KRİPTO PARA BORSALARI ve GÜVENİ

KÖTÜYE KULLANMA SUÇU

Prof. Dr. Murat BALCI*
Dr. Öğr. Üyesi Kerim ÇAKIR*

Özet: Kripto para borsaları ve platformları ile takas işlemi yapan veya
sırf cüzdan hizmeti sunan kuruluşlar, kripto varlık hizmet sağlayıcıları
olarak değerlendirilmektedir. Genel olarak kripto para borsaları olarak
isimlendirilen bu borsaların ne şekilde ve hangi şartlar altında faaliyet
gösterdiği tam anlamıyla bilinmemektedir. “Kripto varlık hizmet sağla-
yıcıları”, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Ön-
lenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikle yükümlüler arasına da-
hil edilse de bu hizmet sağlayıcılarının nasıl faaliyet gösterdiği ve kulla-
nıcılara karşı ne tür sorumluluklarının olduğu belirsizdir.
Volatilitenin ve riskin çok yüksek olduğu kripto paraların işlem gör-
düğü borsalar çoğu ülkede regüle edilmediğinden ve hatta bazı ülkelerde
yasaklandığından kripto paralara ve bu paraların işlem gördüğü borsalara
kullanıcılar güven duymasa da yüksek kazancın vaat edildiği bu paralara
ilgi devam etmektedir. Belirtelim ki bu ilgi hukuki sorunları beraberinde
getirmektedir. Kullanıcı ile kripto para borsası arasında yapılan sözleş-
meye aykırılık özel hukuk ihtilafları dışında suç teşkil eden davranışlar
*
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ceza ve Ceza Usul Hukuku
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, E-posta: balci53@hotmail.com; ORCID ID: 0000-
0002-8506-7911.
*
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dalı
Öğretim Üyesi, E-posta: kerimcakir@marmara.edu.tr; ORCID ID: 0000-0003-1821-
9935.
2

da ortaya çıkarabilir. Bu kapsamda, akla gelen suçlardan biri de malvar-

lığına karşı suçlar arasında yer alan güveni kötüye kullanma suçudur.
Çalışmada, kripto para borsalarının ülkemizde ve diğer bazı Devlet-
lerde nasıl faaliyet gösterdiği incelendikten sonra bu paraların malvarlı-
ğına karşı işlenen suçların koruduğu hukuki değerden faydalanıp fayda-
lanamayacağı ve 5237 sayılı TCK’nın 155 inci maddesinde yer alan gü-
veni kötüye kullanma suçuna konu olup olamayacağı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kripto para borsaları, güveni kötüye kullanma

suçu, malvarlığı, bilişim sistemi, sözleşme.

I. Giriş
Kripto para piyasaları spekülatif nitelikleri dolayısıyla gün geçtikçe
daha fazla yasal düzenleme ihtiyacı doğurmaktadır. Türkiye’de kripto
para piyasalarına ilişkin olarak henüz kapsamlı bir düzenlemeye gidilme-
mişse de bireylerin korunması adına birtakım tedbir mahiyetinde düzen-
lemeler yapılmıştır. Yüksek riskin olduğu ve çok fazla hareketliliğin ya-
şandığı bu piyasada özel hukuk uyuşmazlığının ötesine geçen ve 5237
sayılı TCK’nun 155 inci maddesinde yer alan güveni kötüye kullanma
suçunun seçimlik hareketlerine rastlanabilir. Özellikle kripto varlık hiz-
met sağlayıcılarının kripto paralar üzerinde tasarrufta bulunması veya de-
vir olgusunu inkar etmesi güveni kötüye kullanma suçuna sebebiyet ve-
rebilir. Ancak burada önemli olan güveni kötüye kullanma suçunun ko-
nusunu teşkil eden “mal” kavramına kripto paraların da dahil edilip edi-
lemeyeceğidir. Ayrıca regüle edilmeyen kripto varlık hizmet sağlayıcıları
ile bu piyasada işlem yapan kullanıcılar arasındaki sözleşmenin hukuki
niteliği de önem arz etmektedir. Çünkü güveni kötüye kullanma suçunun
özel hukukla olan ilişkisi göz ardı edilemez. Maddede yer alan zilyetlik
devri, tasarrufta bulunma ve suçun konusunu oluşturan mal kavramının
özel hukuktaki anlamlarına bakılmaksızın suç tipinin anlaşılması müm-
kün değildir.
 3

Aşağıda öncelikle kripto paraların işlem gördüğü kripto para borsaları

hakkında bilgi verilecek daha sonra bu borsalarda güveni kötüye kul-
lanma suçunun işlenip işlenemeyeceği tartışılacaktır.

II. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları Olarak Kripto Para Bor-

saları

1. Genel Olarak
Kripto para hizmet sağlayıcıları kripto para birimi adreslerini ve iş-
lemlerini yönetmekten ve ayrıca özel anahtarlar oluşturmaktan sorumlu-
dur. Özel anahtar şeklindeki dijital varlıkların depolanması, yüksek dere-
cede özen gerektirir. Özel anahtarın kaybı, ilgili kripto para birimlerine
erişimin artık garanti edilemeyeceği anlamına gelir1. Kripto varlık hizmet
sağlayıcısının kripto para birimlerini dikkatli ve güvenli bir şekilde sak-
laması, bunları kötüye kullanmaması ve sistem katılımcılarının erişimine
engel olmaması gerekir2. Kripto paraların işlem gördüğü borsaların ve
platformların siber saldırılara karşı da güvenli olması gerekir. Kullanıcı-
ların güvenini sarsan platformlar kripto para birimlerinin piyasa değerine
etki etmektedir3.
Kripto para borsası kurmak ve faaliyet göstermek için kripto paraların
ne şekilde arz edileceğinin de bilinmesi gerekir. Kripto para arzı anlamına
gelen ingilizce “Initial Coin Offering” (ICO) terimi, projelere fon topla-
mak amacıyla, yeni üretilen bir jeton ya da kripto varlığın, Bitcoin, Ethe-
reum gibi popüler kripto paralar karşılığında satışa sunulması sürecini
1
Wenger, Tobias-Tokarski, Kim Oliver, Kryptowährungen, (Jochen Schellinger,
Kim Oliver Tokarski, Ingrid Kissling-Näf Digitale Transformation und
Unternehmensführung Trends und Perspektiven für die Praxis), Springer Gabler,
2020, s. 262.
2
Wenger-Tokarski, Kryptowährungen, s. 263, 264.
3
Siber saldırılar sonucu meydana gelen kripto paraların piyasa değeri ve müşterilerin
kimlik bilgilerinin ele geçirilmesi konusunda bkz. Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru,
Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden Doları’na Hukuki Bir Bakış, İÜHFM
C. LXXIII, S. 2, s. 173-220, 2015, s. 203.
4

tanımlamaktadır. Satın alınan jeton ya da kripto varlıklar, projenin sun-

duğu ürün ve servisler için erişim, avantajlı kullanım ya da kar ortaklığı
gibi farklı amaçlarla kullanılabilmektedir4.
Kripto para arzı, “Halka Arz” (Initial Public Offering – IPO) terimin-
den türetilmiş olsa da süreç hem halka arz hem de kitlesel fonlama süre-
cine benzemektedir. Satışa sunulan jeton ya da kripto varlıklar, Türk Li-
rası, Dolar, Euro gibi itibari paralar yerine Bitcoin, Ethereum gibi popüler
kripto paralar karşılığında alınabilmektedir. Ancak, halka arzdan farklı
olarak satın alınan jeton ya da kripto varlıklar sahibine, projeyi yöneten
şirkete ortak olmak gibi yasal haklar vermemektedir. Ayrıca, üretilen je-
tonlar bu jetonları listeleyen kripto para alım satım platformlarında alınıp
satılabilmektedir5. Kripto paraların genel anlamda farklı mal veya hiz-
metler karşılığında kullanılamamasının sebebi ise genel olarak kabul gör-
memesi ve öngörülebilir istikrarlı değerden yoksun olmasıdır6.

