YENİ DÜNYANIN ALTIN ANAHTARI 1

Burak Kaan KABAKCI, Eda ERGÜL, Kürşad GENÇ, Osman Furkan ÇAKIR, Şeyhmus Emre
GÜNAY, Yunus EROĞLU2

ÖZET

Blockchain Teknolojisinin temel amacının değer içeren, muhafaza edilmesi gereken her bilgiyi, evrakı,
maddi değeri olan varlıkları tamamen merkeziyetsiz, şeffaf, güvenli , değiştirilemez bir şekilde
depolanıp muhafaza edilmesidir. Blok zincir teknolojisinin bilinen ilk kullanımı Satoshi Nakamoto
isimli bir kişi veya kişilerden oluşan bir grubun Bitcoin Whitpaperini yayınlaması ile bu kişi veya
kişilere aittir. Bu teknolojinin bu kadar ünlenmesinin, rağbet görmesinin temel sebebi merkeziyetsiz
olması, değiştirilemez olması ve güvenli olmasıdır. Sistemin çalışma mantığı verileri sıralı bir şekilde
bloklara kaydetmesidir. Bloklar sürekli çoğalma prensibi ile çalışır. Değiştirilemez olma sebebi bloklara
kaydedilen verilerin sıralı olmasıdır. Blockchain teknolojisine bağlı kripto para piyasaları yaklaşık
olarak 3 trilyon $’a kadar ulaşmıştır. Bu hacmin yaklaşık 1.2 trilyon dolarını tek başına Satoshi
Nakamoto’nun Bitcoini oluşturmuştur. Kripto paralar bu teknolojinin sadece bir parçasıdır. Dağıtık
defter teknolojisi, Üzerinde işlem yapılamayan kayıtlar ve Akıllı Sözleşmeler Blockchain teknolojisinin
3 temel unsurudur denilebilir. Dağıtık defter teknolojisi; işlemlerin yalnızca bir kez kayıt edildiği,
geleneksel iş hayatında görülen aynı verileri birden çok kez kayıt etme sorununu ortadan kaldırır.
Üzerinde işlem yapılamayan kayıtlar; değişikliğe uğrayamayan kayıtlardır. Eğer kayıtlarda bir hata
varsa o veri silinip değiştirilemez ancak bloğa yeni bir veri girişi ile düzeltilebilir. Her iki veri de blokta
kalıcı olur. Akıllı sözleşmeler; If-then (şöyle ise böyle yap) prensibi ile çalışır. Tarafların sözleşmede
anlaşmaları durumunda sözleşme kriptografik olarak imzalanıp uygun ortamlarda blockchaine
yüklenirler. Sözleşme hazırlanırken anlaşma koşullarının gerçekleşmesi durumlarında anlaşmanın
koşullarının çalıştırılmasını sağlar.

Bu devasa teknolojik atılımın en ünlü alt başlığı kripto paralar olsa da gelecekte hayatımızın her
alanında kullanılmaya müsait bir teknoloji olarak görülmesi, toplumun bu teknolojiye adapte olmaya
başladığının göstergesidir. Güncel olarak finans sektörü haricinde diğer sektörlerde de
kullanılmaktadır. Bu sektörler emlak, bankacılık, gıda gibi sektörlerdir. Bütün bu sektörlerin haricinde
bu teknolojinin altında sanatsal ve parasal değeri olan varlıkların koleksiyonluklar, spor, film, müzik
(NFT) alınıp satılma işlemleri de vardır. Ülkemizde son zamanlarda Emre Aydın ve Cem Yılmaz gibi
sanatçıların NFT sattığı bilinmektedir.

1 Bu çalışma İskenderun Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümünde
2021 – 2022 Güz Döneminde okutulan ENM2-2311 kodlu Bilim, Teknoloji ve Toplum dersi kapsamında hazırlanmıştır

2 burak.kabakci.mdbf20@iste.edu.tr, edaergul.mdbf20@iste.edu.tr, kursad.genc.mdbf20@iste.edu.tr,

osmancakir.mdbf20@iste.edu.tr, seyhmus.gunay.mdbf20@iste.edu.tr, yunus.eroglu@iste.edu.tr
 ANAHTAR KELİMELER: BLOCKCHAİN, BİTCOİN, KRİPTOGRAFİ, KRİPTO-PARA

ABSTRACT

KEYWORDS:

1 GİRİŞ

1.1 BLOKZİNCİR NEDİR?

Aslında Blokzincir sandığımız kadar genç bir teknoloji sayılmaz kendisi 80’li yılların başından beri
hayata geçirilmeye çalışılan bir projedir.(calhoun, 1982) lakin buna sonra değineceğiz. Blokzinciri
muhtemelen son zamanlarda çevrenizden görüp duyduğunuz ‘’kripto para, bitcoin, ethereum,
dogecoin vb.’’ kelimelerden sonra tanımaya başladınız. Blockchain ilk olarak satoshi nakamato adında
biri veya bir grup tarafından 2008 de kavramsallaştırılmıştır. Blockchain teknolojisini kısaca açıklamak
gerekirse kripto bankalardır. Blokzincirin fikir babası kriptograf David Chaum’un tezinin başlığında bu
teknolojiden çok güzel kısaca ‘’Karşılıklı Güvenilmez Gruplar Tarafından Kurulan, Sürdürülen ve
Güvenilen Bilgisayar Sistemleri’’ olarak bahsedilmiştir.

