‫دوﻣﺎﻫﻨﺎﻣﺔ ﻋﻠﻤﻲ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬

‫د‪ ،10‬ش‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1398‬ﺻﺺ‪147-129‬‬

‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي‬

‫ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي‪ ،*1‬ﻣﺎﻧﺪاﻧﺎ ﻧﻮرﺑﺨﺶ‪ ،2‬ﻓﺮﻫﺎد ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‬

‫‪ .1‬دﻛﺘﺮي ﮔﺮوه زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪة ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و زﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ .2‬داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪة ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و زﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ .3‬داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪة ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و زﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬

‫ﭘﺬﻳﺮش‪96/10/30 :‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ‪96/7/4 :‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب آواﺷﻨﺎﺳﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲِ ﺑﺎﻟﻘﻮة‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﺘﻔﺎوت در ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬از اﻳﻦ روي‪ ،‬ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك ‪ /f, r, R+ x/‬در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ آﻳﺎ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داراي ﺧﺼﻴﺼﻪﻫﺎي‬
‫ﻓﺮدوﻳﮋه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ و آﻳﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻤﺎﻳﺰ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺻﺪاي ‪ 24‬ﮔﻮﻳﺸﻮر ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن )‪ 12‬ﻣﺮد‪ 12 ،‬زن( در‬
‫ﻣﺤﻴﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و در دو ﻧﻮﺑﺖ ﻣﺠﺰا ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻳﻚ ﺗﺎ دو ﻫﻔﺘﻪ ﺿﺒﻂ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﭘﺮات )‪ (PRAAT‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 5 ،2 ،34‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎري‬
‫دادهﻫﺎ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه از ﺑﺮرﺳﻲ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار اس‪.‬ﭘﻲ‪.‬اس‪.‬اس‬
‫)‪ (SPSS‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 21/0‬و ﻧﺮم اﻓﺰار آر )‪ (R‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 3 .3 .3‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬و ‪ .R.‬در ﮔﺮوه زﻧﺎن و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬در ﮔﺮوه ﻣﺮدان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﺮش ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ اﻓﺮاد ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬آواﺷﻨﺎﺳﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك‪ ،‬دﻳﺮش‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‪.‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪E-mail: h.asadi@alzahra.ac.ir‬‬ ‫* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ‪:‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪1‬‬
‫در ﻋﻠﻢ آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺟﺴﺖوﺟﻮ و ﻛﺸﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه ﻣﻴﺎن ﺻﺪاي‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬در آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺑﻪوﻳﮋه ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻗﻀﺎﺋﻲ‪،‬‬
‫ﺻﺪاﻫﺎي اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺒﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﻪ دادﮔﺎه اراﺋﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮض ﭘﺎﺳﺦ‬
‫داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻘﺪر اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺻﺪاي ﺧﺎﺻﻲ از آنِ ﻳﻚ ﻓﺮد واﺣﺪ اﺳﺖ و ﻳﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي آن ﺻﺪا را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت آواﻳﻲ ﻓﺮدوﻳﮋه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آواﻳﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه آن دﺳﺘﻪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ 2‬و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﺮات درون ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ 3‬ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ .(Rose, 2002:24‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آواﻳﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ زﺑﺎن ﺧﺎص را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ از ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳﺎزد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ را درون ﻳﻚ ﮔﻮﻳﻨﺪه واﺣﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ در ﺻﺪد ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه‬
‫ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻫﻢﺑﺴﺘﻪﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش‪ 4‬و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫اﻧﺮژي‪ 5‬در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ آواﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ آنﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲواك ﻧﻮﻓﺔ ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﻧﻮﻓﺔ اﻏﺘﺸﺎﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻌﺒﺮ ﺗﻨﮓ در ﻧﻘﻄﻪاي از دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ )ﺑﻲﺟﻦﺧﺎن‪ .(1392 :283 ،‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﺣﻔﺮة ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞ و ﻣﻴﺰان‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺑﺪﻧﺔ زﺑﺎن و ﻧﺤﻮة ﺣﺮﻛﺖ آن اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫اﻧﺮژي در ﻃﻴﻒ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازة ﺣﻔﺮهﻫﺎي ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ در ﺟﻠﻮِ ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ اﺳﺖ‬
‫)‪ .(Jongman et al., 2000:1253‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺤﻞ و ﻃﻮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫در اﻧﺪازه و ﺷﻜﻞ ﺣﻔﺮهﻫﺎي ﭘﺸﺖ و ﺟﻠﻮِ ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(Stuart-Smith, 2007:67‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﻲرود اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎري در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺪﻓﻮﮔﺪ‪ 6‬و ﻣﺪﻳﺴﻮن‪ (1996:139) 7‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ از‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5 within-speak‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪Forensic phonetics‬‬
‫‪between-speaker‬‬
‫‪duration‬‬ ‫‪variability‬‬
‫‪er variabili‬‬ ‫‪ty‬‬
‫‪centre‬‬ ‫‪of gravity‬‬
‫‪Ladefoged,‬‬
‫‪Maddieson,‬‬ ‫‪Peter‬‬
‫‪Ian‬‬

‫‪130‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي زﻳﺮ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ (1‬آﻳﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك زﺑﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮﮔﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد را دارﻧﺪ؟‬
‫و اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ آري ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻌﺪي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪ (2‬ﻛﺪام ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ و ﻛﺪام ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ؟‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﺑﻪوﻳﮋه ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك ‪ .e+r+R+w.‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ‬
‫اول ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب وﺟﻮد دارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻮم ﻗﻀﺎﺋﻲ ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ آواﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺑﺮ وﻳﮋﮔﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪة‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ در اﻓﺮاد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﻮارد‪ (2000) 8‬ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻃﻴﻒ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ از ﻳﻚ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪهاي دﻳﮕﺮ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه درﺑﺎرة اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ در‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ) ‪Kavanagh, 2013; Haley, 2010‬؛ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1394 :‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻧﺠﺎمﺷﺪه در ﺑﺎب درك ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ) & ‪Wang‬‬
‫‪( Bilger, 1973; w\Woods et al., 2010; Phatak & Allen, 2007; Weber & Smits, 2003‬‬
‫‪9‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻫﻨﮕﺎم درك ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ آواﻫﺎ دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﻠﺪ‬
‫‪10‬‬
‫)‪ (2011‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎ و واﻛﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫و ﻓﺮﻧﭻ‬
‫آواﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﻀﺎﺋﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ آﻧﺎن ﻧﺸﺎن داد ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ را ﻣﻴﺎن آواﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﻪوﻳﮋه ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻳﻌﻨﻲ‪ .e+r+R+w.‬ﺳﺎﺧﺘﺎر آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ و ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻃﻴﻒ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫آنﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻓﺮاد ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺪﻧﻈﺮ آواﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازة واﻛﻪﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺑﺮ ﺳﺎزهﻫﺎي واﻛﻪﻫﺎ‬

‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪K.French,‬‬
‫‪Gold,‬‬‫‪Hayward‬‬
‫‪Erica‬‬
‫‪P eter‬‬

‫‪131‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدهاﻧﺪ و آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﭘﺎرهاي‬
‫از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻓﻲ‪ 11‬و ﺑﻼچ‪ (2017) 12‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ .R/‬در‬
‫ﮔﻮﻳﺸﻮران اﻧﮕﻠﻴﺴﻲزﺑﺎن ﻣﻴﻨﺴﻮﺗﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ 13‬ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫درﻳﺎﺑﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آواي ‪ .R/‬در ﮔﻮﻳﺸﻮران ﻣﻴﻨﺴﻮﺗﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ـ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﭼﻘﺪر ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺗﻔﺎوت دارد؟ ﻫﻢﺑﺴﺘﻪﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‪ ،‬ﺳﺎزة دوم‪ ،‬دﻳﺮش و ﺷﺪت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﻣﺆﺛﺮﺑﻮدن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﻳﺎدﺷﺪه در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮاﺳﻮ‪ (2014) 14‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻟﻘﻮﮔﻲ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك‪.r.‬‬
‫در ﻟﻬﺠﺔ آرژاﻧﺘﻴﻨﻲ زﺑﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﭼﻬﺎر ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﺳﺎزة اول‪ ،‬ﺳﺎزة دوم‪ ،‬ﺷﺪت و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي وي‬
‫ﺣﺎﻛﻲ از اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ .r.‬و ﻧﻴﺰ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻳﺎدﺷﺪه در ﻋﻠﻢ آواﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻗﻀﺎﺋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎوﻧﺎگ )‪ (2012‬ﻧﻴﺰ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﻨﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ازﺟﻤﻠﻪ دﻳﺮش‪،‬‬
‫‪15‬‬
‫و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك‪ .r.‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﮋوﻫﺶ وي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر در ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ‬
‫ﺑﻲواك ‪ .r.‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ در آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫ﮔﻮردون و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ روﻳﻜﺮد آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك در ﻫﻔﺖ زﺑﺎنِ در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺳﻪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮآﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻠﺔ ﻃﻴﻔﻲ در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك را‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺮﻧﺦﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك‪ ‬زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺸﻮران ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ اﻳﻦ زﺑﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺰارشِ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ زﺑﺎﻧﻲ و ﻫﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺑﻴﻦ_ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻃﻴﻔﻲ ﻫﻤﺨﻮان ‪ .r.‬و ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14 Bloch,‬‬
‫‪15‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪Koffi,‬‬
‫‪CentralEttien‬‬
‫‪Maria‬‬
‫‪Univaso,‬‬‫‪Minnesota‬‬
‫‪Pedro‬‬
‫‪standard‬‬
‫‪Gordon,‬‬ ‫‪deviation‬‬
‫‪Matt‬‬ ‫‪hew‬‬

