PODSTAWY FIZYKI

Osoby prowadzce:

Wykad:
Krystyna Pkaa p 322, tel 8214 pekala@mech.pw.edu.pl
http://www.if.pw.edu.pl/~pekala/

wiczenia rachunkowe:
Magorzata Igalson p.322 Anna Pietnoczka p.315 Andrzej Kubiaczyk p. 326 Jerzy Filipowicz p. 709 Pawe Zabierowski p.315

TRE WYKADU
Przedmiot fizyki. Oddziaywania fundamentalne. Niektre zagadnienia mechaniki: inercjalne i nieinercjalne ukady odniesienia, zasada wzgldnoci i transformacja Galileusza, prawa zachowania (energii, pdu i momentu pdu), siy centralne, grawitacja. Mechanika relatywistyczna: postulaty Einsteina, dowiadczenie Michelsona-Morleya, transformacje Lorentza-wnioski z transformacji, dynamika relatywistyczna, zasada rwnowa noci Einsteina. Elektromagnetyzm: pole elektryczne, prawo Gaussa, przewodniki i dielektryki, polaryzacja, energia pola elektrycznego, przewodnictwo elektryczne metali, pole magnetyczne w pr ni, prawo Biota-Savarta, prawo Amperea, sia Lorentza, wektor namagnesowania, diamagnetyzm, paramagnetyzm, ferromagnetyzm, indukcja elektromagnetyczna, energia pola magnetycznego, rwnania Maxwella. Fale elektromagnetyczne, prdko fazowa i grupowa, zasada Fermata, dyspersja, interferencja i dyfrakcja fal, polaryzacja wiata

Niektre zagadnienia fizyki wspczesnej : Efekt fotoelektryczny, efekt Comptona , tworzenie par. Elementy mechaniki kwantowej: postulat de Brogliea, fale materii, zasada nieoznaczonoci Heisenberga, rwnanie Schrdingera, funkcja falowa. Teoria budowy atomu Czstki elementarne.

Literatura: 1.D. Halliday, R. Resnick, J.Walker Podstawy Fizyki t.1, 2 (rozdz 17,18), t.3, t.4, t.5, PWN 2003 2. W. Bogusz, J. Garbarczyk, F. Krok, Podstawy fizyki, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 1999 3. J.Orear-Fizyka t.1,2-WNT 1999

Zasady zaliczania: wiczenia rachunkowe z fizyki 40 pkt. Egzamin 60 pkt. Jeli: 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 ocena 3 3.5 4 4.5 5

Wykad 1

1.Wstp Wykad 1 Czym zajmuje si fizyka ? Opis zjawisk w jzyku matematyki Oddziaywania fundamentalne 2.Kinematyka 3.Prawa dynamiki

Czym zajmuje si fizyka ? Fizyka zajmuje si badaniem podstawowych i uniwersalnych waciwoci materii i zjawisk zachodzcych w wiecie materialnym. Szuka praw opisujcych zachowanie wszystkich obiektw znajdujcych si w przyrodzie.

do kwarkw

Zakres mas i wymiarw obiektw materialnych we Wszechwiecie

magnetobakteria

Jak powstaj teorie fizyczne? Poznanie otaczajcego wiata przez dowiadczenie, w ktrym zbieramy dane (fizyczne wielkoci wyra one w jednostkach) Nastpnie tworzone s modele opisujce rzeczywisto. Potem powstaje teoria wyjaniajca mechanizm zjawiska

Jednostka dugoci-rok wietlny L=ct Jednostka masy m0c2 -MeV

41 rzdw wielkoci

Kilogram

84 rzdy wielkoci

82 rzdy wielkoci

Oddziaywania fundamentalne

silne elektromagnetyczne. sabe grawitacyjne

Oddziaywania silne
krtkozasigowe (10-15 jadro atomowe), wymiana ci kich czstek (gluony) Yukawa

