1

EĞİTİMDE KAPSAYICILIK
MODÜL 5 (12 SORU)

KAPSAYICI EĞİTİM TANIMLARI

BALLARD (1995) genel GRAHAM (2020) eğitime

okullarda "özel gereksinimli KURTH VE GROSS (2014) katılmak tüm öğrencileri
HODKİNSON (2020)
çocuklar" için Tüm öğrencilerin için "Temel insan hakkı"
"eğersiz" ve "amasız"
"özel"öğretmenler ile ihtiyaçlarının karşılanması eğitimde sitemli bir reform
değildir. süreci

KAPSAYICI EĞİTİMİN YARARLARI

Gelişimi destekler
Olumlu tutum Öğrenme süresini
ve akran öğrenme
geliştirir kısaltır
ortamı yaratır

KAPSAYICI EĞİTİMİN GEREKÇELERİ

SOSYAL
EĞİTİMSEL *Birlikte yaşama" kültürü EKONOMİK
*Tüm çocukları sayesinde adil ve ayrımcı *"Herkes için eğitim"
olmayan bir toplum maliyeti düşürecektir.
kapsaması yaratma
 2

KAPSAYICI EĞİTİME YÖNELİK ULUSAL DÜZENLEMELER

2-Özel Gereksinimli 3-Dezavantajlı 4-Eğitim Sistemlerinin

1-İnsan Hakları Temelli
Çocuklara Yönelik Gruplara Yönelik Süreç Dönüşümü (2005 ve
Süreç (1948 ve sonrası)
Süreç (1990 ve sonrası) (2000 ve sonrası) sonrası)

1-İNSAN HAKLARI
KAPSAYICI TEMELLİ
EĞİTİME YÖNELİK SÜREÇ (1948
ULUSLAR DÜZENLEMELER
ve sonrası

1960 UNESCO 1966 Uluslararası

1948 BM İnsan
1952 Avrupa İnsan Eğitimde Ekonomik, Sosyal
Hakları Evrensel
Bildirgesi Hakları Sözleşmesi Ayrımcılığa Karşı ve Kültürel Haklar
Sözleşme Sözleşmesi

1982 BM
1971 BM Zihinsel 1981 UNESCO
1975 BM Engelli Engelliler İçin
Engelli Bireylerin Sundberg
Hakları Bildirgesi Dünya Eylem
Hakları Bildirisi Bildirgesi
Programı

1989 BM Çocuk
Haklarına Dair
Sözleşme

2-ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARA

YÖNELİK (1990)

1990 Herkes İçin 1993 BM Engelliler 1994 UNESCO

1996 BM Engellilik
Eğitim Dünya İçin Fırsat Eşitliği ve Salamanca Bildirgesi
Strateji Belgesi
Konferansı Standart Kurallar ve Eylem Çerçevesi
 3

3-DEZAVANTAJLI GRUPLARA YÖNELİK

(2000)

2000 UNESCO Dünya Eğitim 2004-2010 Avrupa

Forumu ve Dakar Eylem
Çerçevesi; Avrupa Komisyonu
Engelsiz Avrupa Tebliği
2003 BM Engellilik İçin Fırsat
Komisyonu Engellilik Eylem
Eşitliği
Planı

4-EĞİTİM SİSTEMİNİN DÖNÜŞÜMÜ (2005)

• 2005 UNESCO Kapsayıcılık Rehberi: Herkes İçin Eğitime İlişkin Erişilebilirliği
Sağlama
• 2006 BM Engelli Hakları Sözleşmesi (24.Madde ile ilk uluslararası yasal belge)
• 2006-2015 Avrupa Konseyi Engellilik Eylem Planı
• 2008 UNESCO Kapsayıcılığa Yönelik Politika Rehberi
• 2010-2020 AB Engellilik Stratejisi; UNESCO Herkes İçin Eğitim İzleme Raporu
• 2012 UNESCO Eğitimde Dışlanma: Daha Kapsayıcı ve Adil Toplumlar İçin Eğitim
Sistemlerini Değerlendirme Rehberi
• 2015 UNESCO Eğitim 2030 Eylem Çerçevesi
• 2017 UNESCO Eğitimde Kapsayıcılık ve Eşitliği Sağlama
• 2019-2030 Her Çocuk Öğrenebilir: UNICEF Eğitim Stratejisi
• 2020 UNESCO Salamanca Bildirgesi’nden 25 Yıl Sonra Eğitimde Kapsayıcılık:
Mevcut Durum, Eğilimler ve Zorluklar; Küresel Eğitim İzleme Raporu: Eğitimde
Kapsayıcılık
• 2021-2030 AB Engelli Haklarına Yönelik Strateji Belgesi

KAPSAYICI EĞİTİME YÖNELİK ULUSAL YASAL DÜZENLEMELER

• 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu (1961)
• 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu (1973)
• 573 Sayılı KHK (1997)
• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun (2005)
• 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (2013)
• 6883 Karar Sayılı Geçici Koruma Yönetmeliği (2014)
 4

KAPSAYICI EĞİTİMİN ÖNEMİ

Gelişimse ve Kapsayıcı,
Değerli birey Ayrımcılığın önüne Herkese Etkileşimleri
Güçlü yanlar Akademik başarıyı Katılımcı,
kavramı geçme yararsağlama geliştirir
yükseltme Destekleyici

KAPSAYICI EĞİTİMİN BİLEŞENLERİ

1-ERİŞİM 2-KATILIM 3-DESTEK

*Ortam *Etkileşim *Öğretmen
*sosyal ilişkiler *Aileler
*Materyal *karar vericiler
*Öğrenme

KAPSAYICI OKULLARIN ÖZELLİKLERİ

1-LİDERLİK
*Okul 4-
2-BİREYSEL 3-OKUL KÜLTÜRÜ FARKLILAŞTIRILMIŞ 5-İLKELER
yöneticisinin FARKLILIKLAR
ÖĞRETİM
tutumları

KAPSAYICI EĞİTİMDE GERİ BİLDİRİM TÜRLERİ

2-BETİMLEYİCİ 3-ÇABA
1-DÜZELTİCİ *Olumlu geri bildirim.
*Cesaretlendirmeye ve
*hataların anında Yapılanları anlatarak
düzeltilmesi övgü bildirme *Önleyici başarabileceklerine
Sınıf Yönetimi Stratejisi inandırmaya yönelik
 5

ÖĞRENCİLERİN İLGİLERİNİ İÇERİĞE ÇEKME

STRATEJİLERİ
7-aileler ve
3-Bir ders 5-Öğrenme
1-Araştırıyorum 2-Sorularım var 4-Destekleme 6-Mini dersler Çocuklarla
tasarlıyorum sözleşmesi
iletişim

ÖĞRENME SÜREÇLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER

1-Sunum şeklini 2-Tepkileri

uyarlama uyarlama

7-Farklı
3-Süreyi 4-Kuralları 5-Bireysel 6-aktif dahil
yönergeler ve
uyarlama uyarlama destek miktarı olamaseviyesi
materyaller

ÖĞRENME ÜRÜNLERİNİN UYARLANMASI

Değerlendirme Değerlendirme Değerlendirme Sürede

ortamı yöntemi materyalleri düzenlemeler

KAPSAYICI EĞİTİMİN PAYDAŞLARI

ÖĞRETMENLER AİLELER OKUL YÖNETİCİLERİ STK'lar

OKUL YÖNETİCİLERİNİN YAPABİLECEKLERİ ETKİNLİKLER

1-KARŞILAMA RİTİELLERİ: Oryantasyon, karşılama mektupları, takım ruhu eğitimi, sene başı tanışma yemeği,
sabah anonsları, Müfredat gecesi, okul web sitesinin ve sosyal medya hesaplarının etkin kullanılması
2-KAPANIŞ veya SONLANDIRMA :Bayrak törenleri, Mezuniyet törenleri, Devir teslim törenleri, Okuma bayramı,
Yılbaşı partisi, sene sonu pikniği, kermesler
 6

EĞİTİM İLE İLGİLİ STK'LAR

Türk Eğitim Vakfı Türkiye Korunmaya Türkiye Eğitim Başka Bir Okul
Türk Eğitim Derneği Milli Eğitim Vakfı
(TEV) 1967, 205 Muhtaç Çocuklar Gönüllüleri Vakfı Mümkün Derneği
(TED) 1928 (MEV) 1981
gönüllü hayısever Vakfı (Koruncuk) 1979 (TEGV) 1995 (BBOM) 2009

AİLE -OKUL İŞ BİRLİĞİ STRATEJİLERİ

Okulun Dışında da İş
Evde ve Okulda Topluluk ve Kimlik
İletişim ve Etkin Ailenin Rolünü Ortak Karar Veme birliği Yapma (mezun
Öğrenmeyi Oluşturma (sınıfa
Katılım Tanıma Süreçleri Oluşturma öğrencilerin okula
Birleştirme konuşmacı getirme)
daveti)

OKUL-AİLE İŞ BİRLİĞİ DEĞERLENDİRME

Eğitici/Öğretmen Kaynaklı Aile Kaynaklı İş Birliği Eksikliği

ÜLKEMİZDE DEZAVANTAJLI SAYILABİLECEK GRUPLAR

Erişim sınırlılıkları Düzey çeşitliliği Fiziki Sınırlıllıklar (özel

Dil bariyeri (ana dili Öğrenme kayıpları Sosyal-Duygusal
(Mülteciler, coğrafi (hazırbulunuşluluk eğitim gerksinimli
farklı olanlar) (mevsimlik işçiler) gelişim sınırlılıkarı
engel) düzeyi) çocuklar)

MÜLTECİ EĞİTİMİNDEKİ SORUNLAR

sistemsel ailevi
Psikososyal Uyum Dil ve iletişim
(farklı eğitim (kayıplar,yoksulluk
(travmalar) (farklı kültür) (farklı dil)
sistemi) vb.)

MÜLTECİ SORUNLARI ÇÖZÜLME YOLLARI

3-MAKRO DÜZEY
1-MİKRO DÜZEY 2-MEZO DÜZEYLER
*sistem (Kapsayıcılığayönelik
*sınıflar ve öğrenciler *Okullar (okul kültürü ve yapısı)
tutumlar ve politikalar vb.)
 7

DEZAVANTAJLI GRUPLARA YÖNELİK KAVRAMLAR

AYRIMCILIK DOĞRUDAN POZİTİF AYRIMCILIK

ÖN YARGI: (DIŞLAMA) AYRIMCILIK DOLAYLI
(ayrımcılığa
Bir grubu "tehlikeli" Kişi veya gruba benzer (açık bir şekilde AYRIMCILIK
uğrayanları
diye tanımlamak durumdaki kişilerden farklı muamele (yok sayma)
farklı muamele yapma destekleme)
yapma

AYRIMCILIĞIN NEDENLERİ

Engellilik veya
Etnik köken Dini inanç Cinsiyet Sosyo-ekonomik
Özel
ayrımcılığı ayrımcılığı ayrımcılığı düzey
gereksinimler

EĞİTİM ORTAMLARINDA AYRIMCILIK

DAMGALAMA:
KALIP YARGI: ÖTEKİLEŞTİRME: SOSYAL DIŞLAMA:
Kaynaksız grup Biz'in zıddıdır. Medyada Çoğunluğun sahip
İstenmeyen olarak
hakkında çıkan haberler "hak olduğu avantajlardan
"İşaretleme" ihlallerine"sebeb olabilir
"genelleme" yapma mahrum olmak

KAPSAYICI ÖĞRETMEN YETERLİLİKLERİ ULUSLARARASI DÜZENLEMELER

Özel Gereksinimler ve Çocukların Eğitim Derneği

UNESCO'nun Küresel Eğitim Kapsayıcı Eğitim Avrupa (Erken Çocukluk Eğitimcileri İçin
Raporu Standartlar -2019)
Ajansı (31 ülke,2012)

KAPSAYICI EĞİTİMDE ULUSAL DÜZENLEMELER

Öğretmenlik Mesleği MEB 2023 Eğitim

Genel Yeterlilikleri Yüksek Öğretim
MEB 2010-2014 MEB 2015-2019 Vizyon Belgesi
(ÖMGY) 2017 Yeterlilik Çerçevesi
Stratejik Plan Stratejik Plan
*mesleki bilgi (TYYÇ) 2011
*mesleki beceri
*tutum ve Değerler
(11 yeterlilik 65
gösterge)
 8

ÖĞRETMENİN KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Öğretmen öz Sevgili Meslektaşım

Benim Eşşiz Yuvam
Değerlendirme Rubriği Sevgili günlük (meslekdaşlarından
(sonradan hatırlamak için (sınıfta fotoğraf
(yazılı kayıt tutma) sınıfın gözlemesini
grafiklerle kayıt tutma) çekerek kayıt tutma)
isteme)

KAPSAYICI EĞİTİMİN KALİTESİ

2-süreç kalitesi
1-Yapısal Kalite
*öğretmen çocuk etkileşmi 3-Genel Kalite
*öğretmen-çocuk sayısı oranı
*çocukların günlük *yapı kalitesi+süreç kalitesi
*grup büyüklüğü
deneyimlerine etki eden bileşimi
*öğretmenin eğitim dururmu
durumlar