TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ

Rektörlük Servisi

(TUR 105 Türk Dili I)

Ders Tanım Bilgileri

Uygulama Laboratuvar Ulusal
Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori AKTS
(saat/hafta) (saat/hafta) Kredi
Türk Dili I TUR 105 1 2 0 0 2 2
Öğrencinin gerekli dil becerilerine sahip olması, bağımsız çalışabilme ve
Ön koşullar
sorumluluk alabilme
Dersin dili Türkçe
Ders türü Zorunlu
Dersin veriliş şekli Uzaktan Eğitim
Dersi veren Öğr. Gör. Fethiye SERT
Dersin
koordinatörü
Dilin fert ve millet hayatındaki önemini ve Türk dilinin yapısal özelliklerini
kavratmak, Türkçenin tarihi dönemlerini öğretmek, Türkçenin ses ve şekil
Dersin amacı yapısını kavratıp öğrencinin dinlediklerini, okuduklarını, gördüklerini ve
düşündüklerini hem söz hem de yazılı olarak planlı ve akıcı bir şekilde
ifade etme yeteneklerini geliştirmek.
1. Türkçeyi doğru, güzel ve başarılı bir üslupla konuşur, kendini ifade
edebilme yeteneğine sahip olur.
2. Dilin tanımını ve işlevlerini bilir.
3. Türk dilinin tarihsel gelişimini bilir.
4. Okuduğu, dinlediği bir metni veya izlediği bir programı doğru olarak
anlar.
Dersin Öğrenme
5. Çevresindeki dil kirliliğine yol açan kelimelerin dil üzerindeki etkilerini
Çıktıları
hesaplar, kültürün dil üzerindeki etkisini görür.
6. Sözlük ve yazım kılavuzu kullanır.
7. Çevresinde sıklıkla kullanılan yabancı kelimelerin Türkçe karşılıklarını
bilir.
8. Dünya dilleri içerisinde Türk dilinin büyüklüğünü bilir ve Türkçeyi
bilim dili olarak kullanır.
Dilin tanımı, doğuşu ve özellikleri, dilin türleri, yeryüzündeki diller ve
türleri, Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yeri, Türk dilinin temel
Dersin içeriği
özellikleri, ses bilgisi, tümce bilgisi ve biçim bilgisi, Türkçenin söz varlığı,
Türkçenin güncel sorunları.
Ak, C. (2012). Üniversiteler İçin Türk Dili. Ankara: Aktüel Yayınları.
Akalın, Ş.H., Eker, S., Türk, V., Cavkaytar, S., Demir, S.A. (2015). Türk
Dili 1. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Aksan, D. (2000). En Eski Türkçenin İzinde. Ankara: Simurg Yayınları.
Aksan, D. (2003). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara:
Kaynaklar TDK Yayınları.
Aksan, D. (2005). Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını. Ankara:
Bilgi Yayınevi.
Aksan, D. (2006). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
Ateş, K. (2007). Türk Dili. Ankara: İmge Kitabevi.
Buran, A., Alkaya E. (2007). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara: Akçağ
1
 Yayınları.
Çotuksöken, Y. (2011). Uygulamalı Türk Dili. İstanbul: Papatya Yayınları.
Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim Konular Kavramlar Teoriler.
Ankara: Anı Yayıncılık.
Ercilasun, A.B. & Alkaya, E. (2007). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara:
Akçağ Yayınları.
Ercilasun, A.B. (2007). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi.
Ankara: Akçağ Yayınları.
Ergin, M. (2005). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
Gülensoy, T. (1995). Türkçe El Kitabı. Kayseri: Bizim Gençlik Yayınları.
Güncel Türkçe Sözlük. (2011). TDK: Ankara.
Kaplan, M. (2005). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Kılıç, V. (2009). Anlambilime Giriş. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
Komisyon, (2007). Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican
Ercilasun).Ankara: Akçağ Yayınları.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
Tuna, O.N. (1990). Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi İlgisi ile Türk Dilinin
Yaşı Meselesi. Ankara: TDK Yayınları.