‫‪132‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﻛﻨﺎري در زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ در زﻣﻴﻨﺔ ﺗﺸﺨﺼﻲ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي اﻧـﺪﻛﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻮر ﻓﺮﮔﻲ )‪ (1392‬در ﻣﻘﺎﻟـﺔ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ اﻣﻜـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدارﻫـﺎي ﻃﻴـﻒﻧﮕﺎﺷـﺘﻲ‬
‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ واﻛﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻳﻨـﺪه ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬وي ﭘـﮋوﻫﺶ ﺧـﻮد را‬
‫روي ‪ 10‬ﮔﻮﻳﻨﺪة زن و ﻣﺮد اﻧﺠﺎم داد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻮدار ﻃﻴـﻒﻧﮕﺎﺷـﺘﻲ واﻛـﻪﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑـﺎ درﺻـﺪ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑـﺎﻻ در ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳـﺪي و ﻫﻤﻜـﺎران )‪ (1394‬ﻧﻴـﺰ در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺧـﻮد ﭼﻬـﺎر‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺳﺎزة دوم ﺧﻴﺸـﻮﻣﻲ ‪ ،/m/‬ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ ﺳـﺎزة دوم ﻛﻨـﺎري ‪ /k/‬و ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬و زﻳﺮوﺑﻤﻲ‪ 17‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ آﻧﺎن ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳـﺔ‬
‫‪ /m/‬و ‪ /k/‬و ﻧﻴﺰ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳـﺖ ﮔﻮﻳﻨـﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺳﺎزة دوم ﺧﻴﺸﻮﻣﻲ ‪ /m/‬و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺳﺎزة دوم ﻛﻨﺎري ‪ /k/‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻛﺎرآﻣﺪي در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬روشﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬دادهﻫﺎي آواﻳﻲ و ﺷﻴﻮة ﺿﺒﻂ دادهﻫﺎ اراﺋﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-3‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و دادهﻫﺎي آواﻳﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺸﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲِ ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﺸﻮران ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮهاي‬
‫آواﻳﻲ در اﺗﺎﻗﻚ آﻛﻮﺳﺘﻴﻚ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا واﻗﻊ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي ﺿﺒﻂ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﻜﺮة آواﻳﻲ ﺻﺪاي ‪ 24‬ﮔﻮﻳﺸﻮر ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎن )‪ 12‬ﻣﺮد‪ 12 ،‬زن( در ﻣﺤﺪودة ﺳﻨﻲ ‪ 22‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﺳﺎل‬
‫در دو ﺟﻠﺴﺔ ﻣﺠﺰا ﺿﺒﻂ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔﻮﻳﺸﻮران ﺗﻌﺪاد ‪ 54‬ﺟﻤﻠﺔ ﻓﺎرﺳﻲ را در دو ﺟﻠﺴﺔ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻳﻚ ﺗﺎ دو ﻫﻔﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻌﺪاد ‪ 2 =2592) 2592‬ﺗﻜﺮار×‪54‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ×‪ 24‬ﮔﻮﻳﺸﻮر( ﻧﻤﻮﻧﺔ آواﻳﻲ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك در ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻏﺎزﻳﻦ و ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺠﺎ از اﻳﻦ ﭘﻴﻜﺮه اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ و ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫زﻳﺮوﺑﻤﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﻪي درﻛﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧ ﺲ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪133‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫‪ 3-2‬ﺷﻴﻮة ﺿﺒﻂ دادهﻫﺎ‬

‫دادهﻫﺎ در اﺗﺎﻗﻚ آﻛﻮﺳﺘﻴﻚ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا ﺿﺒﻂ ﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪاي آزﻣﻮدﻧﻲﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﻓﻮن روﻻﻧﺪ ‪ 44100‬ﻫﺮﺗﺰ ﺿﺒﻂ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﻜﺮوﻓﻮن ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮرب و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪20‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮي از دﻫﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از آنﻫﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ را ﺑﺪون‬
‫آﻫﻨﮓ ﻧﺸﺎندار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺑﺎ ﻣﻜﺜﻲ ﺣﺪود ‪ 3‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲِ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﭘﺮات )‪ (PRAAT‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 5 ،2 ،34‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه از ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎري دادهﻫﺎ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه از ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار اس‪.‬ﭘﻲ‪.‬اس‪.‬اس )‪ (SPSS‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 21/0‬و‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار آر )‪ (R‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ 3 .3 .3‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي آواﻳﻲ ﮔﺰارش ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻜﺮار و ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺦدﻫﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻣﻄﺮح در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻳﻌﻨﻲ دو‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن و ﻣﺮد ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ .1-4‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دادهﻫﺎي ﻛﻞ ﭘﻴﻜﺮة آواﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪه× ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ×ﻧﻮع‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲ و ﮔﻮﻳﻨﺪه×ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي آواﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺧﻄﻲ‬
‫اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط‪ 18‬و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰار آر )‪ (R‬و ﭘﻜﻴﺞ ‪ lme4‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﺗﻜﺮار ﺑﻪ‪-‬‬
‫ﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ 19‬و ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ 20‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺪل ﻛﺎﻣﻞ‪ 21‬و ﻣﺪل ﻛﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ‪ 22‬ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺪل ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﺛﺮ‬

‫‪18‬‬
‫‪19‬‬
‫‪20 fixed‬‬
‫‪21‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪Linear‬‬
‫‪random‬‬
‫‪full‬‬ ‫‪Mixed‬‬
‫‪effect‬‬
‫‪effect‬‬
‫‪model‬‬ ‫)‪Effect Model ( LME‬‬
‫‪reduced‬‬ ‫‪model‬‬

