View metadata, citationCUM HURİYET
and similar papers at core.ac.uk
ltıı=ııımıımııımılılılımiHiııııımııııııııııııııııııııııııiMillMmıımıllıilıınımımmııııımıııiHiljj:ııll
TARİHÎ
ııııİuıııııııııımiiııııımıiMimıımıımııımıııımıııııııımHiıiiiııııuıııuııııııımiiuımııııııııııınİıııı
.
5 A /: ' f i l =
«Osmanlı İmparatorluğunda inkılâp
hareketleri ve Milli Mücadele»
Ahmet B e d e v i
K u r a n , in k ılâ p t a ­ -------------Y a z a n : ----------- -
l ih i m iz e d a ir evvel
Haluk
ce y a y ınla dığı bazı
e se rle ri d a h a da ge
n işle te re k yeni ve
b ü y ü k b i r kita p v ü c u d e getirm iş
b u l u n m a k t a d ı r . Bu k ita bın d ik k a ­
te şayan t a r a f ı o r ijina l ve sik aları
da ih tiva eden İkinci M eşru tiy ete
t e k a d d ü m eden J ö n T ü r k çalışma-
lariy le Millî M ücadele kısm ıd ır.
K itap. İ m p a r a to r l u ğ u n k u r u l u ş
d e v ir le r in d e n ba şlıyor. H a t tâ b ir
vesile ile A k a d ve Eti d e v irle rin e
bile t e m a s ediy or. Bu k a d a r eski
d e v ir le r d e n itib a r e n i n k ılâ p h a re ­
k e tle rin d e n b a h s e tm e k e lb e tte yer
sizdir. Bu d e v ir le r d e n söz açınca
i m p a r a t o r l u ğ u n k u r u l u ş u n u izah
ve b u yolda sa rfed ilen g a y r e tle r e
işa re t e tm e k do ğ ru olu rd u .
İstilâ d e v ir le r in d e ise İ m p a r a to r
lu ğ u n dış siyasetini b e lir tm e k , ge­
nişlem e p lâ n la rı üz erinde d u r m a k
ge rekirdi. Bilindiği gibi d u r a la m a
ve ç ökm e d e v ir le r in d e n sonra 18.
a sırd a ı sla h a t h a r e k e tl e r in e te ş e b ­
büs o lu n m u ş tu . Bu h a r e k e t bilhas
s a silâhlı k u v v e tl e r i k a lk ı n d ı r m a k
am a cına m a t u f b u lu n u y o r d u .
Y ü k s elm e d e v irlerin i t a k ip eden
z a m a n la r d a n b a h se tm e k lâzım ge­
lince ilm iye sınıfının ve y eniçeri­
lerin ç ık a r d ık l a r ı m eselele ri, sebep
leriyle k a le m e a lm a k icap ederdi.
A skerî ıslah a t üz erinde dik k a tle
d u r m a k , Batı fik irle rin in k a r a ve
deniz m ü h e n d i s h a n e l e r i k a n a h y l e
T ü r k iy e y e ne s u r e tle girdiğini be
l ir t m e k sonra ları inkılâp h a r e k e t ­
lerinin iza hında faydalı o l u r d u ■
G a rp fik ir h a y a tiy le tem asımızı
b ilha ssa F r a n s a İh tilâ li f ik irle rin in
T ü r k iy e y e girişini iyi b i r şekil­
de izah e tm e d e n bizdeki in k ılâ p ha
re k e t le r i n i iyi b i r şe kilde be lirt­
m ek de m ü m k ü n değildir.
A h m e t Bedevi K u r a n ’tn e serin­
de Birinci M e şru tiy e te gidişimiz de
k ifa y e tli b i r izah tarz ı b u lm u ş
değildir. Birinci M e şru tiy e t i n k ıl â ­
b ında en m ü h im d e v ir Abdülâziz
d e v rid ir. Böyle o lm a sına ra ğ m e n
brought to you by CORE
provided by Istanbul Sehir University Repository
BAHİSLER
1
h ü k ü m d a r l ı ğ ın ı id
r a k e tm iş ve V ll
de S u l t a n ü n v a n ı
Y. Şehsuvaroğlu nı i h r a z e y le m iş tir
i
K e n disinin M açka'
da b i r sa rayı, Yıl
m u h a r r i r b u d e v r e pek kısa bir dız’da h ususî b ir da ire si m e v c u t tu
y e r a y ırm ıştır S o n ra A b d ü lm e c id in izdivaç e
T a n z im a tın ilâ nı d a b u b ü y ü k den k ı z l a n a r a s ın d a R u k iy e Sul
k i ta p t a ta f s ilâ tiy le izah o lu n m a ­ ta n adında olanı da y o k tu r .
