Ryzyko a przedsiębiorczość

Pojęcie ryzyka łączy się z reguły z ewentualnym zagrożeniem dla

podjętej decyzji lub prowadzonego działania. W tym znaczeniu
reprezentuje ono pewną wadę, jego negatywną stronę, której chcemy
uniknąć lub ograniczyć do minimum.
Istota ryzyka tkwi w alternatywie:
sukces lub porażka
zysk lub strata
nagroda albo kara
Ryzyko posiada dwie strony: negatywną i pozytywną

1. negatywna - jest źródłem awersji

2. pozytywna - jest źródłem działania, motywem działania
kreatywnego, bodźcem do zwiększonego wysiłku
fizycznego i umysłowego

Która strona przeważa ?

To zależy od wielu czynników, a przede wszystkim od
konkretnych warunków sytuacyjnych, w jakich
podejmujemy określoną decyzję.

Istotne znaczenie ma samo nastawienie do ryzyka, które może

wynikać albo z wrodzonej ostrożności, albo z
zakorzenionego w praktyce asekuranctwa, niechęci do
wszelkich zmian, niechęci do innowacji.
Niechęć do podejmowania ryzyka sprowadza się w
rezultacie do unikania przedsięwzięć o większej skali
trudności.

Uwaga!
realizacja przedsięwzięć łatwych nie wymaga ani
pomysłowości, ani inicjatywy
1. Ryzyko jako prawdopodobieństwo straty
Przy tym samym stopniu prawdopodobieństwa
ryzyko straty nie jest takie same, np.
obiekt 1 – wartość 100 zł
obiekt 2 – wartość 1000 zł
Przy tym samym stopniu prawdopodobieństwa,
ryzyko straty jest w pierwszym przypadku 10-
krotnie mniejsze
 Rodzaje ryzyka w procesach gospodarczych

Podstawowe źródła ryzyka:

a) czynniki zewnętrzne
b) czynniki wewnętrzne
 Czynniki zewnętrzne:
a) ogólnogospodarcze – związane z wahaniami koniunktury
gospodarczej, sytuacja na rynkach finansowych (kursy walut, stopy
procentowe), dostępność surowców, środowisko naturalne itp.
b) społeczno-rynkowe – zmiany demograficzne, dochody gospodarstw
domowych, dostępność siły roboczej, bezrobocie, zmiany w
preferencjach konsumentów
c) polityczne – sfera regulacji prawnych
d) czynniki technologiczne – zmiany w technologii wytwarzania lub
powstawanie nowych innowacyjnych produktów
 Czynniki wewnętrzne:
a) organizacyjne – związane ze sposobem prowadzenia działalności,
wprowadzonymi technologiami, doborem współpracowników

b) prawne – czynniki związane z możliwością prowadzenia działań

niezgodnie z przepisami
c) finansowe – sposób rozliczania się z kontrahentami (płynność
finansowa), struktura finansowania, zarządzanie kosztami,
przychodami
Rodzaje ryzyka – wiele kryteriów klasyfikacji

1. Z punktu widzenia strefy jego występowania:

a) ryzyko produkcyjne
b) ryzyko handlowe
c) ryzyko związane z postępem technicznym
i z działalnością naukowo-badawczą
2. Z punktu widzenia odpowiedzialności:
a) ryzyko sytuacyjne – nie jest możliwe określenie
skutków decyzji i wobec tego nikt nie ponosi za
nie odpowiedzialności
b) ryzyko decyzyjne – odpowiedzialność jest ściśle
określona, ponieważ ponosi ją decydent
Frank KNIGHT (1921)
Koncepcja przedsiębiorcy i niepewności

Knight wprowadził rozróżnienie pomiędzy ryzykiem możliwym do

ubezpieczenia a stanami niepewności niemożliwymi do ubezpieczenia

1. Ryzyko jest określone i możliwe do ubezpieczenia np. ubezpieczenie

przedsiębiorstwa od pożaru, samochodu od kradzieży
2. Sytuacja niepewności, gdzie przerzucenie ryzyka przez umowę nie jest
możliwe i to właśnie jest pole działania przedsiębiorcy
Źródłem nieredukowalnej niepewności są też:
- zmiany otoczenia instytucjonalnego firmy, np. państwo wprowadza
podatki czy koncesje na danym rynek
- wydarzenia polityczne wewnętrzne i zewnętrzne
- gwałtowne zmiany rzadkości czynników produkcji np. ropy naftowej
- zmiany popytu, niewłaściwa strategia marketingowa
Ryzyka ogólnospołeczne
Strefą ich występowania są wszystkie dziedziny naszego
życia, każda działalność społeczno-gospodarcza, a ich
cechą jest fakt, że podejmowane są w szerszym interesie
społecznym.
Przykłady:
- wydatki na duże inwestycje
- finansowanie projektów technicznych
- wprowadzenie stanu wojennego, wejście w stan
wojny itp.
(wydatkowanie środków publicznych)
Ryzyko indywidualne – ryzyko podejmowane w
indywidualnym trybie i zakresie, np. decyzje
menedżera, przedsiębiorcy, urzędnika itp.

