy układu punktów materialnych porusza się w taki
sposób, jakby cała masa układu była w nim skupiona i jakby wszystkie siły
zewnętrzne nań działały. Druga zasada dynamiki Newtona dla układu cząstek Zasada
zachowania pędu. (przy założeniu że Mu= const) Jeżeli teraz założymy że suma
wszystkich sił zewnętrznych działających na układ jest równa zero otrzymujemy:
Popęd (impuls) siły Wielkość nazywamy popędem siły i oznaczamy 7) Moment siły
Moment pędu Związek pomiędzy momentem siły a momentem pędu Ponieważ wektory V i p
są równoległe ich iloczyn wektorowy jest równy zero. Otrzymujemy więc: Druga ZDN
dla ruchu obrotowego Wypadkowy moment siły działający na punkt materialny jest
równy prędkości zmian momentu pędu. Zasada zachowania momentu pędu układu cząstek
Jeżeli na układ nie działa zewnętrzny moment siły (lub wypadkowy moment sił
zewnętrznych jest równy zeru) to całkowity moment pędu układu pozostaje stały. 8)
Prawo powszechnego ciążenia Każde dwa ciała o masach m1 i m2 przyciągają się
wzajemnie siłą grawitacji wprost proporcjonalną do iloczynu mas, a odwrotnie
proporcjonalną do kwadratu odległości między nimi. gdzie Energia potencjalna pola
grawitacyjnego Prawa Keplera ruchu planet: Każda planeta krąży po orbicie
eliptycznej, ze słońcem w jednym z ognisk tej elipsy. (prawo równych pól) Linia
łącząca słońce i planetę zakreśla równe pola w równych odstępach czasu. sześciany
półosi wielkich orbit dowolnych dwóch planet mają się do siebie jak kwadraty ich
okresów obiegu. Pierwsza prędkość kosmiczna 9) Bryłą sztywną nazywamy układ cząstek
o niezmiennych odległościach wzajemnych. Moment bezwładności Dla ciągłego rozkładu
masy Tw Steinera 12) praca w ruchu obrotowym Moc Energia kinetyczna w ruchu
obrotowym Energia kinetyczna w ruchu postępowo-obrotowym Ruch ciała będący
złożeniem ruchu postępowego środka masy i obrotowego względem osi przechodzącej
przez środek masy jest równoważny ruchowi obrotowemu wokół osi przechodzącej przez
punkt styczności ciała z powierzchnią, po której się ono toczy. 14) Jeżeli przebieg
zmienności funkcji drgań q da się opisać za pomocą funkcji sinus lub cosinus
drgania nazywamy harmonicznymi. Siła harmoniczna Siłą harmoniczną (sprężystości)
nazywamy siłę działającą na ciało proporcjonalną do przesunięcia tego ciała od
początku układu i skierowaną ku początkowi układu. Prawo Hooke’a F=-kx Moduł
Younga- moduł sprężystości związany z odkształceniem przy rozciąganiu lub
ściskaniu. Równanie oscylatora harmonicznego Jego rozwiązaniem jest funkcja w
postaci: Okres drgań wahadła fizycznego Okres drgań wahadła matematycznego Energia
ruchu harmonicznego prostego 15) Oscylator harmoniczny tłumiony Siła Równanie
Rozwiązanie dla słabego tłumienia Współczynnik tłumienia Częstość kołowa drgań
tłumionych Logarytmiczny dekrement tłumienia Rozwiązanie ogólne Ruch jest
aperiodyczny 15) Drgania wymuszone oscylatora harmonicznego Postać siły zewnętrznej
Równanie Po upływie pewnego czasu Tw Drgania (wymuszone) odbywają się z częstością
siły zewnętrznej, a nie z częstością własną. Przesunięcie fazowe drgającego ciała
względem siły wymuszającej Amplituda drgań wymuszonych Rezonans- maksymalny przekaz
energii od układu wymuszającego do układu drgającego. Przesunięcie fazowe między
siłą a wychyleniem 16) Składanie drgań równoległych w ogólnym przypadku tor ten ma
kształt elipsy. Krzywe Lissajous’a Tor w złożeniu drgań prostopadłych o różnych
amplitudach. 17) Ruchem falowym nazywamy rozchodzenie się zaburzenia w ośrodku.
