PI COIN WHITEPAPER

Önsöz
Kripto para, dünya giderek dijitalleşirken paranın evriminde bir sonraki doğal adımdır.
Pi, kriptoparaların insanların gündelik hayatına girmesinin ve benimsenmesinin
yolunu açan ilk dijital para projesidir ve bu alanda ileriye doğru atılmış önemli bir
adımı temsil eder.
Misyonumuz
Sıradan insanlar tarafından güvence altına alınan ve işletilen bir kripto para birimi ve
akıllı sözleşmeler platformu oluşturmak.
Vizyonumuz
Dünyanın en çok katılımcılı kripto para birimi Pi tarafından desteklenen,
dünyanın en kapsamlı eşler arası pazarını oluşturmak.
İleri düzey okuyucular için FERAGATNAME: Pi’nin misyonu mümkün olduğu kadar
kapsayıcı olmak olduğundan, elimizdeki bu fırsatı blokzincire yeni başlayanları bu

karmaşık yapıyla tanıştırmak için kullanacağız

Giriş: Kripto paralar neden önemlidir?
Mevcut sistemde, günlük finansal işlemlerimiz, bu işlemlerin kaydını tutan güvenilir bir
üçüncü tarafa bağımlıdır. Örneğin, bir banka işlemi yaptığınızda, bankacılık sistemi
bir kayıt tutar ve işlemin emniyette ve güvenilir olduğunu garanti eder. Benzer
şekilde, Ceren PayPal’ı kullanarak Sercan’a 5 TL’e aktardığında; PayPal, Ceren’in
hesabında borçlandırılan 5 TL’lik ve Sercan’ın hesabına yatırılan 5 TL’lik bir merkezi
kayıt tutar. Bankalar, Paypal ve mevcut ekonomik sistemin diğer üyeleri gibi tüm
aracılar, dünyanın finansal işlemlerinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Bununla birlikte, bu güvenilir aracılar bazı sınırlamalara sahiptir:

• Haksız Değer Edinme: Bu aracılar, milyarlarca dolar varlık biriktiriyor
(PayPal’ın piyasa değeri yaklaşık 130 milyar $), fakat paraları küresel
ekonominin önemli bir oranına yön veren ve tabanı oluşturan insanlara -
müşterilerine, neredeyse hiçbir şey aktarmıyor. Günden güne daha fazla insan
fakirleşiyor.
• Ücretler: Bankalar ve şirketler, finansal işlemleri yürütmek için büyük ücretler
almaktadırlar. Bu ücretler genellikle en az alternatife sahip olan düşük gelirli
nüfusu orantısız olarak etkilemektedir.
• Sansürleme: Belirli bir güvenilir aracı, paranızı hareket ettirmemeniz
gerektiğine karar verirse, paranızın hareketine kısıtlamalar getirebilir.
• Yetkilendirilme: Güvenilir aracı, herhangi birinin ağın bir parçası olmasını keyfi
olarak engelleyebilen bir denetleyici olarak hizmet eder.
• Mahlas: Mahremiyet sorununun daha fazla önem kazandığı bir zamanda, bu
güçlü denetleyiciler istediğinizden daha fazla finansal bilginizi yanlışlıkla veya
sizi zorlayarak ifşa edebilir/ettirebilir.
Dağıtımlı Defterlere (Distributed Ledgers) Giriş
Bitcoin bu tarihsel başarıyı dağıtımlı bir kayıt kullanarak elde etti. Mevcut finansal
sistem gerçeğin geleneksel ve merkezi kaydına dayanırken, Bitcoin kaydı bu deftere
erişen ve güncelleyen dağıtılmış bir “doğrulayıcılar” topluluğu tarafından tutulur.
Bitcoin protokolünü Bu dağıtımlı topluluk tarafından onaylanan ve sürdürülen
işlemlerin bir kaydını içeren ve küresel olarak paylaşılan bir “Google Excel Tablosu”
olarak düşünebilirsiniz.

Bitcoin’in (ve genel olarak blokzincir teknolojisinin) çığır açtığı nokta; bu teknolojinin,
kayıt bir topluluk tarafından sağlanıyor olsa da, hilecilerin yanlış işlemler
kaydedemeyeceğini veya sistemi ele geçiremeyeceğini garanti ederek, topluluğun
her zaman doğru işlemlerde mutabakata (consensus) ulaşmasını sağlamasıdır. Bu
teknolojik gelişme, finansal işlemlerin güvenliğinden ödün vermeden merkezi
aracıların kaldırılmasına olanak sağlamaktadır.
Dağıtımlı Defterlerin Faydaları
Merkeziyetsizliğin yanı sıra bitcoin veya genel olarak kripto para birimleri,
protokollerindeki farklı uygulamalara bağlı olarak bazı özelliklerde daha güçlü ve
bazılarında ise zayıf olsa da, parayı daha akıllı ve daha güvenli hale getiren birçok
özelliği paylaşırlar.

Kripto paralar, herkes tarafından erişilebilir bir adresle tanımlanan kriptografik

cüzdanlarda tutulur ve özel anahtar (private key) adı verilen çok güçlü, kişiye özel bir
şifre ile korunur. Bu özel anahtar, işlemi şifreli olarak imzalar. Hileli imzalar
oluşturmak neredeyse imkansızdır. El konulabilmesinin önüne geçer ve güvenlik
sağlar.

Devlet yetkilileri tarafından el konulabilen geleneksel banka hesaplarının aksine,

cüzdanınızdaki kripto paralarınız, özel anahtarınıza sahip olmayan hiçbir kimse
tarafından alınamaz. Kripto para birimleri, merkeziyetsizlik sayesinde sansüre karşı
dirençlidir, çünkü herkes ağdaki herhangi bir bilgisayara kayıt almak ve onaylamak
için işlem gönderebilir. Kripto para işlemleri değiştirilemez çünkü her işlem bloğu,
daha önce var olan tüm önceki blokların bir şifrelenmiş kanıtını (sağlamasını) temsil
eder.

Birisi size para gönderdiğinde, ödemelerini geri çalamaz (yani, blokzincirde karşılıksız
çekler yoktur). Bazı kripto para birimleri atomik işlemleri bile destekleyebilir. Kripto
para birimlerinin üzerine inşa edilen “akıllı sözleşmeler (smart contract)”, uygulanmak
için sadece kurallara dayanmaz, aksine kuralları güvenilmez kılan ve potansiyel
olarak birçok işletmede aracılardan kurtulabilmeyi sağlayan halka açık denetlenebilir
kodlar yoluyla doğrudan uygulanır (Örnek, emlak için emanet hesabı).
Dağıtımlı Defterlerin Güvenliğini Sağlama
(Madencilik)
İşlemlerin dağıtımlı kaydını tutmanın zorluklarından biri güvenliktir – özellikle, hileli
faaliyeti önlerken açık ve düzenlenebilir bir deftere nasıl sahip olunacağıdır. Bu
zorluğu gidermek için, Bitcoin, paylaşılan işlem kaydında güncelleme yapmak için
kimin “güvenilir” olduğunu belirlemek amacıyla İş Kanıtı (Proof of Work – POW)
mutabakat (consensus) algoritmasını kullanarak Madencilik (Mining) adlı yeni bir
süreç başlattı.

Madenciliği, “onaycıları” kayda (blokzincire) işlem eklemeye çalışırken haklarını

kanıtlamaya zorlayan bir tür ekonomik oyun olarak düşünebilirsiniz. Bu onaycılar
seçilebilmek için bir dizi karmaşık hesapsal bulmaca çözmelidir. Bulmacayı önce
çözen onaycı, en son işlem bloğunu yayınlamasına izin verilerek ödüllendirilir. En son
işlem bloğunu yayınlamak, onaycıların şu anda (14.03.2019) 12.5 bitcoin (veya ~
40.000 $) olan bir Blok Ödülünü kazmasına olanak tanır.
Bu süreç çok güvenlidir, ancak Bitcoin kazandıran hesapsal bulmacaları çözmek için
muazzam bilgi işlem gücü ve enerji tüketimi (bir başka deyişle para yakmak)
gerekmektedir. Yakılan paranın ödüle dönüşüm oranı o kadar cezalandırıcıdır ki,
Bitcoin kaydına dürüst işlemler girmek her zaman madencilerin menfaatine olur.

