Professional Documents
Culture Documents
Karar Destek Sistemi-Şadi Evren Şeker
Karar Destek Sistemi-Şadi Evren Şeker
Bu yazının amacı, literatürde karar destek sistemleri (KDS, ing. Decision Support Systems, DSS) olarak
geçen sistemleri açıklamaktır. En basit anlamıyla, bir karar aşamasında, toplanmış bilgilerden faydalanarak
karar vermeyi kolaylaştıran sistemlerdir. Günümüzde karar destek sistemleri bilgisayar tabanlı, insan tabanlı
veya ikisinin karışımı şeklinde tasarlanmaktadır.
KDS, yönetim ve idare gibi işlemlerin hemen her aşamasında kullanışlıdır. Genelde orta ve üst seviye
yönetime hizmet etmektedir ve genelde karar aşamasında, düzenli olmayan veriden faydalı veri
çıkarılmasını hedefler.
KDS’nin algılanmasında, bakış açılarına göre farklılıklar olabilmektedir. Örneğin akademik dünyada KDS
yazılımları, karar verme işlemine yardım eden birer araç olarak görülürken, KDS kullanıcılarının çoğu bu
sistemleri birer idare sistemi olarak görmektedir. Bazı akademisyenler ise KDS’nin tanımını daha da
genişleterek karar verme ile ilgisi olan herhangi bir sisteme KDS ismini vermiştir. 1980 yılında Sprauge
tarafından yapılan tanıma göre bir sistemin KDS olabilmesi için aşağıdaki 4 temel özelliği taşıması gerekir:
1. KDS genelde çok iyi yapılandırılmamış ortamlarda, üst düzey yöneticilerin karşılaştığı problemlerin
çözümü ile ilgilenir
2. KDS genelde geleneksel veri erişim ve işleme yöntemlerini kullanarak problemleri çözmeyi
hedefler.
3. KDS genelde bilgisayar uzmanı olmayan kişilerin de kolayca ve etkileşimli biçimde veri ile iletişime
girmesine imkan tanır.
4. Ortamdaki değişimleri kendisine adapte edebilmek için bir KDS’nin esnek ve değişken yapıda
olması beklenir.
KDS genel olarak bir karar uzmanının (stratejist, üst düzey yönetici, CEO, vs.) kararını daha rahat
verebilmesi için, saf veri kaynaklarından (veri tabanları, metin kaynakları, bilgi depoları vs.) veriyi alıp,
işleyip, karar için gereken hale getirerek işe başlar. Ardından bu veri üzerinde, daha önceden hazırlanmış
olan şablonlar, veri işleme yöntemleri, veri madenciliği çalışmaları vs. kullanarak veri üzerinde ilkel bazı
kararlar verebilir veya karar verilmesine destek olabilecek olası senaryoları hazırlayabilir.
İletişim güdümlü KDS’ler: Birden fazla kişinin, ortak veri kaynakları üzerinde çalışabildiği ve kararların ortak
veya bağımsız verilebildiği KDS’lerdir. Örneğin Microsoft Share Point, Google Docs, Groove gibi sistemler
bu özelliktedir.
Veri güdümlü KDS’ler: Veri temellidirler, ana amaç verinin işlenmesi ve eğer ihtiyaç varsa paylaşılması
üzerine kuruludur. Örneğin satışlar, borsa kapanışları, gelen talepler vs. gibi durumlarda zaman analizi
yapan yazılımlar bu gruptandır.
Doküman güdümlü KDS’ler: Genelde düzgün bir yapıda olmayan ve dolayısıyla karar destek için
kullanımından önce verinin ön işlemeye tabi tutulması gereken KDS’lerdir.
Bilgi Güdümlü KDS’ler: Genelde daha önceki bilgi birikimine (knowledge-base) dayalı ve bir problemin
çözümünde bu bilginin verimli kullanılmasını hedefleyen KDS’lerdir.
Model Güdümlü KDS’ler: Problemin çözümü için bir istatistiksel model, senaryo veya hedef işlemeye yönelik
KDS’lerdir. Amaç, daha verilerin kullanılarak bir model geliştirilmesi veya geliştirilmiş modelin daha sonraki
problemlere uygulanmasıdır.
Temel olarak bir KDS aşağıdaki 3 katmandan oluşur:
KDS’lerin avantajları:
KDS’ler genel olarak karar destek aşamasında çeşitli faydalar sağlar. Bu faydalar, aşağıdaki şekilde
sıralanabilir: