BİTCOİN SİSTEMİNE SONRADAN DAHİL EDİLEN

SABİT PARALAR, MERKEZİYETSİZ AĞLAR VE

NFT’LER

Satoshi Nakamoto’nun Bitcoin yazılımı v0.1’i 2009’da yayımlamasından yıllar

sonra, yeni geliştiricilerin oyuna dahil olması ile beraber Bitcoin ekosistemi
yıllar içinde bir hayli değişime ve gelişime uğramıştır. Bir insan eli ile başlatılan
bu sistem Satoshi’nin ortadan kaybolması ile Otonom sisteme bırakılsa da yeni
piyasa yapıcılar ve geliştiriciler Satoshi vizyonundan uzak merkezi yeni
programlamaları sisteme dahil etmiştir. Bu programlamalardan biri olan İtibari
paralar Bitcoin borsalarında Futures işlemlerinde yaygınlaşması ile vazgeçilmez
hale gelmiştir. Bitcoin’e yöneltilen en büyük eleştirilerden biri olan ‘’Kara para
aklama’’ sorunsalı Bitcoin’in kendisinden çok yan sistemlerde
gerçekleşmektedir. Merkeziyetsiz Ağlar ve Nft’ler gibi. Bu gerçekliği kabul
etsek de Dünya üzerinde aklananan kara paranın küçük bir bölümü bu sistem
içindedir.

Abdulgani MERT
20.11.2023
İTİBARİ PARA
[Fiat Destekli Stabil Kripto Paralar]

Kripto paralar, bir merkezden diğer bir merkeze transfer edilebilir nitelikte olup, güvenlikleri
kriptolojik yöntemlerle sağlanmaktadır. Günümüzdeki popüler konulardan biri olan ve
dolaşımda bulunan bu para birimleri devletler dışındaki kişiler, organizasyonlar ya da şirketler
tarafından üretilmektedir. Bu paralar, herhangi bir merkezi otorite yada merkez bankası
tarafından çıkarılmadığı gibi herhangi bir banka hesabında tutulması da gerekmemektedir.1

Modern ekonomilerde değeri tamamıyla itibari olan kâğıt paralar kullanılmaktadır. İtibari
paranın gücü altın veya gümüş gibi değerli madenlerden gelmez, bunun yerin hükümetin kâğıt
parayı yapılacak ekonomik işlemlerde yasal ödeme aracı olarak ilan etmesinden gelir. Mal
paraların hakiki değerleri olmasına rağmen itibari paralarda bu tür bir durum söz konusu
değildir. Başka bir deyişle itibari paraların hakiki değeri yoktur.2

İtibari paraların altın veya gümüş karşılığı olarak bir değeri de bulunmamaktadır. Yalnızca bir kâğıt
parçası olan bu paraların kullanılmasının tek nedeni devletin bu kâğıtları yasal ödeme aracı olarak ilan
3
etmesi ve ülke vatandaşlarının bunu kabul etmesidir.

Stablecoin'ler, kripto para birimlerinin değerini diğer daha istikrarlı varlıklara (genellikle fiat para
birimleri) bağlayarak fiyat dalgalanmalarıyla baş etmeye çalışır. Fiat, dolar veya euro gibi hepimizin
günlük olarak kullanmaya alışkın olduğu, devlet tarafından verilen para birimidir.4

1
White, 2015: 383
2
Ünsal, 2017: 569
3
Akdiş, 2001: 9-10
4
https://www.coindesk.com/learn/what-is-a-stablecoin/
 PARANIN SRÜVENİ:
KRİPTO PARALARIN ÖNCESİ VE SONRASI5

Bankalar arası kart merkezi

5
https://bkm.com.tr/wp-content/uploads/2018/06/PARANIN-SER%C3%9CVEN%C4%B0-2.-BASKI.pdf
 Destekli Stabil Kripto Paralar
Destekli stabil kripto paralar, değerinin sabit olduğu varlığıyla ilişkilidir. Bu yüzden fiyatı,
değerinin sabit olduğu emtia veya birim ile aynı oynaklığa ve riske tabidir.

İtibari Para (Fiat) Destekli Stabil Kripto Paralar

Bu tür stabil kripto paraların değeri, üçüncü bir tarafın denetlediği merkez bankası gibi bir
finansal kuruluş tarafından tutulan destek para biriminin değerine dayanır. Bu ortamda,
destekleyici varlığın koruyucusuna duyulan güven, stabil kripto paranın fiyat istikrarı için çok
önemlidir.

İtibari para destekli stabil kripto paralar borsalarda alınıp satılabilir veya üreticiden direkt
alınabilir. Stabil kripto paranın istikrarını korumanın maliyeti, yedek rezervi korumanın
maliyetine ve yasal uyumluluk maliyetine, lisansları, denetçileri ve düzenleyici tarafından
gerekli olan iş altyapısına sahip olma maliyetine eşdeğerdir.

İtibari para birimi tarafından desteklenen kripto para birimleri en yaygın olanıdır ve piyasaya
çıkan ilk stabil kripto para türüdür. Özellikleri:

Değeri, sabit bir oranda bir veya daha fazla itibari para birimine (en yaygın olarak ABD
doları, Euro ve İsviçre frangı) sabitlenir;

Değer sabitlemesi, kullanılan para biriminin emanetçisi olarak hizmet veren bankalar veya
farklı finansal kurumlar aracılığıyla zincir dışında gerçekleştirilir;

Stabil kripto paranın desteklenmesi için kullanılan para birimi miktarı, stabil kripto paranın
dolaşımdaki arzını yansıtmalıdır.6

Stabil kripto para teminat türleri

Bu çerçeveyi kullanarak, stabilcoinler çeşitli şekillerde gelir ve teminatlandırılmış
stabilcoinler, destek olarak çeşitli varlık türlerini kullanır:

Fiat : Fiat, stabilcoinler için en yaygın teminattır. ABD doları, fiat para birimleri arasında en
popüler olanıdır ancak şirketler , Türk lirasına sabitlenmiş BiLira gibi diğer fiat para
birimlerine sabitlenmiş stabilcoinleri de araştırıyor .

Değerli metaller : Bazı kripto para birimleri altın veya gümüş gibi değerli metallerin değerine
bağlıdır.

Kripto para birimleri : Bazı stablecoin'ler , teminat olarak Ethereum ağının yerel token'ı olan
Ethereum gibi diğer kripto para birimlerini bile kullanır.7

6
https://tr.wikipedia.org/wiki/Stabil_kripto_para
7
https://www.coindesk.com/learn/what-is-a-stablecoin/
20.11.2023 tarihli Defilama sitesi verilerine göre toplam stabil koin market değeri 126 Milyar
dolardır.8

EN BÜYÜK DEĞERE SAHİP 13 STABİL KOİN9

İSİM FİYAT AĞ SAYISI MARKET DEĞERİ

Tether (USDT) $1 61 $87,797b
USD Coin (USDC) $1 64 $23,801b
Dai (DAI) $1 39 $5,232b
TrueUSD (TUSD) $1 19 $3,27b
Binance USD $1 19 $1,806b
(BUSD)
USDD (USDD) $1 4 $724,04m
First Digital USD $1 2 $681,97m
(FDUSD)
Frax (FRAX) $1 19 $668,76m
Pax Dollar (USDP) $1 2 $451,71m
Liquity USD $0,99 6 $214,15m
(LUSD)
mkUSD (mkUSD) $0,99 1 $165,53m
crvUSD (crvUSD) $0,99 1 $158,83m
Gemini Dollar $1 2 $151,61m
(GUSD)

8
https://defillama.com/stablecoins
9
https://defillama.com/stablecoins
20.11.2023 tarihli Defilama sitesi verilerine göre toplam Stabil koinlerin merkeziyetsiz ağ ve
borsalarda kullanımı10

20.11.2023 tarihli Ethereum ağında Merkezi borsalara gerek olmadan işlem yapılmasına
olanak veren Uniswap borsasının günlük hacmi ve kilitli varlık değeri (Tvl)11

20.11.2023 tarihli Coinmarketcap sitesinden alınan verilere göre Stabil koinlerin günlük
hacmi12

10
https://defillama.com/stablecoins/chains
11
https://info.uniswap.org/
12
https://coinmarketcap.com/tr/view/stablecoin/
Stabil Kripto Para Kullanan
Bankalar ve Fintech'lere dair
Haberler

NAB , halka açık Ethereum blok

zincirindeki stablecoin'ini kullanarak
dünyanın ilk banka içi sınır ötesi işlemini
tamamladı . Bu, Avustralya doları da dahil
olmak üzere yedi büyük küresel para
birimi için stabilcoin akıllı sözleşmelerini
içeriyordu. NAB'ın Avustralya stabilcoini
AUDN, Avustralya doları ile bire bir
tamamen desteklenecek. Pilot uygulamanın
başarısı, uluslararası bankacılığı
basitleştirme ve işlem sürelerini kısaltma
potansiyelini ortaya koyuyor.
PayPal ABD Doları Stablecoin'i Piyasaya
Sürüyor
“Finansın geleceğinin unsurlarının
PayPal USD (PYUSD) tamamen ABD blockchain destekli olacağına inanıyoruz
doları mevduatları, kısa vadeli ABD hazine ve halihazırda tokenizasyon pazarında hızlı
tahvilleri ve benzeri nakit eşdeğerleriyle bir değişime tanık oluyoruz. Sahip
desteklenir ve 1:1 oranında ABD dolarına olduğumuz sıkı yönetişim çerçeveleri,
çevrilebilir. güvenli ve güvenilir bir dijital finansal
sistemin oluşturulmasını
Tamamen desteklenen, düzenlemeye tabi destekleyebilmemizi sağlıyor." Bay
stabilcoinler, web3 ve dijital yerel Bradford 14
ortamlardaki ödemeleri dönüştürme
potansiyeline sahiptir. PayPal (NASDAQ:
PYPL) bu ortaya çıkan potansiyeli ele
almak için bugün ABD doları cinsinden bir
stablecoin olan PayPal USD'nin (PYUSD)
piyasaya sürüldüğünü duyurdu.13

13
https://newsroom.paypal-corp.com/2023-08-07-
PayPal-Launches-U-S-Dollar-Stablecoin
14
https://news.nab.com.au/news/nab-completes-
world-first-with-cross-border-stablecoin-
transaction/
STABİL KRİPTO PARALARA İTİRAZLAR
SEC Terra Luna’nın hiçbir teminata dayanmayan, tamamen bir palyançoluk olan UST
depeginin bozulup %99 düşüş yaşamasından sonra yıllardır rahatsız olduğu stabil kripto
paralar üzerine daha çok gitmeye başlamıştır.15

Bitcoin ETF başvurusunda bulunan BlackRock stablecoin risklerinden bahsetmektedir.16

Sir Jon Cunliffe Stabil Kripto Paraların İngiltere’de ödeme yöntemi olarak kullanılmasına
yetersiz likitide sebebi ile karşı çıkmaktadır.17

Stabil kripto paraların denetlenmesi ve düzenlenmesi sorunu, düzenleyici çatlaklardan

kaçmalarıdır. Bunlar banka mevduatı olarak sınıflandırılmadığından, Fed ve Döviz Denetleme
Ofisi'nin bunları denetleme yetkisi sınırlıdır. Menkul kıymet olarak tanımlanırlarsa SEC'in bir
miktar yetkisi vardır, ancak bu aktif bir tartışma konusudur .18

Dahası, stabil kripto paralar geleneksel bankacılık ve finans sistemimizle bağlantılı bir dizi
kamu politikası hedefinden (kara para aklamanın önlenmesi, vergi uyumu, yaptırımlar ve yasa
dışı faaliyetlere karşı diğer önlemler) kaçınmak isteyenlere kolaylık sağlayabilir. SEC 2021
tarihli grup çalışması raporundan19

EN BÜYÜK MARKET DEĞERİNE SAHİP TETHERİN ŞEFFAFLIK POTİKASI

Tether şirketi kendi web sitesinde günlük

olarak ‘’Şeffaflık’’ sayfasında rezerv kanıtını güncellemektedir.20

15
https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-06-09/sec-investigating-ust-stablecoin-blowup-in-fresh-
threat-to-terra?embedded-checkout=true
16
https://www.ccn.com/news/usdt-usdc-stablecoins-threat-bitcoin-blackrock-etf-proposal/
17
https://www.bankofengland.co.uk/speech/2021/october/jon-cunliffe-swifts-sibos-2021
18
https://www.nytimes.com/2021/09/17/business/economy/federal-reserve-virtual-currency-stablecoin.html
19
https://www.sec.gov/news/statement/gensler-statement-presidents-working-group-report-stablecoins-
110121
20
https://tether.to/en/transparency/#reports