Sorun: Güç ve paranın merkezileştirilmesi 1. nesil

kripto para birimlerini erişilemez kılıyor
Sadece birkaç kişinin işlemleri onaylamak ve ilk blokları kazmak için çalıştığı
Bitcoin’in ilk günlerinde, herkes kişisel bilgisayarlarında Bitcoin madencilik yazılımını
çalıştırarak 50 BTC kazanabilirdi. Para birimi popülerlik kazanmaya başladığında zeki
madenciler, madencilik yapmak için birden fazla bilgisayarları varsa daha fazla
kazanabileceklerini fark ettiler. Bitcoin’in değeri artmaya devam ettikçe, tüm şirketler
madenciliğe ilgi duymaya başladı. Bu şirketler özelleştirilmiş çipler (ASIC) geliştirdiler
ve bu ASIC chiplerle Bitcoin çıkarmak için devasa sunucu çiftlikleri inşa ettiler.

Bitcoin – Altına hücum olgusunu yaratan bu devasa madencilik firmalarının ortaya

çıkması, sıradan insanların ağa katkıda bulunmasını ve ödüllendirilmesini çok
zorlaştırdı. Tüm bu çabalar, giderek daha fazla miktarda hesapsal enerji tüketmeye
başladı ve dünyadaki çevresel sorunların artmasına katkıda bulundu.

Bitcoin madenciliğinin kolaylığı ve buna müteakip madencilik çiftliklerinin artması,

Bitcoin ağında üretim gücünün ve zenginliğin hızlı bir şekilde ve büyük oranda
merkezileşmesine neden oldu. Örneğin, şu anda Bitcoin ağının yalnızca %1’i tüm
Bitcoinlerin %87’sine sahiptir, ki bu paraların çoğu ilk günlerinde neredeyse ücretsiz
olarak çıkarılmıştır.

Bir başka örnek: Bitcoin’in en büyük madencilik operasyonlarından biri olan Bitmain,
milyarlarca gelir ve kar elde etti.
Bitcoin’in ağında gücün merkezileştirilmesi, ortalama bir insan için Bitcoin elde etmeyi
çok zor ve pahalı hale getirdi. Bitcoin edinmek istiyorsanız, en kolay seçenekleriniz:

1. Kendiniz Kazın. Bunu yapmak için özel bir donanım kurup çalıştırmanız yeterli!
Tabi bunu yaparken İsviçre ülkesi kadar enerji tüketen dünyanın dört bir
yanında büyük sunucu çiftliklerine karşı yarışacağınız için pek fazla Bitcoin
çıkaramayacağınızı da bilin. Varınızı yoğunuzu vermeniz gerekecek!
2. Bir borsada Bitcoin satın alın. Bugün, bu yazı yazıldığı sırada, 1 adet Bitcoin’e
3,500$ birim fiyatı üzerinden sahip olabilirsiniz. (not: Bitcoin’i küsuratlar olarak
satın alabilirsiniz!) Tabi, bunu yaparken de önemli bir risk alıyorsunuz çünkü
Bitcoin fiyatı oldukça volatildir.
Bitcoin, insanlara üçüncü bir taraf olmadan finansal işlem yapma olanağı vererek,
kripto paranın mevcut finansal modeli nasıl altüst edebileceğini gösteren ilk girişim
oldu. Özgürlük, esneklik ve gizlilikteki yükseliş, yeni bir norm olan dijital para
birimlerine doğru kaçınılmaz geçiş sürecini yönetmeye devam ediyor. Faydalarına
rağmen, Bitcoin’in (muhtemelen istemsizce oluşan) para ve güç dağılımı, yaygın
olarak benimsenmesinin önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır. Pi’nin çekirdek ekibi
insanların neden kripto para alanına girmekte isteksiz olduklarını anlamaya yönelik
araştırmalar yürüttüler. İnsanlar tutarlı şekilde girişin önündeki temel engelin
yatırım/madencilik riski olduğunu gösterdiler.
Çözüm: Pi - Cep telefonlarında madenciliği mümkün
kılmak
Benimsenmenin önündeki bu temel engelleri belirledikten sonra, Pi Çekirdek Ekibi,
sıradan insanların madencilik yapmasına (başka bir deyişle dağıtımlı bir işlem
kaydında işlemleri doğrulamaları için kripto para ödülleri kazanmasına) izin verecek
bir yol aramaya başladı. Bu noktada bir anımsatma yapalım: İşlemlerin dağıtımlı
kaydını tutmanın getirdiği en büyük zorluklardan biri, bu açık kayıttaki
güncellemelerin hileli olmamasını sağlamaktır. Bitcoin’in kayıtları güncelleme süreci
kanıtlı olsa da (güvenilirliği kanıtlamak için enerji/para yakmak), bu yöntem kullanıcı
(veya gezegen!) dostu değildir. Pi için, son derece kullanıcı dostu olmasının yanı sıra
kişisel bilgisayarlarda ve cep telefonlarında madenciliği mümkün kılacak bir
mutabakat algoritması kullanmanın ek tasarım ihtiyaçlarını ortaya koyduk.
Mevcut mutabakat algoritmalarını (işlemleri dağıtımlı bir deftere kaydeden süreç)
karşılaştırdığınızda, Stellar Consensus Protocol, kullanıcı dostu ve mobil alanda ilk
madenciliği sağlamak için önemli bir aday olarak ortaya çıkıyor. Stellar Consensus
Protocol (SCP), Stanford Üniversitesi’nde Bilgisayar Bilimi profesörü olan ve aynı
zamanda Stellar Geliştirme Vakfı‘nda Başuzman olarak görev yapan David Mazières
tarafından tasarlandı. SCP, dağıtımlı bir deftere yapılan güncellemelerin doğru ve
güvenilir olmasını sağlamak için Federal Bizans Anlaşmaları (Federated Byzantine
Agreements – FBA) adı verilen özgün bir mekanizma kullanır. SCP aynı
zamanda 2015‘ten beri faaliyet gösteren Stellar blokzincirinde kullanılmaktadır.

Mutabakat (Consensus) Algoritmalarına

Basitleştirilmiş Bir Giriş
Pi mutabakat algoritmasını tanıtmaya başlamadan önce, bir mutabakat
algoritmasının blokzincir için ne yaptığı ve bugünün blokzincir protokollerinin
genellikle kullandığı mutabakat algoritmalarının türleri hakkında basit bir açıklama
yapmak (örn. Bitcoin ve SCP), konunun anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Bu bölüm,
anlaşılabilirlik adına açıkça basit bir şekilde yazılmıştır ve tam değildir. Daha fazla
bilgi için, aşağıdaki SCP’ye adaptasyon bölümüne bakın ve SPC (Stellar Consensus
Protocol) makalesini okuyun (bağlantısı yukarıda mevcut).
Bir blokzincir, işlem bloklarının bir listesini tam olarak tutmayı amaçlayan, hata
toleranslı dağıtımlı bir sistemdir. Hata toleranslı dağıtımlı sistemler, onlarca yıldır
incelenen bir bilgisayar bilimi alanıdır. Merkezi bir sunucuya sahip olmak yerine
blokların içeriği ve toplam sıralaması hakkında mutabakata varması gereken merkezi
olmayan bir bilgisayar listesinden (düğüm-node veya eş-peer olarak adlandırılır)
oluştukları için dağıtımlı sistemler olarak adlandırılırlar. Ayrıca sisteme belirli bir
dereceye kadar hatalı düğümün katılımını tolere edebildikleri için hata toleranslı
olarak da adlandırılırlar (örneğin, tüm düğümlerin % 33’üne kadar hatalı düğüm olsa
bile genel sistem normal şekilde çalışmaya devam eder).
Mutabakat algoritmalarına iki geniş kategoride bakabiliriz: İlki, sonraki bloğu üretecek
bir düğümü lider olarak seçenler. Diğeri ise açık bir lider olmamasına rağmen tüm
düğümlerin birbirlerine bilgisayar mesajları göndererek oy alışverişi yaptıktan sonra
bir sonraki bloğun ne olduğu konusunda mutabakata varanlar. (Açıkçası son cümle
birden fazla yanlışlık içeriyor, ancak anahatlarını açıklamamıza yardımcı oluyor.)

Bitcoin ilk mutabakat algoritmasını kullanır: Tüm bitcoin düğümleri bir kriptografik
bulmacanın çözümünde birbiriyle rekabet eder. Çözüm rastgele bulunduğundan,
esasen çözümü şans eseri ilk olarak bulan düğüm, bir sonraki bloğu üreten turun
lideri olarak seçilir. Bu algoritma “İş kanıtı” (Proof of Work) olarak adlandırılır ve çok
fazla enerji tüketimine neden olur.
SCP (Stellar Consensus Protocol)’ye Basitleştirilmiş
Bir Giriş
Pi ikinci tür mutabakat algoritmalarını kullanır; SCP’ye (Stellar Consensus Protocol)
ve FBA (Federated Byzantine Agreement) adı verilen bir algoritmaya dayanır. Bu tür
algoritmalar enerji israfına neden olmazlar, ancak düğümlerin (node) bir sonraki
bloğun ne olması gerektiği konusunda mutabakata varması için birçok ağ mesajının
alışverişine ihtiyaç duyarlar. Her düğüm, bir işlemin geçerli olup olmadığını bağımsız
olarak belirleyebilir, örn. kriptrografik imza ve işlem geçmişine bağlı olarak işlem
yapma ve çift harcama yapma yetkisi. Bununla birlikte, bir bilgisayar ağının bir blokta
hangi işlemlerin kaydedileceği ve bu işlemlerin ve blokların sırasının ne olacağı
üzerinde anlaşabilmeleri için, birbirlerine mesaj vermeleri ve mutabakata varmak için
birden fazla oylama yapmaları gerekir.

Tahminen, ağdaki farklı bilgisayarlardan hangi bloğun bir sonraki blok olacağına dair
mesajları aşağıdaki gibi görünecektir: “Hepimizin bir sonraki bloğun A bloğu olması
için oy kullanmasını öneriyorum”; “A bloğunun bir sonraki blok olması için oy
kullanıyorum”; “Güvendiğim düğümlerin çoğunun da A bloğuna oy
verdiğini onaylıyorum”; buradan, mutabakat algoritması bu düğümün şu sonuca
varmasını sağlar: “A bir sonraki bloktur; ve sıradaki blok A bloğu dışında bir blok
olamaz”. Yukarıdaki oylama adımları çok fazla görünse de, internet yeterince hızlıdır
ve bu mesajlar hafiftir. Bu nedenle bu mutabakat algoritmaları Bitcoin’in iş kanıtından
(POW) daha hafiftir. Bu algoritmaların önemli temsilcilerinden biri BFT (Byzantine
Fault Tolerance) algoritmasıdır. Günümüzün NEO ve Ripple gibi en iyi
blokzincirlerinden bazıları, BFT’nin farklı türlerine dayanmaktadır.
BFT ile ilgili en büyük eleştirilerden biri, bir merkezileştirme noktasına sahip
olmasıdır: Oylama söz konusu olduğu için, oy yeterli çoğunluğuna dahil olan düğüm
kümesi, başlangıçta sistemin yaratıcısı tarafından merkezi olarak belirlenir. FBA’nın
katkısı, merkezi olarak belirlenmiş bir yeterli çoğunluğa sahip olmak yerine, her
düğümün kendi “yeterli çoğunluk dilimleri (quorum slice)”ni ayarlamasıdır, bu da farklı
yeterli çoğunluklar oluşturur. Yeni düğümler ağa merkezi olmayan bir şekilde
katılabilir: Güvendikleri düğümleri bildirir, diğer düğümleri kendilerine güvenmeye ikna
ederler, ancak herhangi bir merkezi otoriteyi ikna etmek zorunda değildirler.
SCP, FBA’nın bir örneğidir. SCP düğümleri paylaşımlı kaydı, Bitcoin’in iş kanıtı
(POW) algoritmasında olduğu gibi enerji yakmak yerine, ağdaki diğer düğümlere
güvenilir olduklarına dair kefil olarak güvence altına alır. Ağdaki her düğüm, güvenilir
addettiği diğer düğümlerden oluşan bir yeterli çoğunluk dilimi oluşturur. Yeterli
çoğunluklar, üyelerinin yeterli çoğunluk dilimlerine göre oluşturulur ve bir onaycı,
ancak ve ancak kendi yeterli çoğunluğu içindeki düğümlerin belirli bir kısmı da işlemi
kabul ederse yeni işlemleri kabul eder. Ağdaki onaycılar kendi yeterli çoğunluğunu
oluşturduğu için, bu yeterli çoğunluklar güvenliği garantili bir şekilde düğümlerin
işlemlerle ilgili mutabakata varmalarına yardımcı olur. SCP (Stellar Consensus
Protocol) hakkında daha fazla bilgi edinmek için 7 dakikalık kısa açıklama
videosunu izleyebilir veya SCP’nin teknik özetine göz atabilirsiniz.

Pi’nin SCP (Stellar Consensus Protocol)

Uyarlamaları
Pi’nin mutabakat algoritması SCP’nin üzerinde kuruludur. SCP resmi olarak
kanıtlanmıştır [Mazieres 2015] ve şu anda Stellar ağında uygulanmaktadır. Düğüm
olarak çoğunlukla şirketlerden ve kurumlardan (ör. IBM) oluşan Stellar Network’den
farklı olarak Pi, cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve bilgisayarlar da dahil olmak
üzere bireysel cihazların protokol düzeyinde katkıda bulunmasını ve
ödüllendirilmesini mümkün kılmayı amaçlamaktadır. Aşağıda Pi’nin SCP’yi bireyler
tarafından madenciliği mümkün kılmak için nasıl uyguladığı konusuna bir giriş yer
almaktadır.
Pi madencileri olarak Pi kullanıcılarının üstlenebileceği dört rol vardır:

• Öncü (Pioneer). Pi mobil uygulamasının günlük olarak “robot” olmadığını

doğrulayan kullanıcısı. Bu kullanıcı, uygulamada her oturum açtığında varlığını
doğrular. Ayrıca finansal işlem talep etmek için uygulamayı açabilirler (örneğin,
Pi’de başka bir öncüye ödeme yapabilirler).
• Katılımcı (Contributor). Pi mobil uygulamasının, tanıdığı ve güvendiği
öncülerin bir listesini sağlayarak katkıda bulunan kullanıcısı. Bir bütün olarak,
Pi katılımcıları küresel bir güven grafiği oluşturacaklardır.
• Elçi (Ambassador). Pi mobil uygulamasının Pi Network’ü diğer kullanıcılara
tanıtan kullanıcısı.
• Düğüm (Node). Pi mobil uygulamasını kullanan bir katılımcı (contributor) olan
ve aynı zamanda masaüstü veya dizüstü bilgisayarlarında Pi Düğüm (Node)
yazılımını çalıştıran kullanıcı. Pi Düğüm yazılımı, katılımcılar (contributors)
tarafından sağlanan güven grafiği bilgilerini dikkate alarak çekirdek (core) SCP
algoritmasını çalıştıran yazılımdır.
Bir kullanıcı yukarıdaki rollerden birden fazlasını üstlenebilir. Tüm roller gereklidir, bu
nedenle tüm roller, verilen gün içinde katıldıkları ve katkıda bulunduğu sürece günlük
olarak yeni üretilmiş Pi ile ödüllendirilir. Esnek tanımı içinde “Madenci”, katkısı için
ödül olarak yeni üretilmiş paralardan alan kullanıcıdır, dört rolün tamamı Pi madencisi
olarak kabul edilir. “Madenciliği”, Bitcoin veya Ethereum’daki iş kanıtı (POW)
mutabakat algoritmasının kullandığı geleneksel anlamından daha geniş olarak
tanımlıyoruz.

