WYKŁAD I

28.02.22

1. Wiek

- wiek a zawarcie małżeństwa

- urodzenie pierwszego dziecka

- średnia długość życia. W 2018 r. przeciętne tranie życia mężczyzn w Polsce wynosiło 73,8 lat, natomiast kobiet 81,7 lat. – wynika z danych
Głównego Urzędu Statystycznego

2. Informacje z 2019

* współczynnik dzietności w Polsce rośnie, ale nadal jest na poziomie niższym od średniej dla Unii Europejskiej

* Najwyższy natomiast odnotowują Francja, Szwecja i Irlandia. Polki rodzą pierwsze dziecko średnio w wieku 27,3 lat.

WYKŁAD 2

7.03.2022

1. Czym zajmuje się gerontologia i jak można ją definiować?

Najszerszym określeniem dotyczącym nauki zajmującej się problematyką wieku podeszłego jest gerontologia. Źródłosłów grecki wyjaśnia,
iż geron, gerontos – oznacza starca, starzeć się, logos – mowę, słowo, wypowiedź, naukę. Najogólniej można określić gerontologię jako
naukę o starzeniu się i starości.

Gerontologia – nauka interdyscyplinarna o starzeniu się i starości, zajmująca się szerokim zakresem zagadnień od biologii i genetyki,
poprzez medycynę psychologię, po socjologię i demografię, i nie należy jej zawężać do zagadnień medycznych.

Gerontologia jest nauką o ludziach starszych i jako taka łączy badania biologiczne, medyczne, psychologiczne i społeczne. Dyscyplina ta
stara się ukazać wszelkie uwarunkowania zaktywności starszych ludzi, nie określając z góry, czy mamy do czynienia z rozwojem, czy z
góry, czy z obniżeniem się tej aktywności pod wpływem wieku.

Gerontologia jest wielodyscypliną dziedziną wiedzy obejmuje trzy podstawowe działy:

a) Gerontologię medyczną (geriatria, geratohigiena i psychogeriatria)

b) Gerontologię społeczną (pedagogika, psychologia i socjologia starzenia się i starości)
c) Gerontologia eksperymentalną lub doświadczalną (biologia i fizjologia starzenia się)
d) Na styku tych 3 działów znajduje się profilaktyka gerontologiczna

Gerontologia społeczna- jako nauka bardzo młoda, mająca charakter interdyscyplinarny, wykorzystuje doświadczenia wielu nauk:
biologii, medycyny, psychologii, pedagogiki, socjologii, demografii, itp. Gerontologia społeczna do chwili obecnej nie dysponuje
uporządkowanym systemem odpowiednio sprawdzonej wiedzy, upoważniającej budowę teorii i formułowanie wniosków dla
praktyki, powoduje to wiele trudności metodologicznych.

2. Rola gerontologa społecznego – poszukiwanie sposobów zaspokojenia potrzeb starszych osób poprzez zapewnienie im specjalnych
programów opieki, pomocy, usług oraz rozwiązań z zakresu polityki społecznej, zainteresowanie sytuacją życiową ludzi starzejących się i
starych oraz jakością ich życia. Określenie gerontologia społeczna wprowadził w 1960r. amerykański gerontolog Clark Tibbitts.

3. Problematyka badawcza w gerontologii – przykłady

- samodzielność, samookreślenie, możliwości utrzymanie tych kompetencji do późnej starości

- sytuacja życiowa

- udział społeczny, obszary działań na emeryturze, procesy międzygeneracyjne

- długość życia w starości

- wielo-chorobowość (polo patologia), choroby przewlekłe, rehabilitacja, struktury opieki nad osobami starszymi
4. Problematyka badawcza w gerontologii – np.

- otoczenie przyjazne starości

-zmiany demograficzne

-role pełnione w starości i ich zmiany

-aktywność i bierność

- adaptacja do starości, do emerytury

- poziom satysfakcji życiowej

- zjawisko patologiczne : przemoc, dyskryminacje, uzależnienia

- potrzeby i stopień ich zaspokojenia

5. Charakterystyka gerontologii:

- wielość pojęć i teorii

- empiryczność

- rozległość badań

- wykorzystywanie różnorodnych metod, zależnych od subdyscypliny gerontologii

6. Geragogika (1956) (H. Mieskes – gerontolog niemiecki) proponuje usytuowanie jej obok pedagogiki i andragogiki

Zaliczył geragogikę do nauk z obszaru teorii wychowania ( obejmującej pedagogikę człowieka w różnych fazach życia – analizę etapów
życia)