1.2 BLOKZİNCİR NASIL ÇALIŞIR?

Her bir verinin şifrelenmiş halinin, ipe dizilmiş boncuk mantığında saklanıp kaydedilmesi ile bir daha
değiştirilememesi mantığında çalışır. Bu benzetmede boncukların verileri, ipin ise blokları temsil
ettiğini söyleyebiliriz. Eper dizilen boncuklar elde kalan son ipe geldiyse hemen yeni bir ip üretilir.
Böylelikle sürekli büyüyen, ağırlaşan, kalabalıklaşan bir varlık ortaya çıkar. İşlem ihtiyacı artar.
Zamanla oluşan bloklar birbirine blok kimlikleri ile bağlanır. Eğer Blokzincirin geçmişindeki bir verinin
değişmesi gerekirse kendisi ve ondan önceki ya da sonraki blokunda işlenmesi şart koşulur.
Sonucunda bu Blokzincir dizilerinin, kopyalarında da aynı değişiklik yaşanması şarttır. Yoksa o değişim
kabul görmez ve yanlış kabul edilir. Kısacası dünyadaki tüm bilgisayarlara aynı anda erişemiyorsanız
bu geçmiş verilerle oynamanız imkansızdır.
1.3 BLOKZİNCİR TARİHİ
Blokzincir yolculuğuna 1991 yılında başladı. Ancak geliştiricileri Stuart Haber ve W. Scott Stornetta
başarılı uygulamalar gerçekleştiremediler.

Nobel ödüllü ekonomist Milton Friedman 1999’da,“Eksik olan tek şey güvenilir bir e-nakittir, böylece
internette A B’yi , B de A’yı bilmeden A dan B’ye transfer yapabilirsiniz. Bu durum hükümetlerin
rolünü azaltmak için en büyük güçlerden biri olacaktır.” Bu konuşmadan 10 yıl sonra Satoshi
Nakamoto, ödemelerin geleceği haline getirmek için bitcoini piyasaya sürdü.

Blokzincir – 1. Nesil

2008 yılında Satoshi Nakamoto, bitcoin’in detaylı tanıtım raporunu yayımladı. Yavaş yavaş, bitcoin
piyasada yerini almaya başladı. İnsanlar bunu dünyanın dört bir yanındaki farklı mağazalarda ödeme
yapmak için kullanmaya başladı. İlk başlarda bitcoin, fiyatındaki enflasyon nedeniyle günlük ödemeler
için pek uygun değildi. Zaman geçtikçe inovasyonlar gerçekleştirilerek Blokzincir teknolojisi ile
geliştirildi.

*1.nesil blockchain inovasyonu sırasında, dünyanın en büyük bankalarından biri olan Goldman Sachs
kendi blok zincirini kurdu.

*Avustralya hükümeti ve IBM arasında 1 milyar dolarlık anlaşma imzalandı.

*Dubai hükümeti, dünyanın ilk blockchain destekli hükümeti olacağını duyurdu.

*İlk bitcoin borsası 2010 yılında kuruldu.

*Lazlo Hanyecz ile ilk bitcoin alışverişi iki pizza için 10.000 BTC ödenerek yapıldı.

*Uygun kurallar ve düzenlemelerin olmaması nedeniyle bitcoin, yasadışı işlemler için anonim olarak
kullanılmaya başlandı.

*1.nesil blockchain açık kaynaklı olduğundan, insanlar kendi paralarını yapmaya başladılar Zaman
içinde, LiteCoin ve SwiftCoin geleceğin küresel para birimi olmak amacıyla sahnede yerini
aldı.2012’de Ripple da yolculuğuna başladı.

Blokzincir – 2. Nesil

*Bitcoin’i takiben, birçok başka proje blok zinciriyle yolculuğuna başladı. 2013 yılında, 19 yaşında bir
çocuk olan Vitalik Buterin, blockchain teknolojisini kullanarak akıllı sözleşmeler kavramını tanıttı.

*Ethereum projeleri, merkezi olmayan uygulamalar geliştirmek için platform sağladığı için küresel bir
popülerlik kazandı. Coinmarketcap’ta listelenen projelerin çoğu Ethereum’un platformunu kullanıyor.
Açık pazarda, kullanıcılara gerçek dünya sorunlarına çözüm sunmayı amaçlayan devasa bir Ethereum
dapps1 listesi var. Fakat hala çözülemeyen bir sorun vardı. Ethereum Blokzincirinin işlem hızı 15
TPS’dir. VISA işlem hızına baktığımızda 24000 TPS’dir. Bu işlem hızını merkezi olmayan bir sistemde
 elde etmek için daha güçlü bir blok zincirine ihtiyacımız var. Bu yüksek işlem hızına ulaşmak zor olsa
da hiçbir şey imkansız değildir.

*Bitcoin, fiyattaki büyük bir artıştan sonra 1.000 $ ‘a çıktı, ancak anında geri çekildi. Çin, ülkedeki
bankaların anonimlik nedeniyle bitcoin transferi yapılmasına yasak getirdi.

