1. Wektor opisywany jest za pomocą kierunku, zwrotu i wartości, skalar tylko za pomocą wartości.

Wektor działa w jakimś

kierunku np. Siła, pęd, prędkość natomiast skalar ma wielkości bezkierunkowe czyli: temperatura, masa, gęstość. Liczenie na
wektorach jest skomplikowane natomiast liczenie na skalarach jest łatwe ponieważ są to po prostu liczby.
2. Tor ruchu - ślad zakreślony przez poruszające się ciało
Prędkość - to wielkość fizyczna, która informuje nas, jaką drogę przebywa ciało w danej jednostce czasu.
Przyspieszenie to wielkość fizyczna, która mówi nam, ile wynosi zmiana prędkości ciała w jednostce czasu.
3. Ruch jednostajny prostoliniowy – ruch jednostajny po torze prostoliniowym, czyli ruch odbywający się wzdłuż prostej ze
stałą prędkością. Zgodnie z I zasadą dynamiki Newtona ciało porusza się po torze prostoliniowym (lub pozostaje w spoczynku),
jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub działające siły się równoważą.
4. Ruchem jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym nazywamy taki ruch, w którym przyspieszenie jest stałe. Oznacza to,
że prędkość wzrasta o stałą wartość w jednakowych odstępach czasu (np. co sekundę), a torem ruchu jest linia prosta.
5. W spadku swobodnym mamy do czynienia z lotem ciała zrzuconego z pewnej wysokości H0 nad poziomem uznanym
umownie z poziom zerowy:
przyspieszenie jest stałe, skierowane w dół
prędkość ciała rośnie co sekundę o tyle samo metrów na sekundę
droga przyrasta coraz szybciej - w większym tempie niż prędkość
6. W rzucie ukośnym mamy do czynienia z lotem ciała wyrzuconego z poziomu zerowego. Ciału jest nadawana prędkość o
wartości v0, skierowana pod jakimś kątem do poziomu. Ciało porusza się łukiem, by po pewnym czasie opaść na ziemię.
Ruch krzywoliniowy, to taki ruch w którym spełniona jest II zasada dynamiki Newtona. Ruch ten odbywa się pod wpływem
niezrównoważonej siły, skierowanej do środka krzywizny toru, a kierunek tej siły jest równoległy do promienia wodzącego.
Jeżeli ciało porusza się po torze krzywoliniowym ze zmianą wartości szybkości to występuje przyspieszenie dośrodkowe i
przyspieszenie styczne. Całkowite przyspieszenie jest sumą wektorów tych przyspieszeń
7. Równowaga w mechanice – stan układu mechanicznego, w którym wszystkie jego punkty pozostają w spoczynku względem
wybranego układu odniesienia. Dla bryły sztywnej znajdującej się w polu grawitacyjnym, wyróżnia się następujące stany
równowagi oraz warunki ich występowania:
Równowaga trwała równowaga obojętna
Równowaga nietrwała równowaga metastabilna
Równowaga układu mechanicznego jest trwała, jeśli przy małym zaburzeniu (przemieszczeniu, potrząśnięciu) punkty układu
pozostają mało odchylone od położenia równowagi; w przeciwnym razie równowaga jest nietrwała. Dla układu
zachowawczego w stanie równowagi trwałej energia potencjalna układu osiąga minimum, w stanie równowagi nietrwałej
osiąga maksimum lub punkt przegięcia
8. Ruch po okręgu jest przykładem ruchu zachodzącego w dwóch wymiarach. Przy którym torem ruchu jest okrąg. W ogólności
oczywiście ruch ten może być dowolnie szybki, czy dowolnie zmienny. Przykładami ruchu po okręgu jest np. ruch punktu na
płycie gramofonowej, czy na śmigle samolotowym (widzianym względem kabiny tego samolotu). Opisuję się go za pomocą
kąta obrotu i przyśpieszenia kątowego. Wprowadza się też specjalny układ - układ biegunowy.
9. Pierwsza zasada dynamiki Newtona
Jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające się równoważą, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem
jednostajnym prostoliniowym.
Druga zasada dynamiki Newtona
Jeżeli na ciało działa siła, to porusza się ono ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym
do tej siły i odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała.
Trzecia zasada dynamiki Newtona
Jeżeli ciało A działa na ciało B pewną siłą F, to ciało B działa na ciało A siłą o tej samej wartości, takim samym kierunku, ale
przeciwnym zwrocie -F.