Her şeyden önce, Pi Düğüm yazılımının henüz yayınlanmadığını vurgulamamız

gerekiyor. Dolayısıyla bu bölüm daha çok mimari tasarım ve teknik topluluktan yorum
istemek için sunulmaktadır. Bu yazılım tamamen açık kaynak kodlu olacak ve ayrıca
açık kaynaklı yazılım olan Stellar-Core’a da bağlı olacaktır, buradan ulaşabilirsiniz.
Bu, topluluktaki herkesin bu konuda geliştirmeleri okuyabileceği, yorumlayabileceği
ve önerebileceği anlamına gelir. Bireysel cihazlar tarafından madenciliği mümkün
kılmak için Pi’nin SCP’de önerdiği değişiklikler aşağıdadır.
Düğümler (Nodes)
Okunabilirlik için, SCP makalesinin sağlam düğüm (intact node) olarak
adlandırdığını doğru şekilde bağlı düğüm (correctly connected node) olarak
tanımlarız. Ayrıca, okunabilirlik için, Pi ağındaki tüm sağlam düğümlerin (intact
nodes) kümesini ana Pi ağı (main Pi network) olarak tanımlarız. Her bir Düğümün
ana görevi, ana Pi ağına doğru şekilde bağlanmak için yapılandırılmaktır. Öngörü
olarak, ana ağa yanlış bağlanan bir düğüm, ana bitcoin ağına bağlı olmayan bir
Bitcoin düğümüne benzer.
SCP’nin terimleriyle, bir düğümün doğru şekilde bağlanması, bu düğümün bir “yeterli
çoğunluk dilimi (quorum slice)” seçmesi gerektiği anlamına gelir, böylece bu düğümü
içeren tüm oluşmuş yeterli çoğunluklar, mevcut ağın yeterli çoğunlukları ile kesişir.
Daha iyi bir ifade ile, n+1 düğümün (v1, v2, …, vn+1) oluşturduğu N’ sistemi yeterli
çoğunluk kesişimlerinden yararlanabiliyorsa, son düğüm vn+1 hali hazırda doğru
şekilde bağlanmış düğümlerin (v1, v2, …, vn) oluşturduğu ana N ağına doğru şekilde
bağlanmış demektir. Diğer bir deyişle, N’ yeterli çoğunluk kesişimlerinden ancak ve
ancak herhangi iki yeterli çoğunluğun bir düğümü paylaştığı durumda.
yararlanabilir– ör: U1 ve U2 tüm yeterli çoğunluklar olmak üzere, U1 ∩ U2 ≠ ∅.

Pi’nin mevcut Stellar mutabakat dağıtımına ana katkısı; Pi Katılımcıları (Contributor)

tarafından sağlanan güven grafiği kavramını, Pi düğümlerinin ana Pi ağına
bağlanmak için yapılandırmalarını ayarlarken kullanılabilecekleri bilgiler olarak
tanıtmasıdır. Bu Düğümler, yeterli çoğunluk dilimlerinı (quorum slices) seçerken kendi
güvenlik çemberleri de dahil olmak üzere, katılımcılar (Contributors) tarafından
sağlanan güven grafiğini dikkate almalıdır. Bu karara yardımcı olmak için, Düğümleri
çalıştıran kullanıcılara olabildiğince bilinçli kararlar almalarına destek olmak amacıyla
yardımcı grafik analiz yazılımı sağlamayı amaçlıyoruz. Bu yazılımın günlük çıktısı
şunları içerecektir:

• güven grafiğindeki geçerli düğümden uzaklıklarına göre dizilmiş düğümlerin

sıralı bir listesi; güven grafiğindeki düğümlerin pagerank analizine dayanan
sıralı bir düğüm listesi
• ağa katılmak isteyen yeni düğümlerin listesi içinden herhangi bir nedenle
toplum tarafından hatalı olarak raporlanan düğümlerin listesi
• “yanlış davranan Pi düğümleri (misbehaving Pi nodes)” anahtar kelimesi ve
ilgili diğer anahtar kelimeler üzerine web’den en yeni makalelerin
listesi; StellarBeat Quorum monitöründe gösterilene benzer Pi ağını içeren
Düğümlerin görsel temsili [kaynak kodu]
• com benzeri bir yeterli çoğunluk tarayıcısı [kaynak kodu]
• StellarBeat Quorum monitöründeki gibi, mevcut düğümün konfigürasyonu
değiştiğinde bu düğümün Pi ağına bağlanması ile oluşacak beklenen etkilerini
gösteren bir simülasyon aracı.
Güven grafiğini dikkate alan ve her bir düğüme en uygun konfigürasyonu önerebilen
algoritmalar geliştirmek ve hatta bu konfigürasyonu otomatik olarak ayarlayabilmek,
gelecekteki çalışmalar için ilginç bir araştırma problemidir. Pi Network’ün ilk
dağıtımında, düğümleri çalıştıran kullanıcılar düğüm yapılandırmasını istedikleri
zaman güncelleyebilecek ve onlardan yapılandırmalarını günlük olarak onaylamaları
ve uygun gördüklerini güncellemeleri istenecektir.

Mobil uygulama kullanıcıları

Bir Öncü (Pioneer), belirli bir işlemin gerçekleştirildiğini doğrulaması gerektiğinde
(örneğin Pi aldıklarını) mobil uygulamayı açarlar. Bu noktada, mobil uygulama,
işlemin deftere kaydedilip kaydedilmediğini sormak ve ayrıca en son/güncel blok
numarasını ve o bloğun hash değerini almak için bir veya daha fazla düğüme
bağlanır. Bu öncü bir düğüm çalıştırıyorsa, mobil uygulama bu öncünün kendi
düğümüne de bağlanır. Şayet öncü bir düğüm çalıştırmıyorsa, uygulama birden fazla
düğüme bağlanır ve bu bilgileri çapraz olarak kontrol eder. Öncüler, uygulamalarının
istedikleri hangi düğümlere bağlanacağını seçebilme imkanına sahip olacaklar ancak;
çoğu kullanıcı için basitleştirmek amacıyla, uygulamanın makul bir varsayılan düğüm
kümesine sahip olması gerekir: ör: güven grafiğine göre kullanıcıya en yakın olan
düğüm sayısına ek yüksek pagerank’a sahip düğümlerin arasından rasgele seçilmiş
düğümler. Mobil öncüler için varsayılan düğüm grubunun nasıl seçilmesi gerektiği
konusunda geri bildirimlerinizi istiyoruz.
Madencilik ödülleri
SCP algoritmasının güzel yanı, blockzincirden daha kapsamlı olmasıdır. SCP,
dağıtımlı bir düğüm sistemindeki mutabakatı koordine eder. Bu, aynı çekirdek (core)
algoritmanın sadece yeni bloklarda yeni işlemleri kaydetmek için birkaç saniyede bir
kullanıldığı anlamına gelmez, aynı zamanda periyodik olarak daha karmaşık
hesaplamaları çalıştırmak için de kullanılabilir demektir. Örneğin; Stellar ağı SCP
algoritmasını haftada bir kez, Stellar ağındaki enflasyonu hesaplamak ve yeni
üretilmiş jetonları (token) tüm Stellar para sahiplerine (coin holder) orantılı olarak
dağıtmak için kullanıyor (Stellar’ın parası lümen’dir). Benzer şekilde; Pi ağı, herhangi
bir günde aktif olarak katılan tüm Pi madencileri (Öncüler-Pioneers, Katılımcılar-
Contributors, Elçiler-Ambassadors, Düğümler-Nodes) arasında ağ çapında yeni Pi
dağılımını hesaplamak için günde bir kez SCP kullanır. Başka bir deyişle, Pi
madencilik ödülleri, blokzincirin her bloğunda değil, günde sadece bir kez hesaplanır.