‫‪134‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد آزﻣﻮدﻧﻲ ﺣﻀﻮر دارد؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ در ﻣﺪل ﻛﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻣﺪل ﺧﺎرج ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪه و ﺗﻜﺮار راﺑﻄﻪاي‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد )‪ ،(X2=1/2243 , p=0/26‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه و ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ‬
‫)‪ ( X2=٢٣٨/۶١ , p <0.0001‬و ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ )‪ (X2=261/81 , p <0.0001‬ﺗﻌﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻣﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪه و ﺗﻜﺮار راﺑﻄﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪراد )‪ ،(X2=2/152 , p = 0/1424‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه و ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ )‪ ( X2=32/242 , p <0.0001‬و ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻧﻮع ﺳﺎﻳﺸﻲ‬
‫)‪ (X2=43/61 , p <0.0001‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﺎدار وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮﮔﺬارﺑﻮدن ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ‪،‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪهﻫﺎي زن و ﻣﺮد ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺠﺰا ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮ ﻛﺪام ﻫﻤﺨﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻫﻤﺨﻮان ‪, p<0.0001) .r.‬‬
‫‪ ،(X2=651/79‬ﻫﻤﺨﻮان ‪ (X2=651/79 , p<0.0001 ) .R.‬و ﻫﻤﺨﻮان ‪, p <0.0001 ) .w.‬‬
‫‪ (X2=29/721‬ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻫﻤﺨﻮان ‪.e.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار )‪ (X2=0/1405 , p=0/7077‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮان ‪, p<0.0001) .r.‬‬
‫‪ ،(X2=12/202‬ﻫﻤﺨﻮان ‪ (X2=6/764 , p<0.0001) .R.‬و ﻫﻤﺨﻮان ‪, p<0.0001) .w.‬‬
‫‪ (X2=22/316‬ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮان ‪ .e.‬ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫)‪ (X2=0/0279 , p=0/8674‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻫﻤﺴﻮ ﺑـﺎ ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﻓـﺎﻛﺲ‪ 23‬و ﻧﻴﺴـﻦ‪ (2005) 24‬اﺳـﺖ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دﻳﺮش ﺳﺎﻳﺸـﻲﻫـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻓـﺎﻛﺲ و ﻧﻴﺴـﻦ )‪ (2005‬در‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻫﻤﺨـﻮانﻫـﺎي ﺳﺎﻳﺸـﻲ ﺑـﻲواك ‪ .r.‬و ‪.R.‬‬
‫در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اذﻋﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ آنﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﺠﻤـﻊ اﻧـﺮژي‬
‫ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼف ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﭘـﮋوﻫﺶ ﻓـﺎﻛﺲ و ﻧﻴﺴـﻦ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﻧﺒـﻮده اﺳـﺖ؛ در ﺣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ‪ .e.‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪Fox, Robert‬‬
‫‪Nissen,‬‬ ‫‪Al len‬‬
‫‪Shawn‬‬ ‫‪L.‬‬

‫‪135‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫‪ .2-4‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻳﺎ ‪ COG‬ﺑﺴﺎﻣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻴﻒ اﻧﺮژي را ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ از ﻃﻴﻒ ﺳﺎﻳﺶ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد و واﺣﺪ آن ﻫﺮﺗﺰ )‪ (Hz‬اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1‬ﮔﺰارش آﻣﺎر‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺔ آواﻳﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي را در دو ﮔﺮوه ﮔﻮﻳﺸﻮران ﻣﺮد و زن‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي )‪ (COG‬ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك زﺑﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ در دو ﮔﺮوه ﻣﺮدان و زﻧﺎن )ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪(Hz‬‬
‫‪Table 1: Mean and standard deviation of COG of voiceless fricatives in male‬‬
‫)‪and female Persian speakers (Hz‬‬

‫زن‬ ‫ﻣﺮد‬

‫ﺗﻜﺮار دوم‬ ‫ﺗﻜﺮار اول‬ ‫ﺗﻜﺮار دوم‬ ‫ﺗﻜﺮار اول‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‬
‫‪8144‬‬ ‫‪8115‬‬ ‫‪5720‬‬ ‫‪5595‬‬ ‫‪ .r.‬‬
‫)‪(1641/56‬‬ ‫)‪(1596/58‬‬ ‫)‪(1713/89‬‬ ‫)‪(1782/15‬‬

‫‪4310‬‬ ‫‪4308‬‬ ‫‪3295‬‬ ‫‪3206‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫)‪(855/69‬‬ ‫)‪(814/46‬‬ ‫)‪(866/47‬‬ ‫)‪(1052/35‬‬

‫‪2111‬‬ ‫‪2154‬‬ ‫‪1928‬‬ ‫‪1667‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫)‪(1543/83‬‬ ‫)‪(1411/23‬‬ ‫)‪(1762/51‬‬ ‫)‪(1498/47‬‬

‫‪1488‬‬ ‫‪1454‬‬ ‫‪1059‬‬ ‫‪1017‬‬ ‫‪.w.‬‬

‫‬
‫)‪(788/68‬‬ ‫)‪(748/47‬‬ ‫)‪(680/18‬‬ ‫)‪(698/18‬‬

‫*ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺪد ﺑﺎﻻ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻋﺪد ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در دو ﮔﺮوه زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﺨﻮان ‪ .r.‬و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺨﻮان ‪ .w.‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد در ﻫﻤﺔ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك ﻣﻮردﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﺗﺮي دارد‪.‬‬