Haftalık Ders Konuları

Haftalar Tartışılacak ve İşlenecek Konular
Dilin Tanımı ve Özellikleri, Dil ve Kültür, Dil ve Toplum, Dil ve İletişim, Dil ve
Düşünce. Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri. Dillerin Sınıflandırılması:
1. Hafta
kaynak bakımından dünya dilleri, yapı bakımından dünya dilleri. Dil
Farklılaşması.
Türk Dilinin Gelişimi ve Tarihsel Dönemleri, Türkçenin Yaşı. Türk Yazı
Dillerinin ve Lehçelerinin Tasnifi. Dillerin Doğuşu İle İlgili Kuramlar. Dilin
2. Hafta
Türleri: lehçe, şive, ağız, yazı dili, konuşma dili, ölçünlü dil, uygarlık dili, argo,
ölü dil, yapay dil…
Türkçenin Yazımında Kullanılan Alfabeler: Göktürk alfabesi, Mani alfabesi,
3. Hafta Uygur alfabesi… Türk Dili Çalışmaları, Yazı ve Dil Devrimi, Atatürk ve Türk
Dili. Türkiye Türkçesinin Fonetik Özellikleri, Türkçenin Hece Yapısı.
Ses Uyumları: büyük ünlü uyumu, küçük ünlü uyumu. Ses Olayları: ses
4. Hafta benzeşmesi, ses değişmesi, ses türemesi, ses düşmesi, ses daralması, göçüşme.
Metin üzerinde uygulama
Parçalar Üstü Ses Birimleri: vurgu, tonlama, durak. Biçim Bilgisiyle İlgili Temel
5. Hafta Kavramlar, Türkçenin Ekleri: yapım ekleri, çekim ekleri. Metin üzerinde
uygulama
Türkçede Kökler, Sözcük Yapımı: örnekseme, türetme, karma, kısaltma…
6. Hafta
Sözcük Türleri: anlam bakımından sözcükler, tür ve görev bakımından sözcükler.
7. Hafta Ara sınav
8. Hafta Sözcük Öbekleri: tamlamalar, ünlem grubu, unvan grubu, sayı öbeği, ikilemeler,
birleşik eylem öbeği, isim-fiil/sıfat-fiil/zarf-fiil öbeği, kısaltma öbekleri.
Cümlenin Ögeleri: yüklem, özne, nesne, yer tamlayıcısı, belirteç tümleci, cümle
9. Hafta
dışı ögeler. Metin üzerinde uygulama.
Cümle Türleri: yapısına göre tümceler, yüklemin türüne göre tümceler, yüklemin
10. Hafta
yerine göre tümceler, anlamlarına göre tümceler.
11. Hafta Türkçenim Söz Varlığı, Türkçenin Anlatım Gücü. Deyimler, Atasözleri,
2
 Deyimler ve Atasözleri Arasındaki Farklar, Alıntı Sözler, Ağız Ögeleri.
Diller Arası Etkileşim ve Türkçe, Dillerin Zenginlik Alanları, Tarihsel Derinlik
12. Hafta ve Coğrafi Yaygınlık, Söz Varlığı ve Anlatım Gücü, Atasözleri ve Anlatım Gücü,
Akrabalık Adlarında Çeşitlilik, İlişki ve Nezaket Sözleri.
Dünya Dillerinin Türk Diline Etkisi, Eski Türkçe Döneminde Yabancı Dillerin
13. Hafta Etkisi, Batı Dillerinin Türkçeye Etkisi. Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin
Kullanımı, Sosyal Medyada Türkçenin Kullanımı.
Söyleyiş Bozuklukları, Konuşma ve Yazıda Kısır Söz Varlığı, Yabancı Sözlerin
14. Hafta
Yoğunluğu, Yabancı Dille Öğretim, Bilim Terimleri, İş Yaşamında Türkçe.

Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl İçi Çalışmaları Sayısı Katkı Payı
Devam / Katılım 0 %0
Laboratuvar 0 %0
Uygulama 0 %0
Alan Çalışması 0 %0
Derse Özgü Staj (Varsa) 0 %0
Sınıf Aktiviteleri 0 %0
Sunum 0 %0
Projeler 0 %0
Seminer 0 %0
Ara Sınavlar 1 %40
Final 1 %60
Toplam 2 %100
Yarıyıl İçi Çalışmalarının Başarı Notuna Katkısı 1 %40
Yarıyıl Sonu Sınavının Başarı Notuna Katkısı 1 %60
Toplam 2 %100

İş Yükü ve AKTS Hesaplanması

AKTS (Öğrenci İş Yükü Tablosu)

Toplam İş
Etkinlikler Sayısı (Hafta) Süresi (Saat)
Yükü
Ders Süresi 14 2 28
Laboratuvar 0 0 0
Uygulama 0 0 0
Derse özgü staj (varsa) 0 0 0
Sınıf Aktiviteleri 0 0 0
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi 14 2 28
Sunum / Seminer Hazırlama 0 0 0
Proje 0 0 0
Ödevler 0 0 0
Ara sınavlar 1 2 2
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 2 2
Toplam İş Yükü 60