Δευτερόκλιτα επίθετα στα αρχαία ελληνικά - Θεωρία και ασκήσεις

Θεωρία:

Δευτερόκλιτα τρικατάληκτα επίθετα

σε -ος -η – ον

ΕΝΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ὁ καλός ἡ καλή τό καλόν

ΓΕΝΙΚΗ τοῦ καλοῦ τῆς καλῆς τοῦ καλοῦ

ΔΟΤΙΚΗ τῷ καλῷ τῇ καλῇ τῷ καλῷ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τόν καλόν τήν καλήν τό καλόν

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) καλέ (ὦ) καλή (ὦ) καλόν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ οἱ καλοί αἱ καλαί τά καλά

ΓΕΝΙΚΗ τῶν καλῶν τῶν καλῶν τῶν καλῶν

ΔΟΤΙΚΗ τοῖς καλοῖς ταῖς καλαῖς τοῖς καλοῖς

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τούς καλούς τάς καλάς τά καλά

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) καλοί (ὦ) καλαί (ὦ) καλά

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Η κατάληξη των θηλυκών είναι –η όταν πριν την κατάληξη έχουμε οποιοδήποτε σύμφωνο
εκτός του –ρ- (ὁ καλός, ἡ καλή, τό καλόν).
Δευτερόκλιτα τρικατάληκτα επίθετα

σε -ος -α – ον

ΕΝΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ὁ καθαρός ἡ καθαρά τό καθαρόν

ΓΕΝΙΚΗ τοῦ καθαροῦ τῆς καθαρᾶς τοῦ καθαροῦ

ΔΟΤΙΚΗ τῷ καθαρῷ τῇ καθαρᾷ τῷ καθαρῷ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τόν καθαρόν τήν καθαράν τό καθαρόν

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) καθαρέ (ὦ) καθαρά (ὦ) καθαρόν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚ οἱ καθαροί αἱ καθαραί τά καθαρά

ΓΕΝΙΚΗ τῶν καθαρῶν τῶν καθαρῶν τῶν καθαρῶν

ΔΟΤΙΚΗ τοῖς καθαροῖς ταῖς καθαραῖς τοῖς καθαροῖς

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τούς καθαρούς τάς καθαράς τά καθαρά

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) καθαροί (ὦ) καθαραί (ὦ) καθαρά

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Η κατάληξη των θηλυκών είναι –α όταν πριν την κατάληξη έχουμε –ρ- (ὁ καθαρός, ἡ
καθαρά, τό καθαρόν). ή οποιοδήποτε φωνήεν (νέος,νέα,νέον).
Δευτερόκλιτα δικατάληκτα επίθετα

σε -ος -ος -ον

ΕΝΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ὁ ἀθάνατος ἡ ἀθάνατος τό ἀθάνατον

ΓΕΝΙΚΗ τοῦ ἀθανάτου τῆς ἀθανάτου τοῦ ἀθανάτου

ΔΟΤΙΚΗ τῷ ἀθανάτῳ τῇ ἀθανάτῳ τῷ ἀθανάτῳ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τόν ἀθάνατον τήν ἀθάνατον τό ἀθάνατον

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) ἀθάνατε (ὦ) ἀθάνατε (ὦ) ἀθάνατον

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΣΤΙ οἱ ἀθάνατοι αἱ ἀθάνατοι τά ἀθάνατα

ΓΕΝΙΚΗ τῶν ἀθανάτων τῶν ἀθανάτων τῶν ἀθανάτων

ΔΟΤΙΚΗ τοῖς ἀθανάτοις ταῖς ἀθανάτοις τοῖς ἀθανάτοις

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τούς ἀθανάτους τάς ἀθανάτους τά ἀθάνατα

ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) ἀθάνατοι (ὦ) ἀθάνατοι (ὦ) ἀθάνατα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Δικατάληκτα επίθετα είναι:

α) Τα περισσότερα σύνθετα π.χ. ἀ-θάνατος, ἂ-καρπος, ἒν-τιμος, διά-φορος

β) Τρία απλά που λήγουν σε –ειος, -ιος, -ιμος : βόρειος, γαμήλιος, δόκιμος

γ) Οκτώ επίθετα: βάναυσος, βάρβαρος, ἣμερος, ἢρεμος, ἣσυχος,

κίβδηλος, λάβρος, λάλος.

Ασκήσεις:

1. Να σχηματίσετε το θηλυκό και ουδέτερο των επιθέτων:

ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ

ἅγιος

πονηρός

ξένος

τίμιος

αἰώνιος

αἰχμηρός

γενναῖος

φαιδρός

ἁπαλός

ἀγαθός

λευκός

μακάριος

θεῖος

φίλιος

ὀχληρός

σοφός

πατρῷος

ἄξιος

θνητός

αἰσχρός

ὑψηλός

2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τους κατάλληλους τύπους των επιθέτων:

1. Κόσμος τῆς ……………………… (ἀγαθός, θηλ.) ψυχῆς ἀρετή ἐστί.

2. Ἡ φιλία τῶν ………………………. (δίκαιος, αρσ.) ἀνθρώπων ἐστίν πηγή ἀγαθῶν.

3. Οἱ νέοι …………………… (πονηρός, ουδέτ.) ἔργων ἀπέχουσιν.

3. Να τοποθετήσετε τα επίθετα των παρενθέσεων στον κατάλληλο τύπο, ώστε να συμφωνούν
με τον τύπο του ουσιαστικού που δίνεται:

1. οἱ …………………… ἰχθύες (ἄφωνος)

2. τῆς …………………. νήσου (ὡραῖος)

3. τούς ………………… ῥήτορας (δεινός)

4. τῇ ………………….. γυναικί (ὠχρός)

5. τοῦ …………………… ἀνδρός (ἀείμνηστος)

6. τά ………………… τείχη (ὑψηλός)

7. τοῖς ……………….. διδασκάλοις (καλός)

8. τόν …………………….. ἄνδρα (ἄρρωστος)

9. αἱ …………………… πράξεις (ὠφέλιμος)

10. τάς …………………… σωτηρίας (δίκαιος)

11. ταῖς …………………. χώραις (πολέμιος)

12. τῶν …………………… μαχητῶν (γενναῖος)

13. τῷ ………………… θεῷ (ἀθάνατος)

14. τήν …………………. μουσικήν (ὡραῖος)

15. ἡ ………………… ἀπειλή (φοβερός)