‫‪136‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫در ﮔﺎم ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﭘﻴﻜﺮة آواﻳﻲ ﻣﻮردﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰار آر )‪ (R‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺪل ﻛﺎﻣﻞ ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ اﺛﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ وارد ﻣﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺪ ‪ R‬اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺎﻣﻞ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪Model-full(lmer(dependent-variable~fixed-factor + (1|random-factor), data=data‬‬
‫در ﻣﺪل ﻛﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ از ﻣﺪل ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺪ ‪ R‬اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺪل‬
‫ﻛﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪Model-full(lmer(dependent-variable + (1|random-factor), data=data‬‬
‫ارزش ‪ p‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ دو ﻣﺪل از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﻮا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ ) ‪(anova=anova(model-full,‬‬
‫‪model-reduced).‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‬
‫در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد و ﺟﺪول ‪ 3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺪولﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺧﻲ دو )‪، (X2‬‬
‫ارزش ‪ P‬و ﻣﻌﻴﺎر اﻃﻼﻋﺎت آﻛﺎﺋﻴﻚ )‪ (AIC‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪة ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫اﻧﺮژي در ﮔﺮوه ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد‬
‫‪Table 2: Results of mixed-effect model for between-speaker variability of COG‬‬
‫‪in male Persian speakers‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫‪AIC‬‬ ‫‪P‬‬ ‫)‪X2(df‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪19848‬‬ ‫‪< ٠.٠٠٠١‬‬ ‫)‪36/911 (1‬‬ ‫‪ .r.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪12327‬‬ ‫‪=./1901‬‬ ‫)‪1/716 (1‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪5471‬‬ ‫‪< ٠.٠٠٠١‬‬ ‫)‪9/754 (1‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪6054‬‬ ‫‪=./5389‬‬ ‫)‪0/3776(1‬‬ ‫‪ .w.‬‬

‫*ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري‪0/0125 :‬‬

‫‪137‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮ ﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪة ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫اﻧﺮژي در ﮔﺮوه ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن‬
‫‪Table 3: Results of mixed-effect model for between-speaker variability of COG‬‬
‫‪in female Persian speakers‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫‪AIC‬‬ ‫‪P‬‬ ‫)‪X2(df‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪19499‬‬ ‫‪< 0.0001‬‬ ‫)‪69/257 (1‬‬ ‫‪ .r.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪12208‬‬ ‫‪< 0.0001‬‬ ‫)‪58/374 (1‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪5372‬‬ ‫‪=.1458‬‬ ‫)‪2/1161 (1‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪6035‬‬ ‫‪=./2865‬‬ ‫)‪1/1358 (1‬‬ ‫‪ .w.‬‬

‫*ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري‪0/0125 :‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪولﻫﺎي ‪1‬و ‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬و‬
‫‪.e.‬ﺑﺮاي ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ‪ .R.‬و ‪.w.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﺛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ‪ .r.‬و ‪ .R.‬ﺑﺮاي ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫زن ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬و ‪ .w.‬در ﮔﺮوه زﻧﺎن‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن را ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺨﻮان ‪ .r.‬ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻛﺎوﻧﺎگ‬
‫)‪ (2013‬و ﮔﻮردون )‪ (2002‬اﺳﺖ‪ .‬آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬وﻧﻴﺰ ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲﺷﺎن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ .r.‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺳﺎﺧﺘﻦ دو ﮔﺮوه زن و ﻣﺮد‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن زن و‬
‫ﻣﺮد را ﻧﻴﺰ از ﻫﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ آواﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻴﺎن اﻧﺪامﻫﺎي ﮔﻮﻳﺎﻳﻲ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﺮا ﻫﻤﺨﻮان‬
‫‪ .r.‬در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن را از ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺳﺎزد؟ اﻧﺪازه و ﺷﻜﻞ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻧﺤﻮة ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮك زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﭘﺸﺖ ﻟﺜﻪ و ﻣﻴﺰان ﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎرجﺷﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻫﻤﺨﻮان‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ از ﺟﻤﻠﮕﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار در ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻋﻮاﻣﻞ ﻳﺎدﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﮔﻮﺳﺘﻴﻜﻲ آوا‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از‬

‫‪138‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن و ﻣﺮد ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن در ﻧﺤﻮة ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪامﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻳﺎﻳﻲﺷﺎن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺨﻮان ‪.r.‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﺟﻌﺒﻪاي ‪1‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه را در ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش در ﻫﻤﺨﻮان ‪ .r.‬در دو‬
‫ﮔﺮوه زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :1‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺗﻐﻴﻴﻴﺮات ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ /s/‬در‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن و ﻣﺮد ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن )دوازده ﮔﻮﻳﻨﺪة اول زن و دوازده ﮔﻮﻳﻨﺪة دوم ﻣﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫‪Figure 1: Boxplot of between-speaker variability of COG of voiceless fricative‬‬
‫‪/s/ in male and female Persian speakers (the first 12 speakers are female and the‬‬
‫‪second 12 speakers are male).‬‬
‫‬
‫‪ .3-4‬دﻳﺮش‬
‫دﻳﺮش ﻫﻢﺑﺴﺘﺔ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲِ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺪامﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ زﺑﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﻴﻪ )‪ (ms‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺪرﺳﻲ ﻗﻮاﻣﻲ‪،‬‬
‫‪ .(111 :1393‬ﺟﺪول ‪ 4‬ﮔﺰارش آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺔ آواﻳﻲ دﻳﺮش در دو ﮔﺮوه‬
‫ﮔﻮﻳﺸﻮران ﻣﺮد و زن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪139‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ در دو ﮔﺮوه‬
‫ﻣﺮدان و زﻧﺎن )ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪(ms‬‬
‫‪Table 4: Mean and standard deviation of duration of voiceless fricatives in male‬‬
‫)‪and female Persian speakers (ms‬‬