10. Masa jest wielkością skalarną a ciężar wielkością wektorową. Masa to waga ciała a ciężar to stosunek masy ciała do siły
grawitacji działającej na nie w konkretnych warunkach. Ciężar ciała zależy od siły grawitacji. To znaczy, że na księżycu ciężar
kosmonauty jest inny niż na Ziemi, gdyż inne jest przyciąganie (siła grawitacji) tych dwóch ciał niebieskich. Masa natomiast
pozostanie niezmienna i zarówno na księżycu jak i na Ziemi kosmonauta ów będzie ważył tyle samo. To siła grawitacji księżyca
zdecyduje o tym, że proporcjonalnie, jeden kilogram masy będzie się tam wydawał około sześciu razy lżejszy niż ten sam
kilogram na Ziemi, gdzie siła grawitacji jest po prostu wyższa.

11.Tarcie- całość zjawisk fizycznych towarzyszących przemieszczaniu się względem siebie dwóch ciał fizycznych (tarcie
zewnętrzne) lub elementów tego samego ciała (tarcie wewnętrzne) i powodujących rozpraszanie energii podczas ruchu.
Tarcie zewnętrzne występuje na granicy dwóch ciał stałych. Wielkość siły tarcia zależy od siły nacisku ciał, rodzaju
materiału, ich gładkości i wielu innych czynników. Tarcie wewnętrzne występuje przy przepływie płynów, jak i deformacji ciał
stałych. miara strat energii mechanicznej zachodzącej w ośrodku. Także zbiorcza nazwa mechanizmów prowadzących do
powstania takich strat. Opory tarcia wewnętrznego wynikają z istnienia sił kohezji i zależą od swobody przemieszczania się
cząsteczek. Siła występująca w zjawiskach tarcia nazywana jest siłą tarcia.
12.Pęd- wektorowa wielkość fizyczna opisująca mechanikę, a więc ruch i oddziaływania obiektu fizycznego. Pęd mogą mieć
wszystkie formy materii, np. ciała o niezerowej masie spoczynkowej, pole elektromagnetyczne, pole grawitacyjne. Zasada
zachowania pędu-Całkowity pęd układu odosobnionego jest stały i nie ulega zmianie podczas dowolnych procesów
zachodzących w układzie. Popęd zwany też impulsem i popędem siły – wektorowa wielkość fizyczna charakteryzująca
działanie siły w pewnym przedziale czasu, popęd jest równy iloczynowi średniej wartości siły i czasu.
13.Praca- wielkość fizyczna, którą oznacza się, jako iloczyn siły działającej na obiekt i jego przemieszczenia powodowanego tą
siłą. Warunki wykonania pracy: siła działająca zgodnie z przesunięciem i przesunięcie ciała
14.Moc- skalarna wielkość fizyczna określająca pracę wykonaną w jednostce czasu przez układ fizyczny. Z def: P=W/t .Wzór
ten jest prawdziwy, gdy praca wykonywana jest w tym samym tempie. W przeciwnym wypadku powyższy wzór będzie
określał moc średnią.
15.Energia potencjalna(grawitacyjna)– energia układu ciał oddziałujących siłami grawitacyjnymi. Wartość tej energii zależy od
masy ciał oraz od odległości między nimi. Rośnie, gdy zwiększa się odległość między oddziałującymi ciałami, oraz jest większa
w przypadku ciał o większej masie.
16.Energia kinetyczna- Energia kinetyczna jest wprost proporcjonalna do masy ciała oraz do kwadratu prędkości ciała.
pomiędzy energią kinetyczną ciało Ek oraz wartością jego pędu p zachodzi związek Ek=p*2/2m
17.Maszyny proste- Maszyny proste są to najprostsze urządzenia pozwalające użyć siły inaczej skierowanej lub mniejszej bądź
dla zrównoważenia danej siły, bądź dla wykonania danej pracy. Przykłady:Dźwignia jednostronna – jest to pręt podparty na
jednym końcu . Siły są przyłożone po jednej i tej samej stronie punktu podparcia.
18.Ruch postępowy- bryły sztywnej – ruch, w którym wszystkie punkty bryły poruszają się po okręgach o środkach leżących na
jednej prostej zwanej osią obrotu. Do opisu ruchu obrotowego używa się odmiennych pojęć od używanych do opisania ruchu
postępowego. ... Ruch taki nazywany jest jednostajnym ruchem obrotowym. Ruch obrotowy bryły sztywnej – ruch, w którym
wszystkie punkty bryły poruszają się po okręgach o środkach leżących na jednej prostej zwanej osią obrotu. Do opisu ruchu
obrotowego używa się odmiennych pojęć od używanych do opisania ruchu postępowego.
19.Ruch(wielkości)-kąt obrotu, prędkość, przyśpieszenie
20.Siła pozorna(siła bezwładności)-siła bezwładności jest efektem wynikającym z samego przyśpieszenia układu odniesienia.