Oddziaywania elektromagnetyczne
atomy czsteczki krysztay wiato i inne fale elektromagnetyczne zasig nieskoczony

oddz. elektryczne >> magnetyczne

Oddziaywania sabe
np. rozpad : wymiana ci kich bozonw, zasig 10-18 m < protonu

Oddziaywania grawitacyjne
sabsze 10-37 razy od e-m zasig nieskoczony

Noniki oddziaywa

Noniki oddziaywa

Zakres zjawisk fizycznych, ktre bd omawiane na wykadzie

I semestr

DODAWANIE WEKTORW

Kinematyka
dzia mechaniki zajmujcy si opisem ruchu ( bez uwzgldniania przyczyn, ktre go wywoay)

Ruch - zmiana poo enia ciaa wzgldem ukadu odniesienia. Punkt materialny - ciao, ktrego rozmiary mo na zaniedba. Ruch prostoliniowy - wszystkie punkty poruszaj si wzdu linii prostej. Ruch paski - zachodzi w jednej paszczynie. Ruch obrotowy - wszystkie punkty ciaa poruszaj si po okrgach, ktrych rodki znajduj si na jednej prostej-osi obrotu.

Wektor poo enia

s r12=r2-r1 r2

r1

r = [x(t), y(t),z(t)]
Rwnanie ruchu
x

Gdy t

0,

r12

Wektor prdkoci
dr dx dy dz v= = [ , , ] = [vx ,v y , v z ] dt dt dt dt
Kierunek wektora pokrywa si z kierunkiem stycznej, a zwrot okrelony jest przez znak przyrostu wektora poo enia

v = v , gdzie wersor styczny do toru Warto wektora prdkoci :

v= v2 +v2 +v2 x y z
T wielko wskazuje prdkociomierz w samochodzie

Wektor przyspieszenia
dv dvx dvy dvz a = =[ , , ] = [a x ,a y ,a z] dt dt dt dt
W ruchu jednostajnie zmiennym:

a = const

t d v = a dt 0
v

t dv = adt v 0
v
0

v(t) = v + at 0

Wykresy zale noci fizycznych

V R = = Constant I

t (s)

Droga = odlego wzdu toru

t t 2 2 2 s = vdt = vx + vy +vz dt 0 0
Ruch jednostajny prostoliniowy:

rwnania toru

x = f(y,z) y = g(x,z) z = h(x, y)

s

t s = vdt = vt 0
Ruch jednostajnie zmienny:

t s = v + at dt = v t + 1 at 2 0 2 0 0

W ka dym innym przypadku:

t t 2 2 2 s = vdt = vx + vy +vz dt 0 0

W ruchu jednostajnym krzywoliniowym

Ruch jednostajny po okrgu pojawia si przyspieszenie an zwizane ze zmian kierunku wektora v

Obliczy r(t), v(t), a(t) dla punktu materialnego poruszajcego si ze sta prdkoci v0 po okrgu o promieniu R. Znale rwnanie toru.

Ruch przyspieszony po okrgu

A B C D a) prdko ronie b) maleje b)

a)

Ruch przyspieszony krzywoliniowy

przyspieszenie styczne i normalne do toru as an -wersor styczny do toru
n -wersor normalny do toru

r(t)

a = as + ann dv as = dt v2 an =

Dowd:

d (v ) dv d d ds / v2 n =a + n a= = +v = a +v n = a +v s s s dt dt dt dt dt
Kiedy kierowca naciska peda gazu lub hamulca zmienia as, kiedy krci kierownic zmienia an

Zasada niezale noci ruchw: Ka dy ruch ciaa mo na traktowa jako zo enie kilku niezale nych ruchw

Gdzie powinni znale si turyci, aby odebra zrzucony z samolotu prowiant?

Rzut poziomy

Y
h

V0 V0 Vy V0 V(t) Vy V0 Vy V(t) X

a = [0,g] v = [v ,0] o 0 r = [0, h] 0 v(t) = ? r (t) = ? y(x) = ?

Wektory prdkoci i przyspieszenia w rzucie ukonym

DYNAMIKA
bada zwizek midzy czynnikami wywoujcymi ruch a wasnociami tego ruchu

PRAWA DYNAMIKI
1.Postawiona na stole szklanka pozostaje w spoczynku. 2.Jeli odsuniemy st, spada, uzyskujc prdko im wy ej staa, tym wiksz ma prdko na dole. 3.Jeli spadnie, mo e si rozbi oraz uszkodzi podog.

1.Dopki wypadkowa si dziaajca na szklank nie zmienia si-szklanka nie spada. 2. Wypadkowa sia dziaajca na wazon zmienia stan jego ruchu-nadaje mu przyspieszenie lub opnienie. 3.Dziaanie jednego ciaa na drugie towarzyszy zwykle dziaanie drugiego ciaa na pierwsze.

Zasady dynamiki Newtona

I zasada
Jeli na ciao nie dziaaj adne siy, lub dziaajce siy si rwnowa to ciao nie zmienia stanu swojego ruchu pozostaje w spoczynku, lub porusza si ruchem jednostajnym prostoliniowym.

(1643-1727)

Uwagi 1. Ukad, w ktrym speniona jest I zasada dynamiki nazywa si ukadem inercjalnym 2. Ka dy ukad poruszajcy si wzgldem ukadu inercjalnego ze sta prdkoci (staa warto i kierunek ) jest te ukadem inercjalnym. 3. Stany spoczynku oraz ruchu jednostajnego prostoliniowego s rwnowa ne z punktu widzenie zasad dynamiki

Czy Ziemia jest ukadem inercjalnym??? an=3.4 cm/s2, 0.6 cm/s2

TRANSFORMACJE GALILEUSZA

z z r r r0 U x y x (1564-1642) U u y

Ukad U porusza si wzgldem ukadu U ruchem jednostajnym prostoliniowym z prdkoci u

r =r +r
0 '

'

v = v +u a= dv =a dt
'

v a r t

= = = =

v ' + u a ' r ' + u t t'

SIA JEST NIEZMIENNIKIEM TRANSFORMACJI GALILEUSZA

Gdy U wykonuje dodatkowo ruch rotacyjny:

v = v' + u + r'

v = v' + u

II zasada dynamiki Newtona

Zmiana pdu ciaa jest proporcjonalna do siy dziaajcej na to ciao i zachodzi wzdu kierunku jej dziaania.

dp F = dt
p = mv
Kierunek zmiany pdu jest zgodny z kierunkiem dziaajcej siy

Wyra enie

F= ma jest suszne

tylko wtedy, gdy nie zmienia si masa ciaa!!

Oblicz przyspieszenie ukadu oraz si T

III zasada dynamiki

Oddziaywanie wzajemne dwch cia s zawsze rwne co do wielkoci, ale przeciwnie skierowane
B FBA A FAB

FAB = -FBA

Jeli ciao A dziaa na ciao B, to ciao B oddziaywuje na A z tak sam si, ale przeciwnie skierowan Zao enie-oddziaywania przenosz si z nieskoczon szybkoci -czy to prawda??

1.Czy lepiej wbija gwd motkiem, czy wciska go palcem w twarde podo e? Masa motka 0.5kg,v0 =10m/s, x=1cm F=m (v/ t) =2500N=250kG ! istotne jest mae t 2.Zderzenie samochodu z drzewem i z piaskiem

Sia tarcia
a) Jeli F < fs , ciao pozostaje w spoczynku b) Jeli F>fsmax ciao zaczyna si porusza z przyspieszniem a.

ma=F-fk fk=mgk
k zale y od wasnoci trcych powierzchni
wspczynniki tarcia

Swobodny spadek cia a=g

Ruch cia w orodku materialnym

Masa m porusza si pod dziaaniem siy F=mg oraz siy oporu R=-bv, .v(0)=[0,0] ,r(0)=[ 0, h ] ,.Obliczy v(t) , r(t),

Sia oporu orodka-prdko graniczna

Siy oporu orodka pynnego (gazu, cieczy)

1 Fop = CSv 2 2
C-wspczynnik oporu (0.4-1) S-powierzchnia -gsto orodka v-prdko ciaa

Z ktrego pitra powinien spa kot, aby efekty upadku byy optymistyczne ??
vg = 97km/h

v=vg
ruch jednostajny

v,<vg
ruch opniony koniec ruchu ( nie kota)