Examen Meertalige en Interculturele Communicatie Imme Van Deynse

Juni 2023

1. Thuisland

Eerlijk gezegd heb ik in mijn jeugd niet zo vaak mensen van andere culturen ontmoet. Ik ben
opgegroeid in een typisch Vlaams dorp waar er (vroeger) geen enkele niet-Belg woonde, Zomergem.
Nu ik bijna een jaar in de stad woon kom ik eindelijk wel in contact met andere culturen en mensen
van verschillende nationaliteiten.
Wat me vaak opvalt in Brussel: in het park spelen alle kinderen met elkaar, bij ons was dat niet zo. Ik
zat op een zonnige dag in het Jubelpark en er was een jongetje met zijn vader en een bal. Even later
kwamen er nog meer jongens en al snel waren ze allemaal samen aan het voetballen. Ik zag de
ouders van al die spelende kinderen dan ook samenkomen en met elkaar praten. In het park of op de
speeltuin in Zomergem speelde iedereen enkel met zijn eigen broertjes en zusjes en onze ouders
gingen nooit echt met elkaar praten. Bij ons was er geen enkel kind die een andere taal sprak of een
andere huidskleur had. Toen ik nog klein was ging ik een keer spelen bij een vriend in Mariakerke in
een wijk en daar waren wel al meer mensen van verschillende afkomst (Mariakerke is dichter bij de
stad en dichtbij sociale woningen). De wijk was vol met kinderen en wanneer het eten klaar was
riepen hun moeders in een vreemde taal, heel luid vanuit de achtertuin of vanop het 7de verdiep
naar beneden dat ze moesten komen.

Ik zou dit linken met het feit dat die kinderen of hun families vaak afkomstig zijn uit eerder Zuiderse
landen met een Zuiderse cultuur. Hun communicatie binnen de in-groep is meer open, ze zijn deel
van eenzelfde discourse community wanneer ze dezelfde taal spreken, bijvoorbeeld binnen de
familie. Deze culturen zijn vaak eerder collectivistisch, volgens de dimensie collectivisme /
individualisme van Geert Hofstede. Er is meer een groepsgevoel, een gevoel van verbondenheid
tussen hen, ze delen iets, en het is over het algemeen typisch aan hun cultuur om eerder sociaal en
open te zijn in plaats van op zichzelf en gesloten zoals dat bij ons erin gebakken zit. Zoals ik vaak
doorheen mijn jeugd heb gehoord van volwassenen: 'Je moet je huiswerk alleen maken!', ‘Geen
lawaai maken, het is zondag, de mensen willen hun rust en privacy.'...

“Individualisme: kinderen moeten zo snel mogelijk voor zichzelf zorgen. Collectivisme: gedurende hun
hele leven blijven mensen deel uitmaken van een groep.” (Humblé, Les 7, slide 54)

2. Buitenland

Ik leefde een jaar lang in Asunción, in Paraguay. Iets wat me al vrij snel opviel was dat er nooit echte
strikte uren worden afgesproken, iedereen komt overal te laat. Zelfs de profe in de les en als het
regende was er niet eens les. In het begin wist ik dit niet en kwam ik toe op een feestje op het
afgesproken uur… Ik moest me nog 2 uur lang alleen bezig houden. Er wordt ook niet zo veel gelet op
afspraken nakomen, zo vaak werd ik door verschillende Paraguayanen beloofd dat we Cerro Koi
zouden beklimmen, dat we naar Brazilië zouden gaan, dat we een roadtrip zouden doen… Mijn
gastmoeder zei elk weekend dat we naar het meer in San Bernardino zouden gaan maar ik heb
uiteindelijk nooit iets van die dingen gedaan. Ik vroeg me vaak af of het aan mij lag, misschien moest
ik meer ondernemend zijn? Als ik niet op een dag de beslissing maakte en gewoon onmiddellijk
vertrok dan werden concrete plannen meestal niet gemaakt.

Dit was iets waar ik lang heb aan moeten wennen, de Paraguayaanse perceptie van tijd. Ik voelde dat
dit ook kwam omdat de manier van leven meer van dag tot dag is en het belangrijker is om te doen
waar je zin in hebt, in het nu, met de mensen die belangrijk zijn. Zoals Eduard T. Hall zegt over
polychrone tijd: relaties gaan boven afspraken en tijd is flexibel.

Ik vond het nooit heel storend omdat ik daar niet mijn ‘echte’ leven leidde (ik had daar geen serieuze
doelen zoals een diploma halen bijvoorbeeld want ik deed een tussenjaar), ik was soort van op
vakantie en ik stond ook open om me aan te passen aan deze nieuwe cultuur, na een tijdje voelde ik
geen frustratie meer als iemand te laat kwam. Ik wist dat ik het niet persoonlijk moest opvatten.

Het polychrone aspect van de Paraguayaanse cultuur bleek op het einde van het jaar datgene waar ik
het meeste waarde aan hechtte, waarin ik me plots helemaal thuis voelde. Toen ik terug was in België
zag ik in hoe berekend en gepland alles is in onze levens. Onze weken, maanden en soms zelfs jaren
zijn al volledig uitgestippeld. We leggen onszelf zo veel verplichtingen op. Ik vond dit plots een
onaangename gedachte. Alsof we nu al weten waar we morgen zin in hebben?

