CẤU TRÚC ĐẠI SỐ

BT 13.2 Cho K là vành nhân tử hóa, và a, b là các phần tử khác 0, không khả nghịch của
K. Cho a = pα1 1 pα2 2 . . . pαnn và b = pβ1 1 pβ2 2 βnn , trong đó p1 , p2 , . . . , pn là các phần tử bất khả quy
đôi một không liên kết và αi , βi là các số tự nhiên (i = 1, n). Chứng minh rằng:
min{α1 ,β1 } min{α2 ,β2 } min{αn ,βn }
1. d = p1 p2 n là UCLN của a, b.
max{α1 ,β1 } max{α2 ,β2 } max{αn ,βn }
2. m = p1 p2 . . . pn là BCNN của a, b.
Bài giải

1. Ta chứng minh d là ước chung của a và b. Vì a, b đều khác 0 nên theo cách biểu diễn thì
ta cũng có d ̸= 0, ngoài ra
n
a Y ai −min{ai ,bi }
= p ∈K
d i=1 i

Do vậy d|a, tương tự ta cũng có được d|b nên d là ước chung của a, b. Gọi x là ước chung
bất kỳ của a, b, ta chứng minh x cũng là ước của d. Thật vậy, vì là ước của a và thuộc
vành nhân tử hoán K nên ta có thể biểu diễn x như sau:

x = upγ11 pγ22 ...pγnn với u là phần tử khả nghịch trong K và γi là số tự nhiên (i = 1, n) .

Ta có pγ11 |x nên pγ11 |a = pγ11 pγ22 ...pγnn . Vì p1 không liên kết với pi (i = 2, n) nên pγ1 |pα1 1 , suy
ra γ1 ⩽ α1 . Tương tự thì γ1 ⩽ β1 nên γ1 ⩽ min{α1 , β1 }. Lập luận như trên ta có được
γi ⩽ min{αi , βi } với mọi i = 1, n. Từ đó suy ra
n
d −1
Y min{ai ,bi }
=u pi ∈K
x i=1

Vậy x|d nên d là UCLN của a, b.

2. Ta chứng minh m là bội chung của a và b. Vì a, b khác 0 nên theo cách biểu diễn thì ta
cũng có m khác 0, ngoài ra
n
m Y max{ai ,bi }−ai
= pi ∈K
a i=1

Do vậy a|m, tương tự ta cũng có được b|m nên m là bội chung của a, b. Gọi y là bội chung
bất kỳ của a và b, ta sẽ chứng minh y cũng là bội của m. Thật vậy, vì bội của a và thuộc
vành nhân tử hóa K nên ta có thể biểu diễn y như sau:

y = pδ11 pδ22 pδnn ...q1 q2 ...qk với δi là số tự nhiên (i = 1, n) và j = 1, k, qj , qj ≁ pi (i = 1, n)

Ta có p1α1 |a nên pα1 1 |y = pδ11 pδ22 pδnn ...q1 q2 ...qk . Vì p1 không liên kết với pi (i = 2, n) và
qj (j = 1, k) nên pα1 1 |pδ11 suy ra α1 ⩽ δ1 . Tương tự thì β1 ⩽ δ1 nên max{α1 , β1 } ⩽ δ1 . Lập
luận như trên ta có được max{αi , βi } ⩽ δi với mọi i = 1, n. Từ đó suy ra
n k
y Y δi −max{ai ,bi }
Y
= p qi ∈ K.
m i=1 i i=1

Vậy m|y nên m là BCNN của a, b.