‫زن‬ ‫ﻣﺮد‬
‫ﺗﻜﺮار دوم‬ ‫ﺗﻜﺮار اول‬ ‫ﺗﻜﺮار دوم‬ ‫ﺗﻜﺮار اول‬ ‫دﻳﺮش‬
‫‪143‬‬ ‫‪145‬‬ ‫‪132‬‬ ‫‪136‬‬ ‫‪ .r.‬‬
‫)‪(40/30‬‬ ‫)‪(40/42‬‬ ‫)‪(35/45‬‬ ‫)‪(37/96‬‬

‫‪136‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪124‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫)‪(45/54‬‬ ‫)‪(37/14‬‬ ‫)‪(35/30‬‬ ‫)‪(37/21‬‬

‫‪101‬‬ ‫‪104‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫)‪(32/05‬‬ ‫)‪(38/12‬‬ ‫)‪(33/63‬‬ ‫)‪(39/21‬‬

‫‪137‬‬ ‫‪136‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪111‬‬ ‫‪ .w.‬‬

‫)‪(41/95‬‬ ‫)‪(43/46‬‬ ‫)‪(33/75‬‬ ‫)‪(33/30‬‬

‫*ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺪد ﺑﺎﻻ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻋﺪد ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارﻗﺎم ﺟﺪول ‪ ،4‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﻳﺮش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﺨﻮان ‪.r.‬‬
‫و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﺨﻮان ‪ .e..‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎي‬
‫دﻳﺮش در دو ﮔﺮوه ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ زﻧﺎن ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .R. ،.r.‬و ‪ .w.‬را‬
‫ﺑﺎ دﻳﺮش ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدان ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬را‬
‫در ﺗﻜﺮار اول ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎ دﻳﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮي اَدا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬دﻳﺮش‬
‫ﻫﻤﺨﻮان ‪ .e.‬در ﮔﺮوه زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﭼﻨﺪان ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻴﺴﺖ )‪2‬ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﺗﻜﺮار اول و دوم ﻣﺮدان در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات درون ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻣﻴﺰان دﻳﺮش در اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ‬
‫)‪.(X2=7/88 , p<0.0001‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﭘﻴﻜﺮة آواﻳﻲ ﻣﻮردﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰار آر )‪ (R‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﻪ‪-‬‬

‫‪140‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي‬
‫ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات دﻳﺮش در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد و ﺟﺪول ‪ 6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﺮات دﻳﺮش در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮ ﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪة دﻳﺮش در ﮔﺮوه‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد‬
‫‪Table 5: Results of mixed-effect model for between-speaker variability of duration‬‬
‫‪in male Persian speakers‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫‪AIC‬‬ ‫‪P‬‬ ‫)‪X2(df‬‬ ‫دﻳﺮش‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-4363‬‬ ‫‪< 0.0001‬‬ ‫)‪12/914 (1‬‬ ‫‪ .r.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-3082‬‬ ‫‪=./5877‬‬ ‫)‪0/791 (1‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-1197‬‬ ‫‪=./1727‬‬ ‫)‪1/8597 (1‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-1539‬‬ ‫‪=./0338‬‬ ‫)‪4/5049 (1‬‬ ‫‪ .w.‬‬

‫*ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري‪0/0125 :‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮ ﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪة دﻳﺮش در ﮔﺮوه‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن‬
‫‪Table 6: Results of mixed-effect model for between-speaker variability of duration‬‬
‫‪in female Persian speakers‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ آزﻣﻮدﻧﻲ‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫‪AIC‬‬ ‫‪P‬‬ ‫)‪X2(df‬‬ ‫دﻳﺮش‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-4192‬‬ ‫‪< 0.0001‬‬ ‫)‪5/0252 (1‬‬ ‫‪ .r.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-2836‬‬ ‫‪=./9899‬‬ ‫‪2‬‬‫‪e-04‬‬
‫)‪(1‬‬ ‫‪ .R.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-1222‬‬ ‫‪=./5686‬‬ ‫)‪./3251 (1‬‬ ‫‪ .e.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه‬ ‫‪LME‬‬ ‫‪-1408‬‬ ‫‪=./2752‬‬ ‫)‪1/1908 (1‬‬ ‫‪ .w.‬‬

‫*ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري‪0/0125 :‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺧﻄﻲ اﺛﺮﻣﺨﻠﻮط در ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬

‫‪141‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻳﺮش در ﻫﻤﺨﻮان ‪ .r.‬ﻫﻢ در ﮔﺮوه ﻣﺮدان و ﻫﻢ در ﮔﺮوه زﻧﺎن ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻳﺮش در ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ‪ .e. ،.R.‬و ‪ .w.‬در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﻣﻌﻨﺎدار ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎوﻧﺎگ )‪ (2013‬ﻧﻴﺰ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه از ﻟﺤـﺎظ دﻳـﺮش را در ﻫﻤﺨـﻮان‬
‫‪ .r.‬ﮔﺰارش ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ وي ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻞ دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮان را ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻣـﺆﺛﺮي در ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬
‫ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻧﻤـﻲداﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﻜﻞ ﺟﻌﺒـﻪاي ‪ 2‬ﺷـﻜﻞ ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑـﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨـﺪه در ﭘـﺎراﻣﺘﺮ‬
‫آﻛﻮﺳــﺘﻴﻜﻲ دﻳــﺮش در ﻫﻤﺨــﻮان ‪ .r.‬را در دو ﮔــﺮوه زﻧــﺎن و ﻣــﺮدان ﻓﺎرﺳــﻲزﺑــﺎن ﻧﺸــﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :2‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻳﺮش در ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ /s/‬در ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زن و‬
‫ﻣﺮد ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن )دوازده ﮔﻮﻳﻨﺪة اول زن و دوازده ﮔﻮﻳﻨﺪة دوم ﻣﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫‪Figure 2: Boxplot of between-speaker variability of duration of voiceless fricative‬‬
‫‪/s/ in male and female Persian speakers (the first 12 speakers are female and the‬‬
‫‪second 12 speakers are male).‬‬