Rodzaje fal -podłużne-Fala jest podłużna gdy kierunek drgań cząstek ośrodka jest
równoległy do kierunku rozchodzenia się fali i zarazem kierunku transportu energii
-poprzeczne-Fala jest poprzeczna gdy kierunek drgań cząstek ośrodka jest
prostopadły do kierunku rozchodzenia się fali i zarazem kierunku transportu energii
Ze względu na kształt powierzchni falowej możemy wyróżnić fale: -płaskie -kuliste
Dowolna funkcja zmiennej x-Vt x+Vt opisuje fale biegnącą odpowiednio w prawo i
lewo. Długość fali λ k- wektor falowy ω- częstość kołowa Faza fali Jeżeli chcemy
zmierzyć prędkość fali v to śledzimy jak przemieszcza się w czasie wybrana część
fali czyli określona faza. Dlatego prędkość fali określa się jako prędkość fazową W
przypadku gdy zaburzenie falowe jest złożeniem fal sinusoidalnych o różnych
częstotliwościach to prędkość przenoszenia energii (prędkość fali modulowanej) może
być inna niż prędkości fal składowych. Taką prędkość nazywa się prędkością grupową
Równanie różniczkowe ruchu falowego Prędkość fali harmonicznej rozchodzącej się
wzdłuż naprężonego sznura (struny) jest dana wyrażeniem Energia kinetyczna Moc
czyli szybkość przepływu oscyluje w czasie. Średnia szybkość przepływu 18)
Interferencją fal nazywamy zjawisko nakładania się fal. Wypadkowa fala
Interferencją nazywamy nakładanie się fal prowadzące do ich wzmocnienia lub
osłabienia w poszczególnych miejscach w zależności od różnicy faz. W przypadku
wzmocnienia mówimy o interferencji konstruktywnej, a w przypadku osłabienia o
interferencji destruktywnej. Warunkiem uzyskania interferencji jest spójność
interferujących fal. Fale nazywamy spójnymi jeżeli różnica ich faz nie zależy od
czasu. Różnica faz jest związana z różnicą odległości od źródeł fal i różnicą faz
źródeł Interferencja konstruktywna Jeżeli różnica fal będzie równa całkowitej
wielokrotności długości fali to w wyniku interferencji nastąpi maksymalne
wzmocnienie fali wypadkowej Interferencja destruktywna Jeżeli różnica druk fal jest
równa nieparzystej wielokrotności połowy długości fali, to w wyniku interferencji
nastąpi maksymalne osłabienie fali wypadkowej. Modulacja amplitudy Jeżeli
częstotliwości f1 i f2 są bliskie siebie to amplituda zmienia się powoli (famp.
jest mała). Mówimy, że mamy do czynienia z modulacją amplitudyNaturalną modulację
amplitudy dla fal dźwiękowych możemy usłyszeć gdy dwie struny instrumentu są
nastrojone na niewiele różniące się tony. Gdy obie te struny wydają równocześnie
dźwięk (na przykład uderzono dwa sąsiednie klawisze fortepianu) to usłyszymy tak
zwane dudnienia przejawiające się jako zmiana głośności. 18) fala stojąca Widzimy,
że cząstki ośrodka drgają ruchem harmonicznym prostym ale w przeciwieństwie do fali
bieżącej różne punkty ośrodka mają różną amplitudę drgań zależną od ich położenia
x. Taką falę nazywamy falą stojącą Punkty, dla których kx = π/2, 3π/2, 5π/2, itd.
czyli znajdujące się w położeniach x = λ/4, 3λ/4, 5λ/4 itd. mają maksymalną
amplitudę. Punkty te nazywamy strzałkami , a punkty dla których kx = π, 2π, 3π itd.
tj. takie, że x = λ/2, λ, 3λ/2 itd. mają zerową amplitudę i nazywane są węzłami .