7. A.A. Zych – geragogika

Geragogikę – dyscyplinę gerontologiczno – pedagogiczną wraz z jej dyscyplinami szczegółowymi :

- edukację gerontologiczną ( nauczanie gerontologii, edukowania do starości wszystkich pokoleń)

- gerontologią edukacyjną (uczenie się w późniejszym etapie życia, adresowania do osób starszych i personelu, który im pomaga)

- pedagogiką profilaktyki gerontologicznej ( geragogika prewencyjna)

8. W ramach badań stosowanych i praktycznych działań:

- wychowanie dla wzajemnego zrozumienia i porozumienia, tolerancji i dialogu i pokoleń

- przygotowanie i przystosowanie człowieka do starzenia się i starości

- profilaktyczna i prewencja pedagogiczna

- działania konsultacyjno- doradcze, poradnictwo geragogiczne

- socjalizacja ludzi starszych w celu przełamania osamotnienia i izolacji

- działania terapeutyczne

-rehabilitację zawodową – przygotowanie do zmian zawodu w wieku podeszłym

- inspirowanie i stymulowanie refleksji nad sensowną starością, wyznaczenie zadań i celów życiowych

- przygotowanie do nieuchronności przemijania i śmierci

9. Starość na przestrzeni 3 wieków

Współczesna gerontologia społeczna określiła zachodzące przemiany w obrazie starzenia się ludności w następujący sposób :

 Wiek XIX – problem dożycia starości

  Wiek XX – problem jej zabezpieczenia
 Wiek XXI – problem jej wypełnienia
(W. Pędich)

10. Aktywizacja seniorów – EPALE- OGLĄDALIŚMY FILMIK DYSKUSJE

Temat: Wsparcie seniorów na wsi i w mieście

1. Polska starość na wsi

 Na obszarach wiejskich mieszka 40% ludności kraju, populacja ta nieznacznie się zwiększa na wsiach wokół dużych miast
 W województwach podlaskim i lubelskim, na wsiach obserwowana jest depopulacja, wynosząca nawet 20% ludności
 Postępujący proces starzenia się na wsi – osoby starsze stanowią prawie 25% mieszkańców. Starzenie widoczne jest najbardziej
w województwach : podlaskim, lubelskim oraz na obrzeżach mazowieckiego, świętokrzyskiego i łódzkiego
 Obserwowane są też niepokojące zmiany w strukturze aktywności zawodowej na wsi i nasilające się zjawisko dezagraryzacji,
które przejawia się zmniejszeniem znaczenia rolnictwa jako miejsca zatrudnienia i źródła dochodów
 Obecnie tylko dla 10% ludności wsi praca w rolnictwie jest wyłącznym źródłem utrzymania, a ok. 400 tys. Gospodarstw nie
prowadzi żadnej produkcji rolniczej