21.Ruch drgający: okresowy-ruch który powtarza się w regularnych odstępach czasu|harmoniczny (Fs=mgx/L)-zależność
przemieszczenia wyrażamy przez funkcję sinus lub cosinus
22.Oscylator harmoniczny-układ drgający wykonujący ruch harmoniczny(np. ciężarek na sprężynie); przyspieszenie ciała w
ruchu harmonicznym jest proporcjonalne do jego przemieszczenia|Prawo Hooka-określa zależność odkształcenia od
naprężenia-odkształcenie ciała pod wpływem działającej na nie siły jest proporcjonalne do tej siły (x-wychylenie; T-okres; f-
częstotliwość)
23.Rezonans mechaniczny-przekazywanie drgań pomiędzy ciałami o tej samej częstotliwości;
zachodzi wówczas, gdy częstotliwość siły wymuszającej jest równa częstotliwości drgań własnych układu drgającego(ciężarki
zawieszone na takiej samej długości linek)
24.Fala-zaburzenie rozprzestrzeniające się w ośrodku lub przestrzeni;fala poprzeczna-drgania prostopadłe do kierunku
rozchodzenia się(np.fala na sznurze); fale podłużne-fale mają ten sam kierunek rozchodzenia się(np.fale akustyczne); fala
harmoniczna-fala sinusoidalna; odbicie-zmiana zwrotu fali; załamanie-zmiana kierunku fali; dyfrakcja-uginanie się fali na
krawędziach; interferencja- nakładanie się fal; dudnienie-oscylacje amplitudy fali; rozszczepienie- załamanie fal pod różnymi
kątami.
25. Zjawisko obserwowane dla fal, polegające na powstawaniu różnicy częstotliwości wysyłanej przez źródło fali oraz
rejestrowanej przez obserwatora, który porusza się względem źródła fali; (f=f0 v/v-vz)
26. Prawa Keplera: 1-każda planeta krąży po orbicie eliptycznej, ze słońcem w jednym z ognisk tej elipsy. 2-linia łącząca słońce
i planetę zakreśla równe pola w równych odstępach czasu. 3-sześciany półosi wielkich orbit dowolnych dwóch planet mają się
do siebie jak kwadraty ich okresów obiegu.
27.Prawo powszechnego ciążenia-każdy obiekt we wszechświecie przyciąga każdy inny obiekt z siłą, która jest wprost
proporcjonalna do iloczynu ich mas i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między ich środkami; dośw kawenisza-
dwie małe kule zawieszone na kiju na nitce i przy tych kulach są większe kule które spowodują odchylenie układu o pewien kąt
co pozwoli na wyznaczenie wartości sił.
28. Stała grawitacji (czyli duże G) została wyznaczona w eksperymencie Cavendisha. W eksperymencie została wykorzystana
waga skręceń (wahadło torsyjne). Eksperyment polegał na zmierzeniu odchylenia, jakie wystąpiło na wskutek działania
przyciągania się kul. Z otrzymanego kątu wychylenia, znając wartość siły i masy kulek wyznaczono G.
29. Pole grawitacyjne - pole wytwarzane przez obiekty posiadające masę, jest polem centralnym (patrz rysunek) opisywanym
przez takie wartości jak: natężenie pola grawitacyjnego i potencjał. Natężeniem określamy wartość siły jaka działa na
jednostkę masy, pod wpływem działania pola. Natężenie jest wielkością wektorową zatem ma kierunek i punkt przyłożenia.
Potencjał jest natomiast skalarem (liczbą) i określa jaką energię potencjalną miałaby dowolna masa w odległości r od środka
masy (od której pochodzi pole) - takie przewidywanie.
30. Energia potencjalna jest zależna od mas m i M, oraz odległości między tymi masami (energia jest tym większa im większe
są masy lub mniejsze odległości między nimi). Potencjał grawitacyjny Ziemi na naszej wysokości to przyspieszenie ziemskie
(małe g). Zatem nie jest ono stałe w każdym przypadku, ponieważ dla dużych odległości poza ziemskich przyspieszenie będzie
o wiele mniejsze niż te na powierzchni Ziemii.
31.Potencjalna energia grawitacyjna jest równa pracy, jaką trzeba wykonać, aby przenieść ciało o masie m na wysokość h w
pobliżu powierzchni Ziemi E=mgh
32.Ciśnienie- stosunek siły działającej na daną powierzchnię do wartości tej powierzchni p=F/S [Pa]
33.Prawo Pascala- jeżeli na płyn w zbiorniku zamkniętym wywierane jest ciśnienie zew., to ciśnienie wew. zbiornika jest
wszędzie jednakowe i równe ciśnieniu zew.