*NASDAQ, 2015 yılında hızı, verimliliği artırmak ve maliyeti düşürmek için bir blockchain denemesi
başlattı.

*Temmuz 2016’da IBM, Singapur’daki bir blockchain yenilik araştırma merkezi üzerinde çalışmaya
başladı. Accenture’a göre, 2016 yılında Blokzincir finansal hizmetler içinde % 13.5’lik bir adaptasyon
oranına ulaştı. Google, Amazon, Microsoft ve IBM gibi dev şirketler de blockchain hizmetini
müşterilerle test etmek için bir araya geldi.

1.4 Blokzincir Avantajları ve Dezavantajları

1.4.1 Blok Zinciri Avantajları

Değişmezlik

Onay gerçekleşen blokların geri dönüşümü neredeyse imkânsız bir şeydir. Yani, veri bir kere blok zincirine
kaydedildiği zaman bunu değiştirmek veya bloktan kaldırmak oldukça zordur. Bu özellik blok zincirini
denetim izni gerektiren veya finansal kayıtları saklamak için özel hale getirmektedir. Blok zinciri
üzerinde yapılan her değişiklik takip edilebilir ve halka açık kayıt defterine kalıcı olarak kaydedilir.

Güvene Dayalı Olmayan Sistem

Birçok geleneksel ödeme sistemlerinde ticari işlemler sadece ticaret gerçekleştiren iki kişi veya kuruma bağlı
değil ödeme sağlayan aracıya da dayanmaktadır. Blok zinciri teknolojilerinin kullanıldığı alanlarda bu
gibi şeylere gerek yoktur çünkü dağıtılmış node ağ işlemleri madencilik adı verilen bir süreç ile
gerçekleşmektedir. Bu sebepledir ki blok zinciri teknolojileri genellikle ‘’güvene dayalı olmayan
sistem’’ olarak adlandırılmaktadır.

Dağıtılmış Olması

Blok zinciri verileri dağıtılmış node ağında yer alan binlerce cihazda tutulduğu için sistem veri ve teknik arızalara
karşı ciddi şekilde dayanıklılık göstermektedir. Ayrıca, bu avantajı sayesinde kötü niyetli saldırılara
karşı da oldukça güvenli bir teknolojidir. Bu şekilde tek bir arıza durumunda veya herhangi bir
node’un çevrimdışı olması durumunda ağ güvenliği herhangi bir sorun ile karşı karşıya kalmaz veya
 çalışması bu durumdan etkilenmez. Bu durumun aksine çoğu veritabanı bir ya da birkaç sunucuya
dayanmaktadır ve kötü niyetli saldırı veya teknik arızalara karşı dayanıksız hale gelmektedir.

1.4.2 Blok Zinciri Dezavantajları

Özel Anahtarlar

Blok zinciri açık anahtar kriptografisi kullanarak tüm kullanıcıların kendi kripto para birimlerini yaratmalarına
olanak sağlar. Her blok zinciri hesabına ait iki adet anahtar bulunmaktadır.Bu anahtarların birisi açık
anahtar ve diğeri ise özel anahtardır. İsimlerinden de anlaşılacağı gibi açık anahtar başkaları ile
paylaşılabilir fakat özel anahtar kimse ile paylaşılamaz. Kullanıcıların kendi varlıklarına erişim
sağlayabilmesi için özel anahtara ihtiyacı bulunmaktadır. Eğer ki kullanıcı kendi özel anahtarını
kaybederse o anahtarın bağlı olduğu cüzdanda bulunan tüm parasını kaybeder ve bunun
düzeltilebilmesi için hiçbir çözüm yöntemi bulunmamaktadır.%51 Saldırıları

%51 Saldırıları

Bitcoin blok zincirini koruyan Proof of Work algoritması yıllar içerisinde kendisini kanıtlamıştır. Fakat durum her
ne kadar böyle olsa da blok zinciri ağlarına yapılması muhtemel bazı saldırılar bulunmaktadır ve %51
saldırıları bunların arasında bilinen en popüler saldırı yöntemidir. Bu saldırı ile işlemler kayıt dışı
bırakılabilir veya işlem sıralamaları değiştirilebilir. Bu saldırı, ağ hashleme gücünün %50’sinin tek bir
birimin eline geçmesi ile gerçekleşir.

Veriyi Değiştirmek

Blok zinciri teknolojilerinin bir diğer olumsuz tarafı ise verilerin bir kere zincire eklenmesi durumunda
değiştirilmesinin oldukça zor olmasıdır. Bu her ne kadar büyük bir avantaj gibi görünüyor olsa da bazı
durumlarda çok ciddi bir dezavantaj olduğunu anlamak hiç zor bir şey değildir. Blok zinciri verisini
veya kodlarını değiştirmek oldukça zor bir şeydir ve genellikle bir zincirin terk edilmesi ile yenisi
başlatılır. Bu da hard fork olarak tanımlanmaktadır.