Jedną ze stref występowania ryzyka indywidualnego

jest wybór miejsca i stanowiska pracy, czyli wybór
kariery zawodowej i życiowej.
Skutki niechęci do podejmowania ryzyka
- strata potencjalnych możliwości działania i osiągania
sukcesów
- im mniej ludzi osiąga sukcesy indywidualne, tym
mniejsze korzyści osiąga społeczeństwo
chociaż!
im mniej niepowodzeń – tym mniej strat
indywidualnych i społecznych
 Ryzyko czyste i ryzyko spekulacyjne

Ryzyko czyste – występuje wówczas, gdy istnieje niebezpieczeństwo

poniesienia straty bez żadnej szansy wygranej,
np. właściciel samochodu staje w obliczu ryzyka związanego z
potencjalną stratą na skutek kolizji pojazdów
a) jeśli do niej dojdzie - to poniesie stratę finansową
b) jeśli nie – to właściciel nie odniesie korzyści i wobec tego jego
pozycja finansowa pozostanie bez zmiany
Ryzyko spekulacyjne – występuje wówczas, gdy istnieje szansa
zarówno wygranej, jak i straty
np. inwestowanie w projekt kapitałowy może okazać się zyskowne, ale
może też zakończyć się fiaskiem.

Ryzyko czyste – jest zawsze przykre

Ryzyko spekulacyjne – posiada pewne atrakcyjne cechy
Niepewność – pojawia się gdy człowiek postrzega ryzyko i jest to
powątpiewanie w zdolność do przewidywania rozwoju wydarzeń.
Niepewność jest pojęciem subiektywnym i w związku z tym nie może
być przedmiotem bezpośredniego pomiaru.

Nasza zdolność do przewidywania przyszłych zdarzeń jest silnie

uzależniona od:
- ilości i rodzaju dostępnych informacji, jakie wykorzystujemy w celu
prognozowania skutków naszej działalności.
Poziom niepewności Cechy
Brak (pewność) rezultaty przewidujemy bez
wątpienia
Poziomy niepewności
Poziom 1 (niepewność rezultaty są przewidywalne,
obiektywna) a prawdopodobieństwa są
znane
Poziom 2 (niepewność rezultaty są przewidywalne
subiektywna) lecz prawdopodobieństwa
nie są znane
Poziom 3 rezultaty nie są w pełni
przewidywalne, a
prawdopodobieństwa nie są
znane
Przykłady
prawa fizyki, nauki
przyrodnicze
karty, gry hazardowe
pożar, wypadek
samochodowy, wielokrotna
inwestycja
badania kosmiczne,
inżynieria genetyczna
Ryzyko i niepewność mają istotny wpływ na organizacje, gdyż
wymagają ponoszenia kosztów - koszty ryzyka.
Ryzyko nakłada na organizację koszty, których nie poniosłaby w sytuacji
pewności.

1. Koszt strat tzn. że jedną z konsekwencji ryzyka i niepewności jest

powstanie strat – zniszczenie mienia, wypadek, wszczęcie
postępowania sądowego.
2. Koszt własny niepewności - jeśli nie dochodzi do powstania strat, to
samo ryzyko i niepewność mogą generować koszty. Na najbardziej
podstawowym poziomie koszt niepewności można zilustrować jako
„zmartwienie”. Jest on bardzo trudny do zmierzenia.

W przypadku firmy koszt niepewności może pojawiać się w formie

zmartwienia ale też jako konkretna strata np. czasu, pieniędzy. Koszt
ten zaznacza się najwyraźniej w niewłaściwej alokacji zasobów, a to
oznacza, że przedsiębiorstwo nie wykorzystuje swoich zasobów w
sposób optymalny, gdyż niepewność zacienia obraz oceny.
Korzyści z ryzyka i niepewności

1. Życie jest bardziej interesujące w obliczu istnienia ryzyka

i niepewności.
2. Ryzyko spekulacyjne może przynieść wymierne zyski, które
oznaczają, że organizacja czy osoba fizyczna jest nagradzana za
ponoszenie ryzyka.
W sytuacji idealnej organizacja dąży do zarządzania swoimi
interesami w taki sposób, aby zarówno możliwości, jak i znaczenie
rezultatów wynikających z podjętego ryzyka były maksymalne.
Praktykuje się zarządzanie ryzykiem na niższym poziomie.