ANTISEPTICI

OKSIDACIJSKA
SREDSTVA

5. 10. – 8. 10. 2020.

 Za slijedeći seminar
 Klor
 Jod

 Živa

Str. 63. – 71. (do alkohola)

ANTISEPTICI I DEZINFICIJENSI
(biocidi)
 Topikalna (lokalna) antiinfektivna ili
antimikrobna sredstva
Antiseptici - za površinu tijela
(kožu i sluznice)
 Dezinficijensi - za okolinu
čovjeka (za predmete, prostorije i
sl.)
 Mehanizam djelovanja
 Denaturiranje staničnih proteina baktericidi
 H2O2, hipokloriti, jod, alkohol, fenol i dr.
H2O2
 Poremećaj osmotske ravnoteže u okolini Hipokloriti
mikroorganizama (konc. otopine soli) Jod,
alkohol,
fenol i dr.

 Interferencija s metaboličkim procesima

organizma
bakteriostatici
 Čimbenici o kojima ovisi
djelotvornost antiseptika
1. Koncentracija
2. Vrijeme djelovanja (70% etil alkohol 0,6 min. ,
1°/°° benzalkonij klorid 7 min.)
3. Temperatura (10° → 1/50 - 1/5)
4. Topljivost
Idealno sredstvo:
 Brzo djelovanje
 Netoksično u slučaju apsorpcije

 Da nije alergen

 Djelotvorno u krvi, slini, gnoju

NE POSTOJI !
 Da ne boji

 Da ne korodira metal

 Ne oštećuje plastiku , gumu

Otpornost na antiseptike se smanjuje
u smjeru strelica
Prioni
(CJD, BSE)

Kokcidia
(Cryptosporidium)

Spore
(Bacillus. C. difficile)

Mikobakterije
(M. tuberculosis, M. avium)

Ciste
(giardia)
 Nastavak:
Mali virusi bez ovojnice
(polio virus)
Trofozoiti
(Acanthamoeba)
Gram- bakterije (koje ne stvaraju spore)
(Pseudomonas, providencia)
Gljive
(Candida, aspergillus)
Veliki virusi (bez ovojnice)
(Enterovirusi, Adenovirusi)
Gram + bakterije
(S. aureus, Enterococcus)
Virusi s lipidnom ovojnicom
(HIV, HBV)

McDonnell G. Clin Microbiol rev, 1999:12:147-

179.
 Antimikrobni spektar pojedinih
skupina antiseptika
antisept Gram Gram- spore TBC Virusi Gljive
ici + bak. bacili HBV,
bak. HIV
alkoholi + + - + +/- +/-
aldehidi + + + + + +
fenoli + + +/- + - +
halogen + + - - - +/-
oskidaci + + + + + +
jski
Nastavak:
antiseptici Gra Gra spore TBC Virusi Gljive
m+ m- bacili HBV,
bak. bak. HIV
bigvanidi + + - - - +/-

Anionske + - - - - -
detergenc.
Kationske + +/- - - - +
detergenc.
Teški + +/- - - +/- +
metali
 Učinak će izostati prilikom:

1. Nedostatne intrizične aktivnosti sredstva

2. Pogrešnog izbora sredstva
3. Rezistencije patogenog mikroorganizma
4. Pretjeranog razrijeđenja sredstva
5. Nedovoljnog vremenskog trajanja dezinfekcije
6. Pomanjkanja direktnog kontakta antiseptika i
mikroorganizama
7. Uporabe kontaminiranog sredstva
Oprez kod stomatologa:
 Patogeni mikroorganizmi koji koloniziraju usnu
šupljinu i respiratorni trakt ( citomegalovirus,
Herpes simplex 1 i 2, Streptococci spp. i
Staphilococci spp. i dr)
 TBC
 HEPATITIS B (incidencija kod stomatologa
14-27%, a ostali dio populacije 2,4.
 HEPATITIS C
 HIV
 Prijenos u stomatološkoj ordinaciji
1. Direktan kontakt sa krvlju i tekućinama
pacijenta
2. Indirektnim kontaktom
3. Kontakt sa sluznicom
4. Inhalacijom
 Standardne mjere zaštite:
 Pranje ruku prije i nakon svakog pacijenta
 Uporaba jednokratnih rukavica
 Uporaba zaštitnih jednokratnih maski
 Zaštitna odjeća (kuta)
 Zaštita za oči (naočale ili vizir)
 Podjela antiseptika i dezinficijensa
prema mjestu primjene

1. Za površinu tijela
 - DERMOANTISEPTICI za kožu i manje
rane
 - Antiseptici za SLUZNICE:
1. Probavnog sustava:
a) stomatološki antiseptici
b) enteroantiseptici
2. Urogenitalnog sustava
3. Oka
2. Za okolinu čovjeka

 HIGIJENSKI (za predmete, prostorije)

 KIRURŠKI (operacijsko područje, kirurški

instrumenti, stomatološki instrumenti –
nasadnici, koljičnici, dijamantna svrdla)
 Primjena antiseptika u stomatologiji
1. Dezinfekcija radnog polja
 Priprema kože prije kirurškog zahvata ili injekcije
 Priprema oralne sluznice
 Dezinfekcija kaviteta zuba
 Irigacija korijenskih kanala
2. Dezinfekcija ruku
3. Dezinfekcija instrumenata i opreme
4. Čuvanje sterilne opreme
5. Inhibicija zubnog plaka
6. Dodatak zubnim pastama
 STOMATOLOŠKI ANTISEPTICI
I. ANTISEPTICI ZA SLUZNICU USTA

 Čitavu sluznicu (gargarizma, pastile)

 Dio sluznice, gingivu (litus oris)
 Gingivalni sulkus
 Gingivalni džep
 Zubnu alveolu (nakon ekstrakcije zuba)
II. ZUBNI ANTISEPTICI

 Koronarni (klorheksidin, H2O2, triklosan, fluor)

 Intrakoronarni (H2O2, etanol, mentol)
 Endodontalni (eugenol-cinkoksid, kalcij hidroksid, paraform,
arsen)
 Intraradikularni (H2O2, Na hipoklorit, solutio Chlumski,
Eugenol, jodoform)
 Periapikalni (transradikularni) (sol. Chlumski)
Koronarni antiseptici

Intrakoronarni antiseptici

Endodontalni antiseptici

Intraradikularni antiseptici

Transradikularni antiseptici
 Oksidacijski antiseptici

Mehanizam djelovanja:
Oksidacija protoplazme

Djelovanja:
 antiseptičko
 adstrigentno
 dezodorantno
 izbjeljuje boje
 OZON O3 → O2 + O

o Profilaksa karijesa
o Terapija karijesa krune i korijena
o Terapija caklinske pukotine
o Terapija hipersenzitivnog dentina
o Dezinfekcija korijenskog kanala
o Liječenje infektivnih bolesti sluznice usta
o Liječenje parodontnih bolesti
 1. VODIK PEROKSID (H2O2)
 H2O2 → H2O + O
katalaza

Nastaje kisikova pjena

1. Hydrogenii peroxidi solutio concentrata (30%)
Za bijeljenje zubi
Europska komisija zabranila korištenje preparata za
izbjeljivanje zubi s konc. većom od 6%
www.safetoothwhitening.org
2. Hydrogenii peroxidi solutio diluta (3%)
Za ispiranje nečistih rana i cerumena u uhu
 Uporaba u stomatologiji
 1% koncentracija:
• Kod ulceronekrotičnog gingivitisa

• Za redukciju plaka

• Ispiranje rana nakon ekstrakcije

 3% koncentracija:

• Intrakoronarno za ispiranje kaviteta

• Za zaustavljanje manjih krvarenja

 Nuspojave
Ispiranje sluznice dulje od 10 dana može dovesti
do

 Hipertrofije gingive i filiformnih papila

2. KALIJ PERMANGANAT(KMnO4
(Kalii permanganas)

 Tamnoljubičasti kristali
 Ne pjeni

 Oslobađa kisik bez katalaze

 Djeluje slabije, ali dugotrajnije

 Otopina se koristi za ispiranje gnojnih rana

 Primjena u stomatologiji:

 0.025-0.1% otopina koristi se za ispiranje

sluznice usne šupljine
 U zub se ne unose jer bi uzrokovale
diskoloraciju zuba
Peroctena kiselina (paracetična CH3COOOH)
spoj octene kiseline i H2O2

 U vodi se rastvara na vodu, CO2 i O2

 Snažan oksidacijski antiseptik
 U conc. većoj od 0.5% iritira kožu i ima korozivan
učinak na sluznicu

Primjena
 Dezinfekcija vode
 Dezinfekcija medicinskih i stomatoloških instrumenata
 U prehrambenoj industriji