Depolama

Blok zinciri kayıt defterleri zaman içerisinde çok büyük bir veri haline gelebilmektedir. Bitcoin blok
zinciri günümüzde 200 GB üzerinde depolama alanına ihtiyaç duymaktadır. Blok zinciri boyutlarındaki
mevcut büyüme sabit belleklerdeki büyümenin çok üzerindedir ve kayıt defterleri bireylerin indirip
saklaması için fazla büyük hale geldiği zaman ağ node kaybetme riski ile karşı karşıya kalabilir.

Verimsizlik

Blok zincirleri, özellikle de Proof of Work kullananlar oldukça verimsizdirler. Madenciliğin oldukça
rekabetli bir ortam olduğundan dolayı her 10 dakikalık süreç içerisinde bir kazanan belirlenmektedir
ve bu da diğer madencilerin çalışmalarının boşa gidebileceği anlamını ifade etmektedir. Madenciler
bu kazanç fırsatında yer alan şansını arttırmak için son zamanlarda hesaplama güçlerini arttırmıştır ve
bu da Bitcoin ağı tarafından kullanılan kaynak miktarının çok ciddi oranda artmasına sebep olmuştur.
Güncel olarak Bitcoin ağı tarafından tüketilen enerji İrlanda, Danimarka ve Nijerya gibi birçok ülkenin
tüketimine kıyasla daha fazladır.

2 BİLİMSEL DAYANAK
2.1 TERMİNOLOJİ
Blokzinciri(Blockchain): Kripto para birimlerinin temel teknolojisi olan blokzinciri, dağıtılmış bir
defterdir(ledger). Aynı zamanda hataya dayanıklı olan “Eşler Arası (Peer-to-Peer)” ağı kullanan dijital
bir ödeme sistemidir. Blokzincirinin oluşmasını sağlayan anabilim dalı kriptografidir. Kriptografi: Adını
gizli ve yazı kelimelerinin Yunancalarından alan Kriptografi; var olan verinin içeriğinin korunmasını ve
başka şahıslarca içeriğinin okunamaması veya çözülememesini amaçlayan bilim alanıdır (Takaoğlu,
Sönmez ve Kaynar, 2018). Kripto para birimleri, kriptografiye (şifreleme bilimi) dayanmaktadır
(Anavatan ve Kayacan, 2018). Bir iletinin içeriğini saklamak üzere yapılan gizleme işleme şifreleme
denir. Bu işlem düz metini anahtar kullanarak şifreli metine dönüştürmektedir (Kodaz ve Botsalı,
2010). Aşağıdaki Şekil 1'de şifreleme ve şifreyi çözme işlemleri gösterilmektedir.

Şekil 1: Basit şifreleme işlemleri.(İşler,Küçükali, ve Takaoğlu, 2019)

Şifreleme algoritmaları anahtar kullanma yöntemlerine göre genel olarak iki kategoriye ayrılmaktadır.
Bunlar: Gizli anahtarlı (Simetrik) ve Açık anahtarlı (Asimetrik) şifreleme algoritmalarıdır. Simetrik
şifreleme algoritmasını kısaca ifade edecek olursak: Hızlı çalışan, küçük sistemler için yeterli bir
şifreleme algoritması olmasına karşın, şifrelemede ve şifre çözme adımlarında aynı anahtar kullanılır.
Bu n kullanıcılı bir sistem için [n * (n-1) / 2 ] anahtar saklanmalıdır anlamına gelir. Kısacası
ölçeklendirilebilir değildir. Bizim çalışmamızda önem arz eden ve üzerinde özellikle durmak
istediğimiz algoritmalar Asimetrik şifreleme algoritmalarıdır. Simetrik şifrelemenin aksine asimetrik
şifrelemede 2 farklı anahtar vardır. Bu anahtarlar public ve private olarak isimlendirilirler. Public
anahtarlar networkteki(tüm katılımcıların oluşturduğu ağ) herkese dağıtılırlar, ancak private
anahtarlar sadece ve sadece kişinin kendisi tarafından bilinmelidir.
 Gizli Anahtarlı Sistemlerde, alıcı ve gönderici aynı anahtarı kullandığından, bu gizli anahtarın
paylaşılması bir problemdir. Gizli anahtar öyle bir paylaşılmalıdır ki, sadece alıcı ve gönderici gizli
anahtarın ne olduğunu bilsin. Gizli Anahtarlı Sistemlerdeki anahtar paylaşım problemine Açık
Anahtarlı Sistemler ile çözüm gelmiştir (Akleylek, Yıldırım ve Tok, 2011). Yukarıdaki Şekil 2’de açık
anahtarlı bir şifreleme işleminin nasıl yapıldığı gösterilmiştir. Asimetrik algoritmalar gizlilik, imzalama
ve anahtar paylaşımı için kullanılırlar. Asimetrik algoritmalar simetrik algoritmalara göre daha
karmaşık bir yapıya sahiptir ve bu sebeple çok daha yavaş çalışırlar. En yaygın kullanılan asimetrik
algoritmalar, RSA (Rivest-Shamir-Adleman), DSA (Digital Signature Algorithm) ve Eliptik eğri
algoritmasıdır.