Al zijn er natuurlijk ook wel voordelen aan in monochrone tijd leven, zoals wanneer het mistig is in
mijn hoofd een planning structuur en daarmee ook rust kan geven en stress laat wegvallen. Dat is
eigenlijk alleen maar zo omdat ik zo ben opgegroeid, nu weet ik dat mijn cultuur een grote invloed
heeft op hoe ik denk en handel en zelfs op wat mijn noden en waarden zijn (afspraken nakomen en
op tijd zijn bijvoorbeeld). Ik weet nog niet goed welke manier van tijdsperceptie ik nu uiteindelijk het
best zou vinden, in welke soort cultuur je het meest zou bereiken en welke ik aangenamer vind…
Edward T. Hall zegt ook dat beide manieren van tijdsperceptie verschillende voor- en nadelen hebben
maar ze werken en zijn dus effectief allebei op hun eigen manier.

“Monochronic action: tijdigheid – benadrukt stiptheid. Polychronic action: baseert stiptheid op

relaties. Prioriteit – gericht op de persoonlijke relatie.” (Humblé/ Edward T. Hall, Les 2, slide 15)

3. Filmfragmenten

Fragment 2 (Viktor’s arrive)

Viktor wordt naar het bureau gebracht van Frank Dixon, de verantwoordelijke die hem zal vertellen
wat er gebeurd is met Viktors land. Frank houdt geen rekening met het feit dat Viktor geen Engels
begrijpt en het gesprek begint al met Frank die zijn lunch bovenhaalt. Viktor heeft geen idee wat er
aan de hand is en toch gaat Frank verder met zijn uitleg. Het enige woord dat Viktor herkent is de
naam van zijn land, Krakozhia. Hij verbetert Frank op zijn uitspraak. Op het einde rondt Frank het
gesprek af alsof alles begrepen en geregeld is.

Ik denk dat Frank op deze manier omgaat met Viktor door de High Power-status van het Engels. Door
het hoge symbolische kapitaal van het Engels wordt er snel vanuit gegaan dat iedereen de taal
beheerst.

Dat Viktor telkens het woord Krakozhia herhaalt en hij Frank meermaals verbetert op zijn uitspraak
toont aan dat er misschien een superioriteitsgevoel is bij de Amerikaan tegenover Viktor die uit het
kleine, onbekende land komt waarvan hij de naam niet eens kan uitspreken. Dit is een kleine
interactie van culturen door middel van taal.

Verder is het ook opvallend dat de directeur zijn lunch begint te eten tijdens het gesprek, dit bevestigt
het superioriteitsgevoel want in veel culturen wordt het gezien als gebrek aan respect om dit te doen
aangezien er op deze manier geen volledige aandacht wordt gegeven aan de gesprekspartner.
Volgens mij zou Frank dit niet doen bij iemand van een hoge status of iemand die veel aanzien heeft,
wat zijn gevoel tegenover Viktor nogmaals aantoont.

Als laatste is me ook opgevallen dat Frank heel direct is, typisch voor low-context culturen. Het gaat
om wat er gezegd wordt en niet hoe, en in een low-context cultuur is er meestal een monochrone
perceptie van tijd en daarbij hoort ook dat afspraken en werk belangrijker zijn dan relaties en
conversaties, stiptheid is een must. Dat toont nog extra aan waarom Viktor zo weinig aandacht krijgt
en hoe Dixon niet echt geduldig en duidelijk met hem omgaat.

“Low Context Cultures: Interpersoonlijke relaties zijn van kortere duur. Het werk is taakgericht. De
planning moet worden gerespecteerd.” (Humblé, Les 3, slide 10)

Fragment Goat

Wat gebeurt er? In het fragment zien we een man die medicatie bij zich heeft op het vliegveld, hij is
omringd door een hele groep mensen. Hij is aan het roepen in een vreemde taal, Viktor dient als tolk
want de man kan geen Engels. Volgens Viktor zegt de man dat de pillen voor zijn vader zijn. De
verantwoordelijke van migratie in het vliegveld van New York, Frank is streng met de regels, hij legt
uit dat de medicatie niet naar binnen mag zonder de juiste documenten. Viktor legt uit aan de man
dat de medicatie niet toegelaten is. Wanneer de wenende, roepende man op een brute manier
weggebracht wordt zegt Viktor plots: ‘It’s for goat.’ Wat zou betekenen dat de man de medicatie wel
mag meenemen.

Claire Kramsch zegt dat zelfs wanneer de leden van een bepaalde cultuur zich buiten hun
gemeenschap bevinden, ze dezelfde waarden en normen behouden. Dit is te zien aan hoe Viktor zijn
landgenoot uit de nood helpt door plots te zeggen dat de medicatie voor een geit is. Omdat ze
dezelfde cultuur delen, waarin bijvoorbeeld familie belangrijk is, begrijpen en steunen ze elkaar. Ook
al kennen Viktor en de man elkaar niet persoonlijk, hun taal en dus ook hun cultuur brengt hen
samen en creëert een gevoel van solidariteit. Ze zijn deel van dezelfde imagined community.

“Zelfs wanneer zij die gemeenschap hebben verlaten, kunnen de leden ervan, waar zij zich ook
bevinden, een gemeenschappelijk stelsel van normen voor waarnemen, geloven, beoordelen en
handelen behouden. Deze normen zijn wat algemeen hun "cultuur" wordt genoemd.” (Kramsch, Les
1, slide 8)