Karşılaştırma için Bitcoin her blokta madencilik ödülleri tahsis eder ve tüm ödülü,
hesapsal olarak yoğun ve tesadüfi bir görevi çözebilecek kadar şanslı olan
madenciye verir. Bitcoin’deki bu ödül şu anda 12.5 Bitcoin (~ 40K $, yazı yazıldığı
zaman) ve her 10 dakikada bir sadece bir madenciye verilmektedir. Bu, herhangi bir
madencinin ödül alma ihtimalini son derece düşük hale getirmektedir. Buna bir çözüm
olarak; bitcoin madencileri, hepsi işlem gücüne katkıda bulunan, ödül alma olasılığını
artıran ve sonunda bu ödülleri orantılı olarak paylaşan merkezi madencilik havuzları
oluşturuyor. Madencilik havuzları sadece merkezileşme noktaları değil, aynı
zamanda bireysel madencilere giden miktarı azaltmaktadırlar. Pi’de madencilik
havuzlarına gerek yoktur, çünkü günde bir kez katkıda bulunan herkes meritokratik
(Meritokrasi; yönetim gücünün, liyakata dayandığı yönetim biçimidir) bir dağıtım
modeli ile yeni Pi’lerini alabilmektedir.

İşlem ücretleri (Transaction fees)

Bitcoin işlemlerine benzer şekilde, ücretler Pi ağında isteğe bağlıdır. Her blok, içine
kaç işlemin dahil edilebileceğine dair belirli bir limite sahiptir. İşlemlerin birikmiş iş
listesi olmadığında işlemler ücretsiz olma eğilimindedir. Ancak daha fazla işlem
varsa, düğümler bunları en yüksek ücret en üstte olacak şekilde şekilde sıralar ve
üstten başlayarak üretilen bloklara dahil edilecek işlemleri seçer. Bu, işlem ücretlerini
açık bir pazar haline getiriyor. Uygulama: Ücretler orantılı olarak günde bir kez
düğümler arasında bölünür. Her blokta, her bir işlemin ücreti günün sonunda o günün
aktif madencilerine dağıtıldığı geçici bir cüzdana aktarılır. Bu cüzdan bilinmeyen bir
özel anahtara (private key) sahiptir. Bu cüzdanın içine ve dışına yapılan işlemler,
mutabakatın her gün yeni Pi üretmesiyle aynı şekilde, tüm düğümlerin mutabakat
altındaki protokolün kendisi tarafından mecburi olarak yapılır.

Sınırlamalar ve gelecekteki çalışmalar (Limitations and future work)

SCP, bu yazı yazıldığı sırada dünyanın dokuzuncu en büyük kripto para birimine
sahip olan Stellar ağının bir dilimi olarak birkaç yıldır kapsamlı bir şekilde test edildi.
Bu, bize oldukça büyük bir güven veriyor. Pi projesinin hedeflerinden biri, daha fazla
günlük kullanıcının çekirdek (core) mutabakat algoritmasına katılmasını sağlayarak,
Pi ağındaki düğümlerin sayısını Stellar ağındaki düğüm sayısından daha fazla olacak
şekilde ölçeklendirmektir. Artan düğüm sayısı, düğümler arasında gidip gelmesi
gereken ağ mesajlarının sayısını kaçınılmaz olarak artıracaktır.

Bu mesajlar bir görüntüden veya bir youtube videosundan çok daha küçük olsa da ve
günümüzde internetin videoları hızlı bir şekilde aktarabildiğine güvenebiliyor olsak da;
gerekli mesajların sayısı, katılan düğümlerin sayısı ile artar ve bu, mutabakata
ulaşma hızı için bir darboğaza dönüşebilir. Sonuç olarak bu da, ağda yeni blokların
ve yeni işlemlerin kaydedilme hızını yavaşlatacaktır. Neyse ki Stellar mevcut
durumda Bitcoin’den çok daha hızlı. Şu anda Stellar, her 3-5 saniyede bir yeni bir
blok üretecek ve saniyede binlerce işlemi destekleyebilecek şekilde kalibre edilmiştir.
Karşılaştırıldığında, Bitcoin her 10 dakikada bir yeni bir blok üretir. Dahası, Bitcoin’in
eksik güvenlik garantisi nedeniyle nadir durumlarda da olsa blokzincirin yazılma
süresi bir saati bulabilir. Bu, bir Bitcoin kullanıcısının bir işlemin nihai olarak kabul
edildiğinden emin olabilmesi için yaklaşık 1 saat beklemesi gerektiği anlamına gelir.
SCP güvenliği garanti eder, yani 3-5 saniye sonra bir işlemden emin olunur.
Potansiyel ölçeklenebilirlik darboğazı ile bile; Pi, Bitcoin’den daha hızlı ve
muhtemelen Stellar’dan daha yavaş işlem nihailiğine ulaşmayı ve Bitcoin’den
saniyede daha fazla ve muhtemelen Stellar’dan daha az işlem gerçekleştirmeyi
umuyor.

SCP’nin ölçeklenebilirliği hala açık bir araştırma problemidir. İşleri hızlandırabileceği

ihtimali olan birçok umut verici yol var. Olası bir ölçeklenebilirlik çözümü bloXroute‘dir.
BloXroute, ağ performansı için optimize edilmiş sunucuların küresel ağını kullanan bir
blokzincir dağıtım ağı (Blockchain Distribution Network – BDN) önerir. Her BDN,
merkezi bir şekilde tek bir kuruluş tarafından kontrol edilirken, tarafsızlığı
kanıtlanabilir mesaj iletimi hızlanması sunar. Yani BDN’ler, mesajlar şifrelendiğinden,
ayrım yapılmadan tüm düğümlere adil bir şekilde hizmet edebilir. Bu, BDN’nin
mesajların nereden geldiğini, nereye gittiğini veya içinde ne olduğunu bilmediği
anlamına gelir. Bu durumda Pi düğümlerinde iki mesaj iletim yolu bulunabilir: ilki,
çoğu zaman güvenilir olması beklenen BDN aracılığıyla hızlı olan; diğeri tamamen
merkeziyetsiz ve güvenilir olan orijinal eşler arası mesaj iletim arayüzü üzerinden
ancak daha yavaş olan. Bu fikrin ortaya çıkışı, tam olmasa da bir dereceye kadar
önbelleklemeye benzer: Önbellek, bir bilgisayarın verilere çok hızlı bir şekilde
erişebileceği ve ortalama hesaplamayı hızlandıracağı yerdir, ancak her zaman gerekli
her bilgiye sahip olması garanti edilmez. Önbellek kaybolduğunda, bilgisayar
yavaşlar, ancak bu bir felaket olmaz. Bir başka çözüm ise, eşler arasında mesaj
yayılımını hızlandırmak için açık eşler arası ağlarda [Nicolosi ve Mazieres 2004]
çoklu gönderim mesajlarının güvenli onayını kullanmak olabilir.
Pi Ekonomik Modeli: Kıtlık ve Erişimi Dengelemek
1. Nesil Ekonomik Modellerin Artıları ve Eksileri
Bitcoin’in en etkileyici yeniliklerinden biri, dağıtımlı sistemleri ekonomik oyun teorisi ile
birleştirmesidir.

Artılar

Sabit Arz
Bitcoin’in ekonomik modeli basittir. Sadece 21 milyon Bitcoin var olacak. Bu sayı
kodda ayarlanmıştır. Sonunda 7.5 milyar insan arasında dolaşacak sadece 21 milyon
Bitcoin olacak, yani dünya çapında dolaşım için yeterli Bitcoin yok. Bu kıtlık, Bitcoin’in
değerinin en önemli itici güçlerinden biridir.
Azalan Blok Ödülü
Aşağıda anlatılan Bitcoin’in dağıtım şeması, bu kıtlık duygusunu daha da
güçlendirmektedir. Bitcoin blok madenciliği ödülü her 210.000 blokta (yaklaşık her ~ 4
yılda bir) yarıya iner. İlk günlerinde Bitcoin blok ödülü 50 Bitcoin idi. Şimdi, ödül 12.5
ve Mayıs 2020’de 6.25’a düşecek. Bitcoin’in dağıtım oranındaki düşüş, para birimi
farkındalığı arttıkça, gerçekten kazmak için çok az olacağı anlamına geliyor.

Eksiler

Ters Dengesiz Anlamına Gelir

Bitcoin’in ters dağıtım modeli (başlangıçta daha az sayıda insan daha çok
kazanıyordu, bugün ise daha fazla sayıda insan daha az kazanıyor), dengesiz
dağıtımına birincil katkıda bulunanlardan biridir. Birkaç erken madencinin elinde çok
fazla Bitcoin bulunduğundan, yeni madenciler daha az bitcoin için daha fazla enerji
“yakıyor”.
Stoklama Bir Değişim Aracı Olarak Kullanımı Engeller
Bitcoin, “eşler arası elektronik para” sistemi olarak piyasaya sürülmesine rağmen,
Bitcoin’in bağıl kıtlığı, onun bir değişim aracı olarak kullanılma hedefine ket
vurmuştur. Bitcoin’in kıtlığı, bir tür “dijital altın” veya dijital bir değer deposu olarak
algılanmasına yol açtı. Bu algı, birçok Bitcoin sahibinin Bitcoin’i günlük harcamalarda
kullanmak istememesine neden olmuştur.

Pi Ekonomik Modeli
Pi, bir yandan kıtlık hissi yaratmayı dengelemeye çalışırken, diğer yandan da çok az
sayıda elin çok fazla Pi biriktirmemesini sağlar. Kullanıcılarımızın ağa katkıda
bulundukları için daha fazla Pi kazandığından emin olmak istiyoruz. Pi’nin amacı, bu
öncelikleri başaracak ve dengeleyecek kadar sofistike bir ekonomik model
oluştururken insanların kullanması için de yeterince kolay anlaşılır kalmaktır.

Pi’nin ekonomik model tasarım gereksinimleri:

• Basit: Kolay anlaşılır ve şeffaf bir model oluşturmak

• Adil dağıtım: Dünya nüfusunun kritik bir kitlesinin Pi’ye erişimini sağlamak
• Kıtlık: Pi’nin fiyatının zaman içinde sürdürelebilir olması için bir kıtlık hissi
yaratmak
• Meritokratik kazanç: Ağı kurmak ve sürdürmek için katkıları ödüllendirmek
Pi - Para Arzı
Para Yayma Politikası
1- Toplam Max. Arz = M + R + D

a. M = toplam Madencilik ödülleri

b. R = toplam Referans ödülleri

c. D = toplam geliştirici (Developer) ödülleri

2- M = ∫ f(P) dx için f, logaritmik olarak azalan bir fonksiyon

a. P = Nüfus sayısı (ör. 1. Kişi katıldı, 2. Kişi katıldı vs. )

3- R = r * M
a. r = referans hızı (toplam %50 veya davet eden ve davetli için %25’er )

4- D = t * (M + R)

5- t = geliştirici ödül hızı (%25)

M - Madencilik Arzı (Kişi başına düşen sabit
madencilik arzı temel alınmıştır)
Tüm küresel nüfus için sabit bir para arzı oluşturan Bitcoin’in aksine, ağa katılan ilk
100 milyon üyeye kadar katılan her kişi için sabit bir Pi arzı oluşturulmuştur. Başka bir
deyişle, Pi Network’e katılan her üye için sabit miktarda Pi önceden üretilmiştir. Bu
arz daha sonra, katılım düzeylerine ve ağ güvenliğine katkılarına bağlı olarak o
üyenin ömrü boyunca günbegün o üyeye teslim edilir. Arz, Bitcoin’inkine benzer
şekilde üssel olarak azalan bir fonsiyon kullanılarak üyenin ömrü boyunca sunulur.
R – Referans Arzı (Kişi başına düşen ve davet eden-
davetli arasında paylaşılan sabit referans (davet)
ödülü temel alınmıştır)
Bir para biriminin değere sahip olması için, geniş bir şekilde dağıtılması gerekir. Bu
hedefi teşvik etmek için, protokol aynı zamanda hem davet eden hem de davetli için
(veya hem ebeveyn hem de çocuk için) referans (davet) bonusu olarak sunulan sabit
bir miktar Pi üretir. Bu ortak havuz, iki taraf aktif olarak kazdıkları (mining) sürece iki
tarafa da kazandırır. Hem davet eden hem davetli bu havuzdan yararlanabilir; çünkü
Pi, davet edenin yeni gelenleri “haraca kestiği” sömürücü modellerden kaçınmaktadır.
Referans (davet) bonusu, Pi Network’ü büyütmek için ağ düzeyinde bir teşvik görevi
görürken, aynı zamanda ağın güvenliğini aktif olarak sağlayan üyeler arasında
katılımı teşvik eder.
D – Geliştirici Ödül Arzı (Devam eden gelişimi
desteklemek için ek olarak üretilen Pi)
Pi, devam eden gelişimini madencilik ve referans (davet) için üretilmiş her paranın
yanında üretilen “Geliştirici Ödülü” ile finanse edecek. Geleneksel olarak, kripto para
protokolleri, direkt olarak hazine kasasına konan sabit miktarda arzı üretmişlerdir.
Pi’nin toplam arzı ağdaki üye sayısına bağlı olduğu için, ağ büyürken Pi geliştirici
ödülü basılmaya devam eder. Pi’nin geliştirici ödülünün süreç içinde basılması, Pi
katılımcılarının teşviğini ağın genel sağlığıyla uyumlu hale getirmek anlamına gelir.
f, logaritmik olarak azalan bir fonksiyondur – erken gelen
üyeler daha fazla kazanır
Pi, aşırı zenginlik yoğunlaşmasından kaçınmaya çalışırken, aynı zamanda erken
gelen üyeleri ve onların katkılarını nispeten daha büyük bir Pi payıyla ödüllendirmeyi
amaçlıyor. Pi gibi ağlar başlangıç günlerinde olduklarında, katılımcılara daha düşük
bir fayda sağlama eğilimindedirler. Örneğin, dünyanın ilk telefonuna sahip
olduğunuzu düşünün. Harika bir teknolojik yenilik ama çok da bir işe yaramıyor.
Bununla birlikte, daha fazla kişi telefon edindikçe, her telefon sahibi ağdan daha fazla
fayda elde eder. Ağa erken gelen insanları ödüllendirmek için Pi’nin bireysel
madencilik ödülü ve referans (davet) ödülleri ağdaki kişi sayısına bağlı bir fonksiyonu
ile azalır. Başka bir deyişle, Pi Network’de her bir “yer” için ayrılan belirli miktarda Pi
vardır.
İşlev: Çevrimiçi zamanımızı bir havuzda toplamak ve
paraya çevirmek)
Bugün herkes, keşfedilmemiş kaynakların gerçek hazinesi üzerinde oturuyor. Her
birimiz telefonlarımızda saatler geçiriyoruz. Telefonlarımızdayken,
görüntülemelerimizin, yayınlarımızın veya tıklamalarımızın her biri büyük şirketler için
olağanüstü karlar yaratıyor. Pi ile insanların kaynaklarından yaratılan değeri
yakalama şansına sahip olduğumuza inanıyoruz.

Hepimiz biliyoruz ki, birlikte olduğumuzda yalnızken yapabileceklerimizden daha

fazlasını yapabiliriz. Günümüzün internet ortamında; Google, Amazon, Facebook gibi
devasa şirketler bireysel tüketiciler karşısında muazzam bir güce sahiptir. Sonuç
olarak, internet üzerinde bireysel tüketiciler tarafından yaratılan değerin aslan payını
alabilirler. Pi, üyelerinin ortak/kolektif kaynaklarını bir araya getirmelerine olanak
sağlayarak herkes için fırsat eşitliği yaratır, böylece kendi oluşturdukları değerden
paylarını alabilirler.