Şekil 2: Açık anahtarlı şifreleme örneği.(İşler,Küçükali, ve Takaoğlu, 2019)

2.1.1 Blokzincir Yapısı

Blokzinciri, sürekli büyüyen işlem kayıtlarının listesini, çalınma veya değiştirilme gibi tehlikelerden
koruyarak tutan dağıtık veri tabanı olarak tanımlanmaktadır (Çabuk ve Mendi, 2018). Şekil 3’de
blokzincirinin dağıtık ağ mimarisinin görseli paylaşılmıştır.

Şekil 3: Merkezi, Merkezi olmayan ve Dağıtık Ağlar.(İşler,Küçükali, ve Takaoğlu, 2019)

Yukarıda verdiğimiz tanımdan farklı olarak Nakamoto blokzincirini; ihtiyacımız olan; güven yerine
kriptografik kanıta dayalı, iki tarafın üçüncü bir güvenilir kişiye gerek duymadan doğrudan birbirleriyle
işlem yapabileceği bir elektronik ödeme sistemi, olarak tanıtmıştır (Nakamoto, 2008). Blokzincirini ilk
olarak 1991 yılında, resmi evrakların bilgisayar ortamında geçerliliğinin sağlanabilmesi için bir çözüm
yolu arayan Stuart Haber ve W. Scott Stornetta isimli kriptograflar tarafından önerilmiştir. Günümüzde
kullanılan hali düşünüldüğünde, Haber ve Stornetta’nın 1991 yılında yaptıkları çalışmaları, blokzincirinin
prototipi niteliğindedir. Günümüz blokzinciri sistemi bir muhasebe defteri gibi düşünülebilir. Eşler arası
herhangi bir işlem yapıldığında bu işlem şifrelenmiş bir biçimde kayıt altına alınmaktadır. İsteyen herkes
bu ağa katılabilmektedir. Bu ağa özgürce katılma, blokzinciri sisteminin açık bir defter olma özelliğinden
kaynaklanmaktadır (Şahin, 2018). Kullanılan “Zincir” tabiri aslında bir veri bloğunu ifade eder. Bu veri
bloklarına işlemler geldikçe yazılarak kaydedilir. Yazılan bu veriler değiştirilemez ve nihaidir. Bu özellik,
blokzincirinin en önemli özelliklerinden birisidir. İşlemler eşler arası (P2P) ağda tüm düğümlere
yayınlanır. Veri blokları sınırlı bir boyuttadır ve dolunca zincirin yanında yeni bir blok oluşturulur. Bir hile
yapıp bloktaki veri değiştirilmeye çalışılırsa, sistem bu zinciri sistem dışına iter ve ağın bütünlüğünü
korur. Hile yapılan zincir eski haline döndürüldüğünde, yani hileden vazgeçtiğinde, blok zincire yeniden
bağlanır. Herkes, tüm işlem geçmişini görebilir. İşlem geçmişinin eksiksiz olması da her sanal paranın
geçerliliğini sağlar ve tüm sanal paralar oluştukları andan itibaren izlenebilir. Ayrıca teknolojisi sayesinde
çözünürlük sağlayarak geriye dönük şeffaflık sağlar. Geçerli kayıtların değiştirilmesini engeller (Avunduk
ve Aşan, 2018). Şekil 5’de blokzinciri ve blokzincirini oluşturan blok yapısını görebilirsiniz (Ünsal ve
Kocaoğlu, 2018).
Blok içeriği ise aşağıdaki Tablo 1’de görüldüğü gibidir. Bir blok içerisinde birden fazla işlem olabilir.
Blok zinciri sisteminde her kullanıcı kendi bilgisayar kaynaklarını kullanır. Ağdaki her bir düğüm tüm
defter kaydının tam kopyasına sahiptir (Taş ve Kiani, 2018).

Tablo 1: Blok içeriği.(İşler,Küçükali, ve Takaoğlu, 2019)

Bloklar, hash (özet) değeri ile önceki bloklara bağlanmaktadır. Bu süreçte önceki bloklardaki özet
değerinden genel özet değeri oluşturulmaktadır. Aynı zamanda bir önceki bloğun özeti de
tutulmaktadır. Blok içerisinde ise; 4 işlemin toplanarak bir bloğa yazılması durumunda alınan
özetlerden kök özet (Merkle ağacının) oluşturulmasıdır.Bir blok içerisinde en az bir işlem yer alır ve
bir blok 1 MB boyutundadır. Blok üst bilgisi 80 Byte uzunluğundadır ve bloğa ilişkin bilgileri
içermektedir. Her bir transfer işlemi en az 250 Byte uzunluğundadır ve bir blokta ortalama 350-500
arası işlem bilgisi yer alır (Kırbaş, 2018).
3 TEKNOLOJİK ALTYAPI VE GELİŞMELER
3.1 BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİ

İnternet dünyasında birçok alanda veri transferi yapılmaktadır. Blokzinciri ise bu veriler dışındaki
varlıkları da transfer etmemizi sağlayan dağınık bir veri tabanıdır. Satoşi Nakamoto lakaplı bilinmeyen
bir kişi ya da grup tarafından 2008 yılında bulduğu Bitcoin dijital para ile birlikte yeni bir uluslararası
para biriminin varlığı konuşulmaya başladı. Bitcoin, başta sadece para olarak görülürken, daha sonra
Bitcoin’in bağlı olduğu Blokzincir teknolojisinin daha farklı kullanım alanları olabileceği fark edilmiştir.
Özetlemek gerekirse, Blokzincir, merkezi bir sunucunun veya güvenilir bir otoritenin kaldırılmasına
olanak sağlayarak, merkezi güvenin internet ortamında dağıtılmasına denir. Blokzincir teknolojisi
daha çok Bitcoin Ethereum gibi kripto paraların altındaki teknoloji olarak bilinmektedir. Fakat
Blokzincir çok daha geniş kullanım alanlarına olanak sağlamaktadır. (TÜBİTAK, 2017)

Blokzincir modeli iki temel kavramdan meydana gelir: Blokzincirini oluşturan bloklar ve bu blokları
oluşturan kayıtlar. (TÜBİTAK, 2017)

Kayıtlar: İlgili Blokzincirin yapısının üzerine oluşturulduğu her türlü içerik bilgisidir. Bu bilgiler para
aktarımı,demirbaş girdisi, müşteri kayıtları gibi değerler olabilir. Sanal para birimleri için bu kayıtlar
para transferi bilgileridir. Sisteme kayıtlı olan bir kullanıcıdan kayıtlı başka bir kullanıcıya yapılan
transferler bu kayıtlar ile tutulur. Yeni transfer istekleri de sıraya konularak bir sonraki işlem sırasında
kaydedilerek yerini alır. (TÜBİTAK, 2017)

Bloklar: Kayıtlar birleştirilip aralıklarla işlenerek blokların içine yazılır. Blokların içerisinde kaç tane
kayıt bulunacağı ve kayıtların hangi işlemlerden geçtikten sonra bir blok meydana geleceği gibi
kıstaslar, Blokzinciri tasarımına mahsustur. Genel olarak, bir bloğun oluşturulması sırasında
kriptografik özet algoritmaları ve dijital imza kullanılır. (TÜBİTAK, 2017)

3.1.1 Blokzincirin Çalışma Prensibi

Her işlem sonrası bir veri bloğu kaydedilir. Bu işlemler somut ya da soyut bir varlığın hareketini
gösterir. Bloklar, işlemlerin saatini ve sırasını doğrular. Herhangi bir bloğun değiştirilmesini ya da iki
blok arasına başka blok girmesini engellemek üzere bloklar birbirlerine güvenli bir şekilde bağlanır.
Her ek blok tüm Blokzincirini güçlendirir. Bu sayede Blokzinciri kurcalandığında kolayca belli olan bir
yapı kazandırır. Bu kötü niyetli müdahele olasılığını ortadan kaldırarak sizin ve diğer ağ üyelerinin
güvenebileceği bir işlem defteri oluşturur. (İBM, 2021)
 3.1.2 Blokzincir Teknolojisinin Temel Öğeleri

3.1.2.1 Dağıtık Büyük Defter Teknolojisi

Tüm katılımcıların, dağıtık büyük deftere ve değişiklik yapılamayan işlem kayıtlarına erişimi
vardır.Büyük defterle, işlemler yalnızca bir kez kaydedilerek geleneksel iş ağlarında sık görülen aynı
işlemi tekrar etme sorunu ortadan kaldırılır. (İBM, 2021)

3.1.2.2 Üzerinde Değişiklik Yapılamayan Kayıtlar

İşlem, paylaşılan büyük deftere kaydedildikten sonra hiçbir katılımcı tarafından değiştirilemez veya
kurcalanamaz. Bir işlem kaydı hata içeriyorsa, hatayı tersine çevirmek için yeni bir işlem eklenmelidir
ve her iki işlem de görünür olur. (İBM, 2021)

3.1.2.3 Akıllı Sözleşmeler

İşlem, paylaşılan büyük deftere kaydedildikten sonra hiçbir katılımcı tarafından değiştirilemez veya
kurcalanamaz. Bir işlem kaydı hata içeriyorsa, hatayı tersine çevirmek için yeni bir işlem eklenmelidir
ve her iki işlem de görünür olur. (İBM, 2021)

4 TOPLUMSAL ETKİ
4.1 BLOKZİNCİR VE TOPLUM
İnsanlık tarih boyunca, bir dönüşüm ve gelişim içerisinde döneminin şartlarına bağlı olarak devran
etmektedir. Bazı toplumlarda bu süreç bazen çok hızlı bazılarında ise daha yavaş olabilmektedir.
(Demirkan, 2021 p.24 ) Bu dönüşüm tarihsel süreç içerisinde toplumların ve kurumların yeniden
yapılanmasında etkili olmuştur. Şüphesiz Blokzincir teknolojisi de ilerleyen yıllarda toplumumuzun
değişmez bir parçası olacak. Blokzincir çoğunlukla kripto paralar sayesinde biliniyor. Fakat Blokzincirin
önümüzdeki yıllarda bundan daha fazlası olması kaçınılmaz. Günümüzde kripto paralar dışındaki bazı
Blokzincir uygulama alanları aşağıdakiler gibidir.