2. Türkiye
Ülkemizde kripto paralarla ilgili olarak ilk defa Sermaye Piyasası Ku-
rulu tarafından bilgilendirme yapılmıştır. Kurul Karar Organı’nın
27.09.2018 tarih ve 47/1102 sayılı kararı uyarınca yapılan duyuruda;
“Kripto Para Satışı veya Token Satışı olarak da bilinen genellikle blok-
zinciri teknolojisi kullanarak para toplamaya yönelik uygulamaların bir-
çoğu Kurulumuzun düzenleme ve gözetim alanı dışında kalmaktadır. Di-
jital varlık satıcıları, belirli (bir proje veya şirketi finanse etmek gibi) ya
da çoğu zaman belirsiz vaatlerle dijital varlık satışı gerçekleştirmektedir.
Söz konusu dijital varlıklar itibari para ile alınabileceği gibi Bitcoin ve
Ether gibi kripto paralar kullanılarak da alınabilmektedir. Tasarım açı-
sından çok farklı türlere ayrılabilmekle beraber dijital varlıklar genel-
likle bir şirketteki payı, bir hizmete erişim hakkını, gerçek hayattaki bir
4
Bkz. https://www.btcturk.com/bilgi-platformu/initial-coin-offering-ico-nedir/ (Erişim
tarihi: 21.10.2021).
5
Bkz. https://www.btcturk.com/bilgi-platformu/initial-coin-offering-ico-nedir/
6
Beck, Benjamin, Bitcoins als Geld im Rechtssinne, NJW 2015, s. 581.
 5

varlığı, ürün veya hizmete ilişkin kullanım hakkını temsil etmektedir. Sa-
tış süreci sonrası toplanan paranın kullanımına ilişkin bilgiler izahna-
meye benzer bir doküman olan “white-paper” da yer almaktadır” şek-
linde açıklamalar bulunmaktadır7.
Aynı duyuruda dijital varlık satışının risklerine dikkat çekilmiş ve di-
jital varlık satışlarının;
• Birçoğunun yapısı itibariyle düzenleyici kurumların yetki ve görev
alanı dışında kaldığı, herhangi bir düzenleme ve gözetime tabi ol-
madıkları,
• Kripto paralara benzer şekilde, satın alınan tokenların değerlerinde
de aşırı oynaklık görülebildiği,
• Toplanan paraların belirtilen amaçlarla kullanılmayabileceği,
• Satıcılar tarafından sağlanan dokümanlarda eksik ve yanıltıcı bilgi-
ler olabileceği,
• Bu tarz uygulamalarla fon toplanan projelerin çoğunluğunun erken
aşama projeler olduğu için projenin başarısız olması ve yapılan ya-
tırımın tamamının kaybedilmesi söz konusu olabileceği ifade edil-
miştir.
Duyuruda son olarak, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde ger-
çekleştirilecek kitle fonlaması faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslara dair
ikincil düzenleme çalışmalarının devam ettiği, halka arz ve kitle fonla-
ması faaliyetlerine benzer yönleri ve farklılıkları bulunan “token satışı”
uygulamalarının Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleyici sınırlarına gi-
rip girmeyeceğinin durum bazında farklılık göstereceği, ikincil düzenle-
meler yürürlüğe girmeden önce kitle fonlaması adı altında izinsiz olarak
gerçekleştirilecek faaliyetlerle ilgili olarak Sermaye Piyasası Kurulu ta-
rafından gerekli her türlü idari ve cezai tedbirin uygulanacağı, bu aşa-
mada kitle fonlaması adı altında gerçekleştirilmesi muhtemel kripto
7
Bkz. https://spk.gov.tr/Bulten/Goster?year=2018&no=42 (Erişim tarihi: 21.10.2021).
6

varlık satışlarına yatırımcılar tarafından itibar edilmemesi gerektiği ka-

muoyu ile paylaşılmıştır.
Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı’nın duyurusundan sonra Tür-
kiye Cumhuriyet Merkez Bankası 16 Nisan 2021 tarih ve 31456 sayılı
Resmi Gazete’de “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına
Dair Yönetmelik” yayımlamış ve bahse konu yönetmelik 30 Nisan 2021
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, “ödemelerde kripto varlıkların
kullanılmaması, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ih-
racında kripto varlıkların kullanılmaması” gerektiğinden bahsetmektedir.
Yönetmelik; “Amaç ve kapsam Madde 1 – (1) Bu Yönetmeliğin
amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetle-
rinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğ-
rudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para
kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya
ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon
aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi-
dir. Dayanak Madde 2 – (1) Bu Yönetmelik, 14/1/1970 tarihli ve 1211
sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü maddesi-
nin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fık-
rası ve 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Muta-
bakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hak-
kında Kanunun 12 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile 18 inci maddesinin
altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır. Ödemelerde kripto varlıkla-
rın kullanılmaması Madde 3 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında
kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanı-
larak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan,
ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıy-
met veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri
maddi varlıkları ifade eder. (2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan
veya dolaylı şekilde kullanılamaz. (3) Kripto varlıkların ödemelerde doğ-
rudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.
Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto
 7

varlıkların kullanılmaması Madde 4 – (1) Ödeme hizmeti sağlayıcıları,

ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto
varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş mo-
delleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet su-
namaz. (2) Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin
alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya
bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez. Yürür-
lük Madde 5 – (1) Bu Yönetmelik 30/4/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme Madde 6 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası Başkanı yürütür” şeklindedir.
Yönetmelik’in en önemli özelliği kripto varlıklar için yasal olarak bir
tanım getirmiş olmasıdır. Her ne kadar Yönetmelik haricinde kripto para
borsalarına ilişkin getirilmiş başkaca kapsamlı bir yasal düzenleme bu-
lunmamakta ise de T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 23.03.2021 ta-
rihinde yayınladığı Ekonomi Reformları Eylem Planı’nın 3.4.d numaralı
eylemi uyarınca finansal sektörün kurumsal altyapısının geliştirilmesi
amacıyla 31.12.2021 tarihine kadar Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm
Ofisi önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından diji-
tal paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki alt yapısını oluşturacak şe-
kilde bir kanun hazırlanmasından bahsedilmektedir8.
Son olarak belirtelim ki Türkiye’deki kripto para borsalarında kamu-
oyuna da yansıdığı üzere binlerce insanın mağduriyetine yol açacak ge-
lişmeler yaşanmıştır. Bunun en yakın tarihli örneği bir kripto para borsası
olan Thodex’in işlemlerine ara vermesidir9.
8
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/2/2021/06/Ekonomi-Reformlari-Eylem-Plani-
1.pdf (Erişim tarihi: 10.11.2021).
9
Thodex sebebiyle 391 bin kişinin mağdur olduğu ifade edilmektedir. Bkz.
https://www.indyturk.com/node/348921/ekonomi%CC%87/kripto-para-uz-
man%C4%B1-hukuk%C3%A7u-bilen-yasal-d%C3%BCzenleme-acilen-
yap%C4%B1lmazsa-ma%C4%9Fdurlara (Erişim tarihi: 10.11.2021).
Ayrıca bkz. “Thodex dolandırıcılıkta dünyanın 1 numarası” Chainalysis'in yayımla-
dığı rapora göre 2021'de kripto para piyasasında 7.7 milyar dolarlık dolandırıcılık
8

3. Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri, kripto para birimini yasal olarak kabul
etmekte olup, dünyada en fazla kripto para birimi ve kullanıcısına sahip
olan ülkedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde Vergi Dairesi (Internal Re-
venue Service “IRS”) kripto paraları sanal para ve varlık olarak sınıflan-
dırmıştır. IRS yaptığı açıklamada kripto paraları, gerçek para cinsinden
bir karşılığı olan veya gerçek paranın yerine geçebilen ve çevrilebilen pa-
ralar olarak tanımlamıştır. Amerikan Ticaret Komisyonu (Commodity
Futures Trading Commission “CFTC”) ise Bitcoin ve diğer kripto para-
ları emtia olarak aldığını açıklamıştır10.
New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı, kripto para plat-
formları için Sanal Para İşletmeciliği Lisansı (“BitLicense”) adını verdiği
zorunlu bir lisans düzenlemesi yapmıştır. Düzenlemede, sanal para işlet-
meciliğinin kapsamı; transfer amacıyla sanal para almak veya önemsiz
miktarda ve finansal olmayan amaçlarla yapılan transferler dışında sanal
para transfer işlemi gerçekleştirmek, başkaları adına sanal paraları tut-
mak, muhafaza etmek veya emanette bulundurmak, sanal para alım satım
hizmeti vermek, değişim hizmeti sağlamak, sanal paraları kontrol etmek,
yönetmek veya bizzat çıkarmak şeklinde ifade edilmiş olup yetkililerden
lisans almaksızın herhangi bir kişinin bu tür iş ve işlemleri yürütemeye-
ceği öngörülmüş ve ayrıca lisans için gerekli belgelerden başka New

yapıldı. Dolandırıcılıkla çalınan para miktarı 2020'ye göre yüzde 81 artarken, bu ge-
lişmede rug pull (halı çekme) denilen geliştiricilerin bir anda yatırımcıların kaynakla-
rıyla ortadan kaybolması anlamına gelen yöntemin yaygınlaşması oldu. 'Halı çekme'
sebebiyle yatırımcılar dünyada bu yıl 2.8 milyar dolar kaybederken, rapora göre bu
kaybın 2.6 milyar doları Türkiye'de yaşanan Thodex vurgunundan geldi.
https://www.haberturk.com/thodex-dolandiricilikta-dunyanin-1-numarasi-3289069-
ekonomi (Erişim tarihi: 16.12.2021).
10
Yılmazer, Onur, Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri İle Bu Giri-
şimlerin Kripto Paraların Geleceğine Etkisi, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi
Volume: 49, Spring-2021, (31-44). s. 31 vd.
 9

York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı tarafından gerekli görülen

her tür bilgi ve belgenin sağlanması gerektiği de ifade edilmiştir11.
ABD’de kripto paraların emtia olarak nitelendirilmesi eğilimi kabul
görmüştür. Nitekim vergilendirme bakımından da kripto paralar emtialar
ile aynı usule tabi olup, vergilendirilmektedirler. New York Güney Bölge
Federal Mahkemesi, Silk Road olayına ilişkin USA v. Ross William
Ulbricht davasında 04.02.2014 tarihli kararıyla kripto paraların ceza hu-
kuku anlamında para olarak değerlendirilebileceğine hükmetmiştir12. Ay-
rıca, emtia oluşturan bir kripto varlığın fiyatına atıfta bulunan vadeli iş-
lemler, opsiyonlar, takaslar ve diğer türev sözleşmeler, Emtia Borsası Ya-
sası kapsamında CFTC tarafından düzenlemeye tabidir13. Amerika Birle-
şik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (Securities and
Exchange Commission “SEC”), genellikle bir menkul kıymet oluşturan
herhangi bir tokenin veya diğer dijital varlığın ihracı veya yeniden satışı
konusunda düzenleme yetkisine sahiptir.
Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın 04 Eylül 2014 tarihli
raporuna bakıldığında, Bitcoin cüzdanlarının para aklamanın önlenmesi
ile ilgili kurallara uygun olmasının gerektiği hakkında düzenlemenin
mevcut olduğu, Bitcoin ile kazanımların vergilendirmesinin nasıl olacağı
yönünde düzenlemenin yeni getirildiği ve Bitcoin alım satımında güven-
liğin sağlanması yönünde yeni düzenlemelerin de yapılacağı ve Bitcoin
ile ilgili daha da fazla düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir14.
11
Bamford, Colin, Principles of International Financial Law, Second Edition, Oxford
University Press, London 2015, s. 13.
12
Bkz.https://www.justice.gov/sites/default/files/usaosdny/le-
gacy/2015/03/25/US%20v.%20Ross%20Ulbricht%20Indictment.pdf (Erişim tarihi:
24.10.2021).
13
Bkz. https://www.globallegalinsights.com/practice-areas/blockchain-laws-and-regu-
lations/usa#chaptercontent2 (Erişim tarihi: 24.10.2021).
14
Lo, Stephanie-Wang, J. Christina, Bitcoin as Money?, Current Policy Perspectives,
Federal Reserve Bank of Boston, No.14-4, September 4, 2014, s.18, http://coin-
turk.com/wp-content/uploads/2014/09/Bitcoin-as-Money.pdf (Erişim tarihi:
30.10.2021).
10

4. Birleşik Krallık
Birleşik Krallık, kripto paraları yasal olarak tanıyan devletlerden bi-
ridir. 2019 yılında, Birleşik Krallık Yargı Görev Gücü, kripto varlıklar ve
akıllı sözleşmelere ilişkin hukuki beyan yayınlamıştır15. İngiltere mahke-
meleri için bağlayıcı olmamakla birlikte, kripto varlıkların ve dolayısıyla
kripto para biriminin “mülkiyetin tüm göstergelerine sahip olduğu” ve bu
nedenle bu şekilde muamele görmesi gerektiği sonucuna varmıştır16. Bu
kapsamda, kripto paralar, gayri maddi varlık olarak nitelendirilmiş ve el-
den çıkarılması durumunda değer artış kazancına tabi tutulacağı ve bir
işletme kapsamında kripto para faaliyetlerinin yapılması durumunda da
ilgili gelir vergisi kanunlarının öncelikle uygulanacağı ifade edilmiştir.
İngiltere’de mevcut bir kripto para düzenlemesi bulunmamakla bir-
likte İngiliz Hükümeti Bitcoin işlemlerinin foreks işlemleri olarak değer-
lendirilerek vergilendirileceğini açıklamıştır. Buna göre Bitcoin işlemle-
rinden elde edilecek kazanç sermaye geliri olarak vergilendirilecektir.
Ancak Bitcoin bir ödeme aracı olarak kullanıldığında, ayrıca katma değer
vergisi de uygulanacaktır. İngiltere’deki Mali Tutum Otoritesi (Financial
Services Authority “FCA”), Bitcoin yanlısı bir duruşa sahiptir ve düzen-
leyici ortamın dijital para birimini desteklemesi gerektiği kanaatindedir17.

5. Almanya
Almanya’da da kripto paralar yasal olarak tanınmaktadır. Kripto para
kazançlarının vergilendirilmesine yönelik Almanya 600 Euro’dan düşük
değerler için vergi almamaktadır. Bitcoin, 2013'ten beri bir tür özel para
olarak kabul edilmektedir. Bitcoin, Almanya’da %25’lik sermaye ka-
zancı vergisine tabi olmasına rağmen, böyle bir vergi, yalnızca
15
Yılmazer, Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri İle Bu Girişimlerin
Kripto Paraların Geleceğine Etkisi, s. 40.
16
Yılmazer, Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri İle Bu Girişimlerin
Kripto Paraların Geleceğine Etkisi, s. 40.
17
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Kripto Para Araştırma Raporu, Ankara 2020.
 11

Bitcoin’den elde edilen kârlar, Bitcoin’in alınmasından sonraki bir yıl

içinde elde edilirse alınmaktadır. Böylece bir yıldan fazla Bitcoin sahibi
olan mükellefler değer artış kazancı vergisine tabi olmayacak ve işlemleri
vergiden muaf bir “özel satış” kapsamına girecektir. Almanya’da Bit-
coin’e karşı benimsenen tutum, hisse senetleri veya hisse senetleri gibi
diğer yatırım araçlarına olan tutuma benzemektedir18.
Spezialfonds, Almanya’daki baskın kurumsal yatırım araçlarından bi-
ridir. Almanya’da 2021 yılının Nisan ayında tanıtılan ve kısa bir süre
sonra parlamento tarafından onaylanan yasa ile, Spezialfonds’ların veya
özel fonların portföylerinin %20’sine kadar kripto yatırımı yapmasına
izin verilmeye başlanmıştır. Söz konusu yasa 01.07.2021 tarihinde yürür-
lüğe girmiştir. Bu yeni yasa ile Spezialfonds adı verilen 4.000’den fazla
kurumsal yatırım fonu ve varlık yöneticisinin kripto para birimlerine
yüzde 20’ye kadar yatırım yapmasına izin verilecektir19. Söz konusu ya-
sanın, kripto para sektörünün tüm dünya tarafından benimsenmesine bü-
yük katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

III. Kripto Paraların Hukuki Niteliği ve Bu Paraların Güveni

Kötüye Kullanma Suçuna Konu Olması
Kripto paraların temininde, muhafazasında ve transferinde farklı yol
ve yöntemler mevcuttur. Bu paralar; kağıt cüzdanlarda, web cüzdanla-
rında veya donanım cüzdanlarında muhafaza edilebilir. Çoğu ülke kripto
varlıkların değerlerini garanti altına almamakta ve ulusal bankalar kripto
para ihraç etmemektedir.
Kripto paraların hukuki niteliği bu paraların eşya-mal, varlık, veri,
elektronik para, menkul kıymet, sermaye piyasası aracı ya da mevduat
18
Bitcoin taxation in the developed countries. Bkz. https://nomoretax.eu/bitcoin-
taxation-developed-countries/ (Erişim tarihi: 24.10.2021).
19
Bkz. https://beincrypto.com.tr/almanya-415-milyar-dolarlik-kripto-para-yasasini-
hayata-gecirdi/ (Erişim tarihi: 24.10.2021).
12

olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği üzerinden yapılmaktadır20.

Örneğin, ilk kripto para olan Bitcoin, bilgisayar performansıyla hesap-
lama yoluyla üretilen şifreli bir elektronik sayı sistemidir21. Bitcoin dağı-
tımını düzenleyen belirli (hukuki) bir kişi yoktur22. Bitcoin’in kendine ait
temsil edilebilir veya karşılaştırılabilir bir değeri yoktur. Klasik anlamda,
bir para birimi olarak herkes tarafından kanunen kabul edilen ve hizmet-
ler karşılığında ödenen bir para birimi veya ödeme aracı da değildir23.
Kripto paralar, başta 5411 sayılı Bankacılık Kanunu olmak üzere,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) mevzuatına
da tabi olmadığından banka veya finans kurumu olarak da değerlendiri-
lemez. Kripto varlıklar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından
yayımlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yö-
netmelik”te, “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanı-
larak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan,
ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıy-
met veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri
maddi varlıklar” olarak tanımlandığından para tahvili yapan kurumlar-
dan da değildir.
20
Kripto paraların hukuki niteliği ile ilgili görüş ve değerlendirmeler için bkz. Balcı,
Murat-Çakır, Kerim, Kripto Paralara El Konulması ve Kripto Paraların Müsadere
Edilmesi, Mali Hukuk Dergileri, 17.198 (2021), (1503-1534), s. 1512 vd.; Özdemir,
Gençer, Kripto Paraların Eşya Niteliği, SDÜHFD C: 11, S: 1, Y: 2021, s. 302; Durdu
Erdal, Kripto Para Birimi Olarak Bitcoin ve Ceza Hukuku, Galatasaray Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,
İstanbul 2018, s. 11; Turanboy, Asuman, Kripto Paraların Ortaya Çıkmaları ve
Hukuki Nitelikleri, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 35, Sayı:3, Eylül 2019, s.
47. Ayrıca bkz. Simmler, Monika-Selman, Sine-Burgermeister, Daniel,
Beschlagnahme von Kryptowährungen im Strafverfahren, AJP/PJA 8/2018, s.968.
21
Beck, NJW 2015, s. 584.
22
Beck, NJW 2015, s. 584.
23
Beck, NJW 2015, s. 581. Ayrıca bkz. KG: Bitcoin-Handel – Bitcoins keine
Finanzinstrumente, NJW 2018, s. 3735. KG, Urteil vom 25.9.2018 – (4) 161 Ss 28/18
(35/18).
 13

Avrupa Parlamentosu’nun 2009/110/EC sayılı Direktifi’nde kripto

para; “elektronik veya manyetik olarak saklanabilen veya para karşılığı
ihraç edilen, ihraççının borcunu ifade eden, ödeme yapmak amacıyla alı-
nan ve elektronik para kuruluşu haricinde gerçek ve hükmi şahıslar tara-
fından kabul edilen araçlar” olarak tanımlanmıştır24.
Kripto paralar bakımından önem arz eden husus, sanal malvarlığı ola-
rak misli olmayan bir değerin suçun konusu olup olamayacağı meselesi-
dir.
Turanboy’a göre, “Hukukî anlamda “şey”in fiziksel anlamdakinden
farklılığı, onun ekonomik önemi, manası, insanlar arasındaki oynadığı
rol ele alındığında fiziki anlamda “şey” olup olmadığının önemi olma-
masıdır. Bu düşünce tarzı ile günümüzde dijital varlığın da bir “şey” ol-
duğu açıktır25.”
Aytekin İnceoğlu’na göre, maddi bir bünyeye sahip olmayan şeylerin
zilyetliğinin devri mümkün değildir ve bu nedenle bu tür haklar söz ko-
nusu suçun konusunu teşkil edemezler26.
Düşüncemize göre, malın mutlaka maddi bir bünyeye sahip olması
gerekmez. Kişinin malvarlığının aktifinde ve pasifinde değişiklik mey-
dana getiren malvarlığı değerlerinin suça konu olduğu söylenebilir27.
24
Ayrıca Avrupa Merkez Bankası da kripto parayı “bir değerin dijital reprezentasyonu”
olarak görmektedir. Bkz. Simmler-Selman-Burgermeister, Beschlagnahme von
Kryptowährungen im Strafverfahren, s. 968.
25
Turanboy, Kripto Paraların Ortaya Çıkmaları ve Hukuki Nitelikleri, s.57.
26
Aytekin İnceoğlu, Asuman, Güveni Kötüye Kullanma Suçu, Galatasaray Üniversi-
tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, s. 52.
27
Nitekim, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi, 13.11.2020 tarih
1149/905 sayılı kararında, “murisin e posta hesabı ve buna bağlı olarak kullanılan
sosyal medya hesapları, dijital cüzdan hesaplan vb. maddi değer ifade eden ve TMK’
nun 599. maddesi kapsamında terekesine dahil olup mirasçılarına intikali gereken
dijital mal varlığının da tespitinin gerekeceği kanaatine varılmıştır” demek suretiyle
dijital malvarlığı üzerinde bir değerlendirme yapmıştır.
14

Güveni kötüye kullanma suçu ile kişilerin malvarlığı korunmaya çalışıl-

maktadır.
Kripto paraların işlem gördüğü platformlar ve borsalar yaptıkları söz-
leşme ile faaliyet göstermektedir. Taraflar arasında güven ilişkisi tesis et-
mek ticari ve ekonomik hayattaki istikrar bakımından önemli görülmek-
tedir.
Güveni kötüye kullanma suçunun konusu, “başkasına ait bir
mal”dır”28. Kanun koyucu 155 inci maddede suçun konusu olarak mal-
dan bahsetmektedir29. Maddede, taşınır veya taşınmaz şeklinde bir ayrım
28
Suçun konusunu oluşturan mal kavramının neleri kapsadığıyla ilgili bkz. Centel,
Nur-Zafer, Hamide-Çakmut, Özlem Yenerer, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, 5.
Bası, C:I, İstanbul 2021, s. 472 vd.; s.466; Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ru-
han-Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Ankara 2021,
s. 846 vd.; İçer, Zafer, Malvarlığına Karşı Suçlar (m. 141-169), Ankara 2018, s.174.
29
Madde Gerekçesinde de; Güveni kötüye kullanma suçunun konusu, taşınır veya taşın-
maz maldır. Bu mal üzerinde fail lehine zilyedlik tesis edilmiş olmalıdır. Güveni kö-
tüye kullanma suçunda fail, suç konusu malın maliki değildir. Bu nedenle, müşterek
veya iştirak hâlinde mülkiyete konu olan mallarla ilgili olarak, müşterek veya iştirak
hâlinde malik olanlar birbirlerine karşı güveni kötüye kullanma suçunu işleyemezler.
Fail, suç konusu şey üzerinde lehine zilyedlik tesis edilmiş olan kişidir. Ancak, bu
zilyedliğin mutlaka malik tarafından tesis edilmesi gerekmez. Suçun konusunu oluştu-
ran mal üzerinde belirli bir şekilde kullanmak üzere fail lehine zilyedlik tesisi gerekir.
Bu nedenle, güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için hukuken geçerli bir söz-
leşme ilişkisinin varlığı gereklidir. Bu hukukî ilişki, örneğin kira sözleşmesi, ariyet söz-
leşmesi, karz sözleşmesi, vedia sözleşmesi, istisna sözleşmesi, vekalet sözleşmesi, kefa-
let sözleşmesi, hizmet sözleşmesi, rehin sözleşmesi ile tesis edilmiş olabilir. Bu akdi
ilişki, karma veya sui generis bir sözleşme ile de tesis edilmiş olabilir. Örneğin, bir
bankada açılan carî hesaba veya bir “özel finans kurumu”nda açılan “katılım ortaklığı
hesabı”na ilişkin sözleşme ile de bu hukukî ilişki tesis edilmiş olabilir. Keza, örneğin
bir anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ile şirket tüzel kişiliği arasındaki hukukî ilişki,
hizmet ve/veya vekalet sözleşmesine dayanmaktadır. Hatta, mülkiyeti muhafaza kay-
dıyla satın alınmış olan eşyanın meselâ bir üçüncü kişiye satılması durumunda dahi,
güveni kötüye kullanma suçunun oluştuğu kabul edilmelidir. Bu zilyedlik devri, malik
olmayan kişiye, aradaki hukukî ilişkinin niteliğine göre, şey üzerinde belli bazı tasar-
ruflarda bulunma hak ve yetkisini vermektedir. Söz konusu suçun oluşabilmesi için,
failin suç konusu mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedli-
ğin devri amacı dışında tasarrufta bulunması veya bu devir olgusunu inkar etmesi
 15

yapılmamış ve “mal”dan söz edilmiştir. Dolayısıyla mal kavramına dahil

olan ve hukuka uygun olmak şartıyla tesis edilen sözleşmelere konu olan
kripto paralar da suçun konusunu oluşturabilir30. Bu sebeple madde met-
ninde geçen “mal” ifadesi, kripto parayı da kapsamaktadır31. Para gibi
misli eşyalar mülkiyeti devredilmedikçe, güveni kötüye kullanma suçuna
konu olabilmektedir32. Kripto paraların işlem gördüğü borsalarda ve plat-
formlarda mülkiyet devri söz konusu değildir33. Suçun konusunu oluştu-
ran kripto paraların zilyetliği, kripto para borsalarına muhafaza edilmesi
için verilmektedir. Bu kapsamda örneğin, kripto para platformlarındaki
varlığı devir olgusunu inkar edecek şekilde itibari para birimine çeviren
yahut bu varlıkları kabul eden mağazadan alışveriş yapan kişi, güveni kö-
tüye kullanma suçunu işlemiş olur34.
Devletin arz ettiği ve dolaşıma sunduğu itibari paradan farklı olarak
kripto paraların varsayımsal bir değer ifade ettiği ve bu nedenle para ola-
rak kabul edilmeyeceği tartışılsa da35 kripto paralar kişinin malvarlığının
aktifine ve pasifine etki ettiğinden malvarlığına dahil olan bir değer ola-
rak kabul edilebilir36.

gerekir” denilmek suretiyle suça konu olan malın niteliği hakkında açıklamalara yer
verilmiştir.
30
Bozkurt Yüksel, Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden Doları’na Hukuki
Bir Bakış, s. 204.
31
Suçun konusunun para olup olamayacağı ile ilgili tereddütler konusunda bkz. Aytekin
İnceoğlu, Güveni Kötüye Kullanma Suçu, s. 50. Ayrıca bkz. Özbek, Veli Özer, Eko-
nomi Ceza Hukuku – İkinci Kitap: Özel Hükümler, Ankara 2021, s. 106, 107; Durdu,
Kripto Para Birimi Olarak Bitcoin ve Ceza Hukuku, s. 138.
32
Tezcan-Erdem-Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, s. 848; Özbek, Ekonomi
Ceza Hukuku, s. 107.
33
Kripto paraların güveni kötüye kullanma suçuna konu olabileceğiyle ilgili bkz. Çınar,
Çağatay, Güvenı̇ Kötüye Kullanma Suçu, Ankara 2020, s. 295, 296.
34
Çınar, Güvenı̇ Kötüye Kullanma Suçu, s. 296; Durdu, Kripto Para Birimi Olarak
Bitcoin ve Ceza Hukuku, s. 138.
35
Meraklı, Serkan, Parada Sahtecilik Suçu (TCK m. 197), Marmara Üniversitesi Hu-
kuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, Aralık 2020, (726-776),
s.734.
36
Malvarlığına karşı işlenen suçlarda özellikle yağma suçunda mal-eşya-malvarlığı
16

Suça konu olan malın maddi bir yapısının ve cismani bir varlığının
olması gerekli değildir37. Nitekim, Yargıtay 6. CD’nin, 7.7.2020 tarih ve
1158/2598 sayılı kararında kripto paraların hukuki niteliğini tartışmasa
da yağma suçuna konu olabileceğini belirtmiştir. Söz konusu kararda,
“Oluş ve dosya içeriğine göre; kendilerini polis olarak tanıtan ve silah
gösteren sanıklar ... ve ...'ın dijital para borsası sahibi mağdur ...'i zorla
araca bindirip, ellerini kelepçeledikten sonra bir otoparka götürdükleri,
telefonda görüştükleri ...'ın da yönlendirmesi ile mağdura ait dizüstü bil-
gisayar ve cep telefonunu alıp beklemeye başladıkları, sanıklar ... ve ...'un
başka bir araba ile otoparka geldikleri, sanık ...'ın mağdurdan zorla bil-
gisayar şifresi ile bitcoin işlemlerinde kullandığı şifreleri aldığı ve mağ-
dura ait bilgisayar ile işlem yapmaya çalıştığı, internet bağlantısının za-
yıflığı nedeniyle işlem yapmakta zorlanınca internet bağlantısının daha
güçlü olduğu bir mekana gitmek istediği, bu sırada mağdurun içinde bu-
lunduğu aracın da başka bir otoparka geçerek beklemesini kararlaştır-
dıkları, mağdurun kaçırıldığı aracın izinin sürülememesi için sanık ...'un
aracın plakalarını değiştirdiği, sanık ...'la birlikte internet bağlantısı kuv-
vetli bir mekana giderek ...'ın işlem yapmasını beklediği” denilmektedir.
Kripto paraların malvarlığına karşı işlenen suçların konusunu oluştur-
mayacağının kabulünde ise TCK’nun “Bilişim Alanında Suçlar” bölü-
münde yer alan 244 üncü maddesindeki bilişim sistemini kullanarak hak-
sız çıkar sağlama suçunun (m. 244/4) tartışılması gerekir. TCK’nun 244
üncü maddesinin 4 üncü fıkrasında; “Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan
fiillerin işlenmesi suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının yararına
haksız bir çıkar sağlamasının başka bir suç oluşturmaması hâlinde, iki
yıldan altı yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasına hük-
molunur” denilmektedir.

kavramlarının “dar” anlamda kabul edilmesi gerektiği konusunda bkz. Birtek, Fatih,
Yağma Suçu Bakımından Yarar Sağlama Amacı, Ceza Hukuku Dergisi, S: 44, Aralık
2020, s. 698, 699.
37
Aksi yönde bkz. Özbek, Veli Özer-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hu-
kuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Ankara 2021, s. 693.
 17

TCK’nun 244 üncü maddesinin 1 ve 2 nci fıkralarında yer alan fiille-

rin işlenmesi suretiyle kendisi veya başkası yararına haksız çıkar sağlan-
ması dördüncü fıkra kapsamında suç olarak düzenlenmiştir. Fıkrada, bi-
lişim sisteminin işleyişini engellemek, bozmak, sistemde yer alan verileri
bozmak, yok etmek, değiştirmek, erişilmez kılmak, sisteme ek veriler
yerleştirmek, var olan verileri başka bir yere göndermek suretiyle kendisi
veya başkasının yararına haksız menfaat sağlanması yaptırıma bağlan-
mıştır. Kanun koyucu 244 üncü maddenin dördüncü fıkrasındaki suçu ta-
mamlayıcı bir norm olarak düzenlemiş ve maddede tanımlanan fiillerin
başka bir suç oluşturmaması halinde bu hükmün uygulanması gerektiğini
belirtmiştir.

IV. Kripto Para Borsalarında Güveni Kötüye Kullanma Suçunun

İşlenmesi
İnsanların günlük yaşamlarında ortaya çıkan ve bireysel ilişkileri ba-
kımından önem arz eden “güven unsuru” hukuki zemine taşınan işlem-
lerde de kurucu bir unsurdur. Güven duygusunu ihlal edici davranışlarla
ortaya çıkan uyuşmazlıkların hukuki yollarla çözüme kavuşturulması ge-
rekir. Özel hukukun çaresiz kaldığı ve sınırları dışına çıkan konularla il-
gili “son çare ilkesi” de gözetilerek ceza hukukuna müracaat edilmesi
gerekebilir. Güvene dayalı işlemlerin suç teşkil eden hali, TCK’nun
İkinci Kitabının, “Kişilere Karşı Suçlar” başlıklı İkinci Kısmının, “Mal-
varlığına Karşı Suçlar” başlıklı onuncu bölümünün “güveni kötüye kul-
lanma” başlıklı 155 inci maddesinde düzenlenmiştir.
Madde; “(1) Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir
şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üze-
rinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri
amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi,
şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile ce-
zalandırılır. (2) Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya
da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare et-
mek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında
18

işlenmesi halinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üçbin güne kadar
adlî para cezasına hükmolunur” şeklindedir38.
Madde metninde yaptırıma bağlanan seçimlik hareketler zilyedliğin
devri amacı dışında “tasarrufta bulunulması” veya “bu devir olgusunun
inkar edilmesi”dir. Kripto paraların işlem gördüğü borsalarda her iki se-
çimlik hareketle de suç tipinin işlenmesi mümkündür.
Kripto paraların kriptografik şifreler ve cüzdanlar vasıtasıyla zilyetli-
ğini elinde bulunduran borsalar zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta
bulunabilir. Anahtarların ve şifrelerin bilinmesi kripto paralar üzerindeki
fiili tasarruf yetkisini devralmak için ön koşuldur39. Bu durumda kripto
para dolandırıcılığının incelenmesi gerekse de hileli hareketler olmaksı-
zın dolandırıcılık suçunun işlenmesinden bahsedilemez.
Üzerinde durulması gereken hususlardan biri de sanal varlıkların hu-
kuken geçerli bir sözleşme ile devredilip devredilemeyeceği meselesidir.
Kripto para borsalarında işlem yapabilmek için sözleşme tesis edilse de
bu sözleşmelerin hukuken geçerli olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Genel işlem şartları ile sadece tek tarafın hak ve menfaatlerini koruyan bir
sözleşmenin geçerli olduğu söylenemez. Bugün için kripto varlık hizmet
sağlayıcıları kullanıcılar ile sözleşme yapmaktadır. Bir sözleşmenin hüküm-
süz olup olmadığıyla ilgili Türk Borçlar Kanunu’nun 27 nci maddesinin bi-
rinci fıkrasında, “kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine,
kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak
38
Madde Gerekçesinde; “Madde metninde güveni kötüye kullanma suçu tanımlanmış-
tır. Söz konusu suçla korunan hukukî değer kişilerin mülkiyet hakkıdır. Bu suçla mül-
kiyetin korunması amaçlanmaktadır. Ancak, söz konusu suçun oluşabilmesi için eşya
üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan kişi ile lehine zilyedlik tesis edilen kişi (fail)
arasında bir sözleşme ilişkisi mevcuttur. Bu ilişkinin gereği olarak taraflar arasında
mevcut olan güvenin korunması gerekmektedir. Bu mülahazalarla, eşya üzerinde
mevcut sözleşme ilişkisiyle bağdaşmayan kasıtlı tasarruflar, cezai yaptırım altına
alınmıştır” şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.
39
BGH: Illegales Bitcoinschürfen, NStZ 2018, s. 405. Bkz. BGH, 27.7.2017, 1 StR
412/16 (LG Kempten).
 19

hükümsüzdür” denilmektedir. Dolayısıyla sözleşme olmaksızın teslim edi-

len bir mal usule uygun teslim edilmemiş kabul edilir40.
Zilyetliğin devri amacı dışında kripto paralarla tasarrufta bulunulması
halinde kişinin kendisine veya bir başkasına yarar sağlaması suçun oluş-
ması bakımından yeterli görülmelidir. Kripto para borsalarında devir ol-
gusunu inkar etmek suretiyle de güveni kötüye kullanma suçunun işlen-
mesi mümkündür. Burada kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet
gösteren borsa, sistemde herhangi bir işlem yapılmadığını, platform üze-
rinde herhangi bir işlem tesis edilmediğini belirtmektedir. Kripto parala-
rın izini sürmede yaşanan güçlük ve hesapların anonimliği ve kripto para
piyasasında yaşanan yüksek volatilide41 nedeniyle borsayı yöneten ger-
çek kişiler devir olgusunu inkar edip, sisteme herhangi bir para yatırılma-
dığını iddia edebilir. Kripto para borsalarındaki malvarlığını talep eden
kişinin talebi karşılanmazsa borsa sahipleri ihmali davranışla da güveni
kötüye kullanma suçunu işlemiş olabilir. Ancak iade yükümlülüğünün
söz konusu olması için ihmalin kasten gerçekleştirilmesi gerekir42.
Kripto para borsalarıyla yapılan sözleşmelerde malvarlığının iadesiyle
ilgili öncelikle sözleşme şartları incelenmelidir. Sözleşme şartları dışında
failin suç işleme kastı da dikkate alınmalıdır.

40
“Söz konusu suçun oluşabilmesi için eşya üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan kişi
ile lehine zilyetlik tesis edilen fail arasında bir sözleşme ilişkisi mevcut olmalı ve bu
hukuki ilişkinin gereği olarak taraflar arasında oluşan güvenin korunması gerekmek-
tedir. Bu amaçla, eşya üzerinde mevcut sözleşme ilişkisiyle bağdaşmayan kasıtlı ta-
sarruflar ve devir olgusunu inkâr kanun koyucu tarafından cezai yaptırım altına alın-
mıştır. Eğer mülkiyet hakkına sahip olan kişi ile lehine zilyetlik tesis edilen fail ara-
sında hukuken geçerli bir sözleşme ilişkisi yoksa usulüne uygun bir teslim olmaya-
cağı için güveni kötüye kullanma suçu da oluşmayacaktır. Zira, hukuksal anlamda
geçerli bir sözleşmeden söz edilebilmesi için tarafların iradelerinin aldatılmamış ol-
ması gerekmektedir.” YCGK., 18.6.2020, 15-730/300.
41
Bir kıymetin fiyatındaki değişkenliğin ifadesidir. Çoğunlukla standart sapma ile ölçü-
lür. Yüksek bir volatilite artan bir belirsizliğin göstergesidir. Bkz. http://borsa.terim-
leri.com/Volatilite.html (Erişim 02.10.2021).
42
Güveni kötüye kullanma suçunun ihmali davranışla işlenebildiği konusunda bkz. İçer,
Malvarlığına Karşı Suçlar (m. 141-169), s. 172.
20

Kripto para borsaları zilyetliği devralan olarak fer’i zilyettir. Borsa

sahibi gerçek kişiler suçun faili olarak cezalandırılır. Suçun mağduru ise
yapılan sözleşmeye rağmen malvarlığı yönüyle zarar gören kişidir.
Bu bahiste son olarak belirtelim ki kripto paralarla ilgili ülkemizde
kanuni bir düzenleme bulunmadığından kripto para borsaları ve platform-
ları ticaret şirketi adı altında faaliyet yürütmektedir. Regüle edilmeyen bu
borsaları ve kripto paraları denetleyen bir otorite olmadığından, kripto
paraların sermaye piyasası aracı olarak değerlendirilmesi mümkün değil-
dir. Kripto para borsalarının Sermaye Piyasası Kanunu’na göre, aracı ku-
rum niteliği bulunmadığından ihraççı olarak değerlendirilmesi mümkün
değildir. Bu sebeple 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 110 uncu
maddesinde yer alan ve TCK’nun 155 inci maddesinde düzenlenen gü-
veni kötüye kullanma suçunda daha ağır cezayı gerektiren haller, kripto
paralar bakımından uygulanamaz43.

43
Sermaye piyasası kurumları nezdindeki müşteri varlıklarının müşteriden habersiz ola-
rak başka gayeler doğrultusunda kullanılması hizmet nedeniyle güveni kötüye kul-
lanma suçunun sermaye piyasasındaki görünümünü oluşturmaktadır. Konuyla ilgili
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 110 uncu maddesinde, “Güveni kötüye kullanma ve
sahtecilik” başlığı altında çeşitli eylemlere yer verilmiş, bu maddenin birinci fıkra-
sında yer verilen eylemlerin güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halini oluştu-
racağı belirtilmiştir. Sermaye Piyasası Kanunu’nun 110. maddesi; “(1) Aşağıdaki fi-
iller güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli hâlini oluşturur; ancak bu durumda
5237 sayılı Kanunun 155 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre hükmolunacak ceza
üç yıldan az olamaz: a) Yatırım kuruluşuna, 58 inci madde kapsamındaki fon kuru-
luna ve 59 uncu madde kapsamındaki teminat sorumlularına; sermaye piyasası faa-
liyetleri sebebiyle veya emanetçi sıfatıyla veya idare etmek için veya teminat olarak
veya her ne nam altında olursa olsun, kayden veya fiziken tevdi veya teslim edilen
sermaye piyasası araçları, nakit ve diğer her türlü kıymeti kendisinin veya başkasının
menfaatine satmak, kullanmak, rehnetmek, gizlemek veya inkâr etmek b) Yönetim, de-
netim veya sermaye bakımından dolaylı veya dolaysız olarak ilişkili bulunduğu diğer
bir teşebbüs veya şahısla emsallerine göre bariz şekilde farklı fiyat, ücret ve bedel
uygulamak (…) örtülü işlemlerde bulunarak halka açık ortaklıkların kârını veya mal
varlığını azaltmak c) Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunla-
rın iştirak ve bağlı ortaklıklarının, yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğ-
rudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek veya tüzel kişiler ile
 21

Sonuç
Kripto paraların transferini, alım ve satımını gerçekleştiren iç huku-
kumuzda verilen isimle kripto varlık hizmet sağlayıcıları (borsalar ve
platformlar) olarak faaliyet gösteren aracı kurumlar, sermaye piyasası
araçlarının işlem gördüğü borsalardan farklı olarak herhangi bir izne ve
ruhsata tabi olmaksızın faaliyet göstermektedir. Bu konuda öncelikle
kripto varlık hizmet sağlayıcılarının nasıl faaliyet göstereceği ile ilgili dü-
zenleme yapılması akabinde de aracı kurum niteliğindeki bu borsalarda
ve platformlarda işlem yapacak olan kullanıcıların kimlik bilgileri başta
olmak üzere, (örneğin bir banka hesabı oluşturmak için gerekli olan bil-
gilerin temin edilmesi şeklinde) kayıt altına alınması gerekmektedir.
Kripto paraların yapısı dikkate alınırsa hak sahipliğini tespit etmek ve suç
teşkil eden bir fiil nedeniyle mağduru belirlemek mümkün gözükmemek-
tedir. Öyle ki sıcak veya soğuk cüzdanlarda muhafaza edilen kriptografik
şifrelerle transferi gerçekleştirilen bu varlıklar üzerinde hak sahipliğinin
belirlenmesi oldukça güçtür. Belirtelim ki güvene dayalı işlem yapma ve
faaliyet gösterme, kripto paraların işleyişine ve yapısına tam manasıyla
uymamaktadır. Blok zincir teknolojisi ile her işlem kayıt altına alınsa da
işlemin kim tarafından yapıldığı ya da paranın kime transfer edildiği an-
laşıl(a)mamaktadır.
Aracı kurum olan kripto varlık hizmet sağlayıcıları varlık alım satımı
ve transferi konusunda kullanıcılarla bir sözleşme yapmaktadır. Hesap
oluşturma sırasında yapılan sözleşmelerde, kullanıcının hak ve menfaat-
lerinin korunduğunu söylemek pek mümkün değildir. Aracı kurumlar
hizmet sözleşmelerinde herhangi bir biçimde hukuki ve cezai

emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine

aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel, şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygula-
malar yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunarak kârlarını veya
malvarlıklarını azaltmak veya kârlarının veya malvarlıklarının artmasını engelle-
mek” şeklindedir. Ayrıntılı açıklama için bkz. Balcı, Murat-Turan, Sinem, Açıkla-
malı, Gerekçeli, İçtihatlı Sermaye Piyasası Kanunu Şerhi Cilt II, Md. 74-151, s. 489
vd.
22

sorumluluklarının bulunmadığı kaydına yer vermektedir. Sanal bir or-

tamda uçtan uca şifreleme yöntemi ile blok zincir teknolojisi üzerinden
yapılan işlemlerde kullanıcıyı hukuki güvenceden mahrum bırakmak
doğru değildir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Değiştirme ya-
sağı” başlıklı 24 üncü maddesinde, “genel işlem koşullarının bulunduğu
bir sözleşmede veya ayrı bir sözleşmede yer alan ve düzenleyene tek yanlı
olarak karşı taraf aleyhine genel işlem koşulları içeren sözleşmenin bir
hükmünü değiştirme ya da yeni düzenleme getirme yetkisi veren kayıtlar
yazılmamış sayılır” denilmek suretiyle tek tarafı koruyucu ve lehe hüküm
getiren sözleşmelerin hükümsüz olduğu belirtilmiştir. Düşüncemize göre,
aracı kurum niteliğindeki hizmet sağlayıcılarının yapılan sözleşmelerde
kendisi bakımından sorumluluk kabul etmediği ve kripto para kullanıcı-
larının korunmadığı bir sistemde genel işlem şartları ile dayatılan sözleş-
meler hükümsüzdür.
Kripto para borsalarına ilişkin yasal düzenleme altyapısı Türkiye’de
henüz bir netliğe kavuşmamıştır. Türkiye’de 5 milyondan fazla insanın
kripto para borsasına ilgi duyduğu ifade edilmektedir. Yakın geçmişte
binlerce insanın yerli kripto para borsaları sebebiyle mağdur olduğu dik-
kate alınırsa en kısa sürede kripto para borsalarının ve platformlarının hu-
kuki altyapısının oluşturulması gerektiği anlaşılacaktır. Bunun yanı sıra
kripto para borsalarının dünyadaki konumuna bakıldığında çeşitli ülke
hukuklarının kripto para birimlerini tanıdığı ve bu çerçevede mağduriyet-
lere yol açılmaması adına yasal düzenlemelere gidildiği görülmektedir.
Kripto paraların işlem gördüğü borsa ve platformlarla kullanıcılar ara-
sında niteliği tartışmalara neden olsa da bir sözleşme yapılmaktadır. Bu
sözleşme kapsamında, örneğin sahip olduğu varlığı sıcak cüzdanda mu-
hafaza eden kişinin kripto paralarıyla ilgili devir olgusunu inkar eden
borsa veya platformlar güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş olur.
Kripto para zilyetliğinin platform ve borsalara devredilmesiyle bir-
likte sanal varlıklar üzerinde zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta bu-
lunulması veya devir olgusunun inkar edilmesi halinde güveni kötüye
 23

kullanma suçundan bahsedilebilir. Güveni kötüye kullanma suçunun ko-

nusunun fiziki mal olması gerektiği düşüncesinden hareketle kripto para-
ların bu suça konu olamayacağı ileri sürülse de kişinin malvarlığına dahil
olan kripto paraların suça konu olabileceğini belirtmemiz gerekir.
Düşüncemize göre, bireylerin ekonomik olarak korunması adına hu-
kukta malvarlığı kavramının geniş yorumlanmasına ihtiyaç vardır. Me-
deni hukukun belirlediği sınırların dışına çıkılarak örneğin TCK’nun ta-
nımlar maddesinde malvarlığının neleri kapsadığı gösterilebilir. Ekono-
mik değeri haiz sanal varlıkların malvarlığı kavramına dahil edilmesi dü-
şünülebilir.
24

Kaynakça

Aytekin İnceoğlu, Asuman, Güveni Kötüye Kullanma Suçu, Galatasaray

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi - 2018/1.
Balcı, Murat-Çakır, Kerim, Kripto Paralara El Konulması ve Kripto Paraların
Müsadere Edilmesi, Mali Hukuk Dergileri, 17.198 (2021), (1503-1534).
Balcı, Murat-Turan, Sinem, Açıklamalı, Gerekçeli, İçtihatlı Sermaye Piyasası
Kanunu Şerhi Cilt II, Md. 74-151.
Bamford, Colin, Principles of International Financial Law, Second Edition, Oxford
University Press, London 2015.
Beck, Benjamin, Bitcoins als Geld im Rechtssinne, NJW 2015.
BGH: Illegales Bitcoinschürfen, NStZ, 2018.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Kripto Para Araştırma Raporu, Ankara
2020.
Birtek, Fatih, Yağma Suçu Bakımından Yarar Sağlama Amacı, Ceza Hukuku
Dergisi, S: 44, Aralık 2020.
Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru, Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden
Doları’na Hukuki Bir Bakış, İÜHFM C. LXXIII, S. 2, (173-220), 2015.
Centel, Nur-Zafer, Hamide-Çakmut, Özlem Yenerer, Kişilere Karşı İşlenen
Suçlar, 5. Bası, C:I, İstanbul 2021.
Çınar, Çağatay, Güvenı̇ Kötüye Kullanma Suçu, Ankara 2020.
Digitale Transformation und Unternehmensführung Trends und Perspektiven für
die Praxis), Springer Gabler, 2020.
Durdu Erdal, Kripto Para Birimi Olarak Bitcoin ve Ceza Hukuku, Galatasaray
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul 2018.
İçer, Zafer, Malvarlığına Karşı Suçlar (m. 141-169), Ankara 2018.
KG: Bitcoin-Handel – Bitcoins keine Finanzinstrumente, NJW, 2018.
Lo, Stephanie-Wang, J. Christina, Bitcoin as Money?, Current Policy
Perspectives, Federal Reserve Bank of Boston, No.14-4, September 4, 2014, s.18,
http://coin-turk.com/wp-content/uploads/2014/09/Bitcoin-as-Money.pdf
Meraklı, Serkan, Parada Sahtecilik Suçu (TCK m. 197), Marmara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, Aralık 2020, (726-776).
Özbek, Veli Özer, Ekonomi Ceza Hukuku – İkinci Kitap: Özel Hükümler, Ankara
2021.
 25

Özbek, Veli Özer-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hukuku Özel

Hükümler, 16. Baskı, Ankara 2021.
Özdemir, Gençer, Kripto Paraların Eşya Niteliği, SDÜHFD C: 11, S: 1, Y: 2021.
Simmler, Monika-Selman, Sine-Burgermeister, Daniel, Beschlagnahme von
Kryptowährungen im Strafverfahren, AJP/PJA 8/2018.
Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan-Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik
Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Ankara 2021.
Turanboy, Asuman, Kripto Paraların Ortaya Çıkmaları ve Hukuki Nitelikleri,
Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 35, Sayı:3, Eylül 2019.
Wenger, Tobias-Tokarski, Kim Oliver, Kryptowährungen, (Jochen Schellinger,
Kim Oliver Tokarski, Ingrid Kissling-Näf
Yılmazer, Onur, Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri İle Bu
Girişimlerin Kripto Paraların Geleceğine Etkisi, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi
Volume: 49, Spring-2021, (31-44).