Aşağıdaki grafik, üyelerimizin değer elde edebilmelerine yardımcı olmak için özellikle
umut verici fırsatlar gördüğümüz Pi Çatısını göstermektedir. Devamında, bu alanların
her birini daha ayrıntılı olarak açıklayacağız.
Pi Çatısı Tanıtımı - Az faydalanılan kaynakları açığa
çıkarmak

Pi Defteri ve Paylaşılan Güven Grafiği - İnternet Ağı Üzerinde

Güven Ölçeklendirme
İnternetteki en büyük zorluklardan biri kime güvenileceğini bilmek. Bugün, internette
kimlerle işlem yapabileceğimizi bilmek için Amazon, eBay, Yelp gibi sağlayıcıların
derecelendirme sistemlerine güveniyoruz. Müşteriler olarak, eşlerimizi (peer)
derecelendirmek ve gözden geçirmek için yine biz uğraşırken, bu internet aracıları bu
çalışmanın yarattığı değerin aslan payını alıyorlar.

Pi’nin mutabakat algoritması, önceki bölümlerde açıklandığı gibi, aracı olmadan

internet üzerinde güveni derecelendiren yerel bir güven katmanı oluşturur. Tek bir
bireyin güvenlik çemberinin değeri küçük olmakla birlikte, bireysel güvenlik
çemberlerimizin toplamı, insanların Pi Network’de kimlere güvenilebileceğini
anlamalarına yardımcı olan küresel bir “güven grafiği” oluşturur. Pi Network’ün
küresel güven grafiği, yabancılar arasındaki işlemleri normalde mümkün olamayacağı
şekilde kolaylaştıracaktır. Pi’nin yerel para birimi, ağın güvenliğine katkıda bulunan
herkesin, oluşturmaya yardımcı oldukları değerden paylarını elde etmesine olanak
tanır.
Pi’nin İlgi Pazarı - Faydalanılmayan İlgi ve Zamanın Takas
Edilmesi
Pi, herhangi bir kişinin tekil ilgisinden çok daha değerli bir ilgi pazarı oluşturmak için
üyelerinin kolektif ilgilerini bir araya getirmelerine olanak sağlar. Bu katman üzerine
inşa edilen ilk uygulama, halihazırda uygulamanın ana ekrana yerleştirilmiş sınırlı
sosyal medya kanalı olmuştur. Sınırlı sosyal medya kanalı’nı bir kerede bir küresel
gönderi yapılan Instagram olarak düşünebilirsiniz. Öncüler Pi yatırıp içerik (ör. Metin,
resimler, videolar) paylaşarak veya topluluğun kolektif bilgeliğinden yararlanmak
isteyen sorular sorarak ağın diğer üyelerinin ilgisini çekebilir.
Pi Network’de, herkesin etkileyici içerik üreticisi olma ya da kalabalığın bilgeliğinden
yararlanma fırsatı var. Pi’nin Kurucu Ekibi bugüne kadar; bu kanalı, toplumun Pi’nin
tasarımı hakkındaki görüşünü oylamak için kullanmıştır (örneğin, topluluk Pi
logosunun tasarımına ve renklerine oy vermiştir). Proje ile ilgili olarak, topluluktan çok
sayıda değerli tepkiler ve geri bildirimler aldık. Gelecekteki muhtemel yönlerden biri,
Pi Network üzerinde bulunan kanal sayısını arttırken, herhangi bir Öncü’nün kendi
içeriklerini yayınlamak için Pi’yi kullanabileceği ilgi pazarını açmaktır.

Öncüler, kendi aralarında ilgiyi takas etmenin yanı sıra, ilgi çekmek isteyen şirketlerle
takas etmeyi de seçebilir. Ortalama bir Amerikalı günde 4.000 ila 10.000
reklam görür. Şirketler ilgimizi çekmek için savaşıyor ve bunun için muazzam
miktarda para ödüyorlar. Ancak biz, müşteriler, bu işlemlerden değer elde
edemiyoruz. Pi’nin ilgi pazarında, Öncü’lere ulaşmak isteyen şirketlerin Pi’deki
izleyicilere bedel ödemesi gerekecektir. Pi’nin reklamcılık pazarı sadece sınırlı bir
biçimde dahil edilecek ve Öncü’lere, yararlanamadıkları en büyük kaynaklarından biri
ile para kazanma fırsatı sunacaktır, ilgileri.
Pi’nin Takas Pazarı - Kişisel Sanal Mağazanızı Oluşturun
Pi Network’e güven ve ilgi alanlarında katkı sağlamalarının yanı sıra, gelecekte
Öncülerden kendilerine özgü becerileri ve hizmetleri ile katkıda bulunmalarını
bekliyoruz. Çünkü; Pi mobil uygulaması, üyelerine yararlanamadıkları (kazanç
sağlayamadıkları) mal ve hizmetlerini Pi Network’deki diğer üyelere “sanal bir
mağaza” aracılığıyla sunabilecekleri bir Satış Noktası görevi görecektir. Örneğin, bir
üye Pi Network’deki diğer üyelere kiralamak için dairesinde bir oda sunar. Gerçek
varlıklara ek olarak, Pi Network üyeleri sanal vitrinleri aracılığıyla beceri ve hizmetler
de sunabilecekler. Örneğin, Pi Network’ün bir üyesi Pi pazar yerinde programlama
veya tasarım becerilerini sunabilir. Zamanla, Pi’nin değeri büyüyen bir mal ve hizmet
sepeti tarafından desteklenecektir.
Pi’nin Merkeziyetsiz Uygulama Mağazası - İçerik Yaratıcılarının
Giriş Engelini Düşürüyoruz
Pi Network’ün paylaşılan para birimi, güven grafiği ve pazar yeri, daha geniş bir
merkeziyetsiz uygulamalar ekosistemi için zemin olacaktır. Bugün, bir uygulama
başlatmak isteyen herkesin teknik altyapısını ve topluluğunu sıfırdan başlatması
gerekiyor. Pi’nin merkeziyetsiz uygulama (DApp) mağazası, DApp geliştiricilerinin
Pi’nin mevcut altyapısının yanı sıra topluluğun ve kullanıcıların paylaşılan
kaynaklarını kullanmasına olanak tanıyacak. Girişimciler ve geliştiriciler, ağın
paylaşılan kaynaklarına erişim talepleriyle topluluğa yeni DApp’ler önerebilir. Ayrıca,
Pi kendi Dapp’lerini bir kısım birlikte işletilebilirlikle oluşturacak, böylece
merkeziyetsiz uygulamalar diğer merkeziyetsiz uygulamalardaki veriler, varlıklar ve
işlemlerle referans kurabilecek.
Yönetim - İnsanlar ile, insanlar için yaratılan kripto para birimi
1. Nesil yönetim modellerinde karşılaşılan zorluklar
Güven, başarılı bir para sisteminin temelidir. Güven yaratan en önemli faktörlerden
biri yönetim ya da zaman içinde değişikliklerin protokole uygulanma sürecidir.
Önemine rağmen yönetim, kriptoekonomik sistemlerin en çok gözden kaçan
yönlerinden biridir.
Bitcoin gibi birinci nesil ağlar, rol ve teşvik tasarımının bir kombinasyonundan
kaynaklanan gayri resmi veya “zincir dışı (off-chain)” mekanizmalar lehine resmi veya
“zincir üzerinde (on-chain)” yönetim mekanizmalarından büyük ölçüde kaçındı.
Çoğunlukla, Bitcoin’in yönetim mekanizmaları oldukça başarılı olmuştur; ki bu
protokolün, kuruluşundan bu yana çarpıcı şekilde ölçek ve değer açısından
büyümesine izin vermektedir. Bununla birlikte, bazı zorluklar da olmuştur. Bitcoin’in
ekonomik konsantrasyonu, siyasi gücün yoğunlaşmasına yol açtı. Sonuç, sıradan
insanların büyük Bitcoin sahipleri (massive holders of Bitcoin) arasındaki yıkıcı
savaşların ortasında kalabilmeleridir. Bu zorluğun en son örneklerinden biri Bitcoin ve
Bitcoin Cash arasında devam eden savaş oldu. Bu iç savaşlar, bir çatalda (fork) ya
da blokzincirde son bulabilir. Token sahipleri için, sert çatallar (fork) enflasyonisttir ve
varlıklarının değerini tehdit edebilir.
Pi’nin Yönetim Modeli – İki aşamalı plan
Zincir üzerinde yönetimin (on-chain governance) esaslarına meydan okuyan bir
makalede, Ethereum’un çekirdek (core) geliştiricilerinden Vlad Zamfir blokzincir
yönetimi konusunu “soyut bir tasarım sorunu değil, uygulamalı bir sosyal sorundur”
diyerek tartışır. Vlad’ın kilit noktalarından biri yönetim sistemlerini tasarlamanın “a
priori” veya özel bir politik sistemden kaynaklanan belirli zorlukları gözlemlemeden
çok zor olduğudur. Tarihsel bir örnek ABD’nin kuruluşundadır. ABD’de ilk demokrasi
denemesi olan Konfederasyon Maddeleri (the Articles of Confederation) sekiz yıllık
bir süreçten sonra başarısız oldu. Sonra, Birleşik Devletlerin Kurucu Babaları (The
Founding Fathers of the United States), Konfederasyon Maddeleri deneyiminden
yararlanarak, çok daha başarılı olan, Anayasa’yı oluşturdular.
Kalıcı/dayanıklı bir yönetim modeli oluşturmak için Pi iki aşamalı bir plan izleyecektir.
Geçici Yönetim Modeli ( <5 milyon üye)
Ağ 5 milyon gibi kritik bir kitleye ulaşıncaya kadar, Pi geçici bir yönetim modeli altında
çalışacaktır. Bu model, şu anda Bitcoin ve Ethereum gibi protokoller tarafından
kullanılmakta olan “zincir dışı (off-chain)” yönetim modellerine çok benzeyecek ve Pi
Çekirdek Ekibi (Pi Core Team) protokolün geliştirilmesinde önemli bir rol
oynayacaktır. Bununla birlikte, Pi Çekirdek Ekibi hala topluluğun girdisine
güvenecektir.