‫‪ .5‬ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ و‬

‫‪142‬‬
 ‫دورة ‪ ،10‬ﺷﻤﺎرة ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪ ،(49‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1398‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .R. ،.r.‬و ‪ .w.‬اﺛﺮﮔﺬار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻣﻴﺎن اﻧﺪازة دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻔﺘﺎر زﻧﺎن و‬
‫ﻃﻮل ﺗﺎرآوﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻴﺰ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي زﺑﺎن اول ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬در ﮔﺮوه ﻣﺮدان‬
‫اﺛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬و ‪ .e.‬و دﻳﺮش ‪ .r.‬ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺗﻐﻴﺮات درون ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﻫﻤﺨﻮان ‪ .e.‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﺨﻮان در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪي ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ در ﮔﺮوه ﻣﺮدان ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و دﻳﺮش در ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك ‪ .r.‬و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .e.‬و در ﮔﺮوه زﻧﺎن ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي در ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك‬
‫‪ .r.‬و ‪ .R.‬و ﻧﻴﺰ دﻳﺮش ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮﮔﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ دوم ﻛﻪ ﻛﺪامﻳﻚ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ اﺳﻤﻲ‪ 25‬را در ﻧﺮماﻓﺰار اس‪.‬ﭘﻲ‪.‬اس‪.‬اس اﺟﺮا ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﮔﺮوه‬
‫ﻣﺮدان ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬ﺑﺎ ‪ ،%51‬دﻳﺮش ‪ .r.‬ﺑﺎ ‪ %34‬و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .e.‬ﺑﺎ ‪%15‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺮوه زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪.R.‬‬
‫ﺑﺎ ‪ ،%51‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬ﺑﺎ ‪ ،%43‬و دﻳﺮش ‪ .r.‬ﺑﺎ ‪ %6‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪه را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي‬
‫ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬و ‪ .R.‬ﺑﺎﻟﻘﻮﮔﻲ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي در آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ را دارﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش ﭼﻨﺪان اﻣﻴﺪوارﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎوﻧﺎگ )‪ (2013‬ﻧﻴﺰ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺸﺎﺑﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﭘﺎراﻣﺘﺮ آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ دﻳﺮش اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎوﻧﺎگ )‪ (2013‬و ﮔﻮردون )‪ (2002‬در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﺨﻮان ﺳﺎﻳﺸﻲ ‪ .r.‬در‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻦ ـ ﮔﻮﻳﻨﺪه اﺷﺎره ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫‪nom inal logi stic regression‬‬

‫‪143‬‬
 ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‪ -‬ﮔﻮﻳﻨﺪه در‪...‬‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫‪Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019‬‬

‫‪ .6‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ روﻳﻜﺮدي ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي و‬
‫دﻳﺮش ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻟﻘﻮﮔﻲ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪-‬‬
‫زﺑﺎن در ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎي ﺳﺎﻳﺸﻲ ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬در ﮔﺮوه ﻣﺮدان و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺮژي ‪ .r.‬و ‪ .R.‬در ﮔﺮوه زﻧﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ در ﺗﻤﺎﻳﺰ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﻳﺮش ‪ .r.‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫ﺑﻮدن ﺗﻔﺎوت آن در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﺗﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﻴﻒ ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪة‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺸﻲﻫﺎي ﺑﻲواك زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻪدﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ و ﺑﻪﻃﻮر وﻳﮋه در ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .7‬ﭘﻲﻧﻮﺷﺖﻫﺎ‬
‫‪1. Forensic phonetics‬‬
‫‪2. between-speaker variability‬‬
‫‪3. within-speaker variability‬‬
‫‪4. duration‬‬
‫‪5. centre of gravity‬‬
‫‪6. Ladefoged, Peter‬‬
‫‪7. Maddieson, Ian‬‬
‫‪8. K. Hayward‬‬
‫‪9. Gold, Erica‬‬
‫‪10. French, Peter‬‬
‫‪11. Koffi, Ettien‬‬
‫‪12. Bloch, Maria‬‬
‫‪13. Central Minnesota‬‬
‫‪14. Univaso, Pedro‬‬
‫‪15. standard deviation‬‬
‫‪16. Gordon, Matthew‬‬
‫‪ .17‬زﻳﺮوﺑﻤﻲ ﻫﻢﺑﺴﺘﺔ درﻛﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪18. Linear Mixed Effect Model ( LME‬‬
‫‪19. fixed effect‬‬
‫‪20. random effect‬‬

‫‪144‬‬
 1398 ‫ ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ‬،(49 ‫ )ﭘﻴﺎﭘﻲ‬1 ‫ ﺷﻤﺎرة‬،10 ‫دورة‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019

21. full model

22. reduced model
23. Fox, Robert Allen
24. Nissen, Shawn L.
25. nominal logistic regression