2. Zasady działania na rzecz osób starszych określone przez Organizację Narodów Zjednoczonych
 Niezależność – (między innymi) zamieszkanie w swoim domu najdłużej, jak jest to możliwe, czyli zasada lokalności - ,,starzenie
się na miejscu”. Rola starzenia się we wspólnocie lokalnej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb. Lokalność pozwala na
lepszą integrację i partycypację, aktywizację i zaangażowanie w działania międzypokoleniowe. Lokalność jest warunkiem
partycypacji
 Uczestnictwo
 Opieka
 Samorealizacja
 Godność
3. Rolnictwo społeczne a gospodarstwa opiekuńcze
 Gospodarstwa opiekuńcze wpisują się w rolnictwo społeczne i reprezentują innowacyjne podejście do rolnictwa
 Charakteryzują się wielofunkcyjnością, zaspokajają w gospodarstwie rolnym potrzeby nie tylko produkcyjno – rynkowe, ale
także takie jak : środowiskowe, kulturowe, edukacyjne, pomocy społecznej, turystyki, rynku pracy i ochrony zdrowie
 Gospodarstwa tego typu stanowią potencjalne miejsca dla silwoterapii, zoo terapii, aeroterapii, ergoterapii, areterapii itp..
 Dla gospodarzy dodatkową wartością są korzyści ekonomiczne
 Polskie gospodarstwa opiekuńcze prezentują innowacyjne podejście do opieki społecznej na obszarach wiejskich, ale SA oparte
na tradycyjnych gospodarstwach rolnych. Głównym celem jest aktywizacja osób starszych, walka z samotnością i poprawa ich
stanu zdrowia.
4. Dwa projekty:
 Pierwszy projekt ,, Zielona Opieka „ był realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie w
partnerstwie z Lokalną Grupą Działania ,,Bory Tucholskie” 2016-2018
 Drugi projekt : ,,Opieka w zagrodzie” 2018-2020
 15 gospodarstw opiekuńczych na terenie 5 powiatów, 225 podopiecznych 75x3 turnusy 6 miesięczne, 6 godzin dziennie, 5 dni w
tygodniu ( w grupach 3-8 osobowych) kursy dla 25 osób
 W roku 2019 utworzono ok. 30 gospodarstw opiekuńczych
5. Formy organizacji gospodarstw opiekuńczych:
 Dzienny dom pobytu osób mieszkających w pobliżu – realizacja obu projektów
 Rodzinny dom pomocy
 Placówka całodobowej opieki prowadzona w ramach działalności gospodarczej
6. Wymagania dla właścicieli gospodarstw:
 Brak wymagań formalnych kwalifikacji. Oferowany kurs i szkolenia, zatrudnienie na umowę o pracę – pełen etat, a także
opłacany wynajem powierzchni gospodarstwa pod realizację projektu
 Swobodny dostęp do budynku i otoczenia
 1 pokój dzienny ze stołem i krzesłami dla wszystkich
 1 pokój do wypoczynku i indywidualnych rozmów z miejscem do siedzenia i leżenia
 1 toaleta
 1 łazienka z umywalką, wanną/prysznicem
 1 kuchnia/ aneks kuchenny
 Wyznaczone miejsce na świeżym powietrzu
7. Formy prowadzenia gospodarstw opiekuńczych:
Podmioty ekonomii społecznej:
- fundacja
- stowarzyszenie
- spółdzielnia socjalna
- działalności gospodarcze
8. Wyzwania dla gospodarstw I Ogólnopolski Kongres Gospodarstw Opiekuńczych
 Gospodarstwo opiekuńcze nie może być biznesem za wszelką cenę. Przede wszystkim należy pomyśleć o osobach
przebywających w takim gospodarstwie.
 Opieka musi być prowadzona na bazie czynnego gospodarstwa rolnego, w którym powinna panować rodzinna atmosfera, a
podopieczni powinni mieć dostęp do zwierząt oraz możliwości bezpośredniego obcowania z naturą
 Standaryzacja usług. Konieczne jest wprowadzenie systemu kontroli poziomu świadczonych usług
 Oznakowanie gospodarstw. Nazwa oraz określenie statutu jakości świadczonych w gospodarstwach usług
 Szansą dla gospodarstw jest prowadzenie działalności jako podmioty ekonomii społecznej
 Współpraca pomiędzy różnymi podmiotami działającymi w sferze opieki nad osobami niesamodzielnymi jest konieczna do
osiągnięcia sukcesu

MIASTO
1. Jakie są założenia miast przyjaznych starzeniu?
2. Czy w Poznaniu życie seniorów jest lepsze?
3. Co warto zmienić zdaniem seniorów w Polsce?
4. Senior w przestrzeni miasta
5. Miasto i jego przestrzeń publiczna
Przestrzeń publiczna to taka część przestrzeni, która jest własnością wszystkich mieszkańców, mogą się w niej zachowywać
w sposób swobodny, ale z zachowaniem zasad współużytkowania jej z innymi, a także z ograniczeniami określonymi przez
administratora danego terenu. (M.Szatan)
6. Współczesne tendencje w przestrzeni miast – niegościnność dla seniorów
 Metropolizacja miast
 Nowoczesna architektura – budowanie dystansu
 Przeszklone ściany – wzajemna obserwacja – pozorna bliskość prowadzi do izolacji w tych przestrzeniach
 Degradacja przestrzeni publicznej – osiedla zamknięte, odcięte od ludzi przestrzenie
 Kultura strachu przed obcymi
 Zanikanie sąsiedztwa
 Procesy gentryfikacji – wykluczanie – komercjalizacja przestrzeni
 Brak spacerów – poruszanie się samochodami, powoduje pomniejszanie możliwości nawiązywania kontaktów międzyludzkich
 Stłoczenie i hałas
 Zanieczyszczenie
 Depopulacja śródmieścia

7. Dobre praktyki Poznania

,,Przynależność do sieci daje możliwość m.in. wymiany informacji i kadry pomiędzy miastami należącymi do sieci oraz
wizyt zewnętrznych ekspertów w naszym mieście. Wierzymy, że członkowstwo w sieci WHO umożliwi pracownikom
administracji zdobycie nowych kompetencji i wiedzy do dalszego rozwoju miasta w kierunku bycia bardziej przyjaznym
starzejącemu się społeczeństwu” (Z.Szkutnik)
Do sieci należy przeszło 705 miast z 39 krajów świata.