Pi mobil uygulamasının kendisi, Pi’nin çekirdek ekibinin topluluk girdilerini talep ettiği
ve Öncüler (Pioneers) ile etkileşime girdiği yerdir. Pi; topluluğun eleştirileri ve
önerilerini, Pi’nin açılış sayfasının yorumlara açık özellikleri, Sık Sorulan Sorular
(FAQ) ve teknik inceleme (whitepaper) uygulamaları sayesinde benimser. İnsanlar
Pi’nin internet sitesinde bu materyallere göz attıklarında, soru sormak ve önerilerde
bulunmak için belirli bir bölüme yorum gönderebilirler. Pi’nin çekirdek ekibinin
organize ettiği/edeceği Çevrimdışı Öncü buluşmaları da topluluk girdileri için önemli
bir kanal olacaktır.
Ayrıca Pi Çekirdek Ekibi daha resmi bir yönetim mekaniği geliştirecektir. Potansiyel
bir yönetim sistemi, akışkan demokrasidir (Diğer adıyla delege demokrasisi) Akışkan
demokraside, her Öncü doğrudan bir konuya oy verebilir veya oylarını ağın başka bir
üyesine (delege) devredebilir. Akışkan demokrasi, Pi toplumunda hem geniş hem de
verimli üyelik için imkan sağlayacaktır.
Pi “Anayasal Kongre” ( >5 milyon üye)
5 milyon üyeyi geçtikten sonra, Pi Network’e yapılan önceki katkılara dayanarak
geçici bir komite oluşturulacak. Bu komite, daha geniş bir topluma danışıp öneride
bulunmaktan sorumlu olacak; ve ayrıca, Pi üyelerinin Pi’nin uzun vadeli anayasası
üzerine düşünüp taşınabilecekleri bir dizi çevrimiçi ve çevrimdışı sohbet organize
edecektir. Pi’nin küresel kullanıcı tabanı göz önüne alındığında, Pi Network
erişilebilirliği sağlamak için bu toplantıları dünyanın çeşitli yerlerinde
gerçekleştirecektir. Yüzyüze yapılan toplantılar düzenlemenin yanı sıra, Pi mobil
uygulaması üyelerin sürece uzaktan katılmasına izin vermek için bir platform olarak
da kullanılacaktır. İster bizzat isterse çevrimiçi olsun, Pi topluluk üyeleri, işleyen Pi’nin
uzun vadeli yönetim yapısına katılabileceklerdir.

Yol Haritası / Dağıtım Planı

Aşama 1 – Tasarım, Dağıtım, Güven Grafik Önyüklemesi
(Bootstrap)
Pi sunucusu, dağıtıldıktan sonra ulaşacağı merkezi olmayan bir sistemin davranışını
taklit eden bir musluk (faucet) olarak çalışıyor. Bu aşama sırasında, kullanıcı
deneyiminde ve davranışında iyileştirmeler yapmak mümkündür ve ana ağın kararlı
aşamasına kıyasla nispeten daha kolaydır. Ağ başladığında, kullanıcılar için üretilmiş
tüm paralar canlı ağa taşınır. Başka bir deyişle, Aşama 1 sırasında oluşturulan tüm
hesap sahibi bakiyeleri genesis bloğunda önceden üretilecek ve mevcut sistem gibi
çalışmaya devam edecek, ancak tamamen merkezden dağıtılacaktır. Pi bu aşamada
borsalarda yer almaz ve Pi’yi başka bir para birimiyle “satın almak” mümkün değildir.
Aşama 2 - Testnet (Test ağı)
Mainnet (ana ağ) başlatmadan önce, node yazılımı bir test ağına dağıtılacaktır. Test
ağı, ana ağ ile aynı güven grafiğini (trust graph) kullanacak, ancak Pi parasını test
için kullanılacaktır. Pi çekirdek ekibi test ağında birkaç düğüme ev sahipliği yapacak,
ve daha fazla Öncü’yü test ağında kendi düğümlerini başlatmaya teşvik edecek.
Zaten, herhangi bir düğümün ana ağa katılması için test ağından başlamaları tavsiye
edilir.

Test ağı, birinci aşamadaki Pi emülatörüne paralel olarak ve periyodik olarak örn.
günlük olarak, çalışacaktır. Her iki sistemden elde edilen sonuçlar, boşlukları ve
eksikleri yakalamak için karşılaştırılacak; böylece Pi geliştiricilerinin düzeltmeleri
önermesi ve uygulamasına imkan yaratılacaktır. Her iki sistemin de eşzamanlı bir
şekilde yeterli süre çalıştırılmasından sonra, testnet sonuçlarının sürekli olarak
emülatörlerle eşleştiği bir duruma ulaşacaktır. Topluluk hazır olduğunu hissettiği
zaman, Pi bir sonraki aşamaya geçecek.
Aşama 3 - Mainnet (Ana ağ)
Topluluk, yazılımın üretime hazır olduğunu düşündüğünde ve testnet üzerinde
kapsamlı bir şekilde test edildiğinde, Pi ağının resmi ana ağı (mainnet) başlatılacaktır.
Önemli bir ayrıntı, ana ağa geçişte, sadece farklı gerçek kişilere ait olduğu onaylanan
hesapların karşılığını alacağıdır. Bu noktadan sonra, 1. Aşama musluk modeli ve Pi
ağı emülatörü kapatılacak ve sistem sonsuza dek kendi başına devam edecektir.
Protokolde gelecekteki güncellemeler Pi geliştirici topluluğu ve Pi’nin çekirdek ekibi
tarafından desteklenecek ve komite tarafından önerilecektir. Uygulama ve
dağıtımları, diğer blokzincirleri gibi madencilik yazılımını güncelleyen düğümlere bağlı
olacaktır. Hiçbir merkezi otorite para birimini kontrol etmeyecek ve tamamen
merkeziyetsiz olacaktır. Sahte veya çoklu hesap kullanıcılarının bakiyeleri atılacaktır.

Bu, Pi’nin borsalara bağlanabileceği ve diğer para birimleri ile değiştirilebileceği

aşamadır.