Prawo Archimedesa- na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu, której wartość jest równa ciężarowi cieczy wypartej przez
to ciało. F= ρmg= ρVg
34.Prawo Bernoulliego- w czasie przepływu płynu, suma ciśnienia statycznego i dynamicznego jest stała wzdłuż każdej linii
przepływu. Ciśnienie statyczne-prostopadle do kierunku przepływu, dynamiczne- równolegle. P+ ρgh+ ρv2/2=const(
pV+mv2/2+mgh=const) W obszarze większej prędkości ciśnienie jest mniejsze.
35.Parakoks hydrodynamiczny- prędkości cieczy są odwrotnie proporcjonalne do powierzchni przekrojów przez które płyną
S1v1=S2v2 v1/ v2= S2/S1
36.Rurka Pitot’a- przyrząd do pomiaru ciśnienia całkowitego przy przepływie płynów, stosowany również do wyznaczania
prędkości przepływu. Posiada 2 otwory, 1 na wprost do strumienia płynu, 2 prostopadle do niego. Do 1 wpada płyn
posiadający ciśnienie statyczne i dynamiczne, do 2 tylko statyczne. Prowadzą od nich 2 kanały połączone w kształcie U, na
którego dnie jest ciecz. Ciś. z 1 jest większe niż z 2, woda w U-kanale jest przechylona tak, że więcej cieczy jest w kanale 2.
37.Powietrze przepływające nad skrzydłem ma większą prędkość, niż to przepływające pod nim. Zgodnie z prawem
Bernoulliego płyn o większej prędkości wywiera mniejsze ciśnienie. W związku z tym ciśnienie u dołu skrzydła napiera mocniej
niż na górze. Różnica tych sił to siła nośna, która umożliwia wznoszenie się samolotu.
38.Napięcie powierzchniowe- zjawisko fizyczne występujące na granicy między cieczą a fazą innej substancji, za które
odpowiada oddziaływanie między cząsteczkami cieczy z warstwy powierzchniowej a tymi z jej wnętrza. Przejawia się to tym,
że zewnętrzna warstwa cieczy zachowuje się jak sprężysta membrana dążąca do zminimalizowania swojej energii poprzez
maksymalne skurczenie jej powierzchni. Wielkość fizyczna: energia przypadająca na jednostkę powierzchni, co jest
równoważne pracy potrzebnej do powiększenia powierzchni o tę jednostkę. σ=F/l=W/S [J/m2]
39. Energia wewnętrzna – suma energii kinetycznej i energii potencjalnej wszystkich atomów i cząstek danego ciała/układu.
Zarówno poprzez zmianę ciepła lub wykonanie pracy nad układem można zmienić energię wewnętrzną.
Ciepło – jest to jeden ze sposobów zmiany energii wewnętrznej w układzie, na wskutek zmiany temperatury.
Temperatura jest podstawowa wielkością charakteryzująca zjawiska cieplne i wskazuje kierunek przepływu energii cieplnej,
wielkość charakteryzująca układ, pozwalająca nam określić (zgodnie z 0 zasadą termodynamiki) czy dwa układy znajdują się w
równowadze termodynamicznej.
Przyrządy do mierzenia temperatury tworzy się: - wykorzystując rozszerzalność cieplną cieczy bądź metali, - lub
wykorzystujące widmo emisyjne ciał, - zmiany oporu elektrycznego metali
Skale temperatur: - Celsjusza, - Kelwina, - Fahrenheita
40. Praca mechaniczna wykonana przez opadający obciążnik o masie M spowodowała wzrost temperatury wody
41. Zerowa zasada
Jeżeli układ A i układ B są w równowadze termicznej z układem C, to są w równowadze termicznej względem siebie.
I zasada termodynamiki mówi o istnieniu energii wewnętrznej jako wielkości charakteryzującej układ i o możliwości jej
zmiany. ΔQ= ΔU + W.
W 2 układzie termodynamicznie izolowanym istnieje funkcja stanu, która nie maleje z czasem. Funkcja ta zwana jest entropią i
oznacza się ją symbolem S. Zmiana S tej funkcji spełnia więc nierówność przy czym równość zachodzi wtedy i tylko wtedy, gdy
proces jest odwracalny
42. Energię wewnętrzną można zwiększyć poprzez wykonanie pracy nad układem lub dostarczenie ciepła.
43. Entropia – W układzie termodynamicznie izolowanym w dowolnym procesie entropia nigdy nie maleje Δ S ≥ 0. Funkcja,
określająca dany proces. Jeżeli jej zmiana jest równa zero to proces odwracalny, jeżeli jest większa od zera to proces
nieodwracalny (spontaniczny). Dla procesów odwracalnych wyrażona jest wzorem: gdzie dQ określa zmianę ciepła.