8. Obszary życia sprzyjające starzeniu:

 Przestrzenie publiczne i budynki
Wybrane potrzeby ludzi starszych związane z życiem w mieście: spokój, bezpieczeństwo, miejsce do odpoczynku, woda- jeziora,
stawy, fontanny, parki, skwery, ogrody, drzewa, przestrzeń publiczna bez barier, inkluzyjna
Ogród społeczny – jest przestrzenią do budowania więzi, nauki odpowiedzialności i wzajemnego zaufania, tworzenia i
korzystania ze sztuki i kultury. Dodatkiem do tego jest pielęgnacja zieleni i produkcja żywności. Tego typu miejsca są na
zachodzie doskonale znane. W niemieckich, hiszpańskich czy angielskich miasteczkach wyrastają jak grzyby po deszczu. Temat
zyskuje na popularności również w Polsce. W Warszawie jest ich ok.30, w Poznaniu ok.10.
 Transport
 Mieszkalnictwo
 Partycypacja społeczna
 Szacunek i inkluzja społeczna
 Partycypacja obywatelska i zatrudnienie
 Komunikacja i informacja
 Wsparcie społeczności i usługi zdrowotne

9. Prestiżowym, ale równocześnie zobowiązującym dla Polski jest włączenie do sieci miast przyjaznych starzeniu 6 miast:
Gdyni, Poznania, Ostrowa Wielkopolskiego, Oborniki Wielkopolskich, Stargardu oraz Opola. Kolejne miasta aplikują do
tego zaszczytu wyzwania.
 4.4.22

Temat: Profilaktyka gerontologiczna i polityka senioralna. Wsparcie, pomoc i opieka dla

seniorów.
Portale społecznościowe dla seniorów

Szukajac portali społ. Dla seniorów w Internecie znajdziemy główni (najwięcej): portale randkowe
Seniorzy koszy staja z aplikacji bardziej mloldziezowych takich jak: inst

Caritas to: koiciela instytucja charytatywna

Caritas Polska NIE zajmuje się – terapią behawioralna

Gminny/miejski ośrodek pomocy społecznej

Kto może zwrócić się do OPS?

Osoby niepełnosprawne, dotknięte ubóstwem, bezrobotne, bezdomne

Jak dzieli się OPS?:

Na miejski i gminny

Czy na Uniwersytecie Trzeciego Wieki trzeba płacić za wszystkie zajęcia?

Tyko za niektóre

Od którego roku życia można dołączyć do U3W ?

Każdy uniwersytet ma własną granice wieku

Zakłąd op-lecz

Jakie dokumenty należy przygotować aby dostać się do ZUL? Zaznacz błędną odp

Wyciągi z konta

Ile procent musi zapłacić pacjent za pobyt w ZOL?

70%

Jaka ilość pkt w skali Barthel kwalifikuje pacjenta do przyjęcia do Zakładu Pielęgnacyjno Opiekuńczego?

0-40 pkt

Jaki aspekt pobytu w ZPo finansuje NFZ?

Opiekę medyczną

Co wchodzi w skład centrum integracji międzypokoleniowej?

Żłobek i dzienny dom pomocy

Gdzie powstało pierwsze Centrum Integracji Międzypokoleniowej?

Błotnica

Ile mieszkańców może przebywać w budynku w rodzinnym domu pomocy?

Nie mniej niż 3 nie wiecej niż 8

Jakie usługi swiadczy rodzinny dom pomocy

Bytowe i opiekucze

Najczestrza tematyka magazynu ,,swiat seniora”

Zdrowie uroda i sport

Opieka nad seniorem” to specjalistyczny poradnik dla osob które opiekuja się:

Rodzicami, teściami, dalszymi krewnymi

Jakie projekty zostaly dofinansowane w ramach programu ,,aktywni”

Jakie SA cele programu aktywni. Zaznacz bledna odp: ?

Seniorzy w jakim wieku mogą korzystac z oferty centrum inicjatyw senioralnych? 60r.ż

Który z projektow nie należy do centrum inicjatyw senioralnych? (poznan) Projekt aktywni+

Jakich informacji nie możemy znaleźć w czasopiasach dla seniora? Programy TV

Czasopismem dla starszych kobiet jest? Magazyn 50+