4.1.1 Gıda ve Blokzincir

Günümüzde yediğimiz yiyeceklerin neyden yapıldığını, ne şartlar altında işlenerek üretildiğini, hangi
gıdaları barındırdığını net olarak bilemiyoruz. Blokzincir teknolojisinin bu alanda karşımıza çıkaracağı
uygulamalar gıdaların üretilme serüvenini gözler önünde sererek insan ve hayvan sağlığını güvence
altına alacaktır. Örneğin, içtiğimiz meyve suları dolabımıza girene kadar meyve toplama, işlenme,
paketlenme gibi birçok aşamadan geçer. Özetle bir paket meyve suyu içmemiz için meyvelerin
toplanması, fabrikaya götürülmesi, fabrikada çeşitli işlemlerden(paketleme, ezilme, posa ayıklama
vb.) geçmesi ardından araçlara yüklenmesi ve marketlere dağıtılması gibi aşamaları ayrıntılı bir şekilde
görmemizi sağlayacaktır. IBM Food Trust, OpenSC, El Ordeno ve Sustainable Shrimp Partnership gibi
şirketler bu uygulamaya geçişin ilk adımlarını attı.(OFCSKN, 2021)
4.1.2 Emlak ve Blokzincir

Geleneksel gayrimenkul teknolojisi alıcı ve satıcıları birbirine bağlamakla ilgilenir. Blockchain

teknolojisinin dönüştüreceği Real Estate teknolojisiyle alıcı ve satıcıların işlemlerini avukatlar,
komisyoncular, banka gibi aracılar olmadan gerçekleştirebileceği anlaşılmıştır. ATLANTA projesi emlak
ve blokzinciri uygulamasına örnektir.(OFCSKN, 2021)

4.1.3 Bankacılık ve Blokzincir

Blok zinciri, çıkış noktası itibarıyla paranın fiziki ve kaydî olarak tutulduğu, bu açıdan ticaretin ve
günlük hayatın en önemli parçalarından biri olan “banka”yı aracı olmaktan çıkaracağı iddia edilen bir
teknoloji olarak ortaya çıksa da geldiği son noktada farklı çözümlerde bankaları da sisteme dahil eden
bir teknoloji olarak gelişmeye devam ediyor. Geleneksel veri tabanı ve Blokzinciri arasındaki farklar
şunlardır;

Geleneksel Veri Tabanı

• Merkezi aracı & saklayıcı
• Tüm bilgi tek bir merkezde
• Merkezi kontrol
• Belirli bir andaki güncel veri

Blok Zinciri
• Tüm paydaşlar aracı & saklayıcı
• Tüm bilgi tüm paydaşlarda
• Merkezi olmayan kontrol
• Tüm geçmişi içeren veri tabanı(Garanti BBVA, 2010)

4.2 Kripto Paralar

Kripto paraların günümüzde en yaygın kullanımı Bitcoin’dir.(Turan, 2018) Bitcoin, blokzinciri
teknolojisinin ilk uygulamasıdır.(Iansiti ve Lakhani, 2017) Anlaşılacağı üzere Bitcoin ile blokzinciri aynı
şey olmayıp, blokzinciri Bitcoin kripto parasının arkasındaki yaratıcı güçtür. 2009 yılının Ocak ayında
ise ilk blok (Genesis blok) Nakamoto tarafından oluşturularak madencilik ve transferler başlamıştır.
Bitcoin’i kendisinden önce ortaya çıkan sanal paraların karşısında farklı kılan şey eşler arası (P2P)
doğrudan transfer yapılabilmesi ve hiçbir aracıya ihtiyaç duyulmaması ve blokzinciri teknolojisi
üzerine kurulu olmasıdır.(Yıldırım, 2015) Günümüzde takibi zor miktarda yeni kripto paralar
oluşturulmaktadır. Özel oluşumlar dışında kamu kurumlarının da finans alanındaki çalışmaları,
kaçınılmaz olarak yeni finansal ürünleri ortaya çıkarmaktadır. Kabaca günümüzde kullanılan kripto
paralara örnek vermek gerekirse: “Bitcoin, Ethereum, XRP, Litecoin, EOS, Bitcoin Cash, Binance Coin,
Tether, Stellar, TRON, Bitcon SV, Cardano, Monero, IOTA, Dash, Maker, NEO, Ethereum Classic, NEM,
Ontology, Zcash, ” gösterilebilir.(İşler,Küçükali, ve Takaoğlu, 2019)

4.3 NFT
NFT (İng. non-fungible token ya da Türkçe Değiştirilemez Jeton), dijital bir varlığın benzersiz olduğunu
ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adı verilen bir dijital defterde
depolanan veri birimidir.(Dean, 2021) NFT; fotoğraf, video, ses ve diğer dijital dosya gibi unsurları
temsil edebilmek için kullanılır. Fakat, orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişme, NFT'nin sahibi
ile sınırlı değildir. Bu dijital unsurların kopyaları herkesin edinebilmesi için mevcutken, NFT, sahibine
telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtı sağlaması için blok zincirinde gözükür.