Widać, że odległości między kolejnymi węzłami i strzałkami wynoszą pół długości
fali. Ogólny związek na długość fali powstającej w strunie L- długość struny
Korzystając z tego, że prędkość fali oraz z równania na prędkość fali harmonicznej
rozchodzącej się wzdłuż naprężonego sznura (struny) możemy obliczyć częstotliwość
fal stojących w strunie Najniższą częstość nazywamy częstością podstawową , a
pozostałe wyższymi harmonicznymi czyli alikwotami. Tw Fouriera Dowolne drganie
okresowe o okresie T możemy przedstawić jako kombinację liniową (sumę) drgań
harmonicznych o okresach danych wzorem Tn = T/n, gdzie n jest liczbą naturalną 20)
Zjawisko Dopplera Rozpatrzmy sytuację gdy źródło dźwięku spoczywa, a obserwator
porusza się w kierunku źródła z prędkością vo (względem ośrodka). Jeżeli fale o
długości λ rozchodzą się z prędkością v to w czasie t dociera do nieruchomego
obserwator fal. Jeżeli obserwator porusza się w kierunku źródła (wychodzi falom na
przeciw) to odbiera jeszcze dodatkowo fal. W związku z tym częstotliwość f’
słyszana przez obserwatora Analogicznie możemy przestudiować przypadek źródła
poruszającego się z prędkością vz względem nieruchomego obserwatora (i względem
ośrodka). Otrzymujemy wtedy zależność W sytuacji kiedy porusza się zarówno źródło
jak i obserwator otrzymujemy zależność Znaki "górne" w liczniku i mianowniku
odpowiadają zbliżaniu się źródła i obserwatora, a znaki "dolne" ich oddalaniu się.
Powyższe wzory są słuszne gdy prędkości źródła i obserwatora są mniejsze od
prędkości dźwięku. 24) Gaz doskonały Cząsteczki gazu doskonałego traktujemy jako
punkty materialne (objętość cząsteczek gazu jest o wiele mniejsza niż objętość
zajmowana przez gaz i dlatego z dobrym przybliżeniem przyjmujemy, że ich objętość
jest równa zeru). W gazie doskonałym zderzenia z innymi cząsteczkami oraz ze
ściankami naczynia są sprężyste i dlatego całkowita energia cząsteczek jest równa
ich energii kinetycznej; energia potencjalna Wyprowadzimy teraz prawo gazów
doskonałych. Cząsteczki gazu będziemy traktować jako N małych, twardych kulek,
każda o masie m zamkniętych w sześciennym pudełku o objętości V. Kulki są twarde to
znaczy będą zderzały się sprężyście ze ściankami naczynia, a to oznacza, że ich
energia kinetyczna będzie stała. Na początek rozważmy jedną cząsteczkę, która
zderza się ze ścianką naczynia Siła jaką cząsteczka wywiera na ściankę w czasie Δt
wynosi zgodnie z drugą zasadą dynamiki Newtona Jak widać iloczyn pV jest stały tak
długo jak długo jest stała energia kinetyczna cząstek. Zauważmy ponadto, że
cząsteczki gazu wykonują ruch chaotyczny więc poruszają się we wszystkich
kierunkach, a żaden nie jest wyróżniony. Dlatego zachodzi równość Ponieważ iloczyn
Nm jest równy masie gazu M, to korzystając z wyrażenia na gęstość ρ = M/V można
przepisać powyższe równanie w postaci Zerowa zasada termodynamiki Jeżeli ciała 1 i
3 są w równowadze termicznej, a także ciała 2 i 3 są w równowadze termicznej to
ciała 1 i 2 są w tej samej równowadze termicznej. Kinetyczna interpretacja
temperatury Temperaturę bezwzględną definiujmy jako wielkość wprost proporcjonalną
do średniej energii kinetycznej cząsteczek. k- stała Boltzmana Pomiar temperatury,
skale temperatur Żeby wyznaczyć temperaturę na podstawie definicji (15.13)
musielibyśmy wyznaczyć energię kinetyczną cząsteczek gazu co jest bardzo trudne.
Ale możemy się posłużyć równaniem stanu gazu doskonałego (15.15). Łatwo bowiem jest
zmierzyć iloczyn pV na przykład dla gazu pod stałym ciśnieniem lub przy stałej
objętości. Termometr gazowy służył przez wiele lat jako wzorzec temperatury. Za
jego pomocą określono doświadczalnie punkty odniesienia, takie jak na przykład
punkt wrzenia wody, dla praktycznych pomiarów temperatur. W praktyce w powszechnym
użyciu jest skala Moduł V – Kinetyczna teoria gazów i termodynamika I 200 Celsjusza
. W tej skali temperatura równowagi wody i lodu wynosi 0° C, a temperatura
równowagi wody i pary wodnej wynosi 100° C. Natomiast w fizyce stosujemy
bezwzględną termodynamiczną skalę temperatur nazywaną skalą Kelvina . Jednostką
temperatury bezwzględnej jest kelwin (K). Ponieważ w obu skalach Kelvina i
Celsjusza różnica pomiędzy temper...