m ıştır. H ü s r e v P a ş a n ın Reşit P a ş a
K i t a p t a böyle ufak h a t a l a r a te­
h a k k ın d a A b d ü l h a m i d ’e yazdığı
sa düf e tm e k m üm kündür. Fakat
ö te d e n b e ri b iline n m e k t u p m etin
o lara k kitaba k o n u l m u ş ise de b u ­ b u n l a r ese rin b ü t ü n ü h a k k ın d a k i
h ü k m e te s ir edici m a h iy e tte sayıl­
n u n hayalî b ir m e k t u p o l d u ğ u n d a
m a m a lıd ır. Bu eserden bilhassa
şü p h e y o k tu r . M e k tu b u n içinde o
d e v ird e henüz k u l la n ı lm ı y a n keli­ yeni ne sille rin, T ü r k iy e d e k i inkı­
m e l e r y e r a lm a k ta d ır . S o n r a bu lâp h a r e k e tl e r i h a k k ın d a istifade
m e k t u b u n ka y n ağ ı da g ö ste rilm e ­ e d e c e k le r in e şü p h e y o k tu r .
m iştir Bu vesile ile ra h m e tl i D oktor
N iha t R e şa t’ın h â tı r a l a r ı m neşre-
Osm anlı İ m p a r a t o r l u ğ u n u n k u r u
de m e m iş olm asını b ü y ü k b i r ka­
lu şu n d a n y ü k s e lm e v e d u r a la m a
d e v ir l e r i n d e n çökm e d e virlerine , yıp saydığım ızı b e lirtm e liyiz.
n i h a y e t siyasî l i k i t h a r e k e tl e r in i n Kendisi son z a m a n l a r ın d a bu lıâ
başladığı d e v ir l e r e k a d a r k i ta p ta t.ıraların h a z ı r lı k l a r ı n d a n , e lin d e ­
ki v e s ik a la r d a n neşe ile b a h s e d e r ­
b ir insicam m ev c u t değildir.
Z u y u f akçe m es elele ri ve b u di. E ğ e r K u r u c u Meclis âzası ol­
yüz den çık an k a r ş ı k lı k l a r , O sm anlı m a y ıp da o t u r u p ou h â tı r a l a r ı ya
S a r a y ın a h â k im olan m u h t e l i t te­ yın la m ış b u lu n s a y d ı, M e şru tiy et
s i r l e r d ik k a te a lın m a m ıştır. devri tarih im ize ve Milli Müca­
M üellif bu e se rde en canlı b i r deledeki dış ç a lışm a la r a büyük
şekild e bir kısm ın a kendisinin de hir ışık t u tm u ş o lurdu.
katıldığı Jö n T ü r k h a r e k e tl e r i F a k a t ne çare ki k a d erin çizdiği
h a k k ın d a istifa d e y e şayan m a lû ­ yoldan ç ık m a k im k â n ı olm uyor.
m a t v e r m e k te d i r . T a r a f ta r ı olduğu
P r e n s S a b a h a ttin Bev. S a t v e t Liit-
fi ve D o k to r N i h at Reşat~Bey gı-u-’
p u n u n h ü r r i y e t y o lu n d ak i faaliyet-
leri bilhassa belirtilm iş tir.
P r e n s S a b a h a t t in Beyin va lidesi
Seniha S u l t a n ı n V. M uradı mah-
besinden k u r t a r m a k için bazı faa­
liy e tle r d e b u lu n d u ğ u h u s u s u n a da
bu eserde te s a d ü f e d ilm e k te d ir.
E ğ er bazı ufak t a r ih î h a ta l a r a
işa re t e tm e k lâzım gelirse IJ. Ab-
d ü l h a m i d ’in valideliğinin ismi m ü ­
ellifin yazdığı gibi P r e stid e K adın
değl, P r e s t u V alid e S u lta n d ır .
Yine m ü ellifin dediği gibi İT.
A b d ü lh a m id in v a lde liğinin ve fa ­
tın d a n sonra P e r t e v n i y a l V alde Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi
S u lta n ın him a ye sine girdiği bahis
m evzuu değildir.
Valde
Ç ü n k ü P e r te v
S u lta n , II. A b d ü lh a m id in II