‫ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬.8
‫ـ‬ ‫ »ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي آﻛﻮﺳﺘﻴﻜﻲ‬.(1394) ‫ ﻫﻤﺎ و ﻫﻤﻜﺎران‬،‫• اﺳﺪي‬
.50-33 ‫ ﺻﺺ‬.‫ ﻧﺸﺮ ﻧﻮﻳﺴﺔ ﭘﺎرﺳﻲ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ دوﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ‬.«‫ﻃﻴﻔﻲ‬
.‫ ﺳﻤﺖ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ ﻧﻈﺎم آواﻳﻲ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‬.(1392) ‫ ﻣﺤﻤﻮد‬،‫• ﺑﻲﺟﻦﺧﺎن‬
.‫ ﺳﻤﺖ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻔﺘﺎر‬:‫ آواﺷﻨﺎﺳﻲ‬.(1393) ‫ ﮔﻠﻨﺎز‬،‫• ﻣﺪرﺳﻲ ﻗﻮاﻣﻲ‬
‫ »اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮي ﻃﻴﻒﻧﮕﺎﺷﺘﻲ واﻛﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬.(1392) ‫ ﻣﺠﺘﺒﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬،‫• ﻧﺎﻣﻮر ﻓﺮﮔﻲ‬
.213-195 ‫ ﺻﺺ‬.4 ‫ ش‬.4‫ د‬.‫ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬.«‫ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺳﺨﻨﮕﻮ‬

References:
• Asadi, H.; N. Hosseini-Kivanani & M. Nourbakhsh (2015). Forensic voice
comparison based on acoustic parameters. 2nd Conference on Forensic
Linguistics: Forensic Discourse Analysis. Tehran, Iran. [In Persian].
• Bijankhan, M. (2014). Phonetic system of the Persian language. Tehran: SAMT
.[In Persian].
• Fox R.A., Nissen SL (2005). “Sex-related acoustic changes in voiceless English
fricatives”. Journal of Speech, Language and Hearing Research. (48) Pp: 753–
765.
• Gold, E. & J.P. French (2011). “Internetional practices in forensic speaker
comparison”. The International Journal of Speech., Language and the Law.
18(2).Pp: 293-307.
• Gordon, M.; P. Barthmaier & K. Sands (2002). “A cross-linguistic acoustic study
of voiceless fricatives”. Journal of the International Phonetic Association. 32(2).
Pp: 141-174.

145
 ...‫ ﮔﻮﻳﻨﺪه در‬-‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻫﻤﺎ اﺳﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬
Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019

• Haley, K. L.; E. Seelinger; K. C. Mandulak & D. J. Zajac (2010). “Evaluating the

spectral distinction between sibilant fricatives through a talker-centered approach”.
Journal of Phonetics. 38(4). Pp: 548–554.
• Hayward, K. (2000). Experimental Phonetics. Harlow: Longman Linguistics
Library.
• Jongman, A.; R. Wayland & S. Wong (2000). “Acoustic characteristics of English
fricatives”. Journal of the Acoustical Society of America. 108(3).Pp: 1252-1263.
• Kavanagh, C. M. (2013). New consonantal acoustic parameters for forensic
speaker comparison. Ph.D. dissertation, University of York.
• Ladefoged, P. & I. Maddieson (1996). The Sounds of the World’s Languages.
Oxford: Blackwell.
• Modarresi Ghavami, G. (2015). Phonetics: The Scientific Study of Speech.
Tehran: SAMT [In Persian].
• Namvar Fargi, M.; Sh. Sharifi; M. Pahlavan Nezhad; A. Estaji & M.
Meshkatoddini (2014). “Using logarithmic spectrographs of vowels as a key for
forensic speaker recognition”. Language Related Research. 4(4). Pp:195-219
[In Persian].
• Phatak, S. A. & J. B. Allen (2007). “Consonant and vowel confusions in speech-
weighted noise”. The Journal of the Acoustical Society of America. 121(4),(.Pp:
2312–26).
• Rose, P. (2003). Forensic Speaker Identification. New York: Taylor & Francis.
• Stuart-Smith, J. (2007). “Empirical Evidence for gendered speech production: /s/ in
Glaswegian”. In J. Cole, & J. I. Hualde (Eds.), Laboratory Phonology, (9) 65-86,
Berlin: Mouton de Gruyter.
• Univaso, P.; M. Martinez Soler & J. A.Gurlekian (2014). “Variabilidad intra- e
inter-hablante de la fricativa sibilante /s/ en el español de Argentina”. Estudios de
fonética experimental. 23. Pp: 95-124.
• Wang, M. D. & R. C. Bilger (1973). “Consonant confusions in noise: A study of

146
 1398 ‫ ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ‬،(49 ‫ )ﭘﻴﺎﭘﻲ‬1 ‫ ﺷﻤﺎرة‬،10 ‫دورة‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ‬
Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 13:40 IRST on Thursday February 14th 2019

perceptual features”. The Journal of the Acoustical Society of America, 54(5).Pp:

1248–66).
• Weber, A. & R. Smits (2003). “Consonant and vowel confusion patterns by
American English listeners”. Proceedings of the 15th International Congress of
Phonetic Sciences (ICPhS). Barcelona, Spain. August 3–9. 2003. Pp: 1437–40.
• Woods, D.L.; E.W. Yund; T.J. Herron & M.A. Ua Cruadhlaoich (2010).
“Consonant identification in consonant-vowel-consonant syllables in speech-
spectrum noise”. The Journal of the Acoustical Society ofAmerica. 127(3) ,(1609 –
23).
• Zhang, C. & T. Tan (2008). “Voice disguise and automatic speaker recognition”.
Forensic Science International, 175 (2-3). Pp: 118-122.

147