NFT'ler sanat, müzik, spor ve diğer popüler eğlencedeki dijital unsurları metalaştırmak için
kullanılabiliyor. Çoğu NFT, Ethereum blok zincirinin bir parçasıdır; ancak, diğer blok zincirleri kendi
NFT sürümlerini uygulayabilir.(Clark, 2021)

NFT, herhangi bir dijital dosyanın benzersiz olduğunu onaylayan, blok zinciri adı verilen dijital
defterde depolanan bir veri birimidir.(Dean, 2021) Bir NFT, bir kriptografik belirteç gibi işlev görür,
ancak Bitcoin gibi kripto para birimlerinin aksine, karşılıklı olarak birbirinin yerine geçemez, başka bir
deyişle, değiştirilebilir değildir.(Wired, 2021) NFT'ler, bir veri kümesinin benzersiz olduğunu
doğrulayan bir dizi karakter olan kriptografik hash dizilim kayıtlarını, önceki kayıtlara dizdiğinde ve
böylece tanımlanabilir veri blokları zinciri oluşturduğunda oluşturur. Bu kriptografik işlem süreci, NFT
sahipliğini izlemek için kullanılan bir dijital imza sağlayarak her dijital dosyanın kimlik doğrulamasını
sağlar.(Boscovic, 2021) Ancak, sanatın nerede saklandığı gibi ayrıntılara işaret eden veri bağlantıları
ölebilir.(Kanstrenaker, 2021) Ayrıca, bir NFT'nin sahipliği, belirtecin temsil ettiği her türlü dijital
varlığa doğal olarak telif hakkı vermez.(Samarbakhsh, 2021) Bir kişi, çalışmalarını temsil eden bir
NFT'yi satabilirken, NFT'nin sahipliği değiştiğinde alıcı telif hakkı ayrıcalıkları almayacaktır ve bu
nedenle asıl sahibin aynı çalışmanın daha fazla NFT'sini oluşturmasına izin verilir.(Salmon, 2021) Bu
anlamda, bir NFT yalnızca telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtıdır.(BBC, 2021)

KOLEKSİYONLUKLAR NFT'ler, koleksiyonları kart koleksiyonlarına benzer bir şekilde dijital formatta
temsil edebilir. Şubat 2021'de, NBA Top Shot platformundaki bir LeBron James smaç NFT kartı
208.000 dolara satıldı.( Reuters, 2021)

OYUN NFT'ler ayrıca oyun geliştiricisi yerine kullanıcı tarafından kontrol edilen dijital arazi parçaları
gibi oyun içi varlıkları temsil etmek için de kullanılabilir. NFT'ler, varlıkların oyun geliştiricisinin izni
olmadan üçüncü taraf pazarlarda alınıp satılmasına izin verir. Axie Infinity, Şubat 2021'de tek bir
satışta dijital arazi tapuları için 1,5 milyon dolarlık bir satış kaydetti.(Quiroz-Gutierrez, 2021)

FİLM 13 Mart 2021'de Adam Benzine'nin Oscar adayı belgeseli Claude Lanzmann: Spectres of the
Shoah, Rarible platformu aracılığıyla bir NFT olarak basılan ve açık artırmaya çıkarılan ilk sinema filmi,
belgesel ve Akademi Ödülü adayı film oldu.(Ravindran vd., 2021)

SPOR Blokzinciri tabanlı bir şirket olan Dapper Labs, dijital vurgu klipleri için bir pazar yeri olan "N.B.A
Top Shot"-u oluşturmak için NBA ile işbirliği yaptı. MODA 2019'da Nike, blok zinciri teknolojisinin
kriptografik olarak güvenli dijital varlıkları NTF'ler şeklinde "Cryptokicks" adı altında bir çift spor
ayakkabı gibi fiziksel ürünlere eklenmesine izin veren bir patent aldı.(Reyburn, 2021)
DİJİTAL SANAT Figma CEO'su Dylan Field, Şubat 2021'de isimsiz bir yatırımcıya 7,5 milyon ABD doları
karşılığında "CryptoPunk #7804" adlı bir dijital avatarın yanı sıra 1,5 milyon ABD doları karşılığında
ikinci bir avatar "Ape, Fedora #6965" sattı.(Konrad, 2021)

SONUÇ
KAYNAKÇA
1.1 https://core.ac.uk/download/pdf/36729637.pdf ‘’Cryptography And Data
Security’’ 1982-05 135-160
https://en.wikipedia.org/wiki/Blockchain
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S108480451830362X

1.2 https://www.youtube.com/watch?v=6WtvWzroZt4
https://www.youtube.com/watch?v=do60sNXiygA

https://www.youtube.com/watch?v=0K0kzTDZSwM

https://www.youtube.com/watch?v=rCqFZN7apt8

https://www.youtube.com/watch?v=SwgUGmtmv3I

2 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/708782

3 https://www.ibm.com/tr-tr/topics/what-is-blockchain

https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/blok-zincir.html

4.1 https://acikerisim.medipol.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12511/8103/Demirkan-
Gurol-2021.pdf?sequence=1&isAllowed=y

4.1.1-4.1.2 https://ofcskn.com/blokzincir-teknolojisi-kullanim-alanlari-nelerdir-cesitli-
alanlarda-blockchain

4.1.3 https://www.garantibbva.com.tr/tr/blog/blockchain-teknolojisi.page

4.3 Şekil 1 https://twitter.com/webtekno/status/1465673833277542404?

t=I4Q1xgY0Dbm3Bh7fCXo8QQ&s=19