2023-10-16

Przedmiot zajęć

Geometria i Grafika • Wykład – 15 godzin w semestrze

Inżynierska dr inż. Wiktor Waszkowiak

• Laboratoria – 30 godzin w semestrze

dr inż. Wiktor Waszkowiak
Prowadzący dr inż. Łukasz Doliński
dr inż. Wiktor Waszkowiak dr inż. Piotr Tojza

UWAGA: PROSZĘ UCZĘSZCZAĆ NA ZAJECIA ZGODNIE

Z PRZYPISANĄ GRUPĄ LABORATORYJNĄ

Rysunek techniczny Rysunek techniczny

• Autodesk AutoCAD
• W wyszukiwarce wpisać Autocad education
• Założyć konto na portalu
• Potwierdzić ststus
studenta za
pomocą portalu
mojaPG

Literatura
• Instrukcja do Laboratorium
• Materiały na eNauczaniu (kurs do przedmiotu) –
uzupełniane na bieżąco
• Mariusz Sobolak: Grafika inżynierska. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów
2000
• Janusz Mazur, Krzysztof Kosiński, Krzysztof
Polakowski: Grafika inżynierska z wykorzystaniem
metod CAD, Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2006
• Tadeusz Dobrzański: Rysunek techniczny
maszynowy. WNT, Warszawa, 1998
Zaliczenie
• Zaliczenie z laboratorium – praktyczne na
zajęciach
• Zaliczenie z wykładu – test na ostatnich
zajęciach
• Ocena końcowa z przedmiotu:
(L + W)/2 *
* w razie niejednoznacznej średniej (np.: 3,75)
przeważa ocena z laboratorium

1
 2023-10-16

Zapis konstrukcji Co będziemy robić na zajęciach

• Uczymy się jak języka obcego

• Rzutowanie
• Napotkamy na 3 problemy i każdy musi sam • Przekroje
sobie ogarnąc nad czym musi pracować:
• Wymiarowanie
• Normy • Tolerancje i pasowania
• Wyobraźnia przestrzenna
• Oprogramowanie

Zapis konstrukcji – pojęcia podstawowe

• Konstrukcja to powstały w procesie projektowo-

Zapis kontrukcji konstrukcyjnym abstrakt, na podstawie którego
wytwarzane są określone obiekty materialne
podstawy • Konstrukcja jest wyznaczona gdy znane są jej
geometryczne, materiałowe i dynamiczne cechy
konstrukcyjne.
• Konstrukcja nabiera znaczenia tylko wtedy kiedy
zostaje odpowiednio zapisana – zapis konstrukcji.
• Zapis konstrukcji – nośnik informacji między
nadawcą i odbiorcą

Zasady podstawowe zapisu kontrukcji Zasady podstawowe zapisu kontrukcji

• Rysunek techniczny musi być jednoznaczny, Zasada jednoznaczności:

możliwie prosty i czytelny, musi zawierać
wszystkie niezbędne informacje. Konstrukcję przedstawia się za pomocą
znormalizowanych znaków
• Aby zapis konstrukcji był skuteczny musi
spełniać następujące zasady:
– Jednoznaczności
– Niesprzeczności
– Zupełności

2

Zasady podstawowe zapisu kontrukcji
Zasada niesprzeczności:
Konstrukcję przedstawia się w sposób
jednoznaczny
Zasady podstawowe zapisu kontrukcji
Należy unikać nadmiaru informacji
potencjalna przyczyna sprzeczności i
powstawania błędów w przekazywanej
informacji
Normy
2023-10-16
Zasady podstawowe zapisu kontrukcji
Zasada zupełności:
Zapis konstrukcji powinien zawierać
wszystko co konieczne i wystarczające
do zidentyfikowania konstrukcji
Normy
• Rysunek techniczny jest wykonywany wg ściśle
ustalonych zasad i przepisów zawartych w
normach:
– PN – polskie normy wydawane przez Polski Komitet
Normalizacyjny
– ISO – normy międzynarodowe (International
Standarisation Organisation)
– PN-ISO – polskie normy oparte na normach ISO
– EN – normy Unii Europejskiej
– PN-EN ISO – polska norma zgodna z normami Unii
Europejskiej i normami międzynarodowymi ISO
Normy – Rysunek elektryczny
• PN-92..93/E-01200/01..13
• PN-89/E-1215
• PN-79/E-1244
3

Normy – Rysunek elektryczny
• PN-92..93/E-01200/01..13
• PN-89/E-1215
• PN-79/E-1244
Normy
PN-EN 60445:2002 Zasady podstawowe i bezpieczeństwa przy współdziałaniu
człowieka z maszyną, oznaczanie i identyfikacja – Oznaczenia identyfikacyjne
zacisków urządzeń i zakończeń żył przewodów oraz ogólne zasady systemu
alfanumerycznego.
PN-EN 60446:2004 Zasady podstawowe i bezpieczeństwa przy współdziałaniu
człowieka z maszyną, oznaczanie i identyfikacja – Oznaczenia identyfikacyjne
przewodów elektrycznych barwami lub cyframi.
PN-EN 60598-1:2001 Oprawy oświetleniowe – Wymagania ogólne i badania.
PN-EN 60617-2:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 2:
Elementy symboli, symbole rozróżniające i inne symbole ogólnego
zastosowania.
PN-EN 60617-3:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 3:
Przewody i osprzęt łączeniowy.
PN-EN 60617-4:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 4:
Podstawowe podzespoły bierne.
PN-EN 60617-5:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 5:
Przyrządy półprzewodnikowe i lampy elektronowe.
PN-EN 60617-6:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 6:
Wytwarzanie i przekształcanie energii elektrycznej.
Znormalizowane elementy rysunku
technicznego
2023-10-16
Normy
PN-E-001100:1988 Oznaczenia wielkości i jednostek miar używanych w
elektryce. Postanowienia ogólne. Wielkości podstawowe.
PN-E-05029:1990 Kod do oznaczania barw.
PN-E-81003:1996 Transformatory – oznaczenia zacisków i zaczepów uzwojeń,
rozmieszczenie zacisków.
PN-EN 60034-8:2003(U) Maszyny elektryczne wirujące – Oznaczenia
wyprowadzeń i kierunek wirowania maszyn wirujących.
PN-EN 60044-1:2000 Przekładniki – Przekładniki prądowe.
PN-EN 60044-1:2001 Przekładniki – Przekładniki napięciowe indukcyjne.
PN-EN 60062:2000 Kody cechowania rezystorów i kondensatorów.
PN-EN 60335-1:2004 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego –
Bezpieczeństwo użytkowania – Część 1: Wymagania ogólne.
Normy
PN-EN 60617-7:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 7:
Aparatura łączeniowa, sterownicza i zabezpieczeniowa.
PN-EN 60617-8:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część 8:
Przyrządy pomiarowe, lampy i urządzenia sygnalizacyjne.
PN-EN 60617-9:2002 (U) Symbole graficzne stosowane w schematach – Część
9: Łączniki i urządzenia peryferyjne.
PN-EN 60617-10:2002 (U) Symbole graficzne stosowane w schematach –
Część 10: Telekomunikacja – Transmisja.
PN-EN 60617-11:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część
11: Architektoniczne i topograficzne plany i schematy instalacji elektrycznych.
PN-EN 60617-12:2002 (U) Symbole graficzne stosowane w schematach –
Część 12: Elementy logiczne binarne.
PN-EN 60617-13:1998 Symbole graficzne stosowane w schematach – Część
13: Elementy analogowe.
PN-EN 60950:2002 Bezpieczeństwo urządzeń techniki informatycznej.
Format
4
 2023-10-16

Format Format
format zasadniczy formaty pomocnicze
SZEREG A SZEREG B SZEREG C
Symbol Wymiary Symbol Wymiary Symbol Wymiary arkusza
formatu arkusza [mm] formatu arkusza [mm] formatu [mm]
4A0 1682×2378 — — — —
2A0 1189×1682 — — — —
A0 841×1189 B0 1000×1414 C0 917×1297
A1 594×841 B1 707×1000 C1 648×917
A2 420×594 B2 500×707 C2 458×648
A3 297×420 B3 353×500 C3 324×458
A4 210×297 B4 250×353 C4 229×324
A5 148×210 B5 176×250 C5 162×229
A6 105×148 B6 125×176 C6 114×162
A7 74×105 B7 88×125 C7 81×114
… … … … … …
koperta
format DL 99×210 — — 110×220
DL
— — — — C7/6 81×162

Format Składanie

Składanie Składanie

5
 2023-10-16

Linie Linie

Linie Linie

Linie Linie
Zakończenia linii złożonych

Najczęściej stosowane grubości linii: Równoległe linie złożone

cienka a/3 0.18 0.25 Załamanie linii nieciągłych

gruba a 0.5 0.7 Równoległe linie różnych grubości

Równoległe linie jednakowych grubości

Osie symetrii małych elementów

Krzyżowanie

6
 2023-10-16

Przykład Tabliczka

W ramce umieszcza się tabliczkę rysunkową wg normy PN-63/M-01119

Tabliczka powinna być umieszczona w prawym dolnym rogu ramki

rysunkowej.

Teksty i tablice (wykazy) umieszcza się wg normy PN-81/N-01126

zarys tabliczki – linia gruba

zarys rubryki z numerem rysunku – linia gruba
pozostałe – linia cienka

Rodzaje tabliczek: podstawowa, zmniejszona, uproszczona

Tabliczka Tabliczka

• tabliczki podstawowe:
– rysunki części B
– rysunki zestawieniowe C A
– rysunki montażowe
– rysunki ogólnowymiarowe
• tabliczki zmniejszone:
– schematy
Lp P Z U Treść w polu A
– pierwsze arkusze dokumentów tekstowych 1 x x x numer rysunku
• tabliczki uproszczone:
2 x x nazwa przedmiotu lub dokumentu
– kolejne arkusze dokumentów tekstowych
– rysunki i schematy wykonane na kilku arkuszach 3 x x nazwa/znak przedsiębiorstwa

Tabliczka Tabliczka
B
C A
Lp P Z U Treść w polu B B
4 x skala C A
5 x x format
6 x rodzaj i oznaczenie materiału
7 x x zastępuje-nr rysunku
Lp P Z U Treść w polu C
8 x x zastąpiony przez-nr rysunku
9 x masa 16 x x x zapis zmian
17 x x informacje administracyjne
10 x x nr rys. licencyjnego 18 x x data pierwszej emisji rysunku
11 x nr modelu
12 x x oznaczenie graf. metody rzutowania
13 x nr archiwalny
14 x liniowe jednostki miary (inne niż mm)
15 x odchyłki

7
 2023-10-16

Tabliczka Podziałka

• Podziałka to jest stosunek wymiarów liniowych

przedmiotu przedstawionego na rysunku do jego
wymiarów rzeczywistych
– podziałki powiększające (PN-EN ISO 5455):
– 50:1,20:1, 10:1, 5:1, 2:1
– podziałka naturalna: 1:1
– podziałki zmniejszające: 1:2, 1:5,1:10, 1:20, 1:50,
1:100, 1:200, 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000, 1:10000

• W wyjątkowych wypadkach dopuszcza się stosowanie pośrednich wartości

podanych wyżej podziałek
• Jeżeli mały przedmiot przedstawia się w dużej podziałce to wówczas zalecane
jest dołączenie jego widoku w podziałce naturalnej

Pismo techniczne Pismo techniczne

• Ma ściśle określony kształt

• Powinno być: Dla najczęściej stosowanych formatów

A3 i A4 zaleca się następujące
– czytelne – odstępy między znakami powinny być wysokości pisma:
równe dwukrotnej grubości linii pisma (odstępy mogą
być zmniejszone do jednej grubości linii w – napisy główne: h=7 i 5 mm
przypadkach określonych w normie) – napisy pomocnicze, wymiarowe i
– przydatne do powszechnie stosowanych sposobów uwagi: h=3.5 i 2.5 mm
powielania
– przydatne do systemów kreślenia sterowanych
numerycznie